TÜRKİYE KOZMETİK VE TEMİZLİK SANAYİİ ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE KOZMETİK VE TEMİZLİK ÜRÜNLERİ SANAYİİ MECLİSİ

Transkript

1 TÜRKİYE KOZMETİK VE TEMİZLİK SANAYİİ ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE KOZMETİK VE TEMİZLİK ÜRÜNLERİ SANAYİİ MECLİSİ Ankara 2008 i

2 TOBB Yayın Sıra No: 2008/70 Sayfa Dünezi ve Baskı : Afşaroğlu Matbaası Ankara ii

3 Önsöz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türk özel sektörünün en üst düzeyde yasal temsilcisi sıfatı ile özel sektörümüzün ihtiyaçları doğrultusunda çalışmalar yürütmüş, sorunlarına çözüm aramış ve özel sektörün istikrarlı bir biçimde gelişimine katkıda bulunmuştur. Sektörlerimize daha kapsamlı hizmet sunulması ihtiyacı doğrultusunda ve bu hizmetlerin geliştirilmesi perspektifinde 18 Mayıs 2004 tarih ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu nun 57 nci maddesine dayanılarak Türkiye Sektör Meclislerinin Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği hazırlanmıştır. 12 Şubat 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmeliğimize istinaden Birliğimiz şemsiyesi altında 52 adet Türkiye Sektör Meclisi oluşturulmuştur. Türkiye Sektör Meclisleri Temmuz 2006 tarihinden bu yana faaliyetlerine devam etmektedir. Bu süreçte varolan ihtiyaç ve sektörden gelen talep üzerine meclis sayısı 56 olmuştur. Türkiye Sektör Meclisleri, sektörün tüm ilgilileri taraflarını bünyesine alan entegre yapısıyla, yerel olduğu kadar uluslararası nitelik taşıyan sektörel bir bakış açısıyla ve bugünün yanında geleceği kuşatan strateji ve vizyonuyla, Dünyadaki benzer örneklerinden daha kapsamlı hizmetler sunmaya yönelmiş bir yapıdır; sektörümüze ve ekonomimize büyük faydalar sağlama potansiyeli taşıyan önemli bir oluşumdur. Meclisler, firmaların, sektörel kuruluşların ve ilgili kamu kurumlarının üst düzey yöneticileri ile temsilcilerini bünyesine katan önemli bir buluşma noktasıdır. Türkiye Sektör Meclisleri, yelpazesi içine aldığı tüm ekonomik sektörler için radikal bir adımı temsil etmektedir. Sektörel kurum ve kuruluşların tek bir çatı altında toplanabilmesi, sorunların çözümü ve sektörlerimizin ülke ekonomisine katkılarının artırılması iii

4 yolunda önemli bir taahhüdün göstergesidir. Meclis içerisinde sağlanan birlik ve beraberlik ortamı, ortak görüşlerin oluşturulmasına ve ortak kararların alınmasına imkan sağlamıştır. Ortak kararlar doğrultusunda başlatılan girişimlerden ilgili merciler nezdinde daha olumlu sonuçlar alınmaktadır. Bu sektörel yapılanma ile kamuözel sektör ortaklığının etkin biçimde hayata geçirilebileceği sağlam bir zemin oluşturulmuştur. Meclis faaliyetleri çerçevesinde, Meclis çalışmalarından daha fazla verimin alınabilmesi, farklı görüş ve düşüncelerin uyumlaştırılması, tutarlılık sağlanması, sektörün mevcut durumu ve geleceğe yönelik beklentileri konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla Meclislerimiz tarafından sektör raporları hazırlanmıştır. Hazırlanan sektör raporunun sektörel politika ve stratejilerin oluşturulması, geleceğe yönelik projeksiyonlara ve piyasa araştırmalarına ışık tutması açısından faydalı olacağı düşüncesiyle sektörümüze, camiamıza ve ilgililere hayırlı olmasını dilerim. M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU Başkan iv

5 Önsöz TOBB sektör meclislerinin kurulması kararı ve eyleme geçirilmesi, sektörlerin güçlü sesi ve bilgi paylaşımı açısından çok önemli bir atılım olmuştur. Sektör Meclisleri kuruluş amaçları doğrultusunda TOBB, kamu ve özel sektör arasında köprü görevi yerine getirmektedir. Sektörümüzün Türkiye ekonomisine önemli katkıları olmaktadır. Ülkemiz ekonomisi açısından sektörümüz 120 nin üzerinde ülkeye ihracat yapmakta, on binlerce kişiye iş ve aş sağlamaktadır. Bu sektör aynı zamanda, reklam harcamalarının %22 sini gerçekleştirmekte ve bu bağlamda liderlik bayrağını taşımakta, hergün her eve, her işyerine ve satış noktasına kadar ulaşan ürün çeşidi ile herkese doğru hizmet vermek suretiyle ülkemize karşı sorumluluklarını yerine getirmektedir. Bugün gelinen noktada bu rapor bunca yıllık geçmişimizin, kapsamlı tek sektör raporudur. TOBB yönetiminin yönlendirmesi, desteği ve raporun topluma kazandırılması yönündeki kararlılığı için şükranlarımızı sunuyoruz. Ayrıca, bu rapor sanayi ve ticaret alanında istatistiki altyapı eksikliklerinin de giderilmesinde katkıda bulunarak, bundan sonra yapılacak çalışmalara çok önemli bir kaynak özelliği taşıyacaktır. Raporun hazırlanması sırasında yoğun katkıları olan Danışmanımız Doç Dr. Murat Atan ve Meclis Başkan Yardımcımız Sn Vuranel Okay a gönülden teşekkür ediyorum Ayrıca, bu konudaki hassasiyeti ve vizyonuyla bizlere vermiş olduğu destek için TOBB Başkanımız Sayın Rıfat Hisarcıklıoğlu na sektör adına teşekkür ediyor, Sektör Raporumuzun tüm kullanıcılar için objektif bir yararlanma kaynağı olmasını diliyorum.. Ahmet Pura TOBB Kozmetik ve Temizlik Ürünleri Sanayii Meclis Başkanı v

6 vi

7 İçindekiler TABLOLAR LİSTESİ...ix GRAFİKLER LİSTESİ...xvi GİRİŞ SEKTÖRÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ KURULUŞ SAYISI, MEVCUT KAPASİTE VE KULLANIMI ÜRETİM YÖNTEMİ, TEKNOLOJİ ÜRETİM MİKTARI VE DEĞERİ MALİYETLER İŞGÜCÜ VE İSTİHDAM DIŞ TİCARET (İthalat İhracat) İhracat İthalat YURTİÇİ TÜKETİM FİYATLAR SEKTÖRÜN SWOT ANALİZİ YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ İLE BÖLGESEL TEŞVİK VE YARDIMLAR SEKTÖRÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU MAL BAZINDA ÜLKELERE GÖRE İHRACAT MAL BAZINDA ÜLKELERE GÖRE İTHALAT SEKTÖRÜN YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI SEKTÖRÜN AB UYUM SÜRECİNDE GELDİĞİ NOKTA, KARŞILAŞTIKLARI UYUM SORUNLARI PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ TÜKETİM SEKTÖREL YAPILANMA SEKTÖRÜN REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI VE VERİMLİLİK GENEL DEĞERLENDİRME YARARLANILAN KAYNAKLAR vii

8 viii

9 Tablolar Listesi Tablo 1. Kozmetik ve Tuvalet Müstahzarları ile Deterjan ve Temizlik Ürünleri... 4 Tablo 2. Kozmetik, Sabun ile Deterjan ve Temizlik Maddeleri Ürün Sektöründe Önemli Kuruluşlar Tablo 3. Kozmetik, Sabun ile Deterjan ve Temizlik Maddeleri Üretim Miktarları Tablo 4. Üretim Değeri (Cari Fiyatlarla), Üretim Değeri (USD) ve Üretim Değerindeki Değişme (USD %) Tablo 5. Üretimde Çalışanlar Endeksi (1997=100) ve Üretimde Çalışılan Saat Endeksi (1997=100) Tablo 6. Üretimde Çalışanlar Verimlilik (Kişi Başına Üretim) Endeksi (1997=100) ve Üretimde Çalışılan Saat Başına Kısmi Verimlilik Endeksi (1997=100) Tablo 7. Dış Ticaret, İhracat ve İthalat ( ) (Milyar TL) Tablo 8. Yıllar İtibariyle İhracat / İthalat Oranı (%) Tablo Parfümler, Kolonyalar ve Diğer Tuvalet Suları İhracat ( ) Tablo Dudak Rujları, Dudak Makyaj Müstahzarları; Diğer Göz Makyaj Müstahzarları Manikür ve Pedikür Müstahzarları Pudralar Allıklar Vücut Losyonları Kremler, Emülsiyonlar ve Yağlar ve Güzellik/Makyaj Müstahzarları ve Cilt Bakımı için Müstahzarlar; İhracat ( ) Tablo Şampuanlar Perma ve Defrize Müstahzarları Saç Spreyleri Saç Losyonları Saç Boyaları ve Saç Müstahzarları; Diğer İhracat ( ) Tablo Diş Macunları ve Tozları Diş Aralarını Temizlemekte Kullanılan İplikler ve Ağız/Diş Sağlığını Korumaya Mahsus Diğer Müstahzarlar İhracat ( ) Tablo Losyonlar (Traş için) Tıraş Kremleri Tıraş Öncesi, Tıraş Sırasında/Tıraştan Sonra Kullanılan Müstahzarlar Vücut Deodorantları ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar Parfümlü Banyo Tuzları ve Diğer Banyo Müstahzarları Kapalı Yerlerin Güzel Kokmasında Kullanılan Diğer Müstahzarlar Sabun/ Diğer Yüzey Aktif Organik Maddeler İçeren Banyo Müstahzarları İhracat Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/Kaplanmış Vatka ve Keçe Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/ Kaplanmış Dokunmamış Mensucat Kontakt; Lens/Suni Göz Solüsyonları ve Diğer Parfümeri, Kozmetik/Tuvalet Müstahzarları, Tüy Dökücüler İhracat ( ) ix

10 Tablo Deterjan Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Tuvalet için Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe Sabun Emdirilmiş Vatka; Deterjan, Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat Tuvalet için Tuvalet için Diğer Mensucat Sabun Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Diğer Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe; Diğer Deterjan/Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat; Diğer Sıvanmış/Kaplanmış Kağıt Vatka, Keçe, Dokunmamış Mensucat; Diğer İnce Parça, Pul, Granül/ Toz Halinde Olan Sabunlar Arap Sabunu vb. Yumuşak Sabunlar Sıvı Sabunlar Diğer Sabunlar ve Cilt Yıkamak için Sıvı/Krem; Yüzey Aktif Organik Ürünler (Perakende) İhracat ( ) Tablo Ağırlık; %30; 50 Olan disodyum Alkil içeren Sulu Çözeltiler Sülforezinatlar ve Sülfoleatlar; Anyonlu Lineer Alkil Benzen Sülfonik Asitler; Anyonlu Dodesil Benzen Sülfonik Asit; Anyonlu Yüzey Aktif Organik Maddeler; Anyonlu Yüzey Aktif Organik Maddeler; Katyonlu Olanlar Yüzey Aktif Organik Maddeler; İyonlu Olmayanlar Türk Kırmızısı Yağı Yüzey Aktif Organik Diğer Maddeler Sabun içeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Sabun içermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Sabun içeren Temizleme Müstahzarları (Perakende) Sabun içermeyen Temizleme Müstahzarları (Perakende) Sabun içeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Sabun içermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Sabun içeren Yıkama Müstahzarları (Toptan) ve Sabun içermeyen Yıkama Müstahzarları (Toptan) İhracat ( ) Tablo Parfümler, Kolonyalar ve Diğer Tuvalet Suları İthalatı ( ) Tablo Dudak Rujları, Dudak Makyaj Müstahzarları; Diğer Göz Makyaj Müstahzarları Manikür ve Pedikür Müstahzarları Pudralar Allıklar Vücut Losyonları Kremler, Emülsiyonlar ve Yağlar ve Güzellik/Makyaj Müstahzarları ve Cilt Bakımı için Müstahzarlar; Diğer İthalatı ( ) Tablo Şampuanlar Perma ve Defrize Müstahzarları Saç Spreyleri Saç Losyonları Saç Boyaları ve Saç Müstahzarları; Diğer İthalatı ( ) Tablo Diş Macunları ve Tozları Diş Aralarını Temizlemekte Kullanılan İplikler ve Ağız/Diş Sağlığını Korumaya Mahsus Diğer Müstahzarlar İthalat ( ) Tablo Losyonlar (Traş için) Tıraş Kremleri Tıraş Öncesi, Tıraş Sırasında/Tıraştan Sonra Kullanılan Müstahzarlar Vücut Deodorantları ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar Parfümlü Banyo Tuzları ve Diğer Banyo Müstahzarları Kapalı Yerlerin Güzel x

11 Kokmasında Kullanılan Diğer Müstahzarlar Sabun/ Diğer Yüzey Aktif Organik Maddeler İçeren Banyo Müstahzarları İhracat Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/Kaplanmış Vatka ve Keçe Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/ Kaplanmış Dokunmamış Mensucat Kontakt; Lens/Suni Göz Solüsyonları ve Diğer Parfümeri, Kozmetik/Tuvalet Müstahzarları, Tüy Dökücüler İthalat Tablo Deterjan Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Tuvalet için Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe Sabun Emdirilmiş Vatka; Deterjan, Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat Tuvalet için Tuvalet için Diğer Mensucat Sabun Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Diğer Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe; Diğer Deterjan/Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat; Diğer Sıvanmış/Kaplanmış Kağıt Vatka, Keçe, Dokunmamış Mensucat; Diğer İnce Parça, Pul, Granül/ Toz Halinde Olan Sabunlar Arap Sabunu vb Yumuşak Sabunlar Sıvı Sabunlar Diğer Sabunlar ve Cilt Yıkamak için Sıvı/Krem; Yüzey Aktif Organik Ürünler (Perakende) İthalatı ( ) Tablo Ağırlık; %30; 50 Olan disodyum Alkil içeren Sulu Çözeltiler Sülforezinatlar ve Sülfoleatlar; Anyonlu Lineer Alkil Benzen Sülfonik Asitler; Anyonlu Dodesil Benzen Sülfonik Asit; Anyonlu Yüzey Aktif Organik Maddeler; Anyonlu Yüzey Aktif Organik Maddeler; Katyonlu Olanlar Yüzey Aktif Organik Maddeler; İyonlu Olmayanlar Türk Kırmızısı Yağı Yüzey Aktif Organik Diğer Maddeler Sabun içeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Sabun içermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Sabun içeren Temizleme Müstahzarları (Perakende) Sabun içermeyen Temizleme Müstahzarları (Perakende) Sabun içeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Sabun içermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Sabun içeren Yıkama Müstahzarları (Toptan) ve Sabun içermeyen Yıkama Müstahzarları (Toptan) İthalat ( ) Tablo 23. Kozmetik, Sabun ile Deterjan ve Temizlik Maddeleri İç Tüketim Miktar Verileri Tablo 24. Kozmetik, Sabun ile Deterjan ve Temizlik Maddeleri İç Tüketim Değer (Milyon cinsinden) Verileri Tablo 25. Kozmetik Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları [Avro ( ) / (Adet, Litre veya Kg.)] Tablo 26. Kozmetik Sektörü Ortalama Tüketici Fiyatları [Avro ( ) / Kg] Tablo 27. RCA (Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler) Tablo 28. Muhtelif Kozmetik Kategorilerinde Kişi Başı Tüketim Karşılaştırması Tablo 29. Bazı Avrupa Ülkelerindeki Kozmetik Kişi Başı Tüketiminin Türkiye ile Mukayesesi /kişi (2006) Tablo 30. Avrupa Ülkeleri Deterjan ve Temizlik Malzemeleri Ortalama Kişi Başı Tüketiminin Türkiye ile Mukayesesi /kişi (2003) xi

12 Tablo 31. Kozmetik ve Temizlik Maddeleri Sektörünün Sorunları ve Tedbir Önerileri Tablo Parfümler Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Kolonyalar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Diğer Tuvalet Suları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Dudak Rujları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Dudak Makyaj Müstahzarları; Diğer Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Göz Makyaj Müstahzarları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Manikür ve Pedikür Müstahzarları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Pudralar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Allıklar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Vücut Losyonları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Kremler, Emülsiyonlar ve Yağlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Güzellik/Makyaj Müstahzarları ve Cilt Bakımı İçin Müstahzarlar; Diğer Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Şampuanlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Perma ve Defrize Müstahzarları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Saç Spreyleri Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Saç Losyonları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Saç Boyaları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Saç Müstahzarları; Diğer Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Diş Macunları/Tozları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Diş Aralarını Temizlemekte Kullanılan İplikler Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Ağız/Diş Sağlığını Korumaya Mahsus Diğer Müstahzarlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Losyonlar (Tıraş için) Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Tıraş Kremleri Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Tıraş Öncesi, Tıraş Sırasında/Tıraştan Sonra Kullanılan Müstahzarlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Vücut Deodorantları ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Parfümlü Banyo Tuzları ve Diğer Banyo Müstahzarları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Agarbatti ve Yakılarak Kullanılan Kokulu Diğer Müstahzarlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Kapalı Yerlerin Güzel Kokmasında Kullanılan Diğer Müstahzarlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Sabun/Diğer Yüzey Aktif Organik Maddeler İçeren Banyo Müstahzarları Ülkeler Bazında İhracat ( ) xii

13 Tablo Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/Kaplanmış Vatka ve Keçe Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/Kaplanmış Dokunmamış Mensucat Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Kontakt; Lens/Suni Göz Solüsyonları Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Diğer Parfümeri, Kozmetik/Tuvalet Müstahzarları, Tüy Dökücüler Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Deterjan Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Tuvalet için Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Sabun Emdirilmiş Vatka; Deterjan, Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat Tuvalet için Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Tuvalet için Diğer Mensucat Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe; Diğer Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Deterjan/Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat; Diğer Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Sıvanmış/Kaplanmış Kağıt Vatka, Keçe, Dokunmamış Mensucat; Diğer Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo İnce Parça, Pul, Granül/Toz Halinde Olan Sabunlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Arap Sabunu vb. Yumuşak Sabunlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Sıvı Sabunlar Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Diğer Sabunlar Ülkeler Bazında İhracat ( ). 206 Tablo Cilt Yıkamak için Sıvı/Krem; Yüzey Aktif Organik Ürünler (Perakende) Ülkeler Bazında İhracat ( ) Tablo Ağırlık; %30; 50 Olandisodyum Alkil İçeren Sulu Çözeltiler Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sülforezinatlar ve Sülfooleatlar; Anyonlu Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Lineer Alkil Benzen Sülfonik Asitler; Anyonlu Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Dodesil Benzen Sülfonik Asit; Anyonlu Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Yüzey Aktif Organik Maddeler; Anyonlu Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Yüzey Aktif Organik Maddeler; Katyonlu Olanlar Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Yüzey Aktif Organik Maddeler; İyonlu Olmayanlar Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Türk Kırmızısı Yağı Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Yüzey Aktif Organik Diğer Maddeler Ülkeler Bazında İhracat (2007) xiii

14 Tablo Sabun İçeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçeren Temizleme Müstahzarları (Perakende) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçermeyen Temizleme Müstahzarları (Perakende) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçeren Yıkama Müstahzarları (Toptan) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Sabun İçermeyen Yıkama Müstahzarları (Toptan) Ülkeler Bazında İhracat (2007) Tablo Parfümler Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Kolonyalar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Diğer Tuvalet Suları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Dudak Rujları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Dudak Makyaj Müstahzarları; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Göz Makyaj Müstahzarları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Manikür ve Pedikür Müstahzarları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Pudralar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Allıklar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Vücut Losyonları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Kremler, Emülsiyonlar ve Yağlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Güzellik/Makyaj Müstahzarları ve Cilt Bakımı için Müstahzarlar; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Şampuanlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Perma ve Defrize Müstahzarları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Saç Spreyleri Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Saç Losyonları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Saç Boyaları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Saç Müstahzarları; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Diş Macunları/Tozları Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Diş Aralarını Temizlemekte Kullanılan İplikler Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Ağız/Diş Sağlığını Korumaya Mahsus Diğer Müstahzarlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) xiv

15 Tablo Losyonlar (Tıraş için) Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Tıraş Kremleri Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Tıraş Öncesi, Tıraş Sırasında/Tıraştan Sonra Kullanılan Müstahzarlar Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Vücut Deodorantları ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Parfümlü Banyo Tuzları ve Diğer Banyo Müstahzarları Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Agarbatti ve Yakılarak Kullanılan Kokulu Diğer Müstahzarlar Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Kapalı Yerlerin Güzel Kokmasında Kullanılan Diğer Müstahzarlar Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Sabun/Diğer Yüzey Aktif Organik Maddeler İçeren Banyo Müstahzarları Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/Kaplanmış Vatka ve Keçe Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Parfüm/Kozmetik Emdirilmiş, Sıvanmış/Kaplanmış Dokunmamış Mensucat Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Kontakt; Lens/Suni Göz Solüsyonları Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Diğer Parfümeri, Kozmetik/Tuvalet Müstahzarları, Tüy Dökücüler Ülkeler Bazında İthalat (2007) Tablo Deterjan Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Tuvalet için Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Sabun Emdirilmiş Vatka; Deterjan, Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat Tuvalet için Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Tuvalet için Diğer Mensucat Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Sabun Emdirilmiş Kağıt ve Vatka; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Deterjan/Sabun Emdirilmiş Keçe; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Deterjan/Sabun Emdirilmiş Dokunmamış Mensucat; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Sıvanmış/Kaplanmış Kağıt Vatka, Keçe, Dokunmamış Mensucat; Diğer Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo İnce Parça, Pul, Granül/Toz Halinde Olan Sabunlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Arap Sabunu vb. Yumuşak Sabunlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Sıvı Sabunlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Diğer Sabunlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Tablo Cilt Yıkamak için Sıvı/Krem; Yüzey Aktif Organik Ürünler (Perakende) Ülkeler Bazında İthalat ( ) xv

16 Tablo 139. Tablo 140. Tablo 141. Tablo 142. Tablo 143. Tablo 144. Tablo 145. Tablo 146. Tablo 147. Tablo 148. Tablo 149. Tablo 150. Tablo 151. Tablo 152. Tablo 153. Tablo 154. Tablo Ağırlık; %30-50 olan Disodyum Alkil İçeren Sulu Çözeltiler Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sülforezinatlar ve Sülfooleatlar; Anyonlu Ülkeler Bazında İthalat ( ) Lineer Alkil Benzen Sülfonik Asitler; Anyonlu Ülkeler Bazında İthalat ( ) Dodesil Benzen Sülfonik Asit; Anyonlu Ülkeler Bazında İthalat ( ) Yüzey Aktif Organik Maddeler; Anyonlu Ülkeler Bazında İthalat ( ) Yüzey Aktif Organik Maddeler; Katyonlu Olanlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Yüzey Aktif Organik Maddeler; İyonlu Olmayanlar Ülkeler Bazında İthalat ( ) Türk Kırmızısı Yağı Ülkeler Bazında İthalat ( ) Yüzey Aktif Organik Diğer Maddeler Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Perakende) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçeren Temizleme Müstahzarları (Perakende) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçermeyen Temizleme Müstahzarları (Perakende) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçeren Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçermeyen Yüzey Aktif Müstahzarlar (Toptan) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçeren Yıkama Müstahzarları (Toptan) Ülkeler Bazında İthalat ( ) Sabun İçermeyen Yıkama Müstahzarları (Toptan) Ülkeler Bazında İthalat ( ) GRAFİKLER LİSTESİ Grafik 1. Kapasite Kullanım Oranı (Üretim Değeri Ağırlıklı, Yıllık Ortalama)(%) Grafik 2. Yıllar İtibariyle Üretim Endeksinde Meydana Gelen Değişimler (Yıllık Ortalama) (1997=100) Grafik 3. İhracatının Toplam İhracat İçindeki Payı (%) Grafik 4. İhracatının İmalat Sanayi İhracatı İçindeki Payı (%) Grafik 5. İthalatın Toplam İthalat İçindeki Payı (%) Grafik 6. İthalatın İmalat Sanayi İthalatı İçindeki Payı (%) xvi

17 Giriş Kozmetiğin tanımı ve kapsamı, 5324 sayılı Kozmetik Kanunu içerisinde. insan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, ağız ve dişlere veya mukozaya uygulanmak üzere hazırlanmış, amacı veya yan amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek ve korumak suretiyle iyi bir durumda muhafaza etmek, görünümünü değiştirmek ve vücut kokularını düzeltmek olan, saç boyaları ve saç açıcıları da dahil... olan maddeler veya preparatlar şeklinde yapılmıştır. En eski kozmetik ürünler, sabunlardır. Sabun, ana maddesi bitkisel ve/veya hayvansal yağların veya yağ asitlerinin alkalilerle (NaOH, KOH vb.) reaksiyonu sonucu üretilen ve genel anlamda insan vücudunun, canlılarla eşyaların temizlenmesinde kullanılan, ancak tekstil sanayi gibi diğer sanayi kollarında da kullanım yeri bulan ilk ve en eski temizlik ve kişisel bakım maddesidir. En eski yazılı tarih olarak Sümer kayıtlarında potasyumun kille karıştırılması sonucunda elde edilen sabundan bahsedilmesi, bu değerli ürünün çok eskilere dayandığının bir göstergesidir. Daha sonraki yıllarda ise Finikeliler tarafından üretilen sabunun o günün bilinen dünyası içinde yer alan başka ülke ve uluslarla ticari ilişkilerde rol aldığı da yine kayıtlardan anlaşılmaktadır. Modern anlamda, insan vücudunun temizlenmesi için kullanılan sabunlar kozmetik ürün kapsamına giriyor olmakla beraber çok eskiden beri mekân ve eşya temizliği için sabun kullanma alışkanlıkları da paralel olarak gelişmiştir. Bu kadar eski bir geçmişe dayanan sabun, son 150 yıl içerisinde ortaya çıkan tüketim alışkanlıkları ve pazarlama yaklaşımları çerçevesinde gösterdiği gelişmelerle günümüzdeki konumuna erişmiştir. A.B.D. de 1866 da W. Colgate tarafından Cashmere Bouquet ve 1879 da Procter & Gamble firması tarafından Ivory, İngiltere de 1884 yılında W.H. Lever tarafından Sunlight sabunlarının ilk katkılı ve ambalajlı sabunlar olarak piyasaya sunulmalarıyla batılı anlamda modern sabun sanayinin temeli atılmıştır. 1

18 Türkiye de Osmanlı döneminde önemli bir sanayi dalı olan sabun üretimi ile ilgili ilk düzenlemelerin Fatih Sultan Mehmet tarafından yapıldığı, daha sonra İkinci Beyazıt, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Süleyman dönemlerinde de sabunun kalitesi, fiyatı, ticareti, kontrolü ve sabuncu esnafı ilgilendiren diğer konularda düzenlemeler yapıldığı bilinmektedir. Bu sabunlarda hammadde olarak içyağı ve zeytinyağı kullanılmakla birlikte zeytinyağlı sabunlar tercih edilmekte idi. Bu nedenle zeytin ve zeytinyağı üretilen bölgelerde sabun üretimi de gelişmişti. O dönem sabunları üretim bölgesi veya kullanılan esanslar ile adlandırılmakta olup çiçek sabunu, misk sabunu, hünkari sabun, beyaz ve siyah paşa sabunu, alaca sabun, kara sabun, leke sabunu ve fes sabunu, Trablus, Girit ve Kandiye sabunları çok ünlüydüler lü yılların başlarında Osmanlı İmparatorluğu küçülürken Anadolu ya göç başlamış ve bu arada Anadolu dışındaki Osmanlı topraklarında sabunculuk yapan girişimci muhacirler bu günkü Türkiye topraklarına göç ettikten sonra da eski mesleklerini icra etmeye devam etmişlerdir. Önceleri Osmanlı Devletinin yabancı tüccarlara tanımış olduğu kapitülasyonların yarattığı haksız rekabet nedeniyle yerel seviyenin üzerine yükselemeyen bu üreticiler, Cumhuriyet sonrasında kapitülasyonların kaldırılmasıyla kendi benliklerine kavuşmuşlardır li yılların sonlarına kadar sabun tüketimi basit usulde sergi sabunculuğu olarak devam etmiş olup bugün de hala özellikle küçük yerleşim birimlerinde bu tür üretim yaygındır. Yüzyılın ortalarından itibaren makine sabunculuğu başlamış ve yapılan yatırımlarla bugün sektörün önemli bir kısmı bu tür imalata dönmüştür. Gerek kapasite gerekse kalite olarak önemi tartışılmaz olan makine sabunculuğunun, sergi sabunculuğunun yerini tümüyle alması beklenmese de şimdiki üretimin kitle tüketimine yönelik bölümü zaman içinde kaçınılmaz olarak mekanik üretime geçecek, sergi sabunculuğu ise niş ürünlerde ve nostalji olarak çok düşük seviyelerde de olsa devam edecektir. Diğer taraftan, 19. yüzyılın sonlarında gelişmiş toplumlarda ortaya çıkan ve eşya ile mekân temizliğinde makinelerin kullanılmasına dayanan eğilim ve alışkanlığı önceleri daha iyi bir temizleyici olmadığı için sabun çeşitleri (Arap sabunu v.b.) ve şekilleri (toz, granül, v.b.) kullanılarak yaygınlaştırılmıştır. Daha sonraki yıllarda kullanıma giren yıkama makinesi tasarımları ve onların etkinliğini katlayarak arttıran, kimya teknoloji ürünü yeni sentetik temizleyiciler yaygınlaşarak bugünkü önemli deterjan ve temizlik maddeleri sektörünün yaratılmasında önemli rol oynamıştır. Bütün bu teknolojik gelişmeye karşılık yer yer ve özellikle daha az gelişmiş toplumlarda sabunların eşya ve çevre temizliğinde kullanımına günümüzde bile devam edilmektedir. 20. yüzyılda devamlı gelişen ve teknolojik bakımdan kendini 2

19 yenileyen sektör bugün el, vücut, çevre ve eşya temizliğindeki önemli konumunu sürdürmekte ve yüz binlerce tonu aşan üretimiyle temizlik maddeleri sektöründeki önemini korumaktadır. Deterjan ise, yüzey aktif özelliği olup, bu özellik nedeniyle temizleme işlemi yapabilen, içinde ayrıca yıkamaya yardımcı kimyasal maddeler de içeren sentetik bir üründür. İlk deterjan üretimi 1917 yılında gerçekleştirilmiştir. BASF da görev yapan bir Alman kimyacısı F. Gunther naftalini alkilleştirerek elde ettiği maddeyi sülfonlamış ve ilk deterjan aktif maddesini elde etmiştir. Bunu sonraki yıllarda özellikle Alman kimyacıların araştırmaları takip etmiş olup 1932 yılında Henkel in Fewa ve Procter & Gamble ın Dreft markaları piyasaya çıkan yağ alkolü sülfatı bazlı ilk deterjanlardır. Yukarıdaki kozmetik tarifinden de anlaşılacağı gibi genel anlamda deterjan tanımlaması, insan vücudunun bakım ve temizliğinde kullanılmayan, sadece mekân, eşya ve özellikle çamaşır yıkama amacıyla kullanılan bütün temizlik maddeleri için kullanılmaktadır. Deterjanlar ev tipi ve sanayi tipi olarak ikiye ayrılmaktadır. Deterjan ve temizlik maddeleri sektör kapsamındaki ürünler genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: El ve otomatik yıkama için çamaşır deterjanları ve çamaşır katkı maddeleri El ve otomatik yıkama için bulaşık deterjanları Ovma maddeleri Genel temizleme maddeleri (Banyo/Mutfak, cam temizleyicileri, Kireç Çözücü, Tuvalet temizleyicileri) Çamaşır suları Sanayi tipi deterjanlar daha ziyade sınaî tesisler, hastaneler, oteller, fabrikalar, gibi büyük tüketim yerlerinde kullanılmaktadır ve yapı itibari ile ev tipi deterjanlardan çok farklı değildir. Kozmetik ve tuvalet müstahzarları ile deterjan ve temizlik maddeleri sektörleri, ISIC Rev. 3 tanımına göre 2424 kodlu sınıflama (sabun, deterjan, temizlik ve parlatma müstahzarları, parfümler, kozmetik ve tuvalet müstahzarları) içinde yer almaktadır. Sabun sektörü ürünleri de aynı kod ve sınıflama içinde yer alırlar. Gümrük tarife tanımlamasına göre 33.xx GTIP içerisinde yer alan ve yukarıda verilen kozmetik tarifine uyan ürünlerin G.T.İ.P. kodları ve ürün tarifleri aşağıda Tablo 1 de verilmiştir. Sabunlar ise gümrük tarife tanımlamasına göre 3401 GTIP içerisinde yer alan ürünlerdir. Bu ürünlerin de içerisinde yer aldıkları G.T.İ.P. kodları ve 3

20 3 TÜRKİYE KOZMETİK VE TEMİZLİK ÜRÜNLERİ SANAYİİ SEKTÖR RAPORU Gümrük tarife tan mlamas na göre 33.xx GTIP içerisinde yer alan ve yukar da verilen kozmetik tarifine uyan ürünlerin G.T..P. kodlar ve ürün tarifleri a a da Tablo 1 de verilmi tir. ürün tariflerinin Sabunlar bir listesi ise gümrük aşağıdaki tarife Tablo tan mlamas na 1 de yer göre almaktadır GTIP Deterjan içerisinde ve temizlik yer alan ürünlerdir. Bu ürünlerin de içerisinde yer ald klar G.T..P. kodlar ve ürün tariflerinin bir maddeleri ürünleri ise gümrük tarife tanımlamasına göre 3402 GTIP içerisinde yer listesi a a daki Tablo 1 de yer almaktad r. Deterjan ve temizlik maddeleri ürünleri ise gümrük almaktadır. tarife Bu tan mlamas na grupta yer göre alan 3402 G.T.İ.P. GTIP kodları içerisinde ve ürün yer almaktad r. tarifleri de Bu aşağıdaki grupta yer Tablo alan G.T..P. 1 de verilmiştir. kodlar ve ürün tarifleri de a a daki Tablo 1 de verilmi tir. Tablo 1. Kozmetik ve Tuvalet Müstahzarlar ile Deterjan ve Temizlik Ürünleri xx.xx.xx.xx Parfüm ve Kolonyalar GTM P Parfümler Kolonyalar Di er Tuvalet Sular xx.xx.xx.xx Renkli Kozmetikler ve Cilt Bak m Ürünleri Dudak Rujlar Dudak Makyaj Müstahzarlar ; Di er Göz Makyaj Müstahzarlar Manikür ve Pedikür Müstahzarlar Pudralar (S k t r lm Olsun veya Olmas n) All klar Vücut Losyonlar Kremler, Emülsiyon ve Ya lar (Güne Ya lar Dâhil) Di erleri xx.xx.xx.xx Saç Bak m Ürünleri ampuanlar Perma ve Defrize Müstahzarlar Saç Spreyleri Saç Losyonlar Saç Boyalar Di er Saç Müstahzarlar xx.xx.xx.xx A z Bak m Ürünleri Di Macunlar ve Tozlar Di Temizleme plikleri Di er A z ve Di Ürünleri xx.xx.xx.xx Banyo Müstahzarlar ve Kokulu Kozmetikler Losyonlar (T ra için) T ra Kremleri T ra Öncesi, T ra S ras nda/t ra tan Sonra Kullan lan Müstahzarlar Vücut Deodorantlar ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar Parfümlü Banyo Tuzlar ve Di er Banyo Müstahzarlar Sabun veya Di er Yüzey aktif Organik Maddeler içeren Banyo Müstahzarlar Parfüm veya Kozmetik Emdirilmi, S vanm veya Kaplanm Vatka veya Keçe Parfüm veya Kozmetik Emdirilmi, S vanm veya Kaplanm Dokunmam Mensucat Di erleri