Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Yrd. Doç. Dr. Özge Yücel

Transkript

1 Borçlar Hukuku Özel Hükümler Yrd. Doç. Dr. Özge Yücel

2 DERS DUYURU VE KAYNAK PAYLAŞIM SAYFASI: İLETİŞİM 2

3 Temel Kaynaklar TÜRK BORÇLAR KANUNU (Son Baskı) 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hk. Kanun, Türk Medeni Kanunu, Türk Ticaret Kanunu Mustafa Alper Gümüş, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Kısa Ders Kitabı), Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015 Fikret Eren, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Yetkin Yayıncılık, Ankara

4 Aydın Zevkliler/Emre Gökyayla, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Turhan Kitabevi, Ankara 2017 Fahrettin Aral/Hasan Ayrancı, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Yetkin Yayınları, Ankara 2015 Mustafa Alper Gümüş, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt II, İstanbul 2014 Haluk Tandoğan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt I/II, İstanbul 2008/2010 4

5 Pratik Çalışma Kitapları Melek Bilgin Yüce, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Pratik Çalışmaları (Tamamı Çözümlü), Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016 Suat Sarı, Aydın Aybay, Kemal Oğuzman, Medeni Hukuk Pratik Çalışmaları, İstanbul 2016 Ahmet Kılıçoğlu, Medeni Hukuk Pratik Çalışmaları, Ankara 2015 M. Ünal, F. Aral, V. Başpınar, H. S. Ozanoğlu, Medeni Hukuk Pratik Çalışmalar, Ankara 2015 Rona Serozan ve diğerleri, Medeni Hukuk Pratik Çalışmaları, İstanbul 2014 Aydın Zevkliler ve diğer yazarlar, Medeni Hukuk Pratik Çalışmalar, 12. Baskı, Ankara

6 YARARLANILACAK SİTELER Mevzuat İçin Resmi Gazete Arşivi Resmi Mevzuat Sitesi Türk Hukuk Sitesi Şerhi İçtihat İçin Türk Hukuk Sitesi Şerhi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi ( Kazancı Bilişim Doktrin İçin Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi 6

7 Ders Planı Borçlar Hukukunun Özel Borç İlişkilerine İlişkin Kaynakları TBK TMK TTK Arasındaki İlişki İsimsiz Sözleşmeler Genel Teorisi İsimsiz Sözleşme Türleri ve Uygulanacak Hükümler Tipik Sözleşmeler 7

8 Türk Borçlar Kanunu İkinci Kısım Mülga BK de «Akdin Muhtelif Nevileri» TBK de «Özel Borç İlişkileri» Borç İlişkilerinin Özellikleri? Kanunda Düzenlenmeyen Sözleşmeler? 8

9 Kanunda Düzenlenen Borç İlişkileri TBK de 18 bölüm halinde özel borç ilişkileri düzenlenmiş bulunmaktadır. Çoğunlukla sözleşme ilişkisine dayanmaktadır. Sözleşmeye dayanmayan özel borç ilişkileri? 9

10 Edimin Niteliğine Göre Tipik Özel Borç İlişkileri Devir Borcu Doğuran Kullandırma Borcu Doğuran İş Görme Borcu Doğuran Saklama Borcu Doğuran Teminat Borcu Doğuran Sonuçları Şansa ve Tesadüfe Bağlı Olan Ortak ve Ekonomik Bir Amaç Etrafında Özgüleme Borcu Doğuran 10

11 Devir Borcu Doğuran Borç İlişkileri Satış Sözleşmesi Trampa (Mal Değişim) Sözleşmesi Bağışlama Sözleşmesi 11

12 Kullandırma Borcu Doğuran Borç İlişkileri Kira Sözleşmesi Ödünç Sözleşmesi Tüketim Ödüncü Sözleşmesi 12

13 İş Görme Borcu Doğuran Borç İlişkileri Hizmet Sözleşmesi Eser Sözleşmesi Yayım Sözleşmesi Vekâlet Sözleşmesi Vekâletsiz İş Görme Komisyon Sözleşmesi İş Sözleşmesi (İş Kanunu) Acentelik Sözleşmesi (TTK) Taşıma Sözleşmesi (TTK) 13

14 Saklama Borcu Doğuran Borç İlişkileri Genel Saklama Sözleşmesi Misli Şeylerin Saklanması Sözleşmesi (Usulsüz Tevdi) Ardiyeciye Bırakma Sözleşmesi Konaklama Yeri İşletenlere Bırakma Sözleşmesi (Otelciye Tevdi) 14

15 Teminat Borcu Doğuran Borç İlişkileri Kefalet Sözleşmesi Rehin Sözleşmesi (TMK) Sigorta Sözleşmesi (TTK) 15

16 Sonuçları Şansa ve Tesadüfe Bağlı Borç İlişkileri Kumar ve Bahis Sözleşmesi Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 16

17 Ortak ve Ekonomik Bir Amaca Özgüleme Borcu Doğuran Borç İlişkileri Adi Ortaklık Sözleşmesi 17

18 TBK Yürürlük TBK, 1 Temmuz 2012 de yürürlüğe girmiştir. TBK ye işlenmeyen, 31/3/2011 tarihli ve 6217 sayılı Kanunun hükmü olan GEÇİCİ MADDE 2 (Değişik: 4/7/ /53 md.) şöyledir: «Kiracının Türk Ticaret Kanununda tacir olarak sayılan kişiler ile özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri olduğu işyeri kiralarında, 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 323, 325, 331, 340, 342, 343, 344, 346 ve 354 üncü maddeleri 1/7/2012 tarihinden itibaren 8 yıl süreyle uygulanmaz. Bu halde, kira sözleşmelerinde bu maddelerde belirtilmiş olan konulara ilişkin olarak sözleşme serbestisi gereği kira sözleşmesi hükümleri tatbik olunur. Kira sözleşmelerinde hüküm olmayan hallerde mülga Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.» 18

19 Yürürlüğü 1 Temmuz 2020 ye ertelenen hükümlerin amacı nedir? Neden kiracısı tacir ve tüzelkişi olan kira sözleşmelerinde bu hükümlerin uygulanması ertelenmiştir? 19

20 TTK de Düzenlenen Sözleşme Tipleri Sigorta Sözleşmesi Cari Hesap Sözleşmesi Taşıma Sözleşmesi Acentelik Sözleşmesi 20

21 Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Konut Finansmanı Sözleşmesi Devre Tatil Sözleşmesi Paket Tur Sözleşmesi Abonelik Sözleşmesi 21

22 Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu (6361 s t.) Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Faktoring Sözleşmesi Finansman Sözleşmesi 22

23 Sınai Mülkiyet Kanunu (6769 s ) tarihli RG de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Marka, patent, endüstriyel tasarım gibi sınai mülkiyet haklarını kullandırma borcu doğuran sözleşmeler ortak bir şekilde «lisans sözleşmesi» olarak kanunda düzenlenmiş bulunmaktadır. 23

24 CISG (UN Convention on Contracts for the International Sale of Goods) Vienna, de yürürlüğe giren Sözleşmeye 87 ülke taraftır. Türkiye, 2010 yılında sözleşmeyi onaylamıştır tarihli Resmi Gazetede yayımlanan onay kanunu ile birlikte Sözleşme, iç hukukumuzun parçası haline gelmiştir. Sözleşmenin Türkçe adı «Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında BM Antlaşması»dır. 24

25 TMK- TBK- TTK Arasındaki İlişki TMK madde 5 TTK madde 1 TBK madde 646: TBK, TMK nin beşinci kitabı olup onun tamamlayıcısıdır. 25

26 Genel Özel Hükümler Arasındaki İlişki Borçlar Kanunu nun genel ve özel hükümleri ya yarışır ya da bunlardan biri münhasıran uygulanır. Ne zaman yarışır? Genel tazminat sorumluluğu (112. m.) Ayıptan sorumluluk Temel hatası Münhasıran özel hükümler? Ayıptan sorumluluk hakkındaki düzenlemelerde tanınan seçimlik haklar sadece özel hükümler çerçevesinde kullanılabilir. Taksitle satış konusunda TKHK hükümleri 26

27 İsimsiz Sözleşmeler Genel Teorisi Sözleşme özgürlüğü? İsimsiz ya da atipik sözleşme nedir? Bir sözleşme ne zaman tipik sayılır? TBK madde 502/2 nin anlamı ve sonucu 27

28 İsimsiz Sözleşme Türleri Bileşik İsimsiz Sözleşmeler Karma İsimsiz Sözleşmeler Kombine Karma İsimsiz Sözleşmeler Çifte Tipli Karma İsimsiz Sözleşmeler Kaynaşık Karma İsimsiz Sözleşmeler Yabancı Unsur İçeren Karma İsimsiz Sözleşmeler Kendine Özgü 28

29 Bileşik İsimsiz Sözleşmeler İşveren İşçi İşçinin Kızına Burs 29

30 Karma İsimsiz Sözleşmeler İsimli sözleşme tiplerine ilişkin unsurların, yasada öngörülmeyen tarzda, içsel özgün bağlılıkla bir araya getirilmesiyle kurulur. 30

31 Kombine Karma İsimsiz Sözleşmeler Tam hastaneye kabul sözleşmesi/yatılı okul sözleşmesi Tedavi/Eğitim (vekâlet) Kira Satış Ücret Portföy yönetimi sözleşmesi Vekâlet Komisyon Misli şeylerin saklanması Ücret 31

32 Çifte Tipli Karma İsimsiz Sözleşmeler Kat karşılığı inşaat sözleşmesi Eser yapma ve teslim etme Arsa payını devretme Kapıcılık sözleşmesi Kullandırma Hizmet Ders Verme Karşılığında Konaklama Sözleşmesi Kullandırma İş görme (Vekâlet) 32

33 Kaynaşık Karma İsimsiz Sözleşmeler Karma bağışlama sözleşmesi (satış, bağışlama) Konser bileti satışı sözleşmesi (sanat icrası, koltuk/sandalye tahsis ederek kullandırma) 33

34 Yabancı Unsur İçeren Karma İsimsiz Sözleşme Isıtma, elektrik vs. sağlandığı kira sözleşmesi Promosyonlu satış sözleşmesi 34

35 Sui Generis İsimsiz Sözleşmeler Tek satıcılık Başkasına satmama yükümlülüğü Franchising sözleşmesi Donatma Kullandırma Eğitim Periyodik olarak asgari düzeyde mal satın alma yükümlülüğü Kira Sürüm sağlama 35

36 Sui Generis İsimsiz Sözleşmeler Know-how sözleşmesi Bilgi-tecrübe paylaşımı Ücret Satış için bırakma Mal teslimi Ücret/satılmayan malın iadesi 36

37 Sui Generis İsimsiz Sözleşmeler Sponsorluk sözleşmesi Ayni/finansal destek Faaliyeti yerine getirme Faaliyet aracılığıyla tanıtım yapma Satış için bırakma Mal teslimi Ücret/satılmayan malın iadesi 37

38 Eksik Sözleşme İvazsız eser sözleşmesi İvazsız sigorta sözleşmesi 38

39 Satış Sözleşmesi Genel hükümler Taşınır satışı Taşınmaz satışı ve satış ilişkisi doğuran haklar Bazı satış türleri Örnek üzerine Beğenme koşuluyla Kısmi ödemeli Açık artırma yoluyla 39

40 Satışa İlişkin Düzenlemeler CISG (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Viyana Antlaşması) TBK madde 207 vd. TKHK hükümleri 40

41 Zilyetliğin Devri Teslim Fiilen teslim Araçların teslimi Zilyetlik anlaşması Teslimsiz Zilyetliğin havalesi Kısa elden teslim Hükmen teslim Emtiayı temsil eden senetlerin devri 41