ÖABT TARİH ALAN BİLGİSİ - ALAN EĞİTİMİ ÖABT ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

Transkript

1 ÖABT Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT TARİH ALAN BİLGİSİ - ALAN EĞİTİMİ Alan B lg s Coşkun Çeb türk Alan Eğ t m Kom syon Konu Anlatımı Özgün Sorular Ayrıntılı Çözümler Test Stratej ler Çıkmış Sorular

2 Coşkun Çebitürk (Alan Bilgisi) Komisyon (Alan Eğitimi) ÖABT Tarih Öğretmenliği Konu Anlatımlı ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 2.Baskı: Kasım 2014, Ankara Proje-Yayın Yönetmeni: Demet Tamer Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 ÖN SÖZ Merhaba Sevgili Tarih Öğretmeni Arkadaşlarım, ÖABT sınavı, dört yıllık lisans eğitim hayatınızda kazandığınız yeterlilikleri ölçmek amacıyla yapılmaktadır. Sahip olduğu soru sayısı az ise de soruların atanma puanındaki etki oranı hayli yüksektir. Öğretmen adayı arkadaşlarımızın mesleki hayatı açısından çok önemli olan ÖABT Tarih Hazırlık kitabını yazmak düşündüğünüzden daha zor oldu. Öncelikle yazacağım ÖABT Tarih kitabının sistematiğini oluşturmak gerekliydi ve tarih doğası gereği sistematiği oluşturulması zor bir branştır. Tarihin bazı konuları hakkında, bilim insanlarının fikir birliği içinde olmadığını görmekteyiz. Yine ÖSYM sorularının dahi geçmişteki bazı sorularda verdiği bilgilerle çelişir tutum içinde olduğunu bilmekteyiz. Tarihin diğer pozitif bilimlerdeki gibi bilimsel standartları tam olarak oturmamıştır. Belge ve bulgular değiştikçe bilgiler de değişebilmektedir. Neredeyse ülkemizde bulunan her üniversitede bir tarih bölümü bulunmaktadır. Peki, öğrenci arkadaşlarımızın üniversitelerde gördüğü tarih bölüm müfredatları aynı mıdır? Hayır! Hatta öğrenci arkadaşlarımız aynı üniversite gördüğü seçmeli dersler itibarıyla dahi farklı dersler almaktadır. ÖSYM, öncelikle farklı nitelikteki bu öğrencileri aynı potada birleştirmeli. Sorduğu soruların, öğrencilerin eğitim gördüğü üniversitelerin ders durumlarından kaynaklı farklılıkları sebebiyle mağduriyet oluşturmaması gereklidir. İşte ifade ettiğim bu konular, kitabın yazımı sırasında oluşturulacak sistematiğin önemli sorunlarındandır. Yazım sürecinde kuşkusuz ki ilk kılavuzumuz ÖSYM olmuştur. ÖSYM nin günümüze kadar sorduğu soruların tümünü inceleyerek kitabın altyapısını oluşturduk. Kitabımızı, ÖSYM sorularının bilgi ve yorumları eşliğinde yapılandırdık. Kitabımızın şekillenmesinde etkili olan bir diğer veri Millî Eğitim Bakanlığı ders kitaplarıdır. Öyle ya, Millî Eğitim Bakanlığına personel almak için yapılan sınav sorularında, Bakanlığın okullarda okuttuğu ders kitaplarından da faydalanmak mantıken gereklidir. Nitekim 2013 ve 2014 ÖABT Tarih sorularını incelediğimizde, MEB ders kitaplarına gönderme yapan soru örneklerini çokça görmek mümkündür. Bunun dışında akademik camiada genel geçerliği olan İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Enver Ziya Karal, Şerafettin Turan, Rifat Uçarol, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları gibi çoğaltılabilecek bazı köşe taşı yazarlar ve eserler de kitabımız için temel dayanak olmuştur ÖABT sınavının ardından kitabımızı güncelleyerek kapsamını daha da genişlettik. Malum olduğu üzere ÖSYM, 2014 ÖABT sınav sorularının sınırlı bir kısmını ilan etti. ÖSYM'nin ilan etmediği sorularla ilgili sınava giren adaylardan, internetteki forumlardan elde ettiğimiz bilgiler doğrultusunda çıkan sorulara benzer sorular yazarak kitabımıza koyduk ÖABT Tarih soruları bizlere bir kez daha göstermiştir ki: Tarih bir dipsiz kuyu. Ve bizler iğneyle kuyu kazan sabır işçileriyiz. Bir kuyumcu hassasiyetiyle altını işlemeliyiz, konularımıza çalışmalıyız. Hiçbir bilgiyi işe yaramaz diye ötelememeliyiz. Karşımıza urgan-ı miri (2014-ÖABT) gibi kavramların sınav sorusu olarak gelmesi dahi bizi şaşırtmamalı.

4 Tarih içine girdikçe küçüldüğümüzü hissettiğimiz bir alan. Okudukça bilgileniyor fakat bilgilendikçe azlığımızı hissediyoruz. Kitabı yazarken, öğrenci arkadaşlarımızın akademik derinliklerde boğulmasını önlemek amacıyla olabildiğince ince eleyip sık dokuduk. Üniversite ders kitaplarının sıkıcı sayfalarında, sizlerin sorumluluğunu taşıyor olmanın verdiği mesleki sorumlulukla motivasyonumuzu sağladık. Kitabımızın akademik derinliğini pekiştirmek amacıyla son bölüme genişletilmiş kronoloji koyduk. Kronoloji bölümünün de alan hâkimiyetini tamamlayan bir unsur olarak çalışılması gerektiğini hatırlatmak isteriz. Öğretmen olma yolunda emin adımlarla yürüyen sizlerin yanında olmak ve eksiklerinizi tamamlamak adına bu yayını hazırladık. İnandığımız ve umut ettiğimiz de gireceğiniz sınav için iyi bir başvuru kaynağı olduğu yönündedir. Ön sözümüzü de başarılar dileyerek ve küçükken annelerimizin, büyüklerimizin okula gönderirken söylediği gibi, Allah zihin açıklığı versin. diyerek bitiriyoruz. Başarılar... Coşkun Çebitürk

5 TARİH ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER TARİH ÖABT, 50 sorudan oluşmakta ve Tarih Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Tarih Metodu, Eski Çağ Tarihi, İslamiyet Öncesi Türk Tarihi, Orta Çağ İslam Tarihi, Osmanlı Tarihi, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Genel Dünya Tarihi, XX. yy. Türk ve Dünya Tarihi) ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Tarih Öğretmenlik Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı Alan Bilgisi Testi % a. Tarih Metodu b. Eski Çağ Tarihi c. İslamiyet Öncesi Türk Tarihi d. Orta Çağ İslam Tarihi e. Osmanlı Tarihi f. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi g. Genel Dünya Tarihi h. XX. yy. Türk ve Dünya Tarihi % 8 % 4 % 10 % 12 % 14 % 12 % 12 % 8 Alan Eğitimi Testi % Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2014 TARİH ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

6 İÇİNDEKİLER ALAN BİLGİSİ 1. BÖLÜM: TARİH BİLİMİ A. TARİH BİLİMİNE GİRİŞ...5 Tarih Biliminin Özellikleri...5 B. TARİH YAZICILIĞI...10 Tarih Yazım Türleri...10 Tarih Yazıcılığının Gelişimi Türklerde Tarih Yazıcılığı C. TARİHİN FAYDALANDIĞI BİLİM DALLARI Boşluk Doldurma...15 Bulmaca...16 Çözümlü Test...17 Çözümler BÖLÜM: İLK TÜRK DEVLETLERİ A. TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ...51 Türk Kelimesinin Anlamı...51 Ana Yurtta Kurulan İlk Uygarlıklar...51 Türklerin İlk Ana Yurdu...52 Orta Asya Türk Göçlerinin Sebepleri ve Sonuçları...52 İskitler (Sakalar)...52 B. İLK TÜRK DEVLETLERİ...53 Asya Hun Devleti...53 Avrupa Hun Devleti ( )...54 Göktürkler ( )...55 Kutluk Devleti (İkinci Göktürk Devleti ) ( )...57 Uygur Devleti ( ) BÖLÜM: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR A. TARİH ÖNCESİ DEVİRLER...25 Anadolu'nun Tarih Öncesi...27 B. TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASI...28 İlk Çağ'ın Genel Özellikleri (MÖ ) Orta Çağ'ın Genel Özellikleri ( )...28 Yeni Çağ'ın Genel Özellikleri ( ) Yakın Çağ'ın Genel Özellikleri (1789-?)...29 C. İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI...29 Anadolu da Kurulan Medeniyetler...29 Mezopotamya Uygarlıkları...32 Doğu Akdeniz Uygarlığı...35 Ege Uygarlıkları...37 Boşluk Doldurma...42 Bulmaca...43 Çözümlü Test...44 Çözümler...47 Hazarlar ( )...58 Kırgızlar ( )...59 Türgişler ( )...59 C. DİĞER TÜRK DEVLETLERİ...59 Avarlar ( )...59 Bulgarlar ( )...60 Macarlar ( )...60 Kumanlar (Kıpçaklar)...60 Peçenekler ( )...60 Oğuzlar (Uzlar)...61 Akhunlar (Eftalit) ( )...61 Sabarlar (Sabirler) Tabgaçlar ( )...61 Karluklar ( )...61 Başkurtlar...62 Kimekler...62 D. İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK...62 Devlet Yönetimi...62 Ordu (Sü)...64

7 viii Sosyal Yaşam...65 Hukuk...65 Ekonomi...66 Din ve İnanış...66 Yazı, Dil ve Edebiyat...67 Sanat...70 Bilim...71 Boşluk Doldurma...72 Bulmaca...73 Çözümlü Test...74 Çözümler BÖLÜM: TÜRK İSLAM DEVLETLERİ (X.-XIII. YÜZYILLAR) A. TÜRKLERİN İSLAMİYET İ KABULÜ Talas Savaşı (751) B. İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ Tolunoğulları ( ) İhşidler (Akşitler) ( ) Karahanlılar ( ) Gazneliler ( ) Büyük Selçuklu Devleti ( ) C. DİĞER TÜRK İSLAM DEVLETLERİ Harzemşahlar Eyyubiler BÖLÜM: İSLAM TARİHİ A. İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI...81 İslamiyet Öncesi Dünyanın Genel Durumu İslamiyet in Doğuşu ve Yayılışı...82 Dört Halife Devri ( )...86 Emevi Devleti ( )...89 Endülüs Emevi Devleti ( )...91 Ben-i Ahmer Devleti...91 Abbasi Devleti ( )...92 Diğer Devletler...93 B. İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI...93 Devlet Yönetimi...93 Sosyal Hayat...94 İktisadi Hayat...94 Ordu Teşkilatı...95 Yazı, Dil ve Edebiyat...95 Eğitim ve Bilim Hayatı...95 Sanat...97 Boşluk Doldurma...98 Bulmaca...99 Çözümlü Test Çözümler Memluklar D. TÜRKİYE TARİHİ ( YÜZYILLAR) Anadolu ya İlk Türk Akınları Anadolu da Kurulan İlk Türk Beylikleri Türkiye Selçuklu Devleti ( ) (Anadolu Selçuklu Devleti) Uçlarda Hayat ve Beylikler Anadolu Beylikleri nin Genel Özellikleri E. TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK Devlet Yönetimi Hukuk Sistemi Toprak Sistemi Askerî Teşkilat Sosyal Hayat Din ve İnanış Dil, Edebiyat ve Yazı Eğitim ve Bilim Sanat Mimari Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler...156

8 ix 6. BÖLÜM: TÜRK DÜNYASI (XIII. - XIX. YÜZYIL) TÜRK DÜNYASI ( YÜZYIL) Moğollar Timur Devleti ( ) Türkistan daki Gelişmeler Hindistan da Türk Sultanlıkları ve Babürlüler Hanlıklar Hakkında Genel Bilgiler Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM: OSMANLI TARİHİ A. BEYLİKTEN DEVLETE ( ) XIV. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu ve Avrupa Anadolu Memluklar ( ) İlhanlı Devleti ( ) Balkanlar ve Avrupa Altınorda Devleti ( ) Kayıların Anadolu ya Gelişi ve Yerleşmesi Osmanlı Devleti nin Kısa Sürede Gelişimini Sağlayan Nedenler Osman Gazi Dönemi ( ) Orhan Gazi Dönemi ( ) I. Murat Dönemi ( ) Yıldırım Bayezıt Dönemi ( ) Fetret Devri ( ) Çelebi Mehmet Dönemi ( ) II. Murat Dönemi ( ) Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler B. DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ ( ) Fatih Sultan Mehmet Dönemi ( ) II. Bayezıt Dönemi ( ) Yavuz Sultan Selim Dönemi ( ) Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ( ) II. Selim Dönemi ( ) III. Murat Dönemi ( ) III. Mehmet Dönemi ( ) Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE UYGARLIK TARİHİ Devlet Yönetimi Osmanlılarda Ekonomik Hayat Osmanlı Toplumu Osmanlı Devleti nde Hukuk Osmanlı Devleti nde Eğitim Osmanlı Devleti nde Bilim Osmanlı Devleti nde Dil, Yazı ve Edebiyat Osmanlı Devleti nde Sanat Osmanlı Devleti'nde Mimari Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler C. ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL) Arayış Yıllarında Osmanlı Devleti Avusturya İlişkileri XVII.yy.da Osmanlı Devleti İran İlişkileri XVII.yy.da Osmanlı Devleti - Lehistan İlişkileri XVII.Yüzyılda Osmanlı Devleti- Venedik İlişkileri Osmanlı - Rusya İlişkileri...259

9 x II. Viyana Kuşatması ve Kutsal İttifak Savaşı. 259 İç İsyanlar XVII. Yüzyıl İsyanlarının Özellikleri Avrupa nın Gelişimine Seyirci Kalan Osmanlı XVII. Yüzyıl Islahat Hareketleri Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler D. XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ III. Ahmet Dönemi ( ) I. Mahmut Dönemi ( ) III. Mustafa Dönemi ( ) I. Abdülhamit Dönemi ( ) III. Selim Dönemi ( ) XVIII.yy.da Osmanlı Devleti nin Islahatları Bulmaca Çözümlü Test Çözümler OSMANLI DEVLETİ NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ Sened-i İttifak Tanzimat Fermanı Islahat Fermanı (1856) Kanunuesasi nin İlan Edilmesi ve I. Meşrutiyet in İlanı İstibdad (Mutlakıyet) Dönemi ( ) II. Meşrutiyet in İlan Edilmesi Anayasa Değişiklikleri Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler E. EN UZUN YÜZYIL ( ) XIX. YÜZYIL SİYASİ TARİH II. Mahmut Dönemi ( ) Abdülmecit Dönemi ( ) Abdülaziz Dönemi ( ) V. Murat Dönemi (1876) II. Abdülhamit ( ) XIX.YÜZYILDA REFORM HAREKETLERİ II. Mahmut Dönemi Yenilik Hareketleri Sultan Abdülmecit Dönemi Yenilik Hareketleri Sultan Abdülaziz Dönemi Yenilik Hareketleri 301 II. Abdülhamit Dönemi Yenilik Hareketleri Osmanlı Devleti nde Basın Yayın Hareketleri. 304 Boşluk Doldurma BÖLÜM: XX. YY. BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ NDE DAĞILMAYI ÖNLEME ÇABALARI Osmanlıcılık İslamcılık Türkçülük (Turancılık) Batıcılık Teşebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyetçilik Sosyalizm Dünyanın Genel Görünümü Mart Vakası Trablusgarp Savaşı (1911) Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler...358

10 xi 9. BÖLÜM: MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ I - MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ A. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI İzmir in İşgali (15 Mayıs 1919) Kuvayımiliye Ruhu B. CEMİYETLER Millî Varlığa Yararlı Cemiyetler Zararlı Cemiyetleri C. MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ Mustafa Kemal in Samsun a Çıkması (19 Mayıs 1919) Osmanlı Hükûmeti nin Millî Mücadele ve Mustafa Kemal e Karşı Tutumu D. MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ NDE BASIN HAYATI Kurtuluş Savaşı nın Mali ve Askerî Kaynakları TBMM ye ve Millî Mücadeleye Karşı Çıkan İsyanlar E. SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920) Sevr Antlaşması nın Özellikleri Bilecik Görüşmeleri (5 Aralık 1920) Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler II - KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ A. DOĞU VE GÜNEY CEPHELERİ Doğu Cephesi Güney Cephesi B. BATI CEPHESİ Düzenli Orduların Kurulması Gediz Savaşı I. İnönü Savaşı (10 Ocak 1921) II. İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921) Kütahya - Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz 1921) Sakarya Savaşı (23 Ağustos-13 Eylül 1921) Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı (26 Ağustos-9 Eylül 1922) C. MİLLÎ MÜCADELENİN SANAT VE EDEBİYATA YANSIMALARI Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM: ATATÜRK DÖNEMİ I - TÜRK DIŞ POLİTİKASI LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI Saltanatın Kaldırılması Lozan Barış Konferansı na Katılan Devletler Lozan a Katılacak Türk Delegeleri Lozan da Görüşülen Konular Lozan Konferansı nda Karşılaşılan Güçlükler. 435 Lozan Antlaşması nın Önemli Özellikleri II - ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKASI A YILLARI ARASINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI Türk - Yunan İlişkileri Nüfus Mübadelesi Fener Rum Patrikhanesi Sorunu Türkiye - İngiltere İlişkileri Musun Sorunu (Irak Sınırı) Türk - Fransız İlişkileri Türkiye - İtalya İlişkileri Türk - Sovyet İlişkileri B YILLARI ARASINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI Türkiye nin Milletler Cemiyetine Üye Olması (1932) Türkiye ve Balkan Antantı (9 Şubat 1934) Türkiye ve Akdeniz Paktı (Ocak 1936)...445

11 xii Montrö Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) Sadabat Paktı ve Türkiye (8 Temmuz 1937) Nyon Konferansı ve Türkiye Hatay ın Ana Vatan'a Katılması (Sancak Sorunu) Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler III - ATATÜRK DÖNEMİ İÇ OLAYLAR A. II.TBMM NİN AÇILMASI (11 Ağustos 1923). 457 B. ANKARA NIN BAŞKENT OLMASI (13 Ekim 1923) C. CUMHURİYET'İN İLAN EDİLMESİ (29 Ekim 1923) D ANAYASASI NIN KABUL EDİLMESİ (20 Nisan 1924) E. HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924) 461 F. ŞERİYE VE EVKAF VEKALETİNİN KALDIRILMASI G. ORDUNUN SİYASETTEN AYRILMASI H. TEVHİDİ TEDRİSAT KANUNU NUN KABUL EDİLMESİ I. ATATÜRK DÖNEMİ NDE SİYASİ PARTİLER VE ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ ÇABALARI Cumhuriyet Halk Fırkası (9 Eylül 1923) Terakkiverver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924) Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930) İ. MUSTAFA KEMAL İN HAYATI Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler IV - ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARI A. İNKILAP KELİMESİNİN ANLAMI VE ÖZELLİKLERİ B. HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR 481 Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar Medeni Kanun un Kabul Edilmesi (17 Şubat 1926) C. EĞİTİM ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR 483 Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun Kabul Edilmesi (3 Mart 1924) Medreselerin Kapatılması (11 Mart 1924) Azınlık Okulları ve Yabancı Okullar Hakkında Yapılan Düzenlemeler Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun un Kabul Edilmesi (2 Mart 1926) Yeni Türk Harflerinin Kabul Edilmesi (1 Kasım 1928) Millet Mekteplerinin Açılması (11 Kasım 1928) Atatürk Dönemi Tarih Anlayışı ve Türk Tarih Kurumunun Kurulması Atatürk Dönemi Dil Çalışmaları ve Türk Dil Kurumunun Açılması (1932) Üniversite Reformu (1933) Halk Eğitimi Alanındaki Faaliyetler D. KÜLTÜR VE SANAT ALANINDA GELİŞMELER E. SOSYAL YAPIDA ve SAĞLIK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR Şapka İnkılabı nın Yapılması (25 Kasım 1925) Kılık, Kıyafet İnkılabı (3 Aralık 1934) Tekke, Zaviye, Türbelerin Kapatılması Hakkında Kanun'un Kabulü (30 Kasım 1925) Miladi Takvim ve Uluslararası Saat Uygulamasının Kabulü, Ölçü ve Hafta Sonu Tatilinin Değiştirilmesi Soyadı Kanunu'nun Kabulü (21 Haziran 1934) Unvan ve Lakapların Kullanılmasının Yasaklanması (26 Kasım 1934)...495

12 xiii Sağlık ve Sosyal Yardım Alanında İnkılaplar F. EKONOMİ ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923) Tarım Alanında Gelişmeler Aşar Vergisinin Kaldırılması G. TİCARET ALANINDAKİ GELİŞMELER Kabotaj Kanunu nun Kabul Edilmesi (1 Temmuz 1926) Gümrük Koruma Kanunu nun Kabul Edilmesi (1929) H. SANAYİ ALANINDAKİ GELİŞMELER Teşvik-i Sanayi Kanunu nun Kabul Edilmesi Devletçi Ekonomi Modelinin Kabulü Beş Yıllık Sanayi Planlarının Hazırlanması I. MADENCİLİK ALANINDAKİ GELİŞMELER İ. ULAŞIM ALANINDAKİ GELİŞMELER J. BANKACILIK ALANINDAKİ GELİŞMELER İş Bankası (26 Ağustos 1924) Sanayi ve Maden Bankası (19 Nisan 1925) Emlak ve Eytam Bankası (22 Mayıs 1926) Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (11 Haziran 1930) Sümerbank (1933) Dünya Ekonomi Bunalımı nın Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri Ekonomi Alanındaki Diğer Gelişmeler V - ATATÜRK İLKELERİ ATATÜRKÇÜLÜK CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ MİLLİYETÇİLİK İLKESİ LAİKLİK İLKESİ HALKÇILIK İLKESİ DEVLETÇİLİK İLKESİ İNKILAPÇILIK İLKESİ VI - ATATÜRK İLKELERİ VE ANAHTAR KELİMELER İNKILAPLAR VE İKİLİKLERİN KALDIRILMASI 511 VII - ATATÜRK E GÖRE MİLLÎ GÜÇ UNSURLARI Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM: GENEL DÜNYA TARİHİ A. ORTA ÇAĞ TARİHİ Feodalite Sistemi Orta Çağ Avrupasında Sosyal Sınıflar Orta Çağ'da Kilise ve Siyaset İlişkisi Rönesans Hareketleri (Yeniden Doğuş) Avrupa da Reform Hareketleri XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Avrupa B. YAKIN ÇAĞ DA AVRUPA Fransız İhtilali (1789) Avrupa Dışı Dünya: Batı Karşıtı İlk Hareketler 549 Sanayi İnkılabı Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM: ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TA- RİHİ XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA A. I. DÜNYA SAVAŞI Paris Barış Konferansı I. Dünya Savaşı Sonrasında Yapılan Barış Antlaşmaları B. SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER BİRLİĞİ (SSCB), ORTA ASYA DAKİ TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI Çarlık Rusyası nın Yıkılışı ve Bolşevik İhtilali. 566 Rusya nın Orta Asya yı İstilası SSCB Yönetimindeki Türk Topluluğunun Durumu...567

13 xiv Basmacı Hareketi C. ORTA DOĞU'DA MANDA YÖNETİMLERİNİN KURULMASI İngiltere ve Orta Doğu Fransa ve Orta Doğu D. UZAK DOĞUDA YENİ GÜÇ: JAPONYA E DÜNYA EKONOMİ KRİZİ Ekonomik Kriz Öncesi Dünya Ekonomik Krizin Ortaya Çıkışı (Kara Perşembe) İki Savaş Arası Dönemde Avrupa Avrupa da Sosyal ve Ekonomik Hayat İki Savaş Arası Dönemde Dünya Atatürk Dönemi Dış Politika F. II. DÜNYA SAVAŞI Savaş Öncesinde Gelişmeler Avrupa da Savaş Kuzey Afrika da Savaş Asya ve Pasifik te Savaş Barışa Doğru Savaşın Etkileri Savaş Yıllarında Türkiye G. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ Doğu Bloku'nun Kuruluşu Batı Bloku nun Kurulması Paylaşılamayan Orta Doğu Uzak Doğu da Çatışma Asya ve Afrika nın Kurtuluşu Orta Doğu Soğuk Savaş Dönemi nde Türkiye Türkiye de Hayat Soğuk Savaş Dönemi nde Dünya H. YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI Uluslararası İlişkilerde Değişim Süreci Yumuşama Dönemi Politikaları Yumuşama Dönemi Çatışmaları ve Anlaşmazlıkları Barış İçinde Bir Arada Yaşama Arap İsrail Savaşları Uluslararası Politikada Petrolün Yeri Irak - İran Savaşları ( ) Yumuşama Dönemi Dünya Türk Dış Politikası Yumuşama Dönemi nde Türkiye nin ABD VE SSCB İle Olan İlişkileri Türkiye de Bunalımlı Yıllar ( ) I. KÜRESELLEŞEN DÜNYA SSCB de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri Türk Cumhuriyetlerinin Bağımsız Olması TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı) Doğu Bloku'ndan Sonra Avrupa da Yeni Arayışlar Avrupa Birliği ve Dünya NATO nun Avrupa da Genişlemesi Yeni Oluşum Sürecinde Balkanlar Orta Doğu, Afganistan ve Arap Baharı Değişen Dünya ve Türk Dış Politikasının Genel Özellikleri İ. DÜNYADAKİ GELİŞMELER Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelerin Etkileri Küreselleşme ve Etkileri Sonrası Türkiye Boşluk Doldurma Bulmaca Çözümlü Test Çözümler KRONOLOJİ BOŞLUK DOLDURMA VE BULMACA CEVAPLARI KAYNAKLAR ALAN EĞİTİMİ 1. BÖLÜM: I - TARİH İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE TARİH ANLAYIŞLARI A. TARİH NEDİR? B. TARİHİN FAYDALANDIĞI BİLİMLER C. ROMANTİK TARİH ANLAYIŞI D. POZİTİVİST TARİH ANLAYIŞI E. ALMAN TARİHSELCİLİĞİ F. MATERYALİST TARİH ANLAYIŞI Çözümlü Test Çözümler...730

14 xv 2. BÖLÜM: II - TARİH EĞİTİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE AMAÇLARI A. DÜNYADA TARİH EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ B. TÜRKİYE DE TARİH EĞİTİMİ C. TARİH ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI ÇÖZÜMLÜ TEST Çözümler BÖLÜM III - ÖĞRENME KURAMLARININ TARİH ÖĞRETİMİNE YANSIMALARI VE LİSE TARİH PROGRAMLARI A. DAVRANIŞÇI ÖĞRENME KURAMLARININ TAR- İH ÖĞRETİMİNE YANSIMALARI B. BİLİŞSEL ÖĞRENME KURAMLARININ TARİH EĞİTİMİNE YANSIMALARI C. YAPILANDIRMACI ÖĞRENME YAKLAŞIMI VE TARİH ÖĞRETİMİNE YANSIMALARI D. LİSE TARİH PROGRAMLARI E. TARİH DERSİ (9. SINIF) ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI, SÜRELERİ VE ORANLARI F. TARİH DERSİ (10. SINIF) ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI, SÜRELERİ VE ORANLARI G. TARİH DERSİ (11. SINIF) ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI, SÜRELERİ VE ORANLARI H. TÜRKİYE CUMHURİYETİ İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI, SÜRELERİ VE ORANLARI I. ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI, SÜRELERİ VE ORANLARI Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM: IV - YENİ TARİH PROGRAMLARINDA YER ALAN TEMEL BECERİLER A. TARİHSEL DÜŞÜNCENİN GELİŞTİRİLMESİ B. KRONOLOJİK DÜŞÜNME C. TARİHSEL KAVRAMA BECERİSİ D. TARİHSEL ANALİZ VE YORUM BECERİSİ E. TARİHSEL SORUN ANALİZİ VE KARAR VERME BECERİSİ F. TARİHSEL SORGULAMAYA DAYALI ARAŞTIRMA BECERİSİ G. TARİHSEL EMPATİ Düzey: Aptal Geçmiş Düzey: Klişe Genellemeler Düzey: Günlük Empati Düzey: Sınırlı Tarihsel Empati Düzey: Bağlama Uygun Tarihsel Empati H. TARİH EĞİTİMİNDE ÇOK PERSPEKTİFLİLİK Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM: V - TARİH ÖĞRETİMİNDE KAYNAK MATERYALLERİN KULLANIMI A. TARİH ÖĞRETİMİNDE GÖRSEL KAYNAKLARDAN YARARLANMA B. TARİH ÖĞRETİMİNDE YAZILI KAYNAKLARDAN YARARLANMA Dış Değerlendirme İç Değerlendirme Baskı Değerlendirmesi C. TARİH ÖĞRETİMİNDE EDEBÎ ÜRÜNLERDEN YARARLANMA D. TARİH ÖĞRETİMİNDE TARİHÎ MEKÂNLARDAN VE MÜZELİK MATERYALLERDEN YARARLANMA Çözümlü Test Çözümler...793

15 xvi 6. BÖLÜM VI - TARİH ÖĞRETİMİNDE DEĞERLER, ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ VE ÖĞRETMEN YETERLİLİKLERİ A. TARİH ÖĞRETİMİ İLE ÖĞRENCİLERE KA- ZANDIRILACAK DEĞERLER, VATANDAŞLIK VE KİMLİK B. TARİH ÖĞRETİMİNDE YARARLANILAN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ C. TARİH ÖĞRETMENLERİNİN YETERLİLİKLERİ Çözümlü Test Çözümler BÖLÜM VII - TARİH ÖĞRETİMİNDE ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ A. OKUL DIŞI TARİH ÖĞRETİMİ B. SÖZLÜ TARİH YÖNTEMİ C. YEREL TARİH YÖNTEMİ D. PROJE TABANLI TARİH ÖĞRETİM YÖNTEMİ E. KANIT TEMELLİ TARİH ÖĞRETİMİ F. TARİHSEL CANLANDIRMA/DRAMA YÖNTEMİ BÖLÜM: VIII - TARİH DERSLERİNDE KAVRAMLAR VE ÖĞRETİMİ TARİH ÖĞRETİMİNDE KAVRAMLARIN KULLANIMI Çözümlü Test Çözümler KAYNAKLAR...831