Pamuk ekim makinaları Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1

Transkript

1 Pamuk ekim makinaları Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1

2 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 2

3 Pamuk Ülkemizde pamuk çoğunlukla çırçır makinalarından çıktığı gibi ekilir. Bu tohumların üzeri hav denilen lifli bir tabaka ile kaplı olduğundan, tohumların iç sürtünmesi oldukça yüksektir. Bu nedenle tohumlar kendi ağırlıkları ile tohum kutusu içerisinde akamazlar. Bunu sağlamak için tohum kutusu içerisinde tohumları aşağıya bastıran düzenler ile özel yapıdaki karıştırıcılar ve dişli ekici düzenler geliştirilmiştir. Havlı pamuk tohumuna kütlü denilmektedir. Pamuk üretim bölgelerinde mekanizasyon düzeyinin yüksek olması traktörle çekilen pamuk ekim makinalarına olan ihtiyacı artırmıştır. Bir pamuk ekim makinasında şu parçalar bulunmaktadır : 1-Tohum deposu 2-Ekici düzenler 3-ekici ayaklar 4-Çatı ve tekerlekler. Hayvanla çekilen pamuk ekim makinaları çift sıralıdır Prof.Dr.Rasim OKURSOY 3

4 Pamuk ekim makinalarında hacimleri dm 3 arasında değişen silindirik tohum kutuları bulunur. Her bir sıra için ayrı tohum kutusu bulunduğundan bir pamuk ekim makinasında tohum kutusu sayısı ayak sayısı kadardır. Tohum depoları, sıra arası uzaklığına göre ortak bir çatı üzerinde sağa ve sola kayabilecek şekilde yapılmışlardır. Tohumlar havlı olduğundan depodan alınıp tohum borularına iletilmesinde özel yapıdaki dişli çarklar kullanılır. Karıştırıcı, yuvarlak ve kenarları parmaklı bir yapıya sahip olup tohum deposunun tabanında yatay olarak döner. Parmaklar yukarıdan aşağıya doğru itilen yumak şeklindeki ana tohumluk kütlesinden yakalayıp ayırdığı tohumları dişli çarkın dişlerine doğru sürükler. Dişli çark üzerindeki dişler testere dişine benzemekte olup, çift sıralıdır. Her sıra ise birbirine göre almaşık dizilmiştir. Tohumların dişli çarka sürüklendiği açıklığın üzerinde bir ayar sürgüsü vardır. Bu açıklığın ayar sürgüsü yardımı ile değiştirilerek atılan tohum miktarı ayarlanır. Diğer bir ayarlama şekli ise ekici çarkın etken genişliğinin değiştirilmesiyle ve/ veya dişli çarkın devir sayısının değiştirilmesiyle yapılmaktadır Prof.Dr.Rasim OKURSOY 4

5 Dişli çarka sahip ekici düzeni bulunan pamuk ekim makinalarında ekim, kesiksiz sıralar şeklinde yapılmaktadır. Dişli ekici düzenler kaymak tabakası oluşturabilecek topraklarda başarı ile kullanılırlar. Havı alınmış ve kumlu topraklar için uygun ekici düzenler plakalı düzenlerdir. Plakalı düzenlerin ülkemizde kullanım alanı yoktur. Pamuk ekim makinasının ekici düzenlerinde küçük değişiklikler yapılarak çeşitli baklagillerin ve ayçiçeği gibi bitkilerin kümeye ekimi yapılabilmektedir. Bunun için dişli çark sürgüsü tamamen kapatılarak dişli çark iptal edilir. Bunun yerine bir ayna dişli ve içerisine de delikli bir plaka yerleştirilir. Ayna dişli, makine tekerinden aldığı hareketi ekici mile iletir. Delikli plaka ayna dişli ile birlikte döner. Delikli plakanın altı sürgü ile kapatılmış olduğundan delikleri yuva şeklini almıştır. Bu yuvalar 2-3 tohum girer. Delikli plaka üzerindeki sıyırıcı parçalarla donatılmış kapaklar yardımı ile bu yuvalara tohumun dolması sağlanmaktadır. Delikli plakanın dönmesiyle yuvalara dolan tohumlar kapağın alt tarafına doğru taşınır ve tohum borusu üzerine gelince 2-3 tohum birden plakanın deliklerinden aşağıya itilerek kümeler şeklinde ekilmiş olunur Prof.Dr.Rasim OKURSOY 5

6 Bir ocağa atılacak tohum sayısı plaka deliğinin büyüklüğüne bağlıdır. Delik büyüdükçe atılan tohum sayısı da artar. a π i Burada : a: Sıralar üzerindeki kümeler arasındaki mesafe (m) D:makine teker çapı (m) İ :hareket iletim oranı N:plakadaki delik sayısı D n Pamuk ekim makinalarında balta ve diskli ekici ayaklar kullanılır. Bilindiği gibi balta ayaklar kumlu ve hafif topraklarda iyi hazırlanmış tohum yatağında başarı ile kullanılmaktadır. Pamuk ekim makinalarında tohumun ayaklar tarafından toprağa yerleştirlmesni kolaylaştıracak ek parçalar da bulunabilmektedir. Bu parçalardan kulakçıklar ve kızaklar yaygın olarak kullanılmaktadır. Kulakçıklar, tarla yüzeyindeki kesek ve taşları yanlara doğru atarak temiz bir çizi oluşturur. Kızaklar ise, toprağı hafifçe bastırarak açılan çizinin derinliğinin değişmemesini sağlar Prof.Dr.Rasim OKURSOY 6

7 Çatı, makinanın ağırlığını taşıyan demir konstrüksiyondur. Pamuk ekim makinalarında makine çatısı boru profillerden ve köşebentten yapılmaktadır. Asılır makinalarda üç nokta askı düzeni de çatı üzerinde ve ön tarafta bulunmaktadır. Tekerlekler ise, şınaları çift parçalı ve konik yapıldığından, ekim çizgisini yanlardan bastırarak tohumun üzerinin kapatılmasını sağlar. Tekerlekler ayrıca sıra aralarına uygun olacak şekilde ayarlanabilir bağlantılar ile bağlanırlar. Hareket iletim düzeni çoğu kez zincirlidir. Zincirle iletilen hareket önce ekici mili, daha sonra da ekici mil aracılığı ile karıştırıcı ve ekici çarkı hareketlendirir. Bazı makinalarda ise ekici mil üzerine yerleştirilen dişli çiftleri ile aradaki iletim oranı değiştirilerek hareket iletimi yapılır. Çekilir makinalarda tekerlek mili ile dişli arasına yaylı bir kavrama yerleştirilmiştir. Bu kavrama ile yol durumunda ve dönüşlerde hareket iletimi kontrol edilir.bir başka deyimle, tekerlekler arasında kayma en aza indirilecek şekilde tekerlerin birbirinden bağımsız bir şekilde dönmesi sağlanır. Pamuk ekim makinalarının gübre sandıkları ile donatılmış çeşitleri de yaygın olarak kullanılmaktadır. Bazı makinalarda tohum deposu sayısı kadar gübre deposu bulunabildiği gibi, çift çıkışlı gübre deposuna sahip makinalarda bulunmaktadır Prof.Dr.Rasim OKURSOY 7