II.DÖNEM BİYOLOJİ 10. SINIF ÇALIŞMA SORULARI (I )

Transkript

1 II.DÖNEM BİYOLOJİ 10. SINIF ÇALIŞMA SORULARI (I )

2

3

4

5

6

7 Kahverengi gözlü anne ve babanın ilk çocukları yeşil gözlü olmuştur. Buna göre bu ailenin ikinci çocuğunun kahverengi gözlü erkek olma olasılığı kaçtır? A) 1/2 B) 1/4 C) 3/4 D) 3/8 E) 1/8

8 25. İnsanlarda, Kahverengi göz rengi (K), mavi göz rengi genine (k), Siyah saç rengi geni (S), sarı saç rengi genine (s) baskındır. Verilen iki karakter bakımından heterozigot genotipli anne ve babanın mavi gözlü ve siyah saçlı bir kız çocuklarının olma olasılığı kaçtır? A) 1/8 B) 3/16 C) 9/32 D) 1/16 E) 3/ Bezelyelere ait, I. kolay izlenebilen karakterlere sahip olma, II. kısa bir süre içinde yeni döller üretebilme, III. üreme sisteminin kolayca kontrol edilebilmesi özelliklerinden hangileri Mendel in kalıtımla ilgili çalışmalarında bu bitkileri seçmesine neden olmuştur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 27. Düzgün ve buruşuk tohumlu iki bezelyenin çaprazlanması sonucunda eşit oranda düzgün ve buruşuk tohumlu bireyler oluşmuştur. Buna göre çaprazlanan bireylerin genotipleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? (Düzgün tohum şekli (D), buruşuk tohum şekline (d) baskındır). Dişi Erkek A) Dd Dd B) DD Dd C) dd Dd D) dd dd E) DD DD 28. (+: var, : yok) Yukarıdaki tabloya göre I, II ve III numaralı bireylerin kan grupları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I II III A) ARh+ ABRh ORh+ B) BRh ORh+ ABRh+ C) ARh+ ABRh+ ORh D) BRh ABRh ORh+ E) BRh ORh+ ABRh 29. Aşağıda dört farklı ailedeki anne ve babanın kan grubu genotipleri verilmiştir. Aile no Anne Baba I AB AB II OO AB III AO BB IV BO OO Tabloya göre, hangi ailelerin çocuklarında homozigot kan grubu genotipinin ortaya çıkma olasılığı yoktur? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) II, III ve IV 30. Kan plazmalarında kan grubu ile ilgili antikor bulunmayan bir anne ve babanın doğacak çocuklarının alyuvar zarında B antijeni bulunma olasılığı kaçtır? A) 1 B) ½ C) 2/ 3 D) 1/ 4 E) ¾ 31. Alyuvar zarında A ve B antijenlerini bulunduran bir bireyle ilgili, I. Plazmasında A ve B antikoru yoktur. II. A ve B grubundaki bireylere kan verebilir. III. Kan grubu bakımından heterozigot genotiplidir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

9 32. Kan grupları ile ilgili yukarıdaki soyağacına göre Ali nin genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) AA B) OO C) BO D) AB E) BB 33. Kan uyuşmazlığı (Eritroblastosis fetalis) olayı ile ilgili, I. Rh+ bir baba ile Rh bir anneden Rh+ bir fetusun oluştuğu durumlarda ortaya çıkar. II. Fetusten anne kanına geçen Rh antijenleri, annede antikor oluşumuna neden olur. III. İlk gebelikte, annede fetusun antijenlerine karşı oluşturulan antikor belirli bir zaman aralığında çoğalacağından bebek, antikorlardan etkilenmeden doğabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 34. A ve B karakterleri bakımından heterozigot genotipteki bir baba ile B karakteri bakımından heterozigot, A karakteri bakımından homozigot baskın genotipteki bir anneye ait çocukların genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) AaBb B) AABB C) Aabb D) aabb E) AAbb 35. ORh+ kan grubundaki bir bireyin alyuvar zarında ABO ve Rh sistemi ile ilgili bulunabilecek antijen çeşidi sayısı kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) Aa bb Cc DD XY genotipindeki erkek bir birey aşağıdaki gamet çeşitlerinden hangisini oluşturamaz? A) abcdy B) AbCDX C) ABcDX D) abcdy E) abcdx 37. İnsanlarda aşağıda verilen karakterlerden hangisinin kalıtımı cinsiyete bağlı olarak gerçekleşmez? A) Hemofili B) Kulak kıllılığı C) Renk körlüğü D) Göz rengi E) Balık pulluluk 38. Aa Bb Dd Ee aa Bb Dd Ee genotipindeki bireylerin çaprazlanması sonunda oluşan oğul bireyler arasında a, B, d, E fenotipindeki bireylerin oranı nedir? (A, B, D, E genleri bağımsız genlerdir.) A) 81/256 B) 27/128 C) 9/128 D) 9/256 E) 3/ Bir canlıdaki herhangi bir özelliğin, kalıtsal olduğu aşağıdakilerden hangisiyle anlaşılır? A) Canlının bazı döllerinde ortaya çıkmasıyla B) Ortam koşullarından etkilenmesiyle C) Canlının yaşama şansını artırmasıyla D) Canlının üreme zamanının kısıtlanmasıyla E) Canlının yaşamı boyunca devam etmesiyle 40. Yuvarlak ve sarı tohumlu bir bezelye bitkisinin, heterozigot olup olmadığını anlamak için aşağıdaki genotiplerden hangisine sahip bir bezelye bitkisi ile çaprazlanması gerekir? (Yuvarlak tohumluluk (Y) ve sarı tohumluluk (S) özellikleri dominanttır.) A) YYSS B) yyss C) YYSs D) yyss E) YySS 41. Bir ailede anne, A özelliği bakımından baskın fenotiptedir ve bu özelliğin çekinik genini de taşımaktadır (heterozigot). Babanın genotipi aşağıdakilerin hangisindeki gibi olursa, çocukların fenotipinde bu çekinik özellik kesinlikle görülmez? A) AA B) Aa C) aa D) xay E) xay

10 42. Yukarıdaki soyağacında, çekinik genle yavru döle geçen bir özeliğin bireylerdeki dağılımı verilmiştir. Siyah renkle gösterilen bireylerde bu özellik ortaya çıkmıştır. Soyağacındaki bireylerden hangisinin, bu özellik bakımından heterozigot olup olmadığı kesin olarak belirlenemez? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) Annenin AB, babanın 0 kan grubundan olduğu bir ailede 3 çocuk vardır. Bu çocukların kan gruplarının fenotipleri aşağıdakilerin hangisinde verilenler gibiyse üçünün de öz kardeş olduğu söylenebilir? 44. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle tamamlayınız. Canlılarda bazı kromozomlar vücut özelliklerini kontrol eden genleri taşır. Bu kromozomlara vücut kromozomu veya... adı verilir. Çekirge ve bazı böcek türlerinde dişilerin kromozomları XX, erkeklerin kromozomları... şeklindedir. X kromozomlarından biri normal görüş genini (R), diğeri renk körlüğü genini (r) taşıyan XRXr genotipli dişilere... adı verilir. X'e bağlı çekinik kalıtımda, heterozigot olan dişi bireyin erkek çocuklarında, özelliğin yüzde... oranında ortaya çıkması beklenir. İnsanlarda... kromozomunun homolog olmayan parçasında bulunan bir gen, dominant da olsa resesif de olsa fenotipte etkisini her zaman gösterir. Down sendromunda ayrılmama sonucu oluşan... kromozomlu yumurtalar, 23 kromozomlu normal spermlerle döllenir. Gonozomlarda ayrılmama sonucu 44 + XXX kromozomlu bireyler oluşabilir. Bu bireyler... olarak adlandırılır. Albinizm, çekinik olarak sınıflandırılan kalıtsal bir hastalıktır ve ebeveynlerin herbirinden bir çekinik alel alan homozigot bireylerde ortaya çıkar. Bu hastalık açısından iki heterozigot arasındaki bir eşleşmede, doğacak her çocuğun albino olma olasılığı... olur. Bireyler arasında, genler ya da diğer DNA parçacıklarının yapısındaki farklılıklara... varyasyon denir. 45. İnsanlarda görülen kalıtsal hastalıklardan bazıları şunlardır: I. Kas distrofisi II. Yapışık parmaklılık III. Balık pulluluk Bunlardan hangileri X kromozomu üzerindeki genlerle kalıtılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 46. Aşağıdaklerden hangisi bir pleiotropi örneğidir? A) Tavşanlarda kürk renginin ortaya çıkmasındadört farklı alel genin etkisi vardır. B) Farelerde sarı kürk renginin oluşmasını sağlayan baskın bir gen, homozigot durumda olursa embriyonik dönemde ölüme yol açar. C) Domuzlarda çekinik bir gen homozigot halde hem kulakların yarık olmasına hem de arka ayaklarda anormalliğe yol açmaktadır. D) Drosophila'da vücut rengi ve kanat büyüklüğünden sorumlu genler aynı kromozom üzerinde bulunur. E) Aslan ağzı bitkisinde çiçek rengi alellerinden biri diğeri üzerine baskın değildir. 47. İnsanlarda, aşağıdakilerden hangisi vücut kromozomlarında ayrılmama sonucu ortaya çıkar? A) Turner sendromu B) Klinelfer sendromu C) Balık pulluluk D) Down sendromu E) Süper dişi

11 48. Aşağıda verilen çaprazlamaların hangisinde sadece tek karakter bakımından heterozigot olan bireyler elde edilir? (Genler, ayrı kromozomlar üzerindedir.) A) BBDDee x BBDDEE B) bbddee x bbddee C) Bbddee x BBDdEe D) BBddEe x BbddEe E) BBDDEe x bbddee 49. Bir ailede anne A kan grubundan, çocuğu ise B kan grubundandır. Bu ailede babanın olamayacağı kan grupları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) A ve AB B) A ve 0 C) B ve AB D) 0 ve AB E) B ve İki karakter bakımından heterozigot (AaBb) olan iki birey kendi aralarında çaprazlanıyor. Bu çaprazlama sonucu her iki karakter bakımından baskın fenotipli yavruların oluşma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir? A1/8 B) 3/16 C) 3/18 D) 9/16 E) ¾ 51. Kobaylarda kısa kıl (A) uzun kıla (a) baskındır. Vücut örtüsü rengi de diğerinden bağımsız eksik baskın alel çifti tarafından kontrol edilir. KSKS sarı rengi, KBKB beyaz rengi, KSKB ise krem rengi meydana getirir. Heterozigot kısa kıllı krem rengi bir kobay, aynı genotipte bir kobayla çiftleştirilirse; uzun kıllı krem renkli bir kobayın oluşma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir? A)1/16 B)1/ 8 C) 3/16 D)1/ 4 E)3/ Anne ve çocuğunun 0 kan grubundan olduğu bir ailede, babanın da 0 kan gruplu olma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir? A) ¼ B) 1/3 C) ½ D) ¾ E) Dihibrit çaprazlama nedir? 54. Çok alellilik nedir? Çok alelliliğe iki örnek veriniz. 55. AB kan gruplu bir anne ile heterozigot B kan gruplu babanın çocuklarında görülebilecek kan grubu olasılıklarını punnet karesinde gösteriniz. 56. Aşağıdaki açıklamalardan eksik baskınlığa ait olanların karşısına eksik, eş baskınlığa ait olanların karşısına eş, her ikisine de ait olanların karşısına ortak yazınız. Heterozigot bireyler her iki homozigot atanın arasında bir fenotip gösterir. ( ) Alellerden biri diğerinin üzerinde tam baskınlık kuramaz. ( ) MN kan grubundan sorumlu genin alelleri arasında görülür. ( ) Monohibrit çaprazlamada fenotip oranı 1:2:1 dir. ( ) 57. a) Monohibrit çaprazlama nedir? Aşağıdakilerden hangisi monohibrit çaprazlamadır? Uygun cevabın karşısındaki kutucuğa (X) işareti koyunuz. AA x AA AA x aa Aa x Aa aa x aa AA x Aa Aa x aa b) Monohibrit çaprazlamanın genotip oranını ve genotip çeşidini yazınız. Genotip oranı : Genotip çeşidi: c) Monohibrit çaprazlamanın fenotip oranını ve fenotip çeşidini yazınız. Fenotip oranı: Fenotip çeşidi: 58. Numaralandırılmış kağıtlarda ayrılmama sonucu insanlarda ortaya çıkan hastalık isimleri verilmiştir. Kağıt numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız. 1. Süper dişi 3. Klinefelter sendromu 2.Down sendromu 4. Turner sendromu a) Hangisi ya da hangileri eşey kromozomlarında ayrılmama sonucu ortaya çıkar? b) Hangisi ya da hangileri vücut kromozomlarında ayrılmama sonucu ortaya çıkar? c) Hangisi ya da hangilerinin görüldüğü bireylerde kromozom sayısı normalden bir fazladır? d) Hangisi ya da hangilerinin görüldüğü bireylerde kromozom sayısı normalden bir eksiktir? e) Hangisi ya da hangilerinin görüldüğü bireylerin cinsiyeti dişi veya erkek olabilir?

12 59. Kan grupları heterozigot Rh(+) olan anne ve babadan doğabilecek çocukların, Rh faktörü bakımından durumları ne olur? Punnet karesinde gösteriniz. 60. Hetero zigot Rh(+) bir baba ile Rh( ) bir anneden doğabilecek çocukların, Rh faktörü bakımından durumları ne olur? Punnet karesinde gösteriniz. 61. Aşağıda eksik baskınlık ve eş baskınlık ile ilgili bazı özellikler verilmiştir. Venn diyagramı üzerinde bu özellikleri karşılaştırınız. A. Heterozigot bireylerde bir ara fenotip oluşur. B. Alellerden biri, diğeri üzerine tam baskınlık kuramaz. C. F2 dölündeki fenotip ayrışım oranı 1 : 2 : 1 dir. D. Heterozigot bireylerdeki her iki alel de fenotipi ayrı ayrı etkiler. E. Canlının fenotipine bakılarak genotipi söylenebilir. 62. İnsanlarda kolların ve bacakların çok uzun olmasına neden olan gen, aynı zamanda göz merceğinde de bir anormallik meydana getirir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Çok alellilik B) Eşeye bağlı kalıtım C) Eş baskınlık D) Pleiotropizm E) Ayrılmama 63. AaBbdd genotipli bir anneden A, B, D fenotipli bir çocuğun olabilmesi için, babadan gelebilecek gametin genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? (Genler bağımsızdır.) A) abd B) ABD C) Abd D) abd E) AbD 64. Hemofili, X kromozomu üzerinde çekinik bir genle kalıtılan hastalıktır. Buna göre hemofili hastalığı genini taşımayan sağlam bir anne ile hemofilili bir babadan doğacak kız çocuklarının hasta olma olasılığı yüzde kaçtır? A) 0 B) 25 C) 50 D) 75 E) lü yıllardan itibaren genetik ile ilgili önemli bilgiler elde edilmiş ve bu bilgiler Mendel in görüşlerini doğrulayarak Mendel Kanunları adı altında toplanmıştır. Bunlardan Benzerlik Kanunu ve Ayrılma Kanunu nu açıklayınız. 66. Pleiotropi nedir? Pleiotropiye bir örnek veriniz. 67. antijen homozigot eşeye bağlı eksik baskınlık heterozigot soy ağacı down çarpım dihibrit Rh negatif alel gen bağımsız karyotip delesyon bağlı krossing over dominant resesif kontrol renk körlüğü hemofili otozomal Rh pozitif monohibrit Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri tabloda verilen kavramlar ile tamamlayınız. a) Biri anneden diğeri babadan gelen ve aynı karaktere etki eden genlere denir. b) Bir karaktere ait anne ve babadan aynı alelleri alan bireyler, farklı alelleri alan bireyler ise genotiptedir. c) Şansa bağlı iki bağımsız olayın aynı anda gerçekleşme olasılıkları kuralı uygulanarak hesaplanır. d) Farklı karakterlere ait genlerin farklı kromozomlar üzerinde bulunmasına genler, aynı kromozom üzerinde bulunmasına genler denir. e) çaprazlamada F2 nin fenotip ayrışım oranı 9 : 3 : 3 : 1 iken, çaprazlamada F2 nin fenotip ayrışım oranı 3 : 1 dir. f) Kalıtsal bir özelliğin kuşaklar boyunca aktarılışını, ebeveyn ve çocuklarda ortaya çıkışını gösteren şemaya denir. g) Baskın özelliği gösteren bireyin genotipini öğrenmek amacıyla aynı karakter bakımından homozigot çekinik bir bireyle çaprazlanmasına çaprazlaması denir. h) Kırmızı ve beyaz çiçek rengine sahip akşam sefalarının çaprazlanması sonucunda pembe çiçekli bireylerin oluşması olarak adlandırılır. i) O kan grubundaki bir bireyin alyuvarlarının zarlarında A ve B leri bulunmaz. j) bir anne ile bir babadan Rh+ kan grubunda bir çocuğun oluşması durumunda kan uyuşmazlığıortaya çıkar.

13 k) X ve Y gonozomları üzerinde bulunan genlere genler denir. l) ve X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik hastalıklardır. m) 45 + XX ya da 45 + XY kromozomlu bireylerde ortaya çıkan duruma sendromu denir. n) Bir hücrenin sahip olduğu kromozomların büyüklüğü ve şekline göre dizilmesine adı verilir. o) Cinsiyeti belirleyen kromozomlar dışındaki kromozomlara kromozomlar denir. p) Bağlı genler ancak mayoz bölünme sırasında meydana gelen olayı ile birbirinden ayrılabilir. q) Hücre bölünmesi sırasında bir kromozom parçasının koparak ayrılmasına denir. r) Bir karatere ait iki farklı alele sahip bireyde fenotipte etkisini gösteren gene gen, fenotipte etkisini gösteremeyen gene gen adı verilir. 68. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazınız. a) ( )DNA molekülü üzerinde bulunan ve belirli bir proteinin sentezinden sorumlu olan bölüme gen denir. b) ( )Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında aynı karaktere ait genler bulunur. c) ( )Bir karakterle ilgili heterozigot genotipteki bir birey tek çeşit gamet oluşturabilir. d) ( )AaBb genotipindeki iki bireyin çaprazlanması sonucu dört çeşit fenotip, dokuz çeşit genotip oluşur. e) ( )Pembe renkli iki aslanağzı bitkisinin çaprazlanması sonucunda kırmızı, beyaz veya pembe çiçek rengine sahip bitkiler oluşabilir. f) ( )Alyuvarının zarında kan grubu ile ilgili antijen taşımayan birey ABRh+ kan grubundadır. g) ( )Bir insan popülasyonunda A, B ve O sistemi ile ilgili dört çeşit fenotip ve altı çeşit genotip oluşur. h) ( )Rh kan grubunda bireylerin alyuvarında Rh antijeni bulunurken, akyuvarları Rh antikorunu oluşturamaz. i) ( )Uygun olmayan kan alış verişlerinde çökelmenin asıl nedeni vericiden alıcıya giden antijenlerdir. j) ( )Bağlı genlerin arasındaki mesafe arttıkça, krossing over olasılığı azalır. k) ( )Erkek çocuklar hemofili genini anne ya da babasından alabilirler. l) ( )Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan kıllı kulaklılık geni dişi bireylerde bulunmaz. m) ( ) Renk körü bir annenin tüm çocukları renk körü olur. n) ( )X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan baskın bir özelliğin erkeklerde görülme oranı dişilerden fazladır. o) ( )22 + X kromozom formülüne sahip bir yumurta hücresi ile 22 + XY kromozom formülüne sahip bir sperm hücresinin döllenmesi sonucu oluşan bireyde Klinefelter sendromu görülür. p) ( )Duplikasyon, inversiyon ve translokasyon kromozom yapısındaki değişikliklere örnek olarak verilebilir. q) ( )Bir canlının karyotipine bakılarak Down ve Klinefelter sendromu gibi anormallikler tespit edilebilir. r) ( )A ve B genlerinin bağlı olduğu AaBb genotipindeki bir bireyde krossing over sonucu ab gameti oluşabilir. 69. Aşağıda verilen sperm ve yumurtanın döllenmesi ile oluşan her bir bireyin kromozom formülü ile ortaya çıkan sendromu yazınız. Sperm Yumurta Oluşan bireyin kromozom formülü Sendrom X 22 + XX X 22 + X XY 22 + X O 22 + X 70. Kromozom teorisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazınız. a) ( )Aynı karaktere etki eden gen çifti aynı kromozom üzerinde bulunur. b) ( )Cinsiyeti belirleyen kromozomlara gonozom, diğer kromozomlara ise otozom adı verilir. c) ( )Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağlı genler adı verilir. d) ( )Canlıların gelişmişlik düzeyi arttıkça kromozom sayısı da artar. e) ( )Aynı kromozom üzerinde bulunan genler arasındaki mesafe arttıkça krossing over ihtimalide artar. f) ( )Bağlı genler sadece mitoz bölünme sırasında gerçekleşen krossing over ile birbirinden ayrılabilirler.