T.C. BURDUR VALĐLĐĞĐ ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ BURDUR ĐL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. BURDUR VALĐLĐĞĐ ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ BURDUR ĐL ÇEVRE DURUM RAPORU BURDUR

2 Çevreyi Korumak Aklın Gereğidir M. Kemal ATATÜRK

3 ĐÇĐNDEKĐLER A.COĞRAFĐ KAPSAM A.1 Giriş... 1 A.2 Đl ve Đlçe Sınırları... 1 A.3 Burdur ili Coğrafi Durumu... 2 A.4 Burdur Đli Topografyası ve Jeomorfolojik durumu... 2 A.5 Jeolojik Yapı ve stratigrafi... 7 A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma... 9 A.5.2 Tektonik ve Paleocoğrafya... 9 B.DOĞAL KAYNAKLAR B.1 Enerji kaynakları B.1.1 Güneş B.1.2 Su gücü B.1.3 Kömür B.1.4 Doğal gaz B.1.5 Rüzgar B.1.6 Biyokütle B.1.7 Petrol B.1.8. Jeotermal sahalar B.2 Biyolojik Çeşitlilik B.2.1 Ormanlar B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları B.2.2 Çayır ve Mera B.2.3. Sulak Alanlar B.2.4 Flora B.2.5 Fauna B.2.6 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları ve diğer Hassas Yöreler B.3 Toprak B.4 Su Kaynakları B.4.1 Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar B.4.2 Yeraltı Su kaynakları B.4.3 Akarsular B.4.4 Göller ve Göletler B.5 Mineral kaynaklar B.5.1. Sanayi Madenleri B.5.2. Metalik Madenleri B.5.3. Enerji Madenleri B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler ii

4 C. HAVA (ATMOSFER VE ĐKLĐM) C.1 Đklim ve Hava C1.1 Doğal Değişkenler C Rüzgar C Basınç C Nem C Sıcaklık C Buharlaşma C Yağışlar C Yağmur C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı C Seller C Kuraklık C Mikroklima C.1.2 Yapay etmenler C Plansız kentleşme C Yeşil alanlar C Isınmada kullanılan yakıtlar C Endüstriyel emisyonlar C Trafikten kaynaklanan emisyonlar C.2 Hava kirletici gazlar ve kaynaklar C.2.1 Kükürtdioksit konsantrasyonu ve duman C.2.2 Partikül Madde Emisyonları C.2.3 Karbonmonoksit Emisyonları C.2.4 Azot Oksit Emisyonları C.2.5 Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları C.3 Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasının Đncelmesinin Etkileri C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri C.4 Hava Kirlaticilerinin Çevreye Olan Etkileri C.4.1 Doğal Çevreye Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri C Toprak Üzerine Etkileri C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri C Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri C.4.2 Yapay Çevreye (Görüntü Kirliği Üzerine) Etkileri D. SU D.1 Su Kaynaklarının Kullanımı D.1.1 Yeraltı Suları D.1.2 Jeotermal Kaynaklar D.1.3 Akarsular D.1.4 Göller, Göletler ve Rezervuarlar D.1.5 Denizler D.2 Doğal Drenaj Sistemleri iii

5 D.3 Su Kaynaklarını Kirliliği ve Çevreye Etkileri D.3.1 Yeraltı Suları ve Kirlilik D.3.2 Akarsularda Kirlilik D.3.3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik D.3.4 Denizlerde Kirlilik D.4 Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikalar D.5 Su Kaynaklarında Kirlilik Etmenleri D.5.1 Tuzluluk D.5.2 Zehirli Gazlar D.5.3 Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik D.5.4 Ağır Metaller ve Đz Elementler D.5.5 Zehirli Organik Bileşikler D Siyanürler D Petrol ve Türevleri D Pelikloro Naftalinler ve Bifeniller D Pestisitler ve Su Kirliliği D Gübreler ve Su Kirliliği D Deterjanlar ve Su Kirliliği D.5.6 Çözünmüş Organik Maddeler D.5.7 Patojenler D.5.8 Askıda Katı Maddeler D.5.9 Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği E. TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI E.1 Genel toprak yapısı E.2 Toprak Kirliliği E.2.1 Kimyasal Kirlenme E Atmosferik Kirlenme E Atıklardan Kirlenme E.2.2 Mikrobiyal Kirlenme E.3 Arazi E.3.1 Arazi Varlığı E Arazi Sınıfları E Kullanma Durumu E.3.2 Arazi Problemleri F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1 Ekosistem Tipleri F.1.1 Ormanlar F Ormanların Ekolojik Yapısı F Đlin Orman Envanteri F Orman Varlığının Yararları F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları F.1.2 Çayır ve Meralar F.1.3 Sulak Alanlar F.1.4 Diğer Alanlar (Step vb.) F.2 Flora iv

6 F.2.1 Habitat ve Toplulukları F.2.2 Türler ve Populasyonları F.3 Fauna F.3.1 Habitat ve Toplulukları F.3.2 Türler ve Populasyonları F.3.3 Hayvan Yaşama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar F Sahipsiz Hayvanlar F Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban Hayvanlar F Hayvan Hakları Đhlalleri F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği F.4 Hassas.yöreler kapsamında olup (*) bölümündeki bilgilerin isteneceği alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar F F F F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsal ve Üreme Sahaları /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve Đlan Edilen Alanlar F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 213 F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar 213 Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması v

7 Gerekli Alanlar F /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları 216 F /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3 Korunması Gereken Alanlar F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) 222 F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Đtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme Sahaları F Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar. 227 vi

8 G. TURĐZM G.1 Yörenin turistik değerleri G.1.1 Yörenin doğal değerleri G Konum G Fiziki özellikler G.1.2 Kültürel değerler G.2 Turizm çeşitleri G.3 Turistik altyapı G.4 Turist Sayısı G.5 Turizm Ekonomisi G.6 Turizm Çevre Đlişkisi H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1 Genel tarımsal yapı H.2 Tarımsal Üretim H.2.1 Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller H Baklagiller H Yem Bitkileri H Endüstriyel Bitkiler H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi H Sebze Üretimi H Süs Bitkileri H.2.2 Hayvansal Üretim H Büyükbaş Hayvancılık H Küçükbaş Hayvancılık H Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim) H Su Ürünleri H Kürk Hayvancılığı H Arıcılık ve Đpekböceği H.3 Organik Tarım H.4 Tarımsal Đşletmeler H.4.1 Kamu Đşletmeleri H.4.2 Özel Đşletmeler H.5 Tarımsal Faaliyetler H.5.1 Pestisit Kullanımı H.5.2 Gübre Kullanımı H.5.3 Toprak Kullanımı I.MADENCĐLĐK I.1 Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.1.1 Sanayi Madenleri vii

9 I.1.1 Metalik Madenler I.1.3 Enerji Madenleri I.1.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.2 Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri I.3 Cevher Zenginleştirme I.4 Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri I.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları J. ENERJĐ J.1 Birincil Enerji Kaynakları J.1.1 Taş Kömürü J.1.2 Linyit Kömürü J.1.3 Asfaltit J.1.4 Bitümlü Şist J.1.5 Hampetrol J.1.6 Doğal Gaz J.1.7 Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) J.1.8 Orman J.1.9 Hidrolik J.1.10 Jeotermal J.1.11 Güneş J.1.12 Rüzgar J.1.13 Biyokütle J.2 Đkincil Enerji Kaynakları J.2.1 Termik Enerji J.2.2 Hidrolik Enerji J.2.3 Nükleer Enerji J.2.4 Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi J.3 Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı J.4 Enerji Tasarrufu Đle Đlgili Yapılan Çalışmalar K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ K.1 Đl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler K.2 Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması K.3 Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı K.4 Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları ve Đstihdam Durumu K.5 Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı K.6 Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler K.6.1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği K.6.2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği K.6.3 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği K.6.4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği K.6.5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar K.7 Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı viii

10 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1 Altyapı L.1.1 Temiz Su Sistemi L.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi L.1.3 Yeşil Alanlar L.1.4 Elektrik Đletim Hatları L.1.5 Doğal Gaz Boru Hatları L.2 Ulaşım L.2.1 Karayolları L Karayolları Genel L Ulaşım Planlaması L Toplu Taşım Sistemleri L Kentiçi Yollar L Araç Sayıları L.2.2 Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler L Taşımacılıkta Demiryolları L.2.3 Deniz, Göl, Nehir Taşımacılığı L Limanlar L Taşımacılık L.2.4 Havayolları L.3 Haberleşme L.4 Đlin Plan Durumu L.5 Đldeki Baz Đstasyonları Sayısı M.YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS M.1 Kentsel ve Kırsal Planlama M.1.1 Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri M Kentsel Büyüme Deseni M Planlı Kentsel Gelişme Alanları M Kentsel Alanlarda Yoğunluk M Kentsel Yenileme Alanları M Endüstri Alanlarda Yer Seçimi M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar M.1.2 Kırsal Alanlar M Kırsal Yerleşme Deseni M Arazi Mülkiyeti M.2 Altyapı M.3 Binalar ve Yapı Çeşitleri M.3.1 Kamu Binaları M.3.2 Okullar M.3.3 Hastaneler ve Sağlık Tesisleri M.3.4 Sosyal ve Kültürel Tesisler M.3.5 Endüstriyel Yapılar M.3.6 Göçer ve Hareketli Barınaklar M.3.7 Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar ix

11 M.3.8 Bürolar ve Dükkanlar M.3.9 Kırsal Alanda Yapılaşma M.3.10 Yerel Mimari Özellikler M.3.11 Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller M.4 Sosyo-Ekonomik Yapı M.4.1 Đş Alanları ve Đşsizlik M.4.2 Göçler M.4.3 Göçebe Đşçiler (Mevsimlik) M.4.4 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı M.4.5 Konut Yapım Süreçleri M.4.6 Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri M.5 Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri M.5.1 Görüntü Kirliliği M.5.2 Binalarda Ses Đzolasyonu M.5.3 Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları M.5.4 Ticari ve Endüstriyel Gürültü M.5.5 Kentsel Atıklar M.5.6 Binalarda Isı Yalıtımı M.6 Nüfus M.6.1 Nüfusun Yıllara Göre Değişimi M.6.2 Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı M.6.3 Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları M.6.4 Nüfus Değişim Oranı N. ATIKLAR N.1 Evsel Katı Atıklar N.2 Tehlikeli Atıklar N.3 Özel Atıklar N.3.1 Tıbbi Atıkları N.3.2 Atık Yağlar N.3.3 Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar N.3.4 Pil ve Aküler N.3.5 Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller N.3.6 Tarama Çamurları N.3.7 Elektrik ve Elektronik Atıklar N.3.8 Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar N.4 Diğer Atıklar N.4.1 Ambalaj Atıkları N.4.2 Hayvan Kadavraları N.4.3 Mezbaha Atıkları N.5 Atık Yönetimi N.6 Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu N.7 Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri N.8 Atıkların Bertaraf Yöntemleri N.8.1 Katı Atıkların Depolanması N.8.2 Atıkların Yakılması N.8.3 Kompost x

12 N.9 Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi N.10 Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM O.1 Gürültü O.1.1 Gürültü Kaynakları O Trafik Gürültüsü O Endüstri Gürültüsü O Đnşaat Gürültüsü O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü O.1.2 Gürültü ile Mücadele O.1.3 Gürültünün Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri O.1.4 Gürültünün Đnsanlar Üzerine Olan Etkileri O Fiziksel Etkileri O Fizyolojik Etkileri O Psikolojik Etkileri O Performans Üzerine Etkileri O.2 Titreşim P. AFETLER P.1 Doğal Afetler P.1.1 Depremler P.1.2 Heyelan ve Çığlar P.1.3 Seller P.1.4 Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları P.1.5 Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri P.1.6 Fırtınalar P.2 Diğer Afetler P.2.1 Radyoaktif Maddeler P.2.2 Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar P.2.3 Tehlikeli Maddeler P.3 Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri P.3.1 Sivil Savunma Birimleri P.3.2 Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri P.3.3 Đlkyardım Servisleri P.3.4 Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı P.3.5 Tehlikeli Maddelerin Sınırlararası Taşınımı Đçin Alınan Tedbirler P.3.6 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar xi

13 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1 Temel sağlık hizmetleri R.1.1 Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2 Bulaşıcı Hastalıklar R Đçme, Kullanma ve Sulama Suları R Denizler R Zoonoz Hastalıklar R.1.3 Gıda Hijyeni R.1.4 Aşılama Çalışmaları R.1.5 Bebek Ölümleri R.1.6 Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı R.1.7 Aile Planlaması Çalışmaları R.2 Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri R.2.1 Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.2 Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.3 Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.4 Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.5 Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.6 Đyonize Radyasyondan Korunma R.2.7 Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐ S.1 Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile Đlgili Faaliyetleri S.2 Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri S.2.1 Çevre Vakıfları S.2.2 Çevre Dernekleri S.2.3 Çevreyle Đlgili Federasyonlar T. ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA T.1 Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi T.2 Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi T.3 Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması T.4 Çevrenin Đnsan- Psikososyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 384 T.5 Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi xii

14 TABLOLAR DĐZĐNĐ Tablo No:... Sayfa No: Tablo A-1: Burdur Đlçelerinin Merkeze Olan Uzaklıkları:... 2 Tablo B.1: 2009 Yılı Meteorolojik veriler Tablo B.2: Burdur Đli Akarsu Havzaları Tablo B-3: Burdur Đli Kömür Envanteri Tablo B-4: Đlimiz 2009 yılı aylık rüzgar hızı Tablo B-5: Đlimiz 2009 yılı aylık rüzgar hızı Tablo B-6: 2009 Yılı Rüzgar Yönü ve Hızları: Tablo B-7: Burdur Đli Orman Durumu Tablo B-8: Burdur Đli 2009 Yılı Tali Orman Ürünleri Tablo B-9: Burdur Đli 2009 Yılı Ana Orman Ürünleri Tablo B-10: Burdur Đli Toprak Kaynakları Potansiyeli Tablo B-11: Burdur Đli Maden Envanteri Tablo C-1: 2009 yılı aylık rüzgar ortalama hızı Tablo C-2: 2009 yılı aylık rüzgar esme sayıları Tablo C-3: 2009 yılı Basınç Ortalaması Tablo C-4: 2009 yılı Nem Ortalaması Tablo C-5: 2009 Yılı Yağış verileri Tablo C-6: 2009 Yılı Sıcaklık verileri Tablo C-7: 2009 yılı buharlaşma verileri Tablo C-8: 2009 Yılı Yıllık Yağış Verileri Tablo C-9: 2009 Yılı meteoroloji verileri Tablo C-10: Yerli Kömür Özellikleri Tablo C-11: Đthal Kömür Özellikleri Tablo C-12: Briket Kömür Özellikleri Tablo C-13: Yıllar ve araç sayısı itibariyle yapılan egzoz gazı emisyon ölçümleri Tablo C-14: SO2 ve PM ortalamaları Tablo C-15: CO Miktarları Tesirleri Tablo C-16: Hava Kirleticilerin Sağlığa Etkileri Tablo C-17: Kükürt Dioksitin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkisi Tablo D.1: Burdur Đlinde Đşletmede Olan YAS Tesisleri Tablo D.2: Burdur ilinde Đnşaatı Devam Eden Yeraltısuyu Tesisleri Tablo D-3: Yer altı Suyu Đşletme Rezervi Tablo D.4: Akarsuların Aylara Göre Debileri (m 3 /s) Tablo D-5: Akarsular Tablo D-6: Akarsuların Aylara Göre Debileri (m 3 /s) Tablo D-7: Akarsu Havzaları Tablo D-8: Göller Tablo D-9: Đl Özel Đdaresi Köye Yönelik Hizmetler Müdürlüğü Gölet Bilgileri Tablo D-10: Đl Özel Đdaresi Köye Yönelik Hizmetler Müdürlüğü Hayvansal Đçme Suyu (HĐS) gölet bilgileri Tablo D-11: DSĐ 18. Bölge Müdürlüğü Su Kalitesi Gözlem Çalışma Programı Tablo D-12: Burdur Çayı Burdur Gölüne Karışmadan Su Analiz Raporu Tablo D-13: Büğdüz Suludere Su Analiz Raporu Tablo D-14: Bozçay Yazıköy Su Analiz Raporu Tablo D-15: Burdur Çayı Şehir Öncesi Su Analiz Raporu Tablo D-16: Çavdır baraj Çıkışı Su Analiz Raporu Tablo D-17: Yapraklı Baraj Çıkışı Su Analiz Raporu Tablo D-18: Yapraklı Baraj Çıkışı Çatalçeşme Su Analiz Raporu xiii

15 Tablo D-19: Başpınar Kaynağı Başpınar Su Analiz Raporu Tablo D-20: Çine Ovası Kaynakları Su Analiz Raporu Tablo D-21: Karacaören Barajı rezervuarı Su Analiz Raporu Tablo D-22: Aksu çayı Karacaören I Baraj Çıkışı Su Analiz Raporu Tablo D-23: Karacaören II Baraj Rezervuarı Su Analiz Raporu Tablo D-24: Karacaören Barajı II HES Çıkışı Su Analiz Raporu Tablo D-25: Burdur Gölü Su Analiz Raporu Tablo E-1: Toprak Kaynakları Potansiyeli Tablo E-2: Tarım Arazilerinin Kullanım Şekline Göre Dağılımı: Tablo E-3: Kültür Arazisinin Đlçelere Göre Dağılımı Tablo E-4: Sulanan Arazi Miktarlarının Đlçelere Göre Dağılımı Tablo E-5: Đlimizde sularla erozyonun kapsamı: Tablo E-6: Büyük Toprak Gruplarının Đlçelere Göre Dağılımı Tablo E-7: Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılım Tablo E-8: Arazilerin Eğimlerine Göre Dağılımı Tablo F-1: Đlimizin ağaç türlerine göre dağılımı: Tablo F-2: Burdur ilinde orman durumu Tablo F-3: Burdur ili Ormanlarının Verimlilik Yüzdesi; Tablo F-4: Burdur ili 2009 yılında hasat edilip kullanıma sunulan orman ürünleri: Tablo F-5: Burdur ili 2009 yılında hasat edilip kullanıma sunulan tali orman ürünleri:162 Tablo F-6: Çayır-mer a alanlarının arazi kabiliyet sınıflarına göre dağılımı Tablo F-7: Burdur Merkez Mera Alanları (Yerleşim Birimi ve Alan Olarak) Tablo F-8: Burdur Bucak ilçesi Mera Alanları (yerleşim birimi ve alan olarak) Tablo F-9: Burdur Gölhisar ilçesi Mera Alanları (Yerleşim Birimi Ve Alan Olarak).166 Tablo F-10: Burdur Yeşilova ilçesi Mera Alanları Tablo F-11: Burdur Yeşilova ilçesi Mera Alanları Tablo F-12: Burdur Đli Mera Alanları Tesbit ve Tahdit Çalışmaları Tablo F-13: Endemik Türler Tablo F-14: Karasal Türler ve Populasyonları Tablo F-15: Đlimizdeki Av Hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları Tablo F-16: Burdur Müze Müdürlüğüne Bağlı Anıtsal Yapılar Tablo F-17: Burdur Đli Müze Müdürlüğüne Bağlı Doğal Sit Alanları.194 Tablo F-18: Burdur Đli Müze Müdürlüğüne Bağlı Arkeolojik Sit Alanları Tablo F-19: Son 5 Yıllık Su Ürünleri Üretimi Tablo F-20: Su Ürünleri Üretimi Tablo F-21: Son 5 yıl içerisinde onaylanan projeler Tablo F-22: Đlimizde Mevcut Göl ve Göletlerin 2006Yılı Balıklandırma Çalışması. 214 Tablo F-23: 2009 Yılı Su Ürünleri Desteklemeleri Tablo F-24: Đlimizdeki Sulakalanlar Alanları Tablo G-1: Burdur Müzesi Eser Sayısı Tablo G-2: Yerel Etkinlikler Tablo G-3: Đlimizde bulunan Belediye Belgeli konaklama tesisleri: Tablo G-4: Đlimizde konaklayan ve geceleyen turistlerin Milliyetlerine göre dağılımı.280 Tablo H.1: Toprak Kaynakları Potansiyeli Tablo H-2: Tarım Arazilerinin Kullanım Şekline Göre Dağılımı Tablo H-3: Sulanan Arazi Miktarlarının Đlçelere Göre Dağılımı Tablo H-4: Son 5 Yıllık Tarla Bitkileri Üretim ve Verim Durumu Tablo H-5: Son 5 Yıllık Tarla Bitkileri Üretim ve Verim Durumu Tablo H-6: Bitkisel Üretim ve Verim Durumunun Đlçelere Göre Dağılımı xiv

16 Tablo H-51: 2009 Yılı Hayvan Varlığı Tablo H-52 : Büyükbaş Hayvan Varlığının Đlçelere Göre Dağılımı Tablo H-53 : Son 5 Yıllık Hayvansal Ürünler Üretim Miktarları Tablo H-54: 2009 Yılı Kümes Hayvan Varlığı Tablo H-55: Son 5 Yıllık Su Ürünleri Üretimi Tablo H-56: Su Ürünleri Kültür Balıkları Üretimi Tablo H-57: Son 5 yıl içerisinde onaylanan projeler Tablo H-58: Đlimizde Mevcut Göl ve Göletlerin 2009Yılı Balıklandırma Çalışması.310 Tablo H-59: 2009 Yılı Su Ürünleri Desteklemeleri Tablo H-60: Arıcılık Varlığı Tablo H-61: Đlimizde Son 5 Yıllık Bal Üretim Miktarları Tablo H-62: Cinslerine göre gübre kullanımı ve gübrelenen alan Tablo I-1. Đlimizde Maden dairesinden ruhsatlı sahalar Tablo I-2:Burdur Đl Özel Đdaresi Tarafından Verilen 2009 Yılı Ruhsat Listesi Tablo J.1:Türkiye'nin Rüzgar Değerleri Tablo J-2: Elektrik Tüketimi Tablo K-1: Faaliyette Bulunan Küçük Sanayi Siteleri Tablo K-2: Küçük Sanayi Siteleri Đşletmelerinin Đşyeri Bazında Yoğunluğu Tablo K-3: Küçük Sanayi Siteleri Đşletmelerinde Đstihdam Ağırlıklı Olduğu Sektörler327 Tablo K-4: Burdur Organize Sanayi Bölgesi nde tahsisi yapılan parsellerin sektörel dağılımı Tablo K-5: Burdur Geneli Đşletme Çalışları ve istihdam Tablo K-6: yılı toplam nüfus ve istihdam edilen nüfus Tablo K-7: Burdur il merkezi ekonomik faaliyete göre istihdam edilen nüfus Tablo K-8:Đlimizde tüketilen elektrik miktarı Tablo L-1: Burdur Đmar Planı nda Muhtelif Bölgelere Düşen Sahalar ve Bunların Genel Alanlara Kıyaslanması Tablo L-2: 1971 yılı Đmar Planı Mevcut Gelecek Arazi Kullanımı : Tablo L-3: Đlimizdeki 154 Kv lik Elektrik Đletim Hatları Tablo L-4: Burdur ili 2009 yılı trafiğe kayıtlı araç sayıları Tablo L-5: Baz Đstasyon Sayıları Tablo M-1: Burdur Đli, Đlköğretim Öğrenci Sayısı Tablo M-2: Burdur Đli, Ortaöğretim Öğrenci Sayısı Tablo M-3: Fakülte ve Yüksekokullar Tablo M-3: 2001 Yılı Đş Đsteyen ve Đşe Yerleştirilenler (Yaş Grupları) Tablo M-4: 2001 Yılı Đş Đsteyen ve Đşe Yerleştirilenler (Eğitim Düzeyleri) Tablo M-5: Burdur Đli Đlçelerinin Yılları Arası Toplam Nüfusları Tablo M-6: Yıllara Göre Burdur Đli Nüfus Miktarı ve Cinsiyet Oranları Tablo M-7: Burdur ilinde nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı Tablo M-8: Cinsiyetlere göre yaş grupları Tablo M-9: Burdur Đlinde Đlçeler Đtibariyle Şehir ve Köy Nüfusu, Yüzölçümü Ve Nüfus Yoğunluğu: Tablo M-10: Burdur Đli Nüfus Göstergeleri Tablo P-1: Đlimizde son yüzyılda meydana gelen depremler Tablo P-2: Đlimizde Son 10 Yılda Çıkan Orman Yangınlarının Dağılımı Tablo R-1. Đlimizdeki sağlık Kuruluşları bina durumu Tablo R-2: Burdur Đli Sağlık Kurumları Listesi Tablo R-3: Bulaşıcı hastalıklar Tablo R-4: Su Analizleri Tablo R-5: Zoonoz Hastalıkları xv

17 Tablo R-6: Aşılama Çalışmaları Tablo R-7: Bebek Ölümleri Tablo R-8: Yıllara Göre Ölümlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı GRAFĐKLER DĐZĐNĐ Grafik No:... Sayfa No: Grafik B.1: Burdur Đli Uzun Yıllar Aylık Ortalama Meteorolojik Verileri Grafik B.2: 2009 Yılı En Hızlı Rüzgar hızı ve Rüzgar Yönü Grafik B.3: 2009Yılı Rüzgar Esme Sayıları ve Rüzgar Yönü Grafik B.4: 2009 Yılı Rüzgar Ortalama hızı ve Yönü Grafik C-1: Uzun Yıllar Rüzgar Esme Sayıları Grafik C-2: Uzun Yıllar Rüzgar Ortalama Hızı Grafik C-3: 2009 Yılı Yıllık Ortalama Rüzgar Hızı Grafik C-4: Basınç Grafiği Grafik C-5: 2009 Yılı Ortalama Sıcaklık Grafik C-6: Son On Yıllık Kış Dönemi PM Ortalamaları Grafik C-7: Son On Yıllık Kış Dönemi SO2 Ortalamaları Grafik E-1: Burdur Đli Arazi kabiliyet Sınıfları ve Dağılımı Grafik E-2: Burdur ilinin toprak gruplarının dağılımı Grafik E-3: Tarım Arazilerinin Kullanım Şekillerine Göre Dağılımı Grafik E-4: Arazilerin Kullanılma Şekline Göre Dağılımı Grafik E-5: Bağ-Bahçe Bitkileri Dağılımı: Grafik H-1: Tarım Arazilerinin Kullanma Kabiliyetine Göre Dağılımı Grafik H.2: Kuru ve Sulu Tarım Arazilerinin Dağılımı Grafik K-1: Burdur ilinde küçük sanayi sitelerinde istihdam oranı Grafik K-2: Kullanım yerlerine göre elektrik tüketimi Grafik M-1: Sağlık kuruluşları Grafik M-2: Yaş Piramidi EKLER DĐZĐNĐ Ek No:... Sayfa No: Ek A-1: Đl ve ilçe sınırları haritası Ek A-2: Burdur ve çevresinin genelleştirilmiş stratigrafik kesiti Ek A-3: Burdur ve çevresinin fay haritası Ek A-4: Burdur ve çevresinin jeoloji haritası Ek A-5: Burdur ve çevresinin deprem haritası Ek D-1: DSĐ Burdur Haritası Ek G-1: Burdur ili Turizm Haritası Ek G- 5: Burdur Örenyerlerlnın Yıllık Yerli Ve Yabancı Ziyaretçi Sayısı ve Gelir Durumu282 Ek H-1: Burdur Đli Büyük Toprak Grupları Ek H-2: Burdur Đli Şimdiki Arazi Kullanım Şekli Ek K-1: Burdur Đli Nüfus Yoğunluğu Haritası Ek P-1: Burdur Đli Deprem Haritası xvi

18 (A). COĞRAFĐ KAPSAM A.1. Giriş: Burdur ili; Güney-Batı Anadolu da, Göller Bölgesi olarak da adlandırılan Batı Akdeniz Bölgesinde yer alır. Yüzölçümü km 2 olup, ülke topraklarının yüzde 0.88 ini kaplamaktadır. Ortalama yükseklik 1000 m.dir. Güneybatı Anadolu nun Göller Bölgesi diye bilinen yöresinde bulunan Burdur, doğu ve güneyinde Antalya, batısında Denizli, güneybatısında Muğla, kuzeyinde Afyon ve Isparta illeri tarafından çevrelenmiştir. Klasik Grek Çağı nda Psidya olarak isimlendirilen bu bölgeye Türk lerin gelişi 1071 Malazgirt Zaferine dayanır. Bugünkü Burdur toprakları 1391 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanlı topraklarına katılmış, 1852 de Burdur Sancağı kurulmuş, Cumhuriyetle birlikte il merkezi olmuştur. Şu anda Burdur ili, merkez ilçeyle birlikte 11 ilçeden oluşmaktadır. Burdur yöresinin eski çağlardaki adı Limobrama idi. Bu ad gölkenti anlamına gelen Limonobria sözcüğünden türemişti. Bizans döneminde bölgeye Pilidorion denirdi. Bu sözcük sonraları Poliydor olarak söylenir olmuş, daha sonra Burdur'a dönüşmüştür. Selçuklu döneminde bölgeye önce Tirkemiş diye anılmış sonra Burdur denilmiştir. Bu adlarla ilgili çeşitli rivayetler vardır. Bunlardan birine göre Burdur yöresine, yılları arasında ilk yerleşen Kınalı Aşireti olmuştur. Daha sonra çevreye yerleşen bir başka aşiretin beyi, bir gün Kınalı Aşiretine misafir gelmiş çadırların düzenli sıralanmasını görerek "Ne güzel tirkemiş ne güzel tirkemiş" diyerek beğendiğini göstermiş, tirkemiş sözcüğü de yeni yurdun adı olmuş. Ahmet Vefik Paşa, Lehce-i Osmani'de " Tirkemiş,Ağlasun ve Đncirli Cesim kazadır. Merkezi Burdur şehridir."demektedir. Bir başka rivayete göre ise; Tirkemiş kasabası çay kenarında düz bir alana kurulu olduğundan,seller halkın can ve mal kaybına neden oluyordu. Çevredeki bataklık yüzünden de çeşitli zorluklarla karşılaşılıyordu. Bu nedenle yerleşim yerlerini değiştirmek zorunda kaldılar.aşiret beyi tüm aile reislerini yanına alarak yeni yurt kurulacak yere geldi. Sen burada dur, sen burada dur diyerek herkesin yerini gösterdi. Tüm aşiret halkını yerleştirdi. Burada dur sözü uzun zaman dilden düşmedi ve zamanla Burdur'a dönüşerek bölgenin adı oldu. Đlin doğal yapısı oldukça engebelidir. Çukurlarda oluşan Karataş, Salda, Yarışlı, Gölhisar ve Burdur Gölleri bu yöreye Göller Bölgesi denilmesine sebep olmuştur. En yüksek yeri ise 2598 metrelik Koçaş Dağıdır. A.2. Đl ve Đlçe Sınırları: Đl ve ilçe sınırlarını gösteren harita Ek A-2 de verilmiştir. Đlde, merkez ilçe ile birlikte, Ağlasun, Altınyayla, Bucak, Çavdır, Çeltikçi, Gölhisar, Karamanlı, Kemer, 1

19 Tefenni, Yeşilova olmak üzere 11 ilçe vardır. Merkez ilçeden sonra gelen en büyük ilçe merkezi Bucak tır. Đlçelerin Đl Merkezine uzaklıkları Tablo A-1 de verilmiştir. Tablo A-1: Burdur Đlçelerinin Merkeze Olan Uzaklıkları: Đlçe Adı Merkeze Uzaklığı (Km) Đlçe Adı Merkeze Uzaklığı (Km) Ağlasun 32 Gölhisar 107 Altınyayla: 118 Karamanlı: 60 Bucak 45 Kemer : 57 Çavdır : 90 Tefenni 70 Çeltikçi: 32 Yeşilova 60 Burdur Đl Merkezinden görünüm. A.3. Đlin Coğrafi Durumu: Đlin toprakları / ve / kuzey enlemleriyle, / ve / doğu boylamları arasında yer alır. Đlin doğusunda ve güneyinde Antalya, güney batısında Muğla, batısında Denizli, kuzeyinde Afyon ve Isparta illeri bulunmaktadır. Kütahya, Afyon ve Isparta illerini Antalya Limanına bağlayan yollar üzerindeki konumuyla Burdur, Batı ve Orta Anadolu nun Güneybatı Anadolu ile ilişkisini sağlamaktadır. A.4 Đlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu: Genel olarak Torosların iç kısmında yeralan Burdur, dalgalı plato görünümündedir. Yüzey şekilleri açısından; Đl topraklarını çevreleyen dağlar ve aralarına sıkışmış düzlükler, güney ve güneydoğudaki yüksek yaylalar ve güneybatıdaki taban kesimi 2

20 ovalık engebeli plato olmak üzere üç ana bölüme ayrılabilir. Đl arazisinin yüzde 60.6 sı dağlık alan, yüzde 2.7 si yayla, yüzde 19 u ova ve yüzde 17.6 sı ise platodur.đlin kuzey, kuzeybatı ve güneyindeki dağların arasında verimli ovalar, göller, bunlara dökülen akarsular ve bunların beslediği havzalar vardır.đl merkezinden güney ve güney-doğuya gidildikçe yükseltisi artan ova, plato ve dağlar vardır. Güneybatı arazisi daha yumuşak yapıdadır. Đl tabanda verimli ovaları olan bir yayla görünümündedir. Đl toprakları tektonik ve karstik çöküntü alanlarını kapsamaktadır. Bu nedenle sularla dolu çöküntü çanaklarının, vadilerin, mağaraların, inlerin ve dehlizlerin bulunduğu bölge göller bölgesi adını almıştır. a) Dağlar Bölgeye engebeli bir yapı kazandıran dağların büyük bölümü Batı Torosların uzantısıdır. En önemlileri güneyde Boncuk Dağları, Elmalı Dağı, Beydağları ve Katrancık Dağı, doğuda Kuyucak ve Dedegöl Dağları, kuzeyde Karakuş Dağları, batıda ise Acıgöl ve Eşeler Dağlarıdır. Katrancık Dağının en yüksek tepesi Kestel Dağı olup, tamamen çam ve ardıç ormanıyla kaplıdır. Ağlasun ilçe merkezinin kuzey doğusundaki Akdağ da tarihi Sagalassus kenti kalıntıları vardır. Eşeler Dağları geniş meralar ve zengin krom yatakları barındırır. Güneybatı Anadolu nun Toroslara bağlanan yükseltileri olan Koçar Dağlarında güney sahiline geçit veren Karınca Beli vardır. b) Ovalar Dağların arasında, eski kapalı havzaların dolmasıyla oluşmuş, dar ve derin boğazlarla birbirinden ayrılan ovalar bulunmaktadır. Tabanları eski birer göl yatağı olan bu ovalar arasında Burdur, Ağlasun, Bucak, Tefenni, Gölhisar ovaları ve Yeşilova sayılabilir. c) Akarsular Kapalı bir havza olan Burdur da Dalaman Çayı ve Aksu Çayı dışında denize ulaşan akarsu yoktur. Dere ve çay niteliğindeki küçük akarsuların bir bölümü göllere dökülürken bir bölümü de düdenlerde kaybolur. Merkez Đlçedeki; Alakır, Burdur, Çerçin ve Gravgaz Çayları Burdur Gölüne dökülür. Bunlardan Burdur ve Gravgaz Çaylarından tarım arazilerinin sulanmasında faydalanılmaktadır. Tekke Köyünden çıkan Arvallı Çayı, Onaç Barajının yapımıyla burada toplanmaktadır. Ağlasun ilçesindeki Başköy Çayı; Aksu Çayı ve Isparta Çayı ile birleşerek Karacaören Baraj Gölünde toplanmaktadır. Karaevliler gölü ve çevresindeki dağlardan çıkan Çeltikçi Çayı, önceleri döküldüğü Kestel Gölü kuruduğundan suyunun tamamı tarım alanlarında kullanılmaktadır. 3

21 Gölhisar ilçesi sınırları içinden geçen Dalaman Çayı Fethiye den Akdenize dökülmektedir. Yeşilova Đlçesindeki Armut Çayı Bayındır Gölüne; Doğanbaba, Salda ve Köpek Çayları Salda Gölüne, sulamada kullanılan Yarışlı Çayı da Yarışlı Gölüne dökülür. d) Göller Burdur topraklarında çok sayıda karstik kökenli göl vardır. Burdur Gölü: Türkiyenin en büyük göllerinden biridir. Uzunluğu 34 km., yüzölçümü 180 km 2 dir. En derin yeri 110 metreyi bulmaktadır. Tuzluluk nedeniyle balık yaşamayan Göl de, 1930 lu yıllarda Avusturyalı Hidrobiyoloji uzmanlarınca uzun araştırmalar yapılmış, 1955 de yılan balığı ve 1979 da Van Gölünden getirilen balıkların üretilmesine çalışılmıştır. Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) çerçevesinde uluslararası listeye dahil edilerek koruma altına alınmıştır. Ayrıca Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından da Doğal Sit Alanı ilan edilmiştir sayılı Kara Avcılığı Kanunu gereğince 1993 yılında ha. Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak ilan edilmiştir. Yarışlı Gölü: Yeşilova ilçe sınırları içinde 2 bin dekarlık alanı kaplamaktadır. Karataş Gölü: Bahçeözü Gölü olarak da adlandırılan Karataş Tepesi ve Kağılcık Dağları önündeki Göl, Devlet Su Đşleri Genel Müdürlüğü nün kontrolünde sulamada kullanılmaktadır sayılı Kara Avcılığı Kanunu gereğince 1995 yılında ha. Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak ilan edilmiştir. Gölhisar Gölü: Đlçenin aynı adla anılan büyük ovasında oluşmuştur. En çok 10 metre derinliği olan gölün suları Dalaman Çayına akıtılarak kontrol edilmektedir. Salda Gölü: Yeşilova Đlçe merkezine 4 km. uzaklıkta; Doğanbaba, Salda, Eşeler Dağları ve Kayadibi taşı önünde oluşmuş olup, tektonik yapıdadır. Denizden metre yüksekliktedir. 125 km 2 alan kaplayan Göl, 185 metre derinliği ile Türkiye nin en derin gölleri arasındadır. Çorak Gölü: Yeşilova ilçesinde 1150 ha. Alanı kapsamaktadır. GENEL JEOMORFOLOJI Jeomorfolojik özellikleri bakımından iki ana bölüme ayrılmaktadır. Bunlardan birisi, Burdur ve Yarışlı göllerini içerisine alan Burdur Havzası, diğeri ise; Burdur Havzasının güneybatısında uzanan ve Karamanlı-Tefenni ve Kemer arasında kalan Tefenni Havzası'dır. Oluşum ve gelişimleri açısından birbirinden farklı süreçlerle ortaya çıkmış olan bu genç havzalar, günümüzde bir boğazla birbirine bağlanmaktadır. Yukarıda genel tanımları yapılan bu genç, Pleyistosen yaşlı havzalar, aynı Pliyosen Havzası içerisinde yer almaktadırlar. Keçiborlu güneyinden başlayan Burdur Pliyosen 4

22 havzası, kuzeydoğu-güneybatı yönünde yaklaşık 100 km. uzandıktan sonra Tefenni güneyinde allokton birimlerle sonlanır. Burdur Havzası Göller bölgesinin batısında yer alan ve kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan Burdur Havzası 55 km. uzunluğa ve 15 km. genişliğe sahip tektonik kökenli bir havzadır. Havza içerisinde havzanın genel uzanımına koşut ve günümüzde birbirinden bağımsız olan Burdur ve Yarışlı gölleri bulunmaktadır. Endoreyik özellikteki havzanın çevresi değişik yaş ve türdeki kayalardan oluşan yüksek alanlarla çevrilmiştir (Ardel, 1951). Gölün batı ve kuzeyi, Oligosen yaşlı çakıltaşları ve yer yer bunları üzerleyen Likya Napı'na ilişkin kireçtaşı bloklu serpantinit, spilit vb.nin oluşturduğu yüksek alan ile flüviyal kökenli Pliyosen tortullarının oluşturduğu tepelik alanlardan oluşur. Bu kaya birimleri üzerinde Pliyosen sonrası aşınım yüzeyleri ile Kuvaterner ve daha eski drenaj sistemleri gelişmiştir. Gölün doğusunda ise; çoğunlukla Eosen yaşlı kumtası ve kiltaşı birimlerinin oluşturduğu tepelik alanlar ile üzerindeki parçalanmış aşınım yüzeyleri ve "badlands" topografyasına ilişkin oluşumlar gözlenmektedir. Burdur yerleşim merkezinden güneye doğru ise, Burdur formasyonu diye tanımlanan ve Pliyosen gölüne ilişkin kil-marn ve tüflerden oluşmuş birim yer alır ki, bunlar üzerinde özellikle geniş alanlı aşınım yüzeyleri ve Kuvaterner vadileri oldukça dikkat çekicidir. Pliyosen yaşlı birimler bu kesimde genellikle güneydoğuya eğimli monoklinal bir yapıya, yer yer geniş açılı kıvrımlara ve birçok normal ve ters faylara sahiptir. Birçok yerde Pliyosen çökelleri altında ve kimi yerde de havza tabanı içerisinde sertgen tepeler şeklinde kalmış kireçtaşı blokları, havzalaşma açısından çok önemli unsurlardır. Havzanın güneybatı kesimi ise tümüyle mesozoyik yaşlı kireçtaşlarından oluşmaktadır. Erimeye elverişli olan bu birimlerde doğal olarak karstik şekiller gelişmiştir. Bunlardan en önemlisi Yarışlı polyesidir. Yukarıda ana hatlarıyla tanıtılan havzanın tabanında ise; aktüel göller ile bunların Pleyistosen içerisindeki salınımlarıyla oluşmuş Pleyistosen depoları yer almaktadır. Bunlardan Burdur gölü yaklaşık 35 km uzunluk ve en geniş yerinde 7.5 km genişliğe sahip acı su içeren bir göldür. Deniz seviyesinden yüksekliği 855 m. en derin yeri ise ; Đlyas-Karakent Köyü arasında metredir. Derinliğin en fazla olduğu güneybatı kenarında kireçtaşlarından ibaret olan dik kıyılar mevcut olup kıyı düzlüğü gelişmemiştir. Gölün diğer kesimleri çok sığ olup özellikle kuzeydoğu kenarında kıyı düzlüğü oldukça geniş alan kaplamaktadır. Kıyı düzlüğü ile havzayı çevreleyen yüksek alanlar arasında gölsel sekiler, alüvyon yelpazeleri ve glasiler gibi birimler gözlenmektedir. Gölsel sekiler, genellikle havzanın kuzey ve güneyinde yer alırlar. Bunların en yüksek noktası 960 metrede olduğuna göre gölün Orta Pleyistosenden beri 105 metre çekilmiş olduğu ortaya çıkmaktadır. 5

23 Tefenni Havzası Kozluca-Karamanlı-Tefenni ve Kemer yerleşme yerleri arasında yeralan Karamanlı bölümü dışında Kuvaterner yaşlı bir havzadır. Havza Karamanlı-Tefenni ve Pınarbaşı adlı ovaların birleşmesinden oluşmuştur. Karamanlı bölümü: Kuzey-Güney uzanımlı bu bölüm doğusunda Mesozoyik yaşlı kireçtaşlarından oluşmuş Bozdağ ile batıda ofiyolitlerden oluşmuş yüksek alanla çevrilidir. Jenetik anlamda bir polye olan bu bölüm içerisinde Üst Pliyosen'de başlayan ve günümüze değin gelişme gösteren alüvyal yelpazeler en önemli jeomorfolojik birimlerdendir. Bunlardan başka Bozdağ eteklerinde oluşmuş birikinti konileri ve aşınım glasileri de değinilmesi gereken birimlerdendir. Karamanlı bölümü Tefenni ovasına bir boğazla birleşmektedir. Tefenni ovası çevresi tümüyle serpantin ve kireçtaşlarından oluşmaktadır. Bunların üzerinde de günümüzde parçalanmış olarak izlenen aşınım yüzeyleri gelişmiştir. Ova ortasında Karataş Gölü yer alır ki bunun denizden yüksekliği 1040 metredir. Karataş Gölü'nün kuzeyinde; yer alan Pınarbaşı ovasının ortasında yaz döneminde kuruyan ve bataklık halini alan Pınarbaşı Gölü bulunmaktadır. Bu göller çok genç (Holosen) olup, çevrelerinde seki oluşmamıştır. Tefenni havzası tümüyle kendisinden daha alçakta olan Burdur havzasına drene olmaktadır. Her iki havza, Bozçay boğazı ile birbirine birleşmektedir. Bu boğaz Karaçal formasyonu diye adlanmış çakıltaşları ve kuzeye doğru Burdur gölünün seki depoları içinde açılmıştır. JEOMORFOLOJĐK BĐRĐMLER Bölge tektonik açıdan Miyosen'den itibaren oldukça hareketli dönemler yaşamıştır. Yaşanan bu olaylar yörenin şekillenmesinde birinci derecede rol oynamıştır. Flüviyal, gölsel vb. dış süreçler bu tektonik aktivite nedeniyle yeni biçimlere dönüşmüşlerdir. Akarsu-vadi sistemleri, Pliyosen'de başlayan ve günümüze değin oluşumunu sürdüren alüvyal yelpaze kompleksleri ile Kuvaterner'deki tektonik ve klimatik özellikleri ortaya çıkaran gölsel sekiler, en önemli jeomorfolojik birimlerdendir. Ayrıca denüdasyon yüzeyleri (aşınım yüzeyleri) ve karstik oluşumlar da sahanın gelişmesinde önemli veri sunan diğer jeomorfolojik birimlerdendir. Aşınım Yüzeyleri Çeşitli kaya birimleri üzerinde gelişmiş olan aşınım yüzeyleri (denüdasyon yüzeyleri), havzayı kuşatan yüksek dağlar üzerinde bulunanlar dışında (MĐA), genellikle bir dönemin eseridirler. Saha genelinde yapılan gözlemler sonucunda bunların Pliyosen ve hemen sonrasında oluşmaya başladıkları anlaşılmaktadır. Pliyosen ve sonrasında oluşmaya başlayıp günümüze değin gelişim gösteren bu yüzeyler, genellikle Pliyosen yaşlı gölsel Burdur formasyonu ile yine Pliyosen yaşındaki fluviyal havza kenar çökelleri üzerinde çok belirgindirler. Sözkonusu çökel kayalarının tektonik eğimleri üzerinde diskordan olarak gelişmiş yüzeyler, Miyosen, Oligosen ve çok daha eski birimler üzerinde de devam eder. 6

24 A.5. JEOMORFOLOJĐK YAPI VE STRATĐGRAFĐ: GENEL JEOLOJĐ Đl arazisi farklı jeolojik zamanlara ait çeşitli formasyonların bir araya geldiği nisbeten karışık bir yapıya sahiptir. Đkinci jeolojik zamandan önce TETĐS jeosenklinal sahası içinde kalmış olan il arazisi Alp orojenezi ile ikinci, üçüncü ve dördüncü zaman boyunca jeolojik oluşum safhalarının hepsini geçirerek bugünkü görünümü kazanmıştır. Đl arazisinde yaygın olarak görünen formasyonlar mesozoik ve tesiyer'in muhtelif devirlerine aittir. Kuaterner depoları ise bölgenin alçak sahalarında yer alır. Pliyosen dönemine ilişkin birimler; Ofiyolitik Melanj En yaşlı birim Koçyiğit (1983) tarafından "Đç Toros Napı" olarak ta adlandırılan Allokton kökenli melanj'dır. Birim serpantinleşmiş harzburjit, serpantinit, gabro, amfibolit ve spilitten oluşmuş bazik-ultrabazikler ile kireçtaşı bloklarından oluşan karmaşık halindedir. Napın bölgeye yerleşimi ise Burdigaliyen sonrasıdır. Burdur Gölü kuzeybatısında Oligosen çakıltaşları üzerinde, Kemer-Çamoluk arasında Miyosen (Burdigaliyen) birimleri üzerinde, havza içerisinde ise; Pliyosen gölsel çökelleri altında yaygın olarak gözlenmektedir. Eosen Yalçınkaya ve diğerleri (1986) tarafından Garipçe formasyonu olarak adlandırılan birim, orta katmanlı, kahve, boz renkli detritik kireçtaşları ve beyaz renkli marnlar ve çoğunlukla fliş özelliğinde gözlenir, istif üstte yeralan konglomeralarla son bulur. Yaklaşık kalınlığı 1500 metreyi bulan birim, Eosen'e ilişkin diğer birimler tarafından uyumlu olarak örtülürler. Birim sadece Burdur Gölü kuzeydoğusunda Gölbaşı-Gökçebağ köyleri arasında izlenir. Oligosen Yalçınkaya ve diğerleri (1986) tarafından birkaç formasyona ayrılan Oligosen'e ilişkin birimlerin en altında Eosen yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuzlukla gelen yaklaşık 50 m. kalınlığında beyaz, bej renkli ince-orta tabakalanmalı karasal kumtaşı marn ardışıklı birimler yeralmaktadır. Đstif gri renkli orta tabakalanmalı bol Oligosen nümmilitleri içeren neritik kireçtaşlarıyla devam eder. Üstte ise yer yer aralarında karbonat çimentolu kumtaşları düzeyi bulunan polijenik çakıltaşlarıyla son bulur. Yaklaşık kalınlığı m.dir. Birim geniş yayılımlı olarak Burdur Gölü batısında Kılıç köyü ile Đlyas köyü arasında izlenir. Miyosen Altta m. kalınlığında gri ve grimsi siyah renkli resifal kireçtaşlarıyla başlayıp, boz-kahve renkli ince-orta katmanlı kumtaşı-marn ardalanması şeklinde devam eden bu birimler yaklaşık 1500 m. kalınlıkta ve fliş karakterindedir. Altta, kendisinden yaşlı tüm birimleri açısal uyumsuzlukla örten birim, Alt Miyosen sonundaki tektonik hareket sonucu batıdan bindiren allokton birimlerce örtülmüştür. Söz konusu üzerlemenin en iyi gözlendiği yer Kemer kuzeydoğusundaki Çamoluk köyü dolaylarıdır. Miyosen'e ilişkin bu denizel birimler Kemer dolayında allokton birimler tarafından, diğer kesimlerinde ise Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı gölsel ve flüviyal çökellerle örtülmüştür. 7

25 Pliyosen Önceki araştırmacılar tarafından (örneğin Karaman, 1986) "Burdur Formasyonu" olarak adlandırılan ve Akdere ile Gölcük üyeleri olmak üzere iki üyeye ayrılan bu formasyonun üç üyeye ayrılması gerektiği sonucuna varılarak incelenmiştir. Kuyucak üyesi olarak adlanan birim, Burdur Gölü'nün kuzeybatısında Kuyucak köyü dolayında tüm özellikleriyle izlenmektedir. Kırmızı kahve renkli, kanal dolgulu, çakıl ve kum mercekleri içeren çamurtaşı biçiminde bir doku sunmaktadır. Üst düzeylerine doğru yeryer ince karbonat bantları gözlenmektedir. Yaklaşık kalınlığı m. dolayındadır. Birim çoğunlukla Oligosen yaşlı çakıltaşları üzerinde ve bazen de Kuyucak fayı önünde izlenmektedir. Çakıl mercekleri ve genelde tane boyu üste doğru kabalanmaktadır. Birimin kuzey ve kuzeybatıdan kaynaklandığı içsel yapısından anlaşılmaktadır. Pliyosen çökeliminin tabanını oluşturan bu birim tümüyle akarsu ortamının ürünü.halindedir. Birimin havza içlerine doğru devamında da, gölsel çökellerle yanal ve düşey geçişli olduğu görülmektedir. Akdere Üyesi: Karaman (1986) tarafından adlanan bu üye, formasyon içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Çalışma alanında; Burdur kentinin hemen kuzeyinde başlayıp Kemer ilçesine kadar uzanan bu birim açık sarı ve beyaz rengiyle oldukça tipiktir. Genellikle kil, marn, killi kireçtaşı şeklinde devam eden istif üst düzeylerine doğru tüf, tüfit katmanları içermektedir. Ardalanmalı biçimde gözlenen istifteki marnlar güneyde kalınlaşmaktadır. Birim içerisinde ince linyitli düzeyler bulunmaktadır. Tefenni Havzasındaki Pınarbaşı köyünün 2-3 km. güneyi ile yine Akören köyünün 5-6 km. güneyinde izlenen kömürlü düzeyler, birbirinin devamı şeklinde gözükmemektedir. Bu da göl kıyı çizgisininin veya düzeyinin salınım yaptığını göstermektedir. Kırmızı renkli fluviyal çökellerle yanal ve düşey geçişli olan bu üye, havza içerisinde kalmış allokton birimleri de örtmektedir. Gölcük Üyesi: Karaman (1986b) tarafından adlanan bu üye Pliyosen gölüne malzeme vermesi açısından önem arzetmektedir. Akdere üyesi içerisindeki tüf, tüfit ve pomzalar, Isparta-Burdur arasındaki Gölcük volkanizmasından gelmiştir. Genel olarak özellikleri verilmeye çalışılan Burdur formasyonu fosil içeriği yönünden oldukça fakirdir. Karaman tarafından Prof.Dr.Erol Akyol'a polen analizi için gönderilen örneklerden birimin yaşı "muhtemelen Pliyosen" olarak gelmiştir. Đstifin üst düzeylerine yakın bir yerden aldığımız omurgalı fosilin yaşlandırmasında ise, "Üst Pliyosen'in altı" olduğu saptanmıştır. Kuvaterner Bölgede yer alan Alüvyon yelpazesi, birikinti konisi, yelpaze deltası, göl ve akarsu sekileri, eski göl tabanı v.b. kuvaterner yaşlı çökelimler birer jeomorfolojik birim oluşturduklarından dolayı, "jeomorfolojik birimler" bölümünde ayrıntılı olarak ele alınmışlardır. Bu bölümde, özel bir jeomorfolojik birim oluşturmayan travertenlere değinilecektir. Travertenler inceleme alanının doğusunda, Burdur-Antalya yolu üzerindeki Yakaköy dolaylarında çok geniş alanlar kaplamaktadır. Yaklaşık kalınlığı 200 m. kadardır (Karaman, 8