Tatarça-Törekçä süzlek. GƏCİL

Transkript

1 Tatarça-Törekçä süzlek GƏCİL abağa abağa çäçäk açkaç abağasımannar abajur abaw abaylamastan abaylamíça abaylaw abaylaw abelxayat äber-çeber abí äbi abına-yığıla abınu abort abrikos abruy abruy abruylı abruylı absurd abzar abzar abzí abzí abzí abzí keşe aç aç küz eğrelti, eğreltiotu balık kavağa çıkınca, çıkmaz ayın çarşambası eğreltigiller abajur abo! abov! dikkatsizce, dikkatsiz biçimde dikkatsizce, dikkatsiz biçimde dikkatli olmak, dikkatli davranmak, uyanık olmak sezmek, sezinlemek, farkına varmak, farketmek bengisu, abıhayat abur cubur ağabey, abi ebe, büyükanne, nine sendeleye sendeleye, düşe kalka yıkılmak, sürçmek, tökezlemek, sendelemek çocuk aldırma, kürtaj kayısı, zerdali itibar, prestij, saygınlık, nüfuz yetke, sulta, otorite yetkeli, sultalı, otoriteli, otoriter saygın, nüfuzlu, itibarlı, prestijli saçma, zırva, absürd ahır ağıl ağabey, abi beyefendi daha yaşlı adam saygın kişi, saygıdeğer kişi aç (karnı) açgözlü

2 aç küzlelek acağan äcäl açan äcät äcätkä alu äcätkä birü äcättä bulu acdaxa äçe äçelek açı açı badäm açığu açılt açılu açındıru açınu açıp salu açıq açıq açıq räweştä açıq süzle açıq xat açıqlaw açıqtan-açıq açış açıtqı açıtu açıtu äçkäk açlıq açqıç açu açu açu açu itep açu totu açuın kiterü açulandıru açulanu açgözlülük şimşek ecel evren, alem, kainat borç borç almak borç vermek borçlu olmak canavar, ejderha ekşi, acı ekşilik, acılık acı acıbadem acıkmak acımsı, acımtırak açılmak acındırmak acınmak açığa çıkarmak açık açık, berrak açıkça açıksözlü açık mektup açıklamak açıktan açığa, açıktan, alenen, açıkça vahiy, açım, keşif maya mayalamak acıtmak, acılaştırmak cımbız açlık anahtar açmak keşfetmek öfke, kızma kızarak, öfkeyle kızmak kızdırmak kızdırmak, sinirlendirmek, öfkelendirmek, hiddetlendirmek kızmak, sinirlenmek, öfkelenmek, hiddetlenmek

3 açutaş ädäbi ädäbiät adäm ädäm adäm balası ädäm zatı adämçä ädäp ädäple ädäplelek ädäpsez adaş adaşqan pulya adaştıru adaşu adım adım sayın adımlaw ädip admiral admiral adres advokat äfände äfärin afät äfiät afişa äfiün äflisun äfrad äfsänä ağaç ağaç awız ağaçlıq ağaçsıl ağaçsıman ağaçsıman ağaltın ägär şap edebi edebiyat adam, insan adam ademoğlu, insanoğlu adam adam gibi, insanca edep edepli edeplilik edepsiz adaş, isimdeş serseri kurşun yoldan çıkarmak, saptırmak, yönünü değiştirmek yoldan çıkmak, yolundan çıkmak, yolundan sapmak adım her adımda adımlamak edip, yazar amiral amiral adres avukat efendi, bay aferin, aşkolsun, bravo, helal olsun afet, yıkım, felaket afiyet afiş, bildiri, ilan, reklam, poster afyon, uyuşturucu, haşhaş portakal efrat, fertler, bireyler efsane, söylence ağaç kaba, ağzı bozuk ağaçlık ağaçsıl ağaçsı ağaçsı platin eğer, şayet, ola ki

4 ağartu ağaru ağay ağay ağay-ene agent agent agentlıq Ağidel ağım ağım ağım uñayına ağımdağı ağımğa qarşı ağımsu ağıntı ağış ağızu ağrar ağu ağu ağu qaytarğıç ağuçan ağulanu ağulaw ağulı ağusız äğzä äh digänçe ah! ahahaylaw ähämiät ähämiätle ahäñ ähäñ ahırğı isäptä ajdaha äkämät äkäm-tökäm äkiät äkren ağartmak, beyazlatmak ağarmak, beyazlamak ağabey, abi köylü, ağa ağabey kardeş, abi kardeş acente ajan, çaşıt, casus acente Ak İdil (ırmak) akım (su vb. için), akış, akıntı, debi akım, cereyan, eğilim, tarz, dalga (düşünce vb. için) akış yönüne, uyumlu, hepsi gibi güncel, şimdiki, cari, akan, geçen, geçerli, yürürlükte olan akıntıya karşı akarsu, ırmak, nehir akıntı akış akıtmak, dökmek tarım, çiftçilik, ziraat sızmak, sızıntı zehir, ağu, ağı panzehir akışkan, akıcı zehirlenmek zehirlemek zehirli zehirsiz aza, üye, organ, örgen, uzuv şipşak, göz açıp kapayana kadar ah kahkaya atmak ehemmiyet, önem ehemmiyetli, önemli ahenk, uyum beste, düzenleme, ezgi, melodi neticede, sonuç olarak, son tahlilde ejderha tuhaf salyangoz, sümüklüböcek masal yavaş, ağır, aheste

5 akula al al yalğau ala ala balıq alaça alaçaq alaçaqlı alafa äläk äläkçe äläkläw äläm alama alam-salam ala-qola alar alar qädär alarça alarda alardan alarnı alarnıñ alarnıqı alası alät alay alay bulğaç alay bulsa alay-bolay alaysa älbä älbättä alça alcıw alda aldan aldan aldan kürüçän aldanu köpek balığı al, kırmızı ön ek (dilbilgisi) ala ala balık alaca alacak alacak alafranga ihbar, bildirim, gammazlama, ele verme muhbir, haberci, gammaz gammazlamak, ihbar etmek, ele vermek bayrak eksi, kötü eski püskü, pılı pırtı, çapul, çaput alaca bulaca, alaca, ala onlar onlar kadar onlarca, onlara göre onlarda onlardan onları onların onlarınki alacak (borç) alet, araç, gereç, aygıt, cihaz öyle, onun gibi öyleyse öyleyse öyle böyle öyleyse mama elbette, doğal olarak, haliyle, şüphesiz, kuşkusuz, tabii, elbet, tabiatıyla erik güçten düşmek önde önden önceden, önden ileri görüşlü aldanmak, kanmak, kandırılmak

6 aldaq aldaqçı aldaqçılıq aldar aldaw aldında aldınğı aldınnan aldınnan artın yaxşı aldıru äle äle alğa alğa çıqu alğa kitü alğa sörü alğa taba alğabaru alğakileş alğakiteş alğarış alğaru alğırlıq alıça älif älifbä alım alınma alınmalı alıp alıp baru alıpsatar alıs alış-bireş Alla Allağa şöker Allağa tapşıru allasız allı-artlı allı-gölle alma yalan, hile yalancı yalancılık, hilekarlık çok yalancı aldatmak, kandırmak önce, evvel öncü, öncel, önceki, evvelki, ilerideki, selef önce, evvel git gözüm görmesin, çekil git önümden aldırmak daha, henüz, halen daha, henüz ileriye, ileri öne çıkmak ileriye gitmek, ilerlemek, gelişmek öne sürmek ilerleme, gelişme, gelişim gelişme, gelişim, ilerleme gelişme, gelişim, ilerleme gelişme, gelişim, ilerleme gelişme, gelişim, ilerleme gelişmek, ilerlemek, ileri gitmek beceriklilik, yeteneklilik erik elif, A elifba, abece, alfabe yordam, yöntem, teknik, yol, metot, usul alıntı, aktarma, alınan çıkartılıp alınabilir, sökülebilir alp götürmek, iletmek karaborsacı çok uzak değiş tokuş, alışveriş Allah Allah'a şükür Allaha ısmarlamak allahsız arkalı önlü allı güllü elma, alma

7 almağaç elma ağacı, alma ağacı alman alman Alman Almanya almança Almanca almaş adıl, zamir (dilbilgisi) almaş değiş tokuş, alışveriş almaş vardiya, nöbet, dönüşüm almaş tok alternatif akım (elektrik) almaşına yerine (bir şeyin yerine) almaşınu dönüşmek, kendi kendine değişmek almaşınu dönüşüm, değişim almaşınuçan dönek almaşınuçan değişken almaşlap dönüşümlü almaşlıq adıl, zamir (dilbilgisi) almaştırğısız değiştirilemez, yerini hiçbir şey tutamaz almaştıru değiştimek, değiş-tokuş yapmak almaştıru değiş-tokuş, mübadele, değişim almaşu değişim, mübadele almaşu değişmek (karşılıklı) almaz elmas alpan-tilpän paytak paytak alpar alper, bahadır alqa halka alqa küpe alqalanu halkalanmak alqış alkış, tezahürat alqışlaw alkışlamak alsu pembe, kızılsı altatar altıpatlar altı altı altın altın altın köz 15 Eylül ile 15 Ekim arası altın kullı pek yetenekli, altın elli altın tawlar wägdä itü tutamayacağı sözler vermek altınçı kuyumcu altınçı altıncı altınlaw altın kaplamak, yaldızlamak altınsıman altınsı, altın gibi, altın sarısı altışar altışar altmış altmış

8 alu aluçı alyapqıç ämäldä ambar ambarçı ämer ämer birü ämma añ añ añ kirü ana aña änä änä ana et aña qalsa ana qaz änä tege anadan tuma ananas añarğa añastı Anatolia anayort añ-belem ançaq anda, anıñda ändam anda-monda anda-sanda andí andí ğına andız äñgäräk añğarmastan añğışu añğıtu anı äni almak alıcı önlük uygulamada, pratikte ambar ambarcı emir, buyruk emir vermek, buyurmak ama bilinç, zihin, akıl, anlık bilinç aklı başına gelmek ana, anne ona işte aha, ana! dişi köpek ona kalsa..., ona bıraksak... dişi kaz aha, ana! anadan doğma ananas ona bilinçaltı Anadolu anayurt, anavatan bilinç ancak orada endam orada burada ara sıra onun gibi önemsiz, az andız (bir tür ardıç) engerek bilmeden, bilinçsizce anlamak (durumu, ne olup bittiğini) çok kokutmak onu anne

9 anıñ anıñça anıq anıq anıq itep anıqı anıqlaw anıqlaw anıqqa tanıq bulu änis anısı anısı-monısı änkäy anketa añla añlamaslıq añlaşılu añlaşma añlaşu añlatma añlatu añlaw añlı añlı añlılandıru añlılanu añlu annan añnan yazu annan-monnan añnan-tış annarı annarı añqıw ansat ansatlaştıru ansatlaşu ansız añsız añsız ansız da onun onca, ona göre tam, belirli hazır açıkça onunki belirlemek hazırlamak hazıra konmak anason o, sizin söylediğiniz, bahsettiğiniz şu bu, şudur budur anneciğim anket anla(mak) anlamsız, saçma anlaşılmak anlaşma anlaşmak anlatma, açıklama anlatmak anlamak bilinçli aklı başında, farkında bilinçlendirmek bilinçlenmek anlamak ondan bilincini yitirmek, şuurunu kaybetmek ondan bundan, oradan buradan bilinçdışı sonra, daha sonra daha da, üstelik çok kokmak kolay kolaylaştırmak kolaylaşmak onsuz, o olmadan bilinçsiz bilinçsiz onsuz da, o olmadan da, o olmasa da

10 añsızlıq ant ant eçü antenna apa ap-açıq ap-aq apara aprel äpsezlek aptırağan aptıraş aptıraşlı aptıraşta kalu aptıratu aptıraw aptırawlı aq aq aq ärem aq may aq öy aqay küz aqbaba aqbaş aqbur aqburlanu aqburlı aqça aqça qaytaru aqça suqu aqça yançığı aqçäçäk aqçäçle aqçağa äyländerü aqçalata aqçarlaq aqçırşı aqıl aqıl birü aqıl kitü bilinçsizlik ant, yemin andiçmek, ant içmek, yemin etmek anten abla, teyze, hala apaçık apak, bembeyaz cıvık hamur nisan arsızlık şaşırmış, şaşkın şaşkınlık şaşarak, hayret dolu, şaşkınlık içinde şaşkınlık içinde kalmak şaşırtmak, afallatmak afallamak, şaşırmak, şaşmak, şaşıp kalmak şaşırmış, şaşkın ak, beyaz gözün akı, göz akı pelin (bitki) tereyağı konuk odası, misafir odası pörtlek göz akbaba papatya tebeşir kireçlenmek kireçli akçe, para geri ödeme para basmak cüzdan papatya sarışın paraya çevirmek parasal martı köknar akıl, us akıl vermek, akıl öğretmek aklı başından gitmek

11 aqıl satu aqılğa kilü aqılğa muafíq aqılğa símaslıq aqılğa yatışlı aqıllı aqıllılanu aqılsız aqırış aqırışu aqırtu aqıru aqıru aqlanu aqlanu aqlaw aqlaw aqman-toqman aqmasa da tama aqqurğaş äqrenäyü aqrın aqrın-aqrın aqrınaytu aqrınayu aqrınlap aqsağan yaq aqsaq aqsaqlıq aqsaq-tuqsaq aqşar aqşarçı aqşarlaw aqşarlı aqşarlı aqsatu aqsaw aqsıl aqsıl aqsım aqsöyäk akıl satmak akla gelmek akla uygun akla sığmazlık, akıl almazlık, saçmalık, mantıksızlık akla yatkın akıllı akıllanmak akılsız anırış, anırma bağırışmak bağırtmak anırmak bağırmak, haykırmak aklanmak, beyazlanmak aklanmak, beraat etmek aklamak, beyazlatmak aklamak (bir davada) karakış, zemheri, şubat-mart yağmasa da gürler kalay yavaşlamak, ağırlaşmak yavaş, ağır, aheste adım adım, yavaş yavaş yavaşlatmak, ağırlaştırmak yavaşlamak, ağırlaşmak yavaşlayarak aksayan yön, eksik yön, eksik taraf aksak, topal aksaklık aksak, sakat badana, boya, kireç badanacı, boyacı badanalamak, boyamak, kireçlemek boyalı, badanalı aşırı süslenmiş (kadın) aksatmak aksamak açık (renk için) akçıl, aksı protein asalet, soyluluk, asil, soylu

12 aqtamır aqtaru aqtaru aqtığı bulsın aqtıq aqtıqqaça ar ara ara bozu ara bozuçı ara butaw aradaşçı aralaşu aralaşu aralaşuçan aralıq aralıq ayı araqı ara-tirä arba arçan arçıw ärçü ardıru arğanlıq arğı arığan arığanlıq arığayu arındıru arınu arıq arıq arıqlanu arış arış qamçılaw arıslan arıslan söte arıslan yöräkle arıtu armas-talmas ayrık otu aktarmak, karıştırmak araştırmak bu son olsun! son(uncu), en son sonuna kadar ar (yüz metrekare) ara ara bozmak arabozucu, arabozan ara bozmak aracı, arabulucu gir işmek, katılmak etkileşme söze karışan, çok konuşan aralık aralık ayı rakı, votka ara sıra, yer yer, bazen araba küçük ardıç arıtmak, temizlemek, ayıklamak soymak (kabuğunu) yormak (yorgunlaştırmak) argınlık (yorgunluk) öteki, oradaki yorgun yorgunluk zayıflamak arındırmak arınmak arık, temiz ark, temizlenme çavdar yıldırım düşmek, şimşek çakmak arslan aslan sütü, rakı aslan yürekli yormak (yorgunlaştırmak) bıkmaz usanmaz, hiç yorulmaz

13 armut armut arpa arpa arpa arpacık arpa eçendä ber boday çok yalnız, yalnız arqa sırt, arka arqa qapçığı sırt çantası arqan kement, urgan arqanlaw kementle yakalamak, bağlamak arşın arşın arşınlaw arşınlamak art art, arka art işek arka kapı art san belden aşağı art yaq fon, arkaplan, arka taraf arta tipü tepmek (geri çevirmek) artığı belän fazlasıyla artım artım, artış, artma artında ardında artınnan ardından artınnan baru ardından gitmek, takip etmek artınnan quu ardından izlemek, peşine düşmek artıq artık, fazla artıq irkäläw şımartmak artıq mullıq lüx, aşırı bolluk artıqsınu fazla (gereksiz) bulmak artış ardıç artqa qalu arkada kalmak, geride kalmak artta arkada artta qalğan geride kalan arttan töşü peşine düşmek arttırılu artırılmak arttırıp bäyäläw abartmak arttırıp kürsätü abartmak arttıru artırmak artu artmak aru arı, saf Arufi, Awrup Avrupa arulanu arılaşmak, saflaşmak aru-talu yorgunluk, argınlık aryaq karşı yaka arzan ucuz

14 arzanaytu arzanayu aş aş bülmäse aş peşerü bülmäse aşa aşa aşaldıru aşamlıq aşamsaq äsär äsär yazu äsasän asat aşatu aşaw aşçı asfalt asfaltlaw Äsiä aşığıç aşığıç xäbär aşığıçlıq aşığu aşığu asıl asıl fiker asıl qanun asıl taş asıldağı asılu aşıqtıruçı äsir äsirdäge äsirlek aşıru aslam aşlama aslamçı aslamğa salu aslan ucuzlatmak ucuzlamak aş, çorba, yemek yemek odası, lokanta mutfak ye! aşarak, geçerek aşındırmak yemek, yiyecek obur eser eser yazma esasen kolay yedirmek, beslemek yemek aşçı asfalt asfaltlamak Asya acil, acele, ivedi acil haber acelecilik acele, ivedi acele etmek asıl ana fikir anayasa değerli taş, mücevher temeldeki asılmak aceleci, ivecen esir, tutsak esir, tutsak esirlik, esaret, tutsaklık aşırmak (bir yerden) faiz gübre faizci, tefeci faize yatırmak aslan

15 aşlaw asma äşmäkär äsnä äşnä asqan asqan aşqazan aşqazanı asqı yaq asqorma äşquar äşquarlıq asraw asrawçı assızıq assızıqlaw ast astağı astañ astan ut yörtü astar astında astırtın eş astma asu aşu aşu aşyawlıq aşyawlıq asyul at at at at qarawçı at qorğırı ata ata-ana atalandıru atalanu atalğı gübrelemek takı işadamı esna, an ahbap asılmış asılmış mide mide alt, alt yan, aşağı altyapı işadamı iş beslemek, bakmak, büyütmek, korumak, kollamak bekçi, bakıcı altçizgi altını çizmek, vurgulamak alt, aşağı aşağı, aşağıdaki bilinçaltı saman altından su yürütmek astar altında entrika astım asmak aşmak yükselmek masa örtüsü peçete altgeçit, altyol ad at at(mak) seyis, at bakıcısı adı batsın! baba anne baba, ana baba, ebeveynler döllemek döllenmek matkap

16 atalı-analı atalu atalu atama ataman atanu ataqay ataqaz ataqlı ataqlı keşe ataw ataw atawlı äti atı çığu äti-äni atı-çabı çığu atılğan yoldız atılu atırtu ätkäy atlağan sayın atlanu atlatu atlaw atlaw atlı ğäskär atlı keşe atlığıp toru atlığu atmosfera atna atna atnağa ber tapqır atnalıq atqamenär atqıç atu atu august autobus analı babalı adanmak adlandırılmak terim çete başı atanmak, adlandırılmak babalık kaz ünlü ünlü atamak, adlandırmak adamak atanmış baba adı çıkmak anne baba, ana baba, ebeveynler adı çıkmak meteor, göktaşı, akanyıldız atılmak (değişik anlamlarda) ayırtmak (iki şeyi birbirinden) babacığım her adımda ata binmek adımlatmak adımlama, yürüme adımlamak, yürümek atlı asker, süvari binici, atlı kişi çok istekli, hevesli olmak atılmak atmosfer hafta cuma günü haftada bir kez haftalık binici, at binici mancınık atmak ateş etmek, silah atmak ağustos otobüs

17 autokütärgeç autor avangard avans avanslaw aw awans awaz awaz birü awazdaş awçı awçılıq awıl awıl ağayı awıl keşese awıl xucalığı awıldaş awır awır xäldä qalu awır xäräkätle awırayıp toru awıraytu awırlaşu awırlı awırlıq awırttıru awırtu awırtu awıru awıru awıru yatağı awıruçan awırulı awıruxanä awış awışlı awıştıru awışu awız awız açu awız balda-mayda vinç, çekici yazar öncü, avangard öndelik, avans öndelik vermek, avans vermek av avans ses, avaz seslemek, ses vermek eşsesli, sesdeş, uyaklı, kafiyeli avcı avcılık köy köylü, köyde yaşay an köylü, köyde yaşay an tarım aynı köylü, köydeş ağır zor durumda kalmak ağır hareketli, hantal ağırlaşmak, uykulu olmak ağırlaştırmak ağırlaşmak yüklü, hamile, gebe ağırlık ağrıtmak, acıtmak ağrı, acı ağrımak, hasta olmak hasta hastalanmak, hasta olmak, ağrımak hasta yatağı sık, kolay hastalanan hastalıklı hastahane eğim, meyil eğik, italik, yana yatık eğriltmek eğmek, yatırmak (bir yöne) ağız oruç açmak, iftar etmek bir eli yağda bir eli balda

18 awız da açmaw awız eçendä botka peşerü awız eçennän awız icatı awız itü awız peşü awız suları ağu awız suları kilü awız yomu awızdan awızğa awızdan ut çäçü awızğa alğısız awızı qolaqqa citü awızıña bal da may awızıñnan cil alsın awızlıq awızlıqlaw awlaqlaw awlaw awmaqay Awrup awtoarba ax ax itü axıldaw axır äxirät axırdağı axırdan äxlaq äxlaqí turılıq äxlaqsız axmaq axmaqlaşu ay ay ay sayın aya ayägürä yörüçe ayaq ağzını açmamak, hiçbir şey söylememek dilinin altında bakla olmak, açıkça söylememek mırıldanarak (konuşmak) halk edebiyatı tadına bakmak ağzı yanmak (sıcak bir şeyden) ağzının suları akmak, iştahlanmak ağzının suları akmak, iştahlanmak ağzını kapatmak, ketum davranmak, konuşmamak ağızdan ağza, kulaktan kulağa ağzından ateşler saçmak, çok sert, öfkeli konuşmak ağza alınmayacak, ağza alınmaz ağzı kulağına varmak hay ağzına sağlık, ne güzel söylüyorsun, söyledin ağzından yel alsın, o nasıl söz ağızlık, gem gemlemek, gem vurmak çalkalanmak (gemi vb.) avlamak saf, herşeye inanan avrupa otomobil ah, of ah etmek, ahlamak ahlamak, oflamak son, ahir ahiret sondaki, sonuncu sonda ahlak ahlaki doğruluk, erdem ahlaksız ahmak, alık ahmaklaşmak, aptallaşmak, alıklaşmak ay! ay (yılın 12 de biri) her ay aya (el) yaya ayak

19 ayaq çalu ayaq çalu ayaq cirgä timäw ayaq kieme ayaq tartma ayaq yalı ayaqçu ayaqlanu ayaq-qulı bäyläw ayaq-sayaq ayaqtan yığu ayaw ayawsız äybät äybätlättü äybäträk aydan-ay äydär äye ayğa ber tapqır ayğır ayıl ayıq ayıq baştan ayıqlıq ayırğıç ayırğısız ayırılğan ayırılğısız ayırılışu ayırılmas ayırılsız ayırılu ayırılu ayırım ayırım-açıq ayırma ayırmalı ayırmasız ayıru ayıru çelme, çelme takmak çelme takmak ayağı yere değmemek, çok hızlı yürümek ayakkabı ayakları geri geri gitmek ayak kirası çorap yerine kullanılan kumaş parçası ayaklanmak (isyan anlamında değil) elini ayağını bağlamak seyrek, ender, nadir kökünden yıkmak acımak, korumak acımasız iyi iyileştirmek daha iyi aydan aya, her geçen ay... önder, lider evet ayda bir kez aygır kemer tokası ayık ayık kafayla ayıklık ayırıcı ayrılmaz, ayrılamaz ayrılmış ayrılmaz, ayrılamaz ayrılmak (boşanmak) ayrılmaz ayrılmaz ayrılma ayrılmak ayrı, farklı apayrı fark, ayrım farklı, ayrı ayrımsız, farksız ayırma ayırmak

20 ayıruça äyländergeç äyländerü äyläneç yul äylänü äylänü aylıq aylıqlap aymaqay aymılışu aynıñ-ayında aynıq aynıtu aynıw aynu ayqala-çalkana ayqaldıru ayqalu ayrım-açıq äyteleş äytem äyter süz äytü ayu ayu öye aywa ay-way ay-wayğa qaramíça az äz az ğına az süzle azalia azap azap çigü azap kürü azaq azaqqaça azaqqı azaqqı tapqır azaqtan ayrıca dönüştürücü dönüştürmek dolambaçlı yol döndürmek dönmek, çevirmek aylık aylık olarak dönek raslaşamamak, buluşamamak, görüşememek her ay ayık ayıltmak ayılmak ayıkmak, ayılmak sallana sallana, sallanarak sallamak, sallandırmak, salındırmak sallanmak, salınmak apayrı telaffuz, sesletim deyiş, özdeyiş diyecek (söz) demek, söylemek ayı in, ayı evi ayva ah vah! ah cah etmesine bakmadan az az birazcık az ve öz, veciz açelya azap, çile, eza, elem azap çekmek, çile çekmek, eza görmek, eziyet görmek azap çekmek, çile çekmek, eza görmek, eziyet görmek son, sonuç, bitim sonunaca, sonuna kadar sonuncu son kez, son defa sonunda, en son

21 azart azat azat azat itü azatlıq azaw teş azaytu äzäytü azayu äzäyü azdıru äzer äzerlänü äzerlänü äzerläw äzerlek äzerleksez azğın azıq azman az-maz äz-mäz azraq azsınu azu coşku, coşkunluk, ateşlilik, heyecan azat, özgür azat, hür, özgür azat etme özgürlük azıdişi azaltmak azaltmak azalmak azalmak azdırmak hazır, şimdi hazırlanma hazırlanmak hazırlamak hazırlık hazırlıksız azgın azık azman biraz biraz daha az azımsamak azmak bab baba baba qoş baba tel babaçı bäbäk babalayka babasır babay babaylar süze bäbi bäbiläw bäbkä bab dede pelikan eski dil sünnetçi göz bebeği üç telli Rus sazı bağırsak kurdu, asalak dede, büyükbaba atasözü bebek doğurmak, yavrulamak bebek

22 bacay bacanak badäm badem bädräf tuvalet, ayakyolu, banyo bädräf tuvalet bağana sütun, direk, kolon bağana kebek katıp kalu direk gibi dikilmek, odun gibi durmak bağışlaw adamak bagor çengel bağu bakmak bağuçı falcı bahadir bahadır bäk bey baken deniz feneri bäkkäl bakkal bal bal bal balo bal qortı arı bala çocuk bäla bela bala aldıru çocuk aldırma, kürtaj bala qarawçı çocuk bakıcısı, bebek bakıcısı bala salu çocuk düşürme bala taşlaw çocuk düşürme bala töşerü çocuk düşürme balaçağa çocuklar bala-çağa çoluk çocuk, bebe belik balaçaq çocukluk (dönemi) balağa uzu bebek beklemek, gebe olmak balağa uzu gebelik balağan baraka bäläkäy küçük, küçücük bäläkäydän küçüklükten, çocukluktan balalanu çocuklaşmak balalar baqçası anaokulu bälalar säbäpçese şamar oğlanı balalarça çocukça balalaw çocuk doğurmak balans bilanço, denge balaq paça bäla-qaza kaza balawız balmumu

23 balawız sıqu bälcä balçıq baldaq baldız bäleş baliğ bulu balıq balıq totu balıqçı bälkem bälki ballı ballı quzaq bällür bal-may balqalaq balqaşıq balta balta ostası baltaçı baltır baltırğan bambuk banan bändä banka bäpkä baqa baqaleyä baq-baq baqça baqçaçı baqçı baqıldaw baqır baqır baqırçı baqıru baqla baqlajan sessizce ağlamak, ağlamaklı olmak keser balçık yüzük, halka baldız börek, çörek reşit olmak, erişkin olmak balık balık tutmak balıkçı belki belki tatlı, ballı keçiboynuzu billur bal-yağ bal kaşığı, tatlı kaşığı bal kaşığı, tatlı kaşığı balta marangoz dülger baldır baldıran, ağıotu bambu muz bende, kul kavanoz deste (ekin), yığın (ekin) kurbağa bakkal, bakkaliye vak vak bahçe bahçıvan bak! bakın! vaklamak bakır ibrik tepsisi bakırcı bağırmak bakla patlıcan

24 baqraç bakraç baqtıru baktırmak bar var bar varlık bar var, git bar bar, pavyon bar her bar xoquqlar saqlanğan her hakkı saklıdır bara tora git gide, giderek baraban davul bärabär beraber, birlikte bärabär yerine bara-bara yayan, yürüyerek bäräkät bereket bäräkätle bereketli bäräkätsez bereketsiz bärän kuzu, koç, oğlak bäräñge patates bäräñge onı patates unu bäränläw kuzulamak bärbär berber bäreleş çarpışma bärelü çarpışmak barı her barı hepsi barı yalnızca, tek, fakat, ancak barı tik sadece barıber hepsi bir, hepsi aynı barıbız hepimiz barığ qaytu gidip gelmek, gidip dönmek barınça var oldukça barısı hepsi barlaw yoklamak barlaw yoklama barlığı bütünü, hepsi, tümü, tamamı barlıq bütünü, hepsi, tümü, tamamı barlıq varlık barlıq olumluluk (dilbilgisi) barlıqqa kilü ortaya çıkma, meydana gelme barlıqqa kiterü ortaya çıkarmak, meydana getirmek barmaq parmak

25 barmaq aşa qaraw barmaq isäbe barmaqça barmaqqa barmaq suqmaw barqıldaq baru baru bärü bärxet bas baş bäs bäs bäs baş äylänü baş citü baş iw baş kieme baş kütärü baş kütärüçe baş mie baş söyäge başaq başaq bäsärü başbaştaq başbaştaqlanu başça basılğan basılu basım basım yasaw basım yasaw basımçaq başına töşü basınqı basınqılanu basıp alu basıp alu basıp çığaru göz yummak hece ölçüsü eldiven parmağı yaralı parmağa işememek, parmağını kımıldatmamak ardıçkuşu, bozbakkal varmak, gitmek yürümek çarpmak (matematikte değil), vurmak kadife bas (ses) baş don (soğuk) demek ki yeter başı dönmek aklı yetmek, aklı ermek baş eğmek, boyun eğmek şapka baş kaldırma baş kaldırıcı, isyancı beyin kafatası, kafa kemiği başak mızrak ucu donmak kafasına estiği gibi davranan, burnunun dikine giden kafasına estiği gibi davranmak, burnunun dikine gitmek başlık (kitap vs.) basılan, basılı, basılmış basılmak basım vurgu vurgulamak halim selim, uysal, yumuşak huylu üzüntü, sıkıntı sakin, dingin, serinkanlı sakin olmak, dingin olmak, serinkanlı olmak işgal, istila işgal, istila etmek basmak, yazdırmak, (basıp çıkarmak)

26 basıp totılmas başlam başlanğıç başlanğıç noqta başlanu başlaw başlı başlıça başlı-küzle bulu başlı-küzle itü başlıq başlıq başlıq basma basma basma başma-baş basmaxanä başnı selkäw başqa başqaça başqala basqarılış başqaru başqaru başqası başqatörle basqıç basqıç basqın başqort başqortça başsız başta baştağı baştan baştan ütkärü baştanayaq bastıru bastıru baştübän bastırılmaz, zapt olunmaz başlangıç, baş kısım, giriş başlangıç başlangıç noktası başlanmak başlamak kafalı, akıllı başlıca baş göz olmak baş göz etmek baş, patron kılavuz, rehber başlık, şapka basma (kumaş) basamak baskı (birinci, ikinci gibi) başa baş basımevi başını sallamak, kafasını sallamak başka başkaca, ayrıca başkent başarma, başarı başarmak, becermek yürütmek başkası başka türlü düzey, seviye merdiven baskın Başkurt Başkurtça kafasız, akılsız başta, ilkin başkaki, önceki, ilk önceden baştan (başından) geçmek (başından bir olay geçmek gibi) baştan ayağa, tümüyle, tamamen sindirmek (baskıyla) bastırmak tepe taklak, tepesi üstü

27 basu basu başwatqıç başwatqıç bata-çuma bäti batıp üläw batır batırıp üterü batırlarça batırlıq batıru batman batqaq batqaqlıq batu baw bäw-bäw bäwel bawır bawırsaq bäxäs bäxäsçe bäxäsläşü bäxäsläşü bäxel bul bäxelläşü bäxellätü bäxelläw bäxet bäxetle bay bäy baya bäyä bäyä birü bäyä qazanu bayağı bäyäläw bäyäle bäyan tarla, arsa basmak bulmaca çözümü zor olan şey bata çıka, batarak kuzu, oğlak boğulmak (batıp ölmek) cesur, batur boğmak (batırıp öldürmek) kahramanca, cesurca cesaret, baturluk batırmak batman batak bataklık batmak bağ e bebeğim ee ee sidik bağır hamurdan yapılan bir yemek tartışma tartışmacı tartışma tartışmak helal et, hakkını helal et helalleşmek helal ettirmek helal etmek baht mutlu, bahtlı zengin, varsıl, bay, bey vay! geçen (geçenlerde) değer, kıymet değer vermek değer kazanmak, değerlenmek geçenki değer biçmek değerli, kıymetli, pahalı beyan

28 bäyän itü bayanat bayannama bäyäse kütärelü bäyäse töşü bäyäsez bäy-bäy bäyet bäyge bayğışlanu bayıtu bäyläm bäyläm bäyläw bäyläneş bäyläneşle bäylänü bäyläw bäyläw bäyläweç bäyle bulu baylıq bäynälmiläl bäyräm bäyräm aldı bäyräm itü bäyrämçä bayramxanä bayraq bayraqçı bäysezlek bäysez-möstäqil baytal baytaq baytar baytarlıq bayu bayu bäz bazar bazar bazar qoru beyan etmek beyanat beyanname değeri artmak değeri düşmek, değeri azalmak değersiz, kıymetsiz pış pış beyit at yarışı, yarış sessiz durmak zenginleştirmek demet, tutam örgü örmek bağlantı bağlı, bağlantılı azarlamak, çıkışmak bağlamak örmek sargı bağlı olmak zenginlik, varsıllık uluslararası, milletlerarası bayram arefe, arife bayram etmek bayramlık lokanta bayrak bayrakçı, bayraktar bağımsızlık, bağsızlık bağımsız genç kısrak bir çok, oldukça, bir hayli, epey, epeyce, hayli baytar, veteriner baytarlık, veterinerlik zenginleşmek batmak (güneş için) bez piyasa, pazar, market çarşı, pazar her kafadan bir ses çıkmak

29 bazar yasaw bazımlı bazu begemot beläk beläkçä belämä belän belän beläw beläw taşı beläwçe beläzek beldekle beldeksez belderü belderü belem belenü beler-belmäs beleşü belgän-kürgän belgeç belgeçlär törkäme belgeçlek belü benzin ber ber awız süz ber başına ber keşe ber kicäk ber märtäbä ber niçä ber yotım su beräm-beräm beränlekläp satu berär berärse beräw berawıq her kafadan bir ses çıkmak cesur, cesaretli, yürekli cesaret göstermek suaygırı bilek bileklik sömürge olan topraklar ile kundak (bebek için) bilemek bileğitaşı, bileği, eğe toprak sahibi bilezik bilgili bilgisiz bildiri, duyuru, ilan bildirmek, belirtmek, duyurmak bilgi bilinmek, belirmek bilir bilmez öğrenmek, öğrenmeye çalışmak bildik, tanıdık uzman, bilgin panel uzmanlık, bilginlik bilmek benzin bir iki çift söz bir başına, tek başına bir kişi, birey bir parça bir derece birkaç bir içim su birer birer, ayrı ayrı, tek tek perakende satış birer birisi, biri, bir kişi biri, birisi bir an

30 beraz berazdan ber-ber ber-ber artlı ber-ber artlı ber-berenä ber-berennän ber-bereñne ber-berse ber-bersenä ber-bersenä bärelü berdäm berdämläşü berdämlek berdän berdänber bere beregü beregü berekmä berekterü berekterü berençe berençedän berençel beret bergä bergä bişne kuşu bergäläp berişle berkem berketü berläşmä berläşterü berläşü berläşü berlek Berleşkän Millätlär bermälne bernärsä berni biraz birazdan bir bir ardarda, birbiri ardında(n) birbiri ardından, ardışık birbirine birbirinden birbirini birbiri birbirine birbirine çarpmak, çarpışmak birlikte, hep birlikte birleşmek, birlik oluşturmak birlik birden, aniden, ansızın tek, biricik, yegane biri yapışmak birikmek birikim biriktirmek yapıştırmak birinci, ilk ilk olarak, birincisi birincil bere birlikte, bir arada, beraber bire bin katmak, abartmak birleşerek, birlikte, bir arada, beraberce tekdüze, yeknesak, monoton hiç kimse yapıştırmak, kenetlemek, perçinlemek birleşme birleştirme birleşme, birleşim birleşmek birlik Birleşmiş Milletler bir anda hiçbir şey hiçbir şey

31 berniçä berniçek bernindi berniqadär berqadär berqatlı berqawım berqaya berqayçan berqayda berrättän berse berse bersenä berse dä tügel berse-ber berse-bersennän bersüzsez bertigez bertigez bertigez yasu bertörle bertösle bertotaştan bertuğan bertuğannıñ qızı bertuğannıñ ulı bertuqtawsız berük berüze bet betçä beterenü betergeç beterü beteş betkän baş betkän betkesez betläw betle betmäs-tekämäs betmäs-tekänmäs bir kaç, bir takım asla, hiçbir şekilde hiçbir az çok, biraz biraz basit, saf (kişi için) bir an hiçbir yere hiçbir zaman hiçbir yerde yanı sıra birisi birbirine hiçbiri değil hiçbiri birbirinden tek kelime etmeden, itirazsız aynı denk dengelemek, eşitlemek tek çeşit tek renk, aynı renk aralıksız, bir seferde kardeş kız yeğen erkek yeğen durmaksızın, aralıksız lütfen yalnız başına, tek başına bit sivilce tasalanmak, kederlenmek silgi bitirmek bitiş ne olursa olsun sonsuz, bitmeyen, bitimsiz bitlenmek bitli bitmez tükenmez bitmez tükenmez

32 betü bez bez bezdä bezdän bezeldäw bezne bezneke bezneñ bezneñ çaqlı bezneñ qädär bezneñ xätle bezneñçä biä biçara bidon biegäy biegäyt biek biek bieklek bietü biew bığır-bığır bığırdaw bigräk bigräk tä biğsät bik bik bik bik bik naçar bik qimmätle bik şäp bik tiz ränci torğan bik yaxşı bik zur bikä bikä bikäç bitmek biz, tığ biz bizde bizden vızıldamak bizi bizimki bizim bizim kadar bizim kadar bizim kadar bizce, bize göre kısrak biçare, çaresiz bidon büyümek, yükselmek, yücelmek büyütmek, yükseltmek, yüceltmek üstün, yüce, tüksek büyük, yüksek, yüce büyüklük, yükseklik, yücelik oynatmak oynamak, dansetmek fıkır fıkır fıkırdamak daha çok, aşırı özellikle biset gayet kilit pek, çok sürgü, mandal berbat (çok kötü) pek kıymetli, çok değerli pekiyi, pekala, peki kolay incinir (pek tez incinen) çok güzel (pek yahşı) çok büyük, pek büyük zengin kadın hanım, hanımefendi yeni gelin

33 bikläp quyu bikläw bikläw bikläweç bikle bikrä bil bil qayışı bil sızlaw biläm bilämçe bilämdä yörew biläw biläw biläw bilbaw bılbıl bilet biletçe bilgä tayanu bilge bilge bilge bilgelämä bilgeläw bilgeläw bilgele bilne bu bilsapit bıltır bina bina eçendä bina xucası bint bintlaw bıqırdaw bıqırdıq birämläp birän bire biredä kilitlemek, kapatmak kilitlemek, kapatmak hatmetmek sürgü, kilit kitli, kapalı, sürgülü mersin balığı bel kemer (bel kayışı) bel ağrısı(sızısı), beli ağrımak(sızlamak) boş gezmek, amaçsız dolaşmak aylak, boş gezen gezinmek, dolaşmak, volta atmak belemek (bebek) sahip olmak (bir yere) kundak (bebek için) kemer (bel bağı) bülbül bilet biletçi elini beline atmak belirti işaret iz tarif atamak belirlemek belirli, belli kuşanmak bisiklet bıldır bina bina içinde mal sahibi, bina sahibi bant, sargı bezi bantlamak, sarmak fıkırdamak çamurlu, pis birer birer obur bura burda, burada

34 biregä birelep birelü birelü birem bireşmäwçän bireşü birge birja birle birnä birtelü birü biş bişbıltır bişek bişençe bişinä bişmät bismilla bismilla äytü bişpoçmaq bişqullap bistä biştär bit bit bit bit peşü bitär bitaraf bitaraflıq bıtbıldıq biten yumağan bıtıldaw bıtır-bıtır bitkä bärep äytü bitläp bitlegen açu bitlek beri, buraya kendini vererek, gönülden verilmek kendini vermek, gönül vermek ödev, ev ödevi teslim olmayan teslim olmak buradaki, yakındaki borsa...dan beri çeyiz berelenmek, zedelenmek, yaralanmak, burkulmak, çürümek, morarmak, incinmek vermek beş çok zaman önce beşik beşinci çorap şişi kaftan besmele besmele çekmek beşgen dört elle yöre, mahalle, semt sırt çantası bet, yüz ki, ne, ne de olsa sayfa yüzü kızarmak, utanmak daha fazla yansız, tarafsız, bitaraf tarafsızlık bıldırcın utanmaz, arsız, yüzsüz mırıldamak pıtır pıtır yüze vurmak, yüzüne vurmak sayfalarca, sayfalar dolusu gerçek yüzünü ortaya çıkarmak, maskesini düşürmek peçe

35 bitsez biü biü biüçe bıyıl bizäk bizäkle bizäkle yazu bizänü bizäw bizdergeç bizderü bizgäk bızlaw bizmän bizü blank blokada bluza böcäk bocra boday bödrä bödräläw bögärlänü bögärläw boğaw boğawlı bögeleş bögelmä bögelü bögem bögü bojan bökäy böke bökegäç bökeläw bökkän bökläp quyu bökläw yüzsüz, arsız dans dans etmek dansçı bu yıl bezek, süs süslü, bezeli süslü yazı süslenmek bezemek, süslemek bezdirici bezdirmek sıtma vızlamak kantar bezmek boş kağıt abluka bluz böcek zincirin bir halkası buğday kıvırcık (saç) kıvırmak kırışmak kırıştırmak (kırış kırış yapmak) bukağı, zincir, köstek zincirli, köstekli büküm bükülme bükülmek, yamulmak büküm bükmek eşek arısı öcü kapak, tıpa püskürtücü kapağını kapatmak börek katlamak (bir şeyi) katlamak (bir şeyi),bükmek

36 bökre bolağay bolağaylanu bolamıq bolan bolay bolay ğına bölderü bolğançıq bolğanu Bolğar bolğari bolğarí bolğatu bolğaw bolğawır bolın bolıt bolıt bolıtlı bolşevik bölü bomba bon bor boraw boray borça borçaq borçılu borçıluçan borçıw borçu borçuçan borçulı bordo böre böre yalğaw börelänü böreşkän böreşterü kambur şaklaban şaklabanlık yapmak bulamaç geyik, ren geyiği böyle öylesine, nedensiz batırmak, iflas ettirmek bulanık bulanmak Bulgar nitelikli deri meşin bulatmak, çalkalamak, karıştırmak bulamak, çalkalamak, karıştırmak karışık, kötü zaman çayır, otlak su mantarı bulut bulutlu bolşevik batmak, iflas etmek bomba, patlayıcı bono bor (minerali) burgu buğday türü pire nohut üzülmek üzgün üzmek üzüntü, sıkıntı, tasa, keder, dert üzücü, üzüntü verici üzüntülü, sıkıntılı, tasalı, kederli, dertli bordo tomurcuk aşılamak (bitki) tomurcuklanmak buruşuk buruşturmak

37 böreşü buruşmak, büzüşmek borğalan-sırğalan döneklik etmek borğalanu kıvranmak borğalaw kurcalamak borğıç tornavida borıç biber borılıp qaraw dönüp bakmak borılış dönemeç borılma kıvrım borılu kıvrılmak borılu burulmak borılu dönmek (sağa, sola gibi) borın burun borın eski, kadim borın başına kişi başına borınğı eskidenki, eski borınğıça çok eski gibi borınnan eskiden borıs kalas börkänü örtünmek börkelü püskürmek börket kartal börkew püskürtmek börlegän böğürtlen bormalı-sırmalı dolambaçlı, kıvrımlı börtek tohum, çekirdek börtekläp tane tane (anlatmak vb.) boru burmak börü büzmek, buruşturmak bostan bostan bot but bot bacak bot bot (deniz botu) bot kütärep yatu kıçını devirip yatmak, yan gelip yatmak botaq budak, dal botarlaw yüzmek, parçalamak (hayvan) botaw budamak böten bütün böten dönya külämendä dünya çapında bötenese bütünü, tümü, tamamı, hepsi bötenläy tümüyle, tamamıyla

38 böterep alu bötergäç böterke böterkelänü böti bötnek botqa böyä böye böyek böyer boyındırıq boyıq boyıqu boyırıq boyırıq birü (qılu) boyırıqlaw boyıru boykot boz boz massası bozaw bozawlaw bozdıru bözelü bözeşü bozğa utırtu bozılu bozıq bozıq bocra bozıq yul bozışu bozlanu bozlı bozsız bozu bozu bözü bronza bu bu yakasına yapışmak topaç, fırıldak lüle, kıvrım lüle lüle olmak, kıvrılmak muska nane lapa baraj örümcek büyük (kişi) böbrek boyunduruk durgun, hüzünlü, kederli, bunalmış bunalmak, hüzünlenmek buyruk, emir buyruk vermek, emir vermek buyruk vermek, emir vermek buyurmak, emretmek boykot buz buzul buzağı buzağılamak bozdurmak büzülmek büzüşmek aldatmak bozulmak bozuk kısır döngü kötü yol (ahlaksız yol) bozuşmak, arası bozulmak buzlanmak, buz tutmak buzlu buzsuz bozmak zarar vermek büzmek bronz, tunç bu buğu

39 bu bu bua buar yılan büdänä budırılu budıru bufet buğa buğalaq buğay buğaz buğazğa buğaz kilü buğazlaw bügen bügengäçä bügenge bügenge kön belän yäşäw bügen-irtägä bügennän alıp buh itep buılu buın buın buın sızlaw buışu bük büki bul büläk büläk itü büläkläw bulanu büläw bülderü buldı ni bulmadı ni buldıqlı buldıqsız buldıru buldıru buhar boğmak baraj, gölcük boğa yılanı bıldırcın boğdurulmak boğdurmak büfe boğa ilmik galiba, muhtemelen, görünüşe göre boğaz boğaz boğaza gelmek boğazlamak bugün bugünece, bugüne dek, bugüne kadar bugünkü gününü gün etmek bugün yarın, bu günlerde bugünden itibaren, bugünden başlayarak küt diye boğulmak eklem, boğum nesil, soy romatizma boğuşmak kayın (ağaç) böcü ol(mak) ödül, armağan armağan etmek ödüllendirmek buharlanmak bölmek böldürmek olsa ne olmasa ne yetenekli, becerikli yeteneksiz, yetersiz, beceriksiz edinmek oldurmak

40 büleçe bölen (matematik) bülek bölüm, bölük, kesim bülek başı ana başlık, başlık, manşet bülekçä alt bölüm bülem bölüm, bölük, kesim bülemtek arsa bülenä torğan bölünebilir (matematik) bülendek salgı büleneçe bölünen (matematik) bülenmi torğan bölünemez (matematik) bülenü bölünmek bülep öläşü bölüştürmek büleşü bölüşmek bülgäläw bölmek bulğan çalışkan bulır-bulmas olur olmaz bulışlıq itü yardım etmek bulışlıq kürsätü yardımcı olmak bulışu destek, yardım bulışu desteklemek, yardım etmek bulışuçı yardımcı bülmä oda bülmädäş oda arkadaşı bulmağan olmayan bulmağan tembel bulmasqa olmamak bültäymä dışbükey bült-bült lıkır lıkır bulu olmak bülü bölmek bülü bölüm buma awıruı sara, epilepsi buma zäxmäte sara, epilepsi buqça bohça buqça çanta, bohça bur tebeşir bur hırsız buran boran, tipi buran tuzdıru fırtına estirmek, fırtına koparmak büränä tomruk büränä arqılı büre kürü bilgiçlik taslamak

41 büränkä büre büre ete bürek burıç burıç iäse burıçlı burıçlı bulu burıçlı yaq burışqa batu burlat bursıq bursıw burzay buş buş ara buş baş buş qäğäze buş san buş süz buş süzlelek buş waqıt buş yatu busağa buşalu buşandıru buşatılu buşatu buşatu buşaw buşbuğaz büser buşlay buşlıq buşqa buşqa eşlängän buşqa kitmäw büsü büsü butalçıq butalçıqlıq huni kurt kurt köpeği sorguç borç borç sahibi borçlu borçlu olmak borçlu taraf borca batmak koyu kırmızı porsuk kokuşmak tazı boş boş zaman bilgisiz, kafası boş boş kağıt sıfır boş söz boş sözlülük boş vakit boş olmak, işsiz olmak eşik boşalmak boşandırmak boşaltılmak boşaltmak boşatmak boşamak boşboğaz fıtık bedava boşluk boşa, boşuna boşuna boşa gitmemek patlayıp saçılmak patlayıncaya kadar yemek çapraşık, karışık, karmaşık karışıklık, kargaşa

42 butaldıru butaldıru butalıp kalu butalıp yörü butalış butalu bütän bütänçä butaw butu buxta buy buyaluçan buyanu buyatu buyaw buyaw buyawçı buy-buy buyçan buydaq buyınça buyınça buylap buylatıp büz büz buza buzaçı buzaru byudjet şaşırtmak karıştırmak şaşırıp kalmak ayak altında dolaşmak karmaşa, kargaşa karışmak, ayağa dolaşmak diğer, öbür, öteki ayrıca, başkaca karıştırmak, çapraştırmak karıştırmak, çapraştırmak koy (coğrafya) boy kir tutar boyanmak boyatmak boya boyamak boyacı boy boy boylu boslu, uzun boylu bekar boyunca üzerine (dair), göre boyuna, uzunlamasına, boyunca boydan boya bez (kumaş) donuk beyaz boza bozacı bozarmak bütçe cäbhä cephe, ön çabış atı yarış atı çabu biçmek çäç saç çäçäk çiçek çäçäk atu kalkınmak çäçäklär bäyläme buket, çelenk

43 çäçäklek çiçeklik çäçän ozan çäçä-tügä döke saça çäçmä äsär düzyazı çäçsez saçsız, kel çäçtaraş saç traşı çäçtaraşxanä berber çäçü ekmek (ekin) çäçü saçmak cädwäl cetvel cafa cefa cafa sorun cafa çigü cefa çekmek çağılu yansıma çağılu yansımak çağım serap çağıştırmalıq görelilik çağıştıru karşılaştırma cäğräfiä coğrafya cäğräfik büleneş coğrafi bölge çağu dalamak çağu ihbar etmek, gammazlamak çağuçı muhbir cähän cehennem çährä çehre çäk-çäk kadayıf çal yaşlı çalbar pantolon çalbar oçı paça cälep itü celp etmek, cezp etmek, çekmek çalğı tırpan cällad cellat çalqan salu tuş (güreşte) çalqandıru çalkalamak çalu çelmek, çelme çälü araklamak, aşırmak, çalmak çama oran çaması yaklaşık olarak cämğiät toplum cämğiät beleme toplumbilim cämğiät belgeçe toplumbilimci

44 cämğiäwi can çañ çañ awazı çana çänçä barmaq çänçü çänçü çäneçke çäneçke çañğı canım cänim canlandıru canlanu canlı cännät cansız çapan çapqınçı çaq çaqırılu çaqıru çaqıru çaqıru qäğäze çaqlı çaqlı çaqma çaqma taşı çara çarduğan cäridä cärrax çärşämbe çarşaw cäsärät çaşqa çaşqan casus çat çatır toplumsal can çan çan sesi kızak serçe parmak sancı saplamak çatal diken kayak canım cenin canlandırmak canlanmak canlı cennet cansız kaftan kurye çağ çağrılmak çağırmak çağrı davetiye, tebligat kadar, denli dek, değin çakmak çakmak taşı çare, araç, önlem çit ceride cerrah çarşamba perde cesaret fincan çılgın casus köşe, çatal (ayrım, yol ayrımı vs.), çat çadır

45 çatırdatu çatırdaw çatlağan çatlanu çatlatu çatqı cawap cawap birü cawaplı cawaplıq cawapsızlıq cäy çäy cäyä cäyä çäyä çayan cäyäw cäyäwle ğäskär caydaq Cäyek cäyelü caylanma caylaşlı caylaşu çäylek caylı çäynäm çäynäw çäynek çayqaw çayqaw cäyrän caysız cäyü caza cazalu cäzbä çeben çebeş çebi çatırdatmak çatırdamak çatlak çatallanmak çatlatmak kıvılcım cevap, yanıt, karşılık cevaplamak, yanıtlamak, cevap vermek, yanıt vermek, karşılık vermek sorumlu sorumluluk sorumsuzluk yaz çay ayraç, parantez yay kavis akrep yaya er, piyade atlı Ural yayılmak araç-gereç uyumlu, uyum göstermiş uymak, uyum sağlamak bahşiş uygun, uyumlu çiğnem çiğnemek (ağızda) çaydanlık durulamak sallamak, çalkalamak ceylan, ahu, gazal uyumsuz, uygunsuz yaymak (sermek) ceza, üzgü cezalandırmak cezbe karasinek civciv civciv

46 çegän çingene cehännäm cehennem çelän balıkçıl celek ilik (kemik) çeltär dantel, file, ızgara, zincir, ağ cemeldäw ışıldamak çemetem çimdik çemetü çimdiklemek, çimdik atmak cen cin cen cin cenes cinsiyet, eşey çenki çünkü censi cinsel censi mönäsäbät cinsel ilişki centekläw analiz centekle tikşerü çözümlemek cep ip, sicim cepşek cıvık cepşetü cıvıtmak çerek çürük çereldäw cıvıldamak çeretü çürütmek (çürük duruma getirmek anlamında) çergän çürümüş çerki sivrisinek çerü çürüme çerü çürümek çeterekle karmaşık, kompleks Çexstan Çek Cumhuriyeti, Çekistan çi çiğ çiä kiraz çíaqlaw ciyaklamak çibär güzel çibärlek güzellik cibärü yollamak, göndermek çıbıq çubuk, değnek çıcıltı cızırtı çıdaw hoşgörü, sabır, tahammül cide yedi cidençe yedinci cideşär yedişer çigä tokat, şamar, şakak

47 çığanaq çığarılış çığarılu çığaru çığaru çigenü çığım çığır çığış çığış yasu çığtay çığu cihaz cíılış cíılu cíılu cíın cíınısı cíıntıq cíırçıq çik çikertkä çikläw çikläw çikläwek çiksez çiksez zur cil ciläk çiläk ciläk-cimeş çılbır cilem cılı çilingir cılınu cılıtu cilkä cilkän cillätkeç cille meba, pınar, kaynak baskı (birinci baskı gibi) çıkarılmak, çıkartılmak çıkartmak, yayınlamak çıkarmak (değişik anlamlarda), çıkartmak gerilemek, geri çekilmek gider, masraf çıkrık çıkış çıkış yapmak Çağatay çıkmak cihaz toplantı birikmek, toplanmak, üşüşmek, yoğunlaşmak, yığılmak yığınak yekün, toplam yekünü, toplamı divan, silsile buruşuk, kırışık had, sınır cırcır böceği, çekirge sınırlama sınırlamak fıstık, yemiş sınırsız uçsuz bucaksız yel, rüzgar çilek kova meyve zincir tutkal, yapıştırıcı, zamk ılık çilingir ılımak, ısınmak ılıtmak, ılıştırmak, ısıtmak omuz, ense yelken yelpaze rüzgarlı

48 cilpäzä yelpaze çiltär ağ, internet cim yem çimal ham madde cimerek virane, döküntü, yıkıntı cimerü yıkmak cimeş yemiş, ağacın meyvesi ciñ yen (kol), cin, ifrit çın gerçek, hakiki, esas, asıl cínaq düzgün, derli toplu çinar çınar çinar ağaçı çınar ağacı çınayaq fincan cinäyät suç cinäyätçe suçlu ciñel hafif, yeğni ciñeläytü hafifletme ciñeläytü hafifletmek ciñelçä aşamlıq hafif yemek ciñellek hafiflik ciñelmäs yenilmez ciñelü yenilmek cingä yenge çıñğırdawıq çıngırak çınlap gerçekçi, öz be öz, hakiki çınlap ta gerçekten, hakikaten çınlapta gerçekten, hakikaten çınlıq gerçeklik, hakikilik çınnan da gerçekten (de) ciñü yengi, zafer ciñü yenmek ciñüçe kazanan, muzaffer çıpçıq serçe çıq çiy çıqqan çıkık (kol, kemik vb.) cir yer cır şarkı çir hastalık cir alması yer elması cir çikläwege yer fıstığı cir şarı yerküre

49 çıra çıra çiräm çim çirämläw çimlemek, çimlendirmek çirämlek çimen, çimenlik cirän kızıl cirän çäçle kızıl saçlı cirängeç iğrenç çırat sıra (kuyruktaki sıra anlamında) çırattağı sıradaki cırçı şarkıcı çır-çır cıvıl cıvıl çır-çu cıvıltı cirdaş hemşeri çirek çeyrek cirgä töşü yere inmek (uçaklar için vb.) çırıldaw cırlamak, cırıldamak çirkäw kilise çirläşkä çelimsiz cirläw gömme (ölüyü) cirläw gömmek (ölüyü) cırlaw şarkı söylemek cirläw seremoniäsı cenaze töreni cirle yerli cirlek arkaplan, fon cirlek gerekçe, dayanak çirqanuçan iğrenç çırşı çam cirtire atmosfer çiru çürümek cisem cisim çişmä pınar, memba, kaynak (su için) çista saf, arı, halis, has, temiz çistalıq saflık, temizlik çistartu temizlemek çişü çözmek, halletmek çit yabancı, el çit il yabancı ülke, yad el çit tel yabancı dil citäkçe yönetici citäkçeläw yönetmek, idare etmek çitän çit

50 citär citärlek citärsezlek citdi citdiläşü çiten citeşmäskä citeşsezlek citeşterü citeşterü citeşü citez çıtırdatu çıtırdaw citkerü citkerü citlegü çitlek çıtlıq citmäw citmeş cíu ciz ciznäy cizni çögender çolğanış çolğaw comğa cömhüriät cömlä çönki cöppä çoqır çor çornaw cöy çöy çual çualçıq çualçıqlıq yeter, yeterli yeterlik, yeterlilik yetersizlik ciddi ciddileşmek çetin yetmemek, yetişmemek yetmezlik, yetersizlik üretim yetiştirmek yetmek çevik, kıvrak, seri çıtırdatmak çıtırdamak iletmek, götürmek yönetmek kıvam, yetişmek, olgunlaşmak hücre (oda) cilve yetmemek yetmiş yığmak, toplamak, biriktirmek pirinç (madeni) enişte enişte pancar kuşatma, çevirme, abluka kuşatma, kuşatmak cuma cumhuriyet cümle, tümce çünkü, zira cübbe, cüppe çukur çağ, dönem, devir bürümek, dolamak yara izi, dikiş, dikiş (elbisede) takoz dolaşmak (bir şeyin dolaşması), karışmak dolaşık, çetrefil, girift, çapraşık karmaşa, kargaşa

51 çualış karmaşa, kargaşa çuan çıban çuar qaplan panter çuar yulbars pars çüğäläw çömelmek çügü çökmek çüğü çömelmek çükeç çekiç çül çöl çül bürese çakal cülär şapşal, salak, kaçık çülmäk çömlek Çulpan Çolpan, Venüs, Zühre Çulpan Yoldızı Çobanyıldızı çuma veba çümäläw çömelmek çümälü çömelmek çumaw batmak çümeç kepçe çumu batmak, dalmak (suya) çüp çöp çüp-çar çerçöp çüplek çöplük çüprä maya çüpräk cilecek çuq salkım çuqındıru vaftiz çuqındıru vaftiz etmek çuqraq sağır çuvaş Çuvaş çuvaşça Çuvaşça cuyaw kaybetmek da dä daça däfnä däfnä ağaçı däftär dağa da (ayrı yazılan) de (ayrı yazılan) yazlık, yalı, villa defne defne ağacı defter nal

52 dağan däğwä däğwä däğwä wäkile däğwaçı dahi dähşät dähşätle dala dälil dama dan danä danä danäläp dañğıldaw dañğır-doñğır danın satu danlı danlı keşe däqiqa dar däräcä darçin däres däreslek därt daru darulanu darulaw daruxanä därwiş dastan däw däwalaw däwalaw däwam däwam itü däwam itü däwäni däw-äni salıncak anlaşmazlık dava avukat, dava vekili davacı dahi (dehası olan anlamında) dehşet dehşetli bozkır delil, kanıt dam (kadın) şan, ün nüsha tane, dane tane tane tıngırdamak tangır tungur adını çıkarmak (kötüye) şanlı, ünlü ünlü dakika darağacı derece tarçın ders derslik, sınıf istek, dilek, heves, arzu ilaç tedavi olmak tedavi etmek eczane derviş, abdal destan dev, büyük, kocaman iyileştirmek, tedavi etmek, sağaltmak tedavi, sağaltım devam, sürme, süreklilik devam etmek, sürmek, sürüp gitmek sürme, devam etme büyükanne büyükanne

53 däwäti büyükbaba däw-äti büyükbaba däwer devir dawıl fırtına däwlät devlet debet tiftik deget katran dekabr aralık (ay) demokratia demokrasi deñgeldätü tıngırdatmak deñgeldäw tıngırdamak deputat milletvekili, delege der-der itü tir tir etmek, zangır zangır etmek dereldäw zangırdamak dereldäwik titrek dereldek titrek detal detay, ayrıntı di der, denir di diyelim, sayalım diärlek yaklaşık olarak digän denen, denilen dikkät dikkat dikkätle dikkatli dilbegä dizgin dilbegäne buşaytu dizginleri salıvermek dilbegäne üz qulına alu dizginleri eline almak (mecaz) dım nem dimäk demek, demek ki dımıqu ıslanmak, nemlenmek dımlandıru nemlendirmek dımlatu nemlendirmek dımlı nemli dımlı nemli dımlılıq nemlilik din din, inan, inanç din beleme din bilimi, ilahiyat, teoloji din totu dini vecibeleri yerine getirmek dinçe dinci dinçel dindar diñgez deniz diñgez kozğını karabatak

54 diñgezçe diñgezçelek dıñğırdau dini diñkew dinsezlek dip diplom dirbiä direktiva direktor disbe distä distä yıl diü divan diwana döberdätü döber-döber doğa doğa qılu doğa uqu döge döldöl dollar döm dömbäsläw dömekkere dömekterü dömekü doñ dönya dönya bäyäse dönyağa qaraş dönyaküläm dönyawi döp-döp döres döreslänü döresläw döreslek denizci denizcilik tıngırdamak dini, dinsel dikkatini yitirmek dinsizlik, inançsızlık diye diploma koşum direktif, yönerge yönetmen tespih deste on yıl dev divan (oturmak için) divane, deli patırtı, tıkırtı gümbür gümbür dua, yakarış, yakarı dua etmek, yakarmak ibadet, tapınma pirinç düldül dolar tam, tamamen yumruklamak gebersin! gebertmek gebermek dong! dünya dünyanın parası (fiyat için) dünya görüşü, bakış açısı dünya çapında, dünya ölçeğinde, dünya ölçüsünde dünyevi tıp tıp doğru, doğrusu (doğrusunu söylemek gerekirse), dürüst doğrulanmak doğrulamak doğruluk, dürüstlük

55 dorfa sert, haşin dört qullap dört elle doşman düşman doşmança düşmanca doşmanlıq düşmanlık döyä deve doza doz, düze du itü gürültü yapmak duamal düşüncesiz duğa belän peçän çabu saçma sapan konuşmak duğay yarım ay şekli dulatu kudurtmak dulaw kudurmak dulqın dalga dulqınlandıru dalgalandırmak dulqınlanu dalgalanmak dulqınyarğıç dalgakıran duñğız domuz duñğız ite domuz eti dürt dört dürtençe dördüncü dürtkel dörtgen dus dost, arkadaş duş duş düşämbe pazartesi dus-iş eş dost duslarça dostça, arkadaşça duslıq dostluk, arkadaşlık eç eç poşu eçäk eçemlek eçenä eçenä alu eçendä eçendäge eçennän eçkä taba eçkäre iç iç sıkıntısı hortum (su için) içecek içice içermek, içine almak içinde içindeki içinden içe doğru içeri

56 eçke içsel, içteki eçke eşlär iç işleri eçke külmäk atlet, fanila eçkerle ikiyüzlü, içtenliksiz, riyakar eçkerlelek ikiyüzlülük eçkersez içten, içtenlikli, samimi eçtälek içerik eçü içmek eçüçe içkici, ayyaş ekonomik ekonomik ekspert bilirkişi elek ilk, önce elekke önceki, ilk elekkege geçmişteki, önceki element unsur elemtä ilgi, iletişim, bağlantı elgär öncel, selef elgeç askı (elbise) elliptik küresel, eliptik enä iğne enä iğne enä göle kaktüs ence inci endäşü hitap, seslenme ene küçük karde ere iri eremçek peynir eren irin erü erimek erü ürümek, havlamak eş iş eş birü iş vermek eş birüçe işveren eşçän hamarat, çalışkan, faal eşçänlek hamaratlık, çalışkanlık eşçe işçi eşkä alu işe almak eşkärtelgän işlenmiş eşkärtelmägän işlenmemiş eşkärtü işlemek eşlämäwçän işsiz

57 eşläp beterü yapıp bitirmek eşläp çığaru imal etmek, üretmek eşläpä şapka eşläw işlemek, çalışmak, yapmak eşlekle atak, atılgan, acar eşletü işletmek, çalıştırmak eşmäkär işadamı esse sıcak esselek sıcaklık eşsez işsiz eşsezlek işsizlik et it, köpek et balası köpek yavrusu etü itmek ez iz ezlätü aratmak ezläw aramak