Epidemiyolojide Nedensellik. Doç Dr. Ali CEYLAN
|
|
- Bora Suvari
- 9 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Epidemiyolojide Nedensellik Doç Dr. Ali CEYLAN
2 Amaç Bu dersin sonunda Dönem III öğrencileri epidemiyolojik araştırmalarda etken ile sonuç arasında bir ilişkinin varlığının nasıl araştırılabileceği ve değerlendirebileceği halkında bilgi sahibi olacak ve herhangi bir etken ile sonuç (hastalık) arasında bir ilişki saptandığında bunun "nedensel" olup olmadığının nasıl değerlendirilebileceği konusunda kullanılacak kriterleri tanıyacaklardır.
3 Öğrenim Hedefleri Derse devam eden öğrenciler dersin sonunda: Epidemiyolojide "ilişki" kavramının ne olduğunu tanımlayabilecek, Epidemiyolojik araştırmalarda ilişkinin hangi ölçütler ile incelenebileceğini sıralayabilecek, Epidemiyolojide "neden" kavramını tanımlayabilecek, "Nedensel" ve "nedensel olmayan" ilişkileri ayırd edebilecek,
4 Epidemiyolojik araştırmalarda bir "ilişki" saptanması durumunda bunun "nedensel" bir ilişki olup olmadığını incelemek için hangi kriterlerin incelenmesi gerektiğini söyleyebilecek, Epidemiyolojik araştırmalarda saptanan bir ilişkinin "nedensellik kriterleri"ni karşılamadığı durum(lar)da böyle bir bulgunun olası nedenlerini tartışabilecektir.
5 Giriş Epidemiyolojinin ana amaçlarından biri herhangi bir durum ya da etkenle karşılaşmanın bir hastalık/sonucu nasıl etkilediğinin araştırılmasıdır. Bu amaca yönelik olarak analitik tipte (kesitsel, vaka-kontrol, kohort) epidemiyolojik araştırmalar yapılır ve neden-sonuç ilişkisine bakılır. Analitik araştırmalarda çeşitli grupların "etken"e maruz kalma yönünden karşılaştırılması yapılır.
6 EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALARIN TİPLERİ Çalışmanın tipi Alternatif ismi Çalışma birimi Gözlemsel çalışmalar Deskriptif çalışmalar Analitik çalışmalar Ekolojik Korelasyonel Toplum Kesitsel Prevalans Kişiler Olgu-kontrol Olgu-referans Kişiler Kohort İzleme Kişiler Deneysel çalışmalar Randomize kontrollü deneyler Saha deneyleri Toplum deneyleri Müdahale çalışmaları Klinik deneyler Toplum müdahale çalışmaları Hastalar Sağlıklı kişiler Toplumlar
7 Burada soru: Toplumda herhangi bir grupta bir hastalığın diğer bir gruba göre daha az veya fazla boyutlarda görülmesine neden olan faktör veya faktörler nedir? Hepatit B taşıyıcılığı siroza neden olur mu? Spor yapan kadın atletlerde kanser daha az mı görülür,
8 Bu soruyu yanıtlamak üzere Prospektif (kohort) tipteki epidemiyolojik araştırmalarda etkene maruz kalmış ve kalmamış olan ancak halihazırda hastalığı olmayanlar (sağlamlar) araştırmaya katılarak zaman içinde izlenerek, belirlenmiş zaman içinde hastalık geliştirip geliştirmedikleri incelenir. Hepatit B taşıyıcısı olan ve olmayan 2 grup alınır ve 10 yıl izlenir. KC kanseri gelişip gelişmediği izlenir.
9 Retrospektif tipteki araştırmalarda (retrospektif kohort veya vaka-kontrol) çalışmaya alınan grupların hasta olup olmadığı biliniyor. Aynı zamanda etkene maruz kalma durumları biliniyor ya da soruluyor. Siroz oluşumuna neden olan faktör ya da faktörler nelerdir? Siroz olan ve olmayan 2 grup alınır. ve Hepatit B taşıyıcılığı (HBsAg (+)) olup olmadığı
10 Siroz olan ve olmayan 2 grup alınır. Ve alkol tüketim öyküleri alınır. Akciğer kanseri olan ve olmayan 2 grup alınır. Sigara içip içmedikleri sorulur.
11 Kohort tipi araştırmalarda neden sonuç ilişkisi rölatif risk (RR) hesaplaması ile incelenmektedir. Kesitsel ve vaka-kontrol tipi araştırmalarda neden-sonuç ilişkisi tahmini rölatif risk (OR) hesaplaması ile incelenir.
12 Ancak, her ilişki bulunması durumunda hastalığın ilişkili bulunduğu faktörün hastalığın "nedeni" olduğu iddia edilemez. Dondurma tüketiminin artması ile suda boğulma arasında ilişki vardır ancak nedensellik yoktur.
13 Her analitik araştırmada ilk aşamada, hastalık ile bazı sosyal, demografik, biyolojik, çevresel özellikler (etkenler) arasında bir ilişki (asosyasyon) olup olmadığı incelenmektedir. Eğer hastalığın boyutları bu etkenlerle birlikte artma ya da azalma gösteriyorsa hastalık ile bu etken(ler) arasında bir ilişkiden "asosyasyon söz ederiz. Çocukların doğum sırası ile düşük doğum ağırlığı ya da büyüme- gelişme geriliği arasında bir ilişki var mı?
14 İkinci aşamada bu bulunan asosyasyonun "nedensel" olup olmadığını araştırmak gerekir.
15 Epidemiyolojik Araştırmalarda İlişkinin İncelenmesi Epidemiyolojik araştırmalarda, araştırmanın tipinden bağımsız olarak, ilk adım olarak 4 gözlü tablolar yapılır. İlişkisinin incelendiği 4 gözlü tablolarda genellikle satırda etken ve sütunda sonuca ait değerler kullanılır.
16 Örnek: sigara ile akciğer kanseri arasındaki ilişkinin çalışıldığı bir araştırma planlayalım. Akciğer kanseri tanısı almış bir grup hasta alıp bunlara sigara içme durumunu sorarız. Aynı özellikleri taşıyan ancak akciğer kanseri olmayan aynı sayıda kontrol grubu alıp aynı soruyu onlara sorup her iki grubu karşılaştırırız.
17 Sigara içme ile akciğer kanseri arasındaki ilişki Akciğer Kanseri VAR (sonuç var) Akciğer Kanseri YOK (sonuç yok) TOPLAM Halen sigara içiyor (etken var) Halen sigara içmiyor (etken yok) A B A+B C D C+D TOPLAM A+C B+D A+B+C +D
18 4 gözlü tablo değerleri kullanılarak etken ile sonuç arasındaki ilişki birkaç şekilde çalışılabilir:
19 1. Ki-Kare testi: 4 gözlü tabloda elde edilen veriler ile "beklenen" verilerin karşılaştırılmasında ki-kare testi uygulanır ve elde edilen p değeri bize gruplar arasında sonuç görülmesi açısından anlamlı bir fark olup olmadığını gösterir.
20 ki-kare testinden elde edilen p değeri 0.05 değerinden küçük ise, bulduğumuz ilişkinin "şans" eseri olma olasılığı <0.05'dır bu durumda "halen sigara içme ile akciğer kanserine yakalanma arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir ilişki saptanmıştır" denir.
21 Eğer etken ile sonuç aynı yönde değişiyorsa (yani, biri artarken diğeri de artıyor ya da biri azalırken diğeri de azalıyorsa) "pozitif" bir ilişkiden, aksi durumda "negatif" (ters) bir ilişkiden bahsedilir. Doğum sayısı arttıkça anemi sıklığı artıyor. Hijyenik koşullar arttıkça ishal görülme sıklığı azalır. Emniyet kemeri bağlama arttıkça ölümlü trafik kazaları düşer.
22 2.Vaka-kontrol ve retrospektif kohort araştırmalarında etken ile sonuç arasında bir ilişi olması durumu "tahmini rölatif risk" (OR) (Odds Ratio) ile değerlendirilir. OR, etkene maruz kalanlarda hastalık görülme oranı ((hastalık var(a) /hastalık yok(b)) / etkene maruz kalmayanlarda hastalık görülme oranı((hastalık var(c)/hastalık yok(d)) dır.
23 Maligm Mezetelyoma ile asbeste maruz kalma mezotelyoma VAR (sonuç var) mezotelyoma YOK (sonuç yok) TOPLAM Asbest maruziyeti (etken var) Asbest maruziyeti (etken yok) A(30) B(20) A+B C(10) D100 C+D TOPLAM A+C B+D A+B+C +D
24 OR= (a/b)/(c/d) = a.d/b.c OR=(30/20)/(10/100)= OR=30x100/20x10 = 15
25 3. Kohort tipi araştırmalarda etken ile sonuç arasında bir ilişi olması durumu "rölatif risk" (RR) ile değerlendirilir. RR, etkene maruz kalanlarda hastalık görülme riskinin (hastalık var(a)/risk altındaki grup(a+b)), etkene maruz kalmayanlarda hastalık riskine (hastalık var(c) /risk altındaki grup(c+d)) olan oranını verir.
26 Sigara içenlerde akciğer kanseri oluşma riski Akciğer Kanseri VAR (sonuç var) Akciğer Kanseri YOK (sonuç yok) TOPLAM Halen sigara içiyor (etken var) Halen sigara içmiyor (etken yok) A(18) B(99820) A+B (100000) C(3) D(99970) C+D (100000) TOPLAM A+C B+D A+B+C+ D
27 Relatif Risk (RR)= (a/a+b) / (c/c+d) RR= / = 6 (Sigara içme akciğer kanseri riskini 6 kat arttırıyor)
28 İlişkilerin (Asosyasyon) Gruplandırılması Bağımlı (sonuç) ve bağımsız (etken) değişkenler arasındaki ilişkiler nedensel olup olmadıklarına göre iki grupta toplanırlar.
29 1. Nedensel olmayan ilişkiler: Şansa bağlı (tesadüfi) olabilir, sekonder tipte bir ilişki olabilir (yorum hataları veya ekolojik yanılgılar gibi) veya sistematik bir hata (yan tutma- selektif hatırlama, yanlış adlandırma vb. ya da karıştırıcı faktörlere bağlı) nedeniyle ortaya çıkabilir. İki olgu birbirlerini değiştirmiyorsa aralarında nedensel olmayan bir ilişki vardır. Kırsal alanda doğumlar daha sık görülür. Kırsal alanda leylekler de daha çoktur. Ancak aralarında nedensel olmayan bir ilişki vardır. (yalancı birliktelik) Yaz aylarında Suda boğulmalar çoktur. Yazın dondurma tüketimi de çoktur. Dondurma tüketimi ile suda boğulma arasında bir ilişki kurmak doğru değildir. (yalancı birliktelik)
30 2. Nedensel ilişkiler: İlişkinin nedensel olduğu lehine bulgular saptandığı durumlarda, bu ilişki "doğrudan (direkt)" yada "dolaylı (indirekt)" bir ilişki olabilir. Stres ile Hipertansiyon arasında nedensel ve doğrudan bir ilişki vardır.
31 "Koch kuralı" bulaşıcı hastalıklarda bir biyolojik etkenin herhangi bir bulaşıcı hastalığın nedeni olarak gösterilebilmesi için, benzer klinik tablo gösteren vakaların hepsinde aynı biyolojik etkenin bulunması, biyolojik etkenin tüm hastalardan izole edilmesi ve hassas hayvan veya insana verildiğinde aynı klinik tablonun meydana gelmesi gereklidir. verem hastalığı için TBC basili olmalı
32 Dolaylı tipte bir ilişkide farklı faktörler bir hastalığın gelişiminde birbirinden bağımsız etkiler gösterebilir ve bunun sonucu hastalık ortaya çıkar veya hastalığa yol açan etkenlerin birarada bulunması kümülatif etki yoluyla hastalığa neden olur. Genetik yatkınlık kanser riskini arttırır. Sigara Akciğer Kanseri riskini arttırır. Genetik yatkınlık olan bir kimse sigara içerse kanser olma riski artar Asbestli bölgede yaşayanlar sigara içmesi durumunda Akciğer kanseri olma riski 25 kat artar.
33 Nedensellik Kriterleri Asosyasyonların "nedensel" olup olmadıklarını değerlendirmede beş ana kriter bulunmaktadır. Bu kriterler şunlardır:
34 İlişkinin zamana uygunluğu (temporalite): Özellikle bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların etiyoloji araştırılırken, kişilerin şüphe edilen etkenle hasta olmadan belirli/yeterli süre karşılaşmaları gerekir. Kohort araştırmalarda etkene maruz kalan ve kalmayan sağlamlar zaman içinde incelendiği ve hastalık gelişimi açısından değerlendirildiği için, neden ile sonuç arasında bir ilişki bulunursa bu ilişkide etkene maruziyetin zaman içinde hastalık gelişiminden önce geldiği kesindir ve "zamana uygunluk" vardır denir
35 Akılcı olma : Diğer bilgilere göre böyle bir ilişki olabilir mi? (etki mekanizması, hayvan deneyleri )
36 İlişkinin kuvveti (strength): Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin gücü rölatif risk(or) ya da tahmini rölatif risk (RR) ile ölçülür. Bu kapsamda "bağımlı" değişken incelenen sonuçtur (Myokard İnfarktüsü MI). "Bağımsız" değişkenler, değiştiğinde sonucun görülme sıklığını etkileyen (artıran ya da azaltan) değişkenlerdir. (yaş, cins, sigara, stres, HT)
37 Araştırmalarda elde edilen rölatif risk veya tahmini rölatif risk ne denli büyük ise, incelenen neden-sonuç arasındaki ilişki de o denli güçlüdür.
38 İlişkinin tutatlılığı (consistency): Diğer çalışmalarda benzer sonuçlar elde edilmiş mi? (şüphe edilen neden ile hastalığın birlikte dağılımlarının benzer, birbirleriyle tutarlı olup olmadı, Değişik zaman, bölge ve toplumlarda benzer şekilde incelenen neden ile hastalık arasında ilişki saptanıyor ise bu "nedensellik" lehine bir bulgu olarak değerlendirilir.
39 Doz cevap ilişkisi: olası nedene maruziyet arttıkça etki/hastalık artıyor mu?
40 Geriye dönüş: Olası etkenin ortadan kaldırılması ile hastalık riski azaltılabiliyor mu?
41 İlişkinin biyolojik açıdan kabul edilebilirliği ve tüm bilgilere uygunluk göstermesi (biologic plausability ve coherence): İncelenen etkenin hastalık oluşturması biyolojik bilgiler ışığında mantıklı ve olabilir ise ve bu tür bir ilişki elde olan tüm bilgilerle bilimsel ve mantıksal uygunluk gösteriyorsa bu bulgular "nedensel"lik lehine değerlendirilir.
42 İlişkinin özgüllüğü (specificity): Bir tek etkenin bir hastalığa neden olması durumunda ikisi arasındaki ilişki tam özgüldür. Buna gerekli neden de denir. (Tüberküloz basili ile AC TBC) İçinde bulunduğumuz çağda çoğu hastalık multifaktöryel olduğu için spesifisitenin olmaması ilişkinin nedensel olmadığı yönünde değerlendirilmemelidir.
43 Epidemiyolojik çalışmalarda araştırmanın yarar ve kısıtlıklarını gözönünde bulundurarak, "nedensel" bir asosyasyondan bahsedecek isek bunun için uygun kriterlerin mevcut olup olmadığını da dikkatle değerlendirmeliyiz.
44 Toplu yenilen bir düğün yemeğinden sonra kusma ishal ve karın ağrısı ile hastaneye başvurularda artış oluyor. Nedensellik kriterlerine göre ilkönce neyi göstermeye çalışırsınız? Hangi tip çalışma uygun olur?
Prof. Dr. Nerin Bahçeciler Önder YDÜ Tıp Fakltesi Pediatri Anabilim Dalı
Epidemiyolojik AraştırmaTipleri: örneklerle inceleyelim Prof. Dr. Nerin Bahçeciler Önder YDÜ Tıp Fakltesi Pediatri Anabilim Dalı GÖZLEME DAYALI DENEYSEL TANIMLAYICI ANALİTİK RANDOMİZE KONTROLLU SAHA TOPLUM
DetaylıRİSK ÖLÇÜLERİ. Yrd.Doç.Dr. Selçuk Korkmaz Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı. Turcosa Analitik Çözümlemeler
RİSK ÖLÇÜLERİ Yrd.Doç.Dr. Selçuk Korkmaz Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Turcosa Analitik Çözümlemeler selcukorkmaz@gmail.com ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEĞİ BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ
DetaylıSağlık Bakımıyla İlişkili İnfeksiyonların Epidemiyolojisinde Temel Tanımlar
Sağlık Bakımıyla İlişkili İnfeksiyonların Epidemiyolojisinde Temel Tanımlar Dr. Alpay AZAP Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikr. AD. Epidemiyoloji Nedir? Sağlıkla ilgili
Detaylı30- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Dr. VOLKAN DÜNDAR
30- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Dr. VOLKAN DÜNDAR 1 Epidemiyoloji 1 Toplumlarda sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır. İnsan toplulukları üzerine
Detaylı10 soruda makalelerde sık karşılaştığımız epidemiyolojik terimler Uzm. Dr. Tolga Binbay
10 soruda makalelerde sık karşılaştığımız epidemiyolojik terimler Uzm. Dr. Tolga Binbay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Açıklama (2009-2012) Danışman: (-)
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıARAŞTIRMA TÜRLERİ R. ALPAR
ARAŞTIRMA TÜRLERİ R. ALPAR ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırmanın yapılacağı yer, amaç, kapsadığı zaman ve veri toplama biçimine göre değişik biçimlerde sınıflandırılabilir. Araştırmanın kapsadığı zamana göre:
Detaylı(İnt. Dr. Doğukan Danışman)
(İnt. Dr. Doğukan Danışman) *Amaç: Sigara ve pankreas kanseri arasında doz-yanıt ilişkisini değerlendirmek ve geçici değişkenlerin etkilerini incelemektir. *Yöntem: * 6507 pankreas olgusu ve 12 890 kontrol
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİ TANIYALIM
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİ TANIYALIM TTD XVII. KIŞ OKULU, ŞUBAT 2018, ANTALYA Dr. Canan DEMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, İş Sağlığı ve Meslek Hastalıkları BD Çıkar Beyanı: İlaç
DetaylıToplum ve Örnek. Temel Araştırma Düzenleri. Doç. Dr. Ertuğrul ÇOLAK. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı
Toplum ve Örnek Temel Araştırma Düzenleri Doç. Dr. Ertuğrul ÇOLAK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Toplum ve Örnek İstatistik, toplumdan kurallara uygun olarak,
DetaylıEPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİNE GİRİŞ
EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİNE GİRİŞ Prof.Dr.Şanda Çalı Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı BÖLÜMÜN AMACI Oturumun sonunda katılımcılar epidemiyolojik araştırma tipleri
DetaylıMedikal Araştırma Tasarımları. Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR Yorum Danışmanlık Ltd
Medikal Araştırma Tasarımları Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR Yorum Danışmanlık Ltd 1 Tıpta Araştırma Düzenleri Gözlemsel Çalışmalar Tanımlayıcı çalışmalar Retrospektif (Vaka-kontrol) araştırmalar Kesitsel araştırmalar
DetaylıTEMEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Prof. Dr. Gül Ergör
TEMEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Prof. Dr. Gül Ergör Tıpta araştırmalar günümüzde giderek artan bir hızla gerçekleştirilmektedir. Araştırmalar eğitimin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bir hekimin eğitimi ve akademik
DetaylıEpidemiyolojik Çalışma Tipleri. Doç.Dr. Emel ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Epidemiyolojik Çalışma Tipleri Doç.Dr. Emel ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı Epidemiyolojik Çalışma Tipleri Gözlemsel Tanımlayıcı Olgu bildirimleri Analitik Đlişkisel Kesitsel Olgu-kontrol Topluluk Deneysel
DetaylıKESİTSEL ARAŞTIRMALAR
KESİTSEL RŞTIRMLR KESİTSEL RŞTIRMLR PREVLNS RŞTIRMSI DURUM SPTM RŞTIRMSI ROSSSETIONL STUDY ROSSSETIONL SURVEY PREVLNE STUDY BSELINE SURVEY 1 2 Kesitsel çalışmalar, belirli bir populasyonda, belirli bir
DetaylıKlinik Araştırmalar Metodolojisi, İstatistik, Klinik Araştırma Tasarımı ve Türleri
Klinik Araştırmalar Metodolojisi, İstatistik, Klinik Araştırma Tasarımı ve Türleri Prof. Dr. Levent Dönmez Akdeniz Üni. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD. donmez@akdeniz.edu.tr Amaç ve Hedefler Amaç: Araştırma
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıKOHORT ARAŞTIRMALARI HÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI EPİDEMİYOLOJİ KONFERANSLARI. Prof. Dr. Bahar GÜÇİZ DOĞAN 22.01.2015
KOHORT ARAŞTIRMALARI HÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI EPİDEMİYOLOJİ KONFERANSLARI Prof. Dr. Bahar GÜÇİZ DOĞAN 22.01.2015 Sağlık ile ilgili uygulamalarda karar verirken konu ile ilgili kanıt olup olmadığı
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıDENEYSEL ARAŞTIRMALAR MÜDAHALE ARAŞTIRMALARI Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 12 Şubat 2015 Epidemiyoloji Sağlıkla ilgili tüm sorunların ve hastalıkların kişi-yerzaman özelliklerine göre tanımlanması,
DetaylıÇalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları
TTD Akademik Kurs, 11 Ekim 2015 Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları Doç.Dr. Özge YILMAZ oyilmaz76@hotmail.com Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Solunum Alerji Bilim Dalı Çalışma Dizaynları:
DetaylıEPİDEMİYOLOJİ. Konunun Genel Amacı. Öğrenme Hedefleri. Konunun Alt Başlıkları
Epidemiyoloji EPİDEMİYOLOJİ Konunun Genel Amacı Katılımcıların; «Katılımcıların, işyerinde kullanılabilecek epidemiyoloji, kayıt - istatistik ve araştırma yöntemlerini tanımalarına ve bu yöntemlere ilişkin
DetaylıProf. Dr. Banu Çakır, HÜTF Halk Sağlığı AD. 5. ULUSAL İLK YARDIM SEMPOZYUMU 18.9.2014, Ankara
Prof. Dr. Banu Çakır, HÜTF Halk Sağlığı AD 5. ULUSAL İLK YARDIM SEMPOZYUMU 18.9.2014, Ankara Prof. Dr. Banu Çakır, 18.9.2014, Ankara 2 } Acil durum ve afetlerde ilk yardımcılardan beklenenler nelerdir?
DetaylıARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bilimsel Araştırmaların Sınıflandırılması İlişki Aramayan Araştırmalar Betimsel Araştırmalar Deneysel Olmayan Araştırmalar İlişki Arayan Araştırmalar Sebep-Sonuç İlişkisine Dayalı
DetaylıSalgın Analizi. Prof.Dr.IŞIL MARAL. Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Salgın Analizi Prof.Dr.IŞIL MARAL Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Amaç Bu oturum sonunda katılımcılar salgın incelemesi konusunda
DetaylıRİSK LERİN STANDARDİZASYONU
RİSK LERİN STANDARDİZASYONU Prof.Dr.H.Hilmi Sabuncu YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ Tıp Fakültesi İş Sağlığı Öğretim Üyesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü ve YENİSARUM Merkez Müdürü hilmi.sabuncu@yeniyuzyil.edu.tr
DetaylıTaraf tutma (Bias) önlenmiş
Hamdi Akan Ankara Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı hamdiakan@gmail.com 23 Ocak 2015 Toplumu iyi temsil ediyor = Hasta sayısı Doğru tasarım ve metodoloji Taraf tutma (Bias) önlenmiş Sağlam istatistik
DetaylıAytaç AKÇAY*, İ.Safa GÜRCAN**
Epidemiyolojik Araştırma Yöntemleri ve Hastalık Nedenlerine İlişkin İstatistiksel Oranlar Aytaç AKÇAY*, İ.Safa GÜRCAN** Özet Epidemiyolojik araştırmalar temel olarak gözlemsel, deneysel ve metodolojik
DetaylıMETODOLOJİK TİPTE (YÖNTEMSEL) EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR:
METODOLOJİK TİPTE (YÖNTEMSEL) EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR: GENEL ÖZELLİKLERİ ve KULLANIM ALANLARI DÜTF HSAD Nisan 2010 1 Dersin Amacı: Bu dersin sonunda öğrencileri metodolojik tipte (yöntemsel) epidemiyolojik
Detaylıİş Sağlığı ve Güvenliğinde Araştırma Yöntemleri
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Araştırma Yöntemleri İş Sağlığı ve Güvenliği Diğer Sağlık Personeli Temel Eğitim Programı Dr. V.Aydan İZGİ Problem çözerken hangi bilgi kaynaklarından yararlanıyoruz? Örnek arama
Detaylıve SALGIN İNCELEME Doç.Dr. Bülent A. BEŞİRBELLİOĞLUİ İ Ğ
SALGIN TANIMLANMASI ve SALGIN İNCELEME BASAMAKLARI Doç.Dr. Bülent A. BEŞİRBELLİOĞLUİ İ Ğ bbesirbellioglu@yahoo.com Salgın; Belirli bir populasyonda, belirli bir zaman diliminde, bir infeksiyon hastalığına
DetaylıKlinik Araştırma Nedir? Prof. Dr. Şule OKTAY
Klinik Araştırma Nedir? Prof. Dr. Şule OKTAY KAPPA Eğitim Danışmanlık ve Araştırma Ltd. Şti. İKU Kılavuzunda Klinik Araştırma Tanımı 2 Bir veya birden fazla merkezde, araştırma ürününün/ürünlerinin klinik,
DetaylıModeli - Tarama Modelleri
Modeli - Tarama Modelleri Geçmişte varolmuş veya hala varolan bir durumu olduğu şekliyle betimlemeye çalışan yaklaşımdır. Araştırmacı olay, nesne, bireyleri değiştirmeden, onlara deneysel bir müdahalede
DetaylıOlgu-kontrol araştırmalarının analizi ve değerlendirilmesi. Raika Durusoy
Olgu-kontrol araştırmalarının analizi ve değerlendirilmesi Raika Durusoy 1 Olgu-kontrol araştırmaları Belli bir hastalığı olan ( olgu ) ve olmayan ( kontrol ) bireyler belirlenir Her iki grubun bir etkene
DetaylıSık kullanılan istatistiksel yöntemler ve yorumlama. Doç. Dr. Seval KUL Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi
Sık kullanılan istatistiksel yöntemler ve yorumlama Doç. Dr. Seval KUL Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik AD Bşk. 1 Hakkımda 2 Hedef: Katılımcılar modülün sonunda temel istatistiksel yöntemler
DetaylıSAĞLIĞI KORUMANIN VE DAHA ĐYĐYE GÖTÜRMENĐN ĐLKELERĐ. DOÇ.DR. EMEL ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı
SAĞLIĞI KORUMANIN VE DAHA ĐYĐYE GÖTÜRMENĐN ĐLKELERĐ DOÇ.DR. EMEL ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı Çevre Kişi Etken Olumlu Olumsuz Sağlık sürer Hastalık Đyileşir Kronikleşir Sakat bırakır Öldürür Hastalığın
DetaylıKANIT TİPLERİNİN TANIMLANMASI
KANIT TİPLERİNİN TANIMLANMASI KANIT TİPLERİNİN TANIMLANMASI Bilimsel kanıt gücü açısından araştırma tipleri güçlüden güçsüze doğru aşağıdaki gibi sıralanırlar: 1. Meta analiz 2. Sistematik derleme 3. Kanıta
DetaylıKANSER İSTATİSTİKLERİ
1 KANSER İSTATİSTİKLERİ Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biridir. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk sağlığı sorunudur. Tanı olanaklarının gelişmesi ve
DetaylıBilimsel araştırmanın amaçları
Prof.Dr.Besti Üstün Bilimsel araştırmanın amaçları Olayların tanımlanması Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak Olayları anlamak ve açıklamak Olayların önceden tahmin edilmesi Olayların kontrolü İlişkilerin
DetaylıRisk Ölçütleri. Doç Dr Zeliha Öcek
Risk Ölçütleri Doç Dr Zeliha Öcek Risk nedir? Zarara uğrama tehlikesi, olasılığı Risk Faktörü Nedir? Hastalık oluşumu ile pozitif yönde ilişkisi olan faktör Yoksulluk verem hastalığı Annenin düşük eğitim
DetaylıNedensellik. BBY606 Araştırma Yöntemleri Güleda Doğan
Nedensellik BBY606 Araştırma Yöntemleri Güleda Doğan Ders İçeriği Kuram, kuramsal açıklama Nedensel açıklama, nedensellik Zaman sırası, ilişki, alternatiflerin elenmesi İyi nedensel ilişki, nedensel mekanizma
DetaylıÇapraz Tablo ve Diğer Tabloları Oluşturabilmek Bu Tablolara Uygun Çok Yönlü Grafikleri Çizebilmek
Çapraz Tablo ve Diğer Tabloları Oluşturabilmek Bu Tablolara Uygun Çok Yönlü Grafikleri Çizebilmek Marjinal Tablo (Sıklık Tablosu) Gözlemlerin, incelenen herhangi bir değişkenin kategorilerine, değerlerine
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı
KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon
DetaylıGEÇERLİLİK & GÜVENİLİRLİK ARAŞTIRMALARI. Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 19 Şubat 2015
GEÇERLİLİK & GÜVENİLİRLİK ARAŞTIRMALARI Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 19 Şubat 2015 Epidemiyolojik Araştırmalar I. GÖZLEMSEL 1. TANIMLAYICI 1.1. Toplumsal Populations (ekolojik çalışmalar, vb.)
DetaylıHalk Sağlığı-Ders 8 Sağlık Düzeyinin Ölçülmesi ve Epidemiyoloji
Halk Sağlığı-Ders 8 Sağlık Düzeyinin Ölçülmesi ve Epidemiyoloji Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği Epidemiyoloji; hastalık ve sağlıkla ilgili olayların
DetaylıAraştırma Yöntemleri. Doç Dr. Zeliha Öcek Halk Sağlığı AD
Araştırma Yöntemleri Doç Dr. Zeliha Öcek Halk Sağlığı AD Öğrenim Hedefleri Epidemiyolojik araştırmaların Amaçlarının ve kullanım yerlerinin bilinmesi Sınıflandırılması Veri Toplama Tekniğine Göre Araştırmalar
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıEPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR
EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR Epidemiyoloji nin amacı daha önceki bölümde verilen tanımındanda anlaşılacağı gibi insan topluluklarında sağlık problemlerinin veya olayların dağılımını, görülme sıklıklarını
DetaylıBİLİMSEL BİLGİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALARLA ÜRETİLİR. İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TAMAMLANDIĞINDA DEĞİL, DAHA PLANLAMA
BRADFORD HILL BİLİMSEL BİLGİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALARLA ÜRETİLİR. İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TAMAMLANDIĞINDA DEĞİL, DAHA PLANLAMA AŞAMASINDA BAŞVURULMALIDIR. 2 BİLİMSEL MAKALELERDE YAPILAN
DetaylıLOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ
LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ Lojistik Regresyon Analizini daha kolay izleyebilmek için bazı terimleri tanımlayalım: 1. Değişken (incelenen özellik): Bireyden bireye farklı değerler alabilen özellik, fenomen
DetaylıDünya genelinde her 3 4 kişiden biri kronik hastalıklıdır. (Ülkemizde Kronik Hastalıklar Raporu na göre,
KRONİK HASTALIKLAR *Genellikle tam iyileştirilmeleri söz konusu olmayan, *Sürekli, *Yavaş ilerleyen, *Çoğu kez kalıcı sakatlıklar bırakan, *Oluşmasında kişisel ve genetik etkenlerin rol oynadığı, *Genellikle
DetaylıI.GİRİŞ. İSTATİSTİK teriminin Latince Durum anlamına gelen STATUS kelimesinden türediği kabul edilir. İlk uygulamalar
BİYOİSTATİSTİK I.GİRİŞ İSTATİSTİK teriminin Latince Durum anlamına gelen STATUS kelimesinden türediği kabul edilir. İlk uygulamalar Vergi ödeyeceklerin belirlenmesi Askere alınacakların saptanması I.GİRİŞ
Detaylı3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının
3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi DR PıNAR KORKMAZ D U MLUPıNAR Ü N
DetaylıAÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMI /
AÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMI / 2017-18 TARİH/MODÜL BAŞLIKLAR (Konular) ÖĞRETİM ÜYESİ MODÜL 1 9 Ekim 2017 Halk Sağlığı tanımı, kavramı ve yaklaşımı Geleneksel ve Çağdaş
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıDoktora 6. Yarıyıl DERS KODU DERSLER TEO. UYG. KRD. AKTS Z/S. Doktora 8. Yarıyıl
AVRASYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DOKTORA PROGRAMI DERSLERİ VE DERS İÇERİKLERİ Doktora 1. Yarıyıl ISGD 601 İş Sağlığı ve İş Hijyeni 3 2 3 Z ISGD 603 Meslek Hastalıkları
DetaylıHastalıklarda Risk Faktörleri ve Tarama Tanı ve Tedavi Etkinliği İstatistikleri. A.Ayça ÖZDEMİR
Hastalıklarda Risk Faktörleri ve Tarama Tanı ve Tedavi Etkinliği İstatistikleri A.Ayça ÖZDEMİR İçerik Hastalıklarda Risk Faktörleri Geriye Dönük Case Control Odds Ratio İleriye Dönük Kohort Çalışmalarda
DetaylıSANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ
SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası
DetaylıBİLİMSEL MAKALE OKUMAYA YAKLAŞIM. Doç.Dr. Zeliha Öcek
BİLİMSEL MAKALE OKUMAYA YAKLAŞIM Doç.Dr. Zeliha Öcek Neden Eleştirel Okuma? Yola Çıkış Noktası 1) Neden okumalıyım? 2) Nasıl okumalıyım? Neden Bu Makale? Konu benimle ilgili mi? Çalışma nerede yayınlanmış?
Detaylı14 Aralık 2012, Antalya
Hamilelerde Uyku Bozukluğunun Sorgulanması ve Öyküden Tespit Edilen Huzursuz Bacak Sendromunda Sıklık, Klinik Özellikler ve İlişkili Olabilecek Durumların Araştırılması A Neyal, G Benbir, R Aslan, F Bölükbaşı,
DetaylıDönem 3 Halk Sağlığı Derslerinin Amaç ve Öğrenim Hedefleri
Dönem 3 Halk Sağlığı Derslerinin Amaç ve Öğrenim Hedefleri 1-Hastalık ve Sağlık hastalık ve sağlık kavramları ile bu konuda sunulan hizmet çeşitlerini Sağlık ve hastalık kavramlarını tanımlayabilecek Hastalıkların
DetaylıİNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
Dersin Kodu HEM 00352 Dersin Adı AFETLERDE HEMŞİRELİK BAKIMI VE İLK YARDIM Yıl III Yarı Yıl Bahar 1- Afetlerde hemşirelik bakımı ve ilk yardıma giriş 2- Hasta ve yaralının muayenesi ve değerlendirilmesi
DetaylıTÜRKİYE DE MİDE KANSERLİ HASTALARIN KLİNİKOPATOLOJİK ÖZELLİKLERİ: -Çok Merkezli Retrospektif Çalışma- Türk Onkoloji Grubu
TÜRKİYE DE MİDE KANSERLİ HASTALARIN KLİNİKOPATOLOJİK ÖZELLİKLERİ: -Çok Merkezli Retrospektif Çalışma- Türk Onkoloji Grubu TÜRKİYE ve ABD de ERKEKLERDE GÖRÜLEN KANSERLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Türkiye (1986-1990)
DetaylıSağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler
Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler Sağlık Yönetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler Prof. Dr. Ahmet Tevfik SUNTER 1 Sağlık
DetaylıSİGARANIN GEBELİĞE ETKİLERİ. Mini Ders 2 Modül: Sigara ve Üreme Sistemi
SİGARANIN GEBELİĞE ETKİLERİ Mini Ders 2 Modül: Sigara ve Üreme Sistemi Mini Dersin Hedefleri MİNİ DERSİN AMACI: Kursiyerlerin, gebelik sırasında sigara kullanımı ile ilişkili olası problemler hakkında
DetaylıSAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSĐZ. Prof. Dr. Erdal ZORBA
SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSĐZ Prof. Dr. Erdal ZORBA GEÇMĐŞTEN GÜNÜMÜZE SAĞLIK Geçmişte sağlığın tanımı; hastalıklardan uzak olma diye ifade edilirdi. 1900 lerin başında ölümlerin büyük bir kısmı bakteri ve
DetaylıKANSER KAYITÇILIĞI: AMAÇ VE KULLANIM ALANI. Prof Dr Gül Ergör DEÜTF Halk Sağlığı AD
KANSER KAYITÇILIĞI: AMAÇ VE KULLANIM ALANI Prof Dr Gül Ergör DEÜTF Halk Sağlığı AD Kanser Kayıtçılığı Amaç, kanserin boyutunu belirlemek ve gelecekteki durumu hakkında öngörüde bulunmak Tanımlanmış bir
DetaylıYenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde İzlenen Olgularda Akut Böbrek Hasarı ve prifle Kriterlerinin Tanı ve Prognozdaki Önemi. Dr.
Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde İzlenen Olgularda Akut Böbrek Hasarı ve prifle Kriterlerinin Tanı ve Prognozdaki Önemi Dr. Aslı KANTAR GİRİŞ GENEL BİLGİLER Akut böbrek hasarı (ABH) yenidoğan yoğun bakım
DetaylıI- Araştırma neden yapılır? Bilimle ilgilenen kişiler değişik neden ve gerekçelerle araştırmalar yaparlar. Araştırmaya yönelmenin nedenleri arasında i
SAHA ARAŞTIRMALARI Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Ün. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Prof. Dr. Gül Ergör Dokuz Eylül Ün. Tıp Fak. Halk Sağlığı Anabilim Dalı TORAKS DERNEĞİ 27 Nisan 2005 Antalya
DetaylıDİFFÜZ MALİGN PLEVRAL MEZOTELYOMA (DMPM)
DİFFÜZ MALİGN PLEVRAL MEZOTELYOMA (DMPM) Nedeni: Bugün için DMPM nin ortaya çıkış ve oluşumunda bilinen iki önemli neden, her ikisi de lifsi yapıda birer mineral olan asbest veya erionite ile temastır.
DetaylıSAĞLIK ÖLÇÜTLERİ. Doç. Dr. Zeliha Öcek EÜTF Halk Sağlığı AD
SAĞLIK ÖLÇÜTLERİ Doç. Dr. Zeliha Öcek EÜTF Halk Sağlığı AD 1 8 Ağustos 2001 de Bayer kolestrol düzeyini düşeren bir ilaç olan cerivastatin i ABD ve Avrupa daki 52 ölümle ilişkili bulunması nedeniyle piyasadan
DetaylıKanıta Dayalı Tıp ve Epidemiyoloji
Kanıta Dayalı Tıp ve Epidemiyoloji Doğan Fidan, MD, MSc, PhD Liverpool University, Public Health Department, Liverpool, UK Sanofi-aventis Global Office, Paris, France Türk Toraks Derneği, 9. Yıllık Kongresi,
DetaylıGenellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır.
Bölüm 9 Astım ve Gebelik Astım ve Gebelik Dr. Metin KEREN ve Dr. Ferda Öner ERKEKOL Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır. Erişkinlerde astım görülme
DetaylıALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD
ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI Alzheimer hastalığı (AH) ilk kez, yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. İlerleyici zihinsel işlev bozukluğu ve davranış değişikliği yakınmaları ile hastaneye yatırılıp beş yıl
DetaylıEPĠDEMĠYOLOJĠK ARAġTIRMALAR Dr. Selçuk KÖKSAL
EPĠDEMĠYOLOJĠK ARAġTIRMALAR Dr. Selçuk KÖKSAL Epidemiyoloji nin amacı daha önceki bölümde verilen tanımındanda anlaşılacağı gibi insan topluluklarında sağlık problemlerinin veya olayların dağılımını, görülme
DetaylıAkut İshalli Çocuklarda İshal Etkenleri, Çevresel Etkenler ve Diyette Doğal Probiyotik Tüketiminin İshal Şiddeti İle İlişkisi
Akut İshalli Çocuklarda İshal Etkenleri, Çevresel Etkenler ve Diyette Doğal Probiyotik Tüketiminin İshal Şiddeti İle İlişkisi Bahri Elmas, Şeyda Tok, Öner Özdemir TC Sağlık Bakanlığı Sakarya Üniversitesi
DetaylıHipotez Testlerine Giriş. Hipotez Testlerine Giriş
Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, raslantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel
DetaylıİŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.
İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Korelasyon Analizi Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Korelasyon Analizi Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 Bir değişkenin değerinin,
DetaylıÇalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi
Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi 1 Amaç: Katılımcıların; işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını hazırlamalarına ve uygulamadaki gerekli temel bilgileri kazandırmalarına yardımcı olmaktır.
DetaylıDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015 2016 DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, TIP EĞİTİMİ, BİYOİSTATİSTİK, BİYOFİZİK, TIP TARİHİ VE ETİK
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015 2016 DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, TIP EĞİTİMİ, BİYOİSTATİSTİK, BİYOFİZİK, TIP TARİHİ VE ETİK 26.04.2016 30.05.2016 Dersler Teorik Pratik Toplam Halk Sağlığı 78
DetaylıProjede istatistik analiz planı
Projede istatistik analiz planı Prof Dr Belgin Ünal Analiz planı Proje yazımı sırasında oluşturulur Araştırmanın /projenin amaçları doğrultusunda kurgulanmalıdır. Araştırmanın yanıtlamayı planladığı sorular
DetaylıDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK 24.04.2018 28.05.2018 Dersler Teorik Pratik Toplam Halk Sağlığı 82 --- 82 Biyoistatistik
DetaylıMEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler
MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik
DetaylıKALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU
KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler
DetaylıDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2016 2017 DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK 03.05.2017 05.06.2017 Dersler Teorik Pratik Toplam Halk Sağlığı 82 82 Biyoistatistik 14 14
DetaylıPrediktör Testler ve Sıradışı Serolojik Profiller. Dr. Dilara İnan Isparta
Prediktör Testler ve Sıradışı Serolojik Profiller Dr. Dilara İnan 04.06.2016 Isparta Hepatit B yüzey antijeni (HBsAg) HBV yüzeyinde bulunan bir proteindir; RIA veya EIA ile saptanır Akut ve kronik HBV
DetaylıTürk Hipertansiyon İnsidans Çalışması
Türk Hipertansiyon İnsidans Çalışması Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 22 Mayıs 2008 - Antalya Sunuş Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Hipertansiyon, dünyada ve ülkemizde görülme sıklığı giderek
Detaylı1. FARKLILIKLARIN TESPİTİNE YÖNELİK HİPOTEZ TESTLERİ
1. FARKLILIKLARIN TESPİTİNE YÖNELİK HİPOTEZ TESTLERİ Örneklem verileri kullanılan her çalışmada bir örneklem hatası çıkma riski her zaman söz konusudur. Dolayısıyla istatistikte bu örneklem hatasının meydana
DetaylıEpidemiyoloji kavramının tanımı ve sınıflaması (3 5. Yıl)
Epidemiyoloji kavramının tanımı ve sınıflaması (3 5. Yıl) Doç. Dr. Ahmet Uğur Demir Epidemiyolojinin birçok tanımı yapılmıştır. Bunlar arasında, kısa ve kapsamlı bir tanımla epidemiyoloji sağlıkla ilişkili
DetaylıLeyla Karaoğlu, Büşra Nur Değirmen, Asuman Okur, Cansu Tırampaoğlu. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Rize
Leyla Karaoğlu, Büşra Nur Değirmen, Asuman Okur, Cansu Tırampaoğlu Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Rize Konunun önemi Su vücudun yapıtaşı, her yaş için ideal
DetaylıDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi. Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta Giriş DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk çağının en sık görülen
DetaylıBÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR
BÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça
DetaylıSAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık hizmeti sunumu sırasında sağlık çalışanları, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden sağlıklarını tehdit eden pek çok riske maruz
DetaylıDİSİPLİN/BÖLÜM Teorik TOPLAM AKTS Halk Sağlığı Biyoistatistik. Toplam Teorik Sınav Tarihi: 08 Haziran 2015
DİSİPLİN/BÖLÜM Teorik TOPLAM AKTS Halk Sağlığı 102 102 Biyoistatistik 7 7 Toplam 109 109 4 Teorik Sınav Tarihi: 08 Haziran 2015 Dekan Dekan Yardımcıları Eğitim Başkoordinatörü Dönem Koordinatörü Dönem
DetaylıFarmasötik Toksikoloji
Farmasötik Toksikoloji 2015-2016 II Prof.Dr.Buket Alpertunga Farmasötik Toksikoloji Anabilim Dalı 1 Doz-cevap ilişkisi «Her madde zehirdir, zehir olmayan madde yoktur, zehir ile ilacı birbirinden ayıran
DetaylıSAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ Sağlık hizmeti veren, Doktor Ebe Hemşire Diş hekimi Hemşirelik öğrencileri, risk altındadır Bu personelin enfeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve hastane
DetaylıTIBBİ ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ: TEMEL ÖZELLİKLER, YARAR ve KISITLILIKLAR
TFD-KFÇG ELEKTRONİK BÜLTENİ Sayı: 2009-03 Mart 2009 Baş Editör: Prof. Dr. Şule Oktay sule.oktay@kappa-crt.com.tr Teknik Editör: Doç. Dr. Zafer Güney zguney@gazi.edu.tr Bilimsel Editör: Doç. Dr. Ahmet Akıcı
DetaylıToplum başlangıçlı Escherichia coli
Toplum başlangıçlı Escherichia coli nin neden olduğu üriner sistem infeksiyonlarında siprofloksasin direnci ve risk faktörleri: Prospektif kohort çalışma Türkan TÜZÜN 1, Selda SAYIN KUTLU 2, Murat KUTLU
Detaylı