ÇALIŞMA ZİYARETİNİN ADI : Kadınlara Karşı Ev İçi Şiddetin Önlenmesi Matra Projesi Mayıs 2013 İsveç Çalışma Ziyareti"

Transkript

1 ÇALIŞMA ZİYARETİNİN ADI : Kadınlara Karşı Ev İçi Şiddetin Önlenmesi Matra Projesi Mayıs 2013 İsveç Çalışma Ziyareti" ÇALIŞMA ZİYARETİNİN TARİHİ VE YERİ : 29 Mayıs 2013, Stokholm/İsveç RAPORU HAZIRLAYAN : Hülya Çetin, Adalet Bakanlığı AB Genel Müdürlüğü Tetkik Hâkimi TOPLANTIDA GÖRÜŞÜLEN HUSUSLAR: 29 Mayıs Södertörns Bölge Mahkemesi: Björn Skansberg ( Södertörns Bölge Mahkemesi Hâkimi ) Södertörns Bölge Mahkemesi, 500 bin kişilik bir bölgeye hizmet veriyor. Ceza davaları, aile ile ilgili (boşanma, velayet, vesayet vs.) ve diğer hukuk davaları var. 200 hâkim çalışıyor. 35'i kadrolu hâkim. Dava hazırlığında çalışan, mahkeme sekreterleri, notaryanlar (stajyerler) var. Adliyedeki davaların %60'ı ceza davası. Aile içi şiddetle ilgili yılda 1800 kişiye karşı işlenmiş dava var dava içinde aile içi veya kadına yönelik şiddetle ilgili olmayan davalar da var. Yılda 1000 iddianame aile içi şiddetle ve kadına karşı şiddetle ilgili rakamı, savcı tarafından açılan davaların sayısı. Polise müracaatı olan ama dava açılmayan olaylarda bu rakama dahil değil. Aile içi şiddet; bir yakınına karşı işlenmiş suç yani şiddet, cinsel suç, tehdit gibi. İsveç'te uzun süredir bu tür suçlar, savcının dava açmakla yükümlü olduğu suçlar arasında. Bu suçun oluşması için, tarafların aynı ev içinde yaşıyor olmaları veya aynı evde yaşamasalar bile düzenli bir birlikteliklerinin olması gerekiyor. "Yakınlık" kavramının tarifi çok büyük sorun içermiyor. Çünkü; dışarıdan birini dövseniz de, aile içinden birini dövseniz de aynı kanun uygulanıyor. Aile içi şiddet olayları şikayete tabi değildir. Mağdur bir kere şikayet ederse, şikayetini geri alsa da kamu davası devam eder. Ama bu tür durumlarda, mağdur iddiayı desteklemediği için sonuca ulaşmak zor oluyor. İsveç'te ceza -hukuk mahkemesi ayrımı yok. Her hâkim her iki tür davaya bakar. Aile içi şiddette mağdur ile sanık arasında arabuluculuk gibi bir sistem var. Ama kesinlikle mağduru uzlaşmaya zorlayamazsınız. Prensip olarak her türlü şiddet olayında yaptırım hapis cezası oluyor. Ama örneğin bir tokat atmış ve iz kalmamışsa, yaptırım para cezası olabiliyor. Yaptırım 1-3 ay gibi hafif hapis cezası ise yerine alternatif tedbirler uygulanabiliyor. Örneğin daha önce hiç ceza almamışsa kamu hizmetinde çalışma cezasına veya sanık içki veya uyuşturucu bağımlısı ise tedavi yaptırımına karar verilebiliyor. Bu suçlar söz konusu olduğunda yaptırım en az 6 ay hapis oluyor ve bunun başka yaptırımlara dönüştürülmesi mümkün olmuyor. 6 ay veya daha fazla hapis söz konusu ise ve sanık "pişmanım, tedavi olmak istiyorum" diyorsa, yataklı bir tedavi kurumunda yatarak tedavisine karar verilebiliyor. 1

2 Şiddete çocuk tanık olmuş ise çocuğun ifadesini polis alır. Bu ifade görüntülü kayıt edilir. Çocuk 15 yaş altında ise mahkemeye çağrılmaz. Kanunla yasaklanmıştır. (15 yaş mutlak bir yaş değildir.) 15 yaşın altındaki bir çocuğu, babasına karşı tanıkla yapmaya zorlamak doğru değildir. İsveç'te mahkeme, savcılık, kolluk ve sosyal hizmetler tamamen birbirinden bağımsızdır. Çocuk şiddete maruz kalmışsa sosyal hizmet uzmanları devreye girer. Sosyal hizmet uzmanları, ailenin ayrı yaşamasına karar verebilir. Aile bunu kabul etmezse çocuklar aileden alınıp bir sosyal hizmet kurumuna verilebilir. İsveç'te mahkemenin koruyucu önlem alma görevi yok. Koruyucu önlemi polis ve sosyal hizmet kurumu alıyor. Yani yaptırım niteliğinde bir koruyucu önlem söz konusu ise mahkeme devreye giriyor. Yaptırım niteliğinde değil ise polis ve sosyal hizmet kurumu devreye girer. Savcının koruyucu tedbir olarak sanığın eve yaklaşmasını 6 aya kadar yasaklama yetkisi vardır. Yakın zamanda bu yaptırımı elektronik kelepçe ile takip etmeye yönelik uygulama başlatıldı. Ama teknik düzeyde henüz istenilen başarı sağlanamadı. Savcının emri ile polis eve baskın yapıp kontrol edebiliyor. 15 yıldır uygulanan, "Kadın Huzurunun Bozulması İle İlgili Kanun" var. Bu kanun kadına karşı tekrar tekrar işlenen eylemler içindir. Örneğin; aynı kadının, farklı tarihlerde aynı erkek tarafından dövülmesi halinde bu Kanun uygulanır. Bu tür suçlarda 3 aya kadar hapis ve alternatif yaptırımlar öngörülebilir. Okul bu durumu fark ettiğin de, sosyal hizmet kurumuna, onlarda savcılığa bildirmekle yükümlüdür. Bu davalarda ailenin haberi olmadan çocuğu dinlemek gerekir. Ailenin haberi olmadan savcı mahkemeye başvurarak çocuğa bir avukat tayin etmesini talep ediyor. Avukatın görevi çocuğun çıkarlarını korumak. Çocuğun vekili, polisle birlikte çocuğun dinleneceği tarih ve saate kara veriyor. Okul yönetimi ile temasa geçiyor. Belirlenen tarihte avukat, çocuğu okuldan alıp polise götürüyor. Çocuğun ifadesi avukat nezdinde alınıyor. Avukatın çocuk yararına olacak soruları hatırlatma hakkı var. (Avukat. Türkiye'deki anlamda avukat değil. ) Hukuk mezunu herhangi biri çocuğa temsilci olarak atanabilir. Tanıklar veya müşteki bir başka ilde ise telekonferansla dinlenebilir. Telefon ile de dinlenebilir. Ama telefon ile dinlemeyi istinaf mahkemesi istemiyor. Ingela Hessius (Avukat) : Mahkemelerin mağdur ve müşteki temsilcisi atama yetkisi var. Suç cinseli içerikli bir suç ise soruşturma başladığında temsilcinin atanması şarttır. Diğer suçlar ve aile içi suçlar söz konusu olduğunda böyle bir zorunluluk yoktur. Gerek görülürse temsilci atanır. (Suça maruz kalmış olanların özel gereksinimleri varsa temsilci atanır.) Müşteki istiyor diye mahkeme temsilciyi değiştirmek zorunda değildir. Müşteki bu istediğini iyi gerekçelendirirse, mahkeme avukatı değiştirilebilir. Mağdur çocuğa temsilci olarak atanan kişi, çocuğun çıkarları ile ilgili karar verirken kimseye danışmak zorunda değil. Sadece çocuğun menfaatleri ön planda tutulmalı. Çocuk 12 yaşından büyük ise isteği doğrultusunda temsilciye yön verebiliyor. Temsilci ifade alındığında müvekkilinin yanında olmak zorunda. Özellikle kayyumluk görevinde, çocuk doktora gönderilip rapor alınacaksa kararı temsilci veriyor. Temsilci (kayyum) bu çocuk açısından böyle bir muayene yapılmasının uygun olmadığını düşünürse muayene yapılmamaktadır. Temsilci, polis ve savcı ile yakın işbirliği içinde olmalıdır. Temsilcinin mümkün olduğunca çabuk (soruşturmanın ilk aşamasından itibaren) davaya katılması önemlidir. Soruşturma başladığında 4 gün içinde çocukla irtibata geçmelidir. Çocukların ifadesinin alınması için polis merkezlerinde özel odalar vardır. Temsilci (kayyum) o odada bulunmuyor. Başka bir odadan ifadenin alınışını izliyor. İfade, sosyal 2

3 hizmet uzmanı eşliğinde alınıyor. İfade alan kişi ifade almayı bitirmeden önce kayyıma başka bir sorusunun olup olmadığını soruyor. Varsa bunu çocuğa soruyor. Polis aileye çocuklarının ifadesinin alındığını bildirmek zorunda. Müşteki temsilcisi olarak avukatların rolü: Temsilci tüm süreç boyunca müştekiye yardımcı oluyor. Tazminat söz konusu ise tazminat talebini temsilci yapıyor. Temsilciler, müştekiye dava süreci hakkında bilgi vermek zorunda. Sanık ve müşteki ifade verirken diğer taraf dinleme odasına alınır. İlk derece mahkemesinin kararına itiraz edilecekse bunu temsilci yapar. Müşteki temsilcisinin 24 saat ulaşabilir olma zorunluluğu yok. Temsilciler/Kayyumlar /savunma avukatları için devletin tespit ettiği saatlik tarife üzerinden ücret verilir. Görüşmeye giderken harcadıkları zaman için de devlet ödeme yapar. Müşteki hiçbir zaman temsilcisinin masrafını kendisi ödemez, devlet öder. Ama sanık davayı kaybederse resmi geliri ölçüsünde mahkeme masraflarının tamamını veya bir kısmını sanık öder. Müşteki lehine tazminata hükmedilmiş ve sanık tazminatı ödemezse icra kurumuna gidiliyor. İcra sonunda sanığın malı olmadığından tazminat alınamamışsa, Suç Mağduru Kurumuna gidiliyor. Bu kurum ceza davaları sonunda hükmedilen tazminatlar için devreye giriyor. Suç Mağduru Kurumu, ödediği tazminatı daha sonra (sanığın maddi durumu düzeldiğinde ) sanıktan geri alıyor. Suç Mağduru Kurumu, özellikle sanıkların bulunmadığı durumlarda devreye giriyor. Soruşturma yapılıp ispatlanamayacağı için dava açılmıyorsa, bunu anlamasını sağlamak, müşteki temsilcisinin görevi. Şiddet nedeniyle mağdura verilecek tazminat limitleri bellidir. Örneğin dayak yemişse Kron, tecavüze uğramışsa Kron. Ama şiddetin şekline göre bu miktarlar artırılabiliyor. Börje Tulldahl (Södertörns Yerel Savcılık Bürosu Savcısı): Savcının görevi soruşturma sırasında polisi yönlendirmek, delilleri toplamak, davayı açmak ve duruşmalara katılmaktır. Polis merkezinde bazı savcıların bir ofisi vardır. Ali içi şiddet olaylarında mağdurun vücudunda hasar varsa bunu tespit etmek, fotoğrafını çekmek, müşteki temsilcisini atamak savcının görevidir. Çocuk yaş arası ise ifadesinin alınması tercih edilmiyor. (Bu yasal bir zorunluluk değil, tercih) Ocak ayında 90, Şubat ayında 99 olay geldi. Bu olayların %20'si dava açılmaya layık görülüyor. Tutuklama dışında alınabilecek tedbirler: a) Temas yasağı b) Evden çıkmama tedbiri (Temas yasağının uygulanamadığı durumlarda olabiliyor.) Temas yasağı çeşitleri: a) Olağan olanlar: telefon etmeme, mektup yazmama. b) Genişletilmiş temas yasağı: Belli bir coğrafi alana gitmeme. 3

4 Evden uzaklaştırma kararı: Ortak ikametgahta oturuyorlarsa iki ay için alınabilir. İki ay kadının yeni bir ev bulması için verilen bir süredir. 7 gün içinde evden uzaklaştırma kararının uygulanması gerekiyor. Resmi evlilik beraber yaşamak, beraber yaşamasa bile duygusal bir bağlılık olması halleri aile içi şiddet kurallarının uygulanmasını gerektiriyor. Eşcinsellerin beraberliğinde gerçekleştirilen şiddet de aile içi şiddet sayılıyor. Kadın ve çocuklar şiddet görmüşse sağlık görevlileri bu durumu sosyal hizmet kurumuna bildirmek zorundadır. Mağdur rıza göstermez ise savcılık sağlık kurumundaki mağdurla ilgili dosyalara (bilgilere) ulaşamaz. Ancak 1 yıldan fazla cezası olan suçlarda savcılık isterse bu bilgilere ulaşabiliyor. Bu nedenle mağdurun ifadesi alınırken, sağlık kurumundaki bilgilerine ulaşılmasına izin verip vermediğini soruyor. Mağdur da rapor düzenlenmesi için doktora gitmek istemiyorsa zorla gönderilemiyor. izin verirse polis resmini çekiyor. Buna da izin vermezse müşteki temsilcisinin mağduru ikna etmesi sağlanmaya çalışılıyor. 30 Mayıs Haddinge Kadın Sığınma Evi : Laila Leiman (Kadın Sığınma Evi Gönüllüsü): Zerrin Sarıoğlu (Kadın Sığınma Evi Gönüllüsü): Bu sığınma evi, gönüllülerin çalıştığı bir sığınma evi. Belediye destekliyor. Kadınların yerleştirildiği dairenin kirasını Belediye ödüyor. 20'ye yakın gönüllü çalışıyor. Gönüllüler telefonlara cevap veriyor. Sığınma evlerine gidip görüşüyor. İlk sığınma evi 30 yıl önce açıldı. Son yıllarda bu alanda çok fazla değişiklik oldu. Sosyal idare müdürlüğünün teklifi ve hükümetin onayıyla belediyeler sığınma evi tesis etmekle yükümlü oluyor. Belediyeler bu alanda gönüllü çalışan derneklere destek oluyorlar. İsveç te bu konuda iki Kanun var: 1- Kadın Haklarının İhlali Kanunu 2-Yakın İlişkiler İçinde Oluşan Şiddete Şahit Olmuş/Maruz Kalmış Çocuklara İlişkin Kanun. Ülke çapında 2 tane kadın sığınma evleri konfederasyonu var. Yukarıdaki iki kanunun çıkarılmasında lobi faaliyeti yaparak, bu kanunların çıkarılmasını, kadın sığınma evleri sağladı. Kadınlar sığınma evlerine bazen polis, bazen de sosyal hizmet kurumu tarafından yönlendiriliyor. Bazen de kendileri başvuruyor. Gönüllü çalışan kadınlara çalışmaya başlamadan önce eğitim veriyoruz. Ayda 4 saat çalışma zorunlulukları var. Kadına karşı şiddetin BM belgelerinde; fiziksel, cinsel ekonomik, duygusal şiddet şeklinde olabileceği belirtilmektedir. Kadın sığınma evine kabul yaşı alt sınır 18 yaş, üst-sınır yok. 18 yaşın altında hamile kızlar kadın sığınma evinde değil sosyal hizmetler kurumunu bağlı başka özel kurumlarda barındırılıyor. Sığınma evine başvuran 18 yaş altı kızlarla görüşme yapılıyor. Sonra sosyal hizmet kurumuna yönlendiriliyorlar. Sığınma evlerine yerel gazetelerin internet ağı, telefon ve bazı şirketler vasıtasıyla ulaşılabiliyor. İlk defa 1979 yılında Stokholm'de kadın sığınma evi kurulmuş. Şu anda 140 4

5 kadın sığınma evi var. Bir sene içinde kadın konaklıyor. Kadın sığınma evinde yer bulunmadığında belediyeler başvuran kadınlara yer sağlıyor. Tüm sığınma evleri iki federasyon altında çalışıyor. Başvuran her kadın için bir destek kişisi atanıyor. Başvuran kadınların yarısından çoğu yabancı. Bu nedenle onlara tercüme desteği de sağlanıyor. Kadınlar görüşmeye, duruşmaya gittiğinde çocuklarına bakım hizmeti sağlanıyor. -Anneyle birlikte her yaştaki kız çocukları kadın sığınma evine alınıyor. Ama 12 yaşın üstünde olan erkek çocuğu olan kadınlar, sosyal hizmetler kurumu tarafından başka evlere yönlendiriliyor. Bazen şiddet görenin yakınları müracaat edip, şiddet gördüğünü söylüyor. Bu durumda yakınlarına, kadını ikna edip sığınma evine gelmesini sağlamaları öğütleniyor. Sığınma evleri doğrudan maddi yardım yapmıyor. Sosyal hizmet kurumu mali yardım yapıyor. İsveç'te boşanan kadınların nafaka almalarına yönelik düzenleme yok. Sadece çocuklara nafaka veriliyor. Sığınma evinde kalma süresi 3 ay, ama daha fazla da kalanlar var. İşe yerleştirilmeleri için iş bulma kurumuna yönlendiriliyorlar. Sosyal Hizmetler Kurumu ile İş Bulma Kurumu arasında yakın irtibat var. Şiddete uğrayan kadınların işe alınması konusunda öncelik hakları yok. İki çalışanın maaşları, kadınların kaldığı bina ve büronun kirası, mobilyaların yenilenmesi, kırtasiye gibi masrafları belediye karşılıyor. Yılda Kron Belediyelerden nakit para alınıyor. Değişik fonlardan para almak için projeler yapıyoruz. Başvuran kadınlara terapi programı uygulanıyor. Terapi 3 ayaklı: 1- Şiddetle yaşamanın mümkün olmadığını göstermek. 2- Destek ve danışma hizmetleri (örneğin; boşanmak için naslı başvuru yapılacak, velayeti nasıl alacak v.s) 3- Tedaviyi kabul etmiş kadınlara, nasıl ayakta duracağına yönelik terapi hizmeti. 6 tane sığınma evi var. Bu evlerde kalan kadınların %80'i İsveç'li. Evde kriz yaşayan (şiddete tanık olan çocuklar için "merdiven terapisi" yapılıyor. Bu terapi, 3-20 yaş arası çocuklara uygulanıyor. Bu tür çocuklar şiddet uygulayan aile bireylerinden tazminat alabiliyor. Baba ödeyemeyecek durumda olursa Suç Mağdurları Kurumu, tazminatı ödüyor. Kadın ilk başvurduğunda dava açmak istiyorsa bu konuda çalışan avukatlar bulunup kadın ona yönlendiriyor. Ceza davasında avukat ücretini devlet ödüyor. Velayet davasında kadın avukatı kendisi buluyor. Avukat ücretinin %20'sini kadın ödüyor. Her sene yaklaşık 150 yeni kadın müracaat ediyor. Bunların %60'ı yabancı uyruklu. Birkaç yerde erkek danışma evi var. Oraya başvuran erkeklerin çoğu şiddet gördüğü için değil, ilişkide sorun yaşadıkları ve kadından ayrıldıktan sonra sorunlarla başedemedikleri için danışma hizmeti almak amacıyla başvuranlar. İsveç'te sistemi kötüye kullanmak çok zor. Çünkü verilen maddi destek çok az. Ayrıca; polis, savcılık ve mahkeme olmak üzere her aşamada rol yapması çok zor. Ayrıca, kendisi için nafaka alması da mümkün değil. Bazen mağdurun şiddeti abartılı anlatmasının tek nedeni çocuğun velayetini alamak için olabiliyor. 5

6 Uyuşturucu bağımlıları bazen kalacak yer bulmak için sığınma evine sahte beyanla müracaat edebiliyor. Ama uyuşturucu kullandığı tespit edildiğinde evden çıkarılıyor. Uyuşturucu bağımlılıkları ve psikolojik sorunları olanlar sığınma evlerinde kalamıyor. Sığınma evi bir sivil toplum örgütü İsveç'te. Kadınların adresinin gizlenmesi için vergi dairesi yardım ediyor. Kimliğinin değiştirilmesi için Milli Emniyet Teşkilatı devreye giriyor. İsveç'e gelen ve İsveç'li ile evlenerek oturma izni alan kadınların en az iki yıl evli kalmaları gerekiyor. 2 yıldan önce boşanırsa, oturma izni ellerinden alınıyor. Ama uygulamada yabancılar dairesi iki yıldan önce şiddet nedeniyle boşanmış ise bunu dikkate alabiliyor ve süresiz oturma izni verilebiliyor. Risk değerlendirme çalışması, polis, sosyal hizmet kurumu ve sığınma evleri tarafından birlikte yapılıyor. Söderorts Polis Teşkilatı Adalet Sisteminin Aktörleri: Polis, Savcılık, Mahkemelerdir. Yardımcı aktörler: Sosyal Hizmet Kurumu, Sağlık Kuruluşları, Kadın sığınma evleri, erkek danışma merkezleri ve diğer örgütler. Aile içi şiddetin tanımlanması, hangi tür ilişki içinde işlediğinin tespiti zordur. Polisin Görevleri: Suçun işlenip işlenmediğini tespit etmek, delilleri araştırıp toplamaktır. İsveç'te büyük emniyet teşkilatı olan yerlerde aile içi şiddet olayları ile ilgilenen özel birimler vardır. Küçük yerlerde yoktur. Söderorst Polis Teşkilatı, yılda 2300 vaka ile ilgileniyor. 35 kişi çalışıyor. Evden uzaklaştırma kararı savcılık tarafından veriliyor. Bu karara itiraz edilebiliyor. Soruşturmanın zorlukları: a) Tanık bulmada yaşanan güçlük, b) Ayıp ve utanç duygularının suçun ortaya çıkmasını engellemesi. Savcılar arasında "frist" adlı bir grup var. Bu grupla birlikte çalışıyoruz. " Çocuğun ifadesi, bir adet sosyal güvenlik görevlisi nezaretinde alınır. Okullar, kreşler ve sosyal hizmetler kurumunun çocuk birimleri ile iletişim kuruluyor. Çocuk eğitiminde görevli memurlara "eğitim" veriliyor. Çocuğun ifadesi alınırken video kaydı alınıyor. Okullarda çalışan görevliler, karşılaştıkları suçları polise bildirmek zorundadır. Sosyal Hizmet Kurumu, acil durumda çocuğu uygun yere yerleştirir. Bir çocuğun doktor tarafından muayene edilip edilemeyeceğine karar vermek müşteki temsilcisinin görevidir. Çocukların ifadesinin alındığı yer sivil bir bina, hiç tabela yok. Soruşturma odasında, soruşturmayı yürütecek kişi, çocuk ve sosyal hizmet uzmanı bulunur. - Kontrol odasında da polis ve savcı bulunur. Savcı bu odadan çocuğun ifadesini izler. Çocuğun refakatçisi da tanık odasında bekler. Soruşturmadan sonra; a) Çocuğun tedavisine karar verilebilir. 6

7 b) Çocuğun devletçe koruma altına alınmasına karar verilebilir. Çocuğun ifadesinin polis tarafından alındığı ve ifade sırasında kimlerin bulunduğu aileye bildirilir. Mağdur olan kadın, çocuk ve genç şüphelilerin ifadelerinin alındığı birimler farklıdır. Çocuk en fazla iki kere ifadeye çağrılabiliyor. Görüşmeler 1 saati geçmiyor. Cinsel taciz ve tecavüz suçlarında aynı çocukla 4-5 kere görüşülebiliyor. Ağır Kadın Hakları İhlali: Darp, tehdit, zorlama, huzuru bozma, kadının özgüvenini zedelemek için yapılan ve sürekli yapılan eylem hallerinde uygulanan özel bir kanun vardır. Bu durumda tekrarlanan eylemlerin her birinin belli bir ağırlığı olmalı. Bu tür suçların soruşturmalarına bir an önce başlanmalı. Bu tür suçlar için "îvedi" grup adlı bir grup oluşturuldu. Bu grupta özgürlüğü kısıtlayan olayların dışındaki tüm dosyalar toplanır. Suç haber alındıktan sonra bir hafta içinde mağdurla temasa geçmek gerekiyor. Mağdurun ifadesi alındıktan sonra şüphelinin göz altına alınması söz konusu olabiliyor. Polisin olay yerinde tuttuğu tutanak çok önemli. Telefonla yapılan ihbarlarda yazılı belge olmadığından soruşturma daha zor oluyor. Ama polis, olay yerine gidip tutanak tutmuş ise daha kolay oluyor. Olay yerine giden polislerin kendi gözlemlerini de tutanağa yansıtmaları gerekiyor. Fotoğraf veya video çekimi yapmaları önemli. Mağdurun fotoğrafı, onun izni ile çekilebilmektedir. Komşular veya arkadaşlar dinlenir. Bazen mağdurlar soruşturmaya katılmamak istiyor.1982'ye kadar bu suçlar şikayete tabii idi. Ama 1982'de kamu davasına dönüştürüldü. 7