Resmî, husûsî hayatı: EKREM HAKKI AYVERDİ BİYOGRAFİSİ ve ESERLERİ

Transkript

1 EKREM HAKKI AYVERDİ BİYOGRAFİSİ ve ESERLERİ Hazırlayan: İ. Aydın YÜKSEL Resmî, husûsî hayatı: Dr. Y. Mühendis ve Mimar Ekrem Hakkı Ayverdi, 22 Aralık 1899 (1316) da İstanbul Şehzâdebaşı nda, Kalenderhâne Mahallesinde doğmuştur. Yine İstanbul da 24 nisan 1984 de Fâtih teki evinde vefat etmiştir. Babası Piyade kaymakamı miralay İsmail Hakkı Bey in şeceresi Ramazanoğullarına ve annesi Meliha Hanımefendinin ise bugün Budapeşte deki türbesinde medfun bulunan bektâşi dervişi velî Gül Baba ya ulaşmaktadır. İsmail Hakkı Bey in bası Zerde-bıyık Hasan Bey II. Mahmud un son yıllarında veya Sultan Abdülmecid zamanında Bolu dan İstanbul a gelmiş ve askerî mektebe girerek subay olmuştur. Daha sonra 1882 de çıkan Girit isyanını bastırmak üzere gönderilen askerî birliğin içinde Girit e gitmiştir. Burada Rumlar tarafından hemen bütün askeriyle birlikte zehirlenen bir kuyudan su içerek şehid olmuştur. Zerde-bıyık Hasan Bey in dedelerinden ve Ramazanoğullarına mensub bir zâtın Bolu ya gelerek orada İsfendiyaroğullarından bir hanımla evlendiği ve bu suretle âilenin teşekkül ettiği rivâyet edilir. Tanınmış fikir ve edebiyatçılarımızdan Sâmiha Ayverdi, Ekrem Hakkı Ayverdi nin kızkardeşidir. Ekrem Hakkı Ayverdi, tarihlerinde Dârü t-tedrîs ve Hadîka-i Meşveret mekteplerinde okuduktan sonra Vefa Sultânîsini bitirmiştir. Buradan mezuniyetinden sonra yüksek tahsilini Mühendis Mektebinde (şimdiki Teknik Üniversite) ikmal etmiştir de mühendis olarak mezun olan Ekrem Hakkı Ayverdi, bir buçuk sene kadar İstanbul Belediyesi Fen İşlerinde memur olarak çalışmış ve buradan ayrılarak serbest meslek hayatına atılmıştır.

2 1950 tarihlerine kadar süren bu serbest meslek hayatında müteahhit olarak yol, köprü, hastane gibi çok çeşitli binaların yanında, eski mimârî eserlerin tamir, tadil ve restore işlerini de yapmıştır. Çocukluğunun geçtiği Şehzadebaşı nın renkli muhiti, babası İsmail Hakkı Bey in selâmlık sohbetleri, imanlı ve vatansever âile ocağı, devrin çeşitli sanat ve ilim muhitleri, Ekrem Hakkı Ayverdi ye kuru bir inşaat ve teknik adamı olarak kalmaktan ziyade, bir fikir ve sanat adamı hüviyetini kazandırmıştır. Devir, aynı zamanda birbir elden çıkan vatan toprakları, kaybedilen geniş eyâletler, arka arkaya gelen harpler, yenilgi ve zaferler, muhaceret ve işgal felâketleriyle ve koskoca bir devletin yıkılışı ve cumhuriyetin kuruluşu ile karmakarışıktır. Bütün bunları çok genç yaşında yaşayan ve şâhit olan Ekrem Hakkı Ayverdi, basit sivil binalar inşaatı yanında eski mimârî eserleri ihyâ ederken, bir yanda da çeşitli sanat eserlerini, güzel yazı ve tezhip, kur an-ı kerimler, murakkalar, cildler, nâdîde kumaş ve çiniler, muhtelif cins evânî, cam eşya, yazı sanatına ait malzemeleri toplama ve muhafaza etme yolunu da tutmuştur. Bu hususta kayınpederi oaln mâruf hattat Aziz Efendi den intikal eden hat örneklerini tezhip ve cildletmekle başlayan merak ve alâka, daha sonraları yukarıda saydığımız bir sürü ecdad yâdigârına sâhip çıkma alışkanlığını meydana getirmiştir. Çok kesif ve verimli bir iş hayatına rağmen, 1950 lerde bütün bu müteahhitlik çalışmalarını bırakarak fikir ve yazı hayatına başlamıştır. Hayatının bu birinci safhasını bırakma sebebini soran bu satırların yazarına, artık iş hayatında söz ve doğruluğun, vefâ ve dürüstlüğün kalmadığını ve bunun için bu hayatı terk ettiğini ifâde etmiştir. Fakat bu tarihe kadar iş hayatında muvaffakiyeti ve dürüstlüğü ile tanınan Ekrem Hakkı Ayverdi, bundan sonra mimârî tarihi araştırıcısı olarak da yeri kolay kolay doldurulamayacak eserler vermiştir. Bütün bu araştırma çalışmaları denilebilir ki hemen hemen hayatının son senelerine kadar devam etmiştir. Çok sayıda tetkik seyahatleri ve kaynak çalışmaları ve bütün bu elde edilen bilgilerin değerlendirilmeleri ve te lifi aralıksız sürdü. 1952, 1956 ve 1975 yıllarında Yugoslavya, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan daki Türk eserlerini tetkîkin dışında, 1950 den itibaren Anadolu nun her tarafına müteaddid seyahatler yaptı de İstanbul un 500. Fetih yıldönümü dolayısı ile ilk büyük eseri olan Fatih Devri Mimârisini kaleme aldı. Bu çalışma bir başlangıç teşkil etmiş ve daha sonra Osmanlı Devletinin başlangıcından Fâtih devri Mimârisini kaleme aldı. Bu çalışma bir başlangıç teşkil etmiş ve daha sonra Osmanlı Devletinin başlangıcından Fâtih devri sonuna kadar olan 250 senelik bir devreyi içine alacak şekilde genişletilmiştir. Daha sonra ise 1975 ve 1976 tarihlerindeki iki seyahat ve çok geniş arşiv çalışmaları ile Avrupa daki Osmanlı Eserlerini tetkîk, elde edilen bilgilerin dört cild halinde yayınlanması, Ekrem Hakkı Ayverdi nin en esaslı ve muteber çalışmalarını teşkil etmektedir. Ekrem Hakkı Ayverdi, 1950 tarihinde İstanbul un 500. Fetih ve müteakip yıllarını kutlamak için kurulan İstanbul Fethi Derneği (sonraları İstanbul Fetih Cemiyeti) kurucu üyelerindendir den itibaren de vefatı olan 1984 tarihine kadar bu cemiyetin genel başkanlığını yapmıştır. Aynı zamanda Mühendisler Birliği ve Turing Otomobil Kurumu şeref üyelerindendi senesinde Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı adı altında bir vakıf kurarak bir ömür boyu biriktirdiği çeşitli sanat eserlerini ve koleksiyonlarını, evini ve diğer emlâkini bu vakfa bağışladı. Muhtelif evliliklerinden Fazlı ve Aligül adlarında iki oğlu oldu. Son eşi İlhan Ayverdi, bugün vakfın başkanlığını yürütmektedir.

3 3 Mayıs 1979 yılında İstanbul Üniversitesi Ekrem Hakkı Ayverdi ye fahrî doktorluk pâyesi verdikten başka, 17 Kasım 1979 yılında da Aydınlar Ocağı kendisine Üstün Hizmet Armağanı tevcih etmiştir. Bir diğer Üstün Hizmet Beratı da 18 Eylül 1981 tarihinde İstanbul Teknik Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Tarihi Enstitüsü tarafından Prof. Dr. Kâzım Çeçen eliyle tevcih edilmiş ve bu merasimde Prof. Çeçen Bu zâtın ilim sâhasında yaptıklarını ve meydana getirdiği eserleri ancak bir enstitü yapabilirdi. Demek lüzumunu hissetmiştir. Ekrem Hakkı Ayverdi nin müteahhit olarak inşâ ve restore ettiği eserlerin tesbit edilebilenleri şunlardır: - Zeynep Hanım Konağı tâmir ve tâdîli (Fen-Edebiyat Fakültesi) Medresetü l-kuzât tâdîlatı (Dârülfünun Kütübhânesi) Harbiye Nezareti umûmî tâdîlâtı (Üniversite Merkez Binası) Bursa Vilâyeti Konağı Bursa Mâliye-Defterdarlık Dâiresi Bursa Vilâyet Matbaası Bursa İpekiş Fabrikası birinci kısmı inşaatı Bursa Vilâyeti yol şebekesi - Bağdat Caddesi İnşaatı (Kadıköy-Kartal arası) Maltepe Köprüsü Yalakdere Köprüsü apartman inşaatı - Dârülfünundan Üniversiteye geçiş için Merkez Binası Umûmî tâdilâtı Gureba Hastanesi Firengi Pavyonu inşaatı Boyacı Köyü Câmii inşaatı Heybeliada Câmii inşaatı Üniversite Rasathanesi Üniversite Süleymaniye Biyoloji Enstitüsü inşaatı Gureba Hastanesi tamirleri (Hariciye, Kulak-Boğazi Nisâise, Dahiliye Pavyonları, iki anfi ve ameliyathane) - Cerrahpaşa Hastanesi Göz Pavyonu - Haseki Hastanesi Tedavi Pavyonu - Kadıköy Halkevi Binası (Şimdiki Adliye) Taksim Belediye Gazinosu Elhamra Sineması inşaatı

4 - İstanbul da 4 aded yol inşaatı Kuyucu Murad Paşa Sebili ve Medresesi Restorasyonu Hasan Paşa Medresesi Restorasyonu Barbaros Âbidesi Kaidesi inşaatı - Bozdoğan Kemeri tamiri - Gazanfer Ağa Medresesi Restorasyonu Beykoz İshak Ağa Çeşmesi Restorasyonu - Bâli Paşa Câmii Restorasyonu Mesih Paşa Câmii Restorasyonu Lâleli Câmii Restorasyonu Ayasofya Restorasyonu Edirne Selimiye Câmii Restorasyonu Edirne Üç Şerefeli Câmii Restorasyonu Edirne Eski Câmii Restorasyonu Edirne Bâyezid Câmii Restorasyonu Edirne Muradiye Câmii Restorasyonu Edirne Süleymaniye Câmii Restorasyonu Havsa da Sokullu Câmii Restorasyonu Çorlu da Süleyman Paşa Câmii Restorasyonu Topkapı Sarayı Tamirleri: Mutfaklar, Has Ahır, Revaklar, Beşir Ağa Câmii, Baltacılar Koğuşu, Orta Kapı, Ak Ağalar Kapısı, Kubbealtı, İç Hazine-Silâh Müzesi, Hazine Dâiresi, Yazı Salonu, Ağalar Câmii, Zülüflü Baltacılar, Hürrem Vâlide Dâiresi, Vâlide Taşlığı, Harem Ağaları Koğuşu, Şehzâdeler Dâiresi, Hırka-i Saadet Dâiresi, Üniversite Merkez Binasının müzeyyen ve yaldızlı tavanları aynen muhafaza edilerek, bozmadan betonarme döşemelere asılmak suretiyle büyük restorasyon Sanatı-Fikriyatı- Çağdaşları İçindeki Yeri: Hayat hikâyesinde belirttiğimiz gibi 1950 lerde iş hayatını terk ederek yazı ve araştırma yolunu seçen Ekrem Hakkı Ayverdi, dağılan bir imparatorluğun son ve kurulan yeni bir devletin ilk yılarını idrak etmiştir. Âile yapısından ve cemiyetten intikal eden kültürün yanında, bilhassa meşgul olduğu restorasyon çalışmalarıyla eski sanatlarımız ve öz mimârîmizle yakından temas kurmuştur. Bu restorasyon çalışmalarıyla çeşitli devirlerin yapı husûsiyetlerine vukuf peydâ etmiştir. Bu müşahade ile zamanla bir neticeye ve

5 değerlendirmeye varmıştır ki o da, Türk milletinin bir mimarlık dehâsında sahip olduğu inancıydı. Bu inançla hareket ederek taş ve topraktan, yapının asıl ruhuna ve esas mânâsına nüfuz etmek istiyordu. Türk mimarlık eserlerinin en küçüğünden en büyüğüne kadar bu gözle incelendiğini ve değerlendirildiğini söylersek fazla mübalağa etmiş sayılmayız. Bunun içindir ki gerçekleştirdiği tamir ve restorasyonlardan ziyade Türk Mimarlık Tarihine yaptığı hizmetler önemle ele alınmalıdır. Zira, daha önce İslâm Sanatı içinde ele alınan Türk Sanatının varlığı bu yüzyılın başında kısmen olsun kabul edilmeye başlanmıştır. Fakat henüz müstakil ve orijinal bir Türk sanatının varlığı şüphe ile karşılanmakta idi. İşte bu noktaya işaret eden bazı sanat tarihçilerinin yanında bilhassa Osmanlı Devri Türk Mimârîsi bir meçhul olmaktan çıkmış ise bunda Ekrem Hakkı Ayverdi nin payının büyük olduğunu söylemek gerekir. Onun yorulmak bilmez gayreti yanında, aşk derecesinde sevdiği milletini tanımak, tanıtmak, ona ait bir bilgi kırıntısı da olsa tesbit edip ortaya çıkarmak arzusu vardı. Ancak bu büyük iş için bir şahsın değil, târihî şuur ve sanat anlayışı ile mücehhez ve bu iş için kurulmuş bir müessesenin olması, kurtuluşlarının yegâne çıkar yolu olduğu nu ifâde ediyordu. Hattâ kanunların müsaadesi nisbetinde muhtar olan bir teşkilâtın binalar kadar aynı zamanda tabiî güzellikler, mahalleler ve kasabalarla da alâkadar olması lâzım geldiğini ve bu teşkilâtın tarihçi, mimar, edebiyatçı gibi mütehassıslardan teşekkül edilmesini düşünüyordu. Böylece bütün âbidelerin ve tabii güzelliklerin önce çok sağlam bir tescîlinin lâzım geldiğini ve bu tescilin birinci safhasının kayıt, resim ve çizimlerle olmasını düşünüyor ve büyük küçük her türlü eserin kitâbeler ve kabirlere kadar tesbit edilmesi ile büyük her türlü eserin kitâbeler ve kabirlere kadar tesbit edilmesi ile büyük ölçüde kurtulmuş olacaklarını söylüyordu. Zîra, diyordu Bunları okuyanların âbidelerden önce yok olduğu âşikârdır. Ve ayrıca da tesbit ve tescil edilen yapıların aslına şaşmaz bir sadakatle tamirlerinin yapılmasını teklif ediyordu. 1 Ekrem Hakkı Ayverdi nin Makaleleri aşağı yukarı 81 e bâliğ olmaktadır dan beri çeşitli dergi ve gazetelerde neşredilmiş olanların birkaçı bir kitap hacmindedir. Makalelerin bir kısmı vefatından sonra İstanbul Fetih Cemiyeti tarafından kitap olarak neşredilmiştir. 2 Makaleleri: 1. Rumelinde Bizans Su yolları ve Birinci Müdafaa Hattı, Mimarlık Mec. 5-6/ Şehir Bomboş Dururken Neden Kırlara Göç Ediyoruz, Akşam Gazetesi, Mimârî Eserlere Verdiğimiz Kıymet, Yeni Sabah Gazetesi, 19 Ekim 1952, Naklen: T.T.O.K. Belleteni, Kasım Anadolu da km. T.T.O.K. Belleteni, Asma Köprü Yapmak İstanbul a İhanettir, Akşam Gazetesi, 3 Ocak Boğaz a bir Demir Halka Geçirmek Günah Olur, Akşam Gazetesi, 11 Mayıs Edirne de Rüstem Paşa Kervansarayı, T.T.O.K. Belleteni, Mart Yıkılmalı mı Yıkılmamalı mı, İstanbul Ekspres Gazetesi, 7 Kasım Âbidelerin Bir Elden İdâresi, Ekrem Hakkı Ayverdi, Makaleler, 1985, s Ekrem Hakkı Ayverdi, Makaleler, İstanbul Fetih Cemiyeti Neşriyatı no. 84., 1. Baskı 1985

6 9. Bizde Olsa Ne Yapardık, Türkiye Mecmuası, Mayıs İstanbul Hakkında, Cumhuriyet Gazetesi, 20 Mayıs Boğazkesen Kalesi, T.T.O.K. Belleteni, Rumeli Hisarı ve İstanbul da ilk Osmanlı Kitabesi, Fâtih ve İstanbul Dergisi, I. Cild, 1. Sayı, Mayıs İstanbul ve Fâtih, Muslim World, Temmuz 1953, Naklen: T.T.O.K. Belleteni, Haziran Edirne de Fâtih Devri Eserleri, T.T.O.K. Belleteni, Aralık Ayazma Câmii, İstanbul Ansiklopedisi, 28. sayı 16. Aza Kapısı Câmii, İstanbul Ansiklopedisi, 32. sayı 17. Bâb-ı Hümâyun, İstanbul Ansiklopedisi, 33. sayı 18. Bağdat Köşkü, İstanbul Ansiklopedisi, 34. sayı 19. Türk Mimârîsinin Millî Vasıfları, (Les Caractéristiques de 1 architecture Turque) T.T.O.K. Belleteni, Kasım Yine Fâtih Câmii, Edebiyat Fak. Tarih Mec. VII. Cild 10. Sayı, İst Kubbe Maddesi, İslâm Ansiklopedis, İstanbul un Misilsiz Çarşısına Mersiye, Milliyet Gazetesi, 28 Kasım Kapalı Çarşının Felâket Tarihçesi, Milliyet Gazetesi, 30 Kasım Kapalı Çarşı Nasıl Tamir Edilmeli? Milliyet Gazetesi, 1 Aralık Muhammed the Conqueror, Muslim World, Temmuz Prof. Babinger in Fâtih Devri Mimârîsi Hakkında Mütalâları, İstanbul Enstitüsü Dergisi, Sayı I., Prof. Babinger in Fâtih Devri Mimârîsi Hakkında Mütalâları (Fransızca) İstanbul Enstitüsü Dergisi, Sayı I., Hüsrev Paşa Türbesi, İstanbul Enstitüsü Der. Sayı 1, İstanbul Mucizesi, İstanbul Mecmuası, Sayı VI., Haz Bibliyografya, İstanbul Enstitüsü Dergisi, Sayı II, Türk ve Bizans Mimârî Unsurları, (Türkçe ve Fransızca), İstanbul Enstitüsü Dergisi, Sayı II, Bir Câmi Maketi İçin, Havadis Gazetesi, 14 Kasım Orhan Gazî Devrinde Mimârî, Yıllık Araştırmalar Der. I., 1956 (1957), s Efes, İslâm Mecmuası, 9. Sayı, Şubat İstanbul Fethinden Sonra Yapılan İlk İki Mescid, T.T.O.K. Belleteni, Mart 1957

7 36. Boğaz Köprüsü Meselesi, Havadis Gazetesi, 20 Maert Boğaz Tüneli, Havadis Gazetesi, 27 Mart Gazanfer Ağa Manzumesi, İstanbul Enstitüsü Mecmuası, Sayı III, 1957, s Dimetoka da Çelebi Sultan Mehmed Câmii, Vakıflar Der., Sayı III, 1956, s I. Murad Devrinde Asılhan Bey Manzumesi, Vakıflar Der., Sayı III 1956, s Fâtih Devrinde İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu, Vakıflar Dergisi, IV. Sayı, 1958, s Yugoslavya da Türk Âbideleri ve Vakıfları, Vakıflar Dergisi, III. Sayı, 1956, s Venedikle Karşı Karşıya, Türk Yurdu Dergisi, Mart İlk Fâtih Câmii Hakkında Yeni Bir Vesika, Vakıflar Der. Sayı IV., 1965, s Bursa Orhan Câmii ve Osmanlı Mimârîsinin Menşei, Vakıflar Dergisi, Sayı VI., 1965, S Mudurnu da Yıldırım Bâyezid Manzumesi ve Taş Vakfiyesi, Vakıflar Dergisi, Sayı V., 1962, s İstanbul un Keşfi, Türk Yurdu Dergisi, Haziran Yahya Kemal de Şehir ve Mimârî, Yahya Kemal Enstitüsü Mec., Sayı 2, Çehresi Değişen Şehir, İslâm Medeniyeti Mec. Mayıs Gâzî Süleyman Paşa Vakfiyesi ve Tahrir Defterleri, Vakıflar Dergisi, Sayı VIII, 1968, s Yıldırım Bâyezid in Bursa Vakfiyesi ve Bir İstibdalnâmesi, Vakıflar Dergisi, VIII., 1969, s İstanbul Türkçesi Üzerine Bir Dil Anketi, Kubbealtı Akademi Mecmuası, Cild I.; Sayı 1, Ocak Hazineler Üstünde, Kubbealtı Akademi Mec. I. Cild., Sayı 2, Nisan Boğaziçi nde Bir Temel Taşı, Kubbealtı Akademi Mec., I. Cild., Sayı 4, Ekim Fetih Konuşması, Kubbealtı Akademi Mec. II. Cild., Sayı 3, Temmuz Tarihimizde Anadolu ve Rumeli Devirleri I. Kubbealtı Akademi Mec. III. Cild., Sayı 2, Nisan Tarihimizde Anadolu ve Rumeli Devirleri II, Kubbealtı Akademi Mec. III. Cild., Sayı 3, Temmuz Ne Yunan- Roma, Ne Garb, Orta Doğu Gazetesi, İlimde Millî Basiretin Ehemmiyeti, Kubbealtı Akademi Mec. IV. Cild., Sayı 1, Ocak Müftiyyü s-sakaleyn, Kubbealtı Akademi Mec. IV. Cild., Sayı 3, Temmuz Köstendil, Kubbealtı Akademi Mec. V. Cild., Sayı 1, Ocak 1976

8 62. Fethin Mânâsı, Kubbealtı Akademi Mec. V. Cild., Sayı 4, Ekim Âbidelerin Bir Elden İdaresi, Kubbealtı Akademi Mec. VI. Cild., Sayı 1, Ocak Bursa da Yeşil Câmi, Kubbealtı Akademi Mecmuası, VII. Cild, Sayı 3, Temmuz Osmanlı Âbidelerinin Restorasyonları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fak., Araştırma Dergisi Özel Sayısı, No.9, XIX. ve XX. Asırlarda İstanbul Mimârîsi, Kubbealtı Akademi Mec., VIII. Cild., Sayı 1, Ocak Osmanlılarda Minare, Kubbealtı Akademi Mec., VIII., Cild., Sayı 4, Ekim Müze Şehir, Kubbealtı Akademi Mec., X. Cild., Sayı 1, Ocak Büyük Emanet, Kubbealtı Akademi Mec., X. Cild., Sayı 4, Ekim Câmilerde İlk Saf ve Geniş Saf Hakkında I, Kubbealtı Akademi Mec., XI. Cild., Sayı 2, Nisan Câmilerde İlk Saf ve Geniş Saf Hakkında II, Kubbealtı Akademi Mec., XI. Cild., Sayı 3, Temmuz İstanbul Fethinin 527. Sene-i Devriyesi Münasebetiyle, Beyânat, Hergün Gazetesi, Mayıs Câmi Mimârîsi Üzerinde Düşünceler ve Osmanlı Mimârîsi, 1970 Türkoloji Kongresi Tebliği 74. Yuvarlak Masa-Türk Tiyatrosu- Açık Oturum, Boğaziçi Dergisi, Eylül Bir Tek Taş Pırlanta, Kültü ve Sanat, Yıl 2, Sayı IV., Haziran 1976, s Bir Makalenin Ardından, Türk Edebiyatı Dergisi, Ekim Mimârî ve Mûsıkî, Türk Edebiyatı Dergisi, Aralık Belde-i Tayyibe, Türk Edebiyatı Dergisi, Mayıs Anadolu Medeniyeti Masalı, Türk Edebiyatı Dergisi, Aralık Yahyâ Kemal Enstitüsü nün Kurulması ve Kitaplarının Basılması, Türk Kültürü Mec., Türk Mimârîsi ve Dünya, Kubbealtı Neş., No.10, 1984 Ekrem Hakkı Ayverdi nin yukarıda sayılan makalelerinin dışında büyük ve küçük eb attaki te lif eserleri ise birkaçı müşterek imzalı olarak 16 adede ulaşmıştır.

9 Eserleri: 1. XVIII. ASIRDA LÂLE, İstanbul, FÂTİH DEVRİ MİMÂRİSİ, İstanbul Fethi Derneği Neşriyatı, No.11, İstanbul, FÂTİH DEVRİ HATTATLARI ve HAT SANATI, İstanbul Fethi Derneği Yay. 12, İstanbul, FÂTİH DEVRİ MİMÂRÎ ESERLERİ, İstanbul Fethi Derneği Neşriyatı, 13, İstanbul, XIX. ASIRDA İSTANBUL HARİTASI, İstanbul Fethi Derneği, İstanbul Enstitüsü Yayınları, 1. Baskı, İst. 1958, 2. Baskı İst FÂTİH DEVRİ MİMÂRÎSİ ZEYLİ, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü Neşriyatı, No.46., İstanbul OSMANLI MİMÂRÎSİNİN İLK DEVRİ, Osmanlı Mimârî Çağının Menşei, Ertuğrul, Osman, Orhan Gâzîler, Hüdâvendigâr ve Yıldırım Bâyezid ( / ) İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü Neşriyatı, No.57, İstanbul OSMANLI MİMÂRÎSİNDE ÇELEBİ VE II. SULTAN MURAD DEVRİ, II., ( / ), İstanbul Fetih Cemiyeti-İstanbul Enstitüsü, No.65, İstanbul OSMANLI MİMÂRÎSİNDE FÂTİH DEVRİ, III., ( / ) İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü, No. 69, İstanbul OSMANLI MİMÂRÎSİNDE FÂTİH DEVRİ IV., ( / ) İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü, No. 69, İst İLK 250 SENENİN OSMANLI MİMÂRÎSİ, (İ. Aydın Yüksel ile) İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü, No. 72, İst AVRUPA DA OSMANLI MİMÂRÎ ESERLERİ, ROMANYA, MACARİSTAN, 1. cild 1. ve 2. Kitap, (Y. Mimar İ. Aydın Yüksel, Mimar Gürbüz Ertürk ve Mimar İbrahim Numan), İstanbul Fetih Cemiyeti, tarihsiz. 13. AVRUPA DA OSMANLI MİMÂRÎ ESERLERİ, YUGOSLAVYA, II. Cild, 3. Kitap, (Y. Mimar İ. Aydın Yüksel, Mimar Gürbüz Ertürk, Mimar İbrahim Numan), İstanbul Fetih Cemieyti, No.80, İstanbul, AVRUPA DA OSMANLI MİMÂRÎ ESERLERİ, YUGOSLAVYA, III. Cild, 3. Kitap, (Y. Mimar İ. Aydın Yüksel, Mimar Gürbüz Ertürk, Mimar İbrahim Numan), İstanbul Fetih Cemiyeti, No.81, İstanbul, AVRUPA DA OSMANLI MİMÂRÎ ESERLERİ, BULGARİSTAN, YUNANİSTAN, ARNAVUTLUK, IV. Cild., 4., 5., 6. Kitaplar, İstanbul Fetih Cemiyeti, No.82, İstanbul, İSTANBUL VAKIFLARI TAHRİR DEFTERİ, ( ) TARİHLİ, (Ord. Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan ile) İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul Enstitüsü No.61, İstanbul 1970

10 Hakkında yazılmış Anma-Tanıtma-Etüdler: - Sâmiha Ayverdi, Kardeşim Ekrem Hakkı, Türk Edebiyatı Der. Haziran 1984, Sayı Prof. Dr. Semâvî Eyice, Ekrem Hakkı Ayverdi den Birkaç Hatıra, Türk Edebiyatı Der. Haz. 1984, Sayı İlhan Ayverdi, Ekrem Hakkı Ayverdi nin Ardından, Türk Edebiyatı Der. Haz. 1984, Sayı Nermin Suner Pekin, Ayverdi Mektebi (Ekolü), Türk Edebiyatı Der. Haz. 1984, Sayı Aydın Yüksel, Hocam Ekrem Hakkı Ayverdi, Türk Edebiyatı Der. Haz. 1984, Sayı Ekrem Hakkı Ayverdi ile yapılmış bir röportaj, Türk Edebiyatı Der. Hazı. 1984, Sayı Ekrem Hakkı Ayverdi, Makaleler, İstanbul Fetih Cemiyeti, No. 84, Kubbealtı Akademi Mecmuası, Ekrem Hakkı Ayverdi Özel Sayısı, Yıl 13, Temmuz 1984 sayı 3, de bulunan 34 aded makale-etüd. - İ. Aydın Yüksel, Ekrem Hakkı Ayverdi ve Türk Mimârîsi, Kaynaklar, 4. Sayı, İ. Aydın Yüksel, Ekrem Hakkı Ayverdi Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Ansiklopedisi, İ. Aydın Yüksel, Türk Mimârî Tarihi Araştırmacılığı ve Ekrem Hakkı Ayverdi, Vakıflar Der. XX. Sayı, 1988, s. 483 vd. - Narime Atalay, Ekrem Hakkı Ayvedi ye göre Osmanlı Mimârîsinde Estetik, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezi, 1990 (Basılmamış) Ekrem Hakkı Ayverdi ile yapılan çeşitli mülâkatlar: - Kendi Âleminde Çalışanlar, N. Bulgurlu, Resimli Hayat Mec. No.21, Ekrem Hakkı Ayverdi ile Mülâkat, M. Âkif Ak, Pınar Dergisi, Nisan Ekrem Hakkı Ayverdi ile Sohbet, Köprü Dergisi, Mayıs Ekrem Hakkı Ayverdi ile Bir Konuşma, Millî Gençlik Dergsii, Haziran Ünlü Mimar Ekrem Hakkı Ayverdi ile Sohbet I, Tercüman Gazetesi Ünlü Mimar Ekrem Hakkı Ayverdi ile Sohbet II, Tercüman Gazetesi

11