Strateji ve Internet

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Strateji ve Internet"

Transkript

1 Strateji ve Internet MrcsnBL E. Ponrnn Ozet iruterruet i$inin QoK snvtonorucusu, hem nokta-comlar hem de yerlegik girketler, rekabeti ne kadar iyi strateji regetesi varsa hemen hemen hepsinihlal eder bigimlerde y0rutluler. KAr Uzerinde odaklanacaklan yerde, indirim, ucretsiz hizmet, promosyon, kanal tegvikleri ve yogun reklam faaliyeti uygulamalarryla ayrrmsrz her ttir mugterinin pegine dugerek, hasrlatr ve pazar payrnr her ne pahasrna olursa olsun azamilegtirmeye galrgtrlar. MUgterilerini cazip fiyatlar odemeye razr edecek sahici deqer sunumu r.izerine odaklanacaklarr yerde, interneticaretindeki ig ortaklanndan reklam ve trklama ticreti almak gibi dolaylr hasrlatlar elde etme pegine dugtuler. Alternatifleri kryaslamak yerine, akla gelebilecek her trlrden rirtinu veya hizmeti sunma telagrna drigtrjler. Bunun bdyle olmasr gart degildi; gelecekte de boyle olmasr gerekmiyor... Ayrrt edici bir stratejiyi pekigtirme, faaliyetleri ihtiyaca gore duzenleme ve uyumu artrrma s6z konusu oldu!unda, internet gergekten de eski kugak ET'lere kryasla daha iyi bir teknolojik platform

2 -l)- 12 Stratejideilerlemeler Strateji ve Internet 13 sunmakta. Rekabette ristunluk saglama, yeni bir radikal ig yaklagrmrnr deqil, etkinlikleri kanrtlanmrg stratejik ilkeleri sa!lamlagtrrmayr gerektirir. Porter'rn gorugune gdre, internet varolan sektorler veya yerlegik girketler igin go$u zaman yrkrcr degildir. Herhangi bir sektorun en Onemli rekabet UstUnlUgU kaynaklarrnr nadiren etkisizlegtirir; ashnda gogu durumda, o kaynaklann onemini daha da artrrrr. Ustelik, butun girketlerin internet teknolojisine kucak agmastyla internetin kendisi de bir UstUnlUk kaynalr olmaktan grkacaktrr. Bunun yerine benzersiz UrUnler, fikri mulkiyetine sahip olunan igerik, ayrrt edici fiziksel faaliyetler, daha usttin rlrtjn bilgisi ve guglu kigisel hizmet ve iligkiler gibi geleneksel guglu yanlardan daha sallam rekabet UstUnlUkleri do$acaktrr. interneteknolojisi bu tistun[ikleri pekigtirebilir, ama onlarrn yerini almasr pek soz konusu olamaz. Porter, ilk olmanrn avantajl, sanal girketlerin gucu ve gebeke etkilerinin go[altrcr odulleri ttirtinden internet mitlerinin maskesini dugurtiyor; piyasadan gelen garprk sinyalleri gozumluyor, internetin varolan i$ yapma bigimlerini yok etmek bir yana, onlarr nastl tamamladr{rnr agrklryor ve nokta-comlar ve geleneksel girketler igin gegerli stratejik zorunluluklann ana hatlarrnr giziyor. ilntprner olegenusru onpvr-i yeni bir teknoloji. O nedenle giriqimcilerin, ycineticilerin, yatrnmcrlann ve iq di.inyasrnr gcizlemleyen insanlann bu kadar gok dikkatini Eekmesine qagmamak gerekir. Bu genel havaya kaprlan pek gok insan internetin girketler ve rekabet konusundaki bi.iti.in eski kurallan iqe yaramazhale getirerek her qeyi degigtirdifini sandrlar. Bu belki dofal ama tehlikeli bir tepki. Qok sayrda girket, nokta-com ve yerlegik gir- ket bu ytizden sektcirlerinin Eekiciligini yitirmesine neden olan ve kendi rekabet iisti.inliiklerini yok eden yanhq kararlar aldrlar. Ornelin bazr girketler rekabetin dayandr[r temeli kalite, cizellik ve hizmet olmaktan Elkartrp, fiyat haline getirmek, bciylece kendi sektdrlerindeki di[er firmalann kdr etmelerini zorlaqtrrmak iein internet teknolojisinden yararlandrlar. Bagkalan ise alelacele yanhg ortakhklara girerek ve sahip olduklarr iliqkileri bagkalanna devrederek, ellerinde bulundurduklan cinemli fikri mi.ilkiyet iistiinliiklerini yitirdiler. Piyasanrn verdili garprk sinyaller ytiziinden, bu ttir davranrqlarrn olumsuz sonuelan yaktn zamana kadar fark edilemedi. Ama bunlar arttk gortili.iyor. internet konusunda daha net bir gdriiq oluqturmanln zamanl geldi. "internet sektorleri", "e-ig stratejileri" ve "yeni ekonomi" soylemini bir yana brrakrp, internet gereekte ne ise onu ciyle gdrmemiz gerekiyor: hemen hemen btitiin sektcirlerde ve hemen hemen biittin stratejilerin pareasr olarak, akrllrca veya aptalca kullanrlabilecek, gok gtiglti bir arae seti. Birtakrm temel sorular sormalryn: internetin salladrlr ekonomik yararlara kimler el koyacak? Biitiin deler mtiqterilere mi gidecek yoksa bundan girketler de kendilerine bir pay ayrrabilecekler mi? internetin sektciriin yaprsr iizerinde nasrl bir etkisi olacak? KAr havuzunu geniqletecek mi yoksa daraltacak mr? Strateji iizerindeki etkisi ne olacak? internet girketlerinin rakipleri kargtsrnda siirdtiri.ilebilir i.isttinliikler elde etme yetilerini destekleyecek mi yoksa zayrflatacak mr? Bu sorulara verebildifimiz yanttlann Eo[u tatmin edici olmaktan uzaktrr. $irketlerin, bugiine kadar internet konusunda edindikleri deneyimleri biiyiik Eapta bir yana btrakmalarr ve ci!- renilen derslerin pek Eo[unu unutmalan gerektiline inantyorum. Ayrk kafayla bakrldrlrnda, internetin mutlaka bir ihsan olmadrir gori.ilecektir. internet sektor yaprlannt, onlann genel kdrhhlrnl sulandrracak gekilde deligtirme elilimindedir; qirket pratikleri ilzerinde de yataylaqttnct, qirketin siirdiirtilebilir bir faaliyet tisti.inli.igii elde etme yetenelini azalficr sonuglan vardtr.

3 l4 Stratejidellerlemeler Strateji ve internet l5 Kilit soru interneteknolojisini kullanrp kullanmama degildir; rekabet etmek istiyorlarsa qirketlerin onu kullanmaktan bagka segenekleri yoktur. Kilit soru internetin nasrl kullanrlacalr sorusudur. igte bu noktada iyimser olunabilir. interneteknolojisi girketlerenformasyon teknolojisinin daha cinceki kugaklarrnrn salladrlrndan daha iyi aylrt edici stratejik konumlandrrma firsatlarr sa![ar. Bu ti.irden bir rekabet i.istiinlti[ii, yeni bir radikal iq yaklaqrmrnr delil, etkinlikleri kanrrlanmrg srrarejik ilkelerin sallamlagtrnlmasrnr gerektirir. internet tek baqrna nadiren bir rekabetistiinli.ifti sa!lar. Bagarrl girketler, interneti yerleqik faaliyetlerinin drgrnda ayn internet teknoloiisi bir giriqim olarak ele alanlar sirketlere enformasyon delil. onu geleneksel rekateknolojisinin daha iinceki bet bigimlerinin tamamlaytkugaklanrun sa{ladgmdan :i:1.:l"tuk kullananlar oladaha iyi aytrt earcr strareirtc ::-::': cizellikle tnternet ile geleneksel yak- Bu saptama' konumrandtma rtrsattan sagtar. i::l-,ffffi1[,::lt:-:',1,::_ cek tarzda, birbirinin ieine gegirebilecek durumda olan yerleqik girketler igin iyi bir haberdir. Ama, eler internet ile geleneksel yaklaglmlar arasrndaki kryaslamalarr anlayrp, gergekten ayrrt edici stratejiler bigimlendirebilirlerse, bu konuda nokta-comlar dakazanan taraf olabilirler. Bazrlannrn iddialannrn tersine, internet stratejinin 6nemini azaltmak bir yana, asllnda onu qimdiye kadar oldu[undan Eok daha cinemli hale getirir. Qarprk Piyasa Sinyalleri intemet teknolojisini kullanan girketlerin kafalan, piyasadan gelen-ve golu zaman kendilerinin sebep olduklan-larprk sinyaller ytiztinden kanqmrqtrr. ig yaqamlnda yeni bir olguyla karerlaqlldr[rnda, rota saptayabilmek igin piyasa sonuglanna bakrlmast anlaqrlrr bir geydir. Ama 6nemli bir yeni teknolojinin kullanrma so- kulmasrnrn ilk aqamalarrnda piyasa sinyallerine giivenmek yanrltrcr olabilir. Yeni teknolojiler, hem qirketlerin hem de mi.iqterilerin birtakrm dizginsiz deneylere kalkrqmalanna neden olabilir ve bu ti.irden deneyler go[u zaman ekonomik bakrmdan siird0rtilebilir degildir. Sonugta, piyasa davranrqlarr garprlrr; o nedenle, oradan gelen sinyaller yorumlanrrken ihtiyath olunmalrdrr. internet iein de aynr gey kesinlikle geeerlidir. inrernet reknolojisinin yaygrn olarak kullanrldrfr sektcirlerin kdr denkleminin gelir tarafrnr ele alahm. Satrq rakamlannrn gtivenilmez olmalannrn [ie nedeni var. Birincisi, gok sayrda girket internet iizerinde bir yer edinmek ve kendilerine mtiqteri kazandrracak bir zemin elde etmek umuduyla, sunduklan iiriin ve hizmetlerin satrn ahnmaslnl siibvansetmiqtir. (Hi.iki.imetler de, hat- iizeri ahq veri gleri satr$ vergisinden muaf tutarak, tirtin ve hizmetlerin internet rizerinden sunulmasrnr stibvansetmiqtir.) Alrcrlar da bu mallarr gergek maliyetleri yansrtan fiyatlardan de[il, bi.iytik indirimlerle, hatta bedavayalabilmiqlerdir. Fiyatlar yapay olarak driqi.iriildiiltinde, birim talep de yapay olarak yiikselir. ikincisi, ahcrlann gofu internete merak giidi.istiyle ycinelmiqtir; sallayacaklarr yararlann belirsizlik tagrdrfr veya srnrrh oldufu durumlarda bile, hat-i.izeri iqlemler yapmayl yellemiglerdir. E[er Amazon.com'un fiyatlan geleneksel kitaperlarrnkine egit ya da daha diiqtikse ve sevkryatr da bedava ya da indirimliyse, insan bdyle bir qeyi niye denemesin? Ama bazr mtigterilerin, er ya da gee, daha geleneksel ticaret tarzlarna geri ddnecekleri beklenmelidir---<izellikle fiyat si.ibvansiyonlannrn gegerlililini bugiine kadar korumuq miiqteri sadakatine dayah her tiirlti de[erlendirmeyi kugkulu hale sokacak gekilde sona ermesi durumunda. Son olarak da, hat-tizeri ticaretten sallanan "gelirin" bir klsmr, nakitten gok hisse senedi bigiminde elde edilmigtir. Ornefin Amazon'un partner girketlerden edindili ve tutan 450 milyon dolar olarak tahmin edilen gelirin Eolu hisse senedi geklinde gelmiqtir. Bu gelir tr.iriiniin siirdtiriilebilirlili kugkuludur ve gergek de[eri de hisse senedi fiyatlanndaki dalsalanmalara baehdrr.

4 16 Stratejidellerlemeler Strateji ve internet 17 intemet iizerinden elde edilen gelir ne kadar kaygan bir kavramsa, maliyet de aynr derecede bulanrk bir kavramdrr. Hat-iizeri ig yapan qirketlerin birgolu stibvansiyonlu girdilerden yararlanmrqlardrr. Bu qirketlerin nokta-com liderlerle inifak kurmaya ve onlardan cilrenmeye hevesli tedarikeileri, onlara salladrklan tiriinleri, hizmetleri ve iqerili btiyiik oranda indirimli fiyatlardan sunmuqlardrr. Orne[in pek Eok ieerik tedarikeisi, internetin en Eok ziyaret edilen sitelerinden birinde bir mevzi elde edebilme umuduyla, ellerindeki enformasyonu Yahoo!'ya neredeyse bedavaya verrnekte birbirleriyle yarrqmrqtrr. Hatta bazr tedarikeiler, sunduklan iqerilin dalrtrmrnr yapsrnlar diye poptiler portallara para bile cidemiqlerdir. GerEek maliyetleri perdeleyen bir bagka qey de qu olmuqtur: iggdrenleri bir yana brrakacak olursak, tedarikgilerin bireofu, intemetle balh qirket ve giriqimlerin kendilerinden aldrklan hizmet ve i.irtinlerin karqrhlrnr hisse, senet veya hisse opsiyonu biqiminde cidemelerini kabul etmiqlerdir. Hisse cinsinden yaprlan cidemeler gelir-gider hesabrnda yer almaz, oysa hissedarlar bakrmrndan bu ddemeler gereek bir maliyettir. TedarikEilerin bu gibi davranrqlan internet tizerinden iq yapmanrn maliyetlerini yapay olarak diiqtirtip, onu gergekte oldulundan daha Eekici hale getirmiqtir. Son olarak, maliyetleri Earprtan bir bagka qey de, sermayeye duyulan ihtiyacrn sistematik olarak diiqiik gcisterilmesi olmu$tur. $irketler peg peqe hat-tizeri iq yapmanrn gerektirdili dtiqiik varhk yolunlulunu gdklere grkarmrq, ama daha sonra mtiqterilere deler saflayabilmek iein envantere, depolara ve diler yatrrmlara sahip olmanrn qart oldulunu gdrmiiglerdir. Hisse senedi piyasalarrndan gelen sinyallere bel baflamak daha da yanrltrcr olmugtur. Yatrnmcrlann intemetin g6sterdili patlama kargrsrnda duydulu cogku, hisse senetlerine iliqkin delerlendirmelerle iqin temelleri arasrndaki balrn kopmaslna neden oldu. Bu delerlendirmeler, gergek bir ekonomik delerin yaratrlrp yaratrlmadrlr konusunda yol gdsterici olmaktan Erktt. Rekabetqi kararlar alrrken, yakrn vadeli hisse senedi fiyatlannr veya yatlnmcrlann duygulannr dikkate alan bi.ittin qirketler kendilerini riske attrlar. Qarprtrlmrq gelirlere, maliyetlere ve hisse senedi fiyatlanna girketlerin benimsedili finansal <ilei.ilerin gtivenilmezligi de eklendi. Kdrhhla ve ekonomik delere iliqkin geleneksel cileiileri kiietimsemek, internet iizerinden iq yapan qirketlerin yoneticilerinin igine geldi. Geleneksel dlgi.iler yerine gevgek gelir tanrmlanna, miiqteri sayrlanna, hatta gtintin birinde gelirle aynr anlama gelecelini di.iqtindi.ikleri benzersiz kullanrcr ("uzantm") sayrsr, site ziyaretei sayrsr ya da trklama oranlan gibi daha da su gcitiiriir cilei.iler iizerinde durdular. Yaratrcr muhasebe yaklaqrmlan da Eolaldr. Nitekim, internetle birlikte ortaya, qirket iktisaplarr gibi "tekerri.ir etmeyen" maliyetleri yok sayan, proforma gelir 6lEiileri gibi, ekonomik delerle ballantrsr zayf bir dizi yeni performans ciletisti grktr. Kullanrldrlr belirtilen olgtilerle gereek karhhk arasrndaki bu kuqkulu iligki, piyasada ne olup bittiline iliqkin kafa kanqtrrrcr sinyalleri abartmaktan baqka bir iqe yaramadr. Hisse senedi piyasasrnrn bu oleiileri ciddiye almasr suyu bi.isbi.itiin bulandrrdr. Biiti.in bu nedenlerle, intemetle balh pek gok girketin gergek finansal performansr aerklanandan daha kdti.idtir. Nokta-comlann sayrsrndaki artrqrn intemetin ekonomik delerinin bir gostergesi oldulu iddia edilebilir. Bciyle bir sonuca varmak, en azrndan dereyi gcirmeden pagalan srvamak olur. Noktacomlann bu kadar hrzla golalmaslnrn bir tek ana nedeni vardr: Bu qirketler ayakta kalabileceklerini kanrtlamak zorunda olmadan sermaye toplayabiliyorlardr. Pek gok sektcirde nokta-com qirketlerin sayrsal Eoklulu kendi bagrna salhkh bir iq ortamrnrn varlrlrnr delil, golu zaman o alana girmekte karqrlaqrlan engellerin azhlrnr gdsterir-bu da her zaman bir tehlike igaretidir. Temellere Geri DtiniiE Sadece bugiine kadarki sonuelara bakarak, intemetin iq dtinyasr i.izerindeki etkileri konusunda sallam bir sonuca ulaqmak zordur. Ama yine de iki genel sonuq grkarmak miimki.in. Birincisi, internet tizerinde aktif faaliyet ytirtiten girketlerin birgo[u, yapay arag-

5 Stratejide i lerlemeler Strateji ve Internet l9 lar kullanarak rekabet eden ve yakrn zamana kadar kolayca bulunabilen sermayelerden destek alan yapay girketlerdir. ikincisi, gu anda ieinde bulundu[umuzabenzer geeiq ddnemleri insanda Eo-!u zaman, ortaya rekabet etmenin yeni kurallan qrktrlr sanrslnr uyandrnr. Ama piyasa kuvvetleri, qimdi oldugu gibi, tizerlerine diiqen rolleri oynaylp iqlerini bitirdiklerinde, eski kurallar tekrar geeerli hale gelir. GerEek ekonomik deler yaratrmr, bir kez daha girket baqansrna iliqkin nihai karar verici durumuna gelir. Bir qirket iein ekonomik deler, fiyat ile maliyet arasrndaki farktan bagka bir qey degildir ve ancak siirdi.irtilebilir kdrhhkla ol- Etilebilen bir qeydir. Gelir yaratmak, giderleri azaltmak veya basitee intemet teknolojisi kullanarak yararh bir qey yapmak, tek baqrna deler yaratrldrlr sonucunu Erkarmaya yetmez. $irketin o andaki hisse senedi fiyatlan da, tek baqrna ekonomik deferin bir gristergesi olamaz. Hisse senedi delerleri ancak uzun vadede ekonomik delerin giivenilir bir 619tisi.i olabilir. Ekonomik defer tizerinde dtiqi.ini.irken, (dijital pazarlar iqletme, oyuncak satma veya tahvil ticareti gibi) internet kullanrmr ile bireok kullanrm alanr bulunan (siteleri ihtiyaca gcire dtizenleme araelarr veya gereek-zamanda iletiqim hizmetleri gibi) internet teknolojileri arasrnda bir aynm yapmak yararh olur. Pek Eok kiqi, internetin ekonomik delerinin bir gostergesi olarak teknoloji tedarikeilerinin elde ettikleri baqanlara igaret etmiqtir. Bu di.iqiince yanlrqtrr. Sonugta ekonomik deler yaratan $ey internetin kendisi delil, onun kullanrmrdrr. Teknoloji tedarikqileri, interrret kullanrmrnrn karlr olup olmamasrndan balrmsrz olarak, bir stire iqin geliqme gosterebilirler. Yofun deney dcinemlerinde, hatah teknolojilerin satrcrlan bile geliqme gdsterebilir. Ama kullanrm, ku I lanrm rn getirdigi mal i yetlerden daha btiytik stirdi.iri.il e- bilir gelirler veya tasarruflar yaratmlyorsa, qirketler o alana daha fazla yatrrrm yapmanrn ekonomik bakrmdan anlamsrz oldulunun farkrna varacaklar ve teknoloji tedarikeilerinin onlerindeki frrsatlar da daralacaktlr. Peki o zaman, internetten ekonomik deler yaratacak bieimde nasrl yararlanrlrr? Bu soruyu yanrtlayabilmek iein, giizi.imi.izi.i qu andaki piyasa sinyallerinin citesine Eevirip, karhh[rn belirleyicisi iki temel etmene bakmamrz gerekir:. sektdriitt yaprst (ortalama rakibin karhhlrnr belirler);. siirdiit'iile hilir rekabet iistlinliigll (;;irketin ortalama rakipten daha iyi perfbrmans gcistermesini saflar). Kdrhhlrn bu iki temel itkisi, her tiirlti teknolojinin veya iq ti.iriiniin citesinde. evrensel bir niteli[e sahiptir; aynr zamanda sektrire ve qirkete gcire biiyiik Eeqitlilik gcisterir. internet dilinde Eok yaygrn olan qirketten-mi.iqteriye veya qirketten-girkete gibi o genig, sektcirler i.isti.i srnrflandlrmalar karhhk bakrmrndan bir anlam taqrmaz. Potansiyel karlrlrgrn ne oldufu ancak tekil sektorlere ve tekil qirketlere bakrlarak anlar;r labilir. internet ve Sektdr Yaprsr internet, hat-iizeri mi.izayedeler ve dijital piyasalar gibi birtakrm yeni sektcirler yarattr. Ne ki, en btiyi.ik etkisi, yiiksek iletiqim, enformasyon toplama veya iqlem yapma maliyetleri yiiztinden yeterince geniqleyemeyen mevcut sektdrlerin yeniden yaprlanmalan iizerinde oldu. Ornelin, her gtin bir milyon o[rencinin mektupla verilen derslere kaydolarak gdrdi.igi.i uzaktan cilrenim, on yrllardan beri mevcut. internet uzaktan olrenimi bi.iyi.ik 6lqiide geniqletme potansiyeline sahip. ama bu sektdri.i o yaratmadr. Benzer bir bigimde, internet tirtin siparie etmekte verimli bir arae, ama ijcretsiz ntisha dalrtan kataloglu perakendeciler ve otomatik siparig iglem merkezleri faaliyetlerini on yrllardrr siirdtiriiyor. internet siirecin sadece cin cephesini deliqtiriyor. ister yeni olsun ister eski, bir sektcjriin yaprsal qekicililini belirleyen beq temel rekabet kuvveti var: mevcut rakipler araslndaki qekiqmenin yogunlu[u, yeni rakiplerin o sektcire -eirmelerinin

6 E$p}6 +63$ilE F11g; Ei+E +ifue1e f 16ri EaiFi4+*seEissFEF iee F qsr *H; e: ; qil=af: q * +ni E+-:eFlaE*E $ ge,=1i?;ee:'.gagee i te - qf =s= te; igl= ti lii ie q3 liee;ilcle i+lqeii5-e $,; *geelelg fi 1F1i EEAEaEF1lEE ei=,: =:a:i E: a F;c *i +re 5r+; =uf1eee ;*ge.* eeee*?e Ix6;Eics' s: s=: B +E1sr ie'e$[bebiee +FF+B+gIil+E lnternetin Sektcir Yaprsr Uzerindeki Etkileri ikame tir0n ve hizmetlerin yarattr0r tehdit (+) Internet. sektortin tamamlnr daha verimli hale getirerek, pazar hacminin geniglemesine neden olabilir (-) Internet uzerinden yaprlan sunumlailn artmasr yeni ikame tehditler yarattr Mevcut rakipler arasrnda gekigme Alrcrlar Solda: Sagda: Kanallann Nihai kullanrcllailn pazarlrk gllcu pazarlrk gucu (+/-) Internet uzerinden siparig, tedarikgiler kargrsrnda pazarlrk gucrin0 genellikle artrrrr, ama tedarikqilere de daha fazla mugteriye erigme imkanr saolar (-) internet, aracr girketlerin kaldrraglaflnr azaltarak, tedarikgilerinihai kullanrcrlara ulagabilecekleri bir kanal agar (-) Internet ijzerinden siparig ve dijital pazarlar genellikle, biitun girketler igin tedarikgilere erigim bakrmrndan egit olanaklar saolar ve siparigi farkhlagmayr azaltan standart rlr[inler r.izerinde yoounlagtrrrr (-) Sektore yeni giriglerin onrindeki engellerin azalmasr ve rakip sayrsrndaki artr$ gijg den gesini tedarikgilerden yana deqigtirir (-) Sunumlarrn fikri mulkiyetinin korunmasr zor oldu0undan, rakipler arasrndaki farkhlrklar azahr (-) Rekabeti fiyat iizerine kaydrrrr (-) Rakip sayrsrnr azaltarak coorafi pazan genigletir (-) Deoigken maliyetleri sabit maliyetlere oranla azaltarak fiyat indirimleri yapma baskrsrnr artrrrr Yeni giriglerin <inundeki engeller Solda: Solda: (+) Guglir kanallafl ortadan (-) Pazarlrk giictinu kaldrrrr veya geleneksel nihai tiiketicilere kanallar kargrsrndaki kaydrrrr pazarlk gijcirnri artrrrr (-) Makas degigtirme maliyetlerini dii$urur (-) Yeni giriglerin onunde duran satrg gr..ici..i, kanallara erigim ve fiziksel varhklar gibi zorunluluklarrn yarattr0r engelleri azaltrr -internet teknolojisinin ortadan kaldtrdt0l veya yaprlmasrnr kolaylagtrrdror her gey yeni giriglerin ontindeki engelleri azaltrr (-) Internet uygulamalarrnrn sektore yeni girenlerin eline gegmesini engellemek zordur (-) Pek qok sektor yeni girig dalgalarrna maruz kalmrgtrr Kaynak: Bu tablo yazarrn David Sutton'la birlikte yaptror bir aragtrrmadan hareketle hazrrlanmrgtrr. Daha kapsamh birtartrgma igin bak. M.E. Porter, Competitive Strategy, Free Press, 1980.

7 22 Stratejidellerlemeler Strateji ve internet 23 ihtiyaelarrn karqrlanmasrnda ve faaliyetlerin yiiriiti.ilmesinde yeni yaklaqrmlan mi.imktin ktlarak, yeni ikameler yaratlr. AEtk bir sistem oldufundan, qirketlerin sadece kendilerine ait sunumlart korumalarr zorlaqrr ve bciylelikle rakipler arasrndaki gekiqme qiddetlenir. internet kullanrmr colrafi pazan da genellikle geniqleterek, birbiriyle rekabet halindeki qirket sayrstnt arttrtr. Buna ek olarak internet teknolojileri, de[iqken maliyetleri genellikle dtigiirtir ve maliyet yaprsrnrn a!rrhlr sabit maliyetlere dofru kayar, bu da girketler tizerindeki yrkrcr bir fiyat rekabetine girme baskrsrnr 6nemli cilei.ide artrrrr. internetten yararlannra pazarda bir genirsleme yaratabilir. ama bu Eolu zaman ortalama kdrhhkta bir azalma pahastna olur. interneti n en bi.iy iik paradoksu, kullanana safl adr! r yararlart n----enfbrmasyona eriqimi yaygrnlaqtrrma; altm, pazarlama ve dafrtrm zorluklannr azaltmal, ahcrlarla satrcrlann birbirlerini bulmalarrnr ve iq yapmalannr kolaylaqtrrma-qirketlere kdr olarak donmesini zorlaqtrrmasrdrr. Bu dinamilin nastl qahqtrlrnr otomobil perakendeciliginde gciriiyoruz. internet miiqterilerin-ayrrntrlr spesifikasyonlardan ve bakrm kayrtlarrndan yeni otomobillerin toptan fiyatlanna ve kullanrlmrq otomobillerin ortalama delerlerine kadar uzanan Eok geniq bir alanda-enformasyon toplamalanna imkan sallryor. Miiqteriler ayrrca sadece yerel acentelerden delil, aynr zamanda internete dayah danrqma qebekelerinden (Autoweb ve AutoVantage gibi) hat-iizeri dolaysrz acentelere (Autobytel.com, AutoNation ve CarsDirect.com gibi) kadar uzanan qok sayrda ahm seqeneli arasrndan tercih yapabiliyorlar. internet-hiq delilse satrn almanrn ilk aqamasrnda-bulunulan yerin tinemini azalttrlrndan, colrafi pazan yerel olmaktan Erkartrp, bcilgesel ve ulusal pazar dizeyine yiikselterek geniqletiyor. Tek tek her acente veya acente grubu pazarda fiilen potansiyel bir rakip haline geliyor. Ustelik, hat-ilzeri acentelerin kendilerini farkl r lagtrrmalarr zorlaqryor,zira teqhir salonlan, kiqisel satrq ve servis bciliim- leri gibi potansiyel fark yaratma noktalanndan yoksun kahyorlar. Birbirlerinden pek bir farkr olmayan iirtinleri satan rakiplerin sayrsr arttlkea, rekabetin dayandr[l temel de gittikee daha gok fiyat rekabetine dofru kayryor. Bunun sekt6r yaprsr i"izerindeki toplam etkisinin olumsuz oldufu agrktrr. Ama bundan, internet teknolojisi kullanan sektcirlerin gekiciliklerini yitirecekleri sonucu grkmaz. Bunun tersinin sciz konusu oldufu bir cirnek olarak, intemet mi.izayedelerini ele alahm. Burada, mtiqteriler ile tedarikeiler pargalanmrgtrr, o yi.izden de gi.igleri srnrrlrdrr.6zel ilanlar ya da bit pazarlan gibi alternatifler ise hem daha srnrrh bir erieime sahiptir, hem de daha az kullanrhqhdrr. Sektcire giriqin dniindeki engeller gorece rhmh olsa bile, buradaki qirketler altyapr ve daha da cjnemlisi, ahcr ve satrcrlann toplu halde bulunmalan bakrmrndan 6lEek ekonomileri yaratarak, rekabeti engelleyebilir veya rakiplerini dezavantajlr durumda brrakabilirler. Ve nihayet, sektcir iei gekigmeyi btiyiik Olgiide belirleyen egemen rakip ebay'dir-o bunu, gelirin kataloglamadan ve satrg iizerinden ahnan komisyonlardan elde edildigi, mtiqterilerin sadece nakliye licretini cidedili, kullanrmr kolay bir pazar sunarak baqarmaktadrr. Ucretsiz mi.izayedeler sunan Amazon ve diper rakiplerin de bu alana girmesi tjzerine, ebay fiyatlannda delir;iklik yapmadr, ama elindeki mtiqterileri tutabilmek ve yenilerini gekebilmek igin baqka yollar denedi. Boylece sonueta, diler hat-tizeri alanlara ozgti o yrkrcr fiyat rekabeti yaganmadr. EBay'in mtizayede alanrnda oynadr[r rolden onemli bir ders Erkryor: Sektcir yaprsr sabit bir gey olmayrp, btiyi.ik 6lgi.ide rakiplerin tercihleri tarafrndan bieimlenmektedir. EBay kendi sektcirtiniin karhhlrnr pekiqtiren bir yol izlemiqtir. Onde gelen bir internet perakendecisi olan Buy.com ise, bunun tam tersine, kendi rekabet i.isttinli.ieti potansiyeline oldu[u kadar, sektori.in kendisine de zarar veren bir yol izlemiqtir. Buy.com geemiqte hiebir girketin yakalayamadrfr bir hrzla satrqlannr 100 milyon dolara qrkardr; ama bunu rekabeti sadece fiyat rekabeti haline getirerek yaptr. Parayr baeka yollardan kazanacalr gibi boq bir umutla,

8 24 Stratejideilerlemeler Strateji ve Internet 25 liriinlerini sadece kendi maliyetlerinin delil, satrlan btittin iiriinlerin toplam maliyetinin de altrnda kalan fiyatlardan sattr. $irketin diiqtik maliyet tedarikgisi olma gibi bir planr yoktu; tersine yolun bir marka reklamr yatlnmlna giriqti ve en alt di.izeydeki mriqteri hizmetlerinin yerine getirilmesini ve sunumunu bile drganya ihale ederek, kendisini farkhlaqtrrmak igin yararlanabileceli potansiyel kaynaklardan uzak durdu. Aynca, belirli bazr mallan satma iizerinde odaklanmamayr tercih ederek, kendisini rakiplerinden ayrrt edecek firsatlan tepti; baglangrgta i.izerinde odaklandr[r elektronilin citesine geeerek, kendisine cizgt.i sunabilecefi hiqbir qeye sahip olmadrfir gok gegitli iiri.in kategorilerine girdi. $irket kendisini yeniden konumlandrrabilmek igin gabalayrp durduysa da, daha cinceleri attrlr adrmlan tersine gevirmenin olalaniisti.i zor oldulunu gdrdii. itk Olma Miti KArhhk bakrmrndan boyle olumsuz sonuglarr oldufu halde, internetin benimsenmesinin altrnda yatan bu iyimserlik, hatta bi.iyiik coqku nereden ileri geliyordu? Bunun nedenlerinden biri de insanlann, internetin sektcir yaprsl i.izerindeki etkilerinden gok, onun neler yapabilece!i ve kullanrmlnrne kadar hrzh yayrldrfr iizerinde durmasrydr. Ama bu iyimserli[in bir baqka kaynalr daha vardr: intemetin sektortin kdrhh[rnr yiikseltecek kuvvetleri harekete gegireceli yolundaki yaygln inane----en belirgin olarak da, internet kullanrmrnrn, makas deligtirme maliyetlerini artrrarak, ilk girenlere rekabet i.istiinliifii ve sa$lam bir k6rhhk saflayacak giiglii gebeketkileri yaratacaer bigimindeki yaygrn varsayrm. ilkler, giieli.i yeni ekonomi markalan yaratarak bu iisttinliiklerini daha da pekigtireceklerdi. Bunun galipler aersrndan yaratacalr sonug, gekici bir sektcire sahip olmak olacaktr. Ne ki, yakrndan incelendilinde, bu diiqiincenin gegerli olmadrlr g6niliir. Makas deligtirme maliyetlerini ele alahm. Bu maliyetler, tedarikgi deliqtirmenin miiqteriye ytikledigi-yeni bir srizlegme hazrrlanmasrndan, degiqik bir i.iriin veya hizmeti kullanmayr ogrenmenin gerektirdili verilerin yeniden girilmesine kadar-btifi.in maliyetleri kapsar. Makas deliqtirme maliyetleri ytikseldik- Ee, mi.i$terilerin pazarhk gtigleri azaltr ve sektdre girmenin oniindeki engeller artar. Makas deliqtirme maliyeti denen qeyin yeni olan bir tarafr yoksa bile, bazr gcizlemciler internetin bu maliyetleri onemli oranda artraca[rnr iddia etmiqtir. Belli bir ;;irketin kullanrcr yiizeyine ahqmrq olan mligteri, rakip bir qirket sitesi bulmanrn, ona kaydolup kullanmanln veya-soz konusu mtiqteri bir tireticiyse-bu rakip qirketin sistemini kendisininkiyle biittinleqtirmenin getireceli maliyetleri tistlenmek istemeyecektir. Dahasr, internet mtiqterilerin satrn alma ahgkanhklanna iliqkin bilgileri biriktirme imkdnr safladrfrndan, mii$terinin Eahqa geldi[i girket kendisinin ozel isteklerine daha Eok yanrt verebilecek, daha iyi hizmet ve daha bi.iyiik ahm kolayhklarr sunabilecektirbtittin bunlar ahcrlann hie de oyle kolay kolay vazgeeebilecekleri qeyler degildir. insanlar web sitelerinin "yaprqkanhfr"ndan stjz ettiklerinde, kastettikleri $ey EoEu zaman makas de[iqtirme maliyetlerinin yi.iksekliiidir. Oysa ashnda, internette makas deliqtirme n'raliyetleri, elektronik veri deliq tokuqu gibi eski kuqak enformasyon sistemlerini kullanan geleneksel iq yapma tarzrndaki makas deliqtirme maliyetlerinden genellikle daha yi.iksek delil. daha diiqiiktiir. intemette ahcrlar golu zaman sadece birkae fare trklamasryla bir tedarikqiden dtekine geeebilirler; ristelik yeni web teknolojileri makas delirgtirme maliyetlerini stirekli daha da dtiqtirmektedir. Omelin, PayPat gibi qirketler mt.iqterilere kigisel bilgilerini ve kredi kartr numaralannr vermeden, farkh sitelerden alrqveriq yapma imkdnr saflayan--c-ciizdan diye adlandtnlan-cideme hizmetleri veya intemet parasl sunuyorlar. OnePage gibi iqerik bi.iti.inleqtirme araelarr, kullanrcrlara---enformasyona eriqmek igin siteler arasrnda dolaqrp durmak zorunda kalmadan-ihtiyag duyduklan enformasyonu Eok sayrda siteden dinamik olarak alabildikleri kigiye cizel web sayfalarr hazrrlama olanalr sunuyor.

9 26 Stratejideilerlemeler ustelik XML standartlannrn yaygrn orarak kullanrlmayrr baqlanmasr qirketleri, tedarikeilerini de[iqtirmeleri durumunda, 6zel sipariq sistemleri tasarlama ve yeni tedarik ve lojistik protokolleri haarlama zahmetinden k urtaracaktlr. Peki, mi.iqterilerin o iiri.inleri ve hizmetleri daha fazla kullanmaslnrn bir sonucu olarak bunla'n delerlerinin artmrlslna yol aqan gebeke etkilerine ne demeli? Birtakrm cinemli internet uygulamalan,--- -posta, anrnda me_ saj, miizayedeler ve hat-iizeri mesaj tahtala. veya sohbet odalart-bu ttjrden i;ebeke etkileri gdsteriyor. Onemli boyutlara ulaq_ trklarrnda bu ttir etkiler, talep-yanh 6lEek ekonomileri yaratarak, sektcire girigin ciniindeki engelleri artrrabilirler. yaygrn bir iddiaya gcire bdyle bir durum, kazananrn-her-geyi_gotiirdiigii bir re_ kabeti harekete geeirerek, sonueta bir ya da iki qirketin egemen_ li!i ele gegirmesine neden olmaktadrr. Oysa, bciyle bir durumun ortaya Erkmasr iein Eebeke etkilerinin varolmasr yeterli delildir; bunlann sektore giriqin crrtiinde bir engel haline gelebilmeleri igin, rek bir qirketin cizel mtilkiyeri haline gelmig olmalarr da gerekir. intemetin. ortak standartla. ve protokolleriyle birlikte, herkese agrk olmasr ve ycinlenclirme kolaylr!r, bir gebeke etkisinin yarattler yararlann riimr^.ine tek bir $irket tarafindan el konulmasrnr zorraqtrrmaktadrr. (Kendi hatiizeri toplululunun etrafindaki srnrrlarr korumayr bagarabilmiq olan America online bu bakrmdan bir kural degil. bir istisnadrr.) Bir qirket bir gebeke etkisini kontroli.i altrnda tutacak ft,dar Eanslr olsa bile, mtigteri sayrsr kritik bir btiytikliige ulagrnca. bu etki qolu zaman bir azalan getiriler noktasrna ulagmaktadrr. ustelik, gebeke etkileri kendi kendilerini srnrrlayan bir mekanizmaya da maruzdur. Belirli bir iiriin veya hizmet once ihtiyaelarrnr en iyi karqrladrlr mi.iqrerileri kendine Eeker. Ne ki niifuz ediq arttrkga, pazardaki di[er miiqterilerin ihtiyaglannr da kargrlams bakrmrndan sahip oldulu etki azalrr; bu da farkh geyler sunan rakiplere bir girig kaprsr aear. Ve nihayet bir ;ebeke etkisi yaratnra iqi, ge_ Strateji ve internet 21 lecek yararlarr yok edebilecek biiyiikltikte bir yatrnmr gerektirir. $ebeke etkisi. bireok bakrmdan, deneyim efrisine benzer-onun da pazar payr i.izerindegemenlikurulmasrna yol aetrlr di.iqtiniiltiyordu, ama qebeke etkisinden farkh olarak bunu maliyer avantajlarr sayesinde baqardrlr sanrlryordu. Deneyini efrisi aerrr bir basitleqtirmeydi: deneyim efrisi avantajlan elde etmeye ycinelik tek yonlii arayrglar pek qok sektorde f'elaketle sonuqlandt. intemet markalan yaratmanrn da zor olclu[u gdrt.ilmiigti.ir. Bunun nedeni belki de, fiziksel mevcudiyetin ve dolayslz insan temasrnrn olmayrqrnrn sanal qirketi miiqteriein geleneksel qirketlere kryasla daha cisimsiz hale getiriyor olmasrdrr. Reklama harcanan biiyiik miktarlara, iiri.in indirimlerine ve ahm teqviklerine ralmen nokta-co markalann Eo[u yerleqik markalarrn sahip olduklan giice erigememiqtir; sadece miigteri sadakati ve sekto- Internet konusunda re giriq engelleri i.izerinde birtakrm miitevazr etkileri temelsiz coeku yaratan olmuqtur. bir baeka mit, partner bulmanm sektiir eko nomisini iyile Etirme y ii ne lik bir kazan-kazan arau oldufru inanctdm internet konusunda temelsiz cogku yaratan y bir e bagka mit, partner bulmanrn sektor ekonomisini iyileqtirmeye yonelik bir kazan-kazan aracl oldu$u inancrdrr. Partner bulma zaten epey kullanrmr onu iq ortakhfr oluqturmanrn iki bieimi var. tiri.inleri-bir bagka sektciriin lan iirt.in leri-kapsryor. Ornefin bi lgi- oturmu$ bir stratejiydi ve interneteknolojisinin daha da yaygrnlagtlrdr. Bunlardan birincisi tamamlayrcl tiri.inleriyle birlikte k u I lanr sayar yazrhmr bilgisayar donanrmrnrn bir tamamlayrcrsrdrr. interneticaretinde, qirketler daha geniq iiriin, hizmet ve enformasyon yelpazeleri sunmaya EallqtrkEa, tamamlayrcr iiriin sayrsr da arttr. Qo[u zaman, birbirlerine rakip durumdaki girketler arasrndaki tamamlayrcr i.iriinleri birleqtirmeye yrinelik ig ortakhklan, endtistrinin geliqme hrzrnr artrrmanrn ve tek ybnlii. yrkrct rekabetten uzaklaemanrn bir yolu olarak gdri.ildti.

10 -=- 28 Stratejidellerlemeler Ama bu yaklaqrm tamamlaylcr iirtinlerin rekabette oynadrklan role iliqkin eksik bir anlayrqr aerla Erkanyor. Tamamlaytcr [rtinler sektciri.in geliqmesinde EoEu zaman cinemli bir rol oynarlar-cirnelin tablolama uygulamalarr kiqisel bilgisayar sektciriint.in geniqlemesini hrzlandrrmrgtlr; ama bunlann sektciriin kdrlrhgryla hiqbir dolrudan iliqkisi yoktur. Ornefin gok yakrn bir ikame iiri.iniin potansiyel kdrhhlr azaltmasrna karqrhk, yakrn bir tamamlayrcr i.iriin kdrhhk tizerinde ne olumlu ne de olumsuz bir etki yaratabilir. Tamamlayrcr tiri.inler sektdr kdrhh[rnr-beq rekabet kuvveti i.izerindeki etkileri sayesinde-ancak dolayh olarak etki lerler. Tamaml ayrc r bir tirtin, birleqtiri I miq tiriin sunumlanrun makas deliqtirme maliyetlerini ytikseltiyorsa, kdrhhlr da artrrabilir. Ama eler tamamlayrcr bir iiriin, Microsoft'un iqletim sisteminin kiqisel bilgisayarlarda yaptrlr gibi, sektortin iirtin sunumlan nr standartla gtrn yorsa, gekiqmeyi artrn p kdrh hlr azaltacakur. internet sdz konusu oldufunda, tamamlayrcr iiriin iireticileriyle yaygrn iq ortakhklanna gidilmesi sektciriin yaprsal sorunlannr azaltabilece[i gibi, artrrabilir de. iq ortaklrklannrn saylsl arttlkea girketler birbirlerine daha gok benzerler ve bu da qekiqmeyi krzlqtrrrr. Ustelik, qirketler kendi stratejik hedefleri iizerine odaklanmak yerine, bir yandan iq ortaklarrna igi o[retirken, bir yandan da onlann birbiriyle Eeligebilecek amaglarrnr dengelernekle u$raqmak zorunda kalrrlar. Qekiqme Eolu zaman daha da istikrarsrzlag rr ve-tamaml ayrcr iiri.in iiretic i leri birbirlerinin potansiyel rakipleri de olabilecelinden-sekt6re girme tehdidi artar. iq ortakhlrnrn diler bir yaygrn bigimi de drqarrya iq verme ya da drqarrdan temindir. internet teknolojileri girketlerin tedarikeileriyle aralannda koordinasyon kurmalannr kolayla$trrml$trr; bunu "sanal girket"----esas olarak iiri.in, yedek parea ve hizmet ahmlanyla yaratrlmrq bir qirket-kavramrna yaygtn gegerlilik saflayarak gergekleqtirmiqtir. Yaygrn bir bigimde drqarrya iq vermenin, krsa erimli maliyetleri azaltrp esnekli[i artrrma gibi parlak bir ycinii varsa da. ig sektor yaplsrna gelince, karanhk bir yo- Strateji ve internet 29 ni.i de vardrr. Rakipler de aynr bayilerden ahm yaptrltnda, kullanrlan girdiler birdrnekleqir ve bu da qirketin farkhhlrnr azaltrp, fiyat rekabetini artrrrr. Drqanya iq verme genellikle sekt6re giriqin ciniindeki engelleri de azaltr, Etinkti yeni giren qirketin kendine cizgi.i yetiler geliqtirmek yerine, satrn aldrlr girdilerin montajrndan baqka bir gey yapmaslna gerek kalmaz. Dahast, qirketler yaptrklarr ige 6zgti cinemli unsurlar iizerindeki kontrollerini yitirirler ve parealar, montaj ve hizmetlere iliqkin kilit dnemdeki deneyimli tedarikeilerin eline geeer ve bu da uzun vadede onlann gtictini.i artrnr. Internet Rekabetinin Gelecegi Her sektdr kendine ozgti yollardan gegerek evrimleqecelinden, sektcir yaplslnl etkileyen giiglere iligkin bir inceleme, internet teknolojisinin kullanrmrnrn pek gok sektoriin kdrhltft tizerindeki baskrsrnr muhtemelen gelecekte de stirdlirecelini -ecisterecektir. Omelin rekabet yolunlufunu ele alahm. Qok sayrda noktacom qirketi iflas ediyor; bu, birleqmelerin gereeklegecefinin ve Eekiqmenin azalacaplnrn bir igareti olarak gdri.ilebilir. Yeni aktcirler arasrndaki birleqmeler kaernrlmaz olsa bile, Eok sayrda yerleqik girket artrk internet teknolojileriyle daha fazla hagtr neqir olmug durumda ve htzla hat-izeri uygulamalara -eegmekte. Yeni qirketler ile eski girketlerin birleqmesiyle ve giriqin cintindeki engellerin genellikle azalmasryla, goeu sektrjrde muhtemelen rakip sayrsrnda net bir artr$ ve internet dncesinde oldu[undan daha amansrz bir gekiqme yaqanacaktr. Mtiqterilerin gtictinde de genel bir artrg olacakttr. Altctlann web konusundaki meraklan azahp teqvikler sona erdikge, hati.izeri iiriin ve hizmet sunumu yapan qirketler mtigterilerine sahici yararlar safladrklarrnr kanttlamak zorunda kalacaklardrr. Miiqterilerin Priceline.com'un sundulu agrk indirim tiirti hizmetlere olan ilgilerinin zaten azalmakta oldulu g<iriiliiyor, gtinkii bu hizmetlerin yarattr!r sorunlar salladr!r tasarruflan ahp go-

11 t- Stratejide ilerle mele r Strateji ve internet 3 I tlirtiyor. Bu teknolojiyi daha yakrndan tanrdrkea mtiqterilerin ba;langretaki tedarikeilerine olan sadakatleri de azalacaktrr; makas de!iqtirmenin maliyetinin diiqiik oldu!unu fark edeceklerdir. Benzer bir kayma reklama dayalr stratejileri de etkileyecektir. Reklam verenler daha qimdiden daha seqici davranmaya baqlaclrlar; web reklamcrlrirnrn biiytime hrzrnda yavaqlama gori.iluyor. Reklam verenlerin, internet reklamlarr alanrnda ortaya Erkan yeni aracrlann destek ve teqvikiyle, reklam t.icretlerini <inemli olgi.ide diigiirmek amacryla sahip olduklan pazarhk gi.ici.inii kullanrnayr si.irdiirme leri beklenebi I ir. Ama haberlerin hepsi kdtii degil. Bazr teknolojik ilerlemeler kdrlrlrlr artrncr firsatlar yaratacaktrr. Ornelin, kesintisiz video alanrndaki ilerlemeler ve ucuz geniq bant kullanrmrnrn yayglnlaqmasr miiqteri temsilcilerinin veya difer qirket personelinin miiqteriye bilgisayar aracrhfryla dofrudan seslenmesini daha da kolaylaqtrracaktrr. internet satrcrlarr kendilerini daha iyi farklrlagtrrabilecek ve ahcrlann dikkatini fiyattan uzaklaqtrnp baqka qeyler tizerinde odaklandrrabilecektir. Dahasr, bankalann sunduklan otomatik fatura cjdeme tiirij hizmetler makas deligtirme maliyetlerini biraz yiikseltebilir. Ne ki, genel olarak bakrldrlrnda yeni internet teknolojileri, gtie dengesini miiqterilerden yana kaydrrarak, karl r h k iizeri ndeki azaltrct etkis ini s lirdiirecektir. internetin uzun erimli yaprsal sonuelannr dikkate alarak diiqi.inmenin 6nemini kavrayabilmek iein. dijital pazar iqini ele alalrm. Bu ti.irden pazarlar Eok sayrda alrcr ile tedarikeiyi birbirlerine elektronik olarak ballayarak qirketlerin yaptrklan ahmlarr otomatikle$tirir. Bunun ahcrlara safladrgr yararlar qunlardrr: dii- Ei.ik iqlem maliyeti, fiyat ve iirtin enformasyonuna daha kolay eriqim, ilintili hizmetleri satrn almanrn kolaylaqmasl ve bazen de hacim biiyi.itme imkdnr. TedarikEilere salladrlr yararlar da Eunlardrr: daha di.iqi.ik satrq maliyetleri, dalia dii;i.ik iglem maliyetleri. daha geniq pazarlara eriqim ve gi.iqlti kanallan devre drgr brrakabilme. Sektcir yaprsl aqrsrndan bakrldr!rnda, dijital pazarlarn Eekiciligi sciz konusu tirtintin ne olduluna ba$r olarak de[igmektedir, Bir pazann k6r potansiyelinin en onemli belirleyicisi, belirli bir iirtin alanrnda yer alan alrcr ve satrcrlann sahip olduklarr iqkin gtiqti.ir. Farkhlaqtrrrln.rrq tiriinler i.izerinde yofunlagmrq veya bu ti.irden i.irtinlere sahip olan taraf, pazar tizerindeki pazarhk gi.ictinti ele geeirip yaratrlan deferin Eoluna el koyacaktrr. Ama eler ahcrlarla satrcllar parqalanmr; durumdaysalar, pazarlrk giieleri de zayf olacak ve pazann karlr olma qansr Eok daha yiikselecektir. Sektdr yaprsrnrn onemli bir baqka belirleyicisi de, ikame tehdididir. E[er ahcrlarla satrcrlarrn birbirleriyle do[rudan ig yapmalan veya kendilerine cizgii pazarlar yaratmalan gcirece kolaysa, ba[rmsrzpazarlann yiiksek kdr diizeylerini koruyabilme olasrhklan di.i;i.ik olacaktrr. Ve nihayet, sektcire girigin dniinde engeller yaratabilmek de kritik bir cinem tagrr. Tek bir pazarrn tek baqrna giiglii olmasrnr ensellemek amacryla, bazr sektorlerde dijzinelerce pazar:.li' birbiriyle rekabet ettili ve alrcrlarla satrcrlann yaptrklarr ahmlan bdlu$tiirdijkleri veya kendilerine 6zgi pazarlarda faaliyet gdsterdikleri gtintimiizde, kdrhhlrn oni.indeki en biiyiik gereek tehdidin sektcire girii;in dniindeki engellerin zayf- It[r oldufu aerktrr. Dijital pazarlar arasr rekabene bir gegiq yaganrrken, sektcir yaplsl da evrim gcisteriyor. Bu pazarlarda yaratrlan ekonomik delerin Eo[u, bizzat kendileri tarafindan yaratrlmrq-hem pazann altyaprsrnr olugturan teknoloji platformunu, hem de enformasyonu ilintilendirme ve deliq toku$ etme protokollerini dtizenleyen-standartlardan kaynaklanryor. Ama bu standartlar bir kez yerli yerine oturunca. pazar:.rrr katma deferi srnrrlanabilir. Ahcr ya da tedarikqiler. siparig qartlarrna iliqkin enformasyon veya sipariqe hazrr envanter gibi, pazara sunabilecekleri ne varsa hepsini kendilerine ait siteler tizerinden kolayca sunabilirler. Tedarikqiler ile miiqteriler, herhangi bir aracrya ihtiyae duymadan, birbirleriyle hat-iizerinden dolrudan temas kurmaya baglayabilirler. Yeni teknoloiiler taraflann birbirlerini bulmalannt ve ken-

12 32 Stratejideilerlemeler Strateji ve Internet 33 di aralannda mal ve enformasyon de[iq tokugu yapmalannr elbette kolaylaetl racaktrr. Bazr iirtin alanlannda, pazarlar siire giden avantajlardan ve cazip kdrlrlrktan yararlanmaltdrr. Ornegin gayrimenkul ve mobilya gibi parealanmrg sektorlerde bdyle olabilir. Dahast, ancak ba[rmsrz pazarlardan temin edilebilecek yeni ti.ir deler katan hizmetler ortaya grkabilir. Ama birgok iiriin alanrnda pazarn yerini, dolrudan ig iliqkisi veya sattn almantn, enformasyonun, finansrn ve lojistik hizmetin birbirlerinden aynlmasr alabilir; difer alanlarda ise pazann iglevini katrltmctlar veya maliyet merkezleri olarak sektor birlikleri devralabilir. Bu gibi durumlarda pazarlar katrlrmcrlanna Eok delerli bir "kamu mall" sunmuq olacaklar, ama kendileri bundan muhtemelen higbir kahct yarar sa$ayamayacaktrr. Ustelik, uzun ddnemde pek Eok ahcrnrn agrk pazarlardan geri dondtiftine tantk olabiliriz. Bir kez daha, az sayrda tedarikeiyle kurduklan yaktn, dzel iliqkiler lizerinde odaklantp, bu iliqkilerin Eegitli cephelerinde verimlilik artrqlan elde etmek amacryla, internet teknolojilerinden yararlanabilirler. internet ve Rekabet Ustiinlii$i internetin etkisi altrndaki pek gok sektorde ortalama kdrhhk baskr altrndaysa, girketlerin kendilerini---ortalamanln iisttinde bir kdrhh!a ulaqabilmek iein-stiriiden ayrrmasr daha da biiyi.ik bir cjnem kazantr. Bunu yapmanrn tek yolu, maliyetleri diiqiirerek veya daha yriksek bir fiyatr hakh gcistererek ya da her ikisini birden yaparak, si.irdiiriilebilir bir rekabet i.istiinltilti elde edebilmektir. Maliyet ve fiyat tisti.inltifi.i elde etmenin iki yolu var. Bunlardan biri operasyonel etkinliktir: rakipler ne yapryorsaynlsrnr yapmak, ama daha iyi yapmak. Operasyonel etkinlik iisttinltiei.intin-daha iyi teknoloji, daha kaliteli girdiler veya daha etkili ycinetim yaprsr gibi-binlerce biqimi vardrr. Usti.inliik elde etmenin iiteki yolu stratejik konumlanmadrr: yaprlan qeyleri rakiplerden farkh tarzda, mi.i$terilere benzersiz bir deler saflaya- cak tarzda yapmak. Bu, farkll bir ozellikler ktjmesi, farkh bir hizmet yelpazesi veya farkh lojistik diizenlemeler sunma anlamrna gelebilir. B6yle bir qey qirketlerin operasyonel tistiinliiklerini siirdi-irmelerini zorlaqtrnr, ama aylrt edici bir stratejik konumlanmayr gereekleqtirme veya pekiqtirme igin yeni olanaklar yaratrr. OPERASYONEL ETKiNLiK Operasyonel etkinligi zenginleqtirmenin gtiniimiizdeki en gtielii araclnrn internet oldu[u sciylenebilir. intemet, gereek-zamanh enformasyonu kolaylagtrnp hrzlandrrarak, neredeyse biitiin $irketlerde ve sekt6rlerde, tiim deler zinciri boyunca iyileqtirilmeler yaprlmasrna imkdn sallar. Dahasr, ortak standartlara sahip agrk bir platfbrm oldufundan, girketler internerin salladrfr yararlara Eo-Eu zaman, daha eski kugak enformasyon teknolojilerinin gerektirdi!inden Eok daha kiigiik yatrnmlarla eriqebilirler. Ama operasyonel etkinligi iyileqtirmek tek bagrna rekaber i.isti.inliigi.i elde etmeye yetmez. $irketler bu iistiinltilii ancak rakiplerinden daha iist dtizeylerde operasyonel etkinlik saflayrp onu siirdiirebilirlers elde edebilirler. Bu, en iyi kogullar altrnda bile gerqeklegtirilmesi olalaniisti.i zor bir cinermedir. Bir qirket yeni bir en iyi uygulamaya geeince, rakipleri onu genellikle Eok gabuk kopya ederler. En iyi uygulanra konusunda rekabet sonueta. Eok sayrda qirketin aynr qeyleri aynr bigimde yaptr[r rekabet benzeqmesine yol aear. Mtiqteriler kararlannr fiyata bakarak vermeye baqlarlar ve bu da sektcir karhhlrna zarar verir. internet uygulamalannrn dolasl operasyonel iistiinltiei.i stirdtirmeyi hiq olmadrfr kadar zorlagtrnr. Daha eski kuqak enformasyon teknolojilerinde uygulama geliqtinne qolu zaman karmaerk, zahmetli, zaman ahcr ve qok pahah bir iqti. Bu cizellikler ET Usttinltilt.i elde etmeyi zorlaqrrrmakla birlikte, rakiplerin enformasyon sistemlerini taklit etmelerini de zorlaqtrnyordu. inter-

13 34 Stratejideilerlemeler Strateji ve internet netin sahip oldu[u agrkhk, yazirm mimarisinde, geliqtirme araelannda ve modiilerlikte kaydedilen ilerlemelerle birleqince, qirketlerin uygulamalan tasarlamalan ve hayata geeirmeleri de kolaytaqtr. Ornelin mapaza zinciri CVS'nin internet temetli karmagrk bir tedarik uygulamasrnr kullanrlabilir hale getirmesi sadece 60 -etiniinii aldr. Geliqtirme sistemlerinin sabit maliyetleri diigtiikge, taklit etmenin cintindeki engeller de ortadan kalkryor. Gi.intimiizde hemen hemen btittin qirketler, Eolu zaman iigiincti taraf geliqtiricilerin sunduklan ve herkesin yararlanabildifi jenerik paketleri kullanarak, birbirine benzer internet uygulamalarr geliqtiriyorlar. Bunun sonucunda operasyonel etkinlikte saglanan iyileqtirmeler, qirketlerin kullananlara aynr avantajlan sa[- layan aynr uygulamalara ydnelmeleriyle birlikte, herkesin paylaqtrlr qeyler haline gelecektir. Tekil qirketlerin "tiirtintin en iyi" uygulamalannr kullanarak kahcr iisti.inli.ikler elde edebilmeleri ender rastlanan bir durum haline selecektir. STRATEJiK KONUMLANMA Operasyonel iistiinltifii stirdi..irmek zorlaqtrkqa, stratejik konumlanmanrn 6nemi daha da artar. E[er bir qirket operasyonel bakrmdan rakiplerinden daha etkin hale gelemezse, daha yiiksek ekonomik deler yaratmanrn tek yolu, farkh tarz bir rekabetle maliyet avantajr veya yiiksek fiyat koyabilme avantajr elde etmektir. Gi.ini.imiizde qirketlerin internete dayah rekabeti neredeyse ttimiiyle operasyonel etkinlik bieiminde tanrmhyor olmalarr bir ironidir. Stirdiiri.ilebilir hiqbir avantaj rn bulunmadr[rna inandrklanndan, rekabette bir adrm onde olabilme umuduyla, hrz ve Eeviklik kazanmaya gahgryorlar. Rekabet konusunda b6yle bir yaklaqrm elbette kendi kendini gergekleqtiren bir kehanet halini ahyor. Ayrrt edici bir stratejik yrinelim olmadrkea, hrz ve esneklik higbir qey getirmez. Ya hiqbir benzersiz rekabet iistiinli.ili.i yaratrlamaz ya da sriz konusu iyileqtirmelerden herkes yararlandr- Irndan, bunlarr siirdijrmek imkansrz hale gelir. Stratejiye sahip olmak bir disiplin meselesidir. Sadece bi.iyiime iizerinde defil, kdrhhk i.izerinde de gtiglti bir odaklanmayr, benzersiz bir deler rjnermesini ve ne yaprlmamasl gerektili konusunda bir tercihte bulunurken katr altematifleri kryaslama iradesini gerektirir. $irket, alt i.ist olug dcinemlerinde bile, o aytrt edici konumlanrqmr siirekli iyileqtirip geniqletirken, aynr yolda ilerlemeyi si.irdiirmelidir. Strateji en iyi uygulamalart izlemenin Eok otesinde bir qeydir. Strateji, qirketin benzersiz bir deler sunmaslna imkan veren, 6zel bir de[er zinciri-bir i.irtinu veyahizmeti i.iretip sevk etmenin gerektirdifi bir dizi faaliyeti-olugturmayr gerektirir. Ustelik, saldtrtlara karqr koyabilmesi iein defer zincirinin gtielti bir biitiinsellili olmahdrr. $irketin faaliyetleri, kendi kendisini giielendiren bir sistem oluqturacak gekilde, birbirleriyle uyum halindeyse, bir stratejiyi taklit etmek isteyen herhangi bir rakip bu iqi sadece tekil bir iki t^irtiniin ozelliklerini veya tekil faaliyetleri yi.iriitme tarzlarrnt kopyalamakla beceremez, tiim sistemi yeni baqtan kurmak zorunda kafu.lbak. bu makalenin sonundaki "stratejik Konumlanmanrn Altr itkesi" baqhkh ek.) Stratejinin Olmayrqr inlernet iqinin Eok sayrda dnciisii, hem nokta-comlar hem de yerleqik qirketler, rekabeti iyi bir stratejiye iligkin ne kadar reeete varsa neredeyse hepsini ihlal eder qekilde yiirtitmtiqlerdir. Kdr tizerine odaklanacaklan yerde, indirim, iicretsiz sununl, promosyon, kanal teqvikleri ve yolun reklam faaliyeti uygulamalartyla, ayrrmsrz her tiirli.i mtj$terinin peqine diiqerek. hastlatt ve pazar paylnr her ne pahastna olursa olsun azamileqtirrneye Ealrqtrlar. Miiqterilerini yiiksek fiyat cidemeye ran edecek sahici defer sunumu iizerine odaklanacaklan yerde internet ticaretindeki iq ortaklanndan reklam ve ttklama iicreti alma tiirti kaynaklardan dolayh gelirler elde etme peqine di.iqti.iler. Alternatifleri kryaslamak yerine, akla gelebilecek her tiirden iirijnt.i, hizmeti

14 Stratejide ilerlemeler Strateji ve internet veya enformasyonu sunma telaqrna dtiqtiiler. Deler zincirinr benzersiz bir tarzda ihtiyaca uyglur hale getirmek yerine, rakiplerinin faaliyetlerini taklit etme yoluna gittiler. Kendi mallart olan varlrklar ve pazarlama kanallan iizerinde denetim kurmak ve bu denetimi korumak yerine, iq ortakhklan kurma ve iligkilerini drganya havale etme telaqlna dtigtiiler; bu da onlann sahip olduklarr ayncahklari btisbtitiin yok etti. Bazr girketlerin bu hatalara dtiemedikleri dolrudur, ama bunlar kurah ihlal etmeyen istisnalardrr. Pek Eok qirket, stratejiyi ihmal ederek kendi sektcirtiniin yaptslna zarar vermiq, rekabet benzeqmesini hrzlandrrml$ ve kendilerinin veya bir baqkasrnrn rekabet iisti.inltiei.i elde etme qanslnl azaltmrqtrr. Boylece, miiqteri kazanmakla karhh[r artrrmayr birbirine karrgtrran ytkrcr, srfrr toplamh bir rekabet biqimi harekete geeirilmiq oldu. Daha da kotiisti, fiyat yegdne olmasa bile esas rekabet defiqkeni olarak tantmlandt. $irketler; internetin kolayh[r, hizmeti, uzmanlaqmayr, miieteriye cizel hale getirmeyi ve fiyat gekicilifini hakh Erkartan diler bieimlerini destekleme yetenefii tizerinde durmak yerine, rekabeti cildiirticii bir yanq haline getirdiler. Rekabet bir kez boyle tanrmlantnca, geriye doniiq Eok zordur. (bak.bu makalenin sonundaki "Aktlstzlar iein Stizciikler: internetin Yrkrcr Sozltifi.i" baqhklr ek.) iyi iqleyen qirketler, yerleqik qirketler de olsalar internet tarafindan ba$tan Erkanldrlar. Ne iein var olduklarlnr veya kendilerini benzersiz yapan qeyin ne oldu[unu unutup, en yeni intemet uygularnalannr kullanma ve nokta-comlartn sunduklart qeyleri taklit etme telaqrna kaprldrlar. Sektdr liderleri ayrrt edici pek az ozellik kattrklart pazar kesimlerine de girerek, mevcut rekabet listtinliiklerinden taviz verdiler. Omegin Merrill Lynch, ticari rakiplerinin diiqtik maliyetli hat-tizeri sunumlannt taklit etmeye kalktgrnakla en delerli iistrinli.iftinri-yetiqkin aractlartnt-yok etme gibi bir riske giriyor. Dahasr, Eok sayrda yerleqik girket, yanhq yola sapmrq yatrnmcl coqkusunu dikkate ahp, borsada kendilerine ait hisselerin delerlerini yiikseltme gibi alabildiline umutsuz bir gayretle, intemet birimlerini alelacele bir araya getirdi. Bunun bciyle olmasr $art degildi; gelecekte de boyle olmasr gerekmiyor. Ayrrt edici bir stratejiyi pekiqtirme, faaliyetleri ihtiyaca gdre diizenleme ve uyumu artlrma sciz konusu oldulunda, internet gereekten de eski kuqak ET'lere kryasla daha iyi bir teknolojik platform sunmaktadrr. Nitekim, ET geemiqte stratejiye zarar veren bir qeydi. Yazrlrm uygulama paketlerinin mii;teriye cizel hale getirilmesi zordu ve girketler Eolu zaman, yazrhmrn igerdifi "en iyi uy-eulamalara" ayak uydurabilmek iein, faaliyetlerini ytirtitme tarzlarrnr deliqtirmek zorunda kahyorlardr. Ayrr uygulanialan birbirleriyle ballantrh hale getirmek de olafanristi.i zor bir qeydi. iqletme Kaynak Planlamasr (ERP) sistemleri faaliyetleri birbirleriyle ilintili hale getirmekle birlikte, qirketler yine de kendi tarzlarrnr yazrhma uydurmak zorunda kahyorlardr. SonuEta, ET faaliyetleri standartlaqtrran ve rekabet benzeqmesini hrzlandrran bir gi.ie haline geldi. internet mimari si, y aal tm m i m arisi ve geli qtirrne arae lanndaki diger iyileqtirmelerle birlikte, ET'yi strateji bakrmrndan gok daha giielti bir araq haline getirdi. internet uygulama paketlerini qirketin benzersiz stratejik konumlanrqrnrn ihtiyaglarrna uygun hale getirmek gok daha kolaydrr. internet mimarisi ve standartlan aynr zamanda, deler zinciri boyunca ortak bir ET sunum platformu saflayarak, faaliyetler arasrndaki uyumu pekigtiren, gereekten biittinleqmiq ve ihtiyaca gdre diizenlenmiq sistemler olugturmaya imkdn vermektedir. (hak. bu makalenin sonundaki "internet ve Deler Zinciri" baqhklr ek.) Ne ki, bu avantajlan elde edebilmek iein, qirketlerin herkesin kullandr[r, "kutudan grkanverdi!i" paketlenmiq uyglrlamalarrn peqinden koqturmayr brrakrp, kullandrklan internet teknolojisini kendi bireysel stratejilerinin ihtiyaglanna yanrt verir hale getirmeleri gerekir. Paket uygulamalann ihtiyaca uygun hale getirilmesi hald zor olsa bile, bu zorlu[un sonugta elde edilecek rekabet iistiinltjeiiniin siirdijriilebilirl igine katkr sr olacaktr.

15 --1''-- 38 Stratejidellerlemeler Strateji ve internet 39 Bir Tamamlaylcr Olarak internet intemetin stratejik potansiyelinden yararlanabilmek igin, hem yoneticilerin hem de giriqimcilerin bakrq aerlannr deliqtirmeleri gerekecektir. internetin bir yamyam oldulu, konvansiyonel iq yapma tarzlannrn hepsinin yerini ahp, geleneksel avantajlann tiimtinti tepe taklak edeceli gok yaygrn bir kabul goriiyor. Bu bi.iytik bir abartma. HiE kuqkusuz, intemet ile geleneksel faaliyetler arasrnda sahici kryaslamalara -eidilebilir. Ornefin plak sektciriinde, hat-i.izeri mtizik dalrtrmr, CD iireten varlrklara olan ihtiyacr azaltabllir. Ne ki, genel olarak ele ahndrfrnda, gofu sektcjrde bu ti.ir altematif kryaslamalan cr I rzdr. Sektdrlerin deler zincirlerin - deki bazr unsurlann yerini intemet alacak olsa bile, deler zincirinin tamamlnl yutmasl olafianiistii az rastlanrr bir durum olacaktrr. Miizik iqinde bile. yetenekli yeni artistlerin bulunup desteklenmesi, mtizik tiretimi ve kaydr ve radyo ve televizyonlardan yayrnlanmasrnr sallama gibi geleneksel faaliyetlerin pek golu rinemlerini koruyacaktrr. Kanal Eakrqmasr riskinin de abartrldrlr anlagrhyor. Hat-ijzeri satr$lar yaygrnlaqtrkea, baqlanglgta interneti kuqkuyla kargrlayan geleneksel kanallar da ona kucak agtrlar. internet teknolojisinin bu kanallan mutlaka yutmast bir yana, bunlann pek Eolu iqin varolan firsatlan daha da geniqletebilir. Kanallann tasfiye olmasr tehlikesinin baglangreta sanrldrlrndan Eok daha driqrik oldugu anlagrhyor. internet uygulamalan ashnda qolu zaman miiqterileri bilgilendirme, i;lemleri ytiriitme ve girdi temin etme gibi gerekli olmakla birlikte rekabet bakrmrndan belirleyici olmayan faaliyetleri etkiler. Kritik cinemdeki qirket varhklan-yetiqrniq personel, sahip olunan i.iriin teknolojisi, verimli lojistik sistemler-olduklan gibi kalrrlar ve bunlar qofu zaman varolan rekabet tisttinliik- Ierini koruyabilecek giietedir. internet pek Eok durumda, qirketlerin geleneksel faaliyetlerini ve rekabet etme bicimlerini vutmaktan cok. onlarr tamamlar. ABD'nin en baqarrh ilag zinciri olan Walgreens'i ele alalrm. Walgreens, mtiqterileri geniq qekilde bilgilendiren ve hat-iizeri ilae sipariqlerinde bulunmalanna imkan veren bir web sitesini devreye soktu. Bu web sitesi, girketin iqlettigi mapazalan yok etmek bir yana, deferlerini daha da artrrdr. Sipariqlerini web i.izerinden yapan miigterilerin taml tamrna yi.izde 90'r ilaelann kendilerine gonderilmemesini, en yakrn mapazayabizzat gidip oradan almayr tercih ediyor. Walgreens, bazr sipariglerin internete kaymasrna ralmen, sahip oldulu yaygln ma$aza qebekesinin kendisine sa!lam bir iisttinliik salladrlrnr gordii. Bir bagka gi.izel ornek qirketlere bakrm i.irtinleri ve yedek par- Ea dalrtan W.W Grainger'dir. ABD'nin her yerinde stok depolarr bulunan bir aracr girket olan Grainger, internet tarafindan yok edilmeye mahk0m, okul ders kitaplanna ginneyi hak edecek kadar tipik bir eski ekonomi girketi goriintimtindeydi. Oysa Grainger, internetin o gi.ine kadar izleye geldi[i stratejiyi yok edeceli varsaylmlnr reddetti. Tersine, atr lgan hat-ilzeri giriqimlerde bulunarak, geleneksel iq yapma tarzrnr iyice koordine etti. $u ana kadar bu alanda elde ettili sonuglar oldukea flkir verici. Hat-iizerinden ahm yapan miiqteriler aynl zamanda di[er yollardan da ahm yapmayr siirdiiriiyorlar. Grainger'in tahminlerine g6re, hattizeri kanallarr kullanan miigterilere yaprlan satrqlardaki artrq hrzt,yalnrzca geleneksel araglan kulianan mi.igterilere yaprian normal satrglann artlq hrzrndan sadece ytizde 9 daha fazla. Walgreens gibi Grainger de. web tjzerinden yaprlan sipariqlerin, elindeki fiziksel nrekdnlann deferini artrrdrirnr gcirdii. ilag regetelerinin ahcrlan gibi endi.istriyel malzeme ahmcrlarr da genellikle verdikleri sipariqlerin derhal karqrlanmasrnr isterler. Bu malzemeleri yerel bir Grainger bayiine gidip almak, kendilerine ulaqttnlmasrnr beklemekten daha hrzh ve daha ucuzdur. Web sitesiyle stok depolannr birbirleriyle srkr srkrya biittnleqtirmek, sadece mtiqterilere sa$anan genel deleri artrrmakla kalmryor, Grainger'in maliyetlerini de driqtirtiyor. Sipariqleri hat tizerinden ahp iqleme koymak, geleneksel ydntemleri kullanmaktan dofal ola-

16 L-_ 40 Stratejidellerlemeler Strateji ve internet 4l rak daha verimli bir gey, ama yerel bir stok deposuna toplu sevkryat yapmak da, tekil siparigleri merkezi bir depodan sevk etmekten daha verimli. Grainger aynca, grkardrlr basrh kataloglann hat-tizeri iqlemleri destekledifini de fark etti. Kendi katalog igeriklerini hatiizerine aktaran pek gok girketin ilk iqgiidtisel davranrqr, basrh katalog Erkarmaktan vazgeemek oluyor. Ama Grainger katalog yayrmlamayr siirdiiriiyor. Keqfettili bir qey de qu: Her yeni katalogun dalrtrmr yaprldrlrnda, hat-tizeri sipariqlerde artrq oluyor. Kataloglarrn, hem web sitesini desteklemenin iyi bir aracr oldu-!unu, hem de ahcrlann ihtiyae duyduklan enformasyonu paketlemenin elveriqli bir bigimi olmayr siirdiirdiilti gdriiliiyor. Bazr sektdrlerde internet kullanrmr iyice yerlegik uygulamalarda sadece crhz bir kayma yaratlyor. Lands'End gibi kataloglu perakendeciler, General Electric gibi elektronik veri deliq tokug servisleri, Geico ve Vanguard gibi dolrudan pazarlamaciar ve daha bir si.iril qirket intemet iqine, trpkr geleneksel iqlere baktrklan gibi bakryorlar. Bu sektcjrlerde yerleqik qirketler kendi hat-iizeri faaliyetleriyle geleneksel faaliyetleri arasrnda varolan ve nokta-comlann onlarla rekabet etmesini Ozellikle zorlaqtrran gok dnemli sinerjilerden yararlanryorlar. Hat-i.izeri iqleri destekleyen-ve mi.iqterilerin kiqisel hizmetten vazgegip, drnelin kolayhk veya daha diiqiik fiyat karqrh[rnda ivedi teslimatr tercih ettikleri-benzer nitelikteki endi.istri kesimlerine yonelik bir inceleme, internetin yarattler firsatlann biiyiikltigtine iligkin tahminler konusunda dnemli bir gereeklik srnamasr yapmamlzl sallayabilir. Ornefin reeeteli ilaglar iqinde, 1990'h yrllann sonlannda posta sipariqleri tiim ahmlann sadece yi.izde 13 kadannr oluqturuyordu. Hat-tizeri ilaq malazalan posta sipariq kanallanna kryasla daha fazla mi.iqteri gekiyor olsalar bile, bunlann fiziksel muadillerinin yerini ti.imiiyle almalarr mtimktin g6rtinmiiyor. Sanal faaliyetler fiziksel faaliyetlere olan ihtiyacr ortadan kaldtrmryor, tersine golu zaman onlarrn <jnemini daha da arttnyor. internet faaliyetleriyle geleneksel taaliyetlerin birbirlerini tamamllyor olmastnrn bir dizi nedeni var. Birincisi, bir faaliyet alanrnda internetin kullanrlmaya baqlarnasr golu zaman deler zincirinin diler bdli.imlerindeki fiziksel faaliyetlere olan talebi artlrmaktadrr. Orne!in dolrudan sipariq, depolama ve sevkryatrn onemini artrrmaktadrr. ikincisi, internetin bir faaliyet alanrnda kullanrlmasrnrn qolu zaman hie urnulmayan yeni ve zengin fiziksel faaliyetleri gerektiren sistematik sonuelan olabilmektedir. Omegin intemet temelli eleman arama hizmetleri, potansiyel iq baqvurulanna eriqim maliyetlerini biiytik ciletide diiqiirmi.iq, ama aynt zamanda da iqverenlerin rjntinde daflar gibi elektronik CV'lerin yrfrlmasrna neden olmuqtur. internet. i; arayanlann CV'lerini ulaqtrrmalannr kolaylaqtlrarak, igverenleri gok daha fazla sayrda uygunsuz bagvuruyu gozden geeirmek zorunda brrakryor. Qo[u zaman, fiziksel faaliyetlerin cephe gerisi ek maliyetleri cin cephede saflanan tasarruflan aqabiliyor. Benzer bir dinamik Eo[u zaman dijital pazarlan da mecalsiz brakryor. Tedarikgiler faaliyetlerini hat-tizerine aktardrklannda sipari q almanrn getirdifi iglem maliyetlerini azaltabiliyorlar, ama ote yandan Eo-!u zaman enformasyon ve kota talep eden gok sayrda ek bagvuruya yanlt vermek zorunda kalryorlar ve bu da geleneksel faaliyetlere yeni yiikler bindiriyor. Bu gibi sistematik etkiler qunu 6ne qrkanyor: internet uygulamalarr tek baqrna varolan teknolojiler delildir; bunlann deler zincirinin biittinsel parealan haline getirilmeleri gerekir. UEiinctisri, konvans iyonel ycintemlerle kryas landrfr nda. Eo!u internet uygulamasrnrn birtakrm eksiklikleri vardrr. internet teknolojisinin bugtin yapabilecefi Eok yararh iqler oldufu ve gelecekte gok daha geliqkin hale geleceli kesinse de, her qeyi yapmasr m[imktin defildir. Srnrrhhklan qunlardrr:. Mti$terilerin lirtinleri fiziksel olarak incelemeleri, onlara dokunup test etmeleri veya kullanrm ya da onanm konusunda iq tizerinde yardrm almalan miimkiin degildir.

17 A.) Stratejide I lerleme ler Strateji ve Internet 43 Bilgi aktarrmr kodlanmrg bilgiyle srnrrhdrr; bu durum yetigkin personelle etkilergimin saflayabileceli kendili!indenligi ve hi.ikiimleri devre drgr brrakmaktadrr. Yijz yize temasln olmayrqr tedarikeiler ve mtiqteriler hakkrnda (satrn alma ahqkanhklan otesinde) bilgi edinmeyi srnrrlamaktadrr. Miiqteriyle insani temasrn olmayrqr ahmlan teqvik etme, satrqa iliqkin alternatifleri kryaslama ve koqullan saptama, tavsiyelerde bulunup gtivenceler verme ve satrqr baflama konusunda giieli.i bir aragtan yoksun kalmaya yol aemaktadrr. Enformasyona web siteleri arasrnda dolagarak ulagma ve do[rudan sevkryat zorunlulu!u gecikmelere neden olmaktadrr. Ki.iEiik sevkryatlan bir araya getirme, paketleme ve gdnderme ekstra lojistik maliyetlere yol agmaktadrr. $irketler; satrg gtictintin, dalrtrm kanallannrn ve satrn alma boliimlerinin yerine gegirdikleri iqlem gerektirmeyen (miiqterinin ayafrna giderek verilen srnrrh hizmet ve bakrm hizmetleri gibi) diiqiik maliyetli iqlevlerden yararlanamaz hale gelmektedirler. Fiziksel tesislerin bulunmayrgr bazr iqlevleri srnrrlamakta ve imajr giiglendirip performansr pekiqtirme araelannr azaltmaktadrr.. Varolan enformasyonun ve satrn alma seqeneklerinin qok fazla olugu yeni mi.iqteri bulmayr zorlaqtrrmaktadrr. Geleneksel ydntemlerin (gereek-zamanh enformasyonun eksikli[i, yizyoze etkileqimin yiiksek maliyeti ve enformasyonun fiziksel versiyonlannr iiretmenin yiiksek maliyeti gibi) eksiklikleri nasrl internet yontemleriyle giderilebiliyorsa, bir qekilde yeniden dtizenlenen geleneksel faaliyetler de, Eolu zaman, sciz ko- nusu bu stntrltltklarr oyle telafi edebilir. Ashnda bir intemet uygulamasryla bir geleneksel ydntemin stk stk, birbirlerine faydasr dokunur. Omelin pek gok qirket, iirtn bilgisi sallayan ve dolrudan sipari;i destekleyen web sitelerinin, geleneksel satrq ekiplerinin tiretkenliiini azaltmadr!rnt, onlan zayrfl atmadt!tnt, tersine daha iiretken ve gi.ielii krldr[rnr gormtiqtiir. Satrq ekipleri, web sitesinin stnrrlthklartnr, cirnelin kiqisel tavsiye ve satl$ sonrast hizmetlerle telafi edebilirler. Dahast, site rutin enformasyon deliq tokuqunu otomatikleqtirerek ve ipuelarrna iligkin yeni bir verimli kanal iglevi gdrerek, satrq ekibinin iiretkenlilini artrrabilir. $irketin stratejik konumlanmastnln kcige tagrnr oluqturan faaliyetleri arasrndaki uyum, internet teknolojisinin kullanrlmastyla giielendirilmiq olur. Yoneticiler, internetin sahip oldulu potansiyeli, bir yamyam olarak degil de bir tamamlaytct olarak gormeye baqladrlar mr, kendi hat-iizeri gabalarrnr cirgtitlemeye de gok farkh bir yaklaqtm gdstereceklerdir. Pek Eok yerleqik qirket, yeni ekonominin yeni kurallara gore igledifii inancryla, kendi internet faaliyetlerini balrmsrz birimler halinde drgiitlemiqtir. iddiaya gdre, yamyamhk korkusu ana cirgiittin interneti cesaretle kullanmaslnr engellemektedir. Aynca, internet faaliyetlerinin ayrr bir birim olarak cirgtitlenmesi, yattnmctlarla iliekiler baktmtndan da yararlt olmakta ve qirketi halka aemayr, hisse senetlerinin izlenmesini ve girketlerin piyasanrn internet girigimlerine yonelik heveslerine yanlt vermelerine ve internet alantnda yetenekli insanlan kendilerine Eekebilmek lizere tizel tegvikler sallamalanna imkan veren yan kuruluqlar olugturmalartnt kolaylagtrrmaktadrr. Ama cirgtitsel ayrthk, anlaqrlrr bir qey olmakla birlikte, girketin rekabet iistiinliilii sallama yetisine Eo[u zaman zarar vermiqtir. $irketler, interneti genel stratejinin bir pareasl haline getirmek yerine ayn internet stratejileri yaratarak, geleneksel varltklardan yararlanamaz hale gelmig, ben-de-vartm rekabetini krzrqttrmrq ve rekabet benzeqmesini hrzlandrrmtqlardrr. Bames & Noble'rn,

18 ,r- 44 Stratejideilerlemeler Strateji ve Internet +5 Barnesandnoble.com'u ayn bir cirgtit olarak kurma karan bunun canh bir cirnelidir. Bu durum qirketin hat-iizeri malazaslnrn fiziksel ma[aza qebekesinin sahip oldulu gok sayrda avantajdan yararlanmasrnr engellemig. bciylece Amazon'un ekmefine yae siiri.ilmiigtiir. internet teknolojisinin ana grivdeden ayrr tutulmayrp, girketin btiti-in krsrmlarrndaki ana birimlerin sorumlulu!u altrna verilmesi gerekir. $irketler, ET kadrolan ile drq danrqmanlardan aldrklan destekle, bu teknolojiyi verdikleri hizmetleri zenginleqtirmek, verinrlilifi artrrmak ve varolan giielerinden yararlanmak iein kullanmalrdrrlar. Ayn birimler bazr koqullarda uygun olsalar bile, drgiitteki herkes internet kullanrmrnrn getirdili baqanlan paylaqmaya teqvik edilmelidir. Yeni Ekonominin Sonu $u halde, intemet varolan sektdrler veya yerleqik qirketler igin golunlukla yrkrcr defildir. Bir sektciri.in en ijnemli rekabet tisttinliili.i kaynaklannr nadiren etkisizleqtirir; ashnda gofu durumda bu kaynaklann cinemini daha da arttnr. Ustelik, biitiin qirketlerin internet teknolojisine kucak aemasryla, internet bir iistrinltik kaynafr olmaktan Erkacaktrr. Temel internet uygulamalan, oyunu aema parast haline gelecektir: $irketler bu uygularnalar olmadan ayakta kalamayacak, ama bunlan kullanryor olmaktan otijrii herhangi bir tisttinltik de elde edemeyeceklerdir. Bunun yerine, benzersiz iirtinler, fikri miilkiyeti olan igerik, ayrrt edici fiziksel faaliyetler, daha tisttin tirtin bilgisi ve gi.iglii kiqisel hizmet ve iliqkiler gibi geleneksel gr.ielerden, daha sallam rekabet Ust[nliikleri dofacaktrr. internet teknolojisi, qirketin faaliyetlerini daha ayrrt edici bir sistem iginde birbirine ballayarak bu iistijnli.ikleri pekiqtirebilir, ama onlarrn yerini almasr pek s6z konusu olamaz. Sonug olarak, internet ile geleneksel rekabet i.istijnli.jklerini biitiinleqtiren stratejiler ve rekaber bigimleri pek Eok sektdrde ils- fiinliiei.i ele geeirmek zorundadrr. Talep cephesinde, ahcrlann Eo-!u hat-iizeri hizmetlerle kigisel hizmetlerin ve fiziksel mekanlarrn birleqtirilmesini ayn web dafrtrm birimlerine tercih edeceklerdin kanal tercihlerine, teslimat seeeneklerine ve qirketlerle iliqki kurmanrn geqitli biqimlerine sahip oln.rak isteyeceklerdir. Arz cephesinde ise, tiretim ile tedarik-internet ile geleneksel yrintemlerin stratejiye uygun bieimde birlegmeleri halinde-daha etkili olacaktrr. Ornelin, miiqterinin ihtiyacrna uygun, 6zel tasarlanmt girdiler, internet araelannrn sa$adr!r kolaylrklar sayesinde, dofrudan satrn ahnacaktrr. Temel tiriinler dijital pazarlardan satrn ahnabilecek, ama satln alma uzmanlan, tedarikei satrg ekipleri ve depolarna yerleri de golu zanlan yararh, de[er katan hizmetler sunacaktrr. Geleneksel ycintemler i le internet ycintemlerinin btitlinleqtiri I - mesi yerlegik qirketlere potansiyel tisti.inltikler kazandrnr. Bu qirketlerin internet ycintemlerini benimseyip biitiinle;tirmeleri nokta-com qirketlerin geleneksel ycintemleri benimseyip biitiinleqti r- melerinden daha kolay olacaktrr. Ne ki, intemeti basit "trklamave-yapr$trrma" konfigiirasyonlanyla eski rekabet bigimlerinin tizerine aqrlayrvermek yeterli degildir. Yerleqik qirketlerin en baqarrlr oiduklarr durumlar, intemeti geleneksel faaliyetlerini yeniden dtizenlemek iein kullandlklan veya intenietle geleneksel yaklaqrmlarrn yeni bileqimlerini bulduklan durumlardrr. Nokta-com'lar, birbirlerine veya yerleqik qirketlerin konumlanrqlanna yeti$mek ve onlan gegmeye Ealrgmak yerine. her qeyden once kendilerine ozgil, ayrrt edici stratejiler izlemelidir. Sadece fiyata dayah rekabeti terk edip, onun yerine tirtin seeimi. tiriin tasarrmr, hizmet, imaj ve kendilerini farklrlaqtrrabilecekleri di[er alanlar iizerinde odaklanmalrdrrlar. Nokta-com'lar da intemetle geleneksel ycintemleri birlegtirme yolunu tutabilirler. Bazrlan bunu kendi ayrrt edici tarzlannr yaratarak baqaracaktrr. Diferleri ise. aynr qeyi internet ile geleneksel ydntemler arasrnda sahici kryaslanabilir alternatif'ler bulundu! u pazar dilimlerin-

19 46 Stratejidellerlemeler Strateji ve internet 4l de-ya belirli bazr miiqterilerin ihtiyaglartntn en iyi katrksrz internet yaklagrmlarryla karqrlandrlr pazar dilimlerinde ya da belirli bazr iiriin veya hizmetlerin en iyi fiziksel varltklara ihtiyae duyulmadan sunulabildi-ei pazar di limlerinde-yo!unlaqarak bagaracakttr. (hak. bu makalenin sonundaki "Nokta-Com'lar ve Yerleqik $irketler igin Stratejik Zorunluluklar" bagltkh ek.) Gelenekseliderler kendi gi.ielerini tekrar dayattrkga ve nokta-com'lar da daha odaklanmrg stratejiler izledikqe, bu ilkeler pek Eok sektdrde qimdiden gdzle gciriiliir hale geliyor. Finansal aracrhk sektdriinde faaliyet gosteren Charles Schwab, hat-iizeri ticarette (1999 sonunda yi)zde 18) E*Trade'den (yi.izde 15) daha biiytik bir pay kapmrq durumda. Ticari bankacrhkta, Wells Fargo, Citibank ve Fleet gibi yerleqik kuruluqlar, internet bankalartndan Eok daha fazla sayrda hat-iizeri hesaba sahipler. Yerleqik qirketler perakendecilik, finansal enformasyon ve dijital pazar gibi alanlardaki internet faaliyetleri ijzerinde de egemenlik kurmaktalar. Nokta-com'lartn en umut verici olanlart mi.iqterilerine gereek deler saflamak amactyla kendilerine 6zgti en ayrrt edici becerilerinden yararlantyorl ar. OrneIin ECollege, verilen derslerin internete yerleqtirilmesi ve bunun gerektirdili qebekenin iicretsiz olarak iqletil mes i konulannda i.inivers itelerle birl ikte Eal r - qan bir tam-hizmet tedarikqisidir. Bu qirket, reklam geliri ve buna ballr baqka gelirler elde etme umuduyla, kendi markast alttnda i.iniversitelere bedava site sunan rakiplerinden fersah fersah daha baqarrhdrr. Bu gozle baklldrlrnda. "yeni ekonomi" denen Eey, yeni ekonomiden Eok, yeni teknoloji erigimine sahip bir eski ekonomiyi andrrmaktadtr. Hatta "yeni ekonomi" ve "eski ekonomi" deyimlerinin kendileri bile, efer bir gegerlilikleri vardrysa. btt gegerlilili hrzla yitiriyorlar. Yerleqik qirketlerin eski ekonomileri ile nokta-com'lann yeni ekonomileri ie iee gegiyor; qok yakrnda bunlarr birbirlerinden aylrt etmekte zorlanaca[tz. Bu deyimleri emekliye ayrrmak qok saglrklr bir ;ey olacak: zira boyle bir qey, internetin genelik yrllannda ekonomik defer ilzerinde gok yrkrcr sonuelar yaratml$ olan kafa kanqrkh[rnr ve bulanrk dtiqiinmeyi epey azaltacakttr. internetin hangi bakrmdan farkh oldu[unu anlamaya qahqrrken, hangi bakrmdan aynr oldufunu anlamayr bir yana brraktrk. ig yapmanrn yeni bir aracl ortaya gtkmrq, ama rekabetin temelleri aynr kalmrqtrr. Internetin evriminin bir sonraki a$amasl e- iq'ten iqe, e-stratejiden stratejiye gegig olacaktrr. Ancak internetin genel stratejinin bir pareasr haline getirilmesiyle. bu giielti yeni teknoloji rekabet iisti.inliigii bakrmmdan da aynr derecede gi.iglii bir kuvvet haline gelecektir. Stratejik Konumlanmanrn Altl ilkesi AyrRT EDici STRATEJ K BiR KoNUMLANMAYI sallamak ve onu koruyabilmek igin bir girketin altt temel ilkeye ihtiyacr vardrr. Birinci ilke, doqru hedefle baglamakttr: uzun vadeli buyrlk yatrrtm getirisi elde etmek. Gergek ekonomik de$er ancak surdurulebilir karltltk temeline oturtulmug bir stratejiyle yarattlabilir. Ekonomik deqer, eler mugteriler bir tirun veya hizmet igin onu Uretmenin maliyetinin ustunde bir fiyat odemeye raztysalar, yarattlabilir. Hedefler, hacim veya pazar paytnda liderlik olarak tanrmlanrr ve karlartn bunun sonucunda elde edilece[i varsaytltrsa, bundan go$u zaman zaytf stratejiler gtkar. Aynt gey, stratejilerin, yattrtmctlartn algtlanan arzulanna uygun olarak saptanmasl durumunda da soz konusudur. ikincisi, bir girketin stratejisi ona, rakiplerinin sundu-!undan farklt bir deqer 1nermesiveya ya'ar yelpazesi sunabilme imkanrnl vermelidir. $u halde strateji ne rekabet etmenin evrensel olarak en iyi yolunu bulma arayrgrdrr, ne de her mugteri igin her gey olabilme gabastdrr. Strateji, belirli bir dizi kullanlm gerqevesi iginde ve-

20 48 Stratejide i le rleme le r Strateji ve internet 49 ya belirli bir mugteri yelpazesi igin benzersiz de$er sunulmasrnr saglayacak bir rekabet bigiminin tanrmlanmasrotr. Ugrlncusu, stratejrnin ayrrt edici bir deqer zincirine yans I masr gerekir. Sti rdu rri lebilir bir rekabet rjstu n [j gri kurabilmesi igin, girketin rakiplerden farkh faaliyetler yurritmesi ya da benzer faaliyetleri farkh bigimlerde gergeklegtirmesi gerekir. Bir girketin; Uretimini, lojistigini, hizmet sa!lamayr, pazarlamayr, insan kaynaklarr yonetimini ve benzer geyleri rakiplerinden farklr olarak nasrl yurutece!ini ve bunlarr kendi benzersiz de$er 6nermesine nasrl uygun hale getirece$ini tasarlamasr gerekir. Eger girket en iyi uygulamalarr benimseme uzerinde odaklanrrsa, kendisini gogu faaliyetini rakiplerinin faaliyetlerine benzer bigimde yurtitur durumda bulur ve bu da herhangi bir ustlinluk sallamasrnr zorlagtrrrr. DorduncUsu, saqlam stratejiler alternatifleri ktyaslamayt gerektirir. Bir girketin bazr faaliyetleri bakrmrndan benzersiz olabilmesi igin, bazr urun ozelliklerinden, hizmetlerden veya faaliyetlerden vazgegmesi veya bunlara hig el atmamasr gerekir. Bir girketi gergekten ayrrt edici yapan gey, UrUnlerdeki ve de$er zincirindeki bu turden alternatif kryaslamalarrdrr. Urunlerde veya deqer zincirinde yaprlacak iyilegtirmeler alternatifleri kryaslamayr gerektirmiyorsa, o zaman bu iyilegtirmeler go$u zaman, taklit edilebilir yeni en iyi uygula' malar halini alrr, gunku rakipler varolan rekabet biqimlerinden higbir odun vermeden aynr geyi yapabilirler. ButUn mugteriler iein her gey olmaya galrgmak demek, o girketin herhangi bir t)stlin[igunrin olmamasrnr garanti altrna almakla neredeyse aynr geydir. Begincisi, strateji bir girketin yaptrgr geyin butun unsurlarrnrn birbirlerine nasl uydurulacaqtnr tanrmlar. Strateji, deqer zinciri boyunca birbirlerine kargrlrklr bagtmhlrk iqinde bulunan tercihler yapmayr gerektirir; bir girketin yaptrgr butun faaliyetler birbirlerini kargrlrkh olarak pekigtiriyor olmalrdrr. Ornegin, bir girketin tirun tasarrmr, o girketin imalat sr.irecine yaklagrmrnr pekigtirmelidir ve bunlarrn her ikisi de girketin satrg sonrasr hizmetleri ytjruttig bigimigin bir kaldrrag iglevi gdrmelidir. Uydurma sadece rekabet tistunlugunu artrrmakla kalmaz, stratejinin taklit edilmesini de zorlagtrrrr. Rakiplerin bir faaliyeti veya Urtin 6zelligini kopyalamalan oldukga kolaydrr, ama bir rekabet sisteminin tamamrnr kopyalamakta zorlanacaklardrr. EQer uydurma yoksa, imalattaki, pazarlamadaki veya dagrtrmdaki tekil iyilegtirmelerin muadilleri derhal bulunur. Ve nihayet, strateji tutulan y6nde devamltlrqr gerektirir. Bazr frrsatlardan yararlanmama anlamrna gelse dahi, girkeiin arkasrnda durdurdu$u ayrrt edici bir deler onermesi olmalrdrr. Ydnde devamlrlrk yoksa, girketlerin benzersiz beceri ve varlrklar geligtirmeleri veya mugteriler nazannda guglu itibar edinmeleri zordur. $u halde, girketi srk srk "yeniden yaratmak" genellikle, stratejik dugunmede zayrflr{rn ve srradanlagmanrn igaretidir. Surekli iyilegtirme bir zorunluluktur, ama buna her zaman stratejik bir y6nelim krlavuzluk etmelidir. Daha genig bir anlailm igin bak. M.E. Porter, "What is Strategy?" (HBB Kastm-Arahk 1 996). Akrlsrzlar igin Sozci,ikler: internetin Yrkrcr Sdzliigti irurerruer UzeniruoE igi eelinlevrru rekabete iligkin yanhg yaklagrmlar bu alanda kullanrlan dile bile sinmig durumda. Nokta-com'lar ve di$er inlernet aktcjrleri stratejiden ve rekabet ustunlugrlnden sdz etmek yerine, "ig modelleri"nden soz ediyorlar. Zararstz gibi gortinen bu terminoloji kaymalart ciltler dolduraca kadar 6nemlidir. lg modelinin tanrmr, en azrndan mu$laktrr. Qogu zaman bir girketi nasrl ig yaptt!tna ve nastl ge-

Strateji ve Internet. 6zet. MrcuaBr- E. Ponrnn

Strateji ve Internet. 6zet. MrcuaBr- E. Ponrnn Strateji ve Internet MrcuaBr- E. Ponrnn 6zet irurerruer igir.riru qox snvronorucusu, hem nokta-comlar hem de yerlegik girketler, rekabeti ne kadar iyi strateji regetesi varsa hemen hemen hepsini ihlal

Detaylı

icindekii,bn /r. isr,alt ARAZi ve vergi sisrnuinin TE$EKKUTU vn osmanlr DEVRiNDEKi $EKiLLERLE MUKAYESESi... ls

icindekii,bn /r. isr,alt ARAZi ve vergi sisrnuinin TE$EKKUTU vn osmanlr DEVRiNDEKi $EKiLLERLE MUKAYESESi... ls icindekii,bn J x /r. Koy, rovlu vb ivrpnratorluk...... I V. Milletleraran Ttirkiye Sosyal ve iktisat Tarihi Kongresi. Teblidler, U.U. Tiirkiyat Arasttrmave Uygulama Merkezi, istanbul 2l-25, Adustos 1989.

Detaylı

ALl. : Tiim Kalemlere Teklif verilmesi Zorunludur. ihtiyac LiSTESi. Sayf : B.10.4.1SM.4.'72.00.20/ Konu : Teklife Davet. Fivat

ALl. : Tiim Kalemlere Teklif verilmesi Zorunludur. ihtiyac LiSTESi. Sayf : B.10.4.1SM.4.'72.00.20/ Konu : Teklife Davet. Fivat T.C. SAcLIK BAKANLIEI TURKIYE KAMU HASTANELERi BiRLiEi BATMAN BOLGE DEVLET HASTANESi Sayf : B.10.4.1SM.4.'72.00.20/ Konu : Teklife Davet Sayrn :... Kurumumuzun ihtiyacr otan HEMOGRAM REAKTiFI icin TEST

Detaylı

HALKLA ir,igximnde RADYONUN yeri VE RADYO REKLAMLARI

HALKLA ir,igximnde RADYONUN yeri VE RADYO REKLAMLARI Marmara lletisim Dergisi, Sayt:9, Ocak 1995 Marmara Joumal of Communicatiotts, Number:9, Janrcry 1995 HALKLA ir,igximnde RADYONUN yeri VE RADYO REKLAMLARI Arq.Giir. ntrru 6ZCBN MARMARA UMVERSITESi Iletigim

Detaylı

Bir televizyon kuruluqu, programlannrn

Bir televizyon kuruluqu, programlannrn Marmara itetieim TELEViZYON YAYINcII-tGiun ALTERNATIF TEKNOLOJI:MMDS.* Dog,Dr. Ahmet $A,[ITI{KA:YA,' * :M,tl,, lleritirn.fittirresi Bir televizyon kuruluqu, programlannrn igerili, kaplama alanr ve lisans

Detaylı

mr,i owrutuwrz ANrr,agffi ir,igxin KonnisvoN TEBLici

mr,i owrutuwrz ANrr,agffi ir,igxin KonnisvoN TEBLici A\IRUPA T O P LUL U GU'NU KURAN AI{TI,A $II,IA' NIN 81(1). IVIADDESiNE GORE REKABETI olqulebir",in gnxilde Krsrrffi mr,i owrutuwrz ANrr,agffi ir,igxin KonnisvoN TEBLici (de minimis*) (200L/c 368/07) (EEA

Detaylı

TURiZMYETURiZM OLAYI. TURiZM: Yeterli boq zamana, yeterli mali olanaklara ve seyahatten. DAR KAPSAMDA TURiZM VE OTELCiLiK

TURiZMYETURiZM OLAYI. TURiZM: Yeterli boq zamana, yeterli mali olanaklara ve seyahatten. DAR KAPSAMDA TURiZM VE OTELCiLiK Marmara lletisim Dergisi, Sayr:8, Ekim 1994 Mamara Joumal of Conununications, Number:8, October 1994 DAR KAPSAMDA TURiZM VE OTELCiLiK Arg. Giir. nuru OZCnn MARMARA r-rllvensiresi itetiqim Faktiltesi Dar

Detaylı

- Genel Kurul Kararr - Uygulama Esas ve Usulleri .-.-

- Genel Kurul Kararr - Uygulama Esas ve Usulleri .-.- % T. C. YUKSUKOGRE'I'I\I KURULU BASKANLIEI Sayr : Konu : B.30.o. imi.o.oo.oo.01/ 6l 8< ttq3o Tezsiz Yuksek Lisans Bilkent / ANKARA.a2...o.L,.2a.aJ 2547 sayfi YUksekogretim Kanununun ek 27 nci maddesi gere$ince

Detaylı

TEI : O 312 218 34 97 FAKS :0 3l22lE 34 9E E-mail : coskun.sa in@titck.gov.tr. il.cili Ki$i : Cogkun SARGIN. SATINAIMABiNMi.

TEI : O 312 218 34 97 FAKS :0 3l22lE 34 9E E-mail : coskun.sa in@titck.gov.tr. il.cili Ki$i : Cogkun SARGIN. SATINAIMABiNMi. KURUM BiRiM ISIN ADI TARiH ALIM TURU T.C. SAdLIK BAKANLI6I TURKiYE ilaq VE TIBBI cihaz KURUMU MALZEME IHIZMET ALIMI 06/03t2015 MALZEME ALIMI T,c Sag* BakanlEr KURUMUMUZ TIBBi CiHAZ LABORATUVARLARI IHTiYACI

Detaylı

,:t? KYS : Kalite Yonetim Sistemini, ixttl9i. VER : Olgme ve izleme sonuglarrnr, ifade eder. 4.iLGiLiDOKUMAN 1.AMA9 2.KAPSAM 3.TANIMLAR 6.

,:t? KYS : Kalite Yonetim Sistemini, ixttl9i. VER : Olgme ve izleme sonuglarrnr, ifade eder. 4.iLGiLiDOKUMAN 1.AMA9 2.KAPSAM 3.TANIMLAR 6. ,:t? ixttl9i VERI ANALIZ REHBERI 1.AMA9 iyilegtirme veya Diizeltici/ Onleyici faaliyet yapmak iizere olgme ve izleme sonuglanntn analizinde, uygunsuzluklarrn nedenlerini ve goztimlerini saptamada yontem

Detaylı

PROGRAMLAMA DiLLERi. NATURAL ve IMS bunlara 6rnek verilebilir. Bu diller profesvonellerin. Arq. Giir. Levent ELDENiZ MARMARA r-n rivpnsiresi.

PROGRAMLAMA DiLLERi. NATURAL ve IMS bunlara 6rnek verilebilir. Bu diller profesvonellerin. Arq. Giir. Levent ELDENiZ MARMARA r-n rivpnsiresi. Marmara lletisim Dergisi, Sayt:7, TemmuT 1994 PROGRAMLAMA DiLLERi Arq. Giir. Levent ELDENiZ MARMARA r-n rivpnsiresi itetiqim Fakiiltesi Bilgisayar bilimi bilgi iglemin araglannr ve geli$im stirecini igerir.

Detaylı

ADANfi:r.ir.iGi Hatk Satl{r Mtrdiirtiigi

ADANfi:r.ir.iGi Hatk Satl{r Mtrdiirtiigi Sayr Konu Yaklagrk Maliyet. ADANfi:r.ir.iGi Hatk Satl{r Mtrdiirtiigi YAKLA$TK MALIYETE ESAS F,ORM ADANA... L... t2013 nntinssnsnsinn Mtidtirliiprimiiztin ihtiyacr olan agaprda cinsi, miktan ve rjzellikleri

Detaylı

Servet GYO. 'Fiyat Tespit Raporu' DEGERLENDIRME RAPORU. A) girket HAKKTNDA VER LEN B LG LER. 'Servet GYO Fiyat Tespit Raporu' DEGERLENDIRME RAPORU

Servet GYO. 'Fiyat Tespit Raporu' DEGERLENDIRME RAPORU. A) girket HAKKTNDA VER LEN B LG LER. 'Servet GYO Fiyat Tespit Raporu' DEGERLENDIRME RAPORU 'Fiyat Tespit Raporu' DEGERLENDIRME RAPORU 15t04t2013 Servet GYO 'Servet GYO Fiyat Tespit Raporu' DEGERLENDIRME RAPORU Bu rapor, Yatrrrm Finansman Menkul Degerler A.$. tarafrndan hazrdanmtgttr. Rapor,

Detaylı

rtinrive er.ivrir n, iller MEcLiSi BASKANLTGTNA

rtinrive er.ivrir n, iller MEcLiSi BASKANLTGTNA i**-*; i,:; " "'": l ii"rl -' : ;.*:;".".-"*. j t:':,.,,. I,:i i rtinrive er.ivrir n, iller MEcLiSi BASKANLTGTNA 1910412012 tarih ve 6292 sayrh orman Kdylulerinin Kalkrnmalannrn Desteklenmesi ve Hazine

Detaylı

Bölüm 11. Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler İŞLETME BİRLEŞMELERİ. (Mergers)

Bölüm 11. Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler İŞLETME BİRLEŞMELERİ. (Mergers) Bölüm 11 Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler İŞLETME BİRLEŞMELERİ (Mergers) İki veya daha fazla sayıda bağımsız işletmenin, eski kimlik ve tüzel kişiliklerini sona erdirerek, sahip

Detaylı

rnxxir ganrxnvrnsi "HELyuM sogurma sisrnui BoRULAMA niznrnri " ANKARAI]NiVERSITESI ELEKTRON HIZLAIIDIRICISI VE LAZER TESiSi (TARTA)

rnxxir ganrxnvrnsi HELyuM sogurma sisrnui BoRULAMA niznrnri  ANKARAI]NiVERSITESI ELEKTRON HIZLAIIDIRICISI VE LAZER TESiSi (TARTA) ANKARAI]NiVERSITESI ELEKTRON HIZLAIIDIRICISI VE LAZER TESiSi (TARTA) "HELyuM sogurma sisrnui BoRULAMA niznrnri " rnxxir ganrxnvrnsi Proje No: DPT2006K-120470 Teknik $artname Numarasr: TARLA.2O14TSHZ;OOT

Detaylı

POLISiN BiRBYSEL OLARAK YABANCI DiL OGNNNME QABALARINA BiR KATKI

POLISiN BiRBYSEL OLARAK YABANCI DiL OGNNNME QABALARINA BiR KATKI Polis Bilimleri Dergisi Cilt:4 (3-4) Turkish Journal of Police Studies Vol: 4 (3-4) POLISiN BiRBYSEL OLARAK YABANCI DiL OGNNNME QABALARINA BiR KATKI A Contrubition to Police's Struggle to Learn Foreign

Detaylı

Teknolojik Yeniliklerin Küçük ve

Teknolojik Yeniliklerin Küçük ve Teknolojik Yeniliklerin Küçük ve Orta Boy İnşaat Firmalarõna Yaygõnlaşmasõ Doktora Tez Savunmasõ Emrah Acar Y. Mimar 13 Haziran 2005 İstanbul Teknik Üniversitesi Teknoloji difüzyonu yeni ürünlerin, süreçlerin

Detaylı

Yrd. Dog. Dr. H. Omer TONTU$ Bakan a. Genel Mi.idiir

Yrd. Dog. Dr. H. Omer TONTU$ Bakan a. Genel Mi.idiir Yrd. Dog. Dr. H. Omer TONTU$ Bakan a. Genel Mi.idiir Evraktn elektronik imzah suretine http://e-belge.saglik.gov.tr adresinden 9db25c7a-4db6-42c1-bfc6-3e5e90bdb98b kodu ile erigebilirsiniz Aziziye Mah.Cinnah

Detaylı

Birlikten kuvvet doğar

Birlikten kuvvet doğar Birlikten kuvvet doğar Geniş tedarikçi ağının gücü ile kurumsal firmaların toplu satınalma ve tedarik ihtiyaçlarını uygun fiyatlarla karşılamasını sağlayan Multiavantaj Business, firmanıza satın alırken

Detaylı

Siirekli Efitim Aragtrrma ve Uygulama Merkezi

Siirekli Efitim Aragtrrma ve Uygulama Merkezi TOBB Ekonomi ve Teknoloji Universitesi Siirekli Efitim Aragtrrma ve Uygulama Merkezi Say: 72180796/419 Konu: TOBB BfU-SnnA E$tim Programlan Hk. l;:. r!.r : trr.rt!_!.lic*q.r"nt 1. ; \r::: \,,,..,.-j {]nasi

Detaylı

ONpUfi NOTLAR : En son teklif kabul tarihi 03 / 05 / l6 tarih saat 17 : 00'a kadardrr. TOPLAM TUTAR ( K.D.V.

ONpUfi NOTLAR : En son teklif kabul tarihi 03 / 05 / l6 tarih saat 17 : 00'a kadardrr. TOPLAM TUTAR ( K.D.V. j,:. 1-l:,4.1I i. tlrr..irt.,t;.i, Say: 161 82509.Sahnalma / Konu: Teklif Fomu ADANA V Il Saghk M r6dt152619 I 140 28 I 04 12016 TEKLIF FO Miidi.irhigiimrize bagl birimlerin ihtiyacr ol belirtilen 2 (

Detaylı

HAcETTEPE u ru ivrnsiresi

HAcETTEPE u ru ivrnsiresi HAcETTEPE u ru ivrnsiresi airiust ARA$TtRMA pno.lerrni roonoirunsyon einin/ l 06800 Beytr:pe-Ankara (0312)297 61 116 Faks: (0312)297 65 42 :(0312)297 61 33 (0312)297 61 36 E-a$ :www. rcsearch,hacettepe,edu,tr

Detaylı

T.C. FIRAT Univenslresi xasrauesi o6uen SERMAYE igrcrme einimi. elqz6 rexllp lsrenae FoRMU. MALzEME/Hlzmrr ilsresi

T.C. FIRAT Univenslresi xasrauesi o6uen SERMAYE igrcrme einimi. elqz6 rexllp lsrenae FoRMU. MALzEME/Hlzmrr ilsresi T.C. FIRAT Univenslresi xasrauesi o6uen SERMAYE igrcrme einimi elqz6 rexllp lsrenae FoRMU Frrat Universitesi Hastanesi ihtiyacr malzeme/hizmet safin alrnacaktrr. Fiyat teklif belirtilen tarih ve saatte

Detaylı

{sj. :*'1:o"*l::::tr#,l?H** 46. / J.* t2or2. 2 Kamera 2 Adet. T.C. ADAN,A. VALiLiGi il saghk Mtidiirtii[ti

{sj. :*'1:o*l::::tr#,l?H** 46. / J.* t2or2. 2 Kamera 2 Adet. T.C. ADAN,A. VALiLiGi il saghk Mtidiirtii[ti {sj + $rx*r'erlt {* ii}k s$rl*s$ T.C. ADAN,A. VALiLiGi il saghk Mtidiirtii[ti Sayr : B.10.4.iSM.001.0800/:satrnalma -tof?- Konu : Yaklagft Maliyet 46. / J.* t2or2 :*'1:o"*l::::tr#,l?H** Miidtirlii[rimiizi.in

Detaylı

rnvrsir,ciligi KURUM inani KURUL Topr,Atlrr KARARLART

rnvrsir,ciligi KURUM inani KURUL Topr,Atlrr KARARLART TUNCELi iinivnnsirnsi- BGiriM-siR-snN runcer,i trnivnnsirnsi rnvrsir,ciligi KURUM inani KURUL Topr,Atlrr KARARLART 4688 Sayrh Kamu Gorevlileri Sendikalan Kanunu'nun 22. ve 41. maddeleri ve bu kanuna dayah

Detaylı

78 Harvard Business Review Ti.irkiye Kastm 2ot5

78 Harvard Business Review Ti.irkiye Kastm 2ot5 78 Harvard Business Review Ti.irkiye Kastm 2ot5 sporucht oilirnl vu -Siirketlerrniipterilerindul'gprlarrylabaglantr kurabildigincle bunun fardasr gok biltik olabilir. $u tirneldere bakahm: Onde qelen banlial:rrdan

Detaylı

BÖLÜM 3. Bilişim Sistemleri, Örgütler ve Strateji. Doç. Dr. Serkan ADA

BÖLÜM 3. Bilişim Sistemleri, Örgütler ve Strateji. Doç. Dr. Serkan ADA BÖLÜM 3 Bilişim Sistemleri, Örgütler ve Strateji Doç. Dr. Serkan ADA Bilişim Sistemleri nin Örgütlere Etkisi Örgüt çevre tarafından sağlanan sermaye ve işgücü (ve bilişim teknolojileri) gibi temel üretim

Detaylı

r.ffii inrivlc LisrEsi i.iii.j iti*tinin de bildirilmesini arlrica ederim' i Fiyat i ^saimln sol-cn DEVLET HASTANESI i Birim i ToPlam FiYat

r.ffii inrivlc LisrEsi i.iii.j iti*tinin de bildirilmesini arlrica ederim' i Fiyat i ^saimln sol-cn DEVLET HASTANESI i Birim i ToPlam FiYat T.C. SACLIK BAKANLIdI. TURKiYE KAMU HASTANELERi Bllll9l ^saimln sol-cn DEVLET HASTANESI Sayr : B.l0.4.ISM.4'72'00'20l Konu: Teklife Davet Saytn : Kurumumuzun ihtiyacr olan AMELiyATHANE GENEL cer.uroloji

Detaylı

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir.

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. Bölüm 4 İşletme Analizi İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu analizde

Detaylı

L' inrplant multifleman gekirdek damar r.izerine, multifleman G-g adet yan. 5'Krimpler, dokuya zarar vermeyecek gekirde yumugak hatrara sahip ormarr,

L' inrplant multifleman gekirdek damar r.izerine, multifleman G-g adet yan. 5'Krimpler, dokuya zarar vermeyecek gekirde yumugak hatrara sahip ormarr, ISTERNUM KAPAMA KABLOSU{4'LU PAKET-LERDE) L' inrplant multifleman gekirdek damar r.izerine, multifleman G-g adet yan d:rmarrn sarrlmasrndan orugan gok framanrr yaprda clrmarrdrr 2.-En az t,lmm karrnrrkta

Detaylı

KAHRAMANMARA$ StiTCu in,ia.u univnnsirnsi 2015 YILI KURUMSAL MALi DURUM VE BEKLENTiLER RAPORU. Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu

KAHRAMANMARA$ StiTCu in,ia.u univnnsirnsi 2015 YILI KURUMSAL MALi DURUM VE BEKLENTiLER RAPORU. Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu KAHRAMANMARA$ StiTCu in,a.u univnnsirnsi 2015 YL KURUMSAL MALi DURUM VE BEKLENTiLER RAPORU 5018 Sayrh Kamu Mali Y0netimi ve Kontrol Kanunu ile birlikte kalkrnma planlarr ve programlarda yer alan politika

Detaylı

cro Crcwe Honruath- Crowe Horwath Olgu Ba$rmsrz Denetim ve YMM A.$. Murat QAGLAYA Sorumlu gevki gilinay, ymm Sorumlu Denetci Ycinetim Kurulu Baqkam \

cro Crcwe Honruath- Crowe Horwath Olgu Ba$rmsrz Denetim ve YMM A.$. Murat QAGLAYA Sorumlu gevki gilinay, ymm Sorumlu Denetci Ycinetim Kurulu Baqkam \ Crcwe Honruath- Crowe Horwath Olgu Ba$rmsrz Denetim ve YMM A.$. gevki gilinay, ymm Sorumlu Denetci Ycinetim Kurulu Baqkam \ cro Murat QAGLAYA Sorumlu, YMM ardrmcrsr 1377 Sokak No:3/13 Alsancak /izmir Teli+9O

Detaylı

EMNIYET TE$KILATINDA ZAMAN VE TOPLANTI yonnriui

EMNIYET TE$KILATINDA ZAMAN VE TOPLANTI yonnriui Polis Bilimleri Dergisi Cilt: 6 (3-4) Turkish Journal of Police Studies Vot 6 (3-4) EMNIYET TE$KILATINDA ZAMAN VE TOPLANTI yonnriui Time and Meeting Management in Turkish Police Organisation Ssef Hasan

Detaylı

Marmara iletieim. Modern Dtinemin. iletigim ortamr:

Marmara iletieim. Modern Dtinemin. iletigim ortamr: Marmara iletieim YENI BIR.. ir,brisinn sunrci, EN'FORI{AS YON.. Y:.4,,,,, DA TUKETTM TOPLU.MU.:. VE REKLAMLAR Arg.Giir. Ayge KONCAVAn* *M;.U.:.,,ilotif im Fakiiltesi Modern Dtinemin iletigim ortamr: Modern

Detaylı

Acrk teblieat adresi. Telefon ve Faks numarasl. Not:

Acrk teblieat adresi. Telefon ve Faks numarasl. Not: Acrk teblieat adresi Telefon ve Faks numarasl Not: Srra No Mal Kaleminin Adr ve Krsa Agrklamasr Miktarr Tutarr (Para birirni,t belirtilerek) Toplam Tutar (K.D.V Haric) *Tabloya gerektiti kadar satrr eklenecektir.

Detaylı

"Gtinliik" deyince akltmtza ylllarca herkes tarafindan ozenle tutulan, bttiin. Yrd. Dog. Dr. Necmi Emel DiLMEN

Gtinliik deyince akltmtza ylllarca herkes tarafindan ozenle tutulan, bttiin. Yrd. Dog. Dr. Necmi Emel DiLMEN Yeni Medya Kavramr Qergevesinde Internet Giinliikleri-Bloglar Ve Gazetecilife Yansrmalarr Yrd. Dog. Dr. Necmi Emel DiLMEN 6zet Giintimiizde daha srk duymaya bagladrgrmrz "Yeni Medya" kavramr gergevesinde

Detaylı

06.07.2013 'r 20.07.2013 '' 03.08.2013 'r 31.08.2013 '' 17.08.2013 r' 22.06.2013 10.00'da

06.07.2013 'r 20.07.2013 '' 03.08.2013 'r 31.08.2013 '' 17.08.2013 r' 22.06.2013 10.00'da DEVLET HAVA MEYDANLARI i;rervesi GENEL N,TUPUNTUGU Destek Hizmetleri Dairesi Bagkanlt[t Konu :Sosyal Tesislerin Ucret ve Prensipleri 0710312013 ilgi : Maliye Bakanh[rnrn (2013-3) Sayrh Kamu Sosyal Tesislerine

Detaylı

l. Fiyatlar KDV Harig Olacakhr.

l. Fiyatlar KDV Harig Olacakhr. T.C. 5A6LIK BAKANLI6I BURSA SAdLIK MUDURLUGI, Sayrn Teklif istenmesi Salhk Miidiirliifii Acil Salhk Hizmetleri istasyonlarrna 5 Adet Giig Kaynalr Ahmr igine ait agaptda cinsi, dzellikleri ve miktan belirtilen

Detaylı

peinr negxenugr engiv poririxesl AerK Enigil,r ve KURUMSAL KUTUPHANE VE DoKUMANTASYoN lujy t,2014 Bitlis Eren Universitesi Rahva Kamptisii Bitlis

peinr negxenugr engiv poririxesl AerK Enigil,r ve KURUMSAL KUTUPHANE VE DoKUMANTASYoN lujy t,2014 Bitlis Eren Universitesi Rahva Kamptisii Bitlis KUTUPHANE VE DoKUMANTASYoN peinr negxenugr AerK Enigil,r ve KURUMSAL engiv poririxesl tsilgi palaqrldrk ga artar. lujy t,2014 Bitlis Eren Universitesi Rahva Kamptisii Bitlis Bitlis Ercn Universilesi Kiit

Detaylı

l. BE$ERi TrBBi UR0N0N ADr

l. BE$ERi TrBBi UR0N0N ADr l. BE$ERi TrBBi UR0N0N ADr TERKUR krem, 30 g KISA URUN BiLGiSi 2. KALiTATiF ve KANTiTATiT niln$iu Etkin madde: I g krem igerisinde; Altiminlum hidroksiklorit 190 mg Yardrmcr maddeler: 1 g kem igerisinde;

Detaylı

. Bu talimatta yazanlara aynen ulunuz. ilag hakktnda size dnerilen dozun drymda yftksek

. Bu talimatta yazanlara aynen ulunuz. ilag hakktnda size dnerilen dozun drymda yftksek KULLANMA TALiMATI TERKUR krem,30 g Cilt iizerine uygulanrr.. Ethin madde: 1g kem 190 mg aliiminyum hidroksiklorit igerir. o Yardrmcr maddeler: Beyaz yumugak vazelin, setostearil alkol, izopropilmiristat,

Detaylı

TACIR YARDIMCII,ARI. Prof. Dr. Omer TEOMAN+

TACIR YARDIMCII,ARI. Prof. Dr. Omer TEOMAN+ TACIR YARDIMCII,ARI Prof. Dr. Omer TEOMAN+ 7. Tac ir Yard,tmcilaruu'rl Varolu g N ede nleri Bir ticari iqletmeyi kendi adrna ve hesabrna iqletti$ igin tacir srfatrm kazarlrrnbir kimsl (TK i4a), faaliyetini

Detaylı

VII PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR

VII PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR VII PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR 103 104 PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR A. GENEL DURUM 2002 yýlý baþýndan itibaren dalgalý kur rejimi altýnda nominal çýpa olarak para tabanýnýn ve örtük enflasyon hedeflemesinin

Detaylı

İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ

İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ 31.12.2013 tarihi itibari ile Bağımsız Denetim Raporu, Mali Tablolar ve Dipnotlar, Genel Kurula sunulan Özet Yönetim Kurulu Raporu ile 6107 sayılı İller Bankası Anonim Şirketi

Detaylı

all,r'maz. Madde 6 - Bildirim ve tebligat esaslan

all,r'maz. Madde 6 - Bildirim ve tebligat esaslan izpti n xalir qtleui all,r'maz. Madde 6 - Bildirim ve tebligat esaslan gergevesinde gergekle$tirilir. 6.3. Tebtigatrn hakh veya zorunlu yaprlamamasr halinde Kanunun 65 kanunlanna sunulan ve tarafindan

Detaylı

ACENTE BÝLGÝ TEKNOLOJÝLERÝ ile ÝÞÝNÝZÝ BÜYÜTÜN! + + + MYAGENT ARACILIK ÇÖZÜMLERÝ www.sfs.com.tr ACENTE MALÝYETLERÝNÝZÝ DÜÞÜRÜN, HÝZMET KALÝTENÝZÝ ARTIRIN. Acente Bilgi Teknolojileri ÝÞÝNÝZÝ BÜYÜTÜN! Günümüz

Detaylı

f'i1 ,k;;i66 furutugan tarafrndan aireoite eoilmii olan tarafsrz denetim firmalannrn denetimleri sonucunda

f'i1 ,k;;i66 furutugan tarafrndan aireoite eoilmii olan tarafsrz denetim firmalannrn denetimleri sonucunda f'i1 artalrt TEDARiKQi DEGERLENDiRME PROSEDURU 1. AMAg Muratpap Belediyesi'ne bagh ve harcama yetkisi verilen mfidtirltiklerin, tirtin ve hizmet sattn aldtklan tedarikgi firmalann degerlendirilmesi ile

Detaylı

Bu evrak güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır. http://evraksorgu.meb.gov.tr adresinden 3922-c1e8-39ab-8e60-c949 kodu ile teyit edilebilir.

Bu evrak güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır. http://evraksorgu.meb.gov.tr adresinden 3922-c1e8-39ab-8e60-c949 kodu ile teyit edilebilir. Bu evrak güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır. http://evraksorgu.meb.gov.tr adresinden 3922-c1e8-39ab-8e60-c949 kodu ile teyit edilebilir. Bu evrak güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır. http://evraksorgu.meb.gov.tr

Detaylı

rexlir isreue FoRMU euzg

rexlir isreue FoRMU euzg lstem No :18073: 15/1501 Talep Eden Blrim :FTR TEDAVI Urulresi T.C. FTRAT Uuivensiresl xnsrenesi o6xen SERMAYE i$uerntte einiml euzg rexlir isreue FoRMU 17.03.2015 Frrat Universitesl Hastanesi ihtiyacr

Detaylı

Srra. : Tiim Kalemlere Teklif verilmesi Zorunludur. ihriyac LisTESi. Sayl ; B. 10.4.tSM.4.72.00.20t Konu : Teklife Davet

Srra. : Tiim Kalemlere Teklif verilmesi Zorunludur. ihriyac LisTESi. Sayl ; B. 10.4.tSM.4.72.00.20t Konu : Teklife Davet T.C. SAELIK BAKANLIEI TURKiYE KAMU HASTANELERi BiRLiEi BATMAN BOLGE DEVLET HASTANESi Sayl ; B. 10.4.tSM.4.72.00.20t Konu : Teklife Davet Sayrn :... Kurumumuzun ihtiyacr olan BiYOKiMYA igin MALZ.ALIMI isi

Detaylı

PA$AM SULTAN TURBESI. nouove - REsrirUsYoN ROJESI RESTO. u$ak. oin. idostc lio. !.v' runizttrt BAKANLIGI t \r':rliklcrrttrt Mirdrirliiqu

PA$AM SULTAN TURBESI. nouove - REsrirUsYoN ROJESI RESTO. u$ak. oin. idostc lio. !.v' runizttrt BAKANLIGI t \r':rliklcrrttrt Mirdrirliiqu PA$AM SULTAN TURBESI nouove - REsrirUsYoN VE a T-!.v' runizttrt BAKANLIGI t \r':rliklcrrttrt Mirdrirliiqu RESTO ROJESI oin ': i.-:..::::., :,::r:aeil::: :i 1,ij1'.r{iil : i u$ak idostc lio PA$AM SULTAN

Detaylı

BiRiM :TURKiYE ilac VE TIBBI CiHAZ KURUMU TEL :0 312 218 38 80 FAKS :0 312 218 34 98. KURUM :T.C. SAGLIK BAKANLIdI. EMAiL. No MALZEMENIN ADI OZELLiG i

BiRiM :TURKiYE ilac VE TIBBI CiHAZ KURUMU TEL :0 312 218 38 80 FAKS :0 312 218 34 98. KURUM :T.C. SAGLIK BAKANLIdI. EMAiL. No MALZEMENIN ADI OZELLiG i KURUM :T.C. SAGLIK BAKANLIdI BiRiM :TURKiYE ilac VE TIBBI CiHAZ KURUMU i$in ADI :KARL F SCHER NEM TAYiN CiHAZI ALIMI TARiH :.03.2015 ALIM TURU : MALZEME ALIMI TC Saglrk Bakanlqr KURUMUMUZ ANALiZ VE KONTROL

Detaylı

'/ Egi vefat etmi$ olan gocuklu dul bayanlarda ya$ garrl aranmaz. '/ Babasr veya hem babasr hem de annesi vefat etmiq yetim bekar bayanlarda yap

'/ Egi vefat etmi$ olan gocuklu dul bayanlarda ya$ garrl aranmaz. '/ Babasr veya hem babasr hem de annesi vefat etmiq yetim bekar bayanlarda yap [K-2 SOSYAL VARDIMLA$MA VA DAYANI$MA VAKIII I3A$KANI,IEI...SOSYAL KONUT PROJtrSi...ADE'I' KONITT SATI\SI BA$VURLT DtrytJRtrstl *uo,*,,nuo,oo,u,,,:l:'::' ff';::";;ljti]:u'"0' vilriitiiren sosvar Konut projesi

Detaylı

qagrtda B ulunma yr.ikumlur,u cuntin ihr,atind E AXtiF HUSUMET EHT,iWTi

qagrtda B ulunma yr.ikumlur,u cuntin ihr,atind E AXtiF HUSUMET EHT,iWTi qagrtda B ulunma yr.ikumlur,u cuntin ihr,atind E AXtiF HUSUMET EHT,iWTi Prof. Dr Abuzer KENDIGELEI' I. GENEL OI"ANAK Bilindi!,iiizereSermayePiyasasrKanununun(=SerPK)22.nad. desinin (i) Lendi htikmti ile

Detaylı

İşletme Analizi. Ülgen&Mirze 2004

İşletme Analizi. Ülgen&Mirze 2004 İşletme Analizi Baraz, 2010 İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu

Detaylı

T.C. FrRAT Uulvensiresl xasranesi. o6xen SERMAYE lglernlte alnlirl. euzg rexulr lsreme FoRMU. TUTAT.ZETUTE/HIZTUTEI+iSTES+

T.C. FrRAT Uulvensiresl xasranesi. o6xen SERMAYE lglernlte alnlirl. euzg rexulr lsreme FoRMU. TUTAT.ZETUTE/HIZTUTEI+iSTES+ lstem No Talep Eden Blrim :BlLGl I$LEM KooRDINATORLUGU T.C. FrRAT Uulvensiresl xasranesi o6xen SERMAYE lglernlte alnlirl euzg rexulr lsreme FoRMU Frrat Universitesi Hastanesi ihtiyacr malzeme/hizmet satrn

Detaylı

T.C. SAGLIK BAKANLIGI. g.ndermenizi, teklifinizde teslimat siiresinin a. ildiilr";;;i;;"4.i,". ( inrivlq LisrESi. Miktan i

T.C. SAGLIK BAKANLIGI. g.ndermenizi, teklifinizde teslimat siiresinin a. ildiilr;;;i;;4.i,. ( inrivlq LisrESi. Miktan i T.C. SAGLIK BAKANLIGI TURKiyE KAMU HASTANELnni ninr,igi BATMAN s6i,cn DEvLET rr.isr,innsi Sayr : B. 10.4.ISM.4.72.00.20/ Konu : Teklife Davet Saym: Kurumumuzun ihtiyacr olan ACiL RONTGEN each sisremi iqin

Detaylı

T.C. ULA$TIRMA, DENizcirir vp HABERLE;ME BAKANTTGT Sivil Havacrhk Genel MiidtirliiEii

T.C. ULA$TIRMA, DENizcirir vp HABERLE;ME BAKANTTGT Sivil Havacrhk Genel MiidtirliiEii ULA$TIRMA, DENizcirir vp HABERLE;ME BAKANTTGT Sivil Havacrhk Genel MiidtirliiEii Sayr Konu : B.11.1.SHG.O.10.03.09-3426- 2795 I 16654 : "Engelsiz" Havaalanr Projesi 26/12t2011 BAKANLIK MAKAMINA Ilgi 27.07.2009

Detaylı

Vizyon ve Misyon Testi Cengiz Pak, cengiz@cengizpak.com.tr

Vizyon ve Misyon Testi Cengiz Pak, cengiz@cengizpak.com.tr Vizyon ve Misyon Testi Cengiz Pak, cengiz@cengizpak.com.tr cengizpak.com.tr Avcının Silahı Kullanılabilir Bilgi Misyon ve Vizyonunuz şirketinizin Stratejik Planlama piramidinin en üstünde yer alır. Misyon

Detaylı

Yiirtrgrr.'Adala lcl: f.l.jll"l j4.l l9 l: - ti.l2l j;,4 0-1 {l:t. l:j+il irar:0.tll 144 1r) 12. ll )agllk tvluou ugu

Yiirtrgrr.'Adala lcl: f.l.jlll j4.l l9 l: - ti.l2l j;,4 0-1 {l:t. l:j+il irar:0.tll 144 1r) 12. ll )agllk tvluou ugu T.C. ADANA VALILICi i! ^ -!!. ll )agllk tvluou ugu Sayr:77090304.Satrnalma / I 5 I Konu: Teklif Formu 20 I 05 /20ts TEKLIF FORMU Miidiirltigiimiize bagh Saglk Bilgi Sistemleri $ube Miidiirliifii'niin ihtiyacr

Detaylı

FAf. I i,/'l '\- i'.; ' r. i) Ydnetim Kurulu: Anadolu Universitesi Yaqamboyu Ofrenim Uygulama ve. sirixci noluvr

FAf. I i,/'l '\- i'.; ' r. i) Ydnetim Kurulu: Anadolu Universitesi Yaqamboyu Ofrenim Uygulama ve. sirixci noluvr .. I ".'l -" )f,/7.,90/l,/ // - / -/ ANADOLU UNivrnsirnsi PERSONEL BELGELENDiRMN NiNiUi (ANAPER) yonnncrsi Amag sirixci noluvr Amag, Kapsam, Dayanak, Tanrmlar ve Krsaltmalar MADDE 1 - Bu ydnergenin?macu

Detaylı

G{-.- Sayr : M.07.3.MUR.0.01-612.01.01-?gs. Bu kapsamda, streg ydnetimi gah;malarr igin a9alrdaki gahqma program r lavizsiz uygulanacakttr.

G{-.- Sayr : M.07.3.MUR.0.01-612.01.01-?gs. Bu kapsamda, streg ydnetimi gah;malarr igin a9alrdaki gahqma program r lavizsiz uygulanacakttr. {w irtntvi surec YONETiMi iq conu,crsi Sayr : M.07.3.MUR.0.01-612.01.01-?gs ot/t0t20t2 Konu : Siireg Ydnetimi MUDURLUdUNE 2009/4 sayrlr Baqbakanlrk Genelgesir ile duyurulan Birlikte qahtabilirlik Esaslan

Detaylı

KOBĐ lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri

KOBĐ lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri KOBĐ LERDE ĐŞ PLANI HAIRLANMASI ve KOBĐ DESTEK KREDĐLERĐ 30 Nisan Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi Bankacılık ve Finans Bölüm Başkanı Okan Universitesi KOBĐ LER NEDEN ÖNEMLĐDĐR? KOBĐ lerin ekonomiye

Detaylı

At}A TEAGIFI$IZ l}t=t{i=ttfr A-:i.

At}A TEAGIFI$IZ l}t=t{i=ttfr A-:i. l> At}A TEAGF$Z l}t=t{=ttfr A-:i. METSA KlrMETr,i vranenler ric.tnnri a.g.,nin 20 rt -2012 _2013 o ounwrr,nninn lir KAR$LA$TRMAL nagrvrsrz DENErivr RApoRU ,u)/\ traeti.tst= t)t!ntlttv r\.5- METSA KYMET,i

Detaylı

ir,nriginn nir,cir,nni

ir,nriginn nir,cir,nni r- cnnnr- nir,cir,nn TREND FAKToRiNG ANor\iM $inrnri 0 t, 0 1.2 0 1 3-3 t.t2,20tg n onrvri yrl,r,rk r,n ar,iynr RApoRU Raporun Ait Oldu[u Diinem t 0ll0tl20l3-3Ut2l\0l3 Ticaret unvanl Ticaret sicili numarasl

Detaylı

PricewaterhouseCoopers CEO Araştõrmasõ

PricewaterhouseCoopers CEO Araştõrmasõ PricewaterhouseCoopers CEO Araştõrmasõ Yönetici Özeti Giriş PricewaterhouseCoopers õn 7. Yõllõk Global CEO Araştõrmasõ Riski Yönetmek: CEO larõn Hazõrlõk Düzeyinin Değerlendirilmesi, mevcut iş ortamõ ve

Detaylı

TÜRK TELEKOM GRUBU 2012 2. ÇEYREK FİNANSAL SONUÇLARINI AÇIKLADI

TÜRK TELEKOM GRUBU 2012 2. ÇEYREK FİNANSAL SONUÇLARINI AÇIKLADI TÜRK TELEKOM GRUBU 2012 2. ÇEYREK FİNANSAL SONUÇLARINI AÇIKLADI Basın Bülteni 16 Temmuz 2012 2012 2. Çeyreğinde Kârlılıkta Güçlü Büyüme Türkiye nin öncü iletişim ve yakınsama teknolojileri grubu Türk Telekom,

Detaylı

5 sayfadan olugmaktadr.

5 sayfadan olugmaktadr. ANKARATINiVERSITESI ELEI(TRON HIZLAI\DIRICISI VE LAZER TESISI (IARLA) " HAFIF YUK TA$IMA ijnitesi" TEKNIK $ARTNAMESI Proje No: 2006K-120470 Teknik $artname Numarasr: TARLA-2O1sTSDNOII Bu teknik dzellik

Detaylı

Sayr : Konu : Yaklagrk Maliyet.

Sayr : Konu : Yaklagrk Maliyet. Sayr : Konu : Yaklagrk Maliyet. I.C. ADANA VALiLiGi Hatk Sagtrfr Miidtirtiigi YAKLA$IK MALiYETE ESAS FORtr,I ADANA... t... t20t3 MUESSESESiNE Mtidiirltiliimiiziin ihtiyacr olan aga$rda cinsi, miktan ve

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri boyunca tedarik ve zinciri içinde müşteri tatmin düzeyini

Detaylı

Sürekli ve Kazançlı Büyüme.

Sürekli ve Kazançlı Büyüme. Sürekli ve Kazançlı Büyüme Didem ESEN Danışmanlık Grup Yöneticisi NMT Danışmanlık ve Eğitim Merkezi Sürekli ve Kazançlı Büyüme. Bir önceki yılın finansal sonuçları, mali tabloları başarılı olarak yorumlanan,

Detaylı

Srra Mal / Hizmet Adr Miktarl Birimi Markast Birim. I Pankreatik Stent 30 ADEl'

Srra Mal / Hizmet Adr Miktarl Birimi Markast Birim. I Pankreatik Stent 30 ADEl' T.C. SAELIK BAKANLIdI TURKiYE KAMU HASTANELERi BiRLie i BATMAN BOLGE DEVLET HASTANESi Say r : B. l0.4.lsm.4.'72.00.201... Konu :Teklif'e Davet 23.10.2015 \.1\rtl :...,...,,._..,, Kurumunuzun ihtiyacr olan

Detaylı

^;*r*ffif,;:: 2.2. SisteminQahgtrrrlmasr. KALI AKCiGER MAKiNES cintzt rnrnix g.lnrn.luosi

^;*r*ffif,;:: 2.2. SisteminQahgtrrrlmasr. KALI AKCiGER MAKiNES cintzt rnrnix g.lnrn.luosi KALI AKCiGER MAKiNES cintzt rnrnix g.lnrn.luosi 1. GEIIEL $ARTLAR 1.1 Teklif edilen cihaz, teknik qartname maddelerine uygun en son model olacaktrr. Teklif veren firma cihazrn marka ve modelini belirtecektir.

Detaylı

t. iurle roruusu ise irisrirv BircirER ve KAF,SAM

t. iurle roruusu ise irisrirv BircirER ve KAF,SAM HAcETTEpT Uru ivrnsiresi "Alzheimer Tipi Demans ve Hafif Biligsel Bozukluk Hastalan ire saghktr yagh Bireyler igin oyun Tiirii Bilgisayar DestekliBiligsel Egzersiz Programr (obep) Geligtirme Qahgmasr,,

Detaylı

I Hayailn ilk qeyregi t}iodtilti

I Hayailn ilk qeyregi t}iodtilti egirinl procramlarr, Arr MoDulrrni vn ruonur iqrnixle ni A. svririx rincnsi rcirina procramr. TfriTiM ALANLARI : 1. Evlilikte iletipim ve Yagam Becerileri Modtilti 2. Aile Hukuku Modiilii 3. Evlilik ve

Detaylı

a member of PricewaterhouseCoopers Alper Önder, SMMM

a member of PricewaterhouseCoopers Alper Önder, SMMM 1 OCAK - 2009 ARA Yönetim Kurulu na, 1. ( Grup ) ekte yer alan 30 Haziran 2009 ait konsolide gelir tablosu, konsolide özkaynaklar Grup konusu ara dönem konsolide finansal 2. konusunda güvence Sonuç 3.

Detaylı

rt-rnriyn KAMU HASTANELEni ninligi BATMAN s0lct DEVLET ulsunnsi Fiyat i : Ttim Kalemlere Teklif verilmesi Zorunludur

rt-rnriyn KAMU HASTANELEni ninligi BATMAN s0lct DEVLET ulsunnsi Fiyat i : Ttim Kalemlere Teklif verilmesi Zorunludur T.C. sagltk nlxlnr,rgr rt-rnriyn KAMU HASTANELEni ninligi BATMAN s0lct DEVLET ulsunnsi Sayr : B. I 0.4.15M.4.72.00.201 Konu : Teklife Davet 22.09.2014 Sayrn :................. Kurumumuzun ihtiyacr olan

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Tedarik Zinciri Bileşenleri Tedarik zincirlerinde üç temel bileșenden söz edilebilir: Aktörler: Tedarik zinciri

Detaylı

Sayr: 77090304.Satrnalma i l\( Konu ; Yaklagrk Maliyet

Sayr: 77090304.Satrnalma i l\( Konu ; Yaklagrk Maliyet (9+.i_ j:;1;. lr.ii..ii,r,.i. T.C. ADANA VALiLiCi it sagtrt< vtidiirtrigti Sayr: 77090304.Satrnalma i l\( Konu ; Yaklagrk Maliyet t.-\. u gsz zors YAKLA$IK MALIYETE ESAS FORM MUESSESESiNE Miidiirliigiimijze

Detaylı

Yönetim Kurulu Başkanõ Tuncay Özilhan õn Antalya SİAD Konuşmasõ

Yönetim Kurulu Başkanõ Tuncay Özilhan õn Antalya SİAD Konuşmasõ TÜRK SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanõ Tuncay Özilhan õn Antalya SİAD Konuşmasõ 26.02.2002/Antalya Antalya nõn değerli yöneticileri, sevgili Antalya SİAD lõ dostlar, sayõn

Detaylı

HAcETTEPE u ru ivrnsiresi ailiwsel ARA$TIRMA pnolrleri roonoirunsyon einiml

HAcETTEPE u ru ivrnsiresi ailiwsel ARA$TIRMA pnolrleri roonoirunsyon einiml HAcETTEPE u ru ivrnsiresi ailiwsel ARA$TIRMA pnolrleri roonoirunsyon einiml 06800 Bcytcr,c.., r Telefon : (0312)297 61 33 (0312)297 61 36 Faks: Q312)):,t Proje lglem Telefon :( 0312)297 61 33 (0312)2!r,,

Detaylı

BÖLÜM 2. Bilişim Sistemleri, İş Süreçleri ve İşbirliği. Doç. Dr. Serkan ADA

BÖLÜM 2. Bilişim Sistemleri, İş Süreçleri ve İşbirliği. Doç. Dr. Serkan ADA BÖLÜM 2 Bilişim Sistemleri, İş Süreçleri ve İşbirliği Doç. Dr. Serkan ADA İş Süreçleri - 1 İş süreçleri, bir ürün yada hizmet üretmek için gerekli olan faaliyetlerin bir derlemesidir. İşletme performansı

Detaylı

l:nopr 5 i B POLAR CUP ADET

l:nopr 5 i B POLAR CUP ADET T.C. SAdLIK BAKANLIdI TtrRKiyE KAMU HASTANELERI BiRLidi BATMAN solco DEVLET HmrnNpsi Sayr : B.10.4.1SM.4.72.00.20/... Konu : Teklife Davet 14.10.2014 Saytn :... Kurumumuzun ihtiyacr olan Hasan KILICASLAN

Detaylı

Tanıtım Kitapçığı. Gayrimenkul Sektörü Değişime Startkey Çatısı Altında Hazırlanıyor

Tanıtım Kitapçığı. Gayrimenkul Sektörü Değişime Startkey Çatısı Altında Hazırlanıyor Tanıtım Kitapçığı Gayrimenkul Sektörü Değişime Startkey Çatısı Altında Hazırlanıyor Değerli Girişimcilerimiz STARTKEY, 2013 yılında, gayrimenkul sektöründe 10 yılı aşkın zamandır deneyime sahip olan Yönetim

Detaylı

İşletme Gelişimi Atölye Soruları

İşletme Gelişimi Atölye Soruları İşletme Gelişimi Atölye Soruları Şemsettin Akçay Satış Pazarlama ve İnovasyon Mühendisi İşletmenizi Başarıya Götüren 50 Soru! Bir gün küçük kızımız Lara (o zaman 3.5 yaşındaydı): Baba deniz gölgesi nedir,

Detaylı

T.C. SACLIKBAKANLIdI TURKiYE KAMU HASTANELERI BiRLiGi BATMAN BOLGE DEvLET Ha.sTaJ,{Tsi. inrivlq LisrDSi

T.C. SACLIKBAKANLIdI TURKiYE KAMU HASTANELERI BiRLiGi BATMAN BOLGE DEvLET Ha.sTaJ,{Tsi. inrivlq LisrDSi T.C. SACLIKBAKANLIdI TURKiYE KAMU HASTANELERI BiRLiGi BATMAN BOLGE DEvLET Ha.sTaJ,{Tsi Sayr : 8.10.4.1SM.4.72.00.20/... Konu : Teklife Davet 03.11.2014 Sayrn :... Kurumumuzun ihtiyacr olan Nehiyet HASAN

Detaylı

TRAFiK POLiSLERi ARASINDA MESLEKSBL STRESiN KAYNAKLARI VE SONUQLARI: ESKi$EHiR TRAFiK. Aytiil Ay$e CBNGiZ-. por-,is nciriu MERKEziNoB nin ARA$TTRMA

TRAFiK POLiSLERi ARASINDA MESLEKSBL STRESiN KAYNAKLARI VE SONUQLARI: ESKi$EHiR TRAFiK. Aytiil Ay$e CBNGiZ-. por-,is nciriu MERKEziNoB nin ARA$TTRMA Turkish Journal of Police Studies Vol: TRAFiK POLiSLERi ARASINDA MESLEKSBL STRESiN KAYNAKLARI VE SONUQLARI: ESKi$EHiR TRAFiK por-,is nciriu MERKEziNoB nin ARA$TTRMA Occupational Stress Sources and It's

Detaylı

OLUMLU VE OLUMSUZ YANLARI ii,p 6 znr cuvpnrir lauan.atgtr, ERi

OLUMLU VE OLUMSUZ YANLARI ii,p 6 znr cuvpnrir lauan.atgtr, ERi Polis Bilimleri Dergisi Cilt:3 (3-4) Turkish Journal of Police Studies Vol: 3 (3-4) OLUMLU VE OLUMSUZ YANLARI ii,p 6 znr cuvpnrir lauan.atgtr, ERi Ozcan KARAMAN * Kaam SEYHAN** N.l sr \'ys,$ N is article

Detaylı

Zirve Takvimi

Zirve Takvimi 2016-2017 Zirve Takvimi İK profesyonellerinin buluşma noktası... 2016-2017 Zirve Takvimi 13. Seçme Yerleştirme & Yetenek Yönetimi Zirvesi 5-6 Ekim 2016, İstanbul Marriott Hotel Asia Performans, Ücret ve

Detaylı

(l) BARKoD Unnril TEKNIKLERi. BARKOD TEKNOLOJISi. * OCR (Optik Y0ntemle Karakterlerin Tanrnmasr). Arg. Giir. Erhan AKYAZI MARMARA [nqivsnsirssi

(l) BARKoD Unnril TEKNIKLERi. BARKOD TEKNOLOJISi. * OCR (Optik Y0ntemle Karakterlerin Tanrnmasr). Arg. Giir. Erhan AKYAZI MARMARA [nqivsnsirssi Marmara lletisim Dergisi, Sayt:7, Temmuzlgg4 BARKOD TEKNOLOJISi BARKoD Unnril TEKNIKLERi Arg. Giir. Erhan AKYAZI MARMARA [nqivsnsirssi iletiqim Faklttesi Ttirkiye son yrllarda bir barkod ve Auto ID (Automatic

Detaylı

l- igbu srizleqmenin konusu, MU$TERi'nin daha rince dolmug velveya srizleqme stiresi I. SOZLE$MENiN KONUSU, KAPSAMI VE TANIMLAR I \ \\

l- igbu srizleqmenin konusu, MU$TERi'nin daha rince dolmug velveya srizleqme stiresi I. SOZLE$MENiN KONUSU, KAPSAMI VE TANIMLAR I \ \\ I! \ \ Bir tarafta, I \ \\ Btiyiikdere Cad. No:108/l Oyal ig Hanr Kat:6 isfrneul adresinde mukim YEDiTEPE FAKTORING A.$. Faktor ile diger tarafta adresinde mukim VE M IM iler adresinde mukim adresinde

Detaylı

f.v\ >s/ Ilgi 7."- DAiITIM \Ar^Nr':/, Vali a. Vali Yardrmcrsr c.en q ej.. tht-*r.xl xt.. t,,r-r l.we,l W.e.?dde

f.v\ >s/ Ilgi 7.- DAiITIM \Ar^Nr':/, Vali a. Vali Yardrmcrsr c.en q ej.. tht-*r.xl xt.. t,,r-r l.we,l W.e.?dde f.v\ \.csxcuxvrspor Z \Ar^Nr':/, >s/ Sayr Konu Ilgi :e5738460-041 3lT :Yarrgma Duyurusu T.C. QANKTRT vnt-ilici Genglik Hizmetleri ve Spor it Uiidtirtugu c.en q ej.. tht-*r.xl xt.. t,,r-r l.we,l W.e.?dde

Detaylı

SPK Konferansõ-Abant Aralõk-2003

SPK Konferansõ-Abant Aralõk-2003 SPK Konferansõ-Abant Aralõk-2003 VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI TÜRK FİNANSAL PİYASALARINDA YENİ BİR SIÇRAMA İçindekiler 1) VOB Hakkõnda 2) Dünyada Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsalarõ 3) Neden Vadeli İşlemler?

Detaylı

1. Kigi ve Onay Bilgileri girig iglemleri:

1. Kigi ve Onay Bilgileri girig iglemleri: 6245 sayrh Harcrrah Kanunu Yurtigi Gegici Gtirev Yollulu Hazrrlama Ktlavuzu 1.GiRi9 Bu krlavuz, 6245 sayrh Harcrrah Kanunu hukiimlerine gdre diizenlenen yurtigi ge9ici gdrev yolluf,u i$lemlerinin Kamu

Detaylı

Yeşil Lojistiğin Tersine Lojistik ile İlişkisi ve Sürdürülebilir Kalkınma İçin Önemi. Araş.Gör. Güneş KÜÇÜKYAZICI Yrd.Doç.Dr. Murat BASKAK YAEM, 2010

Yeşil Lojistiğin Tersine Lojistik ile İlişkisi ve Sürdürülebilir Kalkınma İçin Önemi. Araş.Gör. Güneş KÜÇÜKYAZICI Yrd.Doç.Dr. Murat BASKAK YAEM, 2010 Yeşil Lojistiğin Tersine Lojistik ile İlişkisi ve Sürdürülebilir Kalkınma İçin Önemi Araş.Gör. Güneş KÜÇÜKYAZICI Yrd.Doç.Dr. Murat BASKAK Sunum Plânı Tedârik Zinciri ve Tedârik Zinciri Yönetimi Lojistik

Detaylı

cirvpnrix reknolojisi

cirvpnrix reknolojisi Martrara lletisim Dergisi, Say:9, Ocak Ig5 Marmara Joumal of Comiications, Number:9, lanuan 1995 MODERN $ifreleme TEKNiKLERi VE cirvpnrix reknolojisi Dog.Dr.Emin Dofan AYDIN MARMARA UMVERSITESI Iletigim

Detaylı

ENDUsrRiyEt, Untlm,nnix TASARTM pnonr,bmi olarak nnrnri olgusu YA DA uta$im ARAQLARIMIZ VE ALI$KANLIKLARIIVtrZ

ENDUsrRiyEt, Untlm,nnix TASARTM pnonr,bmi olarak nnrnri olgusu YA DA uta$im ARAQLARIMIZ VE ALI$KANLIKLARIIVtrZ A. Can AaCAN ENDUsrRiyEt, Untlm,nnix TASARTM pnonr,bmi olarak nnrnri olgusu YA DA uta$im ARAQLARIMIZ VE ALI$KANLIKLARIIVtrZ Yrd. Doq. Dr. e. ceu 0zcell izmir Yiiksek Teknoloii Enstitiisii 6znr Enerjinin

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS TİCARET HUKUKU Yrd. Doç. Dr. Orhan Aldanmaz

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS TİCARET HUKUKU Yrd. Doç. Dr. Orhan Aldanmaz DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Saat TİCARET HUKUKU 0102401 4 3+0 3 5 Ön Koşul Dersleri YOK Dersin Dili Türkçe Dersin Seviyesi Lisans Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Zorunlu

Detaylı

ll ) Soz konusu ili. L (rakamla),... Trirk Lirasr llyazryla) yapmayl kabul ve taahhrit ederim/ederiz. I

ll ) Soz konusu ili. L (rakamla),... Trirk Lirasr llyazryla) yapmayl kabul ve taahhrit ederim/ederiz. I DOGRUDAN TEMN TEKLF MEKTUBU TCDD 3 BOLGE vruouru-ugu uar ve rrtzvret ALrM routsvonu BA$KANrtctNe Alsancak/iZMiR Tekl if Sahibinin Adr Soyadr lt icaret Unvanr AErk Tebligat Adresi Baflr Bulundufiu Vergi

Detaylı