TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI DOKTORA TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU

Transkript

1 TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI DOKTORA TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU GENEL BİLGİLER İşletme bölümünde doktora yapan her öğrenci yeterlilik aşamasını takip eden 6 ay içerisinde bir tez önerisi hazırlamak ve bu öneriyi tez izleme jürisine sunmak zorundadır. Tez konusunu belirlemek amacıyla tez izleme komitesinin ilk toplanma tarihinden en geç 15 gün önce tez önerisi komite üyelerine teslim edilmelidir. Tezler, ciddi bilimsel etkinliklerdir. Tez önerileri de, tez yazma sürecinin çok önemli bir parçasıdır. Tez önerilerinin gerekli özen ve dikkatle hazırlanması, yapılacak olan araştırma ya da tezin başarısının bir güvencesi gibidir. Tez yazılırken Akademik Etik kurallara sıkı sıkıya bağlı kalınmalıdır. Öğrenci projesini /tezini kendisi hazırlamalıdır. Kaynak gösterme ve alıntı yapma kurallarına kesinlikle uyulmalıdır.proje ya da tez hangi düzeyde olursa olsun okuruna yargıda bulunma ve yorum yapma olanağı verecek nesnellikte yazılmalı, yazarın görüş ve yorumları süpheye yer bırakmayacak netlikte çalışmanın bütünü içinde belli ve anlaşılır olmalıdır.gereksiz bilgilere yer vererek çalısmanın hacmini arttırmaya ya da bütünlüğünü bozacak ölçüde eksiltmeye gitmekten kaçınılmalıdır. Bir projenin / tezin en az kaç sayfa olması gerektiğine dair genel bir kural /kalıp yoktur; çalısmanın içeriği ne kadar gerektiriyorsa sayfa sayısı da o kadar olur.iyi bir çalışma yeterince arıtılmış olandır. Bir yöntem olarak şu ilke akılda tutulmalıdır: Tamamlanmış en iyi çalışma, bir parçası çıkarıldığı ya da bir parça eklendiği zaman bütünlüğü, akıcılığı ve etkisi bozulan çalışmadır.bir proje / tez çalısmasında, akademik etik bakımından en ciddi sorunların başında yazarın bu konudaki yanlış tutumları gelmektedir. Akademik etik açısından yaptırım gerektiren yanlış tutumları kısaca özetlenirse; Yazarın, kaynak gösterse bile başkalarının çalışmalarından peş peşe yaptığı doğrudan alıntılar (arada yazarın kendi anlatımı olmadan art arda eklenmis alıntı paragraflar, alıntıyla baslayıp alıntıyla biten bölümler vb.) yapmasıdır. Bu alıntıların, yazarın yaklaşımını desteklemek amacıyla değil, yazar adına konuyu anlatmaları için kullanılmalarıdır. 1

2 Özgün metinlerin üzerinde oynanarak, dolaylı olarak kaynak göstererek ya da göstermeden, yazarın yorum ve yaklaşım katkısı olmadan çalısmaya konmasıdır. Yararlanılan kaynakların çalışmada gösterilmemesidir. KAYNAKÇA sayfasında gösterilen kaynakların metin içinde ilgili yerde anılmamasıdır. Genel olarak, yazarın katkısı olmaksızın başkalarının çalışmalarının ya da çalışmalarının bir kısmının, kaynak göstererek ya da göstermeden aktarılmasıdır. Özgün fikir, yaklaşım ve yöntemlerden sahipleri anılmaksızın sözedilmesidir. Tez Önerisinin Amacı Nedir? Doktora tez önerisi aşağıdaki amaçları yerine getirebilecek nitelikte olmalıdır. Bu amaçlar; i. Önerilen tezin doktora düzeyine uygun olduğunu göstermek, ii. Tez öğrencisinin akademik açıdan tutarlı ve orijinal bir fikre sahip olduğunu ifade etmek, iii. Tez öğrencisinin, araştırma konusuna ilişkin eleştirel bir yaklaşıma sahip olduğunu ortaya koymak, iv. İlgili alandaki literatürün tez öğrencisi tarafından yeterince kavranıp kavranamadığının anlaşılmasını sağlamak, v. Tezin zaman içersinde izleyeceği yol haritasını sunmak şeklinde sıralanabilir. Tez izleme komitesinin, tez önerisinde yer alan problemleri bulabilecek ve ileride oluşabilecek sorunları önceden fark edebilecek şekilde dikkatli gözlerle okuduğu hep akılda tutulmalıdır. Tez önerisini okuyanlar şunları bilmek isteyeceklerdir: i. Akademik açıdan tutarlı ve orijinal bir tez başlığına sahip misiniz? ii. Açık ve anlaşılır bir araştırma sorunuz var mı? iii. Bu araştırmayı gerçekleştirmek için bu alanda gerekli akademik altyapıya sahip misiniz? iv. Tezde kullanılması planlan veriler elde edilebilir veriler mi? v. Seçtiğiniz yöntem uygulanabilir bir yöntem mi? 2

3 vi. vii. Sahip olunan veri ve yöntem gerçekten araştırma sorusunu ifade etmek için uygun mu? Öneride sunulan tez çalışması literatüre gerçek anlamda bir katkı sağlayacak yapıda mı? Öğrencinin ilk yapması gereken, bu sorulara cevap verme amacına yönelik bir öneri hazırlığına girişmek olmalıdır. Tez Önerisi Ne Kadar Sürede Hazırlanır? Yeterlik sınavını başarı ile tamamlayan öğrenci, en geç altı ay içerisinde yapacağı araştırmanın amacını, yöntemini ve çalışma planını kapsayan tez, sergi, konser, resital veya proje önerisini tez izleme komitesi önünde sözlü olarak savunur. Öğrenci, tez önerisi ile ilgili yazılı bir raporu sözlü savunmadan en az on beş gün önce komite üyelerine sunar. Öneri hazırlamak, birkaç haftada gelişigüzel yapılabilecek bir şey değildir. Bu süre içerisinde tez danışmanı ile sıkça görüşülmelidir. Tez danışmanı, tez önerisinin savunulabilir hale geldiğine kanaat getirdiğinde, savunma için hazırlanmaya başlanmalıdır. Tez Önerisi Savunması Savunma planlanmadan önce tez izleme jürisinin öneriyi çok dikkatli bir biçimde okuduğu unutmamalı ve savunmaya hazır olunmalıdır. Savunma sırasında açık, net olunmalı ve konuya hâkim olunduğu gösterilmelidir. Eğer jüri üyelerinin, potansiyel problemlere karşı sizi uyaracağına ilişkin bir düşünceniz var ise, bu uyarıları ortadan kaldıracak tatmin edici açıklamalar getirmeniz gerekmektedir. TEZ ÖNERİSİNİN BÖLÜMLERİ 1. Tez Çalışmasının Adı - Başlık Araştırma sorusunu kapsayan orijinal bir tez başlığı belirlenmelidir. Tez önerisinin başlığı, yapılması planlanan araştırmanın içeriğini açıkça yansıtır nitelikte olmalı, araştırmanın temel fikrini etkili biçimde özetlemelidir. Başlık üzerinde uzun uzadıya düşünülmeli, her bir kelimenin üzerinde ayrı ayrı durulmalı, mümkün olduğunca kısa ve anlaşılmayı kolaylaştıran kelimeler veya terimler seçilmelidir. Tez önerisinin başlığı kelimeyi geçmemeli ve Türkçe kelimeler kullanılarak oluşturulmalıdır 3

4 2.Anahtar Kelimeler Tezde yer alacak temel kavramlardır.anahtar kelimeler çok fazla olmamalıdır. 3. Projenin Amacı Araştırma probleminin en somutlaştığı yer olan amaçlar, iki düzeyde ifade edilir; birincisi, giriş cümlesi niteliğinde olan genel amaçtır (Karasar, 1982). Örneğin, araştırmanın genel amacı, Kentlerde farklı sosyoekonomik özelliklere sahip altıncı sınıf öğrencilerin matematik başarıları arasında bir farkın olup olmadığını araştırmaktır şeklinde yazılabilir. İkinci düzeyde ise, bu genel amacı gerçekleştirebilmek için işlevsel (ayrıntılı) alt amaçlara yer verilir; araştırmanın (işlevsel) alt amaçları, ya soru cümleleri ile ya da denenceler (hipotezler) ile ifade edilmelidir (Karasar, 1982). Yukarıda verilen araştırmanın genel amacına yönelik bir alt amaç örneği ise, ya Ekonomik olarak dezavantajlı ve avantajlı altıncı sınıf öğrencilerinin hesaplama becerileri arasında anlamlı bir fark var mıdır? şeklinde soru cümlesi olarak ya da Ekonomik olarak dezavantajlı ve avantajlı altıncı sınıf öğrencilerinin hesaplama becerileri arasında anlamlı bir fark vardır şeklinde denence olarak ifade edilebilir. Aynı araştırma içinde, hem alt problemler hem de denenceler yazılmasından kaçınılmalıdır. Araştırmanın genel amacı soru cümlesi ile ifade edildiğinde, alt amaçlarının da soru cümlesi şeklinde yazılmasına dikkat edilmelidir. 4. Projenin Önemi Tezin önemi, konunun seçiliş nedenlerinin gerekçelendirilerek açıklanmasıdır. Ayrıca, tezin konusu ve amacı ile doğrudan ilgili önemli çalışmalara değinilerek, bunların önerilen konuyu hangi boyutları ile ele aldığı belirtilir. Araştırmacı, yapacağı araştırmanın niçin gerekli olduğunu, araştırmanın önemini gerekçeleriyle açıklar. Araştırmacı, kendi amacını ortaya koyarak, toplayacağı verileri nasıl kullanacağını, diğer araştırmalarla ortaya konulan bilgi eksikliklerine ne şekilde katkıda bulunacağını ifade etmelidir. Ayrıca, araştırmada elde edilecek verilerin, kuramsal ya da uygulamadaki bir problemi çözmeye nasıl katkıda bulunacağı belirtilmelidir. Araştırma, yinelenebilir niteliktedir (Karasar, 1982, s.31). Bir başka ifadeyle, belli süreçleri tekrarlanmak isteniliyorsa ya da yeni bilgi veya yöntemler ya da şartlar çalışmanın 4

5 veya araştırmanın güncellenmesini gerektiriyorsa, önceki araştırma yeniden yapılabilir ya da tekrarlanabilir; böylelikle, en azından daha önceki araştırma ile yeni araştırma arasındaki zaman farkı veya ilgili husus/hususlardaki gelişmeler ya da gerilemeler ortaya koyulabilir. Gözden kaçırılmamalıdır ki, sürdürülen mükemmel araştırmaların çoğu daha önce yapılmış bir çalışmanın sonuçlarını doğrulamak, güncelleştirmek ya da daha önceki araştırma sonuçlarını iyileştirmek veya bulgularını genişletmek içindir; bahsedilen bu hususlar da bir araştırmayı önemli kılar. i. Bu bölümü hazırlamadan önce bu alandaki tüm literatür incelenmeli ve gelişmeler hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. ii. Daha sonra mevcut literatürün eksikliğinin sizi nasıl tez konunuz hakkında çalışmaya ittiğini ortaya koymanız gerekmektedir. Daha önceki çalışmalardan nelerin öğrenildiği ve hangi konuların hala yanıt beklediğinin ortaya konulması tez yazarı açısından daha etkileyici ve daha faydalı olacaktır. 5. Materyal ve Yöntem Bu bölümde konunun nasıl araştırılacağı açıklanır. Aşağıdaki sorunların cevapları bu bölümde yer almalıdır: 1. Hangi veriler kullanılacak? 2. Neden bu veriler seçildi? 3. Verilerin potansiyel sorunları veya sınırlılıkları nelerdir? 4. Araştırma verilerinin nasıl toplanacak? Araştırmacı problem çözmek için izlediği yolu (yöntemi) ve kullanılacağı teknikleri ayrıntıları ile planlamak zorundadır.yöntemin Amaca uygunluğu son derece önemlidir (Karasar:2003,75). Anabilim dalına ve araştırma tasarımına göre kullanılan yöntem değişir. Tezin hazırlanmasında izlenecek yöntem hakkında açıklayıcı ve tatmin edici açıklamaların yapılması gerekir. Literatür incelemesi, arşiv araştırması, saha araştırması (nicel yöntem, nitel yöntem veya bütüncül yöntem), deneysel çalışma gibi yöntemlerden hangisinin veya hangilerinin kullanılacağı belirtilmeli, tezin konusuna göre araştırmanın nasıl yapılacağı, araştırmanın izlediği safhalar, hangi araç ve materyallerin kullanılacağı, yeri ve zamanı da 5

6 açıklanmalıdır. Ayrıca özellikle saha araştırmalarında seçilen veri toplama teknikleri ve araştırmanın kapsadığı alan (nicel yöntemde evren-örneklem, nitel yöntemde incelenen tipik durum) hakkında bilgi verilmeli, araştırmanın safhaları ve süresi de belirtilmelidir. 6. Araştırma Olanakları Çalışmanın yürütülmesi için gerekli olan sarf malzeme, yazılım,teçhizatın vb. ilgili Anabilim Dalında bulunup bulunmadığı belirtilmeli, bulunmadığı takdirde nasıl sağlanacağı açıklanmalıdır. 7. Çalışma Takvimi Yapılacak çalışmalara ilişkin çalışma planı ve zaman çizelgesi hazırlanmalıdır. Örnek Zaman Çizelgesi 8. Kaynaklar Tez önerisinde kaynaklar, THK Üniversitesi Tez yazım Klavuzuna uygun olarak düzenlenir. Ancak son şeklini metin yazma aşamasında alır. 6

7 TEZ ÖNERİLERİNDE YAPILAN GENEL HATALAR Tez önerilerinde yer alan genel hatalara aşağıda yer verilmiştir: i. Araştırma sorusunun açıkça ifade edilememesi, ii. Kullanılacak yöntemin net bir şekilde açıklanmaması, iii. Yapılmak istenen çalışma ile bu alandaki diğer çalışmalar arasında karşılaştırmaların yapılmaması. Bu çalışmanın, diğerlerinden farkının, üstünlüğünün veya katkısının ne olduğunun belirtilmemesi, iv. Yazım ve ifade hataları. Öğrenciler bu hatalardan kaçınmalıdır. TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMAK İÇİN ÖNERİLEN KİTAPLAR Balcı,A. (2004).Sosyal Bilimlerde Araştırma, 4. Baskı:Ankara Baxter, L, Hughes, C. and Tight, M. (2001): How to Research, Open University Pres, Milton Keynes. Bell, J. (1999), Doing Your Research Project: A Guide for First time Researchers in Education & Social Science, Oxford University pres, Oxford. Büyüköztürk, Ş., Çakmak,E.K., Akgün, Ö, Karadeniz,Ş.,Demirel,F. (2013).Bilimsel Araştırma Yöntemleri,Pegem Akademi Yayınları,14.Baskı: Ankara Cryer, P. (2000), The Research Student s Guide to Success, Open University Pres, Milton Keynes. Day,R. A. (2000), Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır (G. A. Altay, Çev.), TÜBİTAK: Ankara (Orijinal çalışma basım tarihi, 1994). Dinler, Z.(2006), Bilimsel Araştırma ve E-Kaynaklar, Ekim Kitapevi Yayınları, 5. Baskı: Bursa. Karasar, N. (2003).Bilimsel Araştırma Yöntemi,Nobel Yayınları, 13.Baskı:Ankara Seyidoğlu, H. (2003), Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı, Güzem Yayınları, 9. Baskı: İstanbul. Uçak, N. Ö ve Birinci, H. G. (2008), Bilimsel Etik ve İntihal Türk Kütüphaneciliği Dergisi, Cilt: 22 (2), ss ( 7