Halı ve Kilim Yıllık Ortalama Sanayi Üretim Endeksi (2010 = 100) Yıllar Endeks Değeri Kaynak: TUİK

Transkript

1

2 HALI SEKTÖRÜ HALI ÜRÜNÜNÜN TANIMI Çözgü (arış) iplikleri üstüne ayrı bir desen ipliği ile değişik şekillerde düğüm atılarak, aralarından bir kaç sıra atkı (argaç) ipliği geçirilip sıkıştırılarak aynı yükseklikte veya yer yer farklı yüksekliklerde, kabartmalı olarak kesilmiş, havlı yüzü olan dokumalara halı denmektedir. Geleneksel olarak dokuma yöntemiyle ve günümüzde ise dokunarak ya da tafting (düz zemin kumaşına ipliklerin dikilmesi) yoluyla üretilen havlı tekstil yüzeyleri olarak tanımlanan halının sektörel önemi, dünya ticaretinde de kayda değer ürün gruplarından birini oluşturması sonucunu doğurmuştur. Dünyada halı ticareti, el halısı ve makine halısı olmak üzere, üretim teknikleri, yatırım eğilimleri, maliyetleri, tüketici profilleri, kullanılış amaçları, pazar yapıları ve sermaye yoğunlukları oldukça farklı olan iki ana grupta incelenmektedir. El halısı, emek-yoğun ve tarihsel-kültürel miras yoluyla gelişen motiflere dayalı bir üretim yapısı sergilerken; makine halısı, sermaye-yoğun ve teknik tekstil kategorisinde ele alınabilecek bir üretim yapısına sahiptir Kalın bir zemin üzerine bağlanan hav 1 sonucunda üretilen makine halısının el halısından farkı, ilmeklerinin çözgü yönünde hav çözgülerinden oluşmasıdır. El halısında ayrı bir iplik ile çözgü üzerine düğüm atılırken, makine halısında hav yüzeyi hav çözgünün atkılarla U biçiminde bağlantı yapmasıyla oluşmaktadır. HALI VE KİLİM SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ Ekonomide meydana gelen gelişmelerin ve ekonomik politikaların, kısa dönemli olumlu veya olumsuz etkilerinin ölçülebilmesi için Aylık Sanayi Üretim Endeksi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından iki ay geriden yayımlanmaktadır. Sektörün sanayi üretim endeksi (2010=100) yıllık ortalaması incelendiğinde 2005 senesinden itibaren yaşanan artışın 2008 ve 2009 yıllarında yaşanan küresel kriz nedeniyle bir miktar gerilediği görülmektedir. Ancak kriz sonrası yaşanan toparlanma hızlı bir şekilde sağlanmış olup, kriz öncesi seviyelerin bir hayli üzerine çıkıldığı gözlemlenmektedir. Halı ve Kilim Yıllık Ortalama Sanayi Üretim Endeksi (2010 = 100) Yıllar Endeks Değeri 84,2 90, ,5 90, ,9 116,1 121 Aylık sanayi üretim endeksi sektörün yıl içindeki seyrini göstermesi açısından izlenmesi gereken önemli göstergelerden bir tanesidir. Üretim endeksi küresel krizin reel sektör üzerindeki etkisinin en fazla görüldüğü 2009 yılının Ocak ayında en düşük düzeye gerilemiştir. Bu tarihten sonra sanayi üretim endeksi yukarı doğru dalgalı bir seyir izlemiştir. Sektörün aylık üretim endeksi 2010 yılı Şubat ayından itibaren Toplam Sanayi Üretim Endeksinin üzerinde bir seyir izlemiştir. 1 Kadife, çuha, yün vb.nin yüzeyindeki ince tüy. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

3 Halı ve Kilim Aylık Sanayi Üretim Endeksi(2010 =100) Yıl Ocak Şubat Mart Nis. May. Haz. Tem. Ağ. Eylül Ekim Kas. Ara. Yıllık Ort ,4 112,5 120,7 117,4 130,2 125,8 117,4 98,4 125,7 119,3 143, ,3 107,3 121,9 119,7 123,2 116, ,2 118,4 119,6 132,6 113,7 116, ,4 96,4 111,3 107,6 110, ,1 105,2 123,2 133,8 118,8 127,4 112, ,5 86,9 98,3 98,2 102,8 104,6 99,6 106,9 91,8 117, , ,1 68,4 81,6 86,7 106,1 95,4 96,5 90,8 88,3 116,1 99,7 92,5 90, ,7 87,7 91, ,8 75,2 84,5 98,9 98,1 91,7 77,7 87,5 Armonize Sistem sınıflandırmasına göre halılar 57. fasılda yer almaktadır. Bu ürün tanımında yer alan ürün grupları aşağıda yer almaktadır: El Halısı ve Kilim 5701 Düğümlü veya Sarmalı Halılar (El Dokuması Halılar) Kilim, Sumak, Karaman vb. Elde Dokunmuş Yer Döşemeleri Elişi Duvar halıları Makine Halısı Dokuma Makine Halıları 5703 Tüfte Edilmiş Halılar 5704 Keçeden Halılar 5705 Diğer Halılar ve Yer Kaplamaları DÜNYA MAKİNE HALISI TİCARETİ 2008 yılında 11,47 milyar dolar olan dünya makine halısı ithalatı, 2009 yılında küresel krizin de etkisiyle %17,24 daralarak 9,49 milyar dolara gerilemiştir yılında ise, dünya ekonomik verilerinde görülen nispi iyileşme sonrasında söz konusu üründe toplam ticaret hacmi 2009 yılına göre %14,52 artarak 10,87 milyar düzeyine yükselmiştir yılında %9,91 artarak 11,95 milyar dolar seviyesine yükselen makine halısı ithalatı, 2012 yılında %0,85 lik artışla mevcut seviyesini koruyup 12,05 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Dünya Makine Halısı İthalatı Ülke Sıralaması (Milyon ABD $) Ülke Adı Ülke Payı (%) 2012/11 (%) 1 ABD 1.516, , , , ,10 14,80% 5,37% 2 İngiltere 1.410, , , , ,50 8,64% -2,25% 3 Almanya 1.047,74 988, , ,43 994,97 8,26% -17,94% 4 Kanada 778,66 656,11 747,07 762,85 805,96 6,69% 5,65% 5 Japonya 499,42 465,80 560,28 603,51 656,26 5,45% 8,74% 6 Suudi Arabistan 21,96 31,93 175,85 217,24 468,98 3,89% 115,88% 7 Fransa 531,53 461,87 496,17 523,54 456,68 3,79% -12,77% 8 Avustralya 262,04 243,61 299,28 364,20 406,91 3,38% 11,73% 9 Hollanda 428,24 334,62 334,67 376,89 353,15 2,93% -6,30% 10 Rusya Fed. 218,59 138,08 173,26 227,09 284,50 2,36% 25,28% Genel Toplam , , , , ,89 100,00% 0,85% Kaynak: ITC- TRADEMAP Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

4 Birleşmiş Milletler kaynaklı Trademap istatistiklerine göre dünya makine halısı ithalatında yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere ABD, İngiltere, Almanya, Kanada ve Japonya önde gelen ülkeler olarak yer almaktadır. Söz konusu 5 ülkenin dünya makine halısı ithalatının %43,84 sine hâkim olduğu görülmektedir. Dünya Makine Halısı İhracatı Ülke Sıralaması (Milyon ABD $) Ülke Adı Ülke Payı (%) 2012/11 (%) 1 Çin 1.414, , , , ,02 17,79% 3,69% 2 Türkiye 1.019,26 954, , , ,94 14,60% 30,31% 3 Belçika 2.592, , , , ,37 14,48% -11,51% 4 Hollanda 1.182, , , , ,98 8,77% -9,50% 5 ABD 1.064,11 829,02 969, , ,26 8,44% 3,76% 6 Hindistan 789,17 684,81 872,88 926,67 959,68 7,54% 3,56% 7 Almanya 624,58 515,60 551,92 634,19 578,70 4,54% -8,75% 8 İngiltere 412,88 305,96 305,31 332,84 294,12 2,31% -11,63% 9 Fransa 379,16 248,17 258,69 250,30 236,97 1,86% -5,33% 10 Polonya 187,86 133,79 186,17 244,37 216,96 1,70% -11,22% Genel Toplam , , , , ,19 100,00% -2,95% Kaynak: ITC- TRADEMAP Dünya makine halısı ihracatında önde gelen ülkeler ise Çin, Türkiye, Belçika, Hollanda ve ABD dir. Çin tek başına pazarın %17,79 unu elinde bulundurmaktadır. Türkiye ise Çin in ardından %14,60 lık pazar payı ile ikinci sırada yer almaktadır. ÜLKEMİZİN MAKİNE HALISI PROFİLİ Makine halısı, sermaye yoğun bir sektör olması ve teknik tekstillerle paralel yönde gelişmesi sebebiyle üzerinde önemle durulması gereken bir sektör olarak değerlendirilmektedir: Ülkemizin makine halısı üretiminin büyük çoğunluğu Gaziantep te yerleşik olan firmalarca yerine getirilmektedir. Makine halısı üreticiliğinin yoğun olduğu diğer illerimiz ise Kayseri ve İstanbul olarak belirtilebilir. TÜRKİYE NİN MAKİNE HALISI DIŞ TİCARETİ İhracat Makine halısı ihracatımız uzun yıllardan beri artış gösteren sektörlerimiz arasında yer almaktadır. Aşağıdaki tablonun incelenmesinden görüleceği üzere, söz konusu dönemlerde makine halısı ihracatımız artış göstermiş, sadece 2009 yılında küresel krizin etkisiyle ihracatımız değer bazında (%6,40) oranında azalış göstermiştir. Ancak bu dönemde bile ihracatımız miktar bazında %4,65 oranında artış göstermiştir. TÜİK verilerine göre, 2013 yılı makine halısı ihracatımız, geçen senenin aynı dönemine göre %10,63 oranında artarak 2,06 milyar dolar düzeyine yükselmiştir. Öte yandan, makine halısı ihraç birim fiyatlarını incelediğimizde, birim fiyatın 2006 yılında 2,83 dolar/kg iken, kriz yılı olan 2009 yılı haricinde düzenli olarak arttığı ve 2013 yılında bu değerin 3,51 dolar/kg a yükseldiği görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

5 Türkiye Makine Halısı İhracatı (Miktar: 1000 kg; Değer: 1000 ABD $) Makine İhracat Birim Fiyat Halısı Miktar Değer Miktar Değer $/kg ,01% 15,02% 2, ,83% 35,58% 3, ,27% 19,73% 3, ,65% -6,40% 2, ,51% 17,45% 3, ,54% 27,32% 3, ,37% 30,27% 3, ,96% 10,63% 3,51 Ürünler itibariyle makine halısı ihracatımız değerlendirildiğinde ise; en önemli ihraç ürün grubunun 5702 GTİP kodlu dokuma makine halıları ve 5703 GTİP kodlu tüfte edilmiş halılar olduğu gözlemlenmektedir. Bu ürün gruplarında toplam makine halısı ihracatımızın sırasıyla %90,84 ü ve %8,39 u gerçekleştirilmektedir. Ürünler İtibariyle Makine Halısı İhracatı (Miktar: ton; Değer: 1000 ABD $) Ürünler /12 % GTİP GTİP Dörtlü Adı Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Dokuma Makine Halıları ,5% 11,8% 5703 Tüfte Edilmiş Halılar ,5% 0,6% 5704 Keçeden Halılar ,5% 65,6% 5705 Diğer Halılar ve Yer Kaplamaları ,6% -7,7% Toplam ,0% Makine halısı ihracatımızda en önemli pazarımız aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 320,95 milyon dolarlık ihracat tutarı ve %15,61 lik pay ile Suudi Arabistan dır. Makine halısı ihracatımızda ilk 10 ülkenin toplam payı %38,10 dolayındadır. Ülkeler Bazında Makine Halısı İhracatı (1000 ABD $) Ülke Adı /12 (%) 2013 Pay (%) Suudi Arabistan , , ,0-3,28% 15,61% Libya , , ,2 59,11% 10,05% A.B.D , , ,1 23,22% 9,08% Irak , , ,5-3,89% 9,00% Almanya , , ,6 10,41% 5,08% Rusya Federasyonu , , ,3 6,59% 3,10% B.A.E , , ,9 1,41% 2,96% İngiltere , , ,6 0,13% 2,71% Çin , , ,2 56,32% 2,25% Misir , , ,9-31,42% 2,06% Diğer , , ,0 13,31% 38,10% Genel Toplam , , ,3 10,63% 100,00% Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

6 İthalat Makine Halısı İthalatı (Miktar: 1000 kg; Değer: 1000 ABD $) Yıllar İthalat Miktar(Kg) Değer ($) Miktar (%) Değer (%) Birim Fiyat $/kg , ,21-9,51% -8,77% 3, , ,64-5,00% -3,33% 3, , ,47-5,24% 8,08% 4, , ,69-30,68% -39,41% 3, , ,83 26,72% 33,92% 3, , ,58 8,83% 20,13% 4, , ,18-15,65% -13,44% 4, , ,39 11,65% 15,67% 4,61 Kaynak:TUİK Makine halısı ithalatımız dalgalı bir seyir izlemekte olup, yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere söz konusu üründe ithalatımız ciddi bir yekün teşkil etmemektedir. Öyle ki, makine halısında ihracatın ithalatı karşılama oranı 2013 yılı itibariyle %2573,81 seviyesinde olup, söz konusu sektörde 1,98 milyar dolar net dış ticaret fazlası verilmektedir yılında makine halısı ithalatımız bir önceki seneye göre %15,67 civarında artış göstererek 79,87 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. Ülkeler Bazında Makine Halısı İthalatımız (1000 ABD $) 2013/ Ülke Adı (%) Pay (%) Belçika , , ,75 3,94% 19,21% Çin , , ,35 41,43% 16,47% Hindistan , , ,94 1,83% 9,55% Hollanda 9.856, , ,33 32,33% 11,71% Almanya 3.964, , ,25 0,79% 6,54% Misir 5.356, , ,49 33,65% 6,59% Kayseri Ser.Böl , , ,21-14,31% 4,18% İngiltere 4.549, , ,49 87,54% 7,44% Japonya 467, ,87 642,34-73,04% 0,80% A.B.D , , ,15 65,75% 4,81% Diğer , , ,10 6,29% 12,70% Genel Toplam , , ,39 15,67% 100,00% Makine halısı ithalatımız ülkesel bazda incelendiğinde, sırasıyla Belçika (%19,21), Çin (%16,47) ve Hindistan (%9,55) ve gelmekte olup, bu üç ülke makine halısı ithalatımızın yaklaşık %45,23 ünü teşkil etmektedir. Ürün bazında incelendiğinde ise, en fazla ithalat yaptığımız ürün grupları ise, 5703 GTİP numaralı tufte edilmiş halılar (%57,45) ve 5702 GTİP numaralı dokuma makine halıları (%30,26) olarak sıralanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

7 Ürün Bazında Makine Halısı İthalatı (Miktar: ton; Değer: 1000 ABD $) Ürünler /12 (%) GTIP GTIP Dörtlü Adı Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Dokuma Makine Halıları 2.970, , , ,46 19,96% 28,56% 5703 Tufte Edilmiş Halılar , , , ,81 10,12% 8,06% 5704 Keçeden Halılar 1.599, , , ,75-14,81% -16,32% Diğer Halılar ve Yer 5705 Kaplamaları 604, , , ,36 67,06% 94,36% Toplam , , , , ,39 11,65% EL HALISI PROFİLİ Dünya el halısı ve kilim üretimi ve ihracatı genellikle Hindistan, Çin, İran, Pakistan, Türkiye, Nepal ve Tibet tarafından yapılmaktadır. Dünya el halısı ve kilim pazarı çoğunlukla İranlı, Çinli ve Pakistanlı üretici/ihracatçıların kontrolünde bulunmaktadır. Söz konusu ülkelerin dünya el dokuması halı ve kilim pazarına hâkim olmalarının sebepleri; - İthalatçı ülkelerdeki dağıtım kanallarının, depolarının ve perakende ağının büyük çoğunluğuna sahip olmaları, - Bu dağıtım kanallarında kendi ülkelerinin ürünleri dışında ürünleri satmamaları, - Bu ürünlerde en fazla maliyet kalemini oluşturan işçilik giderlerinin bu ülkelerde oldukça düşük olması nedeniyle ürünleri dünya pazarına düşük fiyatla sunabilmeleri, - Devletin bu ülkelerde el dokuması halı ve kilim sektörü için toparlayıcı ve koordine edici rolünün etkisi, - Bu ülkelerin uzun yıllardır ürünleri için batı pazarlarında oluşturdukları güçlü imaj olarak sıralanabilir. DÜNYA EL HALISI TİCARETİ Dünya el halısı ithalatı 2009 yılında yaşanan küresel kriz nedeni ile, 2008 yılına göre (%23,63) oranında gerileyerek 1,29 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir yılında ise dünya el halısı ithalatı (%8,89) daralarak 1,41 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. El halısının fiyat ve gelir esnekliği yüksek bir ürün olması sebebiyle dalgalı bir seyir izlemesi doğaldır yılında en fazla ithalat yapan ülke ABD olup, dünya ithalatının %26,69 unu tek başına yapmaktadır. Bu ülkeyi %11,40 ile Almanya ve %7,68 ile ülkemiz takip etmektedir. Dünya El Halısı İthalatı (1000 ABD $) Ülke Adı Ülke Payı(%) 2012/11 (%) ABD ,69% 11,95% Almanya ,40% -24,72% Türkiye ,68% -5,57% Japonya ,05% 20,10% İngiltere ,51% 4,10% İsviçre ,93% -1,66% BAE ,84% -72,57% Kanada ,80% 1,75% İtalya ,47% -34,55% Fransa ,44% -1,90% Diğer ,19% -1,74% Toplam ,00% -8,89% Kaynak: ITC-Trademap Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

8 Dünya el halısı ihracatının 2012 yılı itibariyle %22,14 ünü Hindistan, %21,16 sını Mısır, %9,56 sını İran, %7,95 ini Çin ve %7,87 sini Türkiye gerçekleştirmiştir. Söz konusu beş ülke, dünya el halısı ihracatının %68,68 ini gerçekleştirmektedir. Dünya El Halısı İhracatı(1000 ABD $) Ülke Adı Ülke Payı(%) 2012/11 (%) Hindistan ,14% 10,44% Mısır ,16% -6,77% İran ,56% -69,80% Çin ,95% -0,77% Türkiye ,87% -20,77% Pakistan ,72% -6,55% Nepal ,92% 13,56% Almanya ,19% -19,75% Afganista n ,12% 48,14% ABD ,77% -20,10% Diğer ,60% -40,89% Toplam ,00% -23,27% Kaynak: ITC-Trademap TÜRKİYE NİN EL HALISI DIŞ TİCARETİ İhracat Ülkemizin el halısı ihracatı dalgalı bir seyir izlemekte olup, kriz dönemlerinden bağımsız olarak artış ve azalışlar göstermektedir. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere, 2006 yılından 2013 yılına kadar, artış ve azalışlar görülmektedir yılındaki el halısı ihracatımız, bir önceki yıla oranla (%4,86) daralmayla 132,32 milyon dolara gerilemiştir. El Halısı İhracatı (Miktar:1000 kg; Değer: 1000 ABD $) Miktar Değer Miktar Değer Birim Fiyat $/kg , ,58-40,41% -7,14% 40, , ,97-12,37% 22,12% 57, , ,03-5,25% -1,05% 59, , ,81 57,92% -12,78% 32, , ,60 56,58% 20,58% 25, , ,26-5,45% 19,88% 32, , ,36-26,25% -20,77% 34, , ,83-19,28% -4,86% 40,73 Ülkeler bazında el halısı ihracatımız incelendiğinde ise; en fazla el halısı ihraç ettiğimiz ülkeler ABD, Japonya ve 2013 yılındaki sıçrama ile Macaristan olarak sıralanmakta olup, söz konusu ülkelerin el halısı ihracatımızdan aldıkları paylar ise sırasıyla; %25,65, %16,78 ve %13,17 düzeyindedir. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

9 Ülkeler Bazında El Halısı İhracatımız (1000 ABD $) 2011/ Ülke Adı (%) Pay (%) A.B.D , , ,04 9,36% 25,65% Japonya , , ,20-2,56% 16,78% Macaristan 15,06 12, , ,51% 13,17% Çekcumhuriyeti 7.428, , ,61-46,53% 8,56% Almanya 4.584, , ,39-11,10% 3,08% Diğer , , ,27-27,12% 32,77% Genel Toplam , , ,83-4,86% 100,00% İthalat Ülkemizin el halısı ithalatı dalgalı bir seyir izlemektedir yılında ise, (%3,02) oranında azalarak 104,72 milyon dolara gerilemiştir. El Halısı İthalatı (Miktar:1000 kg, Değer: 1000 ABD $) Miktar Değer Miktar Değer Birim Fiyat $/kg , ,26 14,51% 51,43% 31, , ,65-8,44% 31,18% 44, , ,21 6,55% 9,73% 45, , ,82-29,63% -28,45% 46, , ,23 31,34% 25,15% 44, , ,54 5,79% -0,63% 41, , ,43-17,80% -5,57% 47, , ,84-0,08% -3,02% 46,52 Ülkeler bazında el halısı ithalatımız incelendiğinde ise; en fazla ithalat Hindistan, Çin ve Pakistan dan yapılmakta olup, söz konusu ülkelerin el halısı ithalatımızdan aldıkları paylar ise sırasıyla; %46,55, %22,79 ve %20,68 düzeyindedir. Anılan ülkelerden yapmış olduğumuz el halısı ithalatı, toplam sektör ithalatımızın %90 ını aşmaktadır. Ülkeler Bazında El Halısı İthalatımız (1000 ABD $) Ülke Adı /12 (%) 2013 Pay (%) Hindistan , , ,73-2,82% 46,55% Çin , , ,96-8,77% 22,79% Pakistan , , ,01 1,09% 20,68% Afganistan 2.103, , ,92 18,09% 2,67% İran 337,29 196, ,04 595,04% 1,31% Diğer 6.632, , ,18-18,03% 6,00% Genel Toplam , , ,84-3,02% 100,00% Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

10