KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI"

Transkript

1 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI SU TERESİNİN (Nasturtium officinale R.Br.) TAVUKLARDA YUMURTA KALİTESİNE ETKİSİ COŞKUN GÖKMEN YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMANMARAŞ EYLÜL 2006

2 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI SU TERESİNİN (Nasturtium officinale R.Br.) TAVUKLARDA YUMURTA KALİTESİNE ETKİSİ COŞKUN GÖKMEN YÜKSEK LİSANS TEZİ Kod No: Bu Tez Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birliği İle Kabul Edilmiştir. Yrd. Doç. Dr. Tülin ÇİÇEK Prof. Dr. Nazım ULUOCAK Yrd. Doç. Dr. Rahim AYDIN DANIŞMAN ÜYE ÜYE Yukarıdaki imzaların Adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Prof.Dr.Özden GÖRÜCÜ Enstitü Müdürü Bu çalışma KSÜ Araştırma fonu tarafından desteklenmiştir. Proje No: 2005/2323 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER.... I ÖZET. II ABSTRACT.... IV ÖNSÖZ.... VI ÇİZELGELER DİZİNİ.... VII ŞEKİLLER DİZİNİ..... IX SİMGE VE KISALTMALAR DİZİNİ.. X 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOT Materyal Hayvan Materyali Yem Materyali Sulama ve Aydınlatma Metot Denemede Tavukların Yerleştirilmesi Deneme Öncesi Yemleme Denemede Kayıt Tutma BULGULAR VE TARTIŞMA Tavuklarda Canlı Ağırlığa Ait Bulgular Yem Tüketimine Ait Bulgular Yumurta Verimine Ait Bulgular Yumurta Ağırlıklarına Ait Bulgular Yemden Yararlanma Oranına Ait Bulgular Yumurta Dış Kalite Özelliklerine Ait Bulgular Kırılma Mukavemeti Kabuk Ağırlığı Kabuk Kalınlığı Yumurta İç Kalite Özelliklerine Ait Bulgular Ak İndeksi Sarı İndeksi Sarı Renk Tayini Haugh Birimi Yumurta Sarısı Yağ Asitleri Kompozisyonuna Ait Bulgular SONUÇ VE ÖNERİLER. 34 KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ I

4 ÖZET KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ ÖZET SU TERESİNİN (Nasturtium officinale R.Br.) TAVUKLARDA YUMURTA KALİTESİNE ETKİSİ COŞKUN GÖKMEN DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. Tülin ÇİÇEK Yıl: 2006 Sayfa: 40 Jüri : Prof. Dr. Nazım ULUOCAK : Yrd. Doç. Dr. Tülin ÇİÇEK : Yrd. Doç. Dr. Rahim AYDIN Bu çalışmada rasyonlara değişik düzeylerde ilave edilen su teresinin (Nasturtium officinale R.Br.) bovans tipi yumurtacı tavuklarında canlı ağırlık, yem tüketimi, yemden yararlanma, yumurta verimi ve kalitesi üzerine olan etkileri incelenmiştir. Araştırmada 72 adet 47 haftalık tavuklar kullanılmıştır. Araştırma, her birinde 12 şer hayvan olacak şekilde 1 kontrol ve 5 adet deneme grubu ile yürütülmüştür. Her bir deneme grubu da 4 er tavuk içeren 3 alt gruba bölünmüştür. Kontrol ve deneme gruplarının rasyonları % 16.8 HP ve 2700 kcal/kg ME içerecek şekilde düzenlenmiştir. Deneme gruplarına sırasıyla % 0.5, 1.0, 1.5, 2.0 ve 3.0 düzeylerinde su teresi ilavesi yapılmıştır. Denemede canlı ağırlık tartımları ve yumurta kalitesi analizleri 2 haftada bir yapılmıştır. Yağ asitleri analizleri TÜBİTAK-MAM da yaptırılmıştır. Varyans analizlerinde SPSS paket programı yardımıyla Duncan çoklu karşılaştırma testi uygulanmıştır. Deneme sonunda tavuklarda yumurta verimi ve yemden yararlanma oranı bakımından gruplar arasında farklılıklar önemsiz, canlı ağırlık, yem tüketimi ve yumurta ağırlıkları bakımından gruplar arasındaki farklılık önemli (P<0.05) bulunmuştur. Yumurta dış kalite kriterlerinden kırılma mukavemeti, kabuk ağırlığı ve kabuk kalınlığı, yumurta iç kalite kriterlerden ak indeksi bakımından gruplar arasındaki II

5 ÖZET farklılık önemli (P<0.05) bulunmuştur. Sarı indeksi ve haugh birimi özellikleri bakımından gruplar arasındaki farklılıklar önemsiz (P>0.05) bulunurken, rasyona su teresi ilavesinin yumurta sarı rengi (RCF) değerine etkisi çok önemli (P<0.01) olarak çıkmıştır. Deneme gruplarına göre RCF değerleri sırasıyla 4.70, 5.50, 5.91, 6.57, 7.60 ve 8.23 bulunmuştur. Yumurta sarısı yağ asitleri, n-3, n-6 ve n-6/n-3 oranları bakımından muamele grupları arası fark da (P>0,05) önemsiz çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Yumurta, yumurta kalitesi, su teresi, yağ asitleri III

6 ABSTRACT UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE DEPARTMENT OF ANIMAL SCIENCE MSc THESIS ABSTRACT EFFECT OF WATER CRESS (Nasturtium officinale R.Br.) ON THE EGG QUALITY OF LAYERS COŞKUN GÖKMEN SUPERVISOR: Asist. Prof. Dr. Tülin ÇİÇEK Year: 2006, Pages: 40 Jüri : Prof. Dr. Nazım ULUOCAK : Yrd. Doç. Dr. Tülin ÇİÇEK : Yrd. Doç. Dr. Rahim AYDIN In this study, the effect of water cress (Nasturtium officinale R.BR.) added to ratios at different levels on body weight, feed consumption, feed efficiency, laying intensity and egg quality traits in Bovans laying hens was investigated. 72 layers (Bovans white, 47 weeks of age) were used. The trials were carried out in 1 control and 5 test groups containing 12 layers each. Each group was divided in 3 sub-groups. The ratios of the control group and the test groups were designed to contain 16.8 % HP and 2700 kcal/kg. Water cress at amounts of 0.5 %, 1.0 %, 1.5 %, 2.0 % and 3.0 % was added to the ratios of the test groups. Body weight and egg quality traits were examined biweekly. Fatty acids were analyzed at TÜBİTAK- MAM. Duncan multiple comparison test was applied during the variance analysis with support of SPSS programme. At the end of the trial differences in egg yield and feed efficiency were found to be not significant, while body weight, feed consumption, and egg weight were significant (P<0.05). Differences in the outer egg quality traits of egg shell thickness and weight were significant among the groups (P<0.05). IV

7 ABSTRACT Differences in inner egg quality traits of albumen index, yolk index and haugh unit characteristics were found to be not significant (P>0.05), while the effect of water cress ratios on RCF values were highly significant (P<0.01). The RCF values in the groups were 4.75, 5.45, 6.02, 6.65, 7.63, and 8.70, respectively. The differences in yolk fatty acids n-3, n-6, and n-6/n-3 were statistically non-significant. Key words: Egg, egg quality, water cress, fatty acids V

8 ÖNSÖZ ÖNSÖZ Tezimin her aşamasında bilgi ve tecrübeleriyle bana yol gösteren, değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Tülin ÇİÇEK e, deneme rasyonlarını hazırlamamda Uzm. Dr. Yavuz GÜRBÜZ e, analizlerin yapılamasında Arş. Gör. Çağrı Özgür ÖZKAN a, analiz sonuçlarının değerlendirilmesinde Arş. Gör. Mustafa ŞAHİN e diğer Bölümüm Hocalarına, K.S.Ü. Ziraat Fakültesi Uygulama Çiftliği nde çalışan personele, mesai arkadaşlarıma ve eşime çalışmalarım sırasındaki katkılarından dolayı teşekkür ederim. Eylül 2006, KAHRAMANMARAŞ VI

9 ÇİZELGELER DİZİNİ ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa Çizelge 1.1. Hidrofitlerin Kimyasal Kompozisyonları Çizelge 1.2. Su Teresi (N. officinale R. Br.) nin Sistematiği. 4 Çizelge Denemede Kullanılan Rasyonların İçerikleri. 9 Çizelge Denemede Kullanılan Rasyonların Besin Madde İçerikleri.. 10 Çizelge Muamele Gruplarına Göre İki Hafta Ara İle Tartımı Yapılan Tavukların Canlı Ağırlık Değerlerine Ait Ortalamalar ve Standart Hataları. 13 Çizelge İki Hafta Ara İle Tartımı Yapılan Tavukların Dönemlere Göre Ortalama Canlı Ağırlık Değerleri Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yem Tüketimi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Dönemlere Göre Yem Tüketimi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Verimine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Dönemlere Göre Yumurta Verimine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları 17 Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Ağırlığı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Dönemlere Göre Yumurta Ağırlığı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yemden Yaralanma Oranı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Dönemlere Göre Yemden Yararlanma Oranı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları 20 Çizelge Muamele Gruplarına Göre Kırılma Mukavemeti Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları. 21 Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Kırılma Mukavemeti Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları.. 21 Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Kabuk Ağırlığı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları.. 23 Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Kabuk Ağırlığı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz 23 Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Kabuk Kalınlığı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları.. 24 Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Kabuk Kalınlığı Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları.. 24 Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Ak İndeksi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları.. 25 Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Ak İndeksi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Sarı İndeksi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları 27 Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Sarı İndeksi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları. 27 VII

10 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Sarı Renk Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Sarı Renk Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları. 28 Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yumurta Haugh Birimi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları. 30 Çizelge Dönemlere Göre Yumurtaların Haugh Birimi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları 31 Çizelge Muamele Gruplarına Ait Yumurta Sarısı Yağ Asidi Kompozisyonları.. 32 VIII

11 ŞEKİLLER DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa Şekil 4.1. İki Hafta Ara İle Tartımı Yapılan Muamele Gruplarına Ait Tavukların Ortalama Canlı Ağırlık Değerleri Şekil 4.2. Muamele Gruplarına Göre Yem Tüketimine Ait Ortalama Değerler Şekil 4.4. Muamele Gruplarına Göre Yumurta Ağırlıklarına Ait Ortalama Değerler Şekil Muamele Gruplarına Göre Yumurtada Kırılma Mukavemetine Ait Ortalama Değerler Şekil Muamele Gruplarına Göre Yumurta Kabuk Ağırlıklarına Ait Ortalama Değerler Şekil Muamele Gruplarına Göre Yumurta Kabuk Kalınlığına Ait Ortalama Değerler Şekil Muamele Gruplarına Göre Yumurta Ak İndeksine Ait Ortalama Değerler Şekil Muamele Gruplarına Göre Yumurtada Sarı Renge Ait Ortalama Değerler Şekil Muamele Gruplarına Göre Yumurta Haugh Birimine Ait Ortalama Değerler IX

12 SİMGELER VE KISALTMALAR mg : Miligram g : Gram kg : Kilogram cm 2 : Santimetrekare m 2 : Metrekare mm : Milimetre cm : Santimetre O C : Santigrat Derece Kcal : Kilokalori ME : Metabolik Enerji ATK :Ayçiçek Tohumu Küspesi SFK :Soya Fasulyesi Küspesi DCP :Dikalsiyumfosfat HP : Ham Protein HS : Ham Selüloz HY : Ham Yağ HK :Ham Kül Ca : Kalsiyum EPA :Eikosapentaenoik Asit DHA :Dokosaheksaenoik Asit MUFA:Tekli Doymamış Yağ Asitleri LDL : Low Density Lipoprotein HDL : High Density Lipoprotein PUFA :Çoklu Doymamış Yağ Asitleri n-3 :Omega 3 n-6 :Omega 6 RCF :Roch Renk Yelpazesi Değeri CIE :Standart Kolorimetrik Sistem SİMGELER VE KISALTMALAR X

13 GİRİŞ 1. GİRİŞ Yeterli düzeyde ve dengeli bir şekilde beslenen insanların daha sağlıklı ve daha yüksek zihinsel yeteneğe sahip oldukları, buna paralel olarak da daha hızlı geliştikleri bilinen bir gerçektir. Belirtilen şekildeki bir beslenme için gereksinim duyulan enerji, protein, vitamin ve mineral maddelerin karşılanmasında hayvansal ürünler, bitkisel ürünlere nazaran daha önemlidir. Yumurta, dünyada her zaman aranılan ve sevilerek tüketilen temel gıda maddesi durumundadır (Çakır ve Yalçın, 2004). Son yıllarda kanatlı sektöründeki bilimsel ve teknolojik gelişmeler, yumurtanın bol ve ekonomik bir şekilde üretilmesine olanak sağlamışsa da, tüketiminde istenilen düzeye ulaşmak henüz mümkün olmamıştır. Bunun da en önemli nedenleri, tüketim alışkanlığı, yumurtanın yüksek kolesterol içeriği ve kolesterolce zengin gıdaların koroner kalp yetmezliği ve arteroskleroza yol açan etkenlerin başında yer alması şeklindeki düşüncelerdir. Bu konuda gerçeği yansıtmayan yayınların yapılması, insanlarda kolesterol korkusunun oluşmasına neden olmuş ve böylece yumurta arzulanan değil, korkulan bir besin kaynağı haline gelmiştir. Sadece koroner kalp hastalığı bakımından risk grubuna giren kişilerin gıdalarla kolesterol alınımını sınırlandırmaları gerekirken, sağlık problemi bulunmayanların yumurta gibi bazı temel gıdaların tüketiminden vazgeçmeleri de gereksiz kabul edilmektedir (Çakır ve Yalçın, 2004). Yağlar karbon, hidrojen ve oksijenin birbiriyle bağ yapması sonucu oluşan organik maddelerdir. Bir gliserolün üç yağ asidiyle birleşmesi sonucu oluşurlar. Yağ asitleri yapılarında bulunan karbon sayısına ve bağ durumuna göre çeşitli gruplara ayrılmaktadır. Sahip oldukları karbon sayısına göre kısa, orta, uzun ve çok uzun zincirli yağ asitleri olarak gruplandırılırlar. Biokimyasal yapısında hiç çift bağ bulunmayan yağ asitleri doymuş, çift bağ bulunan yağ asitleri doymamış yağ asidi olarak sınıflandırılmaktadır. Doymamış yağ asitleri de kendi arasında bağ sayısına göre tekli doymamış ve çoklu doymamış olarak gruplandırılır. Yapısındaki karbon ve hidrojenler arasında sadece bir çift bağ bulunan yağ asitleri tekli doymamış yağ asitleridir (MUFA). Yetişkin beslenmesinde de oleik asit koroner kalp hastalıklarından korunmada önemli rol oynamaktadır. İyi kolesterol olarak bilinen High Density Lipoprotein (HDL) nin kötü kolesterol olarak bilinen Low Density Lipoprotein (LDL) ye oranını arttırıcı ve total kolesterolü düşürücü etkisi vardır. Yapısındaki karbon ve hidrojenler arasında iki veya daha fazla çift bağ bulunan yağ asitleri çoklu doymamış yağ asitleridir (PUFA). Bu grup yağ asitlerinden özellikle linoleik asit ve alfa-linolenik asit elzem olmaları açısından büyük önem taşırlar. Vücudumuzda doymamış yağlar ve tekli doymamış yağlar (omega-9) sentezlenebilmekte ancak çoklu doymamış yağ asitleri (omega-6 ve omega-3) sentezlenememektedir. Bu yağ asitlerinin mutlaka besinlerle dışardan alınması gerekir. Linoleik asit (C18:2n6) 18 karbonlu, uzun zincirli çoklu doymamış yağ asididir. Yapısındaki iki çift bağın konumu itibariyle omega-6 yağ asidi olarak isimlendirilmektedir. Linoleik asitten vücudumuzda bir başka omega-6 yağ asidi olan araşidonik asit sentezlenir. 1

14 GİRİŞ Hem linoleik asit hem de araşidonik asit, hücre zarı sentezi ve beyin gelişimi için gerekli yağ asitleridir. Omega-6 yağ asitlerinin kan kolesterolünü düşürücü olumlu etkisi de bulunmaktadır. Linoleik asit bitkisel yağlarda ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Alfa Linolenik asit (C18:3n3) bir başka 18 karbonlu, uzun zincirli çoklu doymamış yağ asididir. Yapısındaki üç çift bağ ve bunların konumundan ötürü omega-3 yağ asidi olarak isimlendirilir. Alfa Linolenik asitten (C18:3n3) vücutta elongasyon reaksiyonları sonucu eikosapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) oluşur. Bu iki yağ asidi çok uzun zincirli çoklu doymamış yağ asidi grubuna girmektedir (Anonim, 2006). Günümüzde insanların beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak yağ tüketimi margarin ve kızartma yağları yönünde olması linoleik asit (C18:2n6) alımının artmasına yol açmıştır. Oysa diğer esansiyel yağ asitleri arasında bulunan linolenik asit (C18:3n3) tüketimi azalmaktadır. Bu tür uzun zincirli yağ asitlerinin kalp hastalıklarını önlemesinin yanı sıra erken dönemde zeka gelişimi, hastalıklara direnç, çocuk doğum ağırlığı gibi pek çok önemli etkisi bulunmaktadır (Leskanich ve Noble, 1997). Yumurtada çoğunlukla proteinlere bağlı olarak (% trigliserid ve % fosfolipid) yaklaşık 6 gr yağ bulunmaktadır (Halle, 1997). Yumurta sarısında bulunan % oranındaki yağın % 60 a yakını doymuş yağ asitlerinden oluşmaktadır (Demirulus, 1999). Yumurta sarısı yağının bileşimi üzerine rasyonun bileşiminden başka bakım ve çevre koşulları ile yaşın ve iklimin etkisi de bulunmaktadır (Scheideler ve ark., 1998). Son yıllarda, tavuklardaki besleme stratejisi yumurtanın omega-3 yağ asidi kompozisyonunun arttırılması yönündedir (Cherian ve ark., 1996). Ancak, ticari yumurtalar genellikle omega-6 (çoklu doymamış yağ asidi) açısından zengin (özellikle linoleik asit), omega-3 yağ asitleri bakımından ise fakirdir (Surai ve Sparks, 2001). Omega-3 yağ asitlerince zengin gıdalar olarak; balık yağı, deniz algleri, keten tohumu ve yeşil yapraklı sebzeler bildirilmektedir (Meluzzi ve ark., 1997). Omega-3 yağ asitlerince zenginleştirilmiş yumurta elde edilmesine yönelik çalışmalar, bu zengin kaynakların yumurta tavuğu rasyonlarında yer verilmesi fikrinden esinlenmiştir. Rasyonda balık yağının kullanılması, yumurta sarısında uzun zincirli yağ asitleri düzeyini önemli derecede arttırmıştır (Nardone ve Valfre, 1999). Balık ve deniz yosununda bol miktarda omega-3 yağ asidi olmasına rağmen, bu kaynakların fiyatlı olması ve ayrıca ağır metaller içermesi nedeniyle insanlar tarafından isteksiz tüketilmektedir. Yumurtanın renk, koku ve lezzeti rasyon değişikliklerinden etkilenmektedir (Nardone ve Valfre, 1999; Van Elswyk, 1997). Özellikle pazarlama ve tüketici açısından önem kazanan bir iç kalite kriteri olan yumurta sarı rengi ise ksantofiller olarak bilinen renk maddeleri tarafından oluşturulmaktadır. Tavuklar renk maddelerini vücutlarında sentezleyemezler. Yemlerle vücutlarına aldıkları renk maddelerini yumurta sarısına aktarırlar. Yumurta tavukları lutein, zeaksantin ve kantaksantini, kriptoksantin, ekinenon, viyolaksantin, neoksantin ve karotenoidlerin oksidasyon ürünlerine göre daha iyi değerlendirirler (Braunlich ve Hoffman, 1974). 2

15 GİRİŞ Yumurta sarısının rengine luteinin tek basına katkısı yaklaşık % 70 kadardır. Luteinden sonra en önemli etki zeaksantin tarafından oluşturulmaktadır. Yumurta tavukları, yemle tüketilen renk maddelerinin düzeyine bağlı olarak değişmekle birlikte yemlerindeki renk maddelerinin ancak % ünü yumurta sarısında biriktirebilmektedirler. Yemlerle sağlanan renk maddelerinin yumurta sarısındaki etkileri ikinci yumurtadan itibaren görülmeye başlar ve 9 12 gün içerisinde en yüksek düzeyine ulaşır. Karma yemlerden renk maddelerinin çıkarılmasının etkileri ise daha yavaş görülür ve 9 10 gün içerisinde yumurta sarısının rengine yansır (Anjaneylu ve ark., 1961; Hinton ve ark. 1974). Yemlerle hayvana sunulan renk maddelerinin organizmada yumurta sarısının pigmentasyonu için değerlendirilmeleri birçok faktöre bağlı olarak değişebilmektedir. Bu faktörlerin birçoğu doğrudan doğruya kullanılan renk maddesi kaynağına ve karma yemi oluşturan diğer bileşenlere, bir kısmı hayvanların genetik yapılarına ve yaşlarına, diğer bir kısmı da hastalıklara ve çevre koşullarına bağlıdır (Belyavin, 1981; El Baushiy ve Raterink, 1989). Omega-3 yağ asitlerince zengin gıdalardan olan yeşil yapraklı bitkilerden su teresi (Nasturtium officinale R.Br.), ekolojik ve ekonomik öneme sahip tatlı su makrohidrofitlerinin en önemlilerinden birisidir. Uzun yıllardan beri insanlar tarafından gıda olarak kullanılmakla beraber tıbbi bir bitki olarak da değerlendirilmektedir (Lee ve Newman, 1997). Kaynak sularında, yatağı değişmeyen sığ sularda, soğuk, temiz ve sürekli akan tatlı sularda gelişim gösteren bir makrohidrofittir (Duke, 1992). Yumuşak ve sulu yapıda, tüysü özellikte yaprakları, Nisan ile Mayıs aylarında açan salkım şeklinde, beyaz renkli çiçekleri bulunmaktadır (Cook, 1996; Duke, 1992). Hidrofitlerin kimyasal kompozisyonlarına yönelik çalışmalarda, bunların genel olarak aşağıdaki değerler arasında değiştiği bildirilmektedir (Atay, 1984). Çizelge 1.1. Hidrofitlerin Kimyasal Kompozisyonları (%) Kuru Madde Miktarı 4-23 Ham Kül 6-40 (% kuru ağırlıkta) Ham Protein 9-24 (% kuru ağırlıkta) Ham Yağ (% kuru ağırlıkta) Ham Selüloz (% kuru ağırlıkta) Kaynak: Atay, 1984 Yaprakları, iskorbüt hastalığının, tüberkülozun ve şeker hastalığının tedavisinde, nezle ve gripte balgam söktürücü, astım, bronşit, guatr, iktidarsızlık ve hepatit tedavisinde de yöresel olarak kullanılmaktadır (Duke, 1992). Su teresinin kansere karşı yöresel olarak kullanımından yola çıkılarak yapılan araştırmalar sonucunda, mekanizması tam olarak anlaşılamamasına rağmen, bu bitkide doğal olarak bol miktarda bulunan isothiocyanatların, sigara içenlerde akciğer kanserinin kimyasal olarak engellenmesinde etkili olduğu, ayrıca pek çok hayvanda da pankreasta, memede, midede, özefagusta ve akciğerde kanser 3

16 GİRİŞ başlangıcını engellediği bildirilmektedir (Ding ve ark., 1998). Bu kullanımlarının yanı sıra, su teresinin atık suların arıtılmasında da kullanıldığı belirtilmektedir (Ji ve ark., 1990; Midlen ve Redding, 1998). Günümüzde, su teresinin bir çok faydalı özelliklerinin belirlenmesi sonucunda, kullanım alanlarının genişlemesi bitkinin yetiştiriciliğine olan ilgiyi artırmıştır. Avrupa ülkelerinden İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg ta ve ABD nin Florida ile Hawaii eyaletlerinde yetiştiriciliğinin yapılmakta olduğu bildirilmektedir. İngiltere de 1989 yılında iç piyasada ton su teresinin çeşitli şekillerde tüketildiği, bunların tonunun İngiltere deki farklı çiftliklerde, geri kalan 200 tonluk kısmının ise başka ülkelerden ithal edildiği belirtilmektedir (Blanke, 1992). Birleşik Devletlerde çoğunluğu Havaii de toplam 1 milyon dolar değerinde su teresi üretildiği bildirilmektedir (Lee ve Newman, 1997). Sistematikteki yeri bazı botanikçiler tarafından Rorippa ve Radicula gibi alternatif isimler de konulmuş olan su teresi (N. officinale R. Br.), Nasturtium cinsine ait çok yıllık, rizomlu, emers bir tatlı su bitkisidir. Çizelge 1.2. Su Teresi (N. officinale R. Br.) nin Sistematiği (Seçmen ve ark., 1995) Alem Alt Alem Bölüm Sınıf Alt Sınıf Takım Aile Cins Tür Plantae Embryophyta Spermatophyta Magnoliopsida Dilleniidae Capparales Brassicaceae-Cruciferae Nasturtium Nasturtium officinale R.Br. Ülkemizde, su bitkilerinin kimyasal bileşimine ait yeterince araştırma olmadığı dikkati çekmiş, su bitkileri ile ilgili çalışmaların genelde sistematik ve ekolojik amaçlı çalışmalar olduğu belirlenmiştir. Ekolojik ve ekonomik olarak büyük öneme sahip olan su teresinin, kimyasal kompozisyonu haricinde hayvan besleme üzerine ülkemizde herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu çalışmada yumurta tavuğu rasyonlarına % 0, % 0.5, % 1.0, % 1.5, % 2.0 ve % 3.0 oranlarında su teresi (Nasturtium officinale R.Br.), katılarak tavuklarda canlı ağırlık, yem tüketimi, günlük yumurta sayısı, yumurta ağırlığı ve yemden yararlanma oranı ile yumurtanın dış (kırılma mukavemeti, kabuk ağırlığı ve kabuk kalınlığı)-iç (ak indeksi, sarı indeksi, sarı renk tayini ve haugh birimi) kalite özellikleri ile yumurta sarısı yağ asitleri kompozisyonundaki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmanın ülkemiz için ilk olması ve benzer su bitkileri hakkında yapılacak diğer çalışmaları destekleyici olması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. 4

17 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Nitsan ve ark., 1999, bir Nannochloropsis türü mikroalg (yüksek EPA ya sahip) ve mantur yağı (α-linolenik asitten zengin) ile yaptıkları çalışmada yumurta, plazma, karaciğer ve baldır etlerindeki n-3 yağ asitleri düzeyini ile karşılaştırmışlardır. Her iki yağdan % 1 oranında diyete ilavenin yumurta sarısında n-3 yağ asitleri oranını artırdığını fakat % 1 den düşük oranda yapılan ilavelerin değişken sonuçlara neden olduğu bildirmişlerdir. Ayrıca doku analiz sonuçları, yumurta tavuklarında yumurtada n-3 uzun zincirli yağ asitlerinin kaslara göre daha yüksek oranda biriktiğini belirtilmiştir. Coşkun ve ark., 1993, bitkilerde büyüme düzenleyicisi olarak kullanılan yosun ekstraktının yumurtacı tavuklarda yumurta verimi, yem tüketimi, yemden yararlanma ve yumurta sarısı rengi üzerine etkilerini incelemişlerdir. Araştırmada 108 adet 44 haftalık yaşta Hisex Brown yumurtacı tavuk üç gruba ayrılmıştır. Gruplarda 12 hafta boyunca, sırasıyla yosun ekstraktı içermeyen (kontrol), % 0.1 ve % 1 düzeylerinde yosun ekstraktı içeren rasyonlar vermişlerdir. Deneme döneminde gruplarda ortalama yumurta verimleri sırasıyla % 68.23, ve olarak bulunmuştur.(p<0.05). Bir kg yumurta üretimi için tüketilen yem miktarı % 0.1 oranında yosun ekstraktı bulunan grupta en düşük olarak bulunmuştur. Yosun ekstraktı ilavesinin yem tüketimi ve yumurta ağırlıklarını etkilemediği, ancak yumurta sarısı rengi üzerine olumlu etki yaptığı belirtilmiştir. Sonuç olarak yosun ekstraktının yumurta tavuklarının beslenmesinde verimi artırmak amacıyla kullanılabileceği fakat bu konuda doz ve yumurta kalitesi ile ilgili daha kapsamlı araştırmalara gerek olduğu kanaatine varılmıştır. Adams ve ark., 1989 ve Caston ve Leeson, 1990, araştırmaları sonucunda mısır soya küspesi temeline dayalı rasyonla beslenen tavukların yumurtalarında Omega 6 : Omega 3 yağ asitleri oranı 16:1 olurken, ringa balığı yağı ile beslenen tavukların yumurtalarında bu oran 4:1 ve keten tohumu ile beslenenlerin yumurtalarında 2:1 olduğu belirtmişlerdir. Herber ve Van Elswyk, 1996, 18 golden marine algi (yüksek konsantrasyonlu DHA içeren tek yosun) iki değişik oranda (% 2.4 ve % 4.8) kullanarak yumurta tavuklarında yaptıkları çalışmada balık yağı, mısır-soya içeren kontrol grubu ile karşılaştırıldığında yumurta sarısında daha fazla DHA birikimine neden olmuş ve buna karşın n-6 yağ asitlerinde belirgin bir düşüşe neden olduğunu bildirmişlerdir. 24 haftalık tavukların kullanıldığı 1. çalışmada % 4.8 lik yosun oranı yumurta ve yumurta sarısında azalmaya neden olmuş, buna karşın 56 haftalıkların kullanıldığı 2. çalışmada bu parametreler etkilenmemiş fakat yumurta verimi önemli olarak düşmüş olduğu belirtilmiştir. Kırkpınar ve Erkek, 1999, % 60 sarı mısır temeline dayalı karma yemlere ilave edilen lutein, yonca unu, kadife çiçeği unu, kırmızı biber unu, β apo 8 karotenoik asit etil ester, kantansantin ve β apo 8 karotenoik asit etil ester ile kantansantin karışımının (3:1) yumurta sarısının rengi ve verim üzerine etkilerini incelemişlerdir. Yem hammaddeleri olarak 8 farklı karma yem oluşturulmuş olup, 1. kontrol grubu, 2. lutein (0.05 oranında), 3. grup 6.67 oranında yonca unu katılan, 4. grup 0.34 oranında katılan kadife çiçeği unu, 5. grup 1.20 oranında katılan kırmızı biber unu, 6. grup 0.10 oranında katılan β apo 8 karotenoik asit etil ester, 7. grup 0.10 oranında katılan kantansantin ve 8. grup 0.03:0.01 oranında katılan β apo 8 karotenoik asit etil ester ile kantansantin karışımlardan 5

18 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR oluşmuştur. Yumurta Sarısının Rengi Roche Renk Yelpazesi (RCF) değerlerinin 8.04 ile (RCF değerleri sırası ile 8.04d 8.75c 9.17c 8.88c 12.17a 9.33c 10.54b 10.54b) arasında değiştiği, en yüksek RCF degeri kırmızı biberde bulunduğu belirtilmiştir(p<0.01). Bu grubu kantaksatin, β apo 8 karotenoik asit etil ester, yonca unu, kadife çiçeği unu ve lutein izlemiştir. En düşük değer % 60 düzeyinde sarı mısır içeren kontrol grubunda saptanmıştır (P<0.01). Araştırmada yumurta verimleri, % ile % arasında, yumurta ağırlıkları gr ile gr arasında, canlı ağırlıklar 2031 gr ile 2092 gr arasında değişmiş ve gruplar arasında istatistiksel olarak önemli bir farklılığa rastlanmamıştır (P<0.01). Grupların yem tüketimleri gr ile gr arasında, yem değerlendirme değerleri 2.52 ile 2.58 arasında değiştiği belirtilmiştir. Collins ve ark., 1997, araştırmada izokalorik ve izonitrojenik olarak hazırlanan rasyonlar yumurta tavuklarına verilmiştir. Kullanılan rasyonlarda diğer tahıllara göre yağ oranı (% 5) ve linolenik asit oranı (toplam yağ asitlerinin % 4 ü ) daha yüksek olan akdarı, mısır yerine ikame edilmiştir. Birinci rasyonda sadece mısır, ikinci rasyonda mısır + akdarı bir arada, üçüncü rasyonda ise sadece akdarı kullanılmıştır. Deneme sonunda bu tavuklardan elde edilen yumurtalarda yapılan analizlerde Omega 6 yağ asitlerinin Omega 3 yağ asitlerine oranı sırasıyla 13:1, 10:1 ve 8:3 bulunmuştur. Yani Omega 3 yağ asitlerinde bir artış gözlenmiş ve bu artış istatistik olarak önemli olduğu belirtilmiştir. Mızrak ve ark., 2002, buğdaya dayalı yumurta tavuğu yemlerine değişik düzeylerde suni kurutulmuş yonca ununun enzim ilavesiyle birlikte kullanımının yumurta tavuklarında performans, yumurta kalite özellikleri üzerine etkileri mısır kontrol yemiyle karşılaştırılarak incelenmiştir. Araştırmada sarı mısır (T-1), buğday (T-2), buğday esaslı yemde % 2.5 (T-3) ve % 5 (T-4) düzeyinde suni kurutulmuş yonca unu içeren yumurta tavuğu yemleri ve bu yemlere toplam % enzim (% Celuzim P01 ve % 0.1 Yemzim B) ilavesiyle oluşturulan karma yemler (T-5, T-6, T-7 ve T-8) kullanılmıştır. Deneme 4 rasyon tipi ve 2 enzim ilave durumu olmak üzere 4x2 faktöriyel düzende toplam 8 grupla 15 hafta yürütülmüştür. Araştırmada 22 haftalık yaşta 336 adet yumurta tavuğu (ATE-K) her birinde 7 adet tavuk olacak şekilde 6 alt grup içeren 8 gruba tesadüfi olarak dağıtılmışlardır. Muameleler verim kriterleri üzerine önemli bir etki yapmamıştır (P>0.05). Yumurta kalite kriterlerinden özgül ağırlık, kabuk oranı, kabuk kalınlığı ve Haugh ünitesi rasyon tipi ve enzim ilavesinden önemli derecede etkilenmezken, buğdaya dayalı yemlere yonca unu ilavesi ile yemlere enzim ilavesi kırılma mukavemetini artırmıştır (P<0.001). En yüksek yumurta sarısı rengi sarı mısır içeren gruplarda, en düşük sarı rengi ise yonca unu ilave edilmeyen buğday içeren gruplarda olmuştur. Buğdaya dayalı yemlere yonca unu ilavesi ise yumurta sarısı rengini 3.99 dan 6.09 Roche Skalası değerine artırmıştır. Enzim ilavesi yumurta sarısı renk değerini artırmıştır. Yumurta sarısında parlaklık (L) ve kırmızımtıraklık (a) değerleri buğdaya dayalı yemlerde daha yüksek saptanmış olup, yonca unu ilavesi ise özellikle kırmızımtırak renk değerini artırmıştır (P<0.001). Sarımtırak (b) değeri ise yumurta sarısı rengine benzer olarak en yüksek sarı mısır içeren grupta saptanırken, en düşük yonca unu ilave edilmeyen buğdaya dayalı yemlerde saptanmıştır. Buğdaya dayalı yemlere yonca unu ilavesi bu değeri artırmıştır (P<0.001). Enzim ilavesi L ve a değerlerinde sayısal düzeyde (P<0.05), b değeri üzerinde ise önemli derecede (P<0.05) artırıcı etki yapmıştır. Araştırma sonucundan besin maddeleri dengeli yumurta tavuğu yemlerine yonca unu ilavesinin verim parametreleri üzerinde olumsuz etki yaratmaksızın yumurta sarısı renginin artırılması amacıyla kullanılabileceği, enzim ilavesinin ise renk maddelerinden yararlanmayı artırdığı belirtilmiştir. 6

19 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Karaoğlu ve ark., 2004, çalışmalarında farklı fiziksel işlemlere tabi tutulmuş sorgumun (çiğ, ıslatılmış ve kavrulmuş) değişik düzeylerinin (% 12.5 ve 25.0) yumurta tavuğu rasyonlarına ilavesi ile yumurta verimi ve kalitesi üzerine olan etkilerini incelemiştir. 192 adet Lohmann yumurtacı tavuk her bir grupta altı tekerrür ve her tekerrürde (kafeste) dört hayvan olacak şekilde 8 farklı diyetsel gruba (D0: bazal diyet, D1: kontrol, D2: çiğ-sorgum % 12.5; D3: çiğ-sorgum % 25.0; D4: ıslatılmış-sorgum % 12.5; D5: ıslatılmış-sorgum % 25.0; D6: kavrulmuş-sorgum % 12.5; D7: kavrulmuş-sorgum % 25.0) tesadüfi parselleri deseninde dağıtılmıştır. 90 gün süreyle yürütülen çalışmada performans değerlerinden yumurta verimi bütün gruplarda (D0, D1, D2, D3, D4, D5, D6 ve D7) sırasıyla % 91.72, 92.14, 92.06, 89.90, 91.16, 85.36, ve 87.38; yem tüketimi , , , , , , ve gr, yemden yararlanma oranı 2.28, 2.17, 2.38, 2.48, 2.35, 2.65, 2.32 ve 2.51; hasarlı yumurta oranı % 0.16, 0.09, 1.78, 0.15, 0.43, 0.75, 0.56 ve 0.39 olarak bulunmuştur. Yukarıda verilen bütün özellikler bakımından gruplar arasındaki farkın önemli (P<0.01) olduğu saptanmıştır. Kalite kriteri olarak incelenen özelliklerden yumurta ağırlığına ilişkin ortalamalar yukarıda belirtilen grup sırasına göre 62.85, 64.91, 66.75, 64.05, 64.16, 63.78, ve gr; şekil indeksi % 74.59, 74.89, 74.69, 74.00, 74.33, 74.19, ve 73.75; kırılma mukavemeti 2.01, 1.87, 1.74, 1.49, 1.83, 1.55, 1.92 ve 1.87 kg/cm 2 ; kabuk kalınlığı 1.15, 1.12, 1.16, 1.13, 1.12, 1.10, 1.13 ve 1.14 mm; sarı rengi 9.76, 9.72, 9.67, 8.94, 9.67, 8.39, 9.39 ve 8.56; ak indeksi % 9.39, 9.22, 9.08, 9.39, 8.81, 9.22, 9.09 ve 9.32; sarı indeksi % 41.64, 43.56, 42.72, 43.22, 43.45, 43.22, ve 42.69; Haugh birimi 85.09, 84.77, 83.75, 85.21, 81.67, 83,85, ve olarak tespit edilmiştir. Yumurta kalite ölçütlerinden yumurta ağırlığı, kırılma mukavemeti, sarı indeksi ve sarı rengi bakımından gruplar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli (P<0.05) ve çok önemli (P<0.01) iken, bu farkın incelenen diğer kalite özellikleri için önemli olmadığı belirtilmiştir. Ponsano ve ark., 2004, doğal pigment kaynağı olarak bakteriyel bir ürün olan Rhodocyclus gelatinosus da 0.5, 1 ve 2 gr/kg dozlarında yumurta tavuk yemlerine katılmış ve ilave dozuyla doğru orantılı olan bir tarzda yumurta sarısını güçlendirebileceği belirtilmiştir. Şamlı ve ark., 2005, yaptıkları bir çalışmada haftalık yaştaki beyaz yumurta tavuklarında doğal renk maddesi kaynaklarından kırmızı biber (Capsicum annuum) ile mısır gluten ununun mısır ve buğdaya dayalı rasyonlarda ayrı ayrı ve birlikte kullanımlarının yumurtada sarı renk pigmentasyonu, verim performansı ve yumurta kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Pigment kaynaklarını test etmek üzere gluten unu ile kırmızı biberin bazal rasyona ilavesiyle 4 muamele grubu oluşturulmuştur. Bu gruplar sırasıyla; 1. Kontrol, 2. % 2 gluten unu, 3. % 0.5 kırmızı biber, 4. % 0.3 kırmızı biber + % 1 gluten unu oluşturulmuştur. Bovans ırkı 53 haftalık yaştaki beyaz yumurtacı hibritler her muamelede 6 tekerrür ve her tekerrürde 10 tavuk olacak şekilde kafeslere şansa bağlı olarak dağıtılmış ve denemede toplam 240 tavuk kullanılmıştır. Deneme yemleri % 18.0 ham protein (HP) ve 2800 kcal/kg metabolik enerji içerecek şekilde izokalorik ve izonitrojenik olarak hazırlanmıştır. Yem ve su tavuklara ad libitum olarak verilmiş, aydınlatma 16 saat/gün olarak uygulanmıştır. Yumurta sarısında renk ölçümleri, her gruptan 6 yumurta rasgele alınarak Roche renk yelpazesi (RCF) ile yapılmıştır. Verilerin varyans analizleri Statistica (1994) programı ile yapılmış ve gruplar arası farklar için Duncan çoklu karşılaştırma testi uygulanmıştır. Sonuç olarak, pigment kaynaklarının RCF 7

20 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR değerine etkisi önemli (P<0.001) bulunmuş olup, % 0.5 oranında kırmızı biber kullanılan grupta RCF en yüksek değer olan 13.0 e çıkmıştır. Muamelelere göre RCF değerleri sırasıyla 11.4, 12.0, 13.0 ve 12.5 bulunmuştur. Yumurta verimi, yem tüketimi ve canlı ağırlık bakımından gruplar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur (P>0.05). Gluten unu içeren gruba ait yumurtalar 63.3 gr ile diğer gruplardan önemli derecede düşük çıkmıştır (P<0.05). Yemden yararlanma oranı gluten unu içeren grupta 1.98 ile diğer gruplardan önemli derecede yüksek elde edilmiştir. Bu denemenin koşulları altında yumurtada en iyi altın sarısı renk oluşumu, % 0.3 kırmızı biber ile % 10 mısır gluten ununun kullanılması ile sağlanabileceği belirtilmiştir. Gürbüz ve ark., 2003, kırmızı biberin, yumurta sarısı ve yumurta verimi üzerine olan etkilerini araştırmışlardır. Araştırmada beyaz mısır ve buğday ağırlıklı 12 adet rasyon kırmızı biber yapay renklendiricilerle takviye edilerek 13 hafta süre ile 96 tavuk üzerinde denenmiştir. Sonuçta yumurta ağırlığı, yem tüketimi ve yumurta verimi gruplar arasında önemsiz bulunmuştur. Sarı mısır-buğday ve % 3 - % 4 oranlarında kırmızı biber eklenen rasyonlarda yumurta sarısı RCF değeri en yüksek çıkmıştır. Beyaz mısır, yapay renklendirici ile hazırlanan rasyonda yumurta sarısı RCF değeri tespit edilememiştir. En yüksek RCF değeri ise % 25 sarı mısır, % 32.4 buğday ve % 0.5 kırmızı biber eklenerek hazırlanan rasyonla elde edilmiştir. % yapay renklendirici kullanılan beyaz mısır, sarı mısır ve buğday rasyonlarında optimum renk elde edilmiştir. Yapay renklendirici ile kırmızı biberin ölçüldüğü sonuçlarda optimum renk elde edildi. Sonuçta insan tüketimi için uygun olmayan 4. dönem kırmızı biberin potansiyel bir doğal renk kaynağı olarak rasyonlarda % 0.5 oranlarında katılabileceği tespit edildiği belirtilmiştir. 8

21 MATERYAL VE METOT 3. MATERYAL VE METOT 3.1. Materyal Hayvan Materyali Araştırmada 47 haftalık yaşta 72 adet bovans tipi beyaz yumurtacı tavuk kullanılmıştır Yem Materyali Araştırmada kullanılan karma yemler % 16.8 ham protein ve 2700 kcal/kg ME içerecek şekilde hazırlanmıştır. Rasyonlarda herhangi bir yapay renklendirici kullanılmamıştır. Denemenin materyalini Narlı-Gaziantep otoban gişelerinin sol tarafında Evri Belediyesi sınırları içerisinde bulunan Mizmili Göleti nden 2 hafta arayla toplamak suretiyle elde edilmiş olan kullanılacak su teresi oluşturmuştur. Toplanan otlar, yıkanmış ve kökleri kesilmek suretiyle Üniversitemiz laboratuarında bulunan etüv cihazında suni kurutmaya tabii tutulmuştur. Bu şekilde kurutmak suretiyle 8 kg kurutulmuş su teresi elde edilmiştir. Deneme yemi, elde edilen kurutulmuş su teresinin arpa kırma makinesinde öğütülerek özel bir fabrikada hazırlatılan rasyon içerisine aşağıda belirtilen oranlarda katılmasıyla hazırlanmıştır. Denemede kullanılan karma yemlerin içerikleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge Denemede Kullanılan Rasyonların İçerikleri Ham Madde 1. Rasyon (%) 2. Rasyon (%) 3. Rasyon (%) 4. Rasyon (%) 5. Rasyon (%) 6. Rasyon (%) Mısır Buğday Atk-35 (1) Fulfet Soya Sfk-47 (2) Mermer Tozu D C P (3) Piliç V.M Tuz Methionin Lizin Tere Kepek G. TOPLAM (1) Ayçiçek tohumu küspesi (2) Soya fasulyesi küspesi (3) Dikalsiyumfosfat Denemede kimyasal analizler Anonymous 1984 te bildirilen yöntemlere göre üniversitemiz laboratuarında yapılmıştır. Çizelge de rasyonun besin madde içeriği ve enerji düzeyi verilmiştir. Yemlerin metabolik enerji düzeyleri (ME/kg yem) analiz 9

22 MATERYAL VE METOT sonuçlarına göre yemlerde tespit edilen ham yağ, ham protein, nişasta ve şeker düzeyleri dikkate alınarak hesaplanmıştır (Kirchgessner, 1997). Çizelge Denemede Kullanılan Rasyonların Besin Madde İçerikleri Ham Madde 1. Rasyon 2. Rasyon 3. Rasyon 4. Rasyon 5. Rasyon 6. Rasyon Ham Protein, % ME* Ham Selüloz, % Ham Yağ,% Ham Kül, % Kalsiyum, % , Topam Fosfor, % Lisin Methiyonin Linoleik asit * ME/kg = ( x Ham yağ, g/kg) + ( x Ham protein, g/kg) + ( x Nişasta,g/kg) + ( x Şeker, g/kg) (Kirchgessner, 1997). Deneme, 14 günlük ön yemleme süresi ile beraber toplam 75 gün sürmüştür. Denemede tavuk başına günlük 120 g yem hesaplanarak kafeste grup yemlemesi yapılmıştır. Yemler her grup için hazırlanan özel yemliklerde verilmiştir Sulama ve Aydınlatma Sulama, kafes sistemindeki otomatik nipellerle yapılmış olup, herhangi bir sınırlama yapılmamıştır. Işıklandırma ise 16 saatte sabit tutulmuştur Metot Denemede Tavukların Yerleştirilmesi Araştırma K.S.Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümüne ait Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. 72 adet yumurtacı tavuk tam şansa bağlı tesadüf parselleri denemesine göre 6 muamele grubuna dağıtılmıştır. Gruplar da kendi aralarında her birinde 4 er adet tavuk bulunan 3 alt gruba 3 katlı kafeslerde şansa bağlı olarak yerleştirilmişlerdir Deneme Öncesi Yemleme Kafeslere yerleştirilen tavuklara, deneme kayıtları ve analizler için yumurta toplamaya başlamadan önce, hazırlanan rasyonlara alıştırma ve yemlerin etkilerinin görülmesi için 2 hafta süreyle ön yemleme yapılmıştır Denemede Kayıt Tutma Deneme süresince yumurta verimleri her tekerrür için hazırlanan kafeslerde günlük kaydedilmiştir. 10

23 MATERYAL VE METOT Yumurta ağırlıkları 0.01 g a duyarlı dijital hassas terazi ile tartılarak belirlenmiştir. Yemler, her kafes için günlük yem miktarı hesaplanarak poşetlenmiştir (120 g x 4=480 g). Hazırlanan poşetler günlük olarak özel olarak yaptırılan yemliklerde tavuklara verilmiştir. 2 hafta ara ile analiz için yumurtalar toplandığı zaman yemliklerde kalan yemler tekrar tartılmak suretiyle tavuklar tarafından tüketilemeyen yem miktarı hesaplanmıştır. Elde edilen veriler 2 hafta boyunca kafes başına verilen yem miktarından çıkartılıp, tavuk sayısına ve yemleme suresine bölünerek yem tüketimleri hesaplanmıştır. Canlı ağırlıklar, tavukların iki hafta arayla grup bazında tartılmasıyla belirlenmiştir. Yumurta verimi; verim kontrol kartlarına günlük olarak işlenmiş ve kümeste kalan tavuk esasına göre % olarak değerlendirilmiştir. Yumurta Kütlesi = [% Yumurta Verimi x Yumurta Ağırlığı]/100.. (3.1.) Yemden Yararlanma Oranı = Tüketilen Yem Miktarı / Yumurta Kütlesi formülü ile belirlenmiştir.(3.2.) Denemede rasyona farklı oranlarda ilave edilen su teresinin yumurta iç ve dış kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi amacıyla her iki haftada bir yumurtalar toplanarak K.S.Ü. Ziraat Fakültesi ne ait yem analiz laboratuarında analizleri aşağıda açıklandığı şekilde yapılmıştır; Kırılma mukavemeti; yumurta kabuk sağlamlığını tespit etmek amacıyla, özel bir cihaza yerleştirilen yumurtaya güç uygulanmış ve kg/cm 2 olarak ifade edilmiştir. Yumurtanın çatladığı andaki direnç okunarak kırılma mukavemeti belirlenmiştir. Kabuk ağırlığı; kırılan yumurtanın sadece kabuk kısmı hassas terazide tartılmak suretiyle elde edilmiştir. Kabuk kalınlığını belirlemek için 0.01 mm ye hassas mikrometre kullanılmıştır. Ancak kabuk yumurtanın küt kısımda en ince, orta kısımda daha kalın, sivri kısımda ise en kalındır. Bu amaçla, kabuğun sivri, küt ve yan kısımlarından olmak üzere 3 değişik parçasının kalınlığı ölçülmüştür. Elde edilen 3 ölçüm değerinin aritmetik ortalaması alınarak kabuk kalınlık değeri belirlenmiştir. Yumurta iç kalite özelliklerinin belirlenmesi için, cam yüzeye kırılan yumurtada, yumurta akı genişliği, uzunluğu ve sarı çapı 0.01 mm ye hassas dijital göstergeli sürgülü kumpas ile sarı ve ak yüksekliği 0.01 mm ye hassas sabit ayaklı mikrometre kullanılarak ölçülmüştür. Ak indeksi; Ak İndeksi= [Ak Yüksekliği/(Ak Uzunluğu+Ak Genişliği)]x100.. (3.3.) 11

24 MATERYAL VE METOT Sarı indeksi; Sarı İndeksi= [Sarı Yüksekliği/Sarı Çapı]x100 şeklinde hesaplanmak suretiyle sonuçlar elde edilmiştir. (3.4.) Sarı renk tayini; standart kolorimetrik sisteme göre (CIE) ticari bir firma (ROCHE) tarafından üretilen sarı renk yelpazesi (RCF) kullanılarak tespit edilmiştir. Haugh Birimi; Haugh tarafından geliştirilmiş formül yardımıyla hesaplanmıştır. (Haugh Birimi = 100 x log (H x W 0.37 )..(3.5.) H: Yumurta Ak Yüksekliği (mm) W: Yumurta Ağırlığı (g) Deneme sonu her muameleye ait kafeslerden 6 şar (6x18=108) adet yumurta TÜBİTAK-MAM, Gıda Bilimi ve Teknolojisi Araştırma Enstitüsünde bulunan gaz kromotografi cihazında (Thermoquest Trace GC) yumurta sarısı yağlarında bulunan yağ asitlerinin kompozisyonları esterleştirme metoduna göre yapılmıştır. Elde edilen veriler SPSS istatistik paket programı yardımı ile değerlendirilmiştir (Anonymous, 1999). Gruplara ait veri ortalamaları arasındaki farklılık DUNCAN ile karşılaştırılmıştır. Araştırma gruplarına ait veriler 0.01 ve 0.05 güvenlik eşitliğine göre istatistiksel analize tabi tutulmuştur (Snedecor ve Cochran, 1980). 12

25 BULGULAR VE TARTIŞMA 4. BULGULAR VE TARTIŞMA 4.1. Tavuklarda Canlı Ağırlığa Ait Bulgular Muamele gruplarına göre denemede iki hafta ara ile tartımı yapılan yumurta tavuklarının canlı ağırlık değerlerine ait ortalamalar ve standart hatalar Çizelge de verilmiştir. Çizelge den de anlaşılacağı üzere ortalama canlı ağırlık değerleri bakımından muamele grupları arasındaki farklılık önemli çıkmıştır (P<0.05). Denemede muamele gruplarına göre en düşük canlı ağırlık ortalamaları F ve B muamelesinde görülmektedir. Çizelge Muamele Gruplarına Göre İki Hafta Ara İle Tartımı Yapılan Tavukların Canlı Ağırlık Değerlerine Ait Ortalamalar ve Standart Hataları CANLI AĞIRLIK, g ± S n Muamele A a B b C a D a E a F b P * a-b: Aynı sütunda farklı harf taşıyan alt grupların ortalama değerleri birbirinden farklıdır. * P<0.05 n : Tavuk sayısı İki hafta ara ile tartımı yapılan tavukların dönemlere göre ortalama canlı ağırlık değerlerini incelediğimizde Çizelge de görüldüğü gibi dönemler arasında istatistiki olarak fark önemli çıkmış olup (P<0.05), 4. dönemde canlı ağırlıkta önemli bir düşüş gözlenmektedir. Çizelge İki Hafta Ara İle Tartımı Yapılan Tavukların Dönemlere Göre Ortalama Canlı Ağırlık Değerleri CANLI AĞIRLIK, g ± S Dönem n ab a a b P * a-b: Aynı sütundaki farklı harf taşıyan alt grupların ortalama değerleri birbirinden farklıdır. * P<0.05 n : Tavuk sayısı 13

26 BULGULAR VE TARTIŞMA CANLI AĞIRLIK, g CANLI AĞIRLIK DÖNEM A B C D E F Şekil 4.1. İki Hafta Ara İle Tartımı Yapılan Muamele Gruplarına Ait Tavukların Ortalama Canlı Ağırlık Değerleri Şekil 4.1 incelendiğinde ise 2. dönemde % 3,5 oranında Su Teresi ilave edilen F Grubunda bir düşüş gözlenirken, diğer dönemlerde herhangi bir değişiklik görülmemektedir. % 0,5 Su Teresi ilave edilen B Grubunu incelediğimizde 3. döneme kadar bir artış meydana gelirken 4. dönemde hızlı bir düşüş meydana gelmiştir. Şamlı ve ark., (2005), beyaz yumurtacı tavuklarda doğal renk maddesi kaynaklarından kırmızı biber (Capsicum annuum) ile mısır gluten ununun mısır ve buğdaya dayalı rasyonlarda ayrı ayrı ve birlikte kullanımlarının yumurtada sarı renk pigmentasyonu, verim performansı ve yumurta kalitesi üzerine etkilerini incelendiği çalışmada ve Kırkpınar ve Erkek, (1999), % 60 sarı mısır temeline dayalı karma yemlere ilave edilen lutein, yonca unu, kadife çiçeği unu, kırmızı biber unu, β apo 8 karotenoik asit etil ester, kantansantin ve β apo 8 karotenoik asit etil ester ile kantansantin karışımının (3:1) yumurta sarısının rengi ve verim üzerine etkilerini incelendiği, çalışmasında canlı ağırlıklar yönünden gruplar arasındaki farkı önemsiz bulmuşlardır. Ancak denememizde farklılığı meydana getiren B muamele grubuna ait tavuklardan bir tanesinin denemenin 2. Döneminden itibaren hastalanmasından dolayı, bu grupta yem tüketiminde azalma ve buna bağlı olarak ta canlı ağırlık kaybına neden olmuştur. B muamelesindeki bu farklılığı dikkate almazsak deneme süresince canlı ağırlıklarda önemli bir farklılık gözlenmemiştir Yem Tüketimine Ait Bulgular Deneme süresince muamele gruplarına göre tavukların yem tüketim değerlerine ait ortalamalar Çizelge de sunulmuştur. Çizelgeden de görüldüğü gibi muamele gruplarında yem tüketim değerleri bakımından ortalamalar arasındaki farklılık istatistiki önemli çıkmıştır (P<0.05). Ortalamalar incelendiğinde ise en düşük yem tüketimi B ve kontrol grubunu oluşturan A muamelelerinde görülmektedir. En fazla yem tüketimi ise C ve D muamelelerinde görülmektedir. 14

27 BULGULAR VE TARTIŞMA Çizelge Muamele Gruplarına Göre Yem Tüketimi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları YEM TÜKETİMLERİ, g ± S Muamele n A b 1.26 B b 1.26 C a 1.26 D ab 1.26 E a 1.26 F ab 1.26 P * a-b: Aynı sütundaki farklı harf taşıyan alt grupların ortalama değerleri birbirinden farklıdır. * P<0.05 n : Tavuk sayısı Çizelge de dönemlere göre yem tüketim değerlerine ait ortalamalara baktığımızda dönemler arasında istatistiki olarak fark önemsiz bulunmuştur (P>0.05). Çizelge Dönemlere Göre Yem Tüketimi Değerlerine Ait İstatistiki Analiz Sonuçları YEM TÜKETİMLERİ, g ± S Dönem n P n : Tavuk sayısı Şekil 4.2 incelendiğinde kontrol grubunu oluşturan A muamelesinde deneme süresince yem tüketimlerinin düşük seviyelerde olduğu, B muamelesinde ise 3. dönemde yem tüketimde hızlı bir düşüş yaşandığı görülmektedir. Bunların yanında 4. dönemde F muamelesinde de bir düşüş yaşanmıştır. 15

28 BULGULAR VE TARTIŞMA YEM TÜKETİMİ, g YEM TÜKETİMİ DÖNEM A B C D E F Şekil 4.2. Muamele Gruplarına Göre Yem Tüketimine Ait Ortalama Değerler Coşkun ve ark., (1993), bitkilerde büyüme düzenleyicisi olarak kullanılan yosun ekstraktının yumurtacı tavuklarda yumurta verimi, yem tüketimi, yemden yararlanma ve yumurta sarısı rengi üzerine etkilerinin incelendiği çalışma, Kırkpınar ve Erkek, (1999), % 60 sarı mısır temeline dayalı karma yemlere ilave edilen lutein, yonca unu, kadife çiçeği unu, kırmızı biber unu, β apo 8 karotenoik asit etil ester, kantansantin ve β apo 8 karotenoik asit etil ester ile kantansantin karışımının (3:1) yumurta sarısının rengi ve verim üzerine etkilerini incelendiği çalışma, Karaoğlu ve ark., (2004), çalışmalarında farklı fiziksel işlemlere tabi tutulmuş sorgumun (çiğ, ıslatılmış ve kavrulmuş) değişik düzeylerinin (% 12.5 ve 25.0) yumurta tavuğu rasyonlarına ilavesi ile yumurta verimi ve kalitesi üzerine olan etkilerinin incelendiği çalışma ve Şamlı ve ark., (2005), beyaz yumurta tavuklarında doğal renk maddesi kaynaklarından kırmızı biber (Capsicum annuum) ile mısır gluten ununun mısır ve buğdaya dayalı rasyonlarda ayrı ayrı ve birlikte kullanımlarının yumurtada sarı renk pigmentasyonu, verim performansı ve yumurta kalitesi üzerine etkilerinin incelendiği çalışmada yem tüketimleri bakımından gruplar arasında herhangi bir farklılığa neden olmadığı belirtilmektedir Yumurta Verimine Ait Bulgular Çizelge ve de görüldüğü gibi yumurta verimi bakımından muamele grupları arasında ve dönemler arasında farklılık istatistiksel açıdan önemsiz (P>0.05) bulunmuştur. 16

Doğal Pigmentlerin Yaşlı Tavuklarda Yumurta Sarısına Etkileri

Doğal Pigmentlerin Yaşlı Tavuklarda Yumurta Sarısına Etkileri Doğal Pigmentlerin Yaşlı Tavuklarda Yumurta Sarısına Etkileri H.E. Şamlı N. Şenköylü H. Akyürek A. Ağma Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Tekirdağ Bu çalışmada 53-63 haftalık

Detaylı

NIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır!

NIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! KONU Yağ Asidi Profillerinin Hayvan Beslemedeki Önemi ve Analizleri İLGİ ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini,

Detaylı

Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları

Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları Balık Beslemede Balık Unu na Alternatif Yemler Bezelye Konsantresi Günümüzde balık yemi formülasyonlarında yaygın olarak kullanılan yukarıda adı geçen bitkisel

Detaylı

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır.

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır. Alfalino Omega 3 nedir? Omega 3 yağ asitleri vücut için gerekli olan ama vücudun üretemediği yağ asitleridir. Besinlerle alınamadığı durumlarda gıda takviyeleri ile alınmaları gerekmektedir. Temel Omega-3

Detaylı

RASYON ÇÖZÜMÜNDE TEMEL KRİTERLER

RASYON ÇÖZÜMÜNDE TEMEL KRİTERLER RASYON ÇÖZÜMÜNDE TEMEL KRİTERLER KAFES YUMURTA TAVUĞU RASYONU Ca % P % Ver. Mik.% HP Yem Mad. HP % ME kcal/kg % ME kcal/kg Ca % P % Mısır 8 3400 0,05 0,3 52,00 4,16 1768,00 0,026 0,156 Arpa 11 2650 0,07

Detaylı

Proje Adı: Farklı Kompozisyona Sahip Meralarda Serbest Yetiştirilen Yumurta Tavuklarının Performans ve Kalite Parametrelerinin Ölçülmesi

Proje Adı: Farklı Kompozisyona Sahip Meralarda Serbest Yetiştirilen Yumurta Tavuklarının Performans ve Kalite Parametrelerinin Ölçülmesi Proje Adı: Farklı Kompozisyona Sahip Meralarda Serbest Yetiştirilen Yumurta Tavuklarının Performans ve Kalite Parametrelerinin Ölçülmesi Proje No: NKUBAP.00.24.AR.12.07 Farklı Kompozisyona Sahip Meralarda

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ

ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ ESANSİYEL YAĞ ASİTLERİ 1 Yağ ğ asitleri i Yağ asitleri, hidrokarbon zincirli monokarboksilik organik asitlerdir. Yapılarında, 4-36 karbonlu hidrokarbon zincirinin i i i ucunda karboksil k grubu bulunur.

Detaylı

T. C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T. C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T. C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ RASYONDA KETEN TOHUMU YAĞI KULLANIMINNIN YUMURTACI TAVUKLARDA YUMURTA VERİMİ, YUMURTA KALİTE ÖZELLİKLERİ VE BAZI KAN PARAMETRELERİ

Detaylı

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Yasemen YANAR Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölüm Başkanı Tarih boyunca medeniyetler

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI RASYONA İLAVE EDİLEN FARKLI YAĞLARIN TAVUKLARIN YUMURTA KOLESTEROL DÜZEYİNE ETKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMANMARAŞ

Detaylı

Güz Döneminde Besiye Alınan Hindilerde Askorbik Asit Uygulamasının Besi Performansı ve Bazı Karkas Özelliklerine Etkileri

Güz Döneminde Besiye Alınan Hindilerde Askorbik Asit Uygulamasının Besi Performansı ve Bazı Karkas Özelliklerine Etkileri Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2003) 17(2): 1-8 Güz Döneminde Besiye Alınan Hindilerde Askorbik Asit Uygulamasının Besi Performansı ve Bazı Karkas Özelliklerine Etkileri Taşkın DEĞİRMENCİOĞLU * İbrahim

Detaylı

Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Beyaz Yumurtacı Ebeveynlerin Çeşitli Verim Özellikleri

Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Beyaz Yumurtacı Ebeveynlerin Çeşitli Verim Özellikleri Tavukçuluk Araştırma Dergisi 9 (1): 5-10, 2010 Basılı ISSN:1302-3209 - Çevrimiçi ISSN:2147-9003 www.turkishpoultryscience.com Ankara Tavukçuluk Araştırma İstasyonu Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

YEM VE DİĞER TARLA BİTKİLERİ

YEM VE DİĞER TARLA BİTKİLERİ 21-22 Nisan 2015 / İZMİR YEM VE DİĞER TARLA BİTKİLERİ KANATLI HAYVAN BESLEMEDE DUT YAPRAĞI TOZU VE DUT YAPRAĞI SİLAJI TOZUNUN HAYVAN PERFORMANSI, SERUM PARAMETRELERİ, ET KALİTESİ VE YEM MALİYETİ ÜZERİNE

Detaylı

YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRİCİLİĞİ

YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRİCİLİĞİ 2014 2015 YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRİCİLİĞİ Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliği 1 YUMURTA TAVUKÇULUĞU Yumurta tavukçuluğu piliçlerde 20.haftadan sonra klavuz yumurta görülmesiyle başlar. Yumurta verimi 23. haftada

Detaylı

ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI 2.3.2. ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI : Yumurtlama Öncesi Tüy Dökümünün Yumurtacı Tavukların Performansına Etkisi : TUAM -Veteriner Fakültesi Birimi : Metin PETEK*, Faruk BALCI, Hasan BAŞPINAR Yayınlandığı Yer

Detaylı

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da bir yıllık sürede, bebeğin en önemli gıdasını anne sütü

Detaylı

Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek,

Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek, YEMLERİ EVREK & ÇİPURA L 1 Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek, Çipura ve Alabalık yemlerinin

Detaylı

LİPİDLER VE METABOLİZMASI

LİPİDLER VE METABOLİZMASI LİPİDLER VE METABOLİZMASI Lipidler bitki ve hayvan dokusunda bulunup, suda çözünmeyen, fakat eter, aseton, kloroform ve benzen gibi polar olmayan çözücülerde çözünen organik bileşiklerdir. Lipidler Weende

Detaylı

2011/1 sayılı Tarım Genelgesi Karşılaştırma (25.04.2014 )

2011/1 sayılı Tarım Genelgesi Karşılaştırma (25.04.2014 ) 2011/1 sayılı Tarım Genelgesi Karşılaştırma (25.04.2014 ) Eski: DİR Kapsamında İthalatına İzin Verilmeyecek Eşyalar Yeni: Dahilde İşleme İzin Belgesi ile İlgili İthalat Listesine İlişkin Hükümler (Değ.:

Detaylı

Ankara Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Beyaz Yumurtacı Ebeveyn ve Hibritlerin Çeşitli Verim Özellikleri

Ankara Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Beyaz Yumurtacı Ebeveyn ve Hibritlerin Çeşitli Verim Özellikleri Tavukçuluk Araştırma Dergisi 7 (1): 17-22, 2007 Basılı ISSN:1302-3209 - Çevrimiçi ISSN:2147-9003 www.turkishpoultryscience.com Ankara Tavukçuluk Araştırma İstasyonu Ankara Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde

Detaylı

Çeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz

Çeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz LİPİTLER Hayvan ve bitki dokularının eter, benzin, kloroform gibi yağ çözücülerinde eriyen bölümlerine ham lipit denir. Organizmanın başlıca besin kaynağını oluştururlar, enerji verme ve depolama yönünden

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

TÜRKİYE BEYAZ ET SEKTÖRÜ

TÜRKİYE BEYAZ ET SEKTÖRÜ TÜRKİYE BEYAZ ET SEKTÖRÜ 1. GİRİŞ Beyaz et insan beslenmesinde besin değeri açısından tartışılmaz bir öneme ve yere sahiptir. Tavuk eti; uluslararası terminolojide Kanatlı Eti kavramı içinde değerlendirilmektedir.

Detaylı

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan

Detaylı

YURTİÇİ DENEME RAPORU

YURTİÇİ DENEME RAPORU YURTİÇİ DENEME RAPORU PERLA VİTA A+ UYGULAMASININ MARUL VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ GİRİŞ Marul ve marul grubu sebzeler ülkemizde olduğu gibi dünyada geniş alanlarda üretilmekte ve tüketilmektedir.

Detaylı

www.akuademi.net [XV. ULUSAL SU ÜRÜNLERİ SEMPOZYUMU, 01 04 Temmuz 2009, Rize]

www.akuademi.net [XV. ULUSAL SU ÜRÜNLERİ SEMPOZYUMU, 01 04 Temmuz 2009, Rize] ERZURUM İLİNDEKİ TÜKETİCİLERİN SU ÜRÜNLERİ TÜKETİM ALIŞKANLIĞININ BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Pınar OĞUZHAN 1 * Simay ANGİŞ 1 Muhammed ATAMANALP 1 1 Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Anabilim Dalı.

Detaylı

Merinos Kuzulara Vitamin ve İz Mineral Verilmesinin Besi Performansı Üzerine Etkisi

Merinos Kuzulara Vitamin ve İz Mineral Verilmesinin Besi Performansı Üzerine Etkisi Merinos Kuzulara Vitamin ve İz Mineral Verilmesinin Besi Performansı Üzerine Etkisi Yücel Kemal BAYRAKTAR 1 İbrahim İsmet TÜRKMEN 2 1 Ziraat Müh., İntegro Gıda San. ve Tic. A.Ş./İstanbul 2 Sorumlu yazar:

Detaylı

Süt Tipi Oğlakların Doğum, 30. Gün ve 60. Gün Canlı Ağırlıkları Üzerine Sistematik Çevre Etmenlerinin Etkileri

Süt Tipi Oğlakların Doğum, 30. Gün ve 60. Gün Canlı Ağırlıkları Üzerine Sistematik Çevre Etmenlerinin Etkileri Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2002, 39 (2):73-78 ISSN 1018-8851 Süt Tipi Oğlakların Doğum, 30. Gün ve 60. Gün Canlı Ağırlıkları Üzerine Sistematik Çevre Etmenlerinin Etkileri Arzu DUMAN 1 Erdinç DEMİRÖREN

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

Kanatlı Beslemede Yemler Yönetim ve Değerlendirme Stratejileri

Kanatlı Beslemede Yemler Yönetim ve Değerlendirme Stratejileri Kanatlı Beslemede Yemler Yönetim ve Değerlendirme Stratejileri 2017-2018 ZZT424-Kanatlı Hayvan Besleme Ders Notları Prof.Dr.Necmettin Ceylan Ankara Üniversitesi-Ziraat Fakültesi-Zootekni Bölümü Kanola

Detaylı

RASYON TANIM, KİMYASAL BİLEŞİM, VE RASYON HAZIRLAMA PROF. DR. AHMET ALÇİÇEK EGE ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ

RASYON TANIM, KİMYASAL BİLEŞİM, VE RASYON HAZIRLAMA PROF. DR. AHMET ALÇİÇEK EGE ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ RASYON TANIM, KİMYASAL BİLEŞİM, VE RASYON HAZIRLAMA PROF. DR. AHMET ALÇİÇEK EGE ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ (Bağırsaklar) (Kırkbayır) (Yemek borusu) (İşkembe) (Şirden) (Börkenek) Yemin Süt Sığırı Midelerinde

Detaylı

İnek Rasyonları Pratik Çözümler

İnek Rasyonları Pratik Çözümler İnek Rasyonları Pratik Çözümler Prof.Dr. Selahattin Kumlu Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Antalya Kim ki, bugün hala ineklerini artık (çer-çöp) değerlendiren hayvanlar olarak görüyorsa,

Detaylı

PROJE SONUÇ RAPORU. Proje No: BAP -SÜF YB (AÖ)

PROJE SONUÇ RAPORU. Proje No: BAP -SÜF YB (AÖ) TC MERSİN ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ BİRİMİ PROJE SONUÇ RAPORU Proje No: BAP -SÜF YB (AÖ) 2009-6 Belirli Oranlarda Nükleotid Katkılı Yemlerle Beslenen Alabalıklarda (Onchorynchus mykiss

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

Ultra saflıkta Omega 3 ihtiva eden balık yağı İsviçre DSM firmasından tedarik edilmiştir. 698 mg 330 mg 252 mg

Ultra saflıkta Omega 3 ihtiva eden balık yağı İsviçre DSM firmasından tedarik edilmiştir. 698 mg 330 mg 252 mg ALFALİNO 30 YUMUŞAK KAPSÜL EDİS PHARMA İLAÇ FİRMA ÜRÜN BİLGİSİ İÇİNDEKİLER Ultra saflıkta Omega 3 ihtiva eden balık yağı İsviçre DSM firmasından tedarik edilmiştir. Etken Maddeler( 2 Yumuşak kapsülde)

Detaylı

Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ

Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Memeli hayvanlardan elde edilen süt, bileşimi türden türe farklılık gösteren ve yavrunun ihtiyaç duyduğu bütün besin unsurlarını içeren

Detaylı

YEM BİTKİLERİNDE KALİTE TAYİNİ ve KULLANIM ALANLARI. Hazırlayan: Arş. Gör. Seda AKBAY TOHUMCU

YEM BİTKİLERİNDE KALİTE TAYİNİ ve KULLANIM ALANLARI. Hazırlayan: Arş. Gör. Seda AKBAY TOHUMCU YEM BİTKİLERİNDE KALİTE TAYİNİ ve KULLANIM ALANLARI Hazırlayan: Arş. Gör. Seda AKBAY TOHUMCU 1. Giriş 2. Kaliteli yem ne anlama gelir? 3. Hayvanların Yem Tercihi 4. Yemin sindirilebilirliği 5. Yem Bitkisinin

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi AYDIN EKOLOJĐK KOŞULLARINDA FARKLI EKĐM ZAMANI VE SIRA ARALIĞININ ÇEMEN (Trigonella foenum-graecum L.) ĐN VERĐM VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐNE ETKĐSĐ Đmge Đ. TOKBAY Adnan Menderes

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: DÜNYA KANATLI HAYVAN ÜRETİMİ 2. BÖLÜM: YEM HAMMADDE DEĞERİNİN SAPTANMASI VE YEM FORMULASYONU

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: DÜNYA KANATLI HAYVAN ÜRETİMİ 2. BÖLÜM: YEM HAMMADDE DEĞERİNİN SAPTANMASI VE YEM FORMULASYONU İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: DÜNYA KANATLI HAYVAN ÜRETİMİ 1. Dünya hayvan üretimi 2. Kanatlı eti üretimi 3. Yumurta üretimi 4. Kanatlı üretiminin geleceği 5. Dünya yem üretimi 2. BÖLÜM: YEM HAMMADDE DEĞERİNİN

Detaylı

Yağ ihtiyacı nereden karşılanır?

Yağ ihtiyacı nereden karşılanır? Besinde Lipitler Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Suda çözünmezler

Detaylı

Kabak Çekirdeği Kabuğu ve Pirolizinin Buğday ın Gelişimi ve Bitki Besin Elementi. İçeriklerine Etkisi EMRE CAN KAYA

Kabak Çekirdeği Kabuğu ve Pirolizinin Buğday ın Gelişimi ve Bitki Besin Elementi. İçeriklerine Etkisi EMRE CAN KAYA Kabak Çekirdeği Kabuğu ve Pirolizinin Buğday ın Gelişimi ve Bitki Besin Elementi EMRE CAN KAYA NAZLI ZEYNEP ARIÖZ AYŞENUR ŞAHIN ABDULLAH BARAN İçeriklerine Etkisi 1. GİRİŞ Tarımda kimyasal girdilerin azaltılması

Detaylı

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri Lipidler Suda çözünmeyen ve organik çözücülerde iyi çözünen bileşiklere verilen genel isimdir Çoğunlukla hidrokarbon yapısındadırlar Canlılarda depo maddesi olarak yaygın bulunurlar Metabolize edilmeleriyle

Detaylı

Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi

Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi Halim İbrahim ERBAŞ Nadir BAŞÇINAR Mehmet KOCABAŞ Şebnem ATASARAL

Detaylı

KANATLI HAYVAN BESLEME (Teorik Temel-Pratik Uygulama)

KANATLI HAYVAN BESLEME (Teorik Temel-Pratik Uygulama) KANATLI HAYVAN BESLEME (Teorik Temel-Pratik Uygulama) -Ders Notu- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı Adana ADANA-2008 ÖNSÖZ Hayvan beslemenin

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)

Detaylı

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA CIVCIV IÇIN OVOLYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA CIVCIV IÇIN OVOLYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta verimi Kabuk kalitesi Civciv kalitesi Döllülük Çıkım oranı Karaciğer sağlığı Bağırsak sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA

Detaylı

SAĞLIM İNEKLERİN BESLENMESİ

SAĞLIM İNEKLERİN BESLENMESİ SAĞLIM İNEKLERİN BESLENMESİ Birlikle el ele, hayvancılıkta daha ileriye... Mehmet Ak Ziraat Mühendisi Sorumlu Müdür 048 9 4 www.burdurdsyb.org www.facebook.com/burdurdsyb Konuya başlamadan önce, yazıda

Detaylı

YETERLİ DENGELİ BESLENME

YETERLİ DENGELİ BESLENME YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU

Detaylı

* Yapılarında C, H, O bulunur. Bazılarında C, H, O dan başka N, P, S bulunur.

* Yapılarında C, H, O bulunur. Bazılarında C, H, O dan başka N, P, S bulunur. Lipitler ortak özellikleri su ile karışmamak olan organik maddelerdir ve kimyasal olarak yağ asitlerinin bir alkolle esterleşmesinden oluşur. 1.1. Lipitlerin Yapısı ve Ortak Özellikleri * Yapılarında C,

Detaylı

Kanola Bitkisi, Yağı ve Özelikleri

Kanola Bitkisi, Yağı ve Özelikleri Kanola Bitkisi, Yağı ve Özelikleri Kanola, kolza bitkisinden geliştirilen ve şifalı özellik gösteren yağa verilen isimdi. Daha sonra, kolza bitkisinin istenmeyen özelliklerini elemeye yönelik bazı bitki

Detaylı

HERBALIFELINE MAX. Takviye Edici Gıda

HERBALIFELINE MAX. Takviye Edici Gıda HERBALIFELINE MAX Enerji Enerji ve besin öğeleri 1 kapsül 4 kapsül 42 kj 10 kcal 168 kj 40 kcal Yağ 1 g 4 g doymuş yağ 0,1 g 0,4 g tekli doymamış yağ 0,1 g 0,4 g çoklu doymamış yağ 0,8 g 3,2 g Karbonhidrat

Detaylı

Conjugated Linoleic Acid

Conjugated Linoleic Acid Conjugated Linoleic Acid Conjugated Linoleic Acid (CLA) GENEL BAKIŞ Konjuge linoleik l ik asit bir omega-6 esansiyel yağğ asidi olan linoleik asit (LA) in 28 geometrik ve pozisyonel izomerlerini kapsar.

Detaylı

Yağlar ve Proteinler

Yağlar ve Proteinler Yağlar ve Proteinler Yağlar Yağlar, yağ asitleri ve gliserolden oluşmuş organik bileşiklerdir. Yağlar en ekonomik enerji kaynaklarıdır. Yağlar aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlerin iki katından

Detaylı

ZZT424-Kanatlı Hayvan Besleme Ders Notları Prof.Dr.Necmettin Ceylan Ankara Üniversitesi-Ziraat Fakültesi-Zootekni Bölümü

ZZT424-Kanatlı Hayvan Besleme Ders Notları Prof.Dr.Necmettin Ceylan Ankara Üniversitesi-Ziraat Fakültesi-Zootekni Bölümü 2017-2018 ZZT424-Kanatlı Hayvan Besleme Ders Notları Prof.Dr.Necmettin Ceylan Ankara Üniversitesi-Ziraat Fakültesi-Zootekni Bölümü ENERJİ Kanatlılarda Besin Maddesi İhtiyaçları ve Rasyon İçeriğinin Hesaplanması

Detaylı

YAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri:

YAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri: LİPİTLER (YAĞLAR) YAĞLAR (LİPİTLER) Yapılarında C,H, O den başka N,P da bulunabilir. İçerikleri C miktarı O a göre daha fazla olduğu için çok enerji verirler. Yağlar solunumda kullanılınca çok oksijen

Detaylı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı Üretim ve Verim Katkısı Toplum Beslenmesine Katkı Sanayi Sektörüne Katkı Milli Gelire Katkı Dış Ticaret Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı

Detaylı

Ankara Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Kahverengi Yumurtacı Ebeveyn ve Hibritlerin Çeşitli Verim Özellikleri

Ankara Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Kahverengi Yumurtacı Ebeveyn ve Hibritlerin Çeşitli Verim Özellikleri çuluk Araştırma Dergisi 7 (1): 10-16, 2007 ISSN:1302-3209, www.turkishpoultryscience.com Ankara çuluk Araştırma İstasyonu Ankara çuluk Araştırma Enstitüsünde Geliştirilen Kahverengi cı Ebeveyn ve Hibritlerin

Detaylı

(A Research on the Effects of Only Barley Ration Added Urea As A Protein Source on the Fattening Performance of Lambs).

(A Research on the Effects of Only Barley Ration Added Urea As A Protein Source on the Fattening Performance of Lambs). TEK YEM ARPA RASYONUNA PROTEİN KAYNAĞI OLARAK ÜRE KATILMASININ KUZULARDA BESİ Lalahan PERFORMANSINA Hay. Araşt. Enst. ETKİLERİ Derg. 1998, ÜZERİNDE 38 (1) 4148 BİR ARAŞTIRMA TEK YEM ARPA RASYONUNA PROTEİN

Detaylı

formeo Dyt. Elvan Odabaşı

formeo Dyt. Elvan Odabaşı formeo Dyt. Elvan Odabaşı Yıl 2011 Elvan danışanlarından hangi soruları alıyor!!! Tatlandırıcı Tuz Şeker Organik gıda Tavuk Sokak sütü Köy yumurtası Hormonlar Antibiyotik Tarım ilaçları GDO Buğdayın kromozom

Detaylı

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ HAŞHAŞ (Papaver somniferum L.) BİTKİSİNİN VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE GİBBERELLİK ASİDİN (GA 3 ) FARKLI DOZ VE UYGULAMA ZAMANLARININ

Detaylı

Ramazan SEL YÜKSEK LİSANS TEZİ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

Ramazan SEL YÜKSEK LİSANS TEZİ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YUMURTA TAVUĞU RASYONLARINA İLAVE EDİLEN FARKLI YAĞ KAYNAKLARININ BAZI SERUM PARAMETRELERİ, YUMURTA SARISI YAĞ ASİDİ BİLEŞİMLERİ VE PERFORMANS ÖZELLİKLERİNE

Detaylı

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler Besin Grupları Doğada çok çeşitli besinler bulunmakta ve her besinin besin öğesi bileşimi farklılık göstermektedir. Besin öğelerini tek bir besinle vücudumuza almamız imkansızdır. Besin öğelerinin dengeli

Detaylı

Yumurtacı Tavuk Rasyonlarına Geç Dönemde Çörek Otu (Nigella Sativa) Yağı. İlavesinin Performans ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Etkileri

Yumurtacı Tavuk Rasyonlarına Geç Dönemde Çörek Otu (Nigella Sativa) Yağı. İlavesinin Performans ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Etkileri Yumurtacı Tavuk Rasyonlarına Geç Dönemde Çörek Otu (Nigella Sativa) Yağı İlavesinin Performans ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Etkileri 0 0 Ş. Canan BÖLÜKBAŞI M.Kuddusi ERHAN Hilal ÜRÜŞAN :Atatürk Üniversitesi

Detaylı

Farklı Kafes Tiplerinin Japon Bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) Bazı Yumurta Kalitesi Özellikleri Üzerine Etkileri

Farklı Kafes Tiplerinin Japon Bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) Bazı Yumurta Kalitesi Özellikleri Üzerine Etkileri coturnix japonica) Bazı Yumurta Kalitesi Özellikleri Ali Karabayır Kerim Kılınç Hasan Helvacıkara Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, 17020, Çanakkale e-posta: alikarabayir@comu.edu.tr

Detaylı

Mardin İlinde Üretilen Mısır Nişastasının Spesifikasyon Değerlerine Uygunluğunun Belirlenmesi - doi: 10.17932/ IAU.

Mardin İlinde Üretilen Mısır Nişastasının Spesifikasyon Değerlerine Uygunluğunun Belirlenmesi - doi: 10.17932/ IAU. Mardin İlinde Üretilen Mısır Nişastasının Spesifikasyon Değerlerine Uygunluğunun Belirlenmesi - doi: 10.17932/ IAU. IAUD.m.13091352.2015.7/25.13-17 Nurten BOZDEMİR 1 Murat ÇİMEN 1* Seyhan AKÇAN 1 Özet

Detaylı

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1 1 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Süt sığırı işletmelerindeki en önemli sorunlarda birtanesi periparturient

Detaylı

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları SAĞLIKLI BESLENME GİRİŞ Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi Ana Gıda Grupları Meyve ve Sebzeler Hububat ve Bakliyat Süt ürünleri Nişasta, Şeker ve Yağlar Vitaminler ve Mineraller

Detaylı

KATALOG Küplüpınar Mah. İstanbul Caddesi No:15 Osmangazi/BURSA Tel Website.

KATALOG Küplüpınar Mah. İstanbul Caddesi No:15 Osmangazi/BURSA Tel Website. KATALOG 2017 35 YILDIR TAVUKCULUK SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTERMEKTEYİZ ÜLKEMİZİN PEK ÇOK YERİNE SATIŞLAR BİZİM TARAFIMIZDAN YAPILMAKTADIR. BURSA GÖKÇE KÖY'DEKİ KULUÇKAHANEMİZDE ÖRDEK,HİNDİ,ETLİK VE YUMURTALIK

Detaylı

Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri

Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri Uygulama 1. İşlerler Yumurta Üretim Tesisi, Burdur-Antalya karayolu 5.km Burdur. İşletmenin Özelliği: Yarı

Detaylı

YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN KALİTE BİLEŞENLERİ

YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN KALİTE BİLEŞENLERİ YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN KALİTE BİLEŞENLERİ Tüketicinin dikkate aldığı faktörler: Bu kalite bileşenleri tüketici talepleri ile ilişkilidir. Bunlar fiziksel faktörler (tohumun görünüşü, rengi, kokusu,

Detaylı

TÜRKİYE ET ÜRETİMİNDE BÖLGELER ARASI YAPISAL DEĞİŞİM ÜZERİNE BİR ANALİZ

TÜRKİYE ET ÜRETİMİNDE BÖLGELER ARASI YAPISAL DEĞİŞİM ÜZERİNE BİR ANALİZ TÜRKİYE ET ÜRETİMİNDE BÖLGELER ARASI YAPISAL DEĞİŞİM ÜZERİNE BİR ANALİZ Arş. Gör. Atilla KESKİN 1 Arş.Gör. Adem AKSOY 1 Doç.Dr. Fahri YAVUZ 1 1. GİRİŞ Türkiye ekonomisini oluşturan sektörlerin geliştirilmesi

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER İsmail Güvenç* I. Kahramanmaraş'ta Sebze Tarımı 1Giriş Ülkemiz nüfusu, son sayıma göre 67 milyon

Detaylı

Önemli bir yem hammaddesi: Mısır

Önemli bir yem hammaddesi: Mısır Önemli bir yem hammaddesi: Mısır Besinsel Özellikleri Mısır; diğer tahıllar, tahıl yan ürünleri ve enerji sağlayan diğer hammaddeler ile karşılaştırıldığında standart bir hammaddedir. Birçok kanatlı rasyonunda

Detaylı

Hayvancılığ. Prof.Dr.Behi Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıklar. kları Anabilim Dalı KONYA

Hayvancılığ. Prof.Dr.Behi Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıklar. kları Anabilim Dalı KONYA Biyoyakıt Üretiminin Hayvancılığ ığa a Katkısı Prof.Dr.Behi.Behiç COŞKUN Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıklar kları Anabilim Dalı KONYA Enerji GüvenliG venliği,

Detaylı

Ege Sahil Kuşağına Uygun Kavuzsuz Yulaf Çeşidinin Geliştirilmesi Beslenme Yaklaşımı

Ege Sahil Kuşağına Uygun Kavuzsuz Yulaf Çeşidinin Geliştirilmesi Beslenme Yaklaşımı Ege Sahil Kuşağına Uygun Kavuzsuz Yulaf Çeşidinin Geliştirilmesi Beslenme Yaklaşımı 07.10.2016 Özge YILDIZ Gıda Yük. Müh. Aydın İMAMOĞLU, Seda PELİT Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İzmir Proje:

Detaylı

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel LİPOPROTEİNLER LİPOPROTEİNLER Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı olarak çözündüklerinden, taşınmaları için stabilize edilmeleri gerekir. Lipoproteinler; komplekslerdir. kanda lipidleri taşıyan

Detaylı

MARGARİN. İnsan tüketimine uygun. bitkisel ve/veya hayvansal yağlardan elde edilen, süt yağı içeriğine göre tanımlanan,

MARGARİN. İnsan tüketimine uygun. bitkisel ve/veya hayvansal yağlardan elde edilen, süt yağı içeriğine göre tanımlanan, MARGARİN NEDİR? MARGARİN İnsan tüketimine uygun bitkisel ve/veya hayvansal yağlardan elde edilen, süt yağı içeriğine göre tanımlanan, temel olarak yağ içinde su emülsiyonu tipinde, süt ve/veya süt ürünleri

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF Kolayaöf.com

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARKLI TİCARİ YUMURTACI HİBRİTLERİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ Turgay AKÜNAL Danışman: Doç. Dr. Hayati KÖKNAROĞLU YÜKSEK LİSANS TEZİ

Detaylı

NIRLINE. NIRS Teknolojisinin Kaba Yem Analizlerinde Kullanımı

NIRLINE. NIRS Teknolojisinin Kaba Yem Analizlerinde Kullanımı NIRS Teknolojisinin Kaba Yem Analizlerinde Kullanımı KONU Hayvan Beslemede Kaba Yem Analizinin Önemi ve NIRS Teknolojisi İLGİ TERCÜME VE DERLEME ANAHTAR KELİMELER KAYNAKÇA YAYININ KAPSAMI NIRS Teknolojisinin

Detaylı

Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.

Bornova Vet.Kont.Arst.Enst. Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları Süreyya ÖZCAN Besin Öğeleri Canlının yaşamını devam ettirmesi için gerekli olan kimyasal element veya bileşiklerdir. Hücrelerin

Detaylı

Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları. Süreyya ÖZCAN

Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları. Süreyya ÖZCAN Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları Süreyya ÖZCAN Besin Öğeleri Canlının yaşamını devam ettirmesi için gerekli olan kimyasal element veya bileşiklerdir. Hücrelerin

Detaylı

Kanatlılara Spesifik Performans Katkısı

Kanatlılara Spesifik Performans Katkısı Kanatlılara Spesifik Performans Katkısı İÇERİĞİ Kanatlı hayvancılık sektörü genetik calışmalar, yem teknolojisi ve beslenme rejimlerindeki bilimsel ilerlemelerle sürekli gelişmektedir. Dünyada artan kaliteli

Detaylı

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.

Detaylı

HUBUBAT T.C. ELAZIĞ TİCARET BORSASI AYLIK BORSA BÜLTENİ - 31/01/2017. Tarih: Sayı: 1 Maddelerin Cins ve Nev'ileri

HUBUBAT T.C. ELAZIĞ TİCARET BORSASI AYLIK BORSA BÜLTENİ - 31/01/2017. Tarih: Sayı: 1 Maddelerin Cins ve Nev'ileri HUBUBAT ARPA ARPA YEMLİK 0/0/207-3/0/207 T.C. Sayfa: - 8 ARPA YEMLİK MTS 0.65 0.65 0.6500 5,000.00 KG 3,250.00 BESİ YEMİ TTS 0.97 0.97 0.9700 35,000.00 KG 33,950.00 ARPA YEMLİK ı: 37,200.00 2 ARPA BEYAZ

Detaylı

(Değişik: RG-22/1/ )

(Değişik: RG-22/1/ ) (Değişik: RG-22/1/2006-26057) (MÜLGA: RG-29/1/2004-25361) 1 Ek-7 1 29/1/2004 tarihli Tebliğ ile Ek-7 yürürlükten kaldırılmış ve diğer ekler buna göre teselsül ettirilmiştir. (Ek: RG-22/1/2006-26057) Yağ

Detaylı

Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR

Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR ANTİOKSİDANLAR Aktif oksijen türevleri (ROS) normal metabolizma sırasında vücudumuzun ürettiği yan ürünlerdir. Ancak bazı dış kaynaklardan da serbest

Detaylı

BESİNLER. Süt, yumurta, peynir, et, tavuk, balık gibi hayvansal kaynaklı besinler

BESİNLER. Süt, yumurta, peynir, et, tavuk, balık gibi hayvansal kaynaklı besinler BESİNLER Yaşam için gerekli besin öğelerini sağlayan bitkisel ve hayvansal gıdalar BESİN olarak tanımlanır. Besinler, elde edildikleri kaynaklara göre iki gruba ayrılır: Süt, yumurta, peynir, et, tavuk,

Detaylı

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI Prof. Dr. Cemalettin Yaşar ÇİFTÇİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Ankara 2004 1 TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI TEKNİK

Detaylı

Stabilize Keten Tohumu Katkısının Tarhananın Besinsel Özelliklerindeki Değişime Etkisinin Araştırılması

Stabilize Keten Tohumu Katkısının Tarhananın Besinsel Özelliklerindeki Değişime Etkisinin Araştırılması Stabilize Keten Tohumu Katkısının Tarhananın Besinsel Özelliklerindeki Değişime Etkisinin Araştırılması Necati Barış Tuncel, Ayşen Uygur, Yonca KARAGÜL YÜCEER ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK

Detaylı

YULAF YETİŞTİRİCİLİĞİ

YULAF YETİŞTİRİCİLİĞİ YULAF YETİŞTİRİCİLİĞİ Yulafın Kökeni Yulafın vatanını Decandolle Doğu Avrupa ve Tataristan; Hausknecht ise orta Avrupa olduğunu iddia etmektedir. Meşhur tasnifçi Kornicke ise Güney Avrupa ve Doğu Asya

Detaylı

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi Akide ÖZCAN 1 Mehmet SÜTYEMEZ 2 1 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv., Afşin Meslek Yüksekokulu,

Detaylı

Kanatlı. Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık ve Yem Tüketimine Etkisi

Kanatlı. Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık ve Yem Tüketimine Etkisi Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık ve Yem Tüketimine Etkisi KONU etkisi İLGİ Tamponlanmış organik asit kombinasyonunun broyler performansına Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık

Detaylı

BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ DERS PROGRAMI BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ-I SAAT PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA

BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ DERS PROGRAMI BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ-I SAAT PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ DERS PROGRAMI BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ-I Toprak Bilgisi (ZF 301) Matematik (ZF 301) Toprak Bilgisi Toprak Bilgisi Bahçe Bit. Giriş (ZF 301) Toprak Bilgisi Bahçe Bit. Giriş Fizik (ZF

Detaylı