GÖRENEK Medrese ADIM ADIM TÜRKĠYE DarüĢĢifa ÖRF Kervansaray: ADET Kale kültür ORTAK KÜLTÜR Sahaflar Miras Ġmarethane Türbe Tarihi miras

Transkript

1 ADIM ADIM TÜRKĠYE Günlük yaşamımızda zorunlu olmadığı halde kendimizi uymak zorunda hissettiğimiz pek çok kural vardır. Bazı tutum ve davranışları maddi ve manevi değerler olarak kabul ederiz. Bu değerlerin ailemizi, toplumumuzu ve devletimizi bir arada tutan değerler olduğunu kabul ederiz. Dil, din, ahlâk, gelenek, örf ve adetlerden oluşan bu değerlere genel olarak "kültür" deriz. Ülkemiz için Türkçe dili, İslam dini, söz ve davranışlarımızda doğru olma, misafirperverlik, kız isteme, kına gecesi, asker uğurlama, halk oyunlarımız, yöresel ve ulusal yemeklerimiz, büyüklerin ellerinden öpmek, tarihi ve doğal güzelliklerimiz kültürümüzden bazılarıdır. Kültür bir toplumun tarihi gelişme süreci içinde meydana getirdiği maddi ve manevi değerlerin bütünüdür. Toplumun kendisine ait olan ve onu diğer toplumlardan farklı kılan değerler bütünüdür. Dil,din,örf,adet,gelenek ve görenekler,ahlak kuralları,giyim kuşam şekli,yemek çeşitleri kültürel unsurlardandır.ayrıca eğlenme şekli,halk oyunları,düğün ve nişan törenleri,dini ve milli bayramlar,özel günler de toplumun kültürünü yansıtan ögelerdir. Kültür, ülkeden ülkeye değişebileceği gibi bir ülke İçinde bölgeden bölgeye hatta yöreden yöreye de değişebilir. Birbirine komşu olan iki köy arasında bile konuşma şivesi, düğün ve nişan geleneği, giyim ve kuşam sekli gibi kültürel değerler konusunda az ya da çok farklılık olabilir. Buna "kültürel farklılık" denir.bir başka deyişle Kültürel farklılık kültürel ögelerin farklı bölgelerde veya ülkelerde çeşitli yönleriyle birbirinden farklı olmasıdır. Dini inançlar, gelenekler, görenekler, örf ve adetler kültürün en önemli öğeleridir. Ülkemizde bu tip kültürel değerler özenle yaşatılmaktadır. Dini ve milli bayramlar, düğün ve nişan törenleri, hasta ve akraba ziyaretleri, misafirlikler kültürel değerlerimizin yaşatılmasında önemli bir yere sahiptir. Türk kültürü dünyanın en zengin kültürlerindendir. DĠN:Kutsal ve ahlaki nitelikleri,çeşitli ayin,değer ve kuralları olan inançlar bütününe verilen isim veya değerdir. İslamiyet,Hristiyanlık,Musevilik gibi GELENEK: Bir toplumda eskilerden kalmış,saygın tutulup kuşaktan kuşağa aktarılan,yaptırım gücü de olan kültürel alışkanlık ve davranışlardır.kız isteme,düğün törenleri,kına gecesi gibi.. GÖRENEK: Bir şeyi eskiden görüldüğü gibi yapma alışkanlığı,adet.misafire kahve ikram etme,sağ elle yemek yeme gibi ÖRF:Yasa olmadığı halde toplumun bireyleri arasında ortak alışkanlık olarak uygulanan akla uygun,dince iyi kabul edilen davranış ve kurallardır.büyüklere saygılı olmak,hile yapmamak gibi ADET:Bir toplumda nesilden nesile geçen,halk arasında uygulanan iyilik ve kötülük,değer hükümlerine göre yapılması ve yapılmaması gereken davranışları belirten kurallardır.gelinlik giymek gibi. ORTAK KÜLTÜR Miras:Bir neslin kendinden sonra gelen nesle bıraktığı her şey. Tarihi miras:geçmiş uygarlıklardan bugüne kadar kalan ve insanlık için değer taşıyan eserlerin tümü. Ayasofya Camii,Selimiye Camii,Diyarbakır Surları gibi Ortak miras:tüm insanlık için değer taşıyan tarihi,doğal ve kültürel varlıkların tümü.peribacaları,çin Seddi,Mısır piramitleri gibi.. Doğal varlık:doğada kendiliğinden oluşan coğrafi unsurlara denir.nemrut Gölü,Pamukkale,Ölü Deniz gibi ÜLKEMĠZĠN KÜLTÜRÜ Ülkemiz, tarihî eserler bakımından çok zengindir. Ülkemizde yer alan tarihi zenginlikler yüzyıllar öncesini günümüze taşır. Türkiye'nin hangi yöresine gidilirse gidilsin onlarca tarihî esere rastlamak mümkündür, bunun en önemli nedeni ülkemizin binlerce yıldır çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmış olmasıdır. Ülkemizin dört bir yanında bu medeniyetlerin izlerine rastlamak mümkündür. Bu tarihî yapıtlara "tarihî miras" adı verilir. Bu tarihî mekanları gezip görmek üzere her yıl ülkemize milyonlarca turist gelmektedir. Saray; Eskiden hükümdarların, Önemli eyalet yöneticilerinin oturdukları ve ülkeyi yönettikleri yer. Havra: Musevi ibadethanesi. Kilise; Hristiyan ibadethanesi. Cami: Müslüman İbadethanesi. Tapınak: Eski toplumların kutsal saydıkları varlıklar ve tanrıları için yaptırdıkları içinde ayin yapılan ibadethane. Bedesten: Selçuklular ve Osmanlılar döneminde içinde kumaş ve mücevher gibi kıymetli eşyaların alınıp satıldığı üstü eşit yükseklikte kubbelerle örtülü, kapalı çarşı. Külliye: İçinde cami, medrese, öğrenci yurdu, kütüphane, hamam bulunan kurum. Fatih Külliyesi gibi. Medrese: Müslüman devletlerde eğitim öğretim amacıyla yapılmış okullar. DarüĢĢifa: Eskiden hastanelere verilen isim. Kervansaray: Selçuklular ve Osmanlılar döneminde yolcuların ve ticaret kervanlarının ihtiyaçlarını karşılayıp, güvenliklerini sağlamak için yapılmış büyük konaklama yerleri. Kale: Düşman saldırılarından korunmak için yapılmış, etrafı surlarla çevrili askeri yapıların bulunduğu bölge. Ülkemizin her kösesinde kalelere rastlamak mümkündür. Sahaflar: Özellikle eski kitap satarların bulunduğu yer. Ġmarethane: Ücretsiz yemek dağıtılan aşevi. Türbe: önemli kişiler için yapılmış anıt mezar niteliğinde olan ve içinde mescit de bulunan yapı. Eyüp Sultan Türbesi gibi. Ülkemizde tarihî miras olarak kabul edilen eserlerden en önemlileri Ģunlardır: Ġstanbul'da; Dolmabahçe, Topkapı, Yıldız, Çırağan Sarayları, Ayasofya, Fatih, Bayezid, Süleymaniye ve Sultanahmet Camileri, Yerebatan Sarnıcı, Anadolu ve Rumeli Hisarları, İstanbul Surları, Galata Kulesi vb. Ankara'da; Anıtkabir, Ankara Kalesi, Roma Hamamı, Alaaddin Camii, Etnografya Müzesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konya'da Alaaddin Camii, Karatay Medresesi ve Mevlana Müzesi vb. Bursa'da; Ulu Camii, Yeşil Camii, Yeşil Türbe, Fransız Kilisesi. Geruş Sinagogu, Mudanya'da Mütareke Binası vb. Antalya'da; Aspendos Tiyatrosu, Alanya Kalesi ve çok sayıda antik kent, vb. Ġzmir'de; Efes. Milet ve Bergama antik kentleri, Artemis tapınağı, Kadifekale, Saat Kulesi, İzmir Fuarı, vb. NevĢehir'de: Peribacaları, Ürgüp, Güreme, Avanos, Uçhisar yöreleri İle Aksaray'a bağlı Ihlara Vadisi'ndeki kiliseler ve yeraltı şehirleri, vb. Gaziantep'te; Zeugma Antik Kenti, vb. Çorum'da; Hattuşaş, Alacahöyük, vb. ġanlıurfa'da; Balıklı Göl, Harran Evleri, vb. Adıyaman'da Nemrut dağı ve heykelleri, vb. Diyarbakır'da şehir surları, Malabadi Köprüsü ve Ulu Camii, vb. Ağrı'da İshak Paşa Sarayı, vb. Erzurum'da Çifte Minareli Camii, vb. Sivas'ta Divriği Ulu Camii, vb Trabzon'da Sûmela Manastırı, vb. Kastamonu'da Safranbolu evleri, vb.

2 Dünya Miras Listesi Tüm dünya için önemli bir değer taşıdığı UNESCO'ya bağlı Dünya Miras Komitesi tarafından belirlenmiş ve bulundukları ülkenin devleti tarafından korunması garanti edilmiş doğal ve kültürel varlıkların listesidir. Böyle bir liste oluşturmadaki amaç, tüm insanlığın malı olan değerlerin korunmasında uluslararası İş birliğini mümkün kılmaktır. Ülkemizin, dünya miras listesinde yer alan doğal ve kültürel varlıklarından bazıları şunlardır: Ġstanbul'un tarihî alanları, Göreme Millî Parkı ve Kapadokya, Divriği Ulu Camii ve DarûĢĢifası, HattuĢaĢ, Nemrut Dağı, Xanthos (Santos) - Letoon, Hierapolis - Pamukkale, Safranbolu ġehri. Truva Arkeolojik Kenti KÜLTÜREL FARKLILIK VE KÜLTÜREL ÇEġĠTLĠLĠK Kültürel ögelerin farklı bölgelerde veya ülkelerde çeşitli yönleriyle birbirinden farklı olmasına Kültürel farklılık denir. Ülkemizde bölgeler arasında giyim kuşam, şive, beslenme alışkanlıkları, kültürel farklılıktan kaynaklanır. Kültürel farklılıklar, ülkede kültürel çeşitliliğin oluşmasına neden olur- Kültürel çeşitlilik kültürün zenginleşmesini sağlar. Yemek Kültürümüz Ülkemizde yemek kültürü yöreye göre değişmekledir. Bunda iklim özellikleri, coğrafi koşullar, yetiştirilen tarım ürünleri ile üretim çeşitliliği etkili olmakladır.hayvancılıkla uğraşılan Doğu Anadolu'da daha çok et yemekleri yapılırken, balıkçılığın yaygın olduğu Karadeniz'de balık, her çeşit sebzenin yetiştiği Akdeniz ve Ege bölgelerinde ise sebze yemekleri yaygındır. Ülkemizde; Adana, kebap çeşitleri ile Gaziantep, baklavaları ile Kahramanmaraş, dondurması ile Bitlis, Siirt ve Kastamonu, büryan kebabı ile Karadeniz kıyısındaki şehirler hamsi yemekleri İle Mersin, tantunisi ile Erzurum, cağ kebabı ile Hatay, içli köftesi ve künefesi ile Afyon, kaymağı ile Balıkesir, höşmerim tatlısı ile Urfa, çiğ köftesi ile Konya, etli ekmeği ile tanınmıştır. FOLKLÖR KÜLTÜRÜMÜZ Belirti bir bölge halkı arasında ortak olan ve İçinde halkoyunları, masallar, müzik, dans, efsaneler, atasözleri, şakaların yer aldığı kültür unsurların bütününe folklor denir. Ülkemizde halk oyunları bölgelere göre çeşitlilik göstermektedir. Ege Bölgesi düğünlerinde "zeybek" oyunu oynanırken Karadeniz'de "horon" oyunu oynanır Güneydoğu Anadolu'da "halay" çekilirken, Trakya'da "hora", İç Anadolu'da ise "misket" oyunu oynanır. Ege türküleri İle Karadeniz türkülerinin söyleyiş biçimleri farklıdır. Güneydoğu Anadolu ile İç Anadolu türkülerinin söylenişi arasında da farklılıklar vardır. Ülkemizde türkü denince akla gelen kişilerin başında Pir Sultan Abdal, Dadaloğlu, Karacaoğlan gelir. Günümüzde bunlara Aşık Veysel ve Neşet Ertaş'ı da eklemek mümkündür. Akdeniz köylüsünün giyim tarzı ile Ege köylüsünün giyim tarzı farklılık gösterir. Aynı şekilde Güneydoğu Anadolu İle Karadeniz insanlarının giyim tarzları arasında da farklılıklar vardır. Folklor kültürümüzün en önemli unsurlarından biri de seyirlik gösteri oyunlarıdır. Bir tür gölge oyunu olan Hacivat ve Karagöz bunların en önemlisidir. Nasreddin Hoca tiplemeleri, Orta Oyunu da halk arasında yaygın olan seyirlik oyunlardandır. Folklor kültürünün bölgelere göre değişmesinin başlıca nedenleri yaşanılan yörenin iklimi, bitki örtüsü, coğrafi koşullan ile gelenek ve görenekleridir.örneğin, Ege ve Akdeniz bölgeleri sıcak olduğundan buralarda yaşayan insanlar ince ve acık renkli giysiler giyerlerken, iklimi soğuk olan Doğu Anadolu'da yaşayan insanlar daha kalın ve koyu renkli elbiseler giyerler. Dil ve ġive Kültürümüz Ülkemizde kullanılan ortak dil Türkçe dir. Bununla birlikte Türkçe konuşma tarzı bölgelere, hatta şehirlere göre değişmektedir.ege Bölgesi'nde yaşayan insanların konuşma tarzları ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki insanların konuşma tarzları aynı değildir. Aynı şekilde Trakya, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde yaşayan insanların konuşma tarzları da birbirinden farklıdır. Ülkemizde bazı şehirler, ünü dünyaya yayılmış Türk büyükleri ile tanınmıştır. Bu kişilerin ortaya koydukları eserler ve düşünceler tüm insanlığın beğenisini kazanmıştır. Bunların en önemlileri şunlardır; Nasreddin Hoca (Akşehir), Mevlana (Konya), Hacı Bektaş Veli (Kırşehir), Yunus Emre (Eskişehir), Karacaoğlan (Osmaniye- Düziçi), Köroğlu (Bolu), Pir Sultan Abdal (Sivas), Dadaloğlu (Kahramanmaraş - Kayseri) KÜLTÜR VE BĠRLĠK Kültürümüz, milli birlik ve beraberliğimizi pekiştirmede önemli rol oynar. Milletimiz farklı kültürel değerleri paylaşarak zengin bir mirası ortaklaşa kullanmaktadır. Bölgelerimiz arasında bazı kültürel farklılıklar olsa da bu durum birliğimize zarar vermez. Bununla birlikte ülkemizde ortak olan kültürümüz hem daha çok hem de daha kuvvetlidir. Bölgelere göre değişen şive farklılığı olsa bile ülkemizin her yerinde Türkçe konuşulmaktadır. Ramazan ve Kurban Bayramları ülkemizin her tarafında ortak kutladığımız dinî bayramlardandır. 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ile 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı da ülkemizde topluca kutladığımız millî bayramlarımızdandır. Ayrıca Nevruz ve Hıdrellez gibi ortak kutladığımız kültürel bayramlarımız da vardır. Ülkemizin her tarafında kız isteme, nişan ve düğün törenleri yapılır. Bazı farklı uygulamalar olsa da her yerde aynı coşku ve ortak duygular yaşanır. Yemeklerimiz, giyim kuşamımız, yöreye göre az çok değişse de Türkiye'ye ait olmaları hepsinin ortak yönüdür. Ortak değerlerimiz, inançlarımız, vatan sevgimiz, bayrak sevgimiz, dinî ve millî bayramlarımız kültürümüzü zenginleştirir. Kültürel öğeler, bir milletin kaynaşmasını, birlik ve beraberliğini sağladığı için önemlidir. Türkiye Cumhuriyeti'nden önceki devletimizin adı Osmanlı Devleti idi. Osmanlı Devleti, son zamanlarında dünyadaki her türlü gelişmelerin gerisinde kalmıştı. Ordusu zayıflamış, ekonomisi bozulmuş, bilim ve teknoloji olanında dünyanın çok gerilerinde kalmıştı. 1914'te girdiği Birinci Dünya Savaşı'ndan yenilerek ayrılmıştı. Bu savaştan sonra ordumuz dağıtılmış, ülkemizin her tarafı düşmanlar tarafından işgal edilmeye başlanmıştı. Türk milleti Atatürk'ün önderliğinde düşmanlarla mücadele ederek ülkesini ve bağımsızlığını korumayı başarmıştır. Saltanat kıldırılarak Osmanlı Devleti'ne son verilmiş, milletin egemenliğine dayalı Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda ülkemiz dünyanın en geri kalmış ülkelerinden biri durumundaydı. Eğitim, hukuk, sağlık, ekonomi kurumları çalışmıyordu. Sanayi ürünlerinin neredeyse tamamı yurt dışından alınmaktaydı. Ülkede bir çivi bile üretilemiyordu. Tarım ilkel yöntemlerle yapıldığından üretim çok düşüktü. Ülkede az miktardaki demir yolu dışında doğru dürüst yol yoktu. İstanbul ve İzmir'in birkaç semti dışında elektrik de yoktu.

3 Atatürk, Türkiye Cumhuriyetinin güçlenip gelişebilmesi için köklü yeniliklerin yapılması gerektiğine inanıyordu. Atatürk'e göre gelişmesi durmuş, çağın gerisinde kalmış kurumlar kaldırılmalı, yerine en modern ve yeni olan kurumlar açılmalıydı. ATATÜRK ĠNKILAPLARI Atatürk. Türkiye'yi "Çağdaş uygarlıklar düzeyine çıkarmak" amacıyla bir dizi yenilik yapmıştır. Bu yeniliklere kurumlan kökten değiştirdiği için inkılap denilmiştir. Atatürk inkılapları belli bir düzen ve sıraya göre yapılmıştır. Hepsi bir bütündür Ancak incelemek ve açıklamak için belli bölümlere ayırıyoruz. Atatürk inkılaplarını; 1.Siyasal alanda 2.Toplumsal alanda 3.Hukuk alanında 4. Eğitim ve kültür alanında 5. Ekonomi ve bayındırlık alanında olmak üzere beģ ana gruba ayırabiliriz. SĠYASAL ALANDA ĠNKILAPLAR Ülkenin yönetimi, egemenliğin kullanılması gibi olanlarda yapılan inkılaplardır. Kurtuluş Savaşı, Türk milletinin üstün gayretleri ile kazanılmıştı. Düşmanın yurttan atılması ve bağımsızlığın kazanılmasında padişah ve çevresinin katkısı olmamıştı. Bu nedenle Mustafa Kemal, millet egemenliğine dayalı yeni bir devletin gerektiğine inanıyordu. I- Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM nin Açılması Kurtuluş Savaşı'nın devam ettiği günlerde, 23 Nisan 1920'de TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) açıldı. Böylece yeni Türk devleti kurulmuş oldu. Meclis, Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir." kararını aldı. Bu durum egemenlik hakkının padişahtan millete geçtiğini gösteriyordu. 2. Saltanatın Kaldırılması Türkiye Büyük Millet Meclisi 1 Kasım 1922"de saltanatı kaldırdı Böylece hem Osmanlı Devleti hem de padişahlık ortadan kalkmış oldu. Türkiye'de egemenliğin millete ait olduğu kesinlik kazandı. 3. Cumhuriyet'in ilan edilmesi Kurtuluş Savaşı sırasında yeni sorurlar yaşamamak için yeni devletin yönetim şeklinin ne olacağı konuşulmamıştı. Savaş kazanıldıktan sonra bu durum gündeme geldi. Mustafa Kemal'in çabaları ile 29 Ekim 1923'te cumhuriyet ilan edildi. Böylece millet egemenliğine en uygun yönetim şekli benimsenmiş oldu. 4. Halifeliğin Kaldırılması Osmanlı Devleti zamanında padişahlık ve halifelik görevi birlikte yürütülüyordu. Saltanatın kaldırılmasından sonra halifelik bir süre devam etmişti. Ancak bu durum ülkede din ve devlet başkanlığı şeklinde ikiliğe neden oluyordu. Üstelik inkılaplara ve cumhuriyete karşı olanlar eski rejime dönmek için halifeliği kullanıyorlardı. Bunun üzerine Mustafa Kemal'in girişimleri ile 3 Mart 1924'te halifelik kaldırıldı. Böylece laikleşme yolunda en önemli adım atıldı. Cumhuriyetin temelleri sağlamlaştırıldı ve inkılapların yapılması kolaylaştı. 5. Siyasi Partilerin Kurulması Atatürk, demokrasi ve cumhuriyet yönetiminin bir gereği olarak farklı görüş ve düşüncelerin yönetimde yer olmasını istiyordu. Bunun için çok partili hayata geçmek gerekiyordu. Atatürk'ün girişimleri ile siyasi partiler kurulmuştur Ancak kurulan yeni partiler inkılap ve cumhuriyet karşıtlarının eline geçtiğinden kapatılmak zorunda kalınmıştır. HUKUK ALANINDA ĠNKILAPLAR Toplum içinde vatandaşların birbirleriyle ve devlet ile oları ilişkilerini düzenleyen kurallar vardır. Bunlardan biri de hukuk kurallarıdır. Osmanlı Devleti zamanında hukuk kuralları cağa uygun değildi. Hem çok karmaşık hem de dine dayalı idi. Mustafa Kemal, herkesin eşit sayıldığı Türkiye Cumhuriyetinde hukuk kurallarının da herkes için aynı olmasını İstiyordu. Bu nedenle çağdaş hukuk kurallarının yapılması gerekli idi. 1. Anayasaların Yapılması Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı'nın devam ettiği günlerde bir anayasa hazırlanmasını sağlamıştı. 1921'de TeĢkilat-ı Esasi adıyla kabul edilen bu anayasada önemli eksiklikler vardı. Bu nedenle 1924'te yeni bir anayasa yapılmıştır. 2. Türk Medeni Kanunu'nun Kabul Edilmesi Toplum yaşamında evlenme, boşanma, miras gibi konuları düzenleyen yasalara "Medeni Kanun" denilir. Atatürk. Türk toplumunda ırk, din ve cinsiyet gibi ayrımların yapılmasına karsıydı. Bu nedenle 17 ġubat 1326'da Türk Medeni Kanunu'nun yapılmasını sağlamıştır. Bu kanun kadın erkek eşitliği konusunda önemli yenilikler getirmiştir. Resmî nikâh zorunlu olmuş, boşanma hakkı kadına da tanınmıştır. Mirastan kadınların da erkekler kadar pay alması sağlanmıştır. 3. Kadınlara Siyasal Hakların verilmesi Mustafa Kemal'in çabaları ile daha sonraki yıllarda kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır Böylece siyasal alanda kadın erkek eşitliği sağlanmış, kadınlar da ülke yönetimine katılmaya başlamıştır. EĞĠTĠM ALANINDA ĠNKILAPLAR Atatürk'e göre; bir milletin huzur ve uyum içinde yaşaması, kollanıp ilerlemesi için bireylere iyi bir eğitim verilmesi gerekliydi. Ayrıca milletin uygarlıkta ilerlemesi, kültürünü geliştirmesi ve çağdaşlaşması için akıl ve bilim rehber edinilmeliydi. Türk milletinin uygar ve çağdaş bir ulus olmasını hedefleyen Atatürk eğitim alanında köklü yeniliklerin yapılmasını sağlamıştır. 1. Eğitim ve Öğretimde Birliğin Sağlanması (Tevhid-i Tedrisat Kanunu) Osmanlı Devleti zamanında temel eğitim kurumları medreselerdi. Ancak son yıllarda devlet tarafından Avrupa tarzında eğitim veren okullar açılmıştı. Ayrıca azınlıklara ve yabancılara da okul açma izni verilmişti. Bu durum eğitimde karışıklığa ve ikiliğe yol açıyordu. Atatürk,3 Mart 1924'te "Tevhid-i Tedrisat(Eğitim öğretim birliği) Kanunu"nun çıkarılmasını sağlayarak eğitim öğretimde birliği sağlamıştır. Türkiye'deki bütün eğitim kurumlan MEB'e bağlanmıştır. Okullarda kız erkek ayrımına son verilmiş, sınıflar karma olmuştur. Ayrıca çağın gereklerine uyum sağlayamayan medreseler kapanmıştır. 2. Hart Ġnkılabı Osmanlı Devleti zamanında Arap alfabesi kullanılmaktaydı. Bu alfabe hem Türkçenin yapısına uygun değildi hem de okuma yazması zordu. Bu nedenle Mustafa Kemal, 1 Kasım 1928'de Harf İnkılabının yapılmasını sağlamıştır. Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi okuma yazmayı kolaylaştırmıştır. Mustafa Kemal. Harf inkılabı'ndan sonra okuma yazma oranını artırmak amacıyla millet mekteplerini açtırmıştır. Bu okullarda yaşlı - genç, kadın - erkek herkese okuma yazma öğretilmeye çalışılmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, eğitime yaptığı katkılardan dolayı Atatürk'e "BaĢöğretmen" unvanını vermiştir. 1985"ten itibaren bu unvanın verildiği tarih olan 24 Kasım gününün "Öğretmenler Günü" olarak kutlanması kararlaştırılmıştır. 3. Türk Tarih ve Türk Dil Kurumunun Kurulması Mustafa Kemal, Türk tarihi ile ilgili doğru ve ayrıntılı bilgilere ulaşmak için 1931 de Türk Tarih Kurumunu kurdurmuştur. Türk dilini geliştirmek, yabancı dillerin etkisinden kurtarmak ve bilim dili haline getirmek amacıyla da 1932'de Türk Dil Kurumunu kurdurmuştur.

4 4. ÇağdaĢ Eğitim ve Sanat AnlayıĢının GeliĢtirilmesi Atatürk, ülkemizde eğilimin gelişmesi için üniversitelerin ve fakültelerin nı sağlamıştır Sanatın gelişmesi İçin de, güzel sanatlara önem verilmiş, devlet konservatuarının açılmasını sağlamıştır. TOPLUMSAL ALANDAKĠ ĠNKILAPLAR Atatürk, dayanışmaya ve insan sevgisine büyük önem vermiştir. Yapacağı inkılaplarda çağdaş uygarlıklar düzeyine ulaşmayı ilke edinmiş, taklitçilikten her zaman kaçınmıştır. İnkılapları yaparken Türk milletinin yapısına ve özüne uygun olmasına dikkat etmiştir. Atatürk, toplumsal alanda yaptığı İnkılaplarla günlük hayatı kolaylaştırmayı ve milli birliği sağlamayı amaçlamıştır. I. Kılık kıyafet Düzenlemesi Osmanlı Devleti zamanında ülkede kılık kıyafet birliği yoktu. Farklı din ve millete mensup insanlar, farklı sosyal gruplar ile devlet memurları farklı kıyafetler giyerlerdi. Bu durum toplumda ayrılıklara neden olduğundan milli birliğe zarar veriyordu. Ayrıca Mustafa Kemal, Türk milletinin dış görünüş olarak da çağdaş olmasını istiyordu. Bu nedenle kıyafet alanında bazı yenilikler yapıldı. 25 Kasım 1925'te Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun çıkarıldı. Fes ve sarık yasaklandı. 1934'te her dinin en üst din adamları dışındakilerin dinî kıyafetle gezmesi yasaklandı. 2. Din Kurumlarının Düzenlenmesi Atatürk, dinin ve din kurumlarının kullanılarak halkın sömürülmesine karşıydı. Birer dini kurum olan tekke, zaviye ve türbeler dinî duygular kullanılarak halkın sömürüldüğü yerler olmuştu. Bu nedenle 1925'te çıkarılan bir kanunla tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması sağlanmıştır. 3. Takvim, Saat - Ölçü ve Tartıda DeğiĢim Osmanlı Devleti zamanında, zaman ölçüsü olan takvim ve saat ile uzunluk ve ağırlık ölçüleri konusunda birlik yoktu. Bu durum hem ülke içindeki hem de yabancı ülkelerle yapılan ticareti güçleştiriyordu. Mustafa Kemal zaman, ağırlık ve uzunluk ölçüleri konusunda da köklü değişikliklerin yapılmasını sağladı. 1925'te takvim ve saat kanunları çıkarılmıştır. 1926'da Hicri ve Rumi Takvim kaldırılarak Miladi Takvim'e geçilmiştir. Alaturka saat yerine de milletlerarası saat sistemi benimsenmiştir. 1931'de Ölçüler Kanunu çıkarıldı. Osmanlı Devleti zamanında kullanılan arsın, endaze, okka. şinik gibi ölçü birimleri kaldırıldı. Yerine tüm dünyada kullanılan uzunluk ölçüsü olarak metre, ağırlık Ölçüsü olarak kilogram ve hacim Ölçüsü olarak da litre kabul edilmiştir. 1935'te hafta tatili cuma gününden pazar gününe alınmıştır. 4. Soyadı Kanunu'nun Çıkarılması Osmanlı Devleti zamanında soyadı yoktu. Devlet kayıtlarında isimlerin yanına baba adı doğum yeri ve lakabı da yazılıyordu. Ancak bu durum Özellikle vergi ve askerlik konusunda karışıklıklara yol açıyordu te Soyadı Kanunu çıkarılarak herkesin bir soyadı alması kararlaştırılmıştır. Böylece isim ve adres karışıklıkları giderilmiştir. TBMM Mustafa Kemal'e Atatürk soyadını vermiştir. 5. Kadın - Erkek EĢitliğinin Sallanması Atatürk, toplumun temeli olan aileye, özellikle alenin en temel bireyi olan kadınlara önem veriyordu. Kurtuluş Savaşı'nda erkeği ile omuz omuza savaşan ve her türlü fedakârlığa kutlanan Türk kadını her olanda erkeklerle eşit olmalıydı. Bu nedenle kadın hakları ile ilgili birçok yenilik yapıldı. 1924'ten itibaren okullarda kız - erkek ayrımına son verilerek karma eğitime geçildi yılında kabul edilen Türk Medeni Kanunu ile evlenme, boşanma, miras gibi konularda kadın erkek eşitliği sağlanmıştır yılları arasında çıkarılan kanunlarla kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiş, siyasal alanda kadın erkek eşitliği sağlanmıştır. Böylece Türk kadını bilgisiyle, görgüsüyle toplum içinde, eğitim alanında, bilimsel çalışmalarda ve devlet yönetiminde görev olmaya başlamıştır EKONOMĠ ALANINDA ĠNKILAPLAR Bir ülkenin yükselip çağdaş ve uygar bir toplum haline gelmesini sağlayan en önemli unsur ekonomidir. Ekonomik durumu zayıf olan devletler gelişemezler. Eğitim, sağlık, bayındırlık gibi sorunlarını çözemezler. Hatta çoğu zaman bağımsızlığını bile koruyamazlar. I. Millî Ekonomi Politikasının Benimsenmesi Osmanlı Devleti zamanında ekonomi çok kötü bir durumdaydı. Ülke ekonomisi tarıma dayalı İdi. Ancak ilkel yöntemlerle yapıldığından üretim çok düşüktü. Sanayi gelişmemişti. Sanayi ürünü olan her şey yurt dışından alınıyordu. Ülke ekonomisi büyük ölçüde yabancı tüccarların eline geçmişti. Atatürk, Türk milletinin çağdaş uygarlık düzeyine ulaşması için mutlaka ekonomi alanında da ilerlemesi gerektiğini düşünüyordu. Bu nedenle ekonominin gelişmesini ve millî ekonominin nı hedefleyen yenilikler yapılmasını sağlamıştır. Mustafa Kemal, ekonomik sorunları görmek ve çözüm üretmek için 1923'te İzmir de İktisat Kongresi'ni toplamıştır Bu kongrede millî ekonominin ve ham maddesi ülke İçinde olan sanayi kuruluşlarına öncelik verilmesi kararlaştırılmıştır. Böylece tükettiklerimizi kendimiz üretmeye başladık. 2. Tarım Alanında Yapılan Yenilikler Muştala Kemal, tarımın gelişmesi için önemli yenilikler yapılmasını sağlamıştır. Köylüden alınan aşar vergisi kaldırılmıştır. Tarımda ıslah edilmiş tohum, gübre ve makine kullanılması teşvik edilmiştir. Örnek çiftlikler kurulmuş, ziraat okulları açılmıştır. 3. Sanayi Alanında Yapılan Yenilikler Ülkede sanayinin gelişmesi için 1927'de "Sanayiyi Teşvik Kanunu" çıkarılarak sanayi kuruluşlarının ve özel teşebbüsün desteklenmesi amaçlanmıştır. 1933'te devletçilik ilkesi benimsenerek "I. Beş Yıllık Kalkınma Plan)" uygulanmaya başlanmıştır. Bu sayede bir çok fabrika açılmış, ülkenin temel ihtiyacı olan demir-çelik. kâğıt, kumaş, deri gibi sanayi ürünleri devlet eliyle üretilmeye başlanmıştır. 4. Kabotaj Kanunu 1925'te Kabotaj Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunla Türk limanlan arasında gemi isletme hakkı yabancılardan alınarak millileştirilmiştir. 5. Bayındırlık Faaliyetleri Osmanlı Devleti zamanında ülkede yeterli yol yapılmamıştı. Devletin son zamanlarında yapılan bir miktar demir yolu dışında ulaşım ilkel yollarla yapılıyordu. Cumhuriyetin ndan sonra Atatürk, ülkenin gelişmesi için demir yolu ve kara yolu yapımına ağırlık verilmesini sağlamıştır. Bölgeler arasında ulaşımı sağlamak için çok sayıda kara yolu ve köprüler yapılmış. Osmanlı döneminde yapılan demir yollarından daha fazla yeni demir yolu yapılmıştır Düzenli kentleşmeyi sağlamak için şehir planlamacılığına önem verilmiştir. Bir köy görünümünde olan Ankara modern bir şehir olarak yeniden kurulmuştur.

5 ATATÜRKÇÜ DÜġÜNCE SĠSTEMĠ Atatürkçülük, Atatürk ilkelerinden oluşan bir düşünce sitemidir. Temel özellikleri Atatürk tarafından belirlenmiş olan devlet, ekonomi ve düşünce hayatına ilişkin gerçekçi fikirleri kapsar. Atatürkçülük; Türk milletinin bugün ve gelecekle tam bağımsız olması, huzur ve refaha sahip olması, Devletin millet egemenliği esasına dayandırılması, Aklın ve ilmin rehberliğinde Türk kültürünün çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkarılması amacını hedef alır. Atatürkçülüğün nitelikleri Atatürkçülüğü oluşturan ilkeler bir bütündür. Birbirinin devamı ve tamamlayıcısıdır. Atatürkçülük akıl ve bilime dayanır. Millî birlik ve beraberliğe önem verir. Yurtta ve dünyada barışın korunmasından yanadır. Millete ve insanlığa hizmet etmeyi esas alır. Atatürk Ġlkelerinin ortak özellikleri Türk toplumunun ihtiyaçlarından doğmuştur. Akla ve mantığa uygundur. Atatürk tarafından hem sözle hem de uygulama ile belirlenmiştir. Dış baskı ve zorlama yoktur. Bir bütündür, birbirlerinden ayrılamazlar. Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı temel esaslar Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı temel esaslar Millî tarih ve milli dil bilinci Vatan ve millet sevgisi Millî egemenlik, millî bağımsızlık ve özgürlük Çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkma Millî kültürün geliştirilmesi Türk milletine inanmak ve güvenmek Millî birlik ve beraberlik, ülke bütünlüğü Barışçılık ilkesi (Yurtta sulh, cihanda sulh) Akılcılık ilkesi (Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.) ATATÜRK ĠLKELERĠ Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyetinin bağımsız, demokratik ve çağdaş özellikler kazanması için birtakım ilkeler ortaya konulmuştur. Atatürk İlkeleri denilen bu ilkeler; Cumhuriyetçilik; Milliyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik ve Ġnkılapçılıktır. Cumhuriyetçilik Cumhuriyet, demokratik bir yönetim şeklidir. Bu yönetim şeklinde egemenlik hakkı halka aittir. Halk bu hakkını seçtiği temsilciler aracılığı ile kullanır. Cumhuriyetçilik ilkesine göre; Yönetimde demokrasi esastır. Ülke. halkın seçtiği vekiller tarafından yönetilir. Vatandaşların hak ve özgürlükleri devlet koruması altına alınmıştır Devlet işleyişi anayasa ve yasalara göre yapılır. Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan baģlıca inkılaplar Ģunlardır: TBMM'nin açılması,saltanatın kaldırılması,cumhuriyetin ilan edilmesi,siyasi partilerin,kadınlara seçme ve seçilme haklarının verilmesi Milliyetçilik Millet; aynı ülkede yaşayan, aralarında dil, din, ırk kültür gibi ortak değerler olan insan topluluğudur. Milliyetçilik; milletin birlik ve beraberliğinin korunması, maddi ve manevi açıdan kalkınması için çalışmaktır. Milliyetçilik ilkesine göre; Din, inanç,ırk ve dil farkı gözetmeksizin kendini Türk sayan herkes Türk'tür. Millî birlik ve beraberlik esas gayedir. Milletini seven herkes ülkenin kalkınması için çalışmalıdır. Milliyetçilik Ġlkesi doğrultusunda yapılan baģlıca inkılaplar Ģunlardır: TBMM'nin açılması,saltanatın kaldırılması,tevhid-i Tedrisat Kanunu,Harf İnkılabı,Türk Tarih Kurumunun Türk Dil Kurumunun Halkçılık Halk; aynı ülkede yaşayan ve o ülkeyi vatan kabul eden insanlara denir. Halkçılık; halkın mutlu, huzurlu bir şekilde yaşamını sürdürmesi için çalışmaktır. Halkçılık Ġlkesine göre; Halk devlet yönetimine katılır. Toplum yaşamında din, dil, ırk, cinsiyet, renk gibi ayrılıklara yer yoktur. Bütün vatandaşlar devlet karşısında hak ve ödevler açısından eşittir. Herkes kanunlar önünde eşit haklara sahiptir. Suç ve cezalar kişiye göre değişen şekilde uygulanamaz. Halkçılık ilkesi doğrultusunda yapılan baģlıca inkılaplar Ģunlardır: Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi,tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması,kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi,soyadı Kanunu'nun çıkarılması Laiklik Laiklik en kısa tanımıyla din ve devlet islerinin birbirinden ayrı tutulmasıdır. Devlet düzeni ve hukuk kurallarının dine değil akla ve bilime dayandırılması laikliğin bir gereğidir. Laikliğin temel amacı dinsel ayrımcılığı önlemek, insanların din özgürlüğünü sağlamaktır. Dinin siyaset amacıyla kullanılmasını önlemek, dinî baskı ve hurafeleri engellemek de laikliğin amaçlarındandır. Laiklik ilkesine göre, Devlet yönetiminde din ve devlet İşleri birbirinden ayrı tutulur. Devlet bütün dinlere esil mesafededir. Yasalar din kurallarına dayandırılamaz. Düşünce ve inanca saygı esastır. Herkesin İstediği dine inanma, inancının gereklerini yerine getirme ve inancını açıklama hakkı vardır. Laiklik doğrultusunda yapılan inkılaplar Ģunlardır: Saltanatın kaldırılması,halifeliğin kaldırılması,tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması,medreselerin kapatılması Devletçilik Devletçilik; devletin ekonomik hayatın içinde yer almasıdır. Yani gerektiğinde fabrika ve şirket kurup işletmesidir. Atatürk, devletçilik ilkesi ile ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel alanda kalkınmasını amaçlamıştır. Devletçilik ilkesi özel teşebbüse engel değildir. Yani gücü ve sermayesi olan vatandaşlar da isterlerse fabrika ve şirket kurup işletebilirler. Devletçilik Ġlkesine göre yapılan inkılaplar Ģunlardır; İzmir İktisat Kongresi'nin toplanması Sümerbank ve Etibank gibi devlet bankalarının Karabük Demir-Çelik Fabrikasının devlet tarafından Ġnkılapçılık İnkılapçılık; sürekli yenileşmeye açık olmak ve çağdaş uygarlık düzeyini yakalayıp üzerine çıkmayı hedeflemektir. İnkılapçılık, gelişmesi durmuş olan bütün kurum ve kuruluşlun kaldırıp yerine daha yeni ve daha çağdaş olanını almaktır. Bu yönüyle inkılapçılık ilkesi Atatürk ilkeleri ve inkılaplarının tümünü kapsar. Saltanatın ve halifeliğin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Harf İnkılabı. Soyadı Kanunu gibi..