ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER MESLEKİ HASTALIKLARDA ERGONOMİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER MESLEKİ HASTALIKLARDA ERGONOMİ"

Transkript

1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER MESLEKİ HASTALIKLARDA ERGONOMİ Meslek Hastalıkları Meslek Hastalıklarını Oluşturan Faktörler Fiziksel Faktörler Kimyasal Faktörler Biyolojik Faktörler Meslek Hastalıklarında Alınacak Tedbirler ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Meslek hastalıklarını tanımlayabilecek, Meslek hastalıklarını oluşturan fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörleri sınıflandırabilecek, Meslek hastalıklarında alınması gereken tedbirler hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz. ÜNİTE 13

2 GİRİŞ Meslek hastalığı, işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğranılan geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza hâlleri olarak tanımlanır. İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında, çalışanları iş yerinin olumsuz etkilerinden ve doğabilecek hastalıklardan koruyarak, rahat, güvenli ve huzurlu bir ortamda çalışmalarının sağlanması amaçlanmaktadır. Meslek hastalıkları, İSG nin dolayısıyla ergonominin çalışma alanları içerisindedir. Ergonomi kavramı içerisinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin (İSG) amacı, kaza ve hastalık şeklinde ortaya çıkan tehlikelerden çalışanları korumak, zarar verici etkileri asgariye indirmek, mümkünse ortadan kaldırmak, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik hâlini hedefleyip yaşam kalitesini yüksek tutarak çalışanların mutlu olmalarını sağlamaktır. İş kazaları gibi meslek hastalıkları da kişinin çalıştığı iş dolayısıyla karşılaştığı tehlikelerle ilgili bir durum olduğundan bunlar İSG nin önemli bir çalışma alanını oluşturmaktadır. Eğitiminizin son (dördüncü) döneminde ismiyle müsemma İSG2002 Meslek Hastalıkları adında ders alacaksınız. Ergonomi dersimizin bu ünitesinde ise, ergonominin içinde yer alan İSG konularından meslek hastalıkları hususunda (giriş niteliğinde) bilgiler verilecektir. MESLEK HASTALIKLARI İşletmelerde işçilerin sağlık şikâyetlerinin tespit edilmesi ve nedenlerinin araştırılması gerekmektedir. Kötü dizaynın üstesinden gelmek için insan-tasarım, hastalık-insan arasındaki etkileşim incelenmelidir. Meslek hastalıklarına karşı iş yerlerinde birtakım genel tedbirlerin alınması hastalığın görünme sıklığını azaltabilir. Meslek hastalığına maruziyet, teknik planlama ve teknik metotların uygulanması ile kontrol edilebilir. Bu maksadın en verimli bir şekilde temini için, eğitilmiş ve kendilerine düşen vazifenin yerine getirilmesinde birbirleri ile yakın iş birliği sağlayan bir güvenlik organizasyonu ve personele ihtiyaç vardır. Bazen küçük bir tedbirle dahi ölümle sonuçlanabilecek meslek hastalığının önüne geçilebilmektedir. Çalışma koşulları ile çalışanların sağlığı arasında önemli bir ilişki vardır. Çalışma koşulları, insanın fizik ve mental (zihinsel) yeteneklerine uygun ve sağlıkla ilgili riskler kontrol altında tutulmuş ise fiziksel çalışma, sağlığı destekleyici ve yükseltici bir faktördür. Bu çalışmanın sağlıkla ilgili pozitif yönüdür. Çalışma koşullarının riskleri belirli bir düzeyi aşarsa meslek hastalıkları oluşur ki bu, çalışmanın sağlıkla ilgili negatif yönüdür. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 Meslek hastalığı hakkında değişik birçok tanımlama mevcuttur: Belirli işle çalışmada oluşan hastalıklar, meslek hastalığıdır. Meslek hastalığı en genel anlamda, bir işin yapılması esnasında mesleki etkenlerin doğurduğu ve bu etkenlerin devamı halinde gittikçe gelişen ve bu nedenle belirli mesleklerde ve çalışma alanlarında bulunan nüfusta daha sık görülen hastalıklardır. Belirli bir meslekte çalışma esnasında sık görülen ve aynı şartlar altında deneysel olarak meydana getirilebilen bir hastalık meslek hastalığıdır. Meslek hastalığı ya çevrenin tehlike faktörlerine bağlı kısmi bir uygulamanın hususiyeti ya da bir işin bir işçi tarafından yapılmasında maruz kalabileceği ve iş yeri dışında da meydana gelebilecek hastalıklardır. Meslek hastalığı işçinin çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya arıza hâlleridir. MESLEK HASTALIKLARINI OLUŞTURAN FAKTÖRLER Bugün, dünyada ve ülkemizde meslek hastalıkları ve nedenleri ele alınırken, sınıflandırma daha genel ve daha bilimsel anlamda, iş yerlerinde meslek hastalıklarına neden olabilecek faktörler aşağıda sınıflandırıldığı gibidir: Fiziksel Faktörler Kimyasal Faktörler Biyolojik Faktörler Fiziksel Faktörler Basınç Meslek hastalıklarına yol açabilen fiziksel faktörler şunlardır (bk. Bölüm 1): Basınç Titreşim (vibrasyon) Radyant enerji (ultraviole, enfraruj, radyoaktif ışınlar vb.) Gürültü (bk. 7. Ünite: Fiziksel İşyeri Düzenleme: Gürültü) Aydınlatma (bk. 8. Ünite: Fiziksel İşyeri Düzenleme: Aydınlatma) Termal durum (bk. 9. Ünite: Fiziksel İşyeri Düzenleme: İklimlendirme) Basıncın zararları çoğunlukla ortam hava basıncının aniden düşmesi sonucu meydana gelir. Doğal ve suni olarak kişiyi saran hava basıncının kısa bir süre içinde düşmesi dekompresyon hastalığı yapar. Basınçlı hava soluyan dalgıçların, su yüzeyine hızlı çıkışları sonucunda, doku ve kanlarında çözünmüş olarak bulunan nitrojenin parsiyel basıncı ortam basıncının üzerine çıkar ki, doku ve kanda nitrojen gazı kabarcıklarının oluşması ile bu hastalık meydana gelir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 Dekompresyon hastalığı, dış atmosfer basıncının aniden düşmesiyle kandaki erimiş hâlde bulunan azot gazının gaz hâline dönüşmesiyle oluşur. Bu hastalıkta vücudun çeşitli damarlarında tıkanma ve felç (hatta ani ölümler) olabilmektedir. Bu hastalığa genellikle deniz altı ve hava ulaşım personeli maruz kalmaktadır. Bu hastalıktan korunmak için ortamın basıncı aynı tutulmalı veya ani basınç değişikliklerinden kaçınılmalıdır. Dekompresyon hastalığı sıklıkla dalgıçlarda olmasına karşın, 5500 metre üzerine çıkan kişilerde de görülebilir (yükseklik dekompresyon hastalığı). Titreşimin sağlığa etkisi birkaç başlık altında değerlendirilmelidir. Dekompresyon hastalığında, HB02 tedavisi kabarcıkların çapının küçülmesini sağlar ve hipoksinin düzeltilmesinde yardımcı olur. Bu hastalıkta kan gazlarındaki biokimyasal değişiklikler homeostazisi etkiler, endotel hasarı ve lökosit aktivasyonuna neden olur. HBO2 tedavisinin klinik tablonun düzelmesinde sağladığı yararlı etki, kabarcıkların çapının küçültülmesi ve hipoksinin düzeltilmesine kıyasla daha önemlidir. Son elli yıldır, dekompresyon hastalığının erken dönem tedavisinde, HBO2 en başta gelen tedavi yöntemidir. HBO2 tedavisi, ATA basınç altında ve en az 2-4 saatlik seanslar halinde, semptomlar düzelene kadar yapılmalıdır. Semptomların görülmesini takiben ilk 6 saat içinde tedaviye alınan hastalarda sonuçlar daha yüz güldürücüdür. Dalgıçlarda görülen semptomlar; sınırlı cilt döküntülerinden, paralizi, konvülziyon ve gaz kabarcıklarının lenfatikler, venler ve arterleri tıkaması sonucu ortaya çıkan ani ölümlere kadar değişir. ABD de, her yıl yaklaşık amatör dalgıçta dekompresyon hastalığı görülmektedir. Türkiye de ise vurgun yiyen dalgıç sayısı net bilinmemekte ancak ABD den az olmadığı tahmin edilmektedir. Titreşim Titreşimin (vibrasyon) zararları genellikle delici matkap, testere gibi çok titreşim yapan hava basınçlı alet ve makinelerle çalışanlarda görülür. Bu tip aletler vücutta kuvvetli gerilimler meydana getirir. Titreşimin insan üzerindeki yükü, periyodik olup olmamalarına, etki süresine, titreşim yönüne ve vücuda giriş yönüne bağlıdır. Gürültünün etkisi kulağa olurken, titreşimin bütün vücuda zararı dokunur. İşitme bozuklukları, ruhsal bozukluklar, baş ağrısı, tansiyon düşüklüğü, damar bozuklukları, kemik ve eklem bozuklukları ve kas bozukluğu görülür. Bu rahatsızlıklardan korunmak için, kullanılan aletlerde titreşimin çalışana etkinisini azaltıcı tedbirler alınmalıdır. Ayrıca bu işlerde uygun olmayanlar çalıştırılmamalıdır (bk. Fizyolojik Çalışma Yeri Düzenleme: Gürültü). Radyant enerji Radyasyon (ışınım), iyonizan ya da noniyonizan türde olabilir. Noniyonizan grupta mor ötesi (ultraviyole) ve kırmızı ötesi (infrared) ışınlar yer alır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 Radyasyonun miktarı ve kalitesi direkt olarak ölçülemez. Bu ölçümler ancak indirekt olarak yapılabilir. Bugün ölçümlerde en güvenilir yöntem, radyasyonların havayı iyonize etmesi esasına dayanır. Radyant enerjinin kaynağı, frekansı, yoğunluğu önemlidir. Herhangi bir radyant enerji kaynağı için, havada meydana gelen iyonizasyon miktarı, o hava kitlesinin absorbe ettiği enerji miktarı ile orantılıdır. Radyasyon dozunun iki yönü vardır. Belirli bir bölgeye verilen radyasyon miktarı (ekspozür dozu) Kimyasal ve biyolojik yönden radyasyonun madde içinde absorbe olup kalan etkili miktarı (absorbe edilen doz) Şekil Radyant Enerji Gama ışınları, çok zararlıdır. Az bir miktarda bile bu ışınlara maruz kalınması durumunda, kanser olunur. Çevremizde doğal gama ışını kaynağı yoktur. Uzaydan gelen gama ışınlarını da atmosfer büyük oranda engellemektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 Morötesi ışıklar, insan sağlığına zaralıdır. Aşırı dozda alınırsa deri kanserine neder olabilir. Atmosfer tarafından çoğu filtrelenir. Yani atmosferdeki ozon tabakası bu ışınları geçirmez, bizi güneşten gelen morötesi ışınlardan bu tabaka korur. Mor ötesi ışınların yüzeysel deri tabakalarında yanıklara, hatta deri kanserine neden olduğu bilinmektedir. İyonizan radyasyon ise alfa ve beta partikülleri veya gama ve röntgen ışınları şeklinde olabilir. Bu tür radyasyonda en önemli etki kanserojen olması özelliğidir. X (Röntgen) ışınları ise kansere sebep olur. Çevremizde X-ışını yayan doğal kaynak yoktur. Ama bu ışınlar atmosferden geçemezler. Aslında eski tüplü televizyonlar az miktarda X-ışını yayıyorlardı. İlk üretilen TV lerin camları kurşunsuzdu, o nedenle çevreye bir miktar X-ışını yayıyorlardı. Röntgen cihazları içimizi X-ışınlarını kullanarak görüntülerler. Bu ışınlar zararlı olduğu için gereksiz yere röntgen filmi çektirmek iyi değildir. Özellikle panaromik çene röntgeni gibi çekimi uzun süren röntgen filmlerinin çekimi sırasında X-ışınlarına biraz daha fazla maruz kalındığında film çektirilmemelidir. Lüzum olmadıkça röntgen çektirmemelidir. Alfa ışınları, helyum atomu çekirdekleridir. Yani bir proton ve bir nötron. Radyoaktif maddeler tarafından yayınlanır. Çok zararlıdır. Kansere neden olur. Atom bombası ve nükleer patlamalarda ortaya çıkar. Onun dışında çevremizde bulunmaz. Ancak dünya tarafından bir miktar yayınlanır. Beta ışınları ise, hareket eden serbest elektronlardır. Atmosferde birkaç cm den fazla ilerleyemezler. Beta ışınları ile katod ışınları aynı şeydir (hızları farklı). Beta ışınları deriye nüfuz edebilir ve yüksek frekanslı ışınlar gibi zarar verebilir. Beta ışınları kanser tedavisinde, malzemelerin kalınlığının ölçülmesinde, elektron mikroskoplarında ve eski tüplü TV lerde kullanılır. TV içinde bulunan katod ışınları TV nin camından geçemez. Kozmik ışınlar, içinde alfa, beta ışınları ve çeşitli atomaltı zerreler bulunduran, evreninin çeşitli yerlerinden gelen radyasyondur. Bu radyasyonun pek azı dünya atmosferinden geçebilir. Uzayda ise uzun süre kalanlar için tehlikelidir. Uzaya giden astronotlar zaman zaman gözlerinin önünde ışık çakmaları görürler, işte bunlar gözlerine giren kozmik ışınlardır. Uzayda kalan astronotların kaskları ve giysileri mikroskop altında incelendiğinde bunların yüzeyinin hasar gördüğü görülür. Bu hasarın nedeni çarpan kozmik ışınlardır. Kimyasal Faktörler Mesleki zehirlenmelerin çoğu solunum yolu ile alınan havanın içinde bulunan karbon monoksit ve kükürtlü hidrojen gazlarıdır. Bunlar, zehirli veya tahriş edici maddeler olup, normal ısıda ve atmosfer basıncında havada bulunup doğrudan doğruya solunum ile vücuda girerler. Meslek hastalıklarına sebebiyet veren başlıca kimyasal tehlikeler şunlardır: Tozlar Gaz ve buharlar Çözücüler Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Tozlar Tozlar, partikül büyüklüğü 1 ile 100 mikron arasındadır. Tozlar ne kadar ince olursa, havada asılı kalma süreleri o kadar uzar ve solunum ile vücuda alınmaları o kadar kolay olur. Partikül büyüklüğü mikron arasında olanlar toz olarak anılır. Şekil Partikül büyüklüğü mikron arasında olanlar toz olarak nitelenir. Tozlar, çok ince katı madde parçacıkların havaya dağılması ile meydana gelir. Katı maddelerin ezilerek, yontularak, zımparalanarak veya öğütülerek parçalanması sonucunda ortaya çıkarlar. Metal, bitki veya mineral kökenli olabilir. Şekil Tozlar ve insan vücudundaki etkileri Tozlar genelde akciğer hastalıklarını oluştururlar. 10 µm den küçük tanecikli tozlar direkt olarak akciğere yerleşir ve hastalığa neden olur µm arasındaki toz tanecikleri ise bronşlara yerleşir. Daha büyük tanecikli tozlar burundaki kıllar tarafından tutularak bunların vücuda girmesi engellenir. Ağızdan nefes almak, parçacıkların akciğere geçmesine yardımcı olarak hastalık ihtimalini artırır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 Meslek hastalıklarına neden olan tozlar şunlardır: Tozun büyüklüğüne göre hava filitresi kullanılır. Şekil Tozlar ve filitrelenmesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 Fibrojenik Tozlar Şekil Kimyasal maddelerin insan vücuduna giriş yolları Lift yapısına sahip tozlar, daha ziyade pamuk ve pamuk ile ilgili iş kollarında çalışanlarda ve talkla, asbest (akciğer kanserine sebep olarak gösterilen asbest kimyasal ve ısıya dayanıklı bir maddedir) ile uğraşanlarda meslek hastalığı yapar. Fibrojenik tozlar, en ziyade pamuk, talka ve asbest ile uğraşanlarda görülür. Fibrojenik tozlar daha ziyade akciğerlerinin yapısını bozarak etki eder. Bu tozlar, solunumla akciğerlere ulaşarak birikir ve bunun sonucunda dokusal değişim oluşturarak akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapar. Asbestoz hastalığı amyant tozlarının solunmasıyla oluşur. Bu madde ile uğraşanlarda akciğer kanseri dahi oluşabilir. Silisyum tozları kum ocaklarında, maden kuyularında, seramik, fayans, porselen ve cam endüstrisinde çalışanlarda görülür. Talkos hastalığı talkozla uğraşanlarda görülen bir hastalıktır, akciğerlerin yapısını bozar. Bisinoz ise pamuk tozlarıyla meydana gelen bir meslek hastalığıdır. Pamuk, dokuma endüstrisinde pamuk işinde çalışanlarda sıkça görülür. Toksik (Zehirleyici) Tozlar Endüstride kullanılan bazı metallerin ve organik maddelerin tozlarıyla temas sonucu vücutta zehirlenme belirtileri görünmektedir. Bu maddeler: Kurşun, kadmiyum, mangan gibi ağır metal tozları ile arsenik trioksit, berilyum bileşikleri,, DDT, fosforlu organik bileşikler ve kurşun tozlarıdır. Vücuda alındıklarında çeşitli organlar üzerinde(sinir sistemi, karaciğer, böbrekler, mide ve bağırsaklar, solunum organları, kan yapıcı organlar gibi) kronik veya akut zehirlenme etkisi yapan tozlar bu sınıfa girer. Tozu oluşturan bileşenlerin biri veya birkaçı toksik bir madde ise, maddenin cinsine, tozdaki yüzdesine, havadaki tozun yoğunluğuna, solunan tozun miktarına göre zehirlenmelere neden olabilirler. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 Kanserojen tozlar Çeşitli iç ve dış faktörlere bağlı olarak insanlarda kansere yol açabilen tozlardır. Meslekle ilgili kanser oluşturan (kanserojen) tozlar şunlardır: Asbest tozları, krom bileşiklerinin tozları, kömür katranı ve kömür tozları. Kansere neden olduğu belirlenen yani kanserojen veya kanserojen olduğundan şüphelenilen maddeler çok çeşitlidir ve bunlar iş güvenliği ve sağlığıyla ilgili kuruluşlar (Amerikan Endüstri Hijyenistleri (ACGIH), Amerikan İş Sağlığı Güvenliği Kurumu (OSHA) ve Amerikan Ulusal İş Sağlığı Güvenliği Enstitüsü (NIOSH), Uluslar arası Çalışma Örgütü vb. tarafından sınıflandırılmıştır. Kanser yapıcı maddeler ve bunların çalışma ortam atmosferinde bulunmasına izin verilebilecek konsantrasyonları da, bu belgelerde bulunmaktadır (bk. İSG2002 Meslek Hastalıkları ). Bugün kanserojen olduğu bilinen tozlar şunlardır: asbest, arsenik ve bileşikleri, berilyum, kromatlar, nikel ve bileşiklerinin tozları. Beslenme, yaşam koşulları, çevre kirliliği mesleki etkiler gibi faktörlerin kanser oluşumunda rolü olduğu düşünülmektedir. Radyoaktif tozlar Hava içinde toz hâlinde bulunan radyoaktif maddelerin yaymış oldukları iyonize ışınlar, insan organizmasının hücre ve dokularında hasar yapar, tümör oluşumuna ve genetik bozukluklara neden olur. Uranyum, radyum, toryum vb. radyoaktif maddelerin iyi muhafaza edilmemesi sonucu bu artıkları radyoaktif maddelerle uğraşanlara ve atmosfere yayılarak çevresindeki canlılara zarar verir. Vücuda verdiği zarar radyoaktif maddenin özelliğine, miktarına, temas süresine göre değişir. Alerjik tozlar Duyarlı kişilerde ateş, astma, dermatitler gibi çeşitli alerjik reaksiyonlara yol açabilen tozlardır. Çeşitli bakteri, maya küf ve polenler de böyle etki gösterebilir. Rakyoaktif tozlar, tümör oluşumunu tetikler. Nemli ve sıcak nitelikteki ambar, ahır gibi yerlerde uzun süre bekleyen hayvan yemi, saman, ot, tahıl, küspe gibi küflü tozların solunması ile alerjik solunum sistemi hastalıkları ortaya çıkabilir. Pamuk, keten, kenevirle çalışanlarda, dokuma fabrikası işçilerinde görülen bisinoz, fırıncılarda un nedeniyle görülen bronşial astma allerjik tepkilerdir. Ağaç tozları da bu grupta yer almaktadır. Bazı maddeler vücutta aşırı duyarlılık (alerji) reaksiyonlarına sebep olur. Çiftçilerde tahıl tozlarına bağlı olarak astım oluşabilir. Ayrıca pamuk işiyle uğraşanlarda da devamlı öksürük meydana gelebilir. Tütün işçilerinde de tütün tozlarına bağlı olarak uzun süren alerjik öksürükler görülmektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 Nötr tozlar Şekil Belirli toksiklerden etkilenebilen organlar ve dokular Bu tür tozlar daha ziyade vücutta birikme yaparak kitleleriyle vücuda zarar verirler. Bu tozlardan: demir, magnezyum, kalsiyum, kömür, baryum, sülfat tozları çoğunlukla akciğerde birikirler. İnert tozlar Bu tür tozlar, vücutta birikebilen fakat fibrojenik ve toksik etkileri olmayan tozlardır. Solunan ve çöken partiküller ya nefes alma işlemiyle ve solunum sisteminin kendi kendini temizlemesi yoluyla vücuttan atılırlar veya en kötü durumda, akciğerde büyük patolojik etkiler yapmada daimî bir birikim meydana getirirler. Kireç taşı, mermer, alçı taşı tozları ve tütün tozu bu gruba örnektir. Gaz ve Buharlar Boğucu gazlar Basit ve kimyasal boğucu gazlar olarak iki grupta incelenir: Boğucu gazlar, basit ve kimyasal boğucular olarak ikiye ayrılır. Basit boğucu gazlar: Başında karbondioksit (CO 2) gelir. Fermantasyon olaylarının geçtiği yerler, kuyu ve tüneller, yangın söndürme aygıtları imalat yerlerinde bu gaza rastlanır. Miktarın artmasıyla, çalışanların yeterli oksijen gazını almalarını engeller ve boğulma olayları görülür. Kimyasal boğucular: Bu tür boğucuların başında karbonmonoksit (CO) ve hidrojensülfür (H 2S) gelir. İşyerleri ortamında karbonmonoksit miktarının artmasıyla, solunan havadaki karbonmonoksit, akciğerde oksijenin yerine alyuvarlara bağlanarak hücrelere oksijen taşınmasını engeller. Hücrelerdeki oksijen yetersizliğinde kan, parlak kırmızı renge dönerek boğulmayı netice verir. Hidrojensülfür zehirlenmesi ise lağım kanalları ve foseptik kuyu çalışanlarında, kimya ve boya endüstrisinde çalışanlarda görülür. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 İritan (tahriş edici) gazlar Amonyak, farmaldehit, azotdioksit başlıca iritan gazlarıdır. Amonyak başlıca gübre üretiminde, boya üretiminde, soğutucu olarak kullanma işlerinde çalışanların gözlerinde ve solunum yollarında tahriş edici bir etki yapar. Azotdioksitler ve diğer azotoksitler, patlayıcı madde ve boya imalatında da kullanılır. Ayrıca ark ve asetilen kaynakçılarında (havanın nitrojen ve oksijenini arkın sıcaklığı birleştirir) da azot dioksit zehirlenmeleri görülmektedir. Sistemik zehirli gazlar Endüstride karşılaşılan birçok maddenin buhar ve gazları sistemik zehir etkisi göstermektedir. Bunların başlıcaları: benzen, civa buharı, fosfor bileşikleri, kurşun oksit buharı, kadmiyum bileşikleri, arsenikli hidrojen, karbon sülfür. Civa, oda sıcaklığında buharlaşan ve psikolojik bozukluklara sebebiyet veren bir gazdır. Benzen: Ucuz ve iyi bir çözücü olduğundan sıkça kullanılır. Buharları solunum yoluyla vücuda girerek çeşitli etkiler (baş ağrısı, halsizlik) yapar. Ayrıca uzun süre benzinle karşılaşma kan kanseri (lösemi) yapar. Civa: Termometre, barometre, kuru batarya, diş hekimliğinde kullanılan civa, oda sıcaklığında buharlaşır. Civa buharı solunumla ve deriden vücuda bulaşır. Baş ağrısı, yorgunluk, diş etlerinde kanama, psikolojik bozukluklar ve titremeye yol açar. Bu yüzden çalışırken civanın buharlaşması önlenmelidir. Fosfor ve bileşikleri: Kırmızı fosfor zehir etkisi göstermez, daha ziyade beyaz (sarı) fosfor zehirleyicidir. Daha ziyade ilaç endüstrisinde, çözücü imalinde kullanılır. Karaciğerde harabiyet, kansızlık, kemik iltihabı vb. yapar. Kurşun: Kurşunla çalışan akü imali ve kurşun kaplama, sac imalatı ve matbaacılıkta, boya, badana işlerinde sıkça rastlanan kurşun oksit buharı zehirlenmelere sebebiyet verir. Karaciğer ve böbreklere yerleşen kurşun tozları nihayetinde felç yapar. Kadmiyum bileşikleri: Galvanizleme işlerinde, akü imalatında, nükleer enerji üretim işlerinde kullanılır ve bu iş yerlerinde kadmiyum buharları ile zehirleme olur. Arsenikli hidrojen: Endüstriyel işlemlerde metallerin asitlerle karşılaşması sonucu ortaya çıkar. Daha ziyade kanda zehirlenme sonucu beyinde etkisini gösterir. Narkotik (uyuşturucu) buharlar Normal ısıda ve basınçta buharlaşarak gaz, sıvı veya katı maddelerin havada bulunan buharlarıdır. Benzol, alkoller ve halojenli hidrokarbonlar başlıca uyuşturucu buharlardır. Alkoller hidrokarbonların (metan, etan, propan vb.) hidroksilli bileşiklerdir. Genellikle alifatik alkollerin merkezi sinir sistemi üzerinde uyutucu ve uyuşturucu bir etki gösterdiği söylenebilir. Bu iş kollarında çalışanlarda zamanla merkezî sinir sisteminde hasarlar oluşmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 Çözücüler Şekil Toksik kimyasallarla temas sonucu vücutta tahriş meydana gelir. Çözücüler, primer ve allergen maddeler olarak iki grupta incelenir. Suyun çözücü özelliği endüstride kullanılan maddeleri çözmek için yetersizdir. Bu sebeple organik sıvılar kullanılır. Bu sıvılara Endüstriyel Çözücü veya Solventler denir. Bunlar çözücülükleri ötesinde üretimde ilk madde veya ara madde olarak kullanıldıkları için tercih edilirler. Örneğin, benzen, boya üretiminde ilk adım olarak kullanılır. Deriyle temas yoluyla insan sağlığına zarar veren solventlerden bir kısmı (kurşun, anilin, tetraetil, siyanür vb.) öldürücüdür, bir kısmı (sülfirik asit, nitrik asit) cildi tahriş eder, diğer bir kısmı ise (alkol, kerozin vb.) derinin bakterilere karşı mukavemetini (dermatosis) azaltır. Çözücüler, primer ve allergen maddeler olarak iki grup altında incelenir: Primer Tahriş Ediciler: Benzen bileşiklerinin deri ile teması sonucu deride tahrişe bağlı olarak dermatit oluşur. Benzin, ligorin ve kerosin buharları deriyi, gözleri ve burnu tahriş eder. Allergen Maddeler: Bazı çözücüler kapsadıkları madde ile bünyede aşırı duyarlılık reaksiyonlarına sebep olurlar. Çıplak elle çalışanların ellerinde çeşitli dermatitler, solunum yollarında astıma benzer rahatsızlıklar ve gözlerde ise konjiktivit oluşturmaktadır. Bu rahatsızlıkların derecesi bünyeden bünyeye göre değişir. Yukarıda sağlığa zararlarından bahsedilen çözücüler aynı zamanda ateş alma ve patlama tehlikelerinin de kaynağı olarak görülebilir. Zira yanıcı sıvı olan solventler, küçük bir kıvılcım ile patlamaya neden olabilir. Biyolojik Faktörler Biyolojik faktörler, çevrede bulunan mantar gibi çok küçük mikro organizmaların meydana getirdiği bulaşıcı meslek hastalıklarına sebebiyet verir. Bazı iş kollarında çalışılan (mikrop taşıyan madde ve hayvanlarla) yere göre havada, suda ve toprakta bazı hastalıklar ile karşılaşılır. Buna göre bu tür meslek hastalıklarını ikiye ayırmak mümkündür: İnfekte madde veya hayvanlarla çalışanlara geçebilecek hastalıklar: Hayvan (koyun, keçi, inek) yetiştiricilerine malta humması, şarbon; domuz işlerinde uğraşanlara domuz yılancılığı; avcılara tuleremi ve evcil kuşlarla uğraşanlarda takoz hastalığı geçer. Laboratuvar ve hastane çalışanlarında da bu tip çeşitli hastalıklar görülebilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Çalışma çevresinde geçebilecek özel hastalıklar: Bunların başında toprakla uğraşanlarda tetanos görülür. Tetanos mikrobu otla beslenen hayvanın bağırsaklarında zararsız yaşar. Parazit hastalıkları da topraktan bulaşır. Mantar hastalıkları ise deri yoluyla bulaşır. Şekil Hayvanların ve kimyasalların olduğu ortamda çalışan işçilerin koruyucu teçhizat kullanımı Mesleki enfeksiyon (hastalık yapan mikrop) hastalıklarından korunmada başta vücuttaki açık yaralar iyi kontrol edilmeli, yaralanmalarda tetanoz aşısı yaptırılmalıdır. Ayrıca bir bölgede yaygın görülen bulaşıcı hastalığı tespit etmek için toprak numuneleri, biyolojik incelemelerden geçirilir. MESLEK HASTALIKLARINDA ALINACAK TEDBİRLER Meslek hastalıklarına karşı alınacak tedbirler üç grupta incelenebilir: tıbbi tedbirler, çalışma çevresine ait tedbirler ve işçiye ait tedbirler. Tıbbi Tedbirler İşe giriş ve periyodik tedbirler, meslek hastalıklarında tıbbi önlemlerdendir. İşe giriş tıbbi kontrolleri İşe göre işçi (hamile hanımların radyasyona maruz çalışma yerlerinde çalıştırılmamaları, gürültülü ortamlarda sağırların istihdamı vb.) seçilmelidir. Bazı iş kollarında, özellikle tozlu iş yerlerinde iş yeri hekimi, çalıştırmayı düşündüğü işçiyi tam bir (klinik ve radyolojik) akciğer muayenesinden geçirmeli, akciğerleri tozları temizlemeye (vücuttan atmaya) elverişli olanlar bu iş yerlerine kabul edilmelidir. Periyodik tıbbi kontroller İşin durumuna göre işçiler belirli sürelerle tıbbi muayenelerden geçirilmeli ve bu süre altı ayı geçirilmemelidir. Hastalık belirtileri meydana çıkmadan dahi bu periyodik muayeneler ile çoğu meslek hastalığı daha başlangıcında tespit edilebilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 Şekil Tıbbi gözetim Çalışma Çerçevesine Ait Tedbirler Meslek hastalıklarına yol açacak maddelerin oluşumu engellenebiliyorsa koruyucuya lüzum kalmaz. Bunun yolu da zararlı maddeleri kullanmamak veya değiştirmek gibi teknik tedbirlerin alınmasıdır. Meslek hastalığına sebep olacak maddeler, çalışılan yerlerden ayrı tutulmalıdır. Kullanılan zararlı maddelerin değiştirilmesi İş yerinde kullanılan zararlı maddeler zararsız veya daha az zararlı maddeler ile ikame (örneğin, bileme işlerinde kum taşı yerine korut gibi sentetik bileme taşları kullanılabilir) edilmelidir. Kapalı çalışma yöntemi Zararlı maddelerin kullanıldığı imalathanelerde üretimin işçiyle direkt temas hâlinde olmadan kapalı kaplar veya odalar içinde yapılması için gerekli teknik gelişmelerden faydalanılmalıdır. Kullanılan makinelerin zararlı maddeleri dışarıya sızdırmamaları sağlanmalıdır. Ayırma İş yerlerinde meslek hastalığı oluşturulabilecek maddelerle çalışılan yerler kesinlikle diğer bölümlerden ayrı tutulmalı, bu maddelerin kaynakları izole edilmelidir. Bu tip yerlerde giyinilen özel giysisi ve araçların iş yerinden çıkarken çıkarılması gerekir. Şekil Çalışma alanına buhar yayan üstü açık bir yağ giderme tankı ve buharı içeride tutan üstü kapalı bir yağ giderme tankı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 Havalandırma Yapılan işe göre lokal veya genel havalandırma yapılmalıdır (bk. Kişisel Koruyucular): Lokal Havalandırma: Belirli bir bölgenin havalandırılmasıdır. Örneğin, civa ve benzenle çalışılan iş kollarında bu maddelerin buharlarını havadan ağır olması sebebiyle, havalandırma tertibatı döşemeye yakın kısımlara yerleştirilmelidir. Ayrıca iş yapılan salonlara çekici ocakların yapılması, havadaki zehirli madde yoğunluğu artmadan dışarı atılmasını sağlar (Şekil 13.11). Genel Havlandırmada: İş yerlerinde devamlı olarak ortam havasını değiştiren sistemler yapılır ve her iş bitiminden sonra iş yeri pencereler açılarak havalandırılır (Şekil 13.12). Nemli Çalışma Yöntemleri Çok toz çıkaran iş kollarında sulu delicilerin kullanılması iyi bir yöntemdir. Parçalandığında tozlanan malzemelerin önceden ıslatılması toz oluşumunu önler. Genel temizlikte yerlerin ıslak paspaslarla silinmesi zararlı tozların etrafa yayılmasını önler. Sürekli temizlik ve bakım İş yerleri temiz tutulmalı, iş bitiminde temizlik yapılıp havalandırılmalı ve makineler bakımdan geçirilmelidir. Atmosfer kirliliğinden kaynaklanan tehlikeler ile İş yeri Hijyeni ilgilenir. Üretim Planlaması Çalışma saatleri iyi düzenlenerek zararlı maddelerle temas edenlerin çalışma süreleri kısa tutulmalıdır. Çalışma Ortamı Ölçümleri İş yeri ortamında biyolojik (kan ve idrar vb.) ve çevresel (gürültü, zararlı toz ve gaz) ölçümler yapılmalıdır. Bu şekilde kullanılan veya ortaya çıkan zararlı maddelerin ortamdaki yoğunluğu tespit edilmelidir. Şekil Lokal havalandırma Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 Şekil Birleşik havalandırma sistemi: egzoz fanı (i) panjurlu tavan pencereleri (ii) Çalışırken ortaya çıkan atmosfer kirliliğinden kaynaklanan tehlikelerin gözlem ve kontrolü ve bunlardan kaynaklanan hastalık ve tehlikeler ile çevre kirliliği kontrolünün bir dalı olan İşyeri Hijyeni ilgilenir. Bu bilim dalı çevreyi kirleten tehlikeleri tanımlar, potansiyel sorunlarını ve etkileşimleri belirler ve çözüm önerileri geliştirir. İşçiye Ait Tedbirler Kişisel korunma araçlarının kullanımı Meslek hastalığı önlenebilir nitelikte bir olgudur. Önlenmesinde, vücuda giriş yolunun bilinmesi önemlidir. Bu yolu kapatmaya yönelik kişisel önlemlerin alınması gerekir. Bazen kullanma zahmetinden dolayı işçiler korunma araçlarını kullanmayı ihmal ederler. Bu araçlar uzun araştırmalar ve deneyler sonucu bulunduğundan koruyucu oldukları muhakkaktır. Meslek hastalıkları, alınacak tedbirler ile önlenebilir bir olgudur. Aşırı tozlu bir yerde çalışırken özel maske kullanmak o tozun zararından işçiyi büyük oranda korur. Aşırı gürültülü yerlerde kulak tıkacı kullanmak kulak rahatsızlıklarını önler. Kaynak yapanlar için gözlük veya maske kullanmak göz rahatsızlıklarını önler. Zehirli maddelerle çalışılan yerlerde koruyucu solunum cihazları (kapalı sistem solunum cihazları: kimyasal reaksiyonlu, basınçlı oksijen tüplü, hava vericili) ve hava tesisatından hava temin eden solunum cihazları zehirlenmeyi önler. Özel iş elbisesi giymek ve iş bitiminde hemen o elbiseyi değiştirmek zehirli madde ile uzun süre temas etmeyi önler (Şekil 13.13). Şekil Özel iş elbiselerinin kullanımı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 Ödev Mesleki Hastalıklarda Ergonomi Eğitim Ayrıca iş yerlerinde kullanılan bazı maddelerin zararları işçilere anlatılmalı, hangi şartların zararlı olduğu ve ne gibi tedbirler alınması konusunda seminerler verilmelidir. Ayrıca iş yerlerinde işle ilgili uyarıcı levha ve broşürler asılmalıdır. Çevrenizdeki iş yerlerinde yaşanabilecek mesleki hastalıklarını tanımlayınız. Tanımladığınız meslek hastalıkları hakkında alınabilecek tedbirleri raporlayınız. Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan ödev bölümüne yükleyebilirsiniz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 Özet Mesleki Hastalıklarda Ergonomi Meslek hastalığı en genel anlamda, bir işin yapılması esnasında mesleki etkenlerin doğurduğu ve bu etkenlerin devamı hâlinde gittikçe gelişen ve bu nedenle belirli mesleklerde ve çalışma alanlarında bulunan nüfusta daha sık görülen hastalıklardır. Meslek hastalığı ya çevrenin tehlike faktörlerine bağlı kısmi bir uygulamanın hususiyeti ya da bir işin bir işçi tarafından yapılmasında maruz kalabileceği ve iş yeri dışında da meydana gelebilecek hastalıklardır. Ergonomi kavramı içerisinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin (İSG) amacı, kaza ve hastalık şeklinde ortaya çıkan tehlikelerden çalışanları korumak, zarar verici etkileri asgariye indirmek, mümkünse ortadan kaldırmak, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik halini hedefleyip yaşam kalitesini yüksek tutarak çalışanların mutlu olmalarını sağlamaktır. Dünyada ve ülkemizde meslek hastalıkları ve nedenleri ele alınırken, sınıflandırma daha genel ve daha bilimsel anlamda, iş yerlerinde meslek hastalıklarına neden fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörler olarak sınıflandırılır. Basıncın zararları çoğunlukla ortam hava basıncının aniden düşmesi sonucu meydana gelir. Doğal ve suni olarak kişiyi saran hava basıncının kısa bir süre içinde düşmesi dekompresyon hastalığı yapar. Meslek hastalıklarına karşı alınacak tedbirler üç grupta incelenebilir: tıbbi tedbirler, çalışma çevresine ait tedbirler ve işçiye ait tedbirler.bazı iş kollarında, özellikle tozlu iş yerlerinde iş yeri hekimi, çalıştırmayı düşündüğü işçiyi tam bir (klinik ve radyolojik) akciğer muayenesinden geçirmeli, akciğerleri tozları temizlemeye (vücuttan atmaya) elverişli olanlar bu iş yerlerine kabul edilmelidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

20 DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Bir işin yapılması esnasında mesleki etkenlerin doğurduğu ve bu etkenlerin devamı hâlinde gittikçe gelişen ve bu nedenle belirli mesleklerde ve çalışma alanlarında bulunan nüfusta daha sık görülen hastalıklara ne ad verilir? a) İş hastalığı b) Çalışan hastalığı c) Kazazede hastalığı d) Meslek hastalığı e) İşçi hastalığı 2. Doğal ve suni olarak kişiyi saran hava basıncının kısa bir süre içinde düşmesi hangi hastalığa zemin hazırlar? a) Doğal basınç hastalığı b) Suni basınç hastalığı c) Dekompresyon hastalığı d) Vurdum hastalığı e) Basınç yükselmesi hastalığı 3. Radyasyon dozunun kaç yönü vardır? a) İki b) Dört c) Altı d) Sekiz e) On 4. Helyum atomu çekirdeği nedir? a) Gama ışını b) Alfa ışını c) X ışını d) Beta ışını e) Helyum ışını 5. Tozların partikül büyüklüğü hangi mikronlar arasındadır? a) b) c) d) e) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20

21 6. Asbestoz hastalığı hangi tozların solunmasıyla oluşur? a) Asbestoz b) Amyant c) Magnezyum d) Kalsiyum e) Baryum 7. Kum ocaklarında, maden kuyularında, seramik, fayans, porselen ve cam endüstrisinde çalışanlarda hangi tozlar görülür? a) Bisinoz b) Asbest c) Silisyum d) Fibronejik e) Talka 8. Duyarlı kişilerde ateş, astma, dermatitler gibi çeşitli alerjik reaksiyonlara yol açabilen tozlar hangisidir? a) Allerjik tozlar b) Zehirleyici tozlar c) Asbest tozu d) Amyant tozu e) İnert tozlar 9. Vücutta birikebilen fakat fibrojenik ve toksik etkileri olmayan tozlar hangisidir? a) Silis tozlar b) Asbest tozu c) Radyoaktif tozlar d) Kanserojen tozlar e) İnert tozlar 10. Termometre, barometre, kuru batarya, diş hekimliğinde kullanılan civa, oda sıcaklığında buharlaşan, buharı solunduğunda ya da deriden vücuda bulaştığında baş ağrısı, yorgunluk, diş etlerinde kanama, psikolojik bozukluklar ve titremeye yol açan gaz aşağıdakilerden hangisidir? a) Benzen b) Fosfor c) Kurşun d) Civa e) Arsenikli hidrojen Cevap Anahtarı 1.D, 2.C, 3.A, 4.B, 5.E, 6.B, 7.C, 8.A, 9.E, 10.D Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21

22 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Alexander, D. C., The Practice and Management of Industrial Egonomics, Prentice Hall Inc., Bailey, R.W., Human Performance Engineering, Prentice Hall, 2006 Bridger, R. S., Introduction to Ergonomics, McGraw-Hill, Brüel&Kjaer, Environmental Noise, Brüel&Kjær Sound & Vibration Measurement A/S., Chaffin D., Anderson G., Occupational Biomechanics, New York: John Wiley&Sons Chapanis, A., Introduction To Human Factors Considerations in System Design, (Eds. M. Mitchell, P. Van Balen, K. Moe), NASA Pub., Washington, USA, Charles, A., Ergonomics and Safety in Hand Tool Design, Lewis Publishers, Corlett, E. N., Clark, T. S., The Ergonomics of Workspaces and Machines-A Design Manual, Taylor and Francis, Bristol, Corlett, E., Wilson, J., Manenica, I.,, The Ergonomics of Working Postures, Taylor & Francis, Cushman, H., Nielson, S., Weim, W., 1983, Ergonomic Design for People at Work Vol. 1, Kodak Human Factor, USA, Das, B., Sengupta, Arijit K., Industrial Workstation Design: A Systematic Ergonomics Approach, Applied Ergonomics, Vol 27 (3), Elsevier Science, Dizdar,. E. N., Taşıt Ergonomisi, Z.K.Ü., Karabük Teknik Eğitim Fakültesi (Ders Notları), Karabük, Eylül, Dizdar, E. N., Antropometrik Optimizasyon, Z.K.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü (Ders Notları), Karabük, Şubat, Dizdar, E. N., Ergonomik İş İstasyonu Tasarımında İlk Adım: Antropometri, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, (14) s , Haziran, Dizdar, E. N., İş Güvenliği, ZKÜ, Karabük TEF (Lisans Ders Kitabı), Alver Matbaası, Ankara, Ekim, Dizdar, E. N., İş Güvenliği, Murathan Yayınevi, (4. Baskı), Dizdar, E. N., Üretim Sistemlerinde Olası İş Kazaları İçin Bir Erken Uyarı Modeli, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği (Doktora Tezi), Ankara, Dul, J., Weerdmeester B. A., Ergonomics For Beginners: A Quick Reference Guide, Taylor & Francis; 2nd Ed., Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22

23 Eastman Kodak Company, Ergonomic Design for People at Work, Vol. 2, Van Nostrand Reinhold, New York, Fraser, T. M., Introduction to Industrial Ergonomics, Wall & Emerson, Helander M. G, Landauer T. K., Prabhu P.V. (Ed), Handbook Of Human-Computer Interaction, North-Holland, 1997 Helander, M. G., The Human Factors Profession, Handbook of Human Factors and Ergonomics, (Ed. Salvendy G.) pp. 3-16, John Wiley&Sons Ltd., Helander, M., A Guide to the Ergonomics of Manufacturing, Taylor & Francis, Helander, M., Design For Manufacturability : A Systems Approach To Concurrent Engineering, Taylor & Francis, 2002 ILO, Ergonomic Checkpoints, Geneva, James, H., The Dictionary for Human Factors/Ergonomics, CRC, Karwowski, W, Marras, S. W., The Occupational Ergonomics Handbook, C R C Press, 2008 Karwowski, W., International Encylopedia of Ergonomics and Human Factors, Taylor & Francis, Kaya, M. D., Ergonomi: Antropometrik Verilerin Güncellenmesi Üzerine Bir Araştırma, Detay Yayıncılık, Kroemer, K. H. E., Kraemer A., Office Ergonomics, Taylor & Francis; 2nd Ed., Kroemer, K. H. E., Kroemer H. B., Kroemer Elbet K. E., Ergonomics How to Design for Ease and Efficiency, (2nd Edition), Prantice Hall, New Jersey, Lee, G. C., Advances in Occupational Ergonomics and Safety, IOS Press, Lehto, M.R., Buck, J. R., Introduction To Human Factors And Ergonomics For Engineers, (Ed: Salvendy, G.), Taylor & Francis, Marley, F., Applied Occupational Ergonomics : A Textbook, Kendall/Hunt Publishing Company, 2008 Mccormick, Ernest J., Senders, Mark S., Human Factors in Engineering and Design, 5th Edition, Mcgraw- Hill International, Mital, A., Advances in Industrial Ergonomics and Safety, Taylor & Francis, Nebhard, D., A., Workplace Cross Trainigng, CRC Press, Taylor & Francis, Group Neumann, W. P., (Ed), Inventory of Human Factors Tools and Methods: A Work- System Design Perspective, Ryerson University, 2007 Niebel, B., Freivalds, A., Methods, Standars and Work Design, Mcgraw Hill, 2003 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23

24 Oborne, D., Ergonomics at Work: Human Factors in Design and Development, 3rd Edition, John Wiley&Sons Ltd., OSHA, Easy Ergonomics, A Practical Approach for Improving the Workplace, (Education and Training Unit, Cal/OSHA Consultation Service, California Department of Industrial Relations), 1999 Pheasant S., Ergonomics, Work and Health, Mac Millian Press, Australia,2001. Pheasant, S., Bodyspace: Anthropometry, Ergonomics And Design Of Work, Prentice Hall, 2002 Phillips, C. A., Human Factors Engineering, John Wiley & Sons Pulat, M. B., Fundamentals of Industrial Ergonomics, Waveland Press, Sabancı, A., 1999, Ergonomi, Baki Kitapevi, Adana, Salvendy, G., Handbook of Human Factors and Ergonomics, 2nd Edition, John Wiley&Sons Ltd., Salvendy, G., Handbook of Industrial Engineering, 2nd Ed., John Wiley & Sons, Inc., Salvendy, G., Karwowski, W., Design of Work and Development of Personnel in Advanced Manufacturing, John Wiley&Sons, Sanders, M. S., McCormick, E., Human Factors in Engineering and Design, McGraw-Hill Inc., Seventh Edition, Singapore, Şimşek, M., 1994, Mühendislikte Ergonomik Faktörler, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Stelmach, G., (Ed)., Human Factors, Kees Michielsen of North-Holland, Tayyari, F., Smith, J. L., Occuparional Ergonomics Principles and Application, Chapman & Hall, First Ed., London, Uslu, B. A., Ergonomi, Atılım Üniversitesi Yayınları, No: 5, Ankara, Virginia Tech, Workplace Ergonomics Program, Virginia Politechnic Istitue and State University, Environmental, Health And Safety Services, Wickens, D. C., Gordon, S., Liu, Y., An Introduction To Human Factors Engineering, Prentice Hall, 2007 Zandin, K B., Maynard, H. B., Maynard's Industrial Engineering Handbook, Mcgraw-Hill, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24

İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü,

İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü, TOZ İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü, Termal Konfor gibi unsurlardan biriside Tozdur. Organik

Detaylı

TOZDAN NASIL KORUNABİLİRİM?

TOZDAN NASIL KORUNABİLİRİM? TOZDAN NASIL KORUNABİLİRİM? TOZ NEDİR? TOZ: Çeşitli organik ve inorganik maddelerden aşınma, parçalanma, öğütme, yanma veya mekanik olarak kırma, parçalama, delme, öğütme işlemleri sırasında ve sonucunda

Detaylı

1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? a. b. c. d. CEVAP: D. 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? a. b. c. d.

1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? a. b. c. d. CEVAP: D. 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? a. b. c. d. 1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? 3- Aşağıdakilerden hangisi Zararlı Madde sembolüdür? 4- Aşağıdakilerden hangisi Oksitleyici (Yükseltgen)

Detaylı

MESLEK HASTALIĞI. Çalışan bir kişinin sağlık sorunları 3 grupta ele alınabilir.

MESLEK HASTALIĞI. Çalışan bir kişinin sağlık sorunları 3 grupta ele alınabilir. MESLEK HASTALIĞI Çalışma koşulları ile çalışanların sağlığı arasında önemli bir ilişki vardır. Çalışma koşulları, insanın fiziki ve zihinsel yeteneklerine uygun ve sağlıkla ilgili riskler kontrol altında

Detaylı

ÜNİTE ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER ERGONOMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ, DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ERGONOMİ

ÜNİTE ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER ERGONOMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ, DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ERGONOMİ HEDEFLER İÇİNDEKİLER ERGONOMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ, DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ERGONOMİ Ergonomi Kavramı Ergonominin Dünyadaki Tarihçesi Ergonominin Türkiye'deki Gelişimi ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR Bu

Detaylı

MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ

MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ 15.10.2018 www.sakarya.edu.tr 1 Çalışanların sağlık sorunları Çalışanların sağlık sorunları 3 gruba ayrılır; 1. Genel hastalıklar ÜSYE, vs. 2. İşe özgü sağlık sorunları

Detaylı

ÜNİTE ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ahmet TUMAY İÇİNDEKİLER HEDEFLER ERGONOMİDE TEMEL KAVRAMLAR

ÜNİTE ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ahmet TUMAY İÇİNDEKİLER HEDEFLER ERGONOMİDE TEMEL KAVRAMLAR HEDEFLER İÇİNDEKİLER ERGONOMİDE TEMEL KAVRAMLAR Ergonomi Tanımları Ergonominin Konusu Ergonominin Uğraş Alanları Ergonominin Yaklaşımı Çalışma Refahı ve Ergonomi ERGONOMİ Dr. Ahmet TUMAY Bu üniteyi çalıştıktan

Detaylı

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği ile yakından ilgilidir?

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği ile yakından ilgilidir? 2015-1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ARA SINAV SORULARI VE CEVAPLARI 1. I. Çalışanların korunması II. Üretim güvenliğinin sağlanması III. İşletme güvenliğinin sağlanması Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri

Detaylı

MADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI

MADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI MADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI Dr. Buhara Önal ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Meslek Hastalığı 506 s. Sosyal Sigortalar Kanunu 11. md Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre

Detaylı

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ Dr. Fatma IŞIK COŞKUNSES İSG Uzmanı / İSGÜM Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda

Detaylı

Kimyasal Maddeler. Tehlikeli Kimyasal Maddeler. Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler

Kimyasal Maddeler. Tehlikeli Kimyasal Maddeler. Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler Kimyasal Maddeler Tehlikeli Kimyasal Maddeler Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler Kimya sanayinin faaliyet alanı doğal maddelerin kimyasal yapısını değiştirerek diğer endüstrilerde

Detaylı

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER İŞ ORGANİZASYONUNDA ERGONOMİ

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER İŞ ORGANİZASYONUNDA ERGONOMİ HEDEFLER İÇİNDEKİLER İŞ ORGANİZASYONUNDA ERGONOMİ İş Organizasyonunda Ergonomi İş İstasyonu Tasarımında Ergonominin Metodolojisi ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR Bu üniteyi çalıştıktan sonra; İş organizasyonunda,

Detaylı

Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ. Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü

Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ. Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü Genel olarak kaynak teknolojisinden, bina kurulmasından, cihaz onarımlarına, ağır sanayiden

Detaylı

3 )Peroksitlerle deney yapılırken aşağıdakilerden hangisi yapılmamalıdır?

3 )Peroksitlerle deney yapılırken aşağıdakilerden hangisi yapılmamalıdır? 1)Aşağıdakilerden hangisi kuvvetli patlayıcılar sınıfına girer? Dumansız barut Kibrit Roket yakıtı Havai fişek Dinamit** 2) Yanıcı sıvıları parlayıcı sıvılardan ayıran en önemli fark aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

Kimyasal Risk Etmenleri

Kimyasal Risk Etmenleri Kimyasal Risk Etmenleri 26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve yayım tarihinde yürürlüğe girmiş Son değişiklik tarihi 20/03/2008 tarihli ve 26822 s.r.g. "İşyerinde Kimyasal Maddelerle

Detaylı

MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA İLKELERİ

MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA İLKELERİ MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA İLKELERİ İşyerlerinde meslek hastalıklarına sebep olabilecek faktörleri her zaman tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Bu sebeple, meslek hastalıklarından korunmak

Detaylı

BİYOİNORGANİK KİMYA 9. HAFTA

BİYOİNORGANİK KİMYA 9. HAFTA BİYOİNORGANİK KİMYA 9. HAFTA Meslek Hastalıklarına Neden Olan Kimyasallar Meslek Hastalıkları meslekle-işle ilgili hastalıklardır. Meslek hastalıklarının Genel Özellikleri: Kendine özgü bir klinik tablo,

Detaylı

Morötesi ışınlar (ultraviole ışınlar); güneş ışını içerisinde bulunduğu gibi yapay olarak da meydana getirilir ve x-ışınlarına göre dalga boyları

Morötesi ışınlar (ultraviole ışınlar); güneş ışını içerisinde bulunduğu gibi yapay olarak da meydana getirilir ve x-ışınlarına göre dalga boyları RADYASYON 1.Radyasyonun tanımı, türleri, kaynakları: Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. Atomlardan, Güneş ten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjiye, radyasyon enerji

Detaylı

İş sağlığı, İş Sağlığı İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ. Uluslararası Çalışma Örgütü ne (ILO) göre; ILO rakamlarına göre;

İş sağlığı, İş Sağlığı İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ. Uluslararası Çalışma Örgütü ne (ILO) göre; ILO rakamlarına göre; İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ İş Sağlığı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) nün yaptığı tanıma göre iş sağlığı, bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal

Detaylı

KONU: KAYNAK İŞLERİNDE GÜVENLİK

KONU: KAYNAK İŞLERİNDE GÜVENLİK KONU: KAYNAK İŞLERİNDE GÜVENLİK Kaynak : İki malzemenin, ısı veya basınç veya her ikisini kullanarak, bir malzemeye ilave ederek veya etmeden birleştirmedir. KAYNAK ÇAŞİTLERİ SOĞUK BASINÇ KAYNAĞI SICAK

Detaylı

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN Sağlık Kavramı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ne göre sağlık; Sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halidir.

Detaylı

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği ile yakından ilgilidir?

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği ile yakından ilgilidir? 2015-1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ARA SINAV SORULARI VE CEVAPLARI 1. I. Çalışanların korunması II. Üretim güvenliğinin sağlanması III. İşletme güvenliğinin sağlanması Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri

Detaylı

Kaynak İşlerinde Güvenlik

Kaynak İşlerinde Güvenlik Kaynak İşlerinde Güvenlik 1 Kaynak İşleri İle İlgili Kazalar Kazanın oluş nedeni Kaza oranı Yangın ve patlama % 3 Gözde Yaralanma - Göze yabancı cisim kaçması - Kaynağın gözü alması Sıcak metal kıvılcım

Detaylı

TEHLİKELİ MADDE SINIFLANDIRMALARINDA TEHLİKE İŞARET VE LEVHALARININ ÖZELLİKLERİ

TEHLİKELİ MADDE SINIFLANDIRMALARINDA TEHLİKE İŞARET VE LEVHALARININ ÖZELLİKLERİ TEHLİKELİ MADDE SINIFLANDIRMALARINDA TEHLİKE İŞARET VE LEVHALARININ ÖZELLİKLERİ Hazırlayan Abdurrahman KAR Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) Ferhuniye Mah Mümtaz Koru Sok. Çetinkaya İş Merkezi

Detaylı

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI (Solunum Koruma)

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI (Solunum Koruma) KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI (Solunum Koruma) Solunum sistemini burun, ağız, soluk borusu, hava yolları, akciğerler ve hava kesecikleri oluşturur. 1 Vücuttaki hücrelerin oksijene ihtiyacı vardır.

Detaylı

BİNA VE İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİ ARTIRMAK İÇİN TASARLANAN VE GELİŞTİRİLEN OTOMATİK KONTROL UYGULAMALARI

BİNA VE İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİ ARTIRMAK İÇİN TASARLANAN VE GELİŞTİRİLEN OTOMATİK KONTROL UYGULAMALARI BİNA VE İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİ ARTIRMAK İÇİN TASARLANAN VE GELİŞTİRİLEN OTOMATİK KONTROL UYGULAMALARI Mehmet ZİLE ÖZET İş sağlığı ve güvenliği genel olarak işyerlerindeki yapılan işlerle

Detaylı

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER ANTROPOMETRİK İŞYERİ DÜZENLEME

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER ANTROPOMETRİK İŞYERİ DÜZENLEME HEDEFLER İÇİNDEKİLER ANTROPOMETRİK İŞYERİ DÜZENLEME Tasarımda Antropometri Antropometride Veriler Statik Veriler Dinamik Veriler Fonksiyonel Veriler Uygulamalı Antropometri İç ve Dış Ölçüler Antropometride

Detaylı

Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler

Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler 1. Aşağıdakilerden hangisi İş Yerinde Görülen Psikososyal Etmenlerdendir A) Çalışma ortamı B) Çalışma süresi C) Ücretler D) Yönetsel ve çalışanlarla ilgili faktörler

Detaylı

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve MESLEKİ RİSKLER VE İŞ HİJYENİ İş Hijyeni; İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik ilik halini i bozan, işçiler il ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Çevre Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkileri Çevre: Bir elemanın dışında çeşitli olayların geçtiği

Detaylı

İÇİNDEKİLER. vii GİRİŞ...1

İÇİNDEKİLER. vii GİRİŞ...1 İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM: İŞ YAŞAMI...7 1. ÇALIŞMA, İŞ YAŞAMI...7 2. İŞ VE İŞİN ÖNEMİ...13 3. İŞ PSİKOLOLOJİSİ VE UĞRAŞI ALANLARI...15 4. İŞ PSİKOLOJİSİ VE ENDÜSTRİ PSİKOLOJİSİ ARASINDAKİ FARKLAR...18

Detaylı

Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya

Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya zorlamıştır. Mevcut Dünya topraklarından daha çok verim elde

Detaylı

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar? BÖBREK HASTALIKLARI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrekler ne işe yarar? Böbreğin en önemli işlevi kanı süzmek, idrar oluşturmak ve vücudun çöplerini (artık ürünleri) temizlemektir. Böbrekte oluşan idrar, idrar

Detaylı

Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (www.isgip.org)

Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (www.isgip.org) Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (www.isgip.org) Bu proje Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. Improvement of Occupational

Detaylı

1) Katı ve sıvı maddelerin ısıyı iletme yeteneklerini kullanarak diğer katı veya sıvı cisimlere teması ile ısıyı iletmesine ne ad verilir?

1) Katı ve sıvı maddelerin ısıyı iletme yeteneklerini kullanarak diğer katı veya sıvı cisimlere teması ile ısıyı iletmesine ne ad verilir? 1) Katı ve sıvı maddelerin ısıyı iletme yeteneklerini kullanarak diğer katı veya sıvı cisimlere teması ile ısıyı iletmesine ne ad verilir? a) Kondüksüyon b) Konveksiyon c) Radyasyon d) Yanma e) Perstüksüyon

Detaylı

Kapalı Alanlarda Çalışmalarda Güvenlik

Kapalı Alanlarda Çalışmalarda Güvenlik Kapalı Alanlarda Çalışmalarda Güvenlik Eğitimin Amacı Eğitimin amacı, işyerlerinde sağlıklı güvenli bir ortamı temin etmek, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını %0 a indirmek, çalışanları yasal hak ve

Detaylı

9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM

9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM 9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM ZEHİRLENMELER Zehirlenme nedir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun

Detaylı

Doz Birimleri. SI birim sisteminde doz birimi Gray dir.

Doz Birimleri. SI birim sisteminde doz birimi Gray dir. Doz Birimleri Bir canlının üzerine düşen radyasyon miktarından daha önemlisi ne kadar doz soğurduğudur. Soğurulan doz için kullanılan birimler aşağıdaki gibidir. 1 rad: Radyoaktif bir ışımaya maruz kalan

Detaylı

ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ

ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ ERPİLİÇ ENTEGRE TESİSLERİ AMONYAK KAÇAĞI TALİMATI REVİZYON REVİZYON NO AÇIKLAMA TARİH 0 YENİ YAYIN 09.04.2013 TEHLİKELERİN TANIMI İnsan Sağlığı Amonyak, solunması durumunda zehirleyici, vücuda temas halinde

Detaylı

İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir.

İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir. İş Sağlığı ve Güvenliği İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir. Çalışanların sağlığı ve güvenliğin bozulması

Detaylı

Zehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD

Zehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD Zehirlenmelerde İlkyardım Zehirlenmeler Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD Zehirlenmeler Zehirlenmeler 1 Zehirlenme nedir? Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin

Detaylı

Tarım Sektöründe İş Hijyeninin Önemi

Tarım Sektöründe İş Hijyeninin Önemi Tarım Sektöründe İş Hijyeninin Önemi Tarım Çalışanlarının İşyeri Ortam Koşulları Tarım sektörü, erken ölüm, yaralanma ve hastalık açısından inşaat ve madencilikten sonra en tehlikeli üçüncü iş koludur.

Detaylı

İş Ortamında İnorganik Toz Ölçüm ve Analiz Yöntemleri. Öğr. Gör. Alpaslan Ertürk Maden Yük. Mühendisi Dokuz Eylül Üniversitesi

İş Ortamında İnorganik Toz Ölçüm ve Analiz Yöntemleri. Öğr. Gör. Alpaslan Ertürk Maden Yük. Mühendisi Dokuz Eylül Üniversitesi İş Ortamında İnorganik Toz Ölçüm ve Analiz Yöntemleri Öğr. Gör. Alpaslan Ertürk Maden Yük. Mühendisi Dokuz Eylül Üniversitesi Tozların Sınıflandırması 1- Fibrojenik Tozlar (solunum sistemine zararlı olanlar)

Detaylı

İşiniz Hastalığınızın nedeni olabilir. Meslek hastalıkları. Meslek hastalıkları

İşiniz Hastalığınızın nedeni olabilir. Meslek hastalıkları. Meslek hastalıkları İşiniz Hastalığınızın nedeni olabilir Meslek hastalıkları Meslek hastalıkları Meslek, sürekli olarak yapılması öngörülen, öğrenilmesi için belli bir eğitim ve/veya iş tecrübesi gerektiren, insanın hayatını

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde

Detaylı

İŞ HİJYENİ ÖLÇÜMLERİ. Hüsamettin ÇOBAN ÇEDFEM

İŞ HİJYENİ ÖLÇÜMLERİ. Hüsamettin ÇOBAN ÇEDFEM İŞ HİJYENİ ÖLÇÜMLERİ Hüsamettin ÇOBAN ÇEDFEM yasal dayanak 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Bölüm:2 Madde:10 Fıkra:4 İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların

Detaylı

ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ

ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ ÖĞRENME HEDEFLERİ Çalışma ortamının gözetimini tanımlar ve kapsamını açıklar. Gözetim amaçlı ortam ölçümü yapar. Çalışma ortamının gözetimine ait kayıtları sıralar. Konunun alt başlıkları Çalışma ortamının

Detaylı

6. Hafta İşyerinde Riskler ve Meslek Hastalıkları. Hedefler

6. Hafta İşyerinde Riskler ve Meslek Hastalıkları. Hedefler [Metni yazın] 2 6. Hafta İşyerinde Riskler ve Meslek Hastalıkları hafta - 6 Hedefler Meslek hastalığı ile ilgili genel kavramlar Meslek hastalıkalrı çeşitleri, Meslek hastalıkalrından korunma Meslek hastalıkalrı

Detaylı

HAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ

HAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ HAS223-26 İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ İSG Kanunu Haziran 2012 MADDE 4- (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; İŞ SAĞLIĞI

Detaylı

MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formu)

MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formu) 1. KİMYASAL ÜRÜN & ŞİRKET TANIMI Ürün Adı: SPT-1657 Ürün tanımı: Tek komponentli Poliüretan yapıştırıcı Fabrika:. SAMHO CHEMICAL CO. LTD. Adres: 241-2, Chongwon-ri, Mado-myun, Hwasung-City Kyunggi-do,

Detaylı

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ. Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR Makine Mühendisliği

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ. Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR Makine Mühendisliği MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR Makine Mühendisliği KAYNAK İki malzemenin, ısı veya basınç veya her ikisini kullanarak, bir malzemeye ilave ederek veya etmeden birleştirmedir.

Detaylı

Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Sunum planı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı Çalışanların sağlığının

Detaylı

Ek-5 TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARA İLİŞKİN ÖZEL RİSK İBARELERİ. Şok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları ile temasında patlama riski.

Ek-5 TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARA İLİŞKİN ÖZEL RİSK İBARELERİ. Şok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları ile temasında patlama riski. Ek-5 TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARA İLİŞKİN ÖZEL RİSK İBARELERİ Risk İbaresi Risk İbaresinin Açık İfadesi R 1 R 2 R 3 R 4 R 5 R 6 R 7 R 8 R 9 R 10 R 11 R 12 R 14 R 15 R 16 R 17 R 18 R 19 R 20 R 21 R

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Muhammed Furkan KAHRAMAN

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Muhammed Furkan KAHRAMAN T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ «DOĞRU» «YANLIŞ» Muhammed Furkan KAHRAMAN İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Endüstri Yüksek Mühendisi Mayıs, 2014 Tanım Ergonomi

Detaylı

Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri

Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Environment International Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Hoş Geldiniz 23 Temmuz 2010 Wim van Doorn TEMĠZ HAVA NEDĠR? Temiz hava bileşimi Azot Oksijen Su buharı Diğer kirleticiler Karbon dioksit Organik

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR. Ses; Hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden ileri gelen fiziksel bir

Detaylı

Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri

Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri ZEKİYE KARAKAYA İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme

Detaylı

LABORATUVARLARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ. İş Güvenliği Uzmanı Elif BAYHATUN İş Sağlığı & Güvenliği Birimi

LABORATUVARLARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ. İş Güvenliği Uzmanı Elif BAYHATUN İş Sağlığı & Güvenliği Birimi LABORATUVARLARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ İş Güvenliği Uzmanı Elif BAYHATUN İş Sağlığı & Güvenliği Birimi 06.03.2018-ANTALYA GEREKÇE 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kimyasal Maddelerle

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İŞ HİJYENİ-4 PROF. DR. SARPER ERDOĞAN İş Hijyeni-4 Işınlar İyonizan olmayan ışınlar İyonizan ışınlar Eşik değerler 1 Işınlar

Detaylı

: Telefon : +90 212 875 77 50 (3 hat) Fax : +90 212 875 08 22 web : www.anadolukimya.com e-mail : info@anadolukimya.com

: Telefon : +90 212 875 77 50 (3 hat) Fax : +90 212 875 08 22 web : www.anadolukimya.com e-mail : info@anadolukimya.com 1. ÜRÜN VE FİRMA TANIMI Sayfa : 1/5 Ticari İsmi Kullanım Alanı : : Endüstriyel Tekstil Baskı Uygulamaları Firma Adı : Anadolu Kimya San.Tic.Ltd.Şti. Firma Adresi : Akçaburgaz Mah. 109. Sokak No: 8-12 Esenyurt

Detaylı

DENEME-11. Tüm Konular. isgdeneme.com

DENEME-11. Tüm Konular. isgdeneme.com DENEME-11 Tüm Konular 2017 isgdeneme.com 1-İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetleri kapsamında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 3-Aşağıda belirtilen iyonlaştırıcı radyasyon türlerinden hangisi diğerlerine

Detaylı

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI HİZMETLERİ

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI HİZMETLERİ İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI BİLİŞİM İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olup, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili gereken tüm hizmetleri

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU 1. ÜRÜN VE TEDARİKÇİ TANIMLAMA Ürün Adı Üretici : İzocam Ekspande Polistren (EPS) : İzocam Ticaret ve Sanayi A.Ş. 41455 Gebze - Kocaeli TÜRKİYE Telefon Numarası : + 90 262

Detaylı

Biyolojik Risk Etmenleri

Biyolojik Risk Etmenleri Biyolojik Risk Etmenleri Mesleki tehlikeler Biyolojik, Biyomekanik, Kimyasal, Fiziksel (+radyolojik) Psikososyal TANIMLAMA Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde akla, herhangi bir enfeksiyona,

Detaylı

MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ

MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ BASİT RİSK DEĞERLENDİRMESİ METODU (HSE/COSHH-Control of substances hazardous to health ) 1 TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERE SOLUNUM

Detaylı

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MEVZUATINDA RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ, UYGULAMADA YAŞANAN GÜÇLÜKLER, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MEVZUATINDA RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ, UYGULAMADA YAŞANAN GÜÇLÜKLER, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MEVZUATINDA RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ, UYGULAMADA YAŞANAN GÜÇLÜKLER, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Detaylı

Bu maddelerden ekşi olan ve turnusol kâğıdını kırmızı renge dönüştürenler asit özelliği taşır. Tadı acı olan, kayganlık hissi veren ve turnusol

Bu maddelerden ekşi olan ve turnusol kâğıdını kırmızı renge dönüştürenler asit özelliği taşır. Tadı acı olan, kayganlık hissi veren ve turnusol TUĞBA KÜÇÜKKAHRAMAN Asitler - Bazlar Bu maddelerden ekşi olan ve turnusol kâğıdını kırmızı renge dönüştürenler asit özelliği taşır. Tadı acı olan, kayganlık hissi veren ve turnusol kâğıdını mavi renge

Detaylı

Biyosidal Laboratuvar Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği

Biyosidal Laboratuvar Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Biyosidal Laboratuvar Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Yrd.Doç.Dr. (Dr. Öğr. Ü.) Vugar Ali TÜRKSOY Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Laboratuvar çalışanları, kimyasal, biyolojik,

Detaylı

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU Risk Değerlendirme No: Tarih: İşveren: İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? (Kısaca açıklayınız) İşçi sayısı: Erkek Kadın Çocuk Çırak Öğrenci RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMASININ

Detaylı

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ 7.Hafta: Risk ve Risk Analizi DYA 114 Çevre Koruma BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ RİSK ve RİSK ANALİZİ Risk Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı

Detaylı

Saray Mah. Saraykent Sanayi Bölgesi 32.sokak no:51 Kazan/ANKARA Telefon 0312 815 30 40 (pbx) Fax: 0312 815 30 48

Saray Mah. Saraykent Sanayi Bölgesi 32.sokak no:51 Kazan/ANKARA Telefon 0312 815 30 40 (pbx) Fax: 0312 815 30 48 MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU Bölüm 1 Ürün/ Firma tanımı Ürün ismi EPOKSİ ASTAR Maddenin Kullanımı METAL BOYA SANAYİ Firma ismi Adres Saray Mah. Saraykent Sanayi Bölgesi 32.sokak no:51 Kazan/ANKARA Telefon

Detaylı

İş Sağlığı ve Güvenliği

İş Sağlığı ve Güvenliği İş Sağlığı ve Güvenliği DİKKT! Bu testte 25 soru bulunmaktadır. Cevaplarınızı, cevap kâğıdınızın İş Sağlığı ve Güvenliği testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 1. Dünyada ilk mineraloji bilgini olan...

Detaylı

23 MAYIS 2015 C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI SORULARI

23 MAYIS 2015 C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI SORULARI 1)Duyma eşiği kaç desibeldir?.0.87.80. 30.50 23 MAYIS 2015 C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI SORULARI 2)işveren kulaklık almakla almamak arasında kalmıştır işyerinde gürültü seviyesi kaç db(a) ise

Detaylı

ÜNİTE ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER İNSAN VÜCUDUNUN ANOTOMİ VE FİZYOLOJİSİ

ÜNİTE ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR İÇİNDEKİLER HEDEFLER İNSAN VÜCUDUNUN ANOTOMİ VE FİZYOLOJİSİ HEDEFLER İÇİNDEKİLER İNSAN VÜCUDUNUN ANOTOMİ VE FİZYOLOJİSİ İnsan Anatomisi Solunum Sistemi Hareket Sistemi Sinir Sistemi Dolaşım Sistemi Sindirim Sistemi Boşaltım Sistemi ERGONOMİ Dr. Ercüment N. DİZDAR

Detaylı

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. H. Ali AYGÖR İÇİNDEKİLER HEDEFLER FİZİKSEL İŞ YERİ DÜZENLEME: GÜRÜLTÜ

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. H. Ali AYGÖR İÇİNDEKİLER HEDEFLER FİZİKSEL İŞ YERİ DÜZENLEME: GÜRÜLTÜ HEDEFLER İÇİNDEKİLER FİZİKSEL İŞ YERİ DÜZENLEME: GÜRÜLTÜ Genel Kavramlar Gürültü Titreşim Gürültü ve Titreşimin Sağlığa Etkileri Gürültü ve Titreşimi Önleme Metotları ERGONOMİ Dr. H. Ali AYGÖR Bu üniteyi

Detaylı

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. H. Ali AYGÖR İÇİNDEKİLER HEDEFLER FİZİKSEL İŞ YERİ DÜZENLEME: GÜRÜLTÜ

ÜNİTE. ERGONOMİ Dr. H. Ali AYGÖR İÇİNDEKİLER HEDEFLER FİZİKSEL İŞ YERİ DÜZENLEME: GÜRÜLTÜ HEDEFLER İÇİNDEKİLER FİZİKSEL İŞ YERİ DÜZENLEME: GÜRÜLTÜ Genel Kavramlar Gürültü Titreşim Gürültü ve Titreşimin Sağlığa Etkileri Gürültü ve Titreşimi Önleme Metotları ERGONOMİ Dr. H. Ali AYGÖR Bu üniteyi

Detaylı

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur?

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur? ÇALIŞMA SORULARI-İŞ KAZALARI-Bilal ÇOLAK 1. Aşağıda verilenlerden hangisi tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda riskin elimine edilmesi ya da azaltılması adına diğerlerine göre önceliğe sahiptir?

Detaylı

İş Hijyeni Ölçümleri ve Mevzuat

İş Hijyeni Ölçümleri ve Mevzuat T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İş Hijyeni Ölçümleri ve Mevzuat ZEKİYE KARAKAYA İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı İSGÜM

Detaylı

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri Çalışma Yaprağı Konu Anlatımı-Değerlendirme çalışma Yaprağı- Çözümlü

Detaylı

Çalışma hayatında en çok karşılaşılan soru işyerinden patlama tehlikesi olup olmadığı yönündedir. Bu sorunun cevabı, yapılacak risk

Çalışma hayatında en çok karşılaşılan soru işyerinden patlama tehlikesi olup olmadığı yönündedir. Bu sorunun cevabı, yapılacak risk Çalışma hayatında en çok karşılaşılan soru işyerinden patlama tehlikesi olup olmadığı yönündedir. Bu sorunun cevabı, yapılacak risk değerlendirmesiyle birlikte aşağıdaki sorularla birlikte basitçe değerlendirilebilir.

Detaylı

Adres: Organize Sanayi Bölgesi No: 32, 06850 Hasanoğlan/ Ankara, Türkiye

Adres: Organize Sanayi Bölgesi No: 32, 06850 Hasanoğlan/ Ankara, Türkiye Rev. No :01 Sayfa :1/5 1. Madde/Müstahzar ve Şirketin Tanımı Ürün Ticari Adı: Rigips Makina Plus Sıva Alçısı Kullanım Alanları: Her türlü yüzey üzerine (beton, brüt beton, tuğla, bimsblok, gazbeton vb.)

Detaylı

FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ

FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ FİZİKSEL ETKENLER 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ G Ü R Ü L T Ü GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR. ENDÜSTRİDEKİ

Detaylı

ELEMENTLERİN SEMBOLLERİ VE ATOM

ELEMENTLERİN SEMBOLLERİ VE ATOM ELEMENT VE SEMBOLLERİ SAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundurmayan maddelere denir. ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir. Yani elementlerin yapı yaşı atomlardır. BİLEŞİK: En

Detaylı

KSİLEN GÜVENLİK BİLGİ FORMU : TEKKİM KİMYA SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ 1.MAMÜL VE FİRMA TANITIMI. Formülü : C 8 H 10 Firma

KSİLEN GÜVENLİK BİLGİ FORMU : TEKKİM KİMYA SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ 1.MAMÜL VE FİRMA TANITIMI. Formülü : C 8 H 10 Firma EC NO : 215-535-7 GBF No :042 Sayfa No : 1/5 1.MAMÜL VE FİRMA TANITIMI Ürün Adı : Ksilen Formülü : C 8 H 10 Firma : TEKKİM KİMYA Organize Sanayi Bölgesi. Mavi Cad. 8 Sokak. No: 1 BURSA Telefon : 0 (224)

Detaylı

SPORTİF DALIŞ VE ETKİLERİ HYPERBARIA

SPORTİF DALIŞ VE ETKİLERİ HYPERBARIA SU İÇİ EGZERSİZ SPORTİF DALIŞ VE ETKİLERİ HYPERBARIA Deniz düzeyinden aşağılara inildikçe, yani derinlik arttıkça basınç artar. Suya dalan kimse hem suyun hem de atmosferin basıncına maruz kalır. 10 m

Detaylı

Bölüm 1. Kimyasal / Malzeme ve Kurum / İş Sahibinin Tanıtımı

Bölüm 1. Kimyasal / Malzeme ve Kurum / İş Sahibinin Tanıtımı Bölüm 1. Kimyasal / Malzeme ve Kurum / İş Sahibinin Tanıtımı 1.1. Madde/Müstahzar, Kimyasalın /Malzemenin Tanıtılması Ürün Adı : CAS No : 57-55-6 Kullanım alanları : Polyester üretiminde, kozmetik sanayisinde,

Detaylı

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI GÖRSEL ÖGE VE BİLGİLERİ

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI GÖRSEL ÖGE VE BİLGİLERİ İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI GÖRSEL ÖGE VE BİLGİLERİ İŞ GÜVENLİĞİ GENEL BİLGİ VE GÖRSELLER 9 ŞUBAT 2014 TARİH - GÜNCEL MER'İ MEVZUATA GÖRE HAZIRLANMIŞTIR. YUKARIDAKİ TABLODA 10'DAN AZ ÇALIŞANI OLAN AZ TEHLİKELİ

Detaylı

İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI

İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI 1 İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI 2 Önleme: Bir şeyin olmasına veya yapılmasına engel olmak, Ortaya çıkan veya çıkacağı düşünülen bir tehlikeyi durdurmak, önüne geçmek. 3 Koruma: Bir kimseyi veya bir şeyi dış

Detaylı

: NF 62 PLASTISOL FLOK TUTKALI

: NF 62 PLASTISOL FLOK TUTKALI 1. ÜRÜN VE FİRMA TANIMI Sayfa : 1/5 Ticari İsmi Kullanım Alanı : : Endüstriyel Tekstil Baskı Uygulamaları Firma Adı : Anadolu Kimya San.Tic.Ltd.Şti. Firma Adresi : Akçaburgaz Mah. 109. Sokak No: 8-12 Esenyurt

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU BETEX SATEN PERDAH ALÇISI

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU BETEX SATEN PERDAH ALÇISI Sayfa : 1/5 1. Madde/Müstahzar ve Şirketin Tanımı Ürün Adı: Saten Perdah Alçısı Kullanım Alanları: Elle uygulanan, yüksek yapışma özelliğine sahip, boya altı son kat perdah alçısıdır. Üretici Firma: Saint-Gobain

Detaylı

Meslek Hastalıkları. Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Meslek Hastalıkları. Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Meslek Hastalıkları Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Tanımlar İş Kazası Meslek Hastalıkları İçerik Meslek Hastalıkları Listesi Meslek Hastalıklarının Saptanması

Detaylı

İçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler

İçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler İçerik Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler ÇEVRE Çevre insanların ortak varlığını oluşturan değerler bütünündür. Bir canlının üzerinde etkili olabilen tüm faktörleri içeren ekosisteme

Detaylı

Yüksek Performanslı Yüzey Koruma Sistemleri.

Yüksek Performanslı Yüzey Koruma Sistemleri. Yüksek Performanslı Yüzey Koruma Sistemleri. Sağlık ve Güvenlik Alman Teknolojisi Alman Kalitesi Gündem 1. VIP Çözümler 2. Sağlık ve Güvenlik 3. Yüzeyler ve Yüzey Hazırlığı 1. Beton Yüzeyler 2. Çelik Yüzeyler

Detaylı

3- KİMYASAL ELEMENTLER VE FONKSİYONLARI

3- KİMYASAL ELEMENTLER VE FONKSİYONLARI 3- KİMYASAL ELEMENTLER VE FONKSİYONLARI Doğada 103 elementin olduğu bilinmektedir. Bunlardan 84 metal elementlerdir. Metal elementler toksik olan ve toksik olmayan elementler olarak ikiye ayrılmaktadır.

Detaylı

GÜVENLİK BİLGİ FORMU ETİL ASETAT CAS NO: 141-78-6 EC NO :205-500-4

GÜVENLİK BİLGİ FORMU ETİL ASETAT CAS NO: 141-78-6 EC NO :205-500-4 TEKKİM KİMYA Sayfa No : 1/5 1. MAMÜL VE FİRMA TANITIMI Ürün Adı :Etil asetat Formülü :C 4H 8O 2 Firma : TEKKİM KİMYA. Organize Sanayi Bölgesi. Mavi Cad.8.Sokak. No: 1 BURSA Telefon : 0 (224) 243 21 71

Detaylı

Madde/Müstahzar Adı : POLIROAD SU BAZLI YOL ÇİZGİ BOYASI Hazırlama Tarihi : 09.07..2009 Yeni Düzenleme Tarihi : - Kaçıncı Düzenleme Olduğu : 00

Madde/Müstahzar Adı : POLIROAD SU BAZLI YOL ÇİZGİ BOYASI Hazırlama Tarihi : 09.07..2009 Yeni Düzenleme Tarihi : - Kaçıncı Düzenleme Olduğu : 00 Form No : B-649 Sayfa No : 1/ 7 1. MADDE/MÜHTAHZAR VE ŞİRKET/İŞ SAHİBİNİN TANITIMI 1.1. Madde/Mühtahzarın Tanıtılması : Poliroad Su Bazlı Yol Çizgi Boyası 1.2. Madde/Mühtahzarın Kullanımı : Su bazlı yolçizgi

Detaylı

TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİNDE KULLANILACAK TEHLİKE SEMBOL VE İŞARETLERİ

TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİNDE KULLANILACAK TEHLİKE SEMBOL VE İŞARETLERİ EKIV TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİNDE KULLANILACAK TEHLİKE SEMBOL VE İŞARETLERİ TEHLİKE ÖZELLİĞİ İŞARETİ SEMBOLÜ (Turuncu zemin üzerine siyah baskı) PATLAYICI E OKSİTLEYİCİ O ALEVLENİR

Detaylı

TRILUBGREASE LX - MSG 692-460 801023

TRILUBGREASE LX - MSG 692-460 801023 Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS) 1 - Madde / Müstahzar ve Şirket / İş Sahibinin Tanıtımı Ürün Adı : TRILUBGREASE LX - MSG 692-460 Artikel Numarası: Firma adı : Trilub Kimya İmalat San. ve Tic. Ltd.

Detaylı

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Radyasyonun Keşfi 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X-ışınlarının keşfi yapılmıştır. Radyasyonun Keşfi 1896 yılında

Detaylı

ÇEV 455 Tehlikeli Atık Yönetimi. Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Özellikleri Atık Yönetimi Yönetmeliği EK-III A

ÇEV 455 Tehlikeli Atık Yönetimi. Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Özellikleri Atık Yönetimi Yönetmeliği EK-III A Atık Yönetimi Yönetmeliği EKIII A ÇEV 455 Tehlikeli Atık Yönetimi Tehlikeli Atıkların Özellikleri Özgür ZEYDAN (Phd.) http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ H1 Patlayıcı H2 Oksitleyici H3A Yüksek Oranda Alevlenir

Detaylı