Etyoloji Halluks valgus etyolojisi intrinsik ve ekstrinsik sebepler olarak değerlendirilmektedir.

Transkript

1 Kitap Bölümü DERMAN Mehmet Köse Tanım Halluks valgus toplumda sık görülen, sıklığı giderek artan ayak başparmağının ilerleyici ve sıklıkla ağrıya sebep olan hastalığıdır. Tedavi edilmediği takdirde iş gücü kaybı, yaşam kalitesi bozukluğu ve estetik problemlere yol açar[1]. Hallux valgus için çeşitli tanımlamalar yapılmış olup bir çok patolojinin bir arada olduğu bir kompleks ifadesi ile en ayrıntılı ve uygun tanımlama Helal tarafından aşağıdaki şekilde yapılmıştır. 1. Ayak 1. parmağın MTP eklemindeki valgus deformitesidir, 2. Birinci metatars varusa açılanmıştır. 3. Metatarsın proximal ekleminde oblik varyasyonları görülebilir. 4. Metatars başının medial kısmı, genişlemiştir ve eklem yüzeyinden sagital olukla ayrılmıştır. 5. Sesamoidler laterale sublukse ya da luksedir, 6. MTP eklem lateralindeki kapsül ve ligamentlerde kontraktür, medialde ise laksite vardır, 7. Medial ekzostoz üzerindeki yumuşak dokularda kalınlaşma ve bursa oluşmuştur, 8. Abduktor hallucis tendonu uzamış ve zayıflamıştır, 9. Başparmak iç rotasyondadır, 10. Adduktor hallucis tendonunda kontraktür vardır, 11. Uzun ekstansör ve fleksör tendonlar laterale yer değiştirmiştir, 12. Eklemde zamanla dejeneratif değişiklikler oluşabilir, 13. Ön ayakta diğer patoloji ve deformiteler birlikte görülür[2,3] Etyoloji Halluks valgus etyolojisi intrinsik ve ekstrinsik sebepler olarak değerlendirilmektedir. DOI: /DERMAN.3703 Received: Accepted: Published Online: Corresponding Author: Mehmet Köse, Ortopedi ve Travmatoloji Bölmü, Antalya Kaş Devlet Hastanesi, Antalya, Türkiye. Derman Tıbbi Tıbbi Yayıncılık 583 1

2 Ekstrinsik Sebepler Ayakkabı; Dar ayakkabı kullanılmasının halluks valgus etyolojisinde rol oynadığına dair bir çok yayın vardır [2,4-5]. Japonya da Kato ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmaya göre geleneksel Geta adı verilen geniş terlik kullanımının yaygın olduğu yüzyıllar boyunca halluks valgus insidansının çok düşük olduğu 1979 yılına kadar Japonya da halluks valgus ile ilgili bir yayın olmadığı belirtilmiştir. Fabrikasyon dar ayakkabı giyiminin yaygınlaşmasıyla halluks valgus görülme sıklığında anlamlı artışlar saptamışlardır[6]. İntrinsik Sebepler 1-HEREDİTE: Genetik tam olarak gösterilememiştir fakat hereditenin hallux valgusu etkilediğine inanılmaktadır. 2-PES PLANUS: Ayak pronasyonunun halluks valgus deformitesi oluşumunu arttırdığı düşünülmekle beraber ilişkisi gösterilememiştir. 3-Metatarsus primus varus: Metatarsus primus varus erişkin halluks valgus deformitesinden çok jüvenil halluks valgusla ilişkilidir [7]. 4) Birinci metatarsın uzunluğu. Jüvenil halluks valgus da hastaların %30 unda birinci metatars uzun, %30 unda kısa ve %40 ında ikinci metatars ile aynı uzunlukta olduğu görülmüştür [7]. Bryant, birinci metatars uzunluğu ile halluks valgus arasında önemli bir ilişki olduğunu bildirmiştir [8]. 5) Birinci MTCF eklemin hipermobilitesi: Daha yüksek dereceli halluks valgus deformitesi ile alakalıdır. İkinci metatars başında kallosite görülür [7]. 6) Kas imbalansı 7) Uzun başparmak 8) Nöromuskuler bozukluklar: Serebral palsi, serebrovasküler hastalıklar ve poliomyelitte halluks valgus deformitesine rastlanır [3,9,10]. 9) Birinci MTP eklemin inflamatuar ve metabolik hastalıkları: Romatoid artrit ve gut halluks valgus oluşmasını kolaylaştırır. Romatoid artrit te birinci MTP eklemde ligaman instabilitesi gelişir ve halluks valgus veya varusa neden olur[3,9,11,12]. 10) İkinci parmağın amputasyonu: Başparmağın lateral desteği kaybolduğu için halluks valgus gelişebilir [7,11]. 11) Ayakta pronasyon meydana getiren ve birinci MTP eklem dışındaki sebepler: Tibialis posterior tendon rüptürü, subtalar eklemin valgus deformitesi, aşil tendon kısalığı, jeneralize eklem laksitesi ( Ehlers-Danlos sendromu), birinci MTP eklemin hipermobilitesi halluks valgus a sebep olabilir [7,9,11,13,14]. 12) Kistik dejenerasyon: Birinci MTP eklemin medial kapsülünün kistik dejenerasyonu ganglion oluşturarak deformite oluşumuna sebep olabilir. Muayene Halluks valgusun muayenesi hastanın şikayetinin dikkatli olarak sorgulanması ile başlar. Hastaların %70 inde temel şikayet nedeni medial çıkıntıda ağrı olarak tanımlanmıştır. Hastaların % 40 ında ise ikinci metatars başının altında plantar keratoz izlenmiştir. Diğer ilgili problemler ise nöromalar, küçük parmak deformiteleri ve kallositeler olarak sayılabilir. Hastanın; aktivite seviyesi, mesleği, spor yapıp yapmadığı, ayakkabı giyimindeki tercihleri ve cerrahiyi seçme sebepleri öğrenilmelidir [7,3,9,21]. Fizik muayenede önce hasta yürütülüp gözlemlenir sonra hasta ayakta dururken ayak incelenir ve halluks ve diğer parmakların deformite dereceleri, longitudinal kemer ve 584 Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 2

3 arka ayak pozisyonu kaydedilir. Hastanın ayak bileği, subtalar, transvers tarsal ve birinci MTP eklemlerin hareket açıklıkları hasta oturur vaziyette iken değerlendirilir. Eğer medial çıkıntı büyükse dorsomedial kutanöz sinirin palpasyonu hassasiyete neden olur. Birinci MTP ekleme nazikçe dorsofleksiyon ve plantar fleksiyon yaptırılırken ne kadar düzeltme sağlanabildiğinin anlaşılabilmesi için deformite düzeltilmeye çalışılır[7,9,11,15]. Radyoloji Ayağın radyografileri daima hasta ayakta ve ağırlık vererek çekilmelidir. Ayak AP (anteroposterior grafi-dorsoplantar grafi-aksiyel grafi), lateral, oblik görüntüler değerlendirme için kullanılan grafilerdir [7,16,17]. Halluks valgus deformitesinin değerlendirilmesinde kullanılan açılar: 1) Halluksvalgus açısı (HVA-1. MTPA): Başparmağın proksimal falanksının longitudinal aksı ile birinci metatarsın longitudinal aksı arasındaki açıdır. Normal değeri 5-15 arasındadır. 0 nin altında ise halluks varus veya adduktus olarak değerlendirilir. 2) İntermetatarsal açı. Birinci ve ikinci metatarsların longitudinal akslarının arasındaki açıdır. Normal değer 9 den azdır, 15 ye kadar olan açılar için distal metatarsal osteotomi yeterli korreksiyon sağlayabildiği halde, bu değerden büyük açılarda proksimal osteotomi gerekli görülmektedir. Resim 1. TOTBİD DERİGİSİ 2013:12: doi:10:14292/totbid.dergisi ) Halluks interfalangeal açı 4) Distal Metatarsal Artiküler açı 5) Metatarsus adduktus açısı 6) Birinci metatarsoküneiform eklem açısı Derman Tıbbi Tıbbi Yayıncılık 585 3

4 Sınıflandırma Halluks valgus deformitesi birçok araştırmacı tarafından sınıflandırılmıştır. Bu sınıflama cerrahi teknik konusunda bilgi sahibi olmak için önemlidir. Mann Coughlin sık kullanılan bir sınıflamadır. Mann Coughlin sınıflaması [2] 1. Hafif bunion deformitesi: Halluks valgus açısı 20 den azdır.1. MTP eklem uyumu mevcuttur ve intermetatarsal açı 11 den azdır. Bu hastalar genellikle dorsomedialde keskin bir yüzeye sahip, ağrılı medial çıkıntıdan yakınırlar. Radyografide sesamoidlerin anatomik pozisyonda olduğu görülmesine rağmen, bazen fibular sesamoidin %50 ye varan subluksasyonuna rastlanabilir. 2. Orta bunion deformitesi:1. MTP eklemde subluksasyon mevcuttur. Halluks valgus açısı arasındadır. Başparmak ikinci parmağa bir miktar basınç uygulayabilir. Başparmakta pronasyon mevcuttur. 3. Ağır bunion deformitesi: Halluks valgus açısı 40 den fazladır. Başparmak ikinci parmağın altına veya üstüne doğru yer değiştirmiştir ve orta derecede pronasyondadır. Birinci MTP eklemin fonksiyon kaybından dolayı ikinci metatars başının plantar yüzünde ağrılı nasır oluşumu görülebilir. Radyografik muayenede birinci MTP eklemde önemli derecede subluksasyon ve fibular sesamoidde %100 lateral subluksasyon görülür. İntermetatarsal açı den daha fazladır [7]. Mann ve Coughlin ayrıca birinci MTP eklemin uyumlu olup olmamasına göre deformiteyi üç ana gruba ayırmışlardır: 1. Uyumlu eklem 2. Uyumsuz (yarıçıkık-sublukse) eklem 3. Artrozu olan eklem [7] Tedavi 1. Konservatif tedavi Konservatif tedavi yöntemleri deformiteyi düzeltmekten ziyade semptomları gidermeyi ve deformitenin ilerlemesini durdurmayı amaçlar. Deformitenin oluşmasından önce başlangıç döneminde, semptomların hiç olmadığı veya çok az olduğu durumlarda, cerrahi tedavinin kontendike olduğu durumlarda ve hastanın cerrahi tedaviyi kabul etmediği durumlarda uygulanır. Halluks valgus un konservatif tedavisi medial çıkıntı üzerindeki basıncı azaltmak için ayakkabı seçimi ile başlar. Parmakların rahat hareket etmesini sağlayan geniş burunlu ve yumuşak tabanlı, yumuşak bir deri ayakkabıyla şikayetlerde azalma görülecektir. Cerrahi tedavi kabul etmeyen ciddi halluks valgus deformitesi bulunan hastalar için özel ayakkabılar kullanılabilir. Semptomların azaltılmasında parmak arası makara, halluks valgus gece ateli, halluks valgus gündüz ateli, bunion yastığı kullanılabilir [7, 9,18-20]. Chevron Prosedürü Hafif ve orta dereceli halluks valgus deformiteleri ile metatarsofalangeal eklemin subluksasyonunun birlikteliği olan durumlarda kullanılan distal metatarsal osteotomidir. Hallux valgus açısının 30 dereceden az, distal metatarsal artiküler açının 13 dereceden fazla ve intermetatarsal açının normal olduğu durumlarda Chevron osteotomisi cerrahi yöntem olarak seçilir (38,39). Chevron osteotomisinde cilt insizyonu proximal metatarsofalangeal eklemin dorsomedialinden 5-6 cm uzunluğunda yapı- 586 Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 4

5 Tablo 1. Hallux Valgus İçin Cerrahi Yöntem Seçimi İSİM PRENSİP BÖLGE REFERANS YORUM 1 AKİN DÜZELTİCİ OSTE- 2 METATARSOFA- LANGEAL EKLEM ARTRODEZİ 3 BAZAL OSTEO- TOMİ FÜZYON DÜZELTİCİ OSTE- 4 CHEVRON DÜZELTİCİ OSTE- 5 HOHMANN DÜZELTİCİ OSTE- 6 HUETER REZEKSİYON ART- ROPLASTİ 7 KELLER- BRAN- DES REZEKSİYON ART- ROPLASTİ 8 KRAMER DÜZELTİCİ OSTE- PROXİMAL FA- LANKS METATARSO FA- LANGEAL EKLEM 1. METATARS PRO- XİMALİ 1. METATARS DİS- TALİ 1. METATARS DİS- TALİ Akin (1925) [23], Arnold (2008) (e4), Chacon et al. (2012) [24] Kumar et al. (2010) [25] Mann (1992) [26], Wülker (2005) [27] Austin (1981) [28], Wülker (2005) [27] Hohmann (1923) [29] 1. METATARS BAŞI Hueter (1871) [30], Mayo (1908) (e6) PROXİMAL FA- LANKS PROXİMALİ 1. METATARS DİS- TALİ 9 LAPİDUS FÜZYON TARSOMETATAR- SAL EKLEM 10 McBride Addüktör tendon repozisyonu ile yumuşak doku dengesinin sağlanması 11 SCARF DÜZELTİCİ OSTE- 12 YUMUŞAK DOKU PROSEDÜRÜ YUMUŞAK DOKU DENGESİ METATARSOFA- LANGEAL EKLEM 1. METATARS Dİ- YAFİZİ METATARSOFA- LANGEAL EKLEM Keller (1904) [31], Brandes (1929) [32] Kramer (1990) [33] Lapidus (1934) [34], Taylor et al. (2008) [35], Hyer et al. (2011) (e7) McBride (1928) [36] Patton et al. (1994) (e8), Weil (2000) [37], Adam et al. (2011) (e9) Mann (1992) [22] İnterfalangeal halluks valgusta kullanılıyor. Ciddi deformiteler ve/veya halluks rijidusta kullanılıyor. Ciddi deformitelerin düzeltilmesi için uygun Hafif deformitelerde kullanılıyor Artık pek kullanılmıyor. Artık kullanılmıyor. Yaşlı ve aktif olmayan hastalarda Artık pek kullanılmıyor 1. tarsometatarsal eklem instabilitesinde veya osteoartritinde Artık pek kullanılmıyor, onun yerine yumuşak doku prosedürü kullanılıyor Hafif- orta deformitelerin düzeltilmesi Proximal osteotomi ile birlikte uygulanır Tabloda 1 den 12 e kadar numaralandırılmış prosedürlerin uygulandığı eklem ve kemik bölgelerinin şemalandırılması Derman Tıbbi Tıbbi Yayıncılık 587 5

6 lır. Eklem kapsülü Y şeklinde yapılan insizyonla açılır. Medial çıkıntı motorlu testere yardımı ile eksize edilir. Metatars başına 60 derecelik açı yapacak şekilde testere ile üçgen kesi yapılır. Distal parça metatars başının %25-%50 si kadar laterale itililerek düzeltme yapılır. Sonra stabilizasyon için çeşitli tespit materyalleri kullanılabilir.(40) 588 Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 6

7 Tartışma Halluks valgus cerrahi tedavisi kozmetik nedenden dolayı yapılmamalıdır. Konservatif tedaviye cevap vermeyen ağrılı durumlarda uygulanmalıdır. Hallux valgus cerrahi kontrendikasyonu ise okluzif arter hastalığır. Hallux valgus cerrahisinde teknik seçimi en uygun anatomik restorasyonu sağlamak olsada genç hastalarda hala birçok soru karşımıza çıkmakta yaşlılarda ise özellikle osteoartritli hastalarda eklemi koruma düşüncesi olmamaktadır [41,42]. Hafif deformiteler daha çok genç bayan hastalar olup cerrahide chevron osteotomisi tercih edilir. Ciddi deformitesi olan hastalar daha çok yaşlı bayanlarda görülmekte ve osteotomi ile birlikte lateral yumuşak doku müdahalesi gerektirir[43]. ikiyüzün üstünde halluks valgus cerrahisi tarif edilmiş ancak metodların birbirine belirgin üstünlüğü gösterilememiştir. Son 2 dekaddır osteotomiler klinik başarı ve güvenilirlik açısında tavsiye edilmektedir [44]. Genel olarak rekürrens oranını preoperatif deformite derecesi, halluks valgus açısının dereceden fazla oluşu ve sesamoid redüksiyonunun komplet yapılıp yapılmadığı belirler [45-47]. Halluks valgus da etkilenen kemik her zaman metatarsal kemik ve komşuluğundaki sesamoidlerdir. İntermetatarsal açı 9 dereceden az olarak kabul edilir. Medialize olmuş metatars başının sesamoid üzerine alınması hedeflenmektedir (48). Birinci metatars proximalinden metatars uzun hattı boyunca çizilen çizgi ile aynı yerden başlayıp sesamoid orta hattından geçen çizgi arasındaki açı metatarsı ne oranda yer değiştireceğimizi gösteririr [49]. Sıklıkla klinik tecrübelerde intermetatarsal açının 0-5 derece arasında olduğu durumlarda chevron osteotomisi, 5-9 derece arasında rotasyonel scarf osteotomisi, 9 derecenin üstündeki açılarda ise proximal oblik kapalı wedge osteotomi tercih etmekteyiz [49,50]. Distal chevron osteotomisi uygulanmasındaki görece kolaylığından, mekanik olarak stabil olması metafizer kemik bölgesine uygulanması sebebiyle klinisyenler tarafından tercih edilmektedir [51-53]. Jones ve arkadaşları chevron osteotomisi için güvenli kesi alanını tariflemişlerdir. [54] Resim 2. Metatars başının beslenmesi ve osteotomisi için güvenli zon Yapılan bir çalışmada chevron-austin, lapidus artrodezi ve kapalı kama osteotomisi uygulanan halluks valgus cerrahilerinin revizyon oranlarında anlamlı fark bulunamamıştır[55] Halluks valgus cerrahisinde perkütanöz düzeltme ile geleneksel açık cerrahi prosedürleri (chevron, scarf, proximal metatarsal osteotomi) klinik sonuçları değerlendirilmiş. Değerlendirme kriterleri olarak ağrı, ayakkabı giyebilme ve yürü- Derman Tıbbi Tıbbi Yayıncılık 589 7

8 me belirtileri olarak alınmış. Perkütanöz Reverdin-İsham osteotomisi (metatars distalinden yapılan kapalı kama osteotomisi) geleneksel prosedürlere göre fonksiyonel düzeltme ve hasta beklentilerinde tatminkar sonuç elde edilmiştir [56-61]. Diğer bir yapılan çalışmada da chevron-austin, lapidus artrodezi ve kapalı kama osteotomisi uygulanan halluks valgus cerrahilerinin revizyon oranlarında anlamlı fark bulunamamıştır[62]. İntermetatarsal açısı fazla olan halluks valgus olgularında şaft ve proximal osteotomiler genel kabul edilen osteotomilerdir. Bununla birlikta bu osteotomiler stabilizasyon sağlanması da dahil olmak üzere çeşitli komplikasyonlar içermektedir [63,64,65,66]. Yeni teknolojiler sayesinde düşük profilli plak ve vidalar proximal açık kama osteotomileri için güvenilir bir fiksasyon yöntemi olmuştur [67-69]. Literatürde cerrahi teknikleri ve cerrahi tekniğin kendi içinde fiksasyon metodlarını karşılaştıran sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Caldee ve arkadaşları mitchell osteotomisinde sutur ve vida fiksasyonunu karşılaştırmışlar vida fiksasyonunda daha iyi sonuç elde etmişler[70]. Torkki ve arkadaşları cerrahi ve ortezli veya ortezsiz konservatif tedaviyi karşılaştırmışlar, ilk 1 yıllık sonuçta cerrahi tedavi üstün iken 2 yıl sonunda fark görememişler [71]. Faber ve arkadaşları hohmann osteotomisi ile lapidusu karşılaştırmışlar anlamlı fark bulamamışlar [72]. Saro ve arkadaşları lindgren yöntemi ile chevronu karşılaştırmışlar herhangi bir fark görememişler, hafif vakalarda her iki yönteminde uygun olduğu sonucuna varmışlardır [73]. Deenik ve arkadaşları scarf osteotomi ile chevronu karşılaştırmışlar, her ikisin sonucunda anlamlı bir fark görememişler [74]. Pentikainen ve arkadaşları chevron osteotomisinde fiksasyon ile fiksasyon yapmadan elastik bandaj ile takip sonuçlarını değerlendirmişler ve 3.9 mm yer değiştirilip fiksasyon yapılan ve 3.1 mm yer değiştirilip fiksasyon yapılmayan grupta aynı klinik sonuca ulaşmışlardır [75]. Çocuklarda hallux valgus cerrahi tedavi konusunda görüş birliği yoktur. Bazı cerrahlar düzeltici cerrahi prosedürlerin ergenlik dönemine ertelenmesinin uygun olduğunu bildirmişlerdir. Literatürde perkütanöz halluks valgus cerrahisinin yüz güldürücü olduğunu bildiren çalışmada mevcuttur [76,77]. Tüm bunlar gözönüne alınarak preoperatif hastanın çok iyi bir şekilde değerlendirilmesi, en uygun ve en iyi bilinen metodun hastaya uygulanması hallux valgus cerrahisinde klinik başarı sağlamakta ve nüks ihtimalini azaltmaktadır. Kaynaklar 1. Nork SE, Coughlin RR. How to examine a foot and what to do with a bunion. Orthopedics 1996;23: Wilson DW. Hallux valgus and hallux rigidus. The Foot, Helal HB and Wilson DW ed. London: ChurchillLivingstone, 1988: Giannetras NJ. Foot disorders. 2nd ed. Philadelphia: Lea & Febiger; Helal B. Surgery for adolescent hallux valgus. Clin Orthop 1981 Jun; 157: Weinstein SL, Buckwalter JA., editors. Turek s Orthopaedics, Principles And Their Application. 5th ed.philadelphia: Lippincott, Solan MC, Lemon M, Bendall SP. The surgical anatomy of the dorsomedial cutaneous nerve of the hallux. JBone Joint Surg 2001;83-B: Coughlin MJ, Mann RA. Surgery of the foot and ankle. 7th ed. Missouri: Mosby, Magee DJ. Orthopedic Physical Assessment. 3rd ed. Philadelphia: Saunders, 9. Skinner HB, editor. Current diagnosis & treatment in orthopedics.1st ed. Connecticut:Lange; Kato T, Watanabe S. The etiology of hallux valgus in Japan. Clin Orthop 1981 Jun;157: Adelaar RS, editor. Disorders of the great toe, AAOS. Illinois: Alexander Ian J. Pathophysiology of hallux valgus. SICOT th world congress 13. Coughlin MJ. Hallux valgus. J Bone Joint Surg l996;78-a: Başkır O, Berkman M, Tözün M, Yazıcıoğlu Ö, Alturfan A, Aytaç ÖL, Temelli Y. Halluks valgusun ortopedik tedavisinde McBride ameliyatı ve endikasyonları. ACTA Orthop Traum Turc 1984;18(2): Groulier P. Le traitement chirurgical de l Hallux Valgus- considerations étiopathogenesis et anatomiques. SO.F.C.O.T. Journées de la Martinique. Novembre 1989, Suppl 1 Rev. Chir. Orthop. 117, Tetik C, Özkan I, Tuğrul Ş. Modifiye McBride operasyon sonuçları. ACTA OrthopTraumTurc 1991;25(1): Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 8

9 17. Wu KK. Surgery of the foot. Philadelphia: Lea&Febiger, 1986: Bryant A, Tinley P, Singer K. A comparison of radiographic measurements in normal, Halluks valgus, and hallux limitus feet. J Foot ankle Surg 2000;39: Coughlin MJ. Rheumatoid forefoot reconstruction. J Bone Joint Surg 2000;82-A: Gentili A, Masih S, Yao L, Seeger LL. Pictorial review:foot axes and angles. Br J Radiol 1996;69: Hoppenfeld S. Physical examination of spine & extremities. Connecticut: Appleton & Lange; Mann RA, Coughlin MJ: Hallux valgus: etiology, anatomy, treatment and surgical considerations. Clin Orthop 1981; 157: Akin OF: The treatment of hallux valgus: a new operative procedure and its results. Med Sentinel 1925; 33: Chacon Y, Fallat LM, Dau N, Bir C: Biomechanical Comparison of Internal Fixation Techniques for the Akin Osteotomy of the Proximal Phalanx. J Foot Ankle Surg 2012; 51: Kumar S, Pradhan R, Rosenfeld PF: First metatarsophalangeal arthrodesis using a dorsal plate and a compression screw. Foot Ankle Int 2010; 31: Mann RA, Rudicel S, Graves SC: Repair of hallux valgus with a distal soft-tissue procedure and proximal metatarsal osteotomy. A longterm follow-up. J Bone Joint Surg Am 1992; 74: Wülker N, Suckel A: Osteotomien des Mittelfußes beim Hallux valgus. Orthopäde 2005; 34: Austin DW, Leventeen EO: A new osteotomy for hallux valgus. Clin Orthop 1981; 157: Hohmann G: Über Hallux valgus und Spreizfuß, ihre Entstehung und physiologische Behandlung. Arch Orthop Unfall Chir 1923; 21: Hueter K: Klinik der Gelenkkrankheiten. Leipzig Keller WL: The surgical treatment of bunions and hallux valgus. NY Med J 1904; 80: Brandes M: Zur operativen Therapie des Hallux valgus. Zbl Chir 1929; 56: Kramer J: Die Kramer-Osteotomie zur Behandlung des Hallux valgus und des Digitus quintus varus. Operat Orthop Traumatol 1990;2: Lapidus PW: Operative correction of metatarsus varus primus in hallux valgus. Surg Gynecol Obstet 1934; 58: Taylor NG, Metcalfe SA: A review of surgical outcomes of the Lapidus procedure for treatment of hallux abductovalgus and degenerative joint disease of the first MCJ. Foot (Edinb) 2008; 18: Mc Bride ED: A conservative operation for bunions. J Bone Joint Surg 1928; 10: Weil LS: Scarf osteotomy for correction of hallux valgus. Historical perspective, surgical technique, and results. Foot Ankle Clin 2000;5: Özkayın N., Kapubağlı A.,, Türkiye Klinikleri J Surg Med Sci, 2007,3(39): Pfeffer G., Easley M., Frey G., Hintermann B., Sands A., Foot and Ankle Surgery, Elsevier Saunders, Phledelphia, PA, USA; 2009: Kaplan H., Diker M., Kıral M., Acta Orthop Tram Turc 24, , Wülker N, Stephens MM, Cracchiolo A III: Operationsatlas Fuß und Sprunggelenk. Stuttgart: Thieme 2007; Wülker N, Suckel A: Osteotomien des Mittelfußes beim Hallux valgus. Orthopäde 2005; 34: Mc Bride ED: A conservative operation for bunions. J Bone Joint Surg 1928; 10: Trnka HJ. Osteotomies for hallux valgus correction. Foot Ankle Clin North Am 2005;10: Deenik AR, de Visser E, Louwerens JW, et al. Hallux valgus angle as a main predictor for correction of hallux valgus. BMC Musculoskelet Disord 2008;15(9): Okuda R, Kinoshita M, Yasuda T, et al. Hallux valgus angle as a predictor of recurrence following proximal metatarsal osteotomy. J Orthop Sci 2011;16(6): Okuda R, Kinoshita M, Yasuda T, et al. Postoperative incomplete reduction of the sesamoids as a risk factor for recurrence of hallux valgus. J Bone Joint Surg Am 2009;91(7): Tanaka Y, Takakura Y. Precise anatomic configuration changes in the first ray of the hallux valgus foot. Foot Ankle Int 2000;21: Wagner E, Ortiz C, Keller A. Modified diaphyseal osteotomy with a proximal center of rotation for moderate to severe hallux valgus. Tech Foot Ankle Surg 2007;6(2): Wagner E, Ortiz C, Keller A. Proximal oblique slide closing wedge metatarsal osteotomy with plate fixation for severe hallux valgus deformities. Tech Foot Ankle Surg 2007;6(4):270 4, Austin DW, Leventen EO. A new osteotomy for hallux valgus: a horizontallydirected V displacement osteotomy of the metatarsal head for hallux valgus andprimus varus. Clin Orthop Relat Res 157:25 30, Hetherington VJ, Steinbock G, LaPorta D, Gardner C. The Austin bunionectomy: a follow-up study. J Foot Ankle Surg 32: , Bar-David T, Trepal MJ. A retrospective analysis of distal chevron and basilar osteotomies of the first metatarsal for correction of intermetatarsal angles in the range of 13 to 16 degrees. J Foot Surg 30: , Jones K, Feiwell L, Freedman E, Cracchiolo A. The effect of chevron osteotomy with lateral capsular release on the blood supply to the first metatarsal head. The Journal of Bone and Joint Surgery 1995;77(2): Pieter M. Lagaay, DPM, Graham A. Hamilton, DPM, FACFAS, Lawrence A. Ford, DPM, FACFAS, Matthew E. Williams, DPM, FACFAS, Shannon M. Rush, DPM, FACFAS, and John M. Schuberth, DPM, FACFASRates of Revision Surgery Using Chevron-Austin Osteotomy, Lapidus Arthrodesis, and Closing Base Wedge Osteotomy forcorrection of Hallux Valgus Deformity 56. Freslon M, Gayet LE, Bouche G, Hamcha H, Nebout J, Pries P. Ostéotomie Scarf dans le traitement de l hallux valgus. À Derman Tıbbi Tıbbi Yayıncılık 591 9

10 propos de 123 cas avec un recul moyen de 4,8 ans. Rev Chir Orthop 2005;91: Thordarson D, Ebramzadeh E, Moorthy M, Lee J, Rudicel S. Correlation of hallux valgus surgical outcome with AOFAS forefoot score and radiological parameters. Foot Ankle Int 2005;26: Saro C, Jensen I, Lindgren U, Fellander-Tsai L. Qualityof-life outcome after hallux valgus surgery. Qual Life Res 2007;16: Schneider W, Knahr K. Surgery for hallux valgus. The expectations of patients and surgeons. Int Orthop 2001;25: Thordarson DB, Rudicel SA, Ebramzadeh E, Gill LH. Outcome study of hallux valgus surgery: an AOFAS multi-center study. Foot Ankle Int 2001;22: Thordarson DB, Ebramzadeh E, Rudicel SA, Baxter A. Age-adjusted baseline data for women with hallux valgus undergoing corrective surgery. J Bone Joint Surg Am 2005;87: Pieter M. Lagaay, DPM, Graham A. Hamilton, DPM, FACFAS, Lawrence A. Ford, DPM, FACFAS, Matthew E. Williams, DPM, FACFAS, Shannon M. Rush, DPM, FACFAS, and John M. Schuberth, DPM, FACFASRates of Revision Surgery Using Chevron-Austin Osteotomy, Lapidus Arthrodesis, and Closing Base Wedge Osteotomy forcorrection of Hallux Valgus Deformity 63. Mann RA, Rudicel S, Graves SC. Repair of hallux valgus with a distal soft-tissue procedure and proximal metatarsal osteotomy. A long-term follow-up. Journal of Bone and Joint Surgery A 1992;74(1): Hardy RH, Clapham JC. Hallux valgus: predisposing anatomical causes. Lancet 1952;1: Igna cio H, Chueire AG, Carvalho Fo G, Nascimeno LV, Vasconcelos UMR, Bara o GTF. Estudo retrospectivo da osteotomia de base do primeiro metatarso como tratamento do Ha lux Valgo. Acta Ortope dica Brasileira 2006;14(1): Costa MT, Pinto RZA, Ferreira RC, Sakata MA, Frizzo GG, Santin RAL. Osteotomia da base do I metatarsal no tratamento do Ha lux Valgo moderado e grave: resultados apo s seguimento me dio de oito anos. Revista Brasileira de Ortopedia 2009;44(3): Saragas NP. Proximal opening-wedge osteotomy of the first metatarsal for hallux valgus using a low profile plate. Foot and Ankle International 2009;30(10): Shurnas PS, Watson TS, Crislip TW. Proximal first metatarsal opening wedge osteotomy with a low profile plate. Foot and Ankle International 2009;30(9): Wurich DK, Roussel AJ, Dial DM. Correction of metatarsus primus varus with an opening wedge plate: a review of 18 procedures. Journal of Foot and Ankle Surgery 2009;48(4): Calder JD, Hollingdale JP, Pearse MF: Screw versus suture fixation of Mitchell s osteotomy. A prospective, randomised study. J Bone Joint Surg Br 1999; 81: Torkki M, Malmivaara A, Seitsalo S, Hoikka V, Laippala P, Paavolainen P: Hallux valgus: immediate operation versus 1 year of waiting with or without orthoses: a randomized controlled trial of 209 patients. Acta Orthop Scand 2003; 74: Faber FW, Mulder PG, Verhaar JA: Role of first ray hypermobility in the outcome of the Hohmann and the Lapidus procedure. A prospective, randomized trial involving one hundred and one feet. J Bone Joint Surg Am 2004; 86-A(3): Saro C, Andrén B, Wildemyr Z, Felländer-Tsai L: Outcome after distal metatarsal osteotomy for hallux valgus: a prospective randomized controlled trial of two methods. Foot Ankle Int 2007; 28:778/ Deenik A, van Mameren H, de Visser E, de Waal Malefijt M, Draijer F, de Bie R: Equivalent correction in scarf and chevron osteotomy in moderate and severe hallux valgus: a randomized controlled trial. Foot Ankle Int 2008; 29: Pentikäinen IT, Ojala R, Ohtonen P, Piippo J, Leppilahti JI: Radiographic analysis of the impact of internal fixation and dressing choice of distal chevron osteotomy: randomized control trial. Foot Ankle Int 2012; 33: Kilmartin TE, Barrington RL, Wallace WA. A controlled prospective trial of a foot orthosis for juvenile hallux valgus. J Bone Joint Surg Br 1994;76: Groiso JA, Juvenile hallux valgus. A conservative approach to treatment. J Bone Joint Surg Am 1992;74: Derman Tıbbi Yayıncılık Derman Tıbbi Yayıncılık 10