17/11/15. Renk Ayrımının Grafik Tasarımındaki Yeri Ve Önemi

Transkript

1 Renkler, ışıkla birlikte var olurlar ve izleyen üzerindeki birçok duygular uyandırabilir. Bunların bir bölümü kişisel, bir bölümü genellenebilir duygulardır. Sıcak renklerin uyarıcı, soğuk renklerin ise gevşe ci ve dinlendirici olması, genellenebilen duygulara iyi bir örnek oluşturur. Bugüne kadar birçok bilim adamı, renklerin insan üzerindeki etkileri konusunda değişik çalışma ve deneyler yapmışlardır. Günümüzde birçok basılı üründe renkten yararlanılmaktadır. Doğru kullanılan renk dikkat çekiciliği ve ürün sa şını ar rır, karmaşık bir tasarımı açıklayabilir, tasarımda anla lmak isteneni renkle pekiş rebilir ya da tasarımdaki önemli noktaları vurgulayabilir. Bütün bu özellikleriyle renk, tasarımcının en önemli araçlarından birisidir. Grafik tasarımın ürüne dönüştürülmesi, basılarak çoğal lması aşamasında tasarımcı birçok tasarım kıstasının yanı sıra, ürünün basılacağı baskı tekniğini ve baskı öncesi hazırlığını da bilmek zorundadır. Baskı öncesi hazırlık dediğimiz çalışmaların sonuncusu renk ayrımıdır. Renk ayrımından sonra yapılan çalışma baskıya gider. Bu noktada grafikerin yapacağı pek fazla bir şey yoktur. Baskı ustası eline gelen film renk ayrımına göre kalıbını hazırlar ve baskı işlemine geçer. Baskı öncesi hazırlık yeterince doyurucu değilse baskı ne cecinden sonra elde edilen ürün tasarımcıyı hayal kırıklığına uğratabilir. 1

2 Grafik tasarımcı hazırlayacağı çalışmalarda renk ayrımına dikkat etmek durumundadır. Hangi yüzeye ve hangi baskı tekniğine göre baskı yapılacağını bilmek zorundadır ve buna göre renk ayrımına dikkat etmelidir. Tasarımda spot renkler kullanılacaksa; ekstra film ve kalıp kullanılacağını bilmeli ve tasarımını ona göre oluşturmalıdır. Yapılan orijinal çalışmayla matbaadaki renk farklığını göz önünde bulundurmalıdır. Hazırlanan tasarımların, sonuç olarak istenilen renklerde ürüne dönüştürülmesi aşamasında film renk ayrımının grafik tasarımda en son baskı öncesi hazırlık olduğundan önemli bir yeri vardır. RENK AYRIMI Renk ayrımı (color sepera on); basılacak orjinali, kendisini oluşturan ana renklere ayırma işlemidir. Bu renkleri içeren ayrımların (filmlerin) her biri farklı bir kalıp üzerine pozlandırılır. Yani her renk için ayrı ayrı kalıp hazırlanır. Baskı al malzemesi (kâğıt, karton vb.) üzerine bu kalıplarla sırayla üst üste baskı yapılarak baskı al malzemesi (kâğıt, karton, folyo vb.) üzerinde orijinal görüntu oluşturulur. CMYK Kalıplarının oluşumu Matbaacılıkta renkli bir tasarımın baskı yoluyla çoğal labilmesi için öncelikle o tasarım üzerindeki CMYK renklerinin ayrılması yani bu renkleri içeren dört ayrı filmin elde edilmesi, bu filmlerden dört montaj yapılması, dört kalıp çekilmesi ve her bir kalıbın ilgili renk ile kâğıt üzerine basılması söz konusudur. CMYK Kalıplarının oluşumu Filmlerde oranlarına göre ayrılmış olan renkler, baskı yoluyla teker teker kâğıt üzerine basılmakta, örneğin; önce mavi renk basılmakta, ikinci olarak sarı renk mavi baskının üzerine basıldığında mavi, sarı ve yeşil tonlar elde edilmektedir. Bunlar üzerine magenta mürekkep basılınca morlar, lacivertler ve diğer ara tonlar oluşmakta, kontrast ile de tasarımdaki derinlik ve netlik hissi ar rılmaktadır. 2

3 Trikromi renk ayrımı Cyan Magenta Yellow ve Black renklerinin oluşturduğu, transparan mürekkepler ile baskıyı destekleyen renk ayrım sistemidir. Bu sistem ile milyonlarca renk tonu elde edilebilir. Tüm dünyada kullanılan renk ayrımı sistemidir. Ayrıca CMYK renklerinin fotoğra oluşturmadaki karışım oranları UCA, UCR ve Standart olarak 3 e ayrılmaktadır. UCA sistemi CMY çok, siyah az (Undercolor Addi on) bu sistemin daha ilerisi olarak siyahsız CMY düşünüldüğünde, flesko baskılarda sıklıkla kullanılan renk ayrım sistemi ortaya çıkmaktadır. UCR sistemi CMY az, siyah çok (Undercolor Removal) bu sistem ise baskı adedi yüksek (çok trajlı) işlerde siyaha göre çok daha pahalı olan CMY mürekkeplerinin daha az kullanımını sağlamaktadır. Tire nin anlamı siyahlar tam siyah, beyazlar tam beyaz olarak tanımlanır. Ara ton olmayan renk ayrım sistemidir. Biraz daha genelleme yaparsak, kullanacağımız herhangi bir rengin %100 ünü kullanarak yapacağımız işlerin renk ayrımı, Tire renk ayrımıdır. Renkli olarak görülen baskı 3 renk spot re renk ayrımı yapılarak baskıya sokulup 1. renk bayrak kırmızı, 2. renk sarı ve 3. renk siyah basıldığında trikromi baskıyla aynı görüntüyü alacak r. Spot re renk ayrımı yaparken renk bindirmeleri trikromiye göre daha fazla önem kazanır. 3

4 TRİKROMİ+TİRE SPOT RENK AYRIMI Bu p renk ayrımına örnek olarak CMYK dan çıkmayan ve bir resimle basılması gereken logo, yazı vs. verebiliriz. Resim mecburen trikromi basılacak, ancak fosforlu ya da CMYK dan çıkmayan renk ekstra (spot) olarak basılacak r. TRİKROMİ+TİRE SPOT RENK AYRIMI Yukarıdaki örnekte zeminde bulunan resim, trikromiden çıkmış r. Resim üzerine gelen yazılar ise fosforlu turuncu bir renk olması isteniyor. Renk ayrımı yaparken yazılara ekstra renk verilir. Bu şekilde filme basılan iş, Cyan, Magenta, Yellow, Black ve Ekstra renk olarak 5 ayrı filmden oluşur. Bu sistemle 5 renk değil istenildiği kadar spot renk düşünülebilir. TRİKROMİ+YARIMTON SPOT RENK AYRIMI Trikromiden farklı ya da trikromi+en az bir spot (ekstra) rengin kullanıldığı renk ayrım sistemidir. Trikromi+spot renk ayrımından farkı, ekstra rengin resim içerisinden (hal one) kullanılıyor olmasıdır. 4

5 Spot Kanal Oluşturma ve DCS 2.0 Kayıt Forma Fotoğraflar içinde görsel etkiyi kuvvetlendirmek, renk tonlarını zenginleş rmek, yaldız fosfor gibi özel boyalar kullanmak istediğimiz obje veya alanları kendimiz saptayarak CMYK haricinde ayrı renk kanalı Spot Channel açarak gerçekleş rebiliriz. Spot Kanal Oluşturma ve DCS 2.0 Kayıt Forma Çünku, uygulayacağımız bu ekstra spot renklerin ayrı birer film tabakası olarak pozlanmış olması gerekmektedir. Ayrış rılan filmler, daha sonra ayrı kalıplara pozlanarak istenilen renk tonunda basılmaktadır. Spot renk oluştururken resim işleme programında Channels (Kanallar) panelinden faydalanılır. Bu panelde resmi oluşturan renkler, kanallara ayrılmış durumdadır (resim, CMYK modunda ise C, M, Y, K kanalları; RGB modunda ise R, G, B kanalları gibi.). Spot renk uygulaması yapmak için resmimizin CMYK modunda olması gerekir. Çünku baskı, bu dört anarenk ve ar k kullanılacak spot renkle gerçekleşecek r. Bu nedenle eğer resim başka bir modda ise öncelikle onu CMYK moduna çevirmeliyiz. Bu işlemi, Image/Mode/CMYK Color komutuyla gerçekleş rebiliriz. Resmimizi CMYK moduna çevirdikten sonra yapmamız gereken ikinci işlem, spot basacağımız alanların seçimi olmalıdır. Bu seçimi gerçekleş rmenin en pra k yolu ise renklerin ton değerlerine göre seçimini sağlayan color range komutudur. Ancak orijinalin durumuna göre diğer seçim araçlarıda kullanılabilir. 5

6 Color Range penceresi açıldıktan sonra, fotoğraf üzerinde rengini kuvvetlendirmek için spot renk uygulaması yapacağımız alanı belirleyebiliriz. Bu işlem için damlalığı seçerek fotoğra aki istediğiniz renk üzerine ge rip klamamız yeterli olacak r. Seçilen alanı genişletmek için rengin daha farklı tonlarınıda deneyebilir veya shi tuşunu kullanarak daha geniş alanlarıda seçime ilave edebiliriz. İşlemi tamamlayarak seçimi gerçekleş rdikten sonra, ayrıca basılacak olan bu alan için bir kanal açmamız gerekecek r. Daha önceden de belir ğimiz gibi bu kanal spot channel olarak adlandırılır. Channels panelinden New spot channel komutuyla yeni kanalımızı oluşturabiliriz. Bu komutu verdiğimizde karşımıza bir diyalog kutusu çıkacak r. Buradan basılacak rengin seçimini yapabiliriz. Photoshop programında, color picker renk seçim kutusunu kladığımız zaman açılan pencerede, özel Pantone ve diğer spot renk katalogları kullanıma sunulmaktadır. Böylece resmimiz üzerinde spot renk ile basılacak alanları seçmiş ve bu alanlar için ayrı bir kanal belirlemiş olduk. Basacağımız spot rengin kanalı ile diğer C,M,Y,K kanallarını incelediğimizde spot rengin al nda kalan CMYK kanallara ait alanlarda herhangi bir değişiklik olmadığını görürüz. Bu durumda, spot rengin al oyulmayacak ve ofset baskı sırasında renklerin hepsi üst üste basılacak r. 6

7 Resminizin durumuna göre seçili alanların al nı diğer kanallarda boşaltabileceğiniz gibi, rengi kuvvetlendirmek için boşaltmadan üzerine de çalışabilirsiniz. Ekstra renge ait mürekkep, örtücu mürekkeplerden (Pantone 871 al n yaldız gibi) değil de yarı örtücu mürekkeplerden ise ekstra rengin orijinal renk tonu, CMYK kanallarındaki alanlarında basılması sonucu ekstra renk değişecek r. Şayet basılacak ekstra mürekkep, yaldız gibi örtücu özelliğe sahip ise spot kanalın al nda kalan CMYK kanalları tekrar düzenleyerek spot rengi kuvvetlendirecek şekilde renk düzenlemesi yapılır (Al n yaldız al na 50 % - 60 % yellow; gümüş yaldız al na 20 % - 40 % siyah renk vs.). Gerekli ayarlama ve düzeltmeleri yap ktan sonra resmimizi başka bir grafik programında kullanmak veya spot rengiyle birlikte film çıkışını (veya kalıbını) almak için dokümanı DCS 2.0 kayıt forma nda EPS olarak kaydetmeliyiz. DCS 2.0 kayıt forma sayesinde dokümanda kullanılan her türlu spot renk, CMYK renkleri haricinde kaydedilebilmekte, aynı renk olarak film çıkışı alınabilmekte ve istenilen renk boya ile spot olarak basılabilmektedir. Eğer başka kayıt formatlarıyla kaydedersek spot olarak basılacak renk gözükmeyecek ve istenilen sonuç elde edilmeyecek r. Çıkan diyalog kutusunda; Preview : TIFF (8 bit/pixel) DCS : Single File with Color Composite Encoding :Machintosh için Binary, Windows için ASCII seçilir. 7

8 Adobe Illustrator de Bindirme Tekniği (Trapping) Adobe Illustrator de Bindirme Tekniği (Trapping) Bindirme (Trapping): Matbaalarda ayrı kalıplar kullanılarak basılan iki ayrı rengin üst üste bindiği ya da bi ş ği yerlerde çakışma hataları (özellikle spot renklerde) oluşabilir. Bunun ne cesinde tasarımda kullanılan objenin etra nda gözü rahatsız eden beyaz bir hat oluşur. Bunun önüne geçebilmek için trapping tekniği kullanılarak, bi şik iki renk arasında küçük bir üst üste binme alanı oluşturulur. Trapping tekniğine matbaalarda şişme, şişirme ve bindirme tabirleri kullanılır. Adobe Illustrator de Bindirme Tekniği (Trapping) Bindirme Teknikleri: Yayma ve daraltma tekniği olmak üzere iki çeşit bindirme yapılabilir: Üste binen objenin rengiyle bindirme yapılmasına yayma, al a kalan objenin rengiyle bindirme yapılmasına daraltma denir. Küçük puntolu me nler ve küçük objelere trapping uygulamak yazınının okunamamasına, objenin belirsizleşmesine neden olabileceği için mümkün mertebe bu tarz objelere trapping uygulamaktan kaçının. Bindirme Oluşturmak: Bindirme oluşturmak basit bir işlem olmasına rağmen, renk ve baskı konusunda bilgi sahibi olmayı gerek rir. Spot renklerin neredeyse tamamına bindirme oluşturmak gerekir. 8

9 Adobe Illustrator de Bindirme Örneğin: Üst katmandaki objemizin rengi 100 magenta ve 50 yellow içerip diğer renkleri barındırmıyorsa, al aki objemizde ise üs eki objenin kullandığı renkler yok ise; bindirme uygulamak gerekir. Şayet al aki objemiz üs eki objenin hakim olan rengini (bu örnekte hakim renk magenta) yüksek bir % de olarak içeriyorsa; bindirme uygulamaya gerek yoktur. Adobe Illustrator de bindirme yapmanın iki yöntemi vardır; a) Objeye stroke rengi vererek çizgiye Overprint uygulayarak bindirme yapmak. b) Parçaların ayrı ayrı seçilip rahat bindirme uygulanabilen Trap efek ni ya da komutunu uygulayarak stroke değeri ayarlayarak bindirme yapmak. Adobe Illustrator de Oweprint ile Bindirme Window > A ributes komutunu seçerek A ributes panelini açın. Bindirme uygulayacağınız objeye çizgi rengi olarak objenin durumuna göre üzerine bindiği nesnenin rengini ya da objenin kendi rengini verin. A ributes panelinden Overprint Stroke kutucuğunu işaretleyin. Overprint (al nı oymama) olan çizginin al ndaki zemin baskıda oyulmayacak, böylece üs eki obje zemine binmiş olacak r. Overprint in yap ğı etkiyi görebilmek için View > Overprint Preview komutunu seçin. Adobe Illustrator de Trap Adobe Illustrator de Trap Trap ile bindirme yöntemininin avantajları: 1- Farklı yatay ve düşey bindirme değerleri belirleyebilirsiniz. 2- Bindirilen daha açık rengin renk tonunu azal p, daha koyu olan rengi %100 olarak bırakabilirsiniz. 3- Spot renkte bindirmeleri, eşdeğerleri olan proses renklere dönüştürebilirsiniz. 4- Bindirmeleri ters çevirebilirsiniz. 5- Bindirme yolunun hangi hassasiye e hesaplanacağını belirleyebilirsiniz. 6- Gereksiz noktaları kaldırabilirsiniz. 9

10 Dezavantajları: İmaj üzerindeki objelere uygulayamazsınız. Trap ile Bindirme:Trap, direkt objelere uygulanabilir veya efekt olarak verilebilir. Direkt uygulama: Pathfinder pale niz açık değilse Window > Pathfinder komutuyla pale nizi açın. Palet menüsünden Trap komutunu verin. Açılan pencereyi standart ayarlarıyla onaylayabilir ya da size uygun bir ayarla değiş rebilirsiniz. Thickness (Kalınlık): 0,01 ile 5000 punto arasında bir kontur kalınlığı belirler. Height/Width (Yükseklik/Genişlik): Düşey sa rlardaki bindirmenin yüzdesi olarak yatay sa rlardaki bindirmeyi belirler. Yatay ve düşey sa rlarda eşit bindirme genişliği için ayarın %100 olması gerekir. Düşey sa rın standart ayarda, yatay sa rın kalınlığının artması için %100 den büyük bir değer girmeniz gerekir. Yatay sa rın standart ayarda, düşey sa rın kalınlığının artması için %100 den küçük bir değer girmeniz gerekir. Tint Redutcion (Renk Tonu Azaltma): Bindirilen daha açık rengin renk tonunu azal r; daha koyu olan renk %100 olarak kalır. Bu seçenek, açık renkli iki nesneye bindirme esnasında uygulanmalıdır. Örnek vermek gerekirse: Açık mavi ve sarının binmesinde yeşil bir çerçeve rengi ortaya çıkar. Bu seçenek, bu tür göze rahatsız gelecek renk tonu farklılıklarını minimuma indirir. Traps with Process Color (Proses Renginde Bindirmeler): Spot renkte bindirmeleri, eşdeğerleri olan proses renklere dönüştürür. Bu seçenek, spot renklerden daha açık olanından bir nesne oluşturur ve üst baskı yapar. Reverse Traps (Bindirmeleri Ters Çevir): Daha koyu olan renkleri daha açık olanlara bindirir. Bu seçenek, CMY renklerini içeren siyah renkte çalışmaz. 10

11 Efekt olarak uygulama: Pathfinder pale niz açık değilse Effect > Pathfinder > Trap i seçin. Açılan pencereyi standart ayarlarıyla onaylayabilir ya da size uygun bir ayarla değiş rebilirsiniz. Bu uygulama versiyonunda direkt uygulamadan farklı olarak iki seçenek daha vardır. Precision (Hassasiyet): Nesnenin yolunun hangi hassasiye e hesaplanacağını belirler. Hassasiye çok ar rdığınızda efek n uygulanması uzun sürebilir. Remove Redundant Points (Gereksiz Noktalar Çıkarın): Gereksiz noktaları kaldırır. Test Edin: Window > Sepera ons Preview i seçerek Sepera ons Preview pale ni açın. Pale e görünen renklerin üzerindeki gözleri sırasıyla açıp kapayarak baskı esnasında objelerin al ndaki zeminin trapping uygulanan kısımlarının oyulup oyulmadığını test edin. ÖNEMLİ NOT: Trapping olayı, manuel olarak nesne çizgisine overprint verme (al nı oymadan üstüne bas) esasına dayanır. Çizime overprint vermeden sadece çerçevesine overprint komutu verilir. Böylece baskıda herhangi bir kayma olsada çerçeve, alt zeminin üzerine basılacağından kâğıdın beyazı görülmez. 11