2010 YILI OCAK-HAZĠRAN DÖNEMĠ 1

Transkript

1 MADEN TETKĠK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tabiat Tarihi Müze Müdürlüğü 2010 Yılı Ocak-Haziran Dönemi Faaliyet Raporu 2010 YILI OCAK-HAZĠRAN DÖNEMĠ 1

2 III-B-1. Faaliyet ve Proje Bilgileri Proje Oluşturma Müze Ön Etütleri Projesi Önerilen Proje çalışmaları ile ilgili olarak yurdumuzun çeşitli yerlerinden gelen ihbar sahaları değerlendirilecek, jeolojik incelemeler ve kazı çalışmaları yapılacak, bu çalışmalar sonunda elde edilen fosil, mineral ve prehistorik örnekler arşiv ve teşhir yönünden değerlendirilerek müzeye kazandırılacaktır. Anadolu nun maden yatakları açısından çok zengin oluşu, tarih boyunca buraya yerleşen insanların madenlere kolayca ulaşmasını sağlamıştır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda eski yeraltı maden işletmelerinden çok azı tarihlendirilmiş, bu işletmelerin sağlıklı bir envanteri oluşturulamamıştır. Madencilik Tarihi ve Arkeolojisi açısından önemli sahaların araştırılması, incelenmesi ve henüz ulaşılamamış olanlara da ulaşarak ön etütlerinin yapılması, envanterlerinin çıkarılması ve buluntuların Müzeye kazandırılması amaçlanmaktadır. Çankırı-Çorum Havzasındaki En Büyük Kara Memelisi Olan Baluchteriyum un Araştırılması ve Eşlik Eden Diğer Omurgalıların Bulgu Yerlerinin Araştırılması ve Bölgenin Paleocoğrafyası Projesi Projenin amacı Çankırı Çorum havzası ve çevresinde yüzlek veren denizel ve karasal çökellerin jeolojik özelliklerini incelemek ve paleontolojik / stratigrafik veriler elde etmektir. Müze projesi kapsamında ilk çalışmalar, Geç Oligosen yaşlı bilinen en büyük kara memelisi olan Baluchitherium fosilinin Türkiye de ilk kez Çankırı Çorum havzasında bulunmasıyla başlatılmış ve kazı çalışmaları yılları arasında sürdürülmüştür. Kazı çalışmaları sırasında söz konusu fosile ait çok sayıda parçanın yanı sıra başka omurgalı ve omurgasız fosiller de elde edilmiştir. Proje kapsamında yeni bulgu alanlarının keşfedilmesi, MTA Tabiat Tarihi Müzesi ne kazandırılması ve incelenen bölgenin geçirdiği jeodinamik, paleocoğrafik ve iklimsel değişikliklerin çeşitli tarihlendirme yöntemleriyle ortaya konulması da amaçlanmaktadır. Daha önceki yıllarda olduğu gibi, proje kapsamında ulusal ve uluslararası işbirliği kapsamında karşılıklı bilgi paylaşımına devam edilecektir. Bu sayede, Müze elemanlarının bilimsel deneyim, eğitim ve çeşitli uygulama alanlarında (kazı çalışması, fosil temizleme ve onarım, mulaj, alçı kopya, arşivleme gibi) yetiştirilmelerine olanak sağlanacaktır kod nolu, Çankırı-Çorum Havzasındaki En Büyük Kara Memelisi Olan Baluchictherium un Araştırılması ve Eşlik Eden Diğer Omurgalıların Bulgu Yerlerinin 2

3 Araştırılması ve Bölgenin Paleocoğrafyası Porejesi kapsamında 2010 yılında arazi çalışmaları devam etmektedir. Yıl Ġçinde Yürütülen Diğer Çalışmalar Jeoloji parkını yeniden düzenleme ve zenginleştirme çalışmasında, Tabiat Tarihi Müzesi Mineral, Kayaç ve Fosil Koleksiyonunun Zenginleştirilmesi projesi kapsamında, Bölge Müdürlüklerinden gelen mineral ve kayaç örnekleri teslim alınmıştır. Genel Müdürlük Binası giriş katında, Türkiye Yeraltı Kaynakları ve Fosillerin sergilendiği bir bölüm hazırlanmıştır Yılı Yatırım Programı hazırlanarak ilgili daireye gönderilmiştir. Tabiat Tarihi Müze Müdürlüğünün projeleriyle ilgili olarak, 2010 yılına ait İş Programı Teklif Formları hazırlanarak ilgili daireye gönderilmiştir. Tabiat Tarihi Müzemizin teşhirini güçlendirmek amacıyla dekoratif mineraller bölümüne bir adet ametist geodu ile florit ve kuvars mineralleri satın alınmış ve envanter kayıtları yapılmıştır. Paleontoloji ve mineraloji katlarında bulunan, vitrin içi ve vitrin dışında yenilenmesi gereken bilgi panoları ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdiğinden, Yönetmeliğin Uygulanması Takip Tablosu yürütülen hizmetlerimiz esas alınarak hazırlanmış ve ilgili daireye gönderilmiştir. Müzemizin tadilatı sürecinde müzeden tadilata refakat edecek personelle Müze de yapılan 2. durum değerlendirme gezisi tarihinde gerçekleştiriliştir. Bu kapsamda zarar görebilecek yerler tespit edilerek, tadilatı yapan yetkili kişilere bildirilmiştir. Dioramalarda bulunan içi doldurulmuş hayvanların böceklere karşı naftalinlenmesi işlemi yapılmış, Mineraloji-Petrografi arşivinin duvarı yıkıldığı için dolap içindeki örnekleri korunması 3

4 amacıyla dolaplarının mühürleme işlemleri yapılmış, Türkiye Yer Altı Kaynakları Bölümünde zarar görebilecek örnekler paketlenmiştir. Tabiat Tarihi Müze Müdürlüğü nde bulunan harita, tablo ve resimlerin fotoğrafları çekilerek dijital ortama aktarılmıştır. Müze de bulunan örneklerin restorasyon ve konservasyonunun (Eser Koruma) yapılabilmesi amacıyla Müze personeline, hizmet içi eğitim verilmesi hususunda, bu konuda uzman çeşitli kuruluşlarla görüşmeler yapılarak hizmet içi eğitimin verilmesi konusunda anlaşmalar yapılmıştır. Müze de görme engellilere ait bir bölüm oluşturulması düşünülmektedir. Bu amaçla yapılan çalışmalar doğrultusunda 6 Nokta Körler Derneği ve Mitat Enç Görme Engelliler İlköğretim Okuluna gidilerek bilgi alınmıştır. Müze Projelerinin tanıtılmasına ilişkin Web sayfası yeniden güncellenmiştir. Müzenin kurulması yıllarına ait, dijital ortama aktarılan fotoğrafların Corel programında bilgi sayar ortamında düzenleme çalışmaları bitirilmiştir. Müze ziyaretçilerinin, arşivde bulunan Müze mizin kuruluş yıllarına ait yaklaşık 1000 adet siyah-beyaz fotoğrafın tasnifi yapılarak dijital ortama aktarılmıştır. Müzeden mineral örneği isteyen kişi ve kuruluşlara yazı ve mail ile cevaplar verilmiştir. Taşınmaz Mal Yönetmeliği kapsamında birimimize ait sergi alanında bulunan taşınır kültür varlıklarının sayım ve kayıt işlemleri tamamlanmış, Taşınır İşlem Fişi (TİF) ve Müze Defteri kayıtları oluşturulmuştur. Prehistorya-Prehistorik Aletler, Ankara ve Civarı Omurgalı Fosil Yatakları ve Fosiller ve Minerallerle ilgili kitap çalışmaları yapılmıştır. Geçmişten Günümüze Anadolu Madenciliği Projesine ait ön rapor yazımı tamamlanmıştır. Aksaray Üniversitesi nde (5-7) Mayıs 2010 tarihleri arasında yapılacak olan Sempozyumda sunulmak üzere Dr. Huriye DEMİRCAN tarafından Biyoerozyonel Yapıların Kıyı 4

5 Morfolojisine Etkileri ve Müze Müdürü Dr. Alaaddin VURAL tarafından da Anadolu da Yaşayan Devler isimli sözlü bir poster sunumu yapılmıştır. Tabiat Tarihi Müzesi Mineral, Kayaç ve Fosil Koleksiyonunun Zenginleştirilmesi projesi kapsamında, Adana Bölge Müdürlüğünden gelen 1 adet Deniz İneği fosili Müze personeli tarafından teslim alınarak, envanter girişi yapılmıştır. Tabiat Tarihi Müzesi Mineral, Kayaç ve Fosil Koleksiyonunun Zenginleştirilmesi projesi kapsamında Trakya Bölgesi Tersiyer Çökelleri İz Fosilleri raporu bitirilmiş olup, numarayla derlemeye girmiştir. Müzemiz projelerinden Çankırı-Çorum Havzasındaki En Büyük Kara Memelisi Olan Baluchitherium un ve Eşlik Eden Diğer Omurgalıların Bulgu Yerlerinin Araştırılması ve Bölgenin Paleocoğrafyası projesinin ön rapor yazımı bitirilmiş olup, numarayla derlemeye girmiştir. Paleontoloji omurgasızlar envanterinin bilgisayar ortamına aktarma işlemi devam etmekte olup bu kapsamda (02-Kasım-2009 tarihinden itibaren) şu ana kadar toplam adet örneğin bilgisayar ortamına envanter kaydı yapılmıştır. Jeoloji Etütleri Dairesi tarafından Müzemize teslim edilen mikro fosil örneklerin demirbaş kaydı bitirilerek, dosyalama işlemleri yapılmıştır. Çankırı-Çorum Havzasındaki En Büyük Kara Memelisi Olan Baluchitherium un ve Eşlik Eden Diğer Omurgalıların Bulgu Yerlerinin Araştırılması ve Bölgenin Paleocoğrafyası projesi kapsamında Hirfanlı Baraj Gölü Evren ilçesi, Ceritli Köyü, Darlık mevkii omurgalı fosillerinin laboratuar ortamında temizlenmesi işlemi devam etmektedir. Müze komisyonunun 7/7/2009 ve 15/10/2009 tarihli toplantılarında da belirtildiği gibi, MTA Tabiat Tarihi Müzesinin gelecekteki amaç ve görevleri; sergi salonlarında işlenmesi gereken konular, bilimsel araştırma, eğitim ve müze koleksiyonlarının niteliği, yönetim ve idari yapılanmadır. Bütün gelişmiş ülkelerde her yaştaki fertlerin doğa bilimleri üzerine eğitimi ve bilinçlendirilmesinde, Doğa Tarihi Müze leri kurulmuş ve buna yönelik faaliyetler tüm hızıyla sürdürülmektedir. İnsanlığın bilgiye ve doğa kültürüne gereksinimi her gün biraz daha 5

6 artmaktadır. Küresel ısınma ile hızla değişmekte olan ve doğal varlıkların, ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin yok olma tehdidiyle karşı karşıya kaldığı Dünya mızda bu gereksinimin gelecek yıllarda daha da artacağı şüphesizdir. Doğa tarihi müzeleri ülkelerin doğal servetlerinden taşınabilir olanların korunduğu ve geniş kitlelere tanıtıldığı bilim ve kültür merkezleridir. Yüzeye çıkmış fosil ve kayaçların zamanında toplanıp müzelerde sergilenmesi veya bir müze deposunda saklanarak gelecek nesillere kalabilmesini sağlamak gerekir. Zira yüzeye çıkmış örnekler kısa zamanda hasara uğrayıp yok olabilir, ya da bazı nedenlerle üstleri kapatılıp (örneğin inşaat, baraj, ağaçlandırma, maden ocaklarının herhangi bir nedenle kapatılması gibi) ulaşılmaz hale gelebilir. İşte bu nedenlerle doğal değerleri (kayaç, maden ve fosiller dahil) en iyi şekilde korumak ve onları toplumda, her yaştaki insanda, doğa bilincinin oluşması ve gelişmesi için en iyi şekilde kullanmak gerekir. Bu doğal serveti gelecek kuşaklara aktarabilecek ve onu bir eğitim ve kültür aracı yapacak kuruluşlar tabiat tarihi müzeleri dir. Bu müzeler, bilgi üretimi yapan, eğitim sunan ve doğal değerleri koruyan kuruluşlar olarak görev yaparlar. Müze çalışanları olarak amacımızda; bu çok önemli görevi geçici ve gezici sergiler hazırlayıp bu sergileri uygun yerlerde açarak bu bilinci aşılamak, tanıtım ve eğitsel amaçlı etkinlikler düzenlemek (konferans, toplantı, sempozyum, günler, vb.), belgeseller hazırlayarak toplumu bilinçlendirmek ve yaşadıkları doğal çevreyi geçmişiyle birlikte kendilerine tanıtmak, projeler hazırlayıp araştırmalar yapmak, koleksiyonlar oluşturarak bunları kayıt altına almak, korumak, bilimsel ve kültürel amaçlara kullanıma açmaktır. Kısıtlı sayıdaki personeline rağmen müzemiz, açıldığı günden bugüne kadar (kapalı olduğu günler dahil) sözü edilen çalışmalarına devam etmektedir. III-B-2 Performans Sonuçları Tablosu III-B-3 Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi III-B-4 Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi IV. KURUMSAL KABĠLĠYET VE KAPASĠTENĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ IV.A Üstünlükler: 6

7 MTA Genel Müdürlüğü Tabiat Tarihi Müzesi Ülkemizin gerçek anlamdaki tek Tabiat Tarihi Müzesi nin 1935 yılında kurulan MTA Genel Müdürlüğü elemanlarının yıllar süren çalışmalarının birikimi olması açısından da ayrıca önem arz etmektedir. Ülkemiz eşsiz bir jeolojik, biyolojik ve kültürel zenginliğe sahip olan konumdadır. Elde bulunan bu zenginliğimizi koruyabilmemiz ve devam ettirebilmemiz ancak bilinçli ve eğitimli kuşaklarla sağlanabilir. Tabiat Tarihi Müzesi de bu anlamda bilinçli nesiller yetiştirmek gibi önemli bir misyonu yürütmektedir. IV.B Zayıflıklar Müze bilindiği üzere yapısal problemlerden dolayı Bakanlığımız talimatıyla ziyarete kapatılmıştır. Tabiat Tarihi Müzesi nin sorumluluklarını yerine getirebilmesi, aydınlık bir Türkiye nin oluşumuna katkı koyabilmesi için şimdiki bulunduğu mevcut eleman yapısı itibariyle bu mümkün olamamaktadır. Müzemizin mesleki alanda yetişmiş araştırmacı niteliğinde paleontolog ve mineralog ihtiyacı had safhadadır. Koleksiyon konusunda son derece zengin olan müzenin, bu koleksiyonları düzenleyecek, kayıt altına alacak ve takibin yapacak şekilde yetişmiş elemanı bulunmamaktadır. Yine teknik, idari, müzecilik, resimheykel, eğitim, halkla ilişkiler, tekniker, laboratuar uzmanları gibi konularda oldukça büyük bir personel eksikliği vardır. Dolayısıyla kendisiyle aynı konumda olan Avrupa Müzeleri ile yarışması şimdilik mümkün görülmemektedir. Yapısal problemlerin sona ermesi ile pek çok eksiğimizin önümüzdeki günlerde giderileceğini ümit etmekteyiz. Bu sayede gerekli teknik ve personel donanımıyla, ülkemizin ilk ve tek ulusal doğa tarihi müzesi niteliğinde olan birimimizin ülkemizin hak ettiği uluslar arası düzeye çıkacağından hiçbir şüphemiz yoktur. IV.C Değerlendirme Müzemizin yapısal problemlerinin sona ermesiyle misyonu gereği çocuk, genç ve yetişkinlerin gezdiği-gördüğü nadide bir eğitim ve kültür merkezi olarak çalışmalarına devam edecektir. V- ÖNERĠ VE TEDBĠRLER Müzemizin koleksiyon bölümü, depoları Dünya daki çağdaşları ile karşılaştırıldığında müzemiz depolarındaki koleksiyon saklama dolaplarının oldukça eski sisteme göre hazırlandıkları görülmektedir. Müzemizde kullanılmış sistem, Fransa da 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarında kullanılmış ve bugün yerine çok daha çağdaş ve kullanışlı olan sistemin kullanıldığı bir sistemdir. Genel olarak müzelerdeki koleksiyonlar günümüzde raylı bir 7

8 sistemden oluşan hareketli çelik dolaplarda saklanmaktadır. Bu sistemde yer kullanımı maksimum olup, koleksiyona ulaşmak da oldukça kolaydır. Yeni Dünya daki çağdaş Tabiat Tarihi Müzeleri nde, gerek taksidermi, gerekse laboratuar gibi bölümlerin önemi kavranmış ve dolayısıyla bu bölümlerde, yetişmiş teknik elemanlar bulunmaktadır. Bu anlamda müzemizde de gerek paleontoloji, gerekse mineraloji laboratuarlarının çağdaş seviyede zenginleştirilmesi ve ihtiyaç dahilinde teknisyenlerin bu bölümlerde bulundurulması gerekmektedir. Şu anda laboratuarlarımızda bu anlamda yetişmiş eleman bulunmamaktadır. Genel Müdürlüğümüzün başka bölümlerinden yetişmiş elemanlardan laboratuarlara aktarılarak laboratuarların eleman ihtiyaçlarının karşılanması kısa vadeli bir çözüm olarak gösterilebilir. Ancak uzun vadede müzeye yeni elamanlar alınmalıdır. MTA Genel Müdürlüğümüz 1935 yılında kurulmuştur. Amacı 2804 sayılı kuruluş kanununda da belirtildiği gibi Türkiye nin yeraltı zenginliklerinin ortaya çıkarılması ve yer bilimleri konusunda araştırmaların yapılmasıdır. Bu anlamda MTA Genel Müdürlüğü hummalı bir çalışma temposu sergilemiş ve yapılanmasını bu amaçlar doğrultusunda gerçekleştirmiştir. Arazi daireleri ve ekipleri olduğu gibi bu çalışmalarda yardımcı olacak merkez daireleri ve laboratuarları da kurulmuştur (Paleontoloji Servisi, Mineraloji-Petrografi Servisi). MTA Genel Müdürlüğümüzün kurulduğu günlerden 1968 yılına gelindiğinde, yapılan çalışmalarda elde edilen örneklerin eğitim amaçlı olarak sergilenmesi gündeme gelmiş ve Genel Müdürlük binası içinde bir Tabiat Tarihi Müzesi oluşturulmuştur. Bu müzede çoğunluk MTA Genel Müdürlüğü çalışmaları sırasında elde edilmiş örnekler sergilenmekle birlikte gerek yurtdışına çıkan elamanlar tarafından alınan ve müzeye hediye edilen, gerek yurtdışından gerekse yurt içinden müzeye bağış yoluyla gelen örnekler de müzemizde sergilenmeye başlamıştır. MTA Tabiat Tarihi Müzesi o günlerde daha çok sergi amaçlı olarak düşünülmesinden dolayı laboratuarlarına önem verilmemiştir. Ancak MTA nın çalışmalarında yardımcı olacak bölüm ve laboratuarlar ise MTA Genel Müdürlüğü Bünyesinde her zaman bulunmuştur. Örneğin paleontoloji konusundaki servis Jeoloji Dairesine bağlanmış, mineraloji-petrografi servisi ise Maden Analizleri ve Teknoloji Dairesi bağlı olarak görev yapmıştır. Karot Bankası Servisi (Koordinatörlük) Genel Müdürlüğümüz tarafından yapılan sondajların karotlarının ve araziden alınan örneklerin saklanması ve araştırmacıların hizmetine sunulması amacıyla 1995 yılında kurulmuştur ve Enerji ve Hammaddeler Dairesi Başkanlığı na bağlanmıştır (Bu servis daha sonra Maden Analizleri ve Teknoloji Dairesi ne bağlanmıştır). Bu birimler bilindiği üzere Genel Müdürlüğümüzün arazi çalışmalarında yardımcı birimler olarak hizmet vermektedir. Tabiat Tarihi Müzesi de Genel Müdürlüğümüzün Müzesi dir ve arşivlediği ve 8

9 sergilediği materyallerinin çoğunluğu ise Genel Müdürlüğümüzün çalışmaları sırasında elde edilen materyallerdir. Dolayısıyla Genel Müdürlüğümüzün çalışmaların yardımcı Merkez birimlerinin (Paleontoloji Birimi, Mineraloji-Petrografi Birimi, Karot Bankası Koordinatörlüğü) Tabiat Tarihi Müzesine bağlanması, MTA Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar sırasında alınan örneklerin müzeye bağlı olarak çalışan mineralojipetrografi ve paleontoloji birimlerinde incelenmesi bu çerçevede teşhire layık olan materyallerin ilk elden müzeye kazandırılmasının daha doğru bir uygulama olacağı düşünülmektedir. Ayrıca sondaj karotlarının ve kimyasal analizi yapılan örneklerin de saklandığı Karot Bankası Koordinatörlüğü nün de müzeye bağlanmasının gerek müzecilik anlamında gerekse MTA Genel Müdürlüğü çalışmalarına yardımcı birimler olmak anlamında daha yararlı-uygun olacağı düşünülmektedir. Böyle bir uygulamayla hem müzemiz sadece sergi amaçlı bir müze görünümünden uzaklaşmış, çağdaş Tabiat Tarihi Müzeleri yapısını kazanmış olacak hem de tüm dünyadaki örnekleri gibi araştırma misyonunu da bağlanan birimler ve birimlerdeki teknik elemanlarla en iyi ve en verimli şekilde yerine getirmiş olacaktır. Müzemizin binasının 6 adet terası vardır. Bu teraslardan en az birkaç tanesinin üstü kapatılarak botanik bahçesi haline getirilmesi ve ülkemizin farklı yörelerine özgü endemik bitki toplulukları yetiştirilmesiyle, ziyaretçiler bu konularda bilgilendirilebilir ve eğitilebilir. Bu tür bölümlerin oluşturulması aynı zamanda müzemizin jeoloji-yerbilimleri müzesi görünümünden çıkarak Dünya daki benzerleri gibi tam anlamıyla bir Tabiat Tarihi Müzesi konumuna geçmesini sağlayacaktır. Özellikle Genel Müdürlük toplantı ve kokteyl etkinliklerinin müze gibi müstesna bir mekanda yapılması toplantılara ayrı bir anlam katacaktır. 9

10 MTA TABĠAT TARĠHĠ MÜZESĠ ĠLE ĠLGĠLĠ 2010 YILINA AĠT BASINDA ÇIKAN HABERLER 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26