DOĞAL DÜZEN VE TEK VERGİ DENEMELERİ: FİZYOKRAT OKUL VE TAKİPÇİLERİ Salih ALP 1 Adem KARAKAŞ 2

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DOĞAL DÜZEN VE TEK VERGİ DENEMELERİ: FİZYOKRAT OKUL VE TAKİPÇİLERİ Salih ALP 1 Adem KARAKAŞ 2"

Transkript

1 DOĞAL DÜZEN VE TEK VERGİ DENEMELERİ: FİZYOKRAT OKUL VE TAKİPÇİLERİ Salih ALP 1 Adem KARAKAŞ 2 ÖZET İktisadi düşünce geleneğinin en eski akımlarından birisi olan fizyokrat okul, düşünsel anlamda Fransa da ortaya çıkmış, özellikle doğal düzen ve artık ürünün sonuçlarına dayalı olarak ekonomide sadece ranttan alınacak tek vergi önerileri ile politik iktisadın alanına önemli yenilikler getirmiştir. Ancak bu fikirler sadece yılları arasına yayılan kısa bir döneme sıkışmış, gerek uygulamada gerekse de düşünsel alanda fazla bir itibar görmemiştir. Bununla beraber fizyokrasi de her iktisadi akım gibi, birçok iktisatçı ve siyaset bilimcisinin ilham kaynağı olmayı başarmış, birçoğunun düşünce sistematiklerinde önemli bir yer edinmiş ve politik ekonominin düşünsel alanında önemli bir katkı sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Doğal Düzen, Tek Vergi, Ekonomik Tablo, H. George Natural Order and Single Taxation System: Physiocrat School and Its Successors ABSTRACT The Physiocrat school, which is accepted as the oldest stream of economic thought emerged in France as an intellectual movement. It has brought forward novel understandings in political economy particularly by suggestions of single tax taken only from rant system based on the outcomes of natural order and surplus. However, the school s ideas were squeezed into a short period of time between 1760s and 1770s and did not get enough credit neither from intellectual nor from implementing circles. Nonetheless, physiocracy like other economic schools has been an inspiration for many economists and political scientists and played an important role in their thought systems. Furthermore, it has also proved to be a crucial contribution to the political economy s intellectual field. Keywords: Natural Order, Single Tax, Economic Table, H. George 1 İktisat Bilim Uzmanı salihalp@tnn.net 2 Sakarya Üniversitesi İ.İ.B.F İktisat Bölümü Araştırma Görevlisi. akarakas@sakarya.edu.tr 1

2 1. GİRİŞ Bu çalışma temel olarak, Fransa da doğmuş ve ekonomi politiğin alanında tarihleri arasında çok kısa bir süre hüküm sürmüş, bu açıdan iktisadi ve siyasi bir kuram olmaktan öte entelektüel bir akım olarak kalmış olan fizyokrat okul ve onun görüşlerini bir çerçeve plan dâhilinde aktarmayı hedeflemektedir. Bu çerçevede fizyokrat okulun politik iktisat sahasındaki katkılarının özellikle izleyicilerine düşünsel anlamda yaptığı reel etkileriyle irdelenmesi temel hedef olarak belirlenmiştir. Bu yapılırken öncelikle, fizyokratik düşüncenin ortaya çıkmasına neden olan iktisadi şartların durumu incelenecek ve bu okulun mensuplarına ilişkin bilgi verilecektir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise onların felsefi ve politik görüşlerinin niteliği ele alınarak bu bağlamda iktisadi fikirlerinin ana hatlarına değinilecektir. Bu noktadan hareketle üçüncü bölüm, çalışmanın temel hedeflerinden olan ve fizyokratların iktisadi ve felsefi düşüncelerinin ekonomi literatüründeki etkilerinin tartışılmasını içerecektir. Bu anlamda fizyokrasiden etkilenen iktisatçıların fikirlerinin niteliği üzerinde durulacak ve son bölümde tüm bu bilgilerden hareketle bir neticeye ulaşılmaya çalışılacaktır. 2. FİZYOKRAT DÜŞÜNCE GELENEĞİNİN TEMELLERİ 2.1. Fizyokrat Düşünürler Fizyokratlar, iktisadi düşünce tarihinde ilk defa, tanınmış bir lidere sahip, bu lider etrafında birleşmiş ve liderin düşüncelerini savunan yazarları olan ve düşüncelerini yayacak bir dergiye sahip olan ilk düşünce okulunu oluşturmuşlardır (Savaş, 1998). Fizyokrasi kelimesi eski Yunanca physis (doğa) ve kratein (yasa) sözcüklerinden türetilmiştir. Bu sözcüğü ilk olarak 1768 yılında Pierre-Samuel DuPont de Nemours, okulun lideri Quesnay ın eserlerini derlediği bir kitabında kullanmıştır Ancak onlar daha ziyade kendilerine economist demişler ve 19. yy. sonlarına, A. Marshall a gelene kadar iktisatçılara genel olarak bu ad verilmediğinden, bu onlar için hoş ve modern bir referans oluşturmuştur. (Galbraith, 2004) Fizyokratların son derece kaynaşmış bir topluluk olduğu ve fikirlerinin çoğunun bireysel değil de ortak bir konumla bağlantılı olduğu söylenebilir. Yine de öne çıkan üç önemli isim vardır. İlki ve en önemlisi F. Quesnay ( ) dır (Galbraith, 2004). Aynı zamanda okulun kurucusu ve lideridir. Küçük toprak sahibi çiftçi bir ailenin çocuğu olan Quesnay tıp eğitimi almış ve 1748 yılında kral hekimi unvanıyla saraya terfi ettikten sonra zenginleşmiş, 1755 yılında 62 yaşında iken bir çiftlik satın alarak toprakla uğraşmaya başlamıştır. (Denis, 1973) Bundan sonra hayatta hiçbir şey için geç olmadığına dair ders sayılabilecek biçimde ekonomi üzerine eserler vermeye başlamıştır. Grubun ikinci üyesi, kraliyetin himayesinde olmasa da kamu hizmetinde Quesnay ı geçen, zengin bir esnafın oğlu olan Anne Robert Jacques Turgot ydur ( ). Doktrin olarak fizyokratlara dâhil edilse de kendisi onları her zaman aşmak istemiş ve çoğu zaman eleştirmiştir te XVI. Lui ye maliye bakanı olmuş, doğal düzene ve liberal görüşlere uygun hareket etmeye çalışmıştır. Lonca sisteminin gücünü kırmak için girişimlerde bulunmuş, asgari geçim emtiasının fiyatlarını düşürmek için buğday ticaretini serbest bıraktırmış, çeşitli feodal ve lonca imtiyazlarının kaldırılması için kararnameler hazırlamış, devletin bütçesi üzerinde düzenleyici kısıtlamalara gitmeye çalışmıştır. Ancak bütün bunlar çeşitli kesimlerin sert muhalefeti ile karşılaşınca, 1776 yılında kralın istemeyerek de olsa onu iktidardan uzaklaştırılmasına neden olmuştur. (Küçükömer, 1972) 2

3 Fizyokratlar içerisinde üçüncü en önemli kişi ise tarım üzerine bir gazete yayınladıktan sonra, Quesnay ın yazılarını toplayan, onu da kendisinin ve arkadaşlarının unvanlarına dönüşen La Physiocratie başlığı ile yayınlayan Pierre-Samuel DuPont de Nemours dur ( ). DuPont daha sonraları Fransız devrimi sırasında karşı devrimci eğilimlerden kuşkulandığı için, Amerika ya göç etmiş ve oradaki faaliyetleri sonucu girişimci kimliği ile kendisi ve ailesi için çok önemli olan DuPont sanayi hanedanlığının temellerini atmıştır. (Galbraith, 2004) Bunlarla beraber belli başlı fizyokratlar arasında, Pierre-Paul Mercier De La Rıvıere ( ) ve Victor De Rıquetti Mırabeau Markisi nin ( ) ismi sayılabilir Fizyokratik İktisadi Düşünceyi Hazırlayan Şartlar Merkantilizm, ticari kapitalizmin ve yeni gelişen mutlak monarşilerin iktisadi düşüncelerini yansıtmaktaydı. Fizyokrasi ise girişimci çiftçiyi, büyük ölçekte üretim yapacak tarımsal üreticiyi ön plana çıkarmak isteyen reformların öğretisi olmuştur. Merkantilizmin teorik görüşlerine ve ekonomik yaşama getirdiği kısıtlamalara duyulan tepki Fransa da, İngiltere ye oranla daha şiddetli olmuştur. Fransız ekonomisi esas itibariyle tarıma dayalı olduğu için, J.B. Colbert in sanayileşmeyi teşvik eden merkantilist önlemlerinden fazla bir yarar sağlayamamıştı (Savaş, 1998). Gerçi tüccar kapitalizmi ve onun gerek duyduğu zanaatkar sınıfın ürünlerini üreten fabrikalar Fransa da da ortaya çıkmıştı, başta Paris olmak üzere Lyon, Bordeaux gibi diğer illerde tüccarlar ve onların malları ile işçilerin kenti olmuştur (Galbraith, 2004). Uygulanan bu merkantilist politikalar sanayinin dışa açılarak gelişmesine yol açmasına karşın tarıma dayalı ticarette bir gelişme sağlanamamış, özellikle Fransız eyaletleri arasındaki gümrük vergileri ve tarım ürünlerinin ihracatına ilişkin kısıtlama, tarımdaki üretim artışının önündeki en büyük engelleri oluşturmuştur. (Kazgan, 1997) Öte yandan başarısız sonuçlanan koloni savaşları ve sarayın savurgan harcamaları nedeniyle Fransız ekonomisi her geçen gün kötüye gitmeye başlamış ve buna bağlı olarak zaten vergi yükü üzerlerinde olan köylü ve kiracı çiftçilerin vergi yükleri artmıştır. Bununla beraber kralın vergi toplamakta yetersiz kalması, devletin savaş masraflarını ve artan saray masraflarını karşılamak için, kapital sahiplerinden borçlanma yoluna gitmesi nedeniyle bütçe de zora girmiş, ekonomi gitgide kilitlenmiş ve ekonomisi büyük oranda tarıma bağlı olan Fransız ekonomisinde toplumsal huzursuzluk baş göstermeye başlamıştır. Fizyokratlar işte böyle bir ortamda, bu toplumsal huzursuzluğu ortadan kaldıracak birtakım ekonomik düzenlemeler önermek için ortaya çıkmışlardır. (Savaş, 1998) 2. İKTİSADİ VE FELSEFİ AÇIDAN FİZYOKRATİK DÜŞÜNCE 2.1. Felsefi Temeller: Doğal Düzen Doktrini ve Doğal Kanun Fizyokratların birinci ve temel bağlanımı iktisadi ve toplumsal teşekkülü yönettiğine inandıkları doğal düzen kavramıdır. (Galbraith, 2004) Onlara göre dünyada ki her şey ideal bir düzene sahiptir ve bu düzen kusursuz olup, yasaları Tanrının isteklerini yansıtmaktaydı. Önde gelen fizyokratlardan olan Mercier de la Riviere, bu düzeni şöyle açıklamıştır Doğal düzen ve toplumun esası, insan eseri değildir, aksine, bütün doğanın yazarı tarafından fiziksel düzenin diğer bütün dallarında olduğu gibi kurulmuştur. (Savaş, 1998) Bu anlamda fizyokratlar, Newton un doğal bilimlerde yaptığını, mutlak ve nihai olarak sosyal dünya için yapmak istemişlerdir. Toplum hayatında yürüyen ilişkilere ait kanunlar yâda ilkeler akılcı bir yoldan, analizle bulunabilirdi. Sosyal hayatın hikmeti, bu hikmeti akılla arayanlara açıklanabilirdi. Sosyal hayatın doğal kanunları akılla 3

4 bulunsa da, bunların sistemi bir defa kurulunca, bu kanunların değişmezliği, mutlaklığı sebebi ile şüphesiz onlara uygun hareket etmek, moral kuralları ve emirleri beraberinde getirecektir. Aynı yoldan, politik hukuki teoriler ve uygulamalar, hareketler, bu sistemden varolan kurallara göre bulunacak ve yapılacak, doğal kanunlarla örtüşmeyen diğer tüm kanunlarda ortadan kalkmaya mecbur olacaktır. Kısacası, bulunan kanunlar; mutlak, ebedi bir doğal düzenin açıklanmasından başka bir şey değildir. (Küçükömer, 1972) Bununla beraber fizyokratlar, John Locke un düşüncelerinden hareketle bireyi ve birey haklarını da ön plana çıkarmıştır. Onlara göre özel mülkiyet bireyin varlığını belirlediği için gereklidir, ayrıca her insan kendi kişisel çıkarının bilincindedir ve onlar her şekilde doğal yasaya uygun davranırlar. Böylece ekonomik sistemin temelini kişisel çıkar ilkesi oluşturur. (Savaş, 1998) Böylece herkes şahsi çıkarlarını izlediğinde, bütünün çıkarları ile de uygun hareket etmiş olur. (Küçükömer, 1972) Bu anlamda fizyokratlara göre, insan her davranışının yarar ve zararlarını hesaplar ve diğer insanlarla işbirliği yapmanın gereğini kabul eder. Bu gerçekten hareketle de ünlü sloganları Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler i (Laissez faire, laissez passer) ortaya atmışlardır. (Savaş, 1998) Hatta onların belki de en büyük mirası kabul edilecek bu dört sihirli sözcük daha sonraları ekonomi literatüründe çok yer bulmuş ve özellikle piyasanın başarıları ile bir tutularak her türlü devlet müdahalesine karşı yeğ tutulacak bir sonuç olarak adlandırılmıştır. (Galbraith, 2004) Buna karşın fizyokratlar, bu serbestliği ekonomik olarak düşünse de, politik özgürlük konusunda o kadar da rahat davranmamışlardır. Onlara göre, doğal düzen için en iyi yönetim şekli monarşidir. Çünkü doğal düzenin doğal kanunlar ı sadece gereksiz yasaların kaldırılmasına izin verirken, yasasızlığa asla imkân tanımamıştır. Hükümetin görevi, evreni yaratan ilahi aklı temsil etmekti ve bunu yaparken mutlak bir despot olmalıydı. Ayrıca yönetim işi de genellikle sanıldığının aksine karmaşık değildi, çünkü her vatandaş doğal kanunlara itaat edecek ve krala yapacak pek az iş kalacaktı. (Savaş, 1998) Böylece yönetim; mülkiyeti korumak, eğitimi sağlamak, adaleti korumak ve yol bayındırlık işleri gibi birkaç ana konu içinde toplanacaktı. (Talas, 1999) 2.2. İktisadi Temeller: Tek Vergi Sistemi ve Ekonomik Tablo Fizyokratlar iktisadi gelişimin sağlanabilmesini, sermaye birikimini teşvik edecek politikalarda aramışlardır. Birikimin önündeki engeller, onlara göre, kapitalist çiftçiler üzerindeki vergiler ve tarımsal ürünlerin önündeki ihraç yasağı olduğu için reçeteyi de bu alandaki düzenlemelerle oluşturmuşlardır. (Çaklı, 1998) Onların bu alandaki anahtar kavramları ise artık ürün (produit net) dür. Ve bu artık ürün ancak, eşi ve benzeri olmayan bir üretkenliğe sahip olan tarım kesiminden elde edilebilirdi. Buna karşın hizmetler ve üretim kesimi kısırdırlar, bu sektörler üretim sürecinde yararlı olsalar da hiçbir biçimde artık ürün yaratamazlardı. (Ekelund and Hebert, 1990) Bu anlamda fizyokratlar, toplumun üç sınıftan oluştuğunu kabul etmişlerdir. a-) toprak sahipleri, toprağın mülkiyetini ellerinde tutarlar b-) tarımda kiracılar, toprağı işler ve üretim yaparlar. Bunlar gerçek üretken sınıflardır ve sadece bunlar produit net i ortaya çıkarır c-) kısır sınıflar olarak adlandırılan zanaatkârlar ve tüccarlar. Zanaatkârlar, üretim yapmaları için gerekli tüketimden arta kalan bir produit net yaratamazlar ama elde ettikleri gelirler yarattıkları değere eşit olduğundan artık ürün çerçevesinde değerlendirildiğinde yansız sayılırlar. Buna karşın tüccarlar, sadece malların satışına aracılık ettikleri ve değer yaratamadıklarından küçültücü etki yaparlar ve bunların gelirini produit net ten indirmek gereklidir. (Kazgan, 1997) Bu konuda Riviere nin şu sözleri oldukça çarpıcıdır Parayla ticari mallar satın alınır ve ticari 4

5 mallarla da para satın alınır. Buradan da anlaşılacağı gibi, ticaretin ve finansal faaliyetlerin yarattığı hiçbir arık ürün olamaz Bu anlamda tarım, devletin ve bütün vatandaşların zenginlik kaynağıdır. Tarıma teşvik ve destek sonuçta daha büyük bir ulusal refah için sadece en iyi değil, yegane yoldur. (Galbraith, 2004) Produit net in toplumsal sınıflararası dolaşımı ve tekrar oluşturulmasına gelince, burada Quesnay ın Ekonomik Tablosu devreye girmektedir, insan vücudundaki kan dolaşımı sisteminden esinlenilen bu tabloda (Galbraith. 1989) hem mallar hem de para stokunun bir yıllık çevresel akımı söz konusudur. (Kazgan, 1997) Önemli fizyokratlardan Victor Riquetti Mirabeau un ( ) paranın ve yazının icat edilmesiyle birlikte, insan aklının üç büyük başarısından biri olarak gösterdiği (Galbraith, 2004) tablonun en basit biçimde açıklanması şöyledir. Dış ticaretten soyutlanmış bir ülkede, tarımın gayrisafi üretim değeri 5 milyondur. Bunun 3 milyonu üretim gideridir. Çiftçiler bunun 2 milyonunu döner sermaye diye kullanır, bu tarıma geri döner. Geri kalan 1 milyon ise sabit sermayenin yenilenmesi için zanaatkarlara, 2 milyon da rant olarak toprak sahiplerine ödenir Toprak sahipleri, 2 milyonluk rantın 1 milyonunu gıda maddelerine, 1 milyonunu da mamul mallara harcar. Yani rant harcanırken çiftçiler ile zanaatkarlar arasında eşitlikle bölünür. Zanaatkârlar 1 milyon çiftçiden 1 milyon da toprak sahibinden olmak üzere 2 milyon elde etmiştir. Bu tutar hammadde ve gıda maddesi almak üzere tümüyle çiftçilere ödenir. (Kazgan, 1997) Çevresel akım sonunda, herkes başladığı noktaya geri dönmüştür. Çiftçilerin eline (2 milyon zanaatkârlardan 1 milyon toprak sahiplerinden) 3 milyon geçmiştir. Bunun 1 milyonunu zanaatkârlara ödemiş, ellerinde toprak rantı ödemek üzere 2 milyon kalmıştır. Kısır sınıfın ise net etkisi sıfırdır. Bunlar (1 milyonu çiftçilerden 1 milyonu da toprak sahiplerinden olmak üzere) 2 milyon sağlamıştır ama 2 milyonu da çiftçilere geri ödemiştir. Bu anlamda eğer kısır sınıfların mal ve hizmetlerine harcama artarsa, safi hâsıla azalacaktır. (Kazgan, 1997) Bu açıdan bakıldığında modelin, girdi ve üretim tahsisinin sürekli bir para sirkülasyonu gerekli kıldığı görülmektedir. İşte tam bu nokta, fizyokratların tasarruf yapmanın toplumsal zenginliği artırmada hiçbir katkısı olmayacağı gibi, tam tersine azaltacağı yönündeki görüşlerini netleştirmektedir. Bunun nedeni, onların, tasarruf yapıldığı takdirde genel talebin azalacağı, bunun tarım ürünlerine duyulan talebe de yansıyacağı ve sonuç olarak tarım ürünlerinin fiyatının azalacağı yönünde duydukları endişedir. Çünkü böyle bir durumda tarımsal üretim, dolayısıyla da artık ürün azalacak bu da toplumun fakirleşmesine yol açacaktır Böylece fizyokratların, para sirkülasyonunu bozucu gelişmelerin ekonomik krizlere yol açabileceği tezini savunan Malthus, Keynes ve Marx dan çok daha önce davrandıkları ifade edilebilir. (Hunt, 2005) Fizyokratların tüm bu çözümlemelerin ardından iki önemli sonuca vardıkları söylenebilir. Yalnızca toprak sahiplerinin elde ettikleri ranttan alınacak vergi ve serbest dış ticaret. Savundukları ücret kuramına göre ise, ücretler biyolojik minimum düzeyde oluşur. Ücretler bu düzeyi aşacak olursa, artan nüfus nedeniyle işçiler arasındaki rekabet, ücreti minimum düzeye indirecektir. Öte yandan da varsaydıkları rekabet koşullarında karlar da normal düzeyde oluşacaktı. Bu düzey sanayici, kiracı-çiftçi ve tüccarları üretime ancak ikna edecek düzeydir. Toprak sahiplerinin elde ettiği rant, toprağı üretimde kullanmak için gerekli olmayan bir artıktır. Dolayısıyla verginin, vergiyi nihai olarak ödeyecek olan sınıftan alınması gerekir. Vergilemeye elverişli yegâne gelir türü ranttır. Ranttan alınan bu (tek) vergileme, vergi toplama maliyetlerini de minimize etmeyi amaçlamaktaydı. (Çaklı, 1998) 5

6 Fizyokratların serbest dış ticareti savunmaları ise, tarımsal ürünlerin daha büyük bir pazara açılarak tarımsal üreticilerin eline yüksek fiyatların geçmesini istemelerinden kaynaklanıyordu. Bu politika onlara göre, tarımı karlı kılarak birikimi teşvik edecekti. Quesnay pazarlanamadıkları sürece toprağın ürünlerinin servet oluşturamayacağını vurgulamıştır. (Çaklı, 1998) Burada son olarak değinilmesi gereken bir husus da özellikle Turgot da ön plana çıkan ileride azalan verimler kanunu olarak adlandırılacak hususun açıklanmasıdır. Fizyokratlar, avanslarla (sermaye) üretim miktarı arasında sabit bir ilişkiden söz etmişlerdir. Oysa Turgot buna itiraz ederek "sermaye" yavaş yavaş artırıldığı takdirde, öyle bir noktaya gelinir ki, sermaye her artırılışında üretime gittikçe daha az miktarda katkıda bulunur demiştir. (Savaş, 1998) Turgot bu düşünceleri ile özellikle klasik okulun azalan verimler kanunu, faiz ve girişimcinin rolü ile birikim teorileri üzerinde öncü etkilerde bulunmuştur. (Kazgan, 1997) 3. FİZYOKRAT DÜŞÜNCENİN ETKİLERİ 3.1. Henry George ve Tek Vergi Denemeleri Bu akımın etkilediği en önemli isimlerin başında gelen Henry George ( ) ilk kitabını yazdığında, Fransız fizyokratların haklarında fazlaca bir bilgiye sahip değildir. Ancak daha sonraları onların doktrinleri hakkında kısa da olsa İngilizce bir kitap okumuş ve oldukça etkilenmiştir. Aslında bu düşünceleri daha öncelerden duymuştu: Bu tek vergi arazi vergisi uygulamasıydı ve diğer tüm vergileri ortadan kaldırıyordu. Ayrıca fizyokrasinin doğal hukuk ve serbest ticareti savunan fikirlerine vakıf olmuş ve birçok kitabında Quesnay ve arkadaşlarından çarpıcı bir biçimde bahsetmiştir. (Fraenckel:1929) Zamanının en çok okunan yazarlarından birisi olan George, fizyokrat düşünceye benzer bir biçimde, toprak sahipliğinden kaynaklanan adaletsiz ve rastlantısal zenginlik ve bu zenginleşmeyle devlete finansman sağlanması yönünde yoğunlaşmıştır. O, 1849 altın akınının ardından San Francisco gibi bir yerde gelişen iktisadi yaşamın ortasından ve artan nüfusun ortasında, Ricardocu rant teorisinin erken bir zuhuruna tanık olmuştu. Sınır ileriye kayıp, nüfus artmış, belli bir iktisadi canlılık sağlanmış ancak marjinal topraklara kayılması ile toprak sahiplerinin ciddi bir zenginliğe ulaştığı görülmüştü. Bu zenginlik ve sefalet arasında kayıtsız kalamayarak, ünlü kitabı Progress and Powety de (1879) şöyle demiştir; Modern uygarlığın belası ve tehdidi olan servetin eşitsiz dağılımının izini, topraktaki özel mülkiyet kurumuna kadar sürdük. Ve gördük ki, bu kurum var oldukça, üretken güçteki hiçbir artış kitleleri daimi olarak yararlandırmayacak; aksine, kitlelerin durumunu daha da zayıflatma eğiliminde olacaktır. (Skousen, 2005) Bu sorunun çözümü ise ona göre oldukça basitti: sahibinin çabası ya da becerisinden kaynaklanmayan, nüfusun ve sanayinin genel ilerlemesinden kaynaklanan, toprak değerlerine dayalı, çaba gösterilmeden edinilen hak edilmemiş kazançlar vergiye tabi olmalıdır. George bu yolla toplanan gelirlerin devletin harcamalarını fazlasıyla karşılayacağına inandığı için, diğer tüm vergileri fazlalık ve gereksiz görmüştür. Böylece verginin ismi tek vergi olmuş ve yandaşları siyasi iddia ve faaliyetlerini bu temele dayandırmışlardır. (Galbraith, 2004) Bir takipçisi bu ranta dayalı vergi sisteminin etkisine inancını şöyle ifade etmiştir. Bu, elde toprak tutmadaki spekülatif karı kesinlikle ortadan kaldıracak, toprak fiyatlarını düşürecek ve dolayısıyla toprağı ucuzlatarak herkesin kolayca elde edebileceği düzeye geri getirecektir. Bu üretimin sınırını genişletecek, reel ücretleri 6

7 artıracak bir yapı oluşturacak ve verimliliği özendirtecektir Ayrıca diğer bütün vergileri ortadan kaldıracaktır. (Skousen, 2005) Ancak bu çözümünün formülleştirilmesinde birçok problem vardı. Özellikle artan toprak değerleri, zenginleşmenin rastlantısal yegane bir biçimi olmaktan çok uzaktı, her türlü sanayi, taşımacılık, bankacılık girişimindeki pasif yatırımcılar da dahil olmak üzere, aynı yolla zenginleşmiş bir çok insan vardı. O zaman toprak sahipleri neden tek suçlu olacaktı? Bu yöntem çok daha başta izlenmiş olsaydı, koloniler baştan beri bu sistemle yönetilseydi bu olabilirdi ama artık bu mümkün değildi. Çünkü diğerleri ayırt edilip, sadece toprak sahiplerinin üzerine gidilmesinin açıkça bir ayrımcılık ifadesi olduğu yadsınamaz bir gerçekti. Bu tutum özellikle zengin ya da az zengin olsun birçok toprak sahibinin sert siyasal tepkisine maruz kalmıştır.. Ayrıca bir diğer problem de bu vergilerin devletin giderlerini karşılayıp karşılamayacağına ilişkin kuşkulardı. Bu konuda da ciddi tartışmalar yapıldı. (Galbraith, 2004) Bu sebeplerden dolayı bazı siyasal gelişmeler olsa da hiçbir zaman kararlı adımlar atılamadı W. Leontief in Ekonomik Tablosu : İnput-Output Analizi Fizyokratların etkilediği bir diğer isim olan W. Leontief ise matematiksel iktisadın en önemli isimlerinden birisidir ve geliştirmiş olduğu input-output analizi ile F. Quesnay ın Ekonomik Tablosunda ki üretimin; çiftçiler toprak sahipleri ve zanaatkârlardan oluşan üç sınıf arasındaki dolaşımın yapısını bilimsel bir çerçeveye oturtmuştur. (Savaş, 1998) Leontief in geliştirdiği teknik her sanayinin diğerinden ne alıp sattığını bir akım biçiminde ortaya koyacak tablolardan oluşmaktaydı ve bu tablolar kimi zaman biraz da alaycı bir yaklaşımla- Leontief in Ekonomik Tablosu olarak adlandırılmıştır. Ancak O, 1973 yılında almış olduğu Nobel ödülü sayesinde ciddi bir saygınlık kazanmıştır. (Galbraith, 2004) Bu analiz başlangıçta kapalı bir model için geliştirilmiş fakat özellikle ikinci dünya savaşının ardından açık bir ekonomik sistem için de uyarlanmıştır (Savaş, 1998:266). İnput-Output analizi temel olarak, her bir sanayinin birbirlerine sattıkları ve birbirlerinden aldıkları malların akımını içeriyordu ve sonuçta ortaya çıkan büyük kompleks, herhangi bir değişimin iktisadi sisteme nasıl dağıtılabileceğini göstermekteydi. Örneğin, otomobil üretimindeki bir artışın çelik sanayinin muhtelif unsurlarına nasıl yansıyacağının görülmesi gibi. (Galbraith, 2004) İnput-Output analizi Amerika da daha çok harp ekonomilerinin gelişimini göstermesi açısından değerlendirilmiştir. Onlar bu şemayı, özellikle savaş zamanlarında uçak, tank, helikopter gibi askeri araçların imalini hiçbir ekonomik darboğaza rastlamaksızın artırılabilmesi amacıyla kullanmışlardır. (Kazgan, 1997) Buna karşın bu türden sanayiler arası çözümlemeyi içeren tabloların, kapitalizm için ilginç ve aydınlatıcı olsa da sanayilerin diğerlerinden hangi miktarda ne gereksindiği bilgisine sahip olmaları gereken planlı ekonomilerde son derece elzem olduğu ortaya çıkmıştır. Bu da kendisi St Petersburg da doğmuş olan ve sonraları ailesinin ideolojik görüşleri nedeniyle Berlin ve Çin üzerinden Amerika ya gitmek zorunda kalan Leontief in sosyalist iktisadî başarının en yararlı katkı yapıcılarından biri olarak Sovyetler Birliğinde itibar görmesine neden olmuştur. (Galbraith, 2004) 3.3. Karl Marx ve Artı Değer Teorisi Fizyokratik düşünceden etkilenen bir diğer düşünürde Marx dır. O, fizyokratların ekonomik tablosuna büyük önem vermiş ve artık üretim kavramını kendi teorisinin temel taşı haline getirmiştir. (Savaş, 1998) Ancak Marx, artığı fizyokratların tarımsal faaliyetlere atfettiği teorilerinin aksine emeğin ekonomik süreç içerisindeki niteliğinde aramış ve bu teori artı-değer teorisi olarak iktisadi literatürde yer almıştır. 7

8 Bu anlamda Marx ın çıkış noktası emek-değer teorisi olmuştur. O, nispi değerlerin belirlenmesinde ve fiyatların oluşumunda emek-zamanın etken olduğundan hareketle, mübadelenin, toplumsal bakımdan emek-zamanının el değiştirmesinden ibaret olduğunu ve bu anlamda kısır (yani artık üretmeyen) bir faaliyet olduğunu ileri sürmüştür. Öyleyse, para, kapital olarak dolunum sürecinde nasıl da oluyor artmaktadır? sorusu ön plana çıkmıştır. Buna göre kapitalist, emek gücünü satın alıp üretimde kullandığında, onun kullanma değerine, yani tüm ürünlerine sahip çıkar, fakat ücret olarak sadece mübadele değerini öder. Emek gücünün mübadele değeri ile kullanma değeri arasındaki fark artı değeri oluşturur. Örneğin, emekçinin bir günlük tüketimini üretmek için gerekli zaman dört saatse, emek gücünün mübadele değerinin ölçüsü bu olacaktır; fakat emekçi günde sekiz saat çalışıyorsa, kapitalist kullanma değerini elde ettiği için, aradaki dört saatlik fark, kapitalistin ele geçirdiği artı değerdir. Emek gücüne mübadele değerini öderken, bunun yarattığı kullanma değerini elde etmesi, kapitaliste artı değer sağlar. Yani mübadele kısır bir faaliyet olduğuna göre, artı değer ancak üretim sürecindeki değer yaratma içinde oluşur. (Kazgan, 1997) Fizyokratlar nasıl tarımda çiftçilerin elde ettiği üretimin sonucunda ortaya çıkan produit net in toprak sahiplerine rant olarak gittiğini süzerek, toprak sahiplerinin bu nedenle ekonomik tek vergi yi ödemelerine hükmeden bir sonuca ulaştılarsa Marx da bu artık teorisi ile bazı sonuçlara ulaşmıştır. Buna göre, kapitalizm önce köylüyü ve zanaatkârı üretim araçları mülkiyetinden yoksun bırakarak, emeğinden başka satacak hiçbir şey bırakamaz hale getirir. Sonra da emekçiye kullanma değeri yerine mübadele değerini ücret olarak öder ve aradaki farkı bir artı değer olarak alır. Bu süreç kapitalizmin değer kanunlarından doğar ve kapitalistin emeği sömürmesi ile son bulur. Dolayısı ile sistem kendi değer kanunları çerçevesinde adaletsiz, tutarsız veya haksız olmasa da sonuçta bir sömürüyü yani emeğin sömürüsünü doğurduğu için, reform imkânsızdır ve bu durum sınıflar arası çatışmanın da kaynağıdır. SONUÇ Fizyokratların, düşüncelerini ekonomi politik sahnesinde yeterince yayamamış olmalarına rağmen, A.Smith in düşüncelerinden evvel çok az iktisatçı grubunun başarabildiği, kapitalizmin iktisadi sürecine ilişkin tutarlı ve titiz açıklamalar getirebilmiş ve fikirleri ile gelecek kuşak iktisatçılarına da yön verebilmiş önemli bir iktisat okulu olduğunu ifade edebilmek mümkündür. Onların felsefi olarak çıkış noktasını, Tanrı tarafından tasarlanmış, ideal bir düzeni yansıttığına inandıkları doğal düzen doktrini oluşturmaktadır. Bu doktrin onların nazarında tartışılması anlamsız olan bir sistemler bütününü ifade etmektedir ve bu durum bir kere teessüs edince artık onun yasaları ile hareket etmek kaçınılmaz hale gelecektir. Birey her ne kadar ön plana çıkarılmalı ise de, sonuçta bu düzenin korunması için mutlak bir despotluğun yani monarşinin devam ettirilmesi elzem hale gelmektedir. Buna karşın iktisadi anlamda ki düşüncelerinin temelinde, tarımdaki artık ürünün ortaya çıkarılmasını sağlayacak şekilde tarımsal üreticinin sermaye birikimine kavuşmasını sağlayacak politikalar yer almaktadır. Bu anlamda toplumsal sınıfı üç kesime ayıran fizyokratlar, (sadece) tarımdan elde edilen artık ürünün rant olarak toprak sahiplerine gittiğini bu nedenle toplumsal olarak verginin tek olarak onlardan alınması gerektiğini savunmuşlardır. Hem böylece vergi toplama maliyetleri de minimize edilecekti. 8

9 Bu iddialarını Ekonomik Tablo adını verdikleri ve üretim sürecini açıklamaya yarayan bir model ile desteklemişler ve bu noktadan hareketle artık ürün oluşturabilen tek sektör olan tarıma yönelik her türlü teşvikin sağlanabilmesi için büyük çaba sarf etmişlerdir. Bu anlamda özellikle serbest dış ticarete yönelik destekleyici bir yöntem izlemişler, böylelikle tarımın önündeki engellerin kaldırılarak tarımsal sermaye birikiminin sağlanabilmesine yönelik bir adım atılmasına öncülük etmek istemişlerdir. Fizyokratların bu düşünceleri, dolaylı-dolaysız birçok iktisatçının görüşlerine etkide bulunmuş ancak bunlar arasında üç tanesinin ismi ön plana çıkmıştır. Bunlar, özellikle Amerika da bir dönem ciddi tartışmalara yol açmış olan tek vergi düşünceleri ile Henry George, ekonomik tablonun üretim sürecini kendi input-output analizine yansıtarak bilimsel bir niteliğe kavuşturan Leontief ve fizyokratların tarımsal artığının niteliğini değiştirip emeğin artığına dönüştürerek kapitalizme ciddi eleştiriler getiren Marx olmuştur. KAYNAKÇA 1. Çaklı, Sabri, İktisat Politikası Düşüncesinin Evrimi, Gazi Kitabevi, Ankara. 2. Denis, Henri, Ekonomik Doktrinler Tarihi I, (Çev: Atilla Tokatlı), Sosyal Yayınları, İstanbul. 3. Ekelund, Robert and Robert Hebert, A History of Economics Theory and Method, Mc Graw-Hill Publishing Company, New York. 4. Fraenckel, Axel, The Physiocrats and Henry George, 5. Galbraith, J.K İktisat Tarihi, (Çev: Müfit Günay), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara. 6. Galbraith, J.K, Kuşku Çağı: Ekonomik Gelişmeler Tarihi, (Çev: Reşit Aşçıoğlu-Nilgün Himmetoğlu), Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul. 7. Hunt, E.K, İktisadi Düşünce Tarihi, (Çev: Müfit Günay), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara. 8. Kazgan, Gülten, İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, Remzi Kitabevi, İstanbul. 9. Küçükömer, İdris, İktisadın İlkelerine Yeniden Bakış, Sermet Matbaası, İstanbul. 10. Savaş, Vural, İktisatın Tarihi, Avcıol Basım-Yayın, İstanbul. 11. Skousen, Mark, İktisadi Düşünce Tarihi: Modern İktisadın İnşası, (Çev: Mustafa Acar ve Diğerleri), Adres Yayınları, Ankara. 12. Talas, Cahit, Ekonomik Sistemler, İmge Kitabevi, Ankara. 9

İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ 1 DR. NEVZAT ŞİMŞEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ 2017-2018 6.DERS İKT-3003 Fizyokratlar Sosyal ve Ekonomik Yapıdaki Gelişmeler 2 Fransız merkantilizminin

Detaylı

İKTİSADÎ DÜŞÜNCENİN EVRİMİ (Başlangıcından Neoklasiklere) (İktisada Giriş I dersi için yardımcı kısa notlar)

İKTİSADÎ DÜŞÜNCENİN EVRİMİ (Başlangıcından Neoklasiklere) (İktisada Giriş I dersi için yardımcı kısa notlar) İKTİSADÎ DÜŞÜNCENİN EVRİMİ (Başlangıcından Neoklasiklere) (İktisada Giriş I dersi için yardımcı kısa notlar) Merkantilizm: 15. ve 16. yüzyıllardaki coğrafî keşiflerde birlikte Avrupa ülkeleri dünyaya açılmaya

Detaylı

MERKANTİLİZM-FİZYOKRASİ. Doç.Dr.Dilek Seymen

MERKANTİLİZM-FİZYOKRASİ. Doç.Dr.Dilek Seymen MERKANTİLİZM-FİZYOKRASİ Doç.Dr.Dilek Seymen Merkantilizm 1450 1750 Ortaçağ Sonrası- Sanayi devrimine kadar İlk İktisat Doktrini ve Politikası (Ticari Kapitalizm) Ortam: Feodalizmin yıkılışı ve milli devletlerin

Detaylı

DR. Caner Ekizceleroğlu

DR. Caner Ekizceleroğlu DR. Caner Ekizceleroğlu Ticaret Üretilen mal ve hizmetlerin belirli bir ücret karşılığı son kullanıcılara ulaştırılmasını sağlayan alım satım faaliyetlerinin tümü olarak tanımlayabiliriz. Dış Ticaret BİR

Detaylı

4)Yukarıdaki 3 temel varsayım altında ekonomi daima tam istihdamdadır ve fiyatlar genel seviyesi istikrarlıdır.

4)Yukarıdaki 3 temel varsayım altında ekonomi daima tam istihdamdadır ve fiyatlar genel seviyesi istikrarlıdır. KLASİK İKTİSAT OKULU Klasik iktisadın felsefi temelini «doğal düzen» ve «faydacı felsefe» oluşturur. Klasik iktisadın temel ilkeleri şu şekilde özetlenebilir: 1) Piyasada tam rekabet koşulları geçerlidir

Detaylı

FİZYOKRASİ,LAİSSEZ-FAİRE GÖRÜŞÜNÜN ORTAYA ÇIKIŞI

FİZYOKRASİ,LAİSSEZ-FAİRE GÖRÜŞÜNÜN ORTAYA ÇIKIŞI FİZYOKRASİ,LAİSSEZ-FAİRE GÖRÜŞÜNÜN ORTAYA ÇIKIŞI HAZIRLAYANLAR Seçil BİÇER Semanur ŞİŞKO Gamze KOCAOĞLU İsmail ASARLIK FİZYOKRASİ -18.yy da Doğanın düzeninden yola çıkmış, tarımsal üretimin önemini savunan

Detaylı

Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II

Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II Doç.Dr.Tufan BAL Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II II.Hafta Uluslararası Ticaretin Önemi Not: Bu sunuların hazırlanmasında çeşitli internet siteleri ve ders notlarından faydalanılmıştır. Uluslararası

Detaylı

Genel Ekonomi Dersi. Dr. Osman Orkan Özer

Genel Ekonomi Dersi. Dr. Osman Orkan Özer Genel Ekonomi Dersi Dr. Osman Orkan Özer 1. Ekonomi nin Konusu ve Ekonomik Düşüncenin Gelişimi 1.1. Ekonominin Tanımı 1.2. Pozitif Ekonomi-Normatif Ekonomi 1.3.Mikro Ekonomi-Makro Ekonomi 1.5. Ekonomik

Detaylı

Dr. A. Tarık GÜMÜŞ Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Anabilim Dalı. Sosyal Devlet Anlayışının Gelişimi ve Dönüşümü

Dr. A. Tarık GÜMÜŞ Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Anabilim Dalı. Sosyal Devlet Anlayışının Gelişimi ve Dönüşümü Dr. A. Tarık GÜMÜŞ Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Anabilim Dalı Sosyal Devlet Anlayışının Gelişimi ve Dönüşümü İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...xi KISALTMALAR... xvii GİRİŞ...1 Birinci

Detaylı

ULUSLARARASI İKTİSAT Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü

ULUSLARARASI İKTİSAT Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü ULUSLARARASI İKTİSAT Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü Dilek Seymen Giriş ve Temel Kavramlar Ülkeler niçin ticaret yaparlar? İktisadın alt bölümleri ve bunlar arasında dış ticaretin yeri

Detaylı

İktisadi Düşünceler Tarihi (ECON 316) Ders Detayları

İktisadi Düşünceler Tarihi (ECON 316) Ders Detayları İktisadi Düşünceler Tarihi (ECON 316) Ders Detayları Ders Adı İktisadi Düşünceler Tarihi Ders Kodu ECON 316 Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Bahar 4 0 0 4 6 Ön Koşul Ders(ler)i

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI

DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI 1 DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI Durgunluk Tanımı Toplam arz ile toplam talep arasındaki dengesizlik talep eksikliği şeklinde ortaya çıkmakta, toplam talebin uyardığı üretim düzeyinin o ekonominin üretim

Detaylı

Dersin Planı (Bu ders sunumunun hazırlanmasında büyük ölçüde Nevzat Güran ve Sadık Acar ın ders notu ve kitaplarından yararlanılmıştır)

Dersin Planı (Bu ders sunumunun hazırlanmasında büyük ölçüde Nevzat Güran ve Sadık Acar ın ders notu ve kitaplarından yararlanılmıştır) Dersin Planı (Bu ders sunumunun hazırlanmasında büyük ölçüde Nevzat Güran ve Sadık Acar ın ders notu ve kitaplarından yararlanılmıştır) Bir Bilim Dalı Olarak Uluslararası İktisadın Konusu ve Kapsamı Uluslararası

Detaylı

DERS ÖĞRETİM PLANI. İktisat Tarihi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü. Seçmeli Doktora

DERS ÖĞRETİM PLANI. İktisat Tarihi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü. Seçmeli Doktora Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 8 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama Saati - Haftalık Laboratuar Saati - Dersin Verildiği Yıl Dersin Verildiği

Detaylı

İktisadi Planlamayı Gerektiren Unsurlar İKTİSADİ PLANLAMA GEREĞİ 2

İktisadi Planlamayı Gerektiren Unsurlar İKTİSADİ PLANLAMA GEREĞİ 2 İktisadi Planlamayı Gerektiren Unsurlar İKTİSADİ PLANLAMA GEREĞİ 2 PLANLAMAYI GEREKTİREN UNSURLAR Sosyalist model-kurumsal tercihler Piyasa başarısızlığı Gelişmekte olan ülkelerin kalkınma sorunları 2

Detaylı

İktisat Tarihi I. 5/6 Ocak 2017

İktisat Tarihi I. 5/6 Ocak 2017 İktisat Tarihi I 5/6 Ocak 2017 I. Dünya Savaşı öncesinde merkezi devletin yıllık vergi gelirleri, imparatorluk ölçeğindeki toplam üretim ve gelirin % 11 ini aşıyordu İlk dış borçlar 1840 lı yıllarda Galata

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR...

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... 1 1.1. EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER... 3 1.1.1. Romalıların Ekonomik Düşünceleri... 3 1.1.2. Orta Çağ da Ekonomik Düşünceler...

Detaylı

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı Mikroekonomik Analiz I IKT751 1 3 + 0 8 Piyasa, Bütçe, Tercihler, Fayda, Tercih,

Detaylı

İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2.

İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2. İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2. Ekonominin Tanımı... 3 1.3. Ekonomi Biliminde Yöntem... 4 1.4.

Detaylı

İçindekiler kısa tablosu

İçindekiler kısa tablosu İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM

Detaylı

ÜNİTE:1. Erken Ticaret Teorileri ÜNİTE:2. Neoklasik Dış Ticaret Teorisi Araçları ÜNİTE:3. Neoklasik DışTicaret Teorisi: Denge Analizi ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Erken Ticaret Teorileri ÜNİTE:2. Neoklasik Dış Ticaret Teorisi Araçları ÜNİTE:3. Neoklasik DışTicaret Teorisi: Denge Analizi ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Erken Ticaret Teorileri ÜNİTE:2 Neoklasik Dış Ticaret Teorisi Araçları ÜNİTE:3 Neoklasik DışTicaret Teorisi: Denge Analizi ÜNİTE:4 Faktör Donatımp Teorisi: Heckscher-Ohlin Modeli ÜNİTE:5 1 Yeni

Detaylı

ULUSLAR ARASI TARIMSAL İLİŞKİLER. Prof.Dr.Emine Olhan

ULUSLAR ARASI TARIMSAL İLİŞKİLER. Prof.Dr.Emine Olhan ULUSLAR ARASI TARIMSAL İLİŞKİLER Prof.Dr.Emine Olhan olhan@agri.ankara.edu.tr Ulusal Tarım Politikasını Etkileyen Nedenler İçsel Faktörler: doğal koşullar, tarımsal yapı ve uygulanan tarım sistemleri Dışsal

Detaylı

VERGİ TEORİSİ NEDİR? Vergilendirmede dört temel: -Vergi teorisi -vergi hukuku -vergi tekniği -ulusal ve uluslararası vergi sistemi

VERGİ TEORİSİ NEDİR? Vergilendirmede dört temel: -Vergi teorisi -vergi hukuku -vergi tekniği -ulusal ve uluslararası vergi sistemi VERGİ TEORİSİ NEDİR? Vergilendirmede dört temel: -Vergi teorisi -vergi hukuku -vergi tekniği -ulusal ve uluslararası vergi sistemi Vergi, tüm gerçek ve tüzel kişilerin doğal ortağı olan devletin ekonomik

Detaylı

8.BÖLÜM: FİZYOKRATİK İKTİSADİ DÜŞÜNCE. Fizyokrasinin Doğduğu Siyasî ve Ekonomik Atmosfer

8.BÖLÜM: FİZYOKRATİK İKTİSADİ DÜŞÜNCE. Fizyokrasinin Doğduğu Siyasî ve Ekonomik Atmosfer 8.BÖLÜM: FİZYOKRATİK İKTİSADİ DÜŞÜNCE Fizyokrasinin Doğduğu Siyasî ve Ekonomik Atmosfer Fizyokrasi kelimesi (physiocratie, physiocracy) etimolojik olarak gerçek, doğa, düzen, doğayı sevmek gibi anlamlara

Detaylı

AKÖREN ALİ RIZA ERCAN MYO

AKÖREN ALİ RIZA ERCAN MYO AKÖREN ALİ RIZA ERCAN MYO Ders: Genel Ekonomi II Konu 1: Makro İktisadın Doğuşu ve Makro Modeller Öğr. Gör. Refika BOYACIOĞLU ATALAY İktisadın Tanımı, Makro ve Mikro İktisat Ayrımı En çok kullanılan tanımı

Detaylı

Üretimde iş bölümünün ortaya çıkması, üretilen ürün miktarının artmasına neden olmuştur.

Üretimde iş bölümünün ortaya çıkması, üretilen ürün miktarının artmasına neden olmuştur. Fabrika Sistemi Üretimde işbölümünün ortaya çıkması sonucunda, üretim parçalara ayrılmış, üretim sürecinin farklı aşamalarında farklı zanaatkarların (işçilerin) yer almaları, üretimde aletlerin yerine

Detaylı

ULUSLARARASI ĐKTĐSAT. Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.ĐĐBF Đktisat Bölümü

ULUSLARARASI ĐKTĐSAT. Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.ĐĐBF Đktisat Bölümü ULUSLARARASI ĐKTĐSAT Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.ĐĐBF Đktisat Bölümü Giriş ve Temel Kavramlar Ülkeler niçin ticaret yaparlar? Đktisadın alt bölümleri ve bunlar arasında dış ticaretin yeri Reel-pür-soyut

Detaylı

MAKROEKONOMİK ANALİZİN ALTYAPISI: TEMEL MAKROEKONOMİK İLİŞKİLER

MAKROEKONOMİK ANALİZİN ALTYAPISI: TEMEL MAKROEKONOMİK İLİŞKİLER MAKROEKONOMİK ANALİZİN ALTYAPISI: TEMEL MAKROEKONOMİK İLİŞKİLER Bu ünite tamamlandığında; o Ekonomik karar birimlerini ve faaliyetlerini ortaya koyabileceğiz o Ekonomik faaliyetlerin bileşenlerini sıralayabileceğiz

Detaylı

Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü

Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü ULUSLARARASI İKTİSAT Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü Giriş ve Temel Kavramlar Ülkeler niçin ticaret yaparlar? Đktisadın alt bölümleri ve bunlar arasında dış ticaretin yeri Reel-pür-soyut ticaret

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ekonomik düzen nedir? Ekonomik düzen, toplumların çeşitli gereksinimlerini karşılamak üzere yaptıkları

Detaylı

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12

Detaylı

KYM363 Mühendislik Ekonomisi

KYM363 Mühendislik Ekonomisi KYM363 Mühendislik Ekonomisi DERSE GİRİŞ İÇERİK- TANIMLAR ve KAVRAMLAR Doç.Dr.Emir Hüseyin Şimşek Ar.Gör.Işıl İnal Prof.Dr.Hasip Yeniova E Blok 1.kat no.113 www.yeniova.info yeniova@ankara.edu.tr yeniova@gmail.com

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 71

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 71 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 71 i Bu sayıda; 2013 2. Üç Ay Büyüme Verileri değerlendirilmiştir. i 1 Yurtiçi talep coştu, stoklar patladı, büyüme tahminleri aştı Ekonomi

Detaylı

1. Giriş Giriş...19

1. Giriş Giriş...19 İÇİNDEKİLER ikinci baskıya önsöz...v birinci baskıya önsöz...vıı İÇİNDEKİLER... Xı BİRİNCİ KİTAP ANALİZİN ÇERÇEVESİ I. YÖNTEM SORUNLARI...3 1. Giriş...3 2. Neden yöntem tartışıyoruz?...4 3. Mantıki Bilimler

Detaylı

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ Bugünki dersin içeriği: 1. MALİYE POLİTİKASI VE DIŞLAMA ETKİSİ... 1 2. UYUMLU MALİYE VE

Detaylı

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 13 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 14 1.2. İktisadın Bölümleri 15 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 15 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat

Detaylı

SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457)

SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) 2. Hafta Ders Notları - 25/09/2017 Araş. Gör. Dr. Görkem

Detaylı

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ Ricardo, bir ülkenin hiçbir malda mutlak üstünlüğe sahip olmadığı durumlarda da dış ticaret yapmasının, fayda sağlayabileceğini açıklamıştır. Eğer bir ülke her malda mutlak

Detaylı

MİLLİ GELİR DENKLEMİNDEKİ DEĞİŞKENLERİNANALİZİ (2008)

MİLLİ GELİR DENKLEMİNDEKİ DEĞİŞKENLERİNANALİZİ (2008) MİLLİ GELİR DENKLEMİNDEKİ DEĞİŞKENLERİNANALİZİ (2008) Y = C + I + G + X M İç toplum belli bir dönemde mal ve hizmet üretimi yapıyor. Başlangıçta ithalatın olmadığını yani M=0 olduğunu varsayıyoruz. Bilindiği

Detaylı

YEDİNCİ BÖLÜM MAKROEKONOMİ: TANIM, KAPSAM VE GELİŞİM

YEDİNCİ BÖLÜM MAKROEKONOMİ: TANIM, KAPSAM VE GELİŞİM YEDİNCİ BÖLÜM MAKROEKONOMİ: TANIM, KAPSAM VE GELİŞİM Neler Öğreneceğiz? Makroekonominin tanımı Makroekonomi ve Mikroekonomi Ayrımı Makroekonominin Gelişim Süreci ve Tarihi Düşünce Okullarının Makroekonomik

Detaylı

tepav Mart2011 N201139 POLİTİKANOTU Cari Açığın Sebebini Merak Eden Bütçeye Baksın Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

tepav Mart2011 N201139 POLİTİKANOTU Cari Açığın Sebebini Merak Eden Bütçeye Baksın Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı POLİTİKANOTU Mart2011 N201139 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Sarp Kalkan 1 Politika Analisti, Ekonomi Etütleri Cari Açığın Sebebini Merak Eden Bütçeye Baksın Cari açık, uzun yıllardan

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ...

BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... 1-20 1.1. Temel Makro Ekonomik Göstergelere Göre Türkiye nin Mevcut Durumu ve Dünyadaki Yeri... 1 1.2. Ekonominin Artıları Eksileri; Temel

Detaylı

Klasik ve Neo-klasik Dış Ticaret Teorileri

Klasik ve Neo-klasik Dış Ticaret Teorileri Klasik ve Neo-klasik Dış Ticaret Teorileri Klasik Dış Ticaret Teorisi -Klasik dış ticaret teorisinde temel sorun -Klasik teorinin temel esasları -Klasik iktisatçıların dış ticaret teorilerinin varsayımları

Detaylı

KPSS. A Grubu. ezberbozan. serisi. KPSS Ders Notları. özetlenmiş içerik pra k bilgiler kri k notlar ilgi çekici görseller

KPSS. A Grubu. ezberbozan. serisi. KPSS Ders Notları. özetlenmiş içerik pra k bilgiler kri k notlar ilgi çekici görseller KPSS A Grubu ezberbozan serisi KPSS Ders Notları özetlenmiş içerik pra k bilgiler kri k notlar ilgi çekici görseller Komisyon ÖĞRENCİNİN DERS DEFTERİ MALİYE ISBN 978-605-241-112-4 Kitap içeriğinin tüm

Detaylı

TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU

TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU Dış ticaretin amacı piyasadaki ihtiyacın karşılanmasıdır. Temel neden uluslararası mal hareketliliği değil, ülkenin denge arayışıdır. Ülkedeki ürün yetersizliği

Detaylı

İktisat Tarihinde Klasik Öncesi Döneme Genel Bir Bakış: Merkantilist ve Fizyokrat Dönemler

İktisat Tarihinde Klasik Öncesi Döneme Genel Bir Bakış: Merkantilist ve Fizyokrat Dönemler İktisat Tarihinde Klasik Öncesi Döneme Genel Bir Bakış: Merkantilist ve Fizyokrat Dönemler Gökmen Tarık Acar Merkantilist Dönem Merkantilizm 16,17 ve 18. yüzyıllarda Avrupa da hakim olmuş olan iktisadi

Detaylı

Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü

Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü ULUSLARARASI İKTİSAT Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü Uluslararası Đktisat Uluslararası Ticaret Açık Ekonomi Mikro Đktisadı Uluslararası Para (Finans) (Ödemeler Bilançosu, Döviz Piyasası vb.)

Detaylı

Ödemeler Dengesi Doç. Dr. Dilek Seymen Araş. Gör. Aslı Seda Bilman 1 Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom

Detaylı

2018/1. Dönem Deneme Sınavı.

2018/1. Dönem Deneme Sınavı. 1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı

Detaylı

Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici

Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici Ödemeler Dengesi Doç. Dr. Dilek Seymen Araş. Gör. Aslı Seda Bilman 1 Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom

Detaylı

ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI

ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI Prof. Dr. Emine Olhan A.Ü.Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü olhan@agri.ankara.edu.tr TARIMA MÜDAHALE ŞEKİLLERİ 1.Doğrudan Gelire Yönelik Müdahaleler a. Fark ödeme sistemi

Detaylı

d. Devlet anlayışında meydana gelen değişmeler e. Savaş ve savunma harcamalarındaki artış b. Sivil toplum örgüt a. Tarafsız maliye b.

d. Devlet anlayışında meydana gelen değişmeler e. Savaş ve savunma harcamalarındaki artış b. Sivil toplum örgüt a. Tarafsız maliye b. Aşağıdakilerden hangisi kamu harcamalarının gerçek artış nedenlerinden biri değildir? a. Nüfus artışı b. Teknik ilerlemeler c. Bütçede safi hasılat yönteminden gayrisafi hasılat yöntemine geçilmesi d.

Detaylı

TARIM VE KALKINMA. Doç.Dr.Tufan BAL. Not: Bu sununun hazırlanmasında, Prof.Dr. Murat Ali DULUPÇU nun ders notlarından faydalanılmıştır.

TARIM VE KALKINMA. Doç.Dr.Tufan BAL. Not: Bu sununun hazırlanmasında, Prof.Dr. Murat Ali DULUPÇU nun ders notlarından faydalanılmıştır. TARIM VE KALKINMA Doç.Dr.Tufan BAL Not: Bu sununun hazırlanmasında, Prof.Dr. Murat Ali DULUPÇU nun ders notlarından faydalanılmıştır. Tarım neden kritik bir sektördür? Nüfusu beslemesi (beşeri sermaye

Detaylı

1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU

1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU ve TEMEL KAVRAMLAR 11 1.1.Makro Ekonominin Doğuşu 12 1.1.1.Makro Ekonominin Doğuş Süreci 12 1.1.2.Mikro ve Makro Ekonomi Ayrımı 15 1.1.3.Makro Analiz

Detaylı

TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU

TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU Dış ticaretin amacı piyasadaki ihtiyacın karşılanmasıdır. Temel neden uluslararası mal hareketliliği değil, ülkenin denge arayışıdır. Ülkedeki ürün yetersizliği

Detaylı

EKONOMİK BÜYÜME. Ekonomik Büyüme ile İlgili Kavramlar

EKONOMİK BÜYÜME. Ekonomik Büyüme ile İlgili Kavramlar Ekonomik Büyüme ile İlgili Kavramlar EKONOMİK BÜYÜME Bir ülkede kişi başına düşen reel millî gelirin her yıl artmasına ekonomik büyüme denir. Ekonomik büyüme, üretim ölçeğinin ve üretimin artmasını yani

Detaylı

Maliye Politikası ve Bütçe

Maliye Politikası ve Bütçe Maliye Politikası ve Bütçe Giriş Bütçe ve kamu borcu arasındaki ilişki Bütçe açıklarının, vergi indirimlerinin ve artan kamu harcamalarının kısa veuzun dönem ekonomik etkileri Devlet Bütçesi Bütçe dengesi

Detaylı

2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ

2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ 2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ TEPAV EPRI Dış Politika Etütleri AB Çalışma Grubu 9 Kasım 2005 Ankara Zeynep Songülen

Detaylı

ÜLKE RAPORLARI ÇİN HALK CUMHURİYETİ 2013. Marksist-Leninist Tek Parti Devleti Yüzölçümü 9,7 milyon km 2

ÜLKE RAPORLARI ÇİN HALK CUMHURİYETİ 2013. Marksist-Leninist Tek Parti Devleti Yüzölçümü 9,7 milyon km 2 ÜLKE RAPORLARI ÇİN HALK CUMHURİYETİ 2013 Başkent Pekin Yönetim Şekli Marksist-Leninist Tek Parti Devleti Yüzölçümü 9,7 milyon km 2 Nüfus 1,35 milyar GSYH 8,2 trilyon $ Kişi Başına Milli Gelir 9.300 $ Resmi

Detaylı

Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman 2 Đçerik 1.Dış Ticaret Politikası-Giriş: Tanım, Genel Ekonomi Politikası içindeki Yeri, Teori-Politika Farkı, Devlet Müdahalesinin Gerekliliği;

Detaylı

r^r İçindekiler Birinci Kısım: İktisadi Öğretiler Giriş 1 (a) iktisat Felsefesinin Sorunları ve İşlevleri 2 (b) Fizikötesi ve Bilim 3

r^r İçindekiler Birinci Kısım: İktisadi Öğretiler Giriş 1 (a) iktisat Felsefesinin Sorunları ve İşlevleri 2 (b) Fizikötesi ve Bilim 3 r^r İçindekiler Birinci Kısım: İktisadi Öğretiler Önsöz XIX Giriş 1 (a) iktisat Felsefesinin Sorunları ve İşlevleri 2 (b) Fizikötesi ve Bilim 3 1 Adam Smith öncesi 5 1 öncü Düşünceler 5 (a) Etkin Talep

Detaylı

Murat Çokgezen. Prof. Dr. Marmara Üniversitesi

Murat Çokgezen. Prof. Dr. Marmara Üniversitesi Murat Çokgezen Prof. Dr. Marmara Üniversitesi 183 SORULAR 1. Ne zaman, nasıl, hangi olayların, okumaların, faktörlerin veya kişilerin tesiriyle ve nasıl bir süreçle liberal oldunuz? 2. Liberalleşmeniz

Detaylı

ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3

ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3 ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3 1-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASI UYGULAMA SİSTEMLERİ 2-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASININ OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN KURUM VE KURULUŞLAR ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASININ

Detaylı

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ Eğitimin Ekonomik Temelleri Ekonomi kökeni Yunanca da ki oikia (ev) ve nomos (kural) kelimelerine dayanır. Ev yönetimi anlamına gelir. Ekonomi yerine, Arapça dan gelen iktisat

Detaylı

IKTI 101 (Yaz Okulu) 04 Ağustos, 2010 Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü DERS NOTU 05 ÜRETİCİ TEORİSİ

IKTI 101 (Yaz Okulu) 04 Ağustos, 2010 Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü DERS NOTU 05 ÜRETİCİ TEORİSİ DERS NOTU 05 ÜRETİCİ TEORİSİ Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kârını Maksimize Eden Firma Davranışı... 1 2. Üretim Fonksiyonu ve Üretici Dengesi... 5 3. Maliyeti Minimize Eden Denge Koşulu... 15 4. Eşürün

Detaylı

ÜNİTE:1. Devlet ve Ekonomi ÜNİTE:2. Kamu Maliyesinin İşlevleri ÜNİTE:3. Türkiye de Kamu Kesimi ÜNİTE:4. Kamu Maliyesinde Karar Alma ÜNİTE:5

ÜNİTE:1. Devlet ve Ekonomi ÜNİTE:2. Kamu Maliyesinin İşlevleri ÜNİTE:3. Türkiye de Kamu Kesimi ÜNİTE:4. Kamu Maliyesinde Karar Alma ÜNİTE:5 ÜNİTE:1 Devlet ve Ekonomi ÜNİTE:2 Kamu Maliyesinin İşlevleri ÜNİTE:3 Türkiye de Kamu Kesimi ÜNİTE:4 Kamu Maliyesinde Karar Alma ÜNİTE:5 1 Kamu Harcamaları ÜNİTE:6 Kamu Gelirleri ÜNİTE:7 Devlet Bütçesi

Detaylı

Ekonomi II. 13.Bölüm:Makroekonomiye Genel Bir Bakış Doç.Dr.Tufan BAL

Ekonomi II. 13.Bölüm:Makroekonomiye Genel Bir Bakış Doç.Dr.Tufan BAL Ekonomi II 13.Bölüm:Makroekonomiye Genel Bir Bakış Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 13.1.Makroekonomi Nedir?

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr.İlkay DELLAL Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr.İlkay DELLAL Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr.İlkay DELLAL Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 2 1950-1960 Dönemi Türkiye de Çok Partili Hayata Geçişi Hazırlayan Ekonomik Koşullar 1930-1946 yılları

Detaylı

BATI İKTİSAT DÜŞÜNCESİNDE SERVETE BAKIŞ 1

BATI İKTİSAT DÜŞÜNCESİNDE SERVETE BAKIŞ 1 Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2018/2, Sayı:31, s. 297-303 Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year: 2018/2, Number:31, p. 297-303

Detaylı

ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ

ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ DİKKAT!...BU ÖZET 8 ÜNİTE VE 29 SAYFADIR BURADA İLK ÜNİTE GÖSTERİLMEKTEDİR ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- Erken Ticaret Teorileri......

Detaylı

DERS ÖĞRETİM PLANI. Avrupa İktisat Tarihi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü

DERS ÖĞRETİM PLANI. Avrupa İktisat Tarihi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI Avrupa İktisat Tarihi Seçmeli Dersin Seviyesi Doktora ( iktisat ) Dersin AKTS Kredisi 8 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama Saati - Haftalık Laboratuar

Detaylı

Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri

Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri Bilgi toplumunda aktif nüfus içinde tarım ve sanayinin payı azalmakta, hizmetler sektörünün payı artmakta ve bilgili, nitelikli insana gereksinim duyulmaktadır. 16.12.2015

Detaylı

DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2

DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2 DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2. PİYASAYA MÜDAHALE 2.. ARTIKLAR VE BÖLÜŞÜMÜ 2 2. DÜZENLEMENİN EKONOMİK KURAMI 3 2.. DENGE 3 3. DÜZENLEME VE DOĞAL TEKELLER 4 3.. KARTELLERİN DÜZENLENMESİ 7 4. ANTİ-TRÖST

Detaylı

İÇİNDEKİLER KAPİTALİST ÜRETİM TARZI 41 I TEKEL-ÖNCESİ KAPİTALİZM 42

İÇİNDEKİLER KAPİTALİST ÜRETİM TARZI 41 I TEKEL-ÖNCESİ KAPİTALİZM 42 İÇİNDEKİLER 15 Ekonomi Politiğin Konusu 16 Toplum Yaşamının Temeli Olan Maddi Malların Üretimi 17 Üretici Güçler ve Üretim İlişkileri 23 Toplumun Gelişmesinin Ekonomik Yasaları 26 Ekonomi Politiğin Tanımı

Detaylı

DR. BEŞİR KOÇ KALKINMA

DR. BEŞİR KOÇ KALKINMA 1 Korunaksız İstihdam-Vulnerable employment (Çalışan Yoksulluğu-Working Poverty) ILO Genel direktörü Juan Somavia nın 1999 yılında ILO gündemine getirdiği ve Türkiye de işverenler tarafından DÜZGÜN İŞ,

Detaylı

İŞLETMELERİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ IMPORTANCE OF ENTERPRISES IN THE ECONOMY

İŞLETMELERİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ IMPORTANCE OF ENTERPRISES IN THE ECONOMY IMPORTANCE OF ENTERPRISES IN THE ECONOMY İşletmelerin bir ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemini, "ekonomik" ve "sosyal" olmak üzere iki açıdan incelemek gerekir. İşletmelerin Ekonomik Açıdan Yeri ve

Detaylı

EKONOMİK SÜREÇ İÇİNDE DEVLETİN FONKSİYONLARI KAMU HİZMETLERİ DIŞSALLIKLAR KAMU HARCAMALARININ ARTIŞINA YÖNELİK GÖRÜŞLER

EKONOMİK SÜREÇ İÇİNDE DEVLETİN FONKSİYONLARI KAMU HİZMETLERİ DIŞSALLIKLAR KAMU HARCAMALARININ ARTIŞINA YÖNELİK GÖRÜŞLER 4.bölüm EKONOMİK SÜREÇ İÇİNDE DEVLETİN FONKSİYONLARI KAMU HİZMETLERİ DIŞSALLIKLAR KAMU HARCAMALARININ ARTIŞINA YÖNELİK GÖRÜŞLER EKONOMİK SÜREÇ İÇİNDE DEVLETİN FONKSİYONLARI 1.Kaynak Dağılımında Etkinlik:

Detaylı

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA Problem 1 (KMS-2001) Kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri. Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.

Detaylı

Tarımsal Kapitalizm: Fizyokrasi

Tarımsal Kapitalizm: Fizyokrasi 2015, CİLT 5 SAYI 2 6 Atılım Sosyal Bilimler Dergisi 5 (2), 6-23 Tarımsal Kapitalizm: Fizyokrasi L. Gizem Eren İİBF İktisat Bölümü, Hitit Üniversitesi Öz 18. yüzyıl, Fransız Devrimi nin yaşandığı bir yüzyıl

Detaylı

Dünya Ekonomisinde Tarımın Rolü

Dünya Ekonomisinde Tarımın Rolü Kaynak: Kalkınma Ekonomisi, Feride Doğaner Gönel, Efil Yayınevi, Ekim 2010. Ulusal sınırlarla kısıtlanmış olan toprak faktörü piyasası tekelci piyasa özellikleri gösterir, yani serbest rekabetçi piyasa

Detaylı

Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II

Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II DIŞ TİCARET POLİTİKALARI Doç.Dr.Tufan BAL Not: Bu sunuların hazırlanmasında çeşitli internet siteleri ve ders notlarından faydalanılmıştır. Giriş Tarım Ürünleri

Detaylı

MALİYESİ KISA ÖZET KOLAYAOF

MALİYESİ KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. KAMU MALİYESİ KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com

Detaylı

MATEMATİK-II dersi. Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret. Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları

MATEMATİK-II dersi. Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret. Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları MATEMATİK-II dersi Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları ] e d =? = u d= du du d= udu u u e d= e d= e = edu= e + c= e + c ] e d =? = + = e + c e d e

Detaylı

BASIN TANITIMI TÜRKİYE DE BÜYÜMENİN KISITLARI: BİR ÖNCELİKLENDİRME ÇALIŞMASI

BASIN TANITIMI TÜRKİYE DE BÜYÜMENİN KISITLARI: BİR ÖNCELİKLENDİRME ÇALIŞMASI BASIN TANITIMI TÜRKİYE DE BÜYÜMENİN KISITLARI: BİR ÖNCELİKLENDİRME ÇALIŞMASI İzak Atiyas Sabancı Üniversitesi ve Rekabet Forumu Ozan Bakış Rekabet Forumu 29 Kasım 2011 Büyüme performansı 2000 li yıllar,

Detaylı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya da 400-450 un değirmeni olduğu biliniyor. Bu değirmenlerin yıllık toplam kapasiteleri 6 milyon tonun üzerine. Günde 100 tonun üzerinde üretim gerçekleştirebilen

Detaylı

ÜNİTE:1. İktisadi Düşünceler Tarihine Giriş ÜNİTE:2. Modern İktisadi Düşüncenin Doğuşu: Mertantilizm ve Fizyokrasi ÜNİTE:3. Klasik Okul ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. İktisadi Düşünceler Tarihine Giriş ÜNİTE:2. Modern İktisadi Düşüncenin Doğuşu: Mertantilizm ve Fizyokrasi ÜNİTE:3. Klasik Okul ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 İktisadi Düşünceler Tarihine Giriş ÜNİTE:2 Modern İktisadi Düşüncenin Doğuşu: Mertantilizm ve Fizyokrasi ÜNİTE:3 Klasik Okul ÜNİTE:4 Sosyalist Düşüncenin Doğuşu ve Marksizm ÜNİTE:5 Marjinalizm

Detaylı

2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ

2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ CEVAP ANAHTARI 1.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ 1.(e) 2.(d) 3.(a) 4.(c) 5.(e) 6.(d) 7.(e) 8.(d) 9.(b) 10.(e) 11.(a) 12.(b) 13.(a) 14.(c) 15.(c) 16.(e) 17.(e) 18.(b) 19.(d) 20.(a) 1.BÖLÜM BOŞLUK DOLDURMA 1. gereksinme

Detaylı

GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI

GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI 1. BÖLÜM Öğr. Gör. Hakan ERYÜZLÜ İktisadın cevap bulmaya çalıştığı temel amaçlarını aşağıdaki sorular ile özetleyebiliriz; Hangi mallar/hizmetler ne miktarda üretilmelidir? Hangi

Detaylı

ONBĠRĠNCĠ BÖLÜM BÜYÜME, KALKINMA VE YOKSULLUKLA MÜCADELE

ONBĠRĠNCĠ BÖLÜM BÜYÜME, KALKINMA VE YOKSULLUKLA MÜCADELE ONBĠRĠNCĠ BÖLÜM BÜYÜME, KALKINMA VE YOKSULLUKLA MÜCADELE Bu ünite tamamlandığında; Büyümenin kaynaklarının neler olduğunu belirtebileceğiz Büyüme teorilerini açıklayabileceğiz Hızlı büyüme için nelerin

Detaylı

Dengesi Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

Dengesi Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman Ödemeler 1 Dengesi Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman Plan 2 Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici

Detaylı

Cilt / Volume: 5 Sayı / No: 2 Kasım/November 2015 ISSN

Cilt / Volume: 5 Sayı / No: 2 Kasım/November 2015 ISSN Cilt / Volume: 5 Sayı / No: 2 Kasım/November 2015 ISSN 2146-6181 2015, CİLT 5 SAYI 2 Editor s Note / Editörden Değerli okuyucular, Politik ekonomi çalışmalarının yer aldığı bu özel sayı dosyasının ilk

Detaylı

KAYNAKLAR Hüseyin, Şahin, Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, 2007.

KAYNAKLAR Hüseyin, Şahin, Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, 2007. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Saat Kredisi AKTS Güncel Ekonomik Sorunlar 8 3 + 0 3 6 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Türü Dersi Veren Dersin Amacı Türkçe Seçmeli Teorik bilgilerin, güncel ekonomik

Detaylı

İktisat Tarihi II. 1. Hafta

İktisat Tarihi II. 1. Hafta İktisat Tarihi II 1. Hafta İktisat tarihinin görevi ekonomilerin performanslarında ve yapılarında zaman içinde meydana gelen değişiklikleri açıklamaktır. Tarih Öncesi Çağların Bölümlenmesi Taş Çağı Bakır

Detaylı

KAMU FİNANSMANI VE BORÇ GÖSTERGELERİ

KAMU FİNANSMANI VE BORÇ GÖSTERGELERİ KAMU FİNANSMANI VE BORÇ GÖSTERGELERİ HAZIRLAYAN 21.05.2014 RAPOR Doç. Dr. Binhan Elif YILMAZ Araş.Gör. Sinan ATAER 1. KAMU FİNANSMANI Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi, 2013 yılı sonunda 18.849 milyon TL açık

Detaylı

inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ

inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ 2014 EKİM SEKTÖREL inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ Nurel KILIÇ OECD verilerine göre, 2017 yılında Türkiye, Çin ve Hindistan dan sonra en yüksek büyüme oranına sahip üçüncü ülke olacaktır. Sabit fiyatlarla

Detaylı

CAL 2302 ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ. 9. Hafta: Post-Endüstriyel Toplumlarda Emek

CAL 2302 ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ. 9. Hafta: Post-Endüstriyel Toplumlarda Emek CAL 2302 ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ 9. Hafta: Post-Endüstriyel Toplumlarda Emek UYARI Bu bir dinleyici notudur ve lütfen ders notu olarak değerlendirmeyiniz. Bu slaytlar ilgili ders kitabındaki, 173-220arası

Detaylı

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Prof.Dr.Abdullah KOPUZLU İÇİNDEKİLER HEDEFLER LOGARİTMİK VE ÜSTEL FONKSİYONLARIN İKTİSADİ UYGULAMALARI

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Prof.Dr.Abdullah KOPUZLU İÇİNDEKİLER HEDEFLER LOGARİTMİK VE ÜSTEL FONKSİYONLARIN İKTİSADİ UYGULAMALARI HEDEFLER İÇİNDEKİLER LOGARİTMİK VE ÜSTEL FONKSİYONLARIN İKTİSADİ UYGULAMALARI Logaritmik ve Üstel Fonksiyonların İktisadi Uygulamaları Bileşik Faiz Problemleri Nüfus Problemleri MATEMATİK-1 ProfDrAbdullah

Detaylı