doganay SOSYAL MEDYA Muhteşem Sanal Üçlü BİLİŞİM SUÇLARI 50 YIL SANATLA SPORLAR Araştırma AZ BİLİNEN Spor Sayı: 6 Yıl: 2011 Perihan Savaş

Transkript

1 doganay Sayı: 6 Yıl: 2011 Araştırma BİLİŞİM SUÇLARI Perihan Savaş SANATLA 50 YIL Spor AZ BİLİNEN SPORLAR BİLİŞİM - İLETİŞİMİN DEĞİŞEN YÜZÜ SOSYAL MEDYA Muhteşem Sanal Üçlü Bülent Akdağ ı Anarken Mor İnek Olmalısınız Röportaj: Ramazan Öztürk KAPAK.indd 1 8/19/11 12:05 PM

2 İletişimin gücüne inananların dergisi.. KAPAK.indd 2 8/19/11 12:05 PM

3 HAKAN NAZLI Okul müdürü Sevgili genç iletişimciler, İletişime dair birşeyler bulma ümidiyle dergimizin kapağını aralayan değerli okuyucu; bir öğretmen, bir eğitim yuvası için heyecanına ve hazzına paha biçilemez bir an vardır... Öğrettiklerinin karşılığını somut olarak görebildiği an. Şu an elinizde tuttuğunuz dergi bunun için kıymetli.öğrencilerimizden,iletişim adına atılan adımın tam ortasında olan 11.Sınıf öğrencilerinin çıkardığı bir dergi. Okul sözcüğünün Ekol kökünden geldiği rivayet olunur.okullarda olan değil, olması gereken,ideal olan öğretilir...hedefe ulaşılıncaya kadar atılan her adıma, hatta yapılan hatalara eğitim gözüyle bakılır...bazen süreç sonuçtan daha önemli olur.. Tıpkı elinizdeki dergide olduğu gibi. 'Geleceğin İletişimcilerini Yetiştiriyoruz 'sloganı ile iletişim eğitimi adına yaktığımız meşalenin ateşini canlı tutmak için çıkardığımız,iletişimin gücüne inanların dergisi. Öğrencilerimizin ilk heyecanlarına tanık olan bu dergi ile sizleri bu heyecana ortak olmaya davet ediyoruz. Her çıkan derginin bir öncekinden daha üstün olması ümidi ve gayreti ile bir sonraki sayıda görüşmek dileğiyle... DOĞANAY 3

4 ZEYNEP DİLAN AÇKU Editör Sevgili iletişimci arkadaşlarım Doğanay, temelleri iletişim üzerine atılmış olan bir dergi Gelecek neslin,genç iletişimcilerinin de katkısıyla kulaktan kulağa yayılan bir süreli yayın haline gelmesini arzuladığımız bir gelenek. Okulumuzun açıldığı tarihten bu yana DOĞANAY adıyla yayımlanan derginin bu yıl ki sayısını hazırlamak, biz 11-A Gazetecilik Sınıfı öğrencilerine düştü..görev lafın gelişi aslında bizim için eşsiz bir fırsat. Bizler gazetecilik mesleğine gönül vermiş, henüz yolun çok başında olan öğrencileriz Düşüncemizi, düş gücümüzü ve bilgimizi geliştirme çabasındayız. Bunun için iletişimin en önemli nokta olduğunu biliyoruz. İletişimin temelinin dil olduğunun da farkındayız.. Dilimizin sözcükleriyle düşünür, onları kullanarak kendimizi en iyi şekilde ifade edebiliriz. Günlük hayatımızı devam ettirmenin ve gazetecilikte başarılı olmanın yolunun da yine dilimizdeki sözcükleri kullanabilmekten geçtiğinin farkında olduğumuz gibi. İşte bu yüzden, kendimizi eğitip geliştirme çabamıza, dilimizi zenginleştirerek katkıda bulunmak istiyoruz. Doğanay ile birlikte düşünecek, öğrenecek ve gülümseyeceğimiz inancıydayım.. Her sayfasının ayrı bir emek olduğu bu dergiyi sevgiyle okumanız dileğiyle 4 DOĞANAY

5 Bu Sayıda 7 Teknolojinin Suç Ortaklığı 10 Mor İnek Olmalısınız 13 Haberi Anlayabilmek 24 Bülent Akdağ ı Anarken 16 Sosyal Medya 22 Perihan Savaş Sahibi; Aydın Doğan Ticaret (İletişim) Meslek Lisesi Adına; Mehmet Hakan NAZLI Okul Müdürü Yayın Kurulu Ayten ŞENKUL - Gökhan GÖK - Zübeyde ADIM İnceleme Kurulu Bahtiyar UTKU - Berna BAŞKAYA - Emine GÜGERCİN - Sevda GÖKÇEN - Yasemin YALÇINKAYA Editör Zeynep Dilan AÇKU Sayfa Tasarımı Ceyda HAKDİYEN Dizgi ve Baskı Doğan Ofset A.Ş Yayın Türü Yaygın Süreli Yayın Yönetim Merkezi Aydın Doğan Ticaret (İletişim) Meslek Lisesi Bahçelievler İstanbul Tel: Fax: aydindoganaiml@hotmail.com 20 Kadın Eserleri Kütüphanesi

6 6 DOĞANAY 15 Tepkisizliğe Tepki 26 Babıali Şenliği 34 Serdar Gökalp 28 Ramazan Öztürk 30 Bir Gazeteci Yetişirken 27 Biri Reklam Mı Dedi? 55 Okul Modası 59 Eğlence 63 Objektifimize Takılanlar 50 Atatürk Öğrencileri Hüzünlü 51 Öğretmenler Günü 52 Sinema Günleri 54 Karanlıktan Aydınlığa 36 Verem 38 Kültür-Sanat 42 Az Bilinen Sporlar 49 Ailece Okuyoruz 46 Sabri Sarıoğlu 48 Tercih Sizsiniz

7 ARAŞTIRMA TEKNOLOJİNİN SUÇ ORTAKLIĞI HAZIRLAYANLAR: KAAN KARAMAN- GİZEM UZUNSOY Bilişim kelime anlamı olarak; insanların teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla düzenli ve akılcı bir şekilde işlenmesi olarak kabul edilmektedir. Kısaca ifade etmek istersek; bilişim bilgi ve teknolojinin birlikte kullanılarak üretilen sonuçlar olarak tarif edilebilir. Bilişim suçları ise birçok tanımla karşımıza çıkmaktadır; Bilgisayar suçları, dijital suçlar, internet suçları, siber suçlar, ileri teknoloji suçları gibi. Tüm bunlar ayrı bir tanım olmakla beraber bilişim suçları terimi Teknoloji her geçen gün ilerlemekte, her geçen gün farklı suç türleri ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda değişime ve gelişime en açık olan suçu ise bilişim suçları oluşturmaktadır.bu nedenle bu suç türünün de ayrı bir başlık altında incelenmesi gerekmektedir. Globalleşen dünyada yeni bir teknolojik gelişme bütün dünyaya yayılmaktadır. Bunun sonucunda da ülkemizde de gelişen teknolojiye bağlı olarak yeni bilişim şuçları ortaya çıkmaktadır. Teknolojiyi hayatımızdan atmak mümkün olmadığına göre yapılması gereken en doğru şey bu nimeti kötü kullananlara karşı bilinçlenmek... kullanıldığında bahsedilen bu teknolojileri kullanarak işlenen tüm suçları kapsamaktadır. Bilişimin temelinde bilgisayar yatar. Bilişim bilgisayar ve bilgisayar yazılımlarının insanların ihtiyaçlarına göre düzenlendiği dünyadır. Bilişim akıl ve bilgisayar olmadan olmayan bir kavramdır. Akıl ve bilgisayarın birlikte kullanılmasıyla bilişim ortaya çıkar. Sonuçta bilgisayar hayatımızın her alanına girmiştir. Çoğu işimiz bilgisayar sayesinde daha kolay halledilmiştir. Bankadan para çekmek, ödev hazırlamak, bilgileri sınırsız bir alanda depo etmek ve bu bilgilere hızlı bir şekilde ulaşabilmek bilgisayar ile birlikte daha kolay bir hal almıştır. DOĞANAY 7

8 Avrupa Ekonomik Topluluğu Uzmanlar Komisyonu bilişim suçlarını; Bilgileri otomatik işleme tabi tutan veya verilerin nakline yarayan bir sistemde gayri kanuni, gayri ahlaki veya yetki dışı gerçekleştirilen her türlü davranış olarak tanımlamıştır. Dünya üzerinde en geniş kabul gören tarif budur. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞUNA GÖRE BİLİŞİM SUÇLARI Bizim de üyesi olarak bulunduğumuz Avrupa Ekonomik Topluluğu bir tavsiye kararında bu suçları beşe ayırmıştır. Bilgisayarda mevcut olan kaynağa veya herhangi bir değere gayri meşru şekilde ulaşarak transferini sağlamak için kasten bilgisayar verilerine girmek, bunları bozmak, silmek, Bir sahtekârlık yapmak için kasten bilgisayar verilerine veya programlarına girmek, bozmak, silmek, yok etmek, Bilgisayar sistemlerinin çalışmasını engellemek için kasten bilgisayar verilerine veya programlarına girmek, bozmak, silmek, Ticari manada yararlanmak amacı ile bir bilgisayar programının yasal sahibinin haklarını zarara uğratmak, Bilgisayar sistemi sorumlusunun izni olmaksızın, konulmuş olan emniyet tedbirlerini aşmak sureti ile sisteme kasten girerek müdahalede bulunmaktır. Günlük hayatımızda bilişim bilgisayar ile özdeşleşmiştir. Ancak bu bir yanılgıdan ibarettir. Zira sözlüklerde bilgisayarın tanımı; Çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal işlemlerden oluşan bir işi önceden verilmiş bir programa göre yapıp sonuçlandıran, bilgileri depolayan elektronik araç, elektronik beyin, kompüter olarak verilmektedir. Yukarıda bulunan bilişim tanımı ile bilgisayar tanımının örtüşmediği ortadadır. Bilişim kelimesi, bilgisayardan faydalanılarak bilgilerin depolanması, işlenerek başkalarının istifadesine sunulur hale getirilmesi ve iletilmesi faaliyetini, bilgisayar ise bu faaliyetin gerçekleştirilmesinde en önemli etken olan cihazı ifade etmektedir. Bu nedenle kredi kartlarında yapılan bir usulsüzlük bile bilişim suçlarına girer. TÜRKİYE DE BİLİŞİM SUÇLARI Ülkemizde bilişim suçlarıyla ilgili çalışmaları Bilişim Suçları Ve Sistemleri Şube Müdürlüğü yürütmektedir. Bilişim Suçları Şube Emniyet Müdürlüğü suçları işleme şekillerini şu şekilde belirtmiştir; Hakaret, küfür, kredi kartı yolsuzlukları, sahte belge basımı, bilgilerin çalınması ve buna bağlı olarak devam edebilecek suçları kapsamakla birlikte bunlarla sınırlı olmayıp, günden güne değişiklikler göstermektedir. YENİ TÜRK CEZA KANUNUNDA BİLİŞİM SUÇLARI 1 Nisan 2005 tarihinde yürürlüğe girecek olan yeni TCK nin kapsamında, bilişim sistemlerine karşı işlenen suçları da gerekçeleriyle birlikte yer alıyor. Bilişim sistemine girme, sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması, banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması kapsamındaki suçları tanımlayan kanun maddeleri TCK nin maddelerinde yer alıyor. Günümüzde bilişim alanında en çok suç işlenen vasıtalardan biri internettir. Bilgisayarın hayatımızın her alanına girmesiyle birlikte, internette hayatımıza girmiş ve birçok işlemin yapıldığı bir ağ haline gelmiştir. En sık karşılaşılan bilişim suçlarından biri kredi kartı yolsuzluğudur. Günümüzde oldukça yaygın olarak kullanılan kartlı ödeme sistemleri, beraberinde bazı güvenlik sorunlarını da getirmiştir. Kartlı ödeme sistemlerinde en riskli grubu oluşturan kredi kartı sahteciliği ülkemizde de rastlanan bir bilişim suçları türüdür. Kredi kartı sahteciliğinin önüne geçebilmek ancak kart sahiplerinin alacakları tedbirler ile mümkün olabilir. Kredi kartı banka ile müşterisi arasında yapılmış bir akit gereğince kişinin bankadan önceden koşulları saptanan kredi olanağını kullanmasını sağlayan bir araçtır. 8 DOĞANAY

9 ÜLKEMİZDE EN ÇOK KARŞILAŞILAN BİLİŞİM ŞUÇLARINDAN ÖRNEKLER Başkalarının adına göndererek özellikle ticari ve özel ilişkileri zedeleme. Başkalarının adına web sayfası hazırlamak ve bu web sayfasının tanıtımı amacıyla başkalarına ve mesaj göndermek ve bu mesajlarda da mağdur olan şahsın telefon numaralarını vermek. Kişisel bilgisayarlar ya da kurumsal bilgisayarlara yetkisiz erişim ile bilgilerin çalınması ve karşılığında tehdit ederek maddi menfaat sağlanması Şirketlere ait web sayfalarının alan adının izinsiz alınması ve bu alan adlarının karşılığında yüklü miktarlarda para talep etmek. Özellikle Pornografik içerikli CD kopyalamak ve satmak. Sahte evrak basımı gibi çok farklı konuları içerebilmektedir. İNTERNETTE KREDİ KARTI KULLANIRKEN; Kredi kartı sahteciliği ile ilgili dikkat etmeniz gereken bazı hususlar; İnternet alışverişi güvenliği; İnternet üzerinden kredi kartınızla alış veriş yaparken alışveriş yaptığınız sitenin bilinen ve güvenli bir site olmasına özen gösteriniz. Bağlandığınız sitenin gerçekten alışveriş yapmak istediğiniz site olduğundan emin olunuz. Bazı siteler gerçeğine çok benzer url adresleri ve dizaynlarıyla yanıltıcı olabilirler. Sitenin güvenlik poliçesinin varlığını kontrol ediniz SSL vb. Zorunlu olmadıkça kredi limiti yüksek kartlarınızı İnternet alışverişlerinde kullanmayınız. Bilgisayar güvenliği; Internet üzerinden alış veriş, on-line bankacılık hizmetleri gibi hizmetlerden yararlanan birisi iseniz bilgisayar güvenliğiniz önemlidir. Günümüzde virüs tehlikelerinin yanında Trojan (Truva atı) adı verilen programcıklar sayesinde bilgisayarınızda bulunan kredi kartı, kullanıcı adı ve şifresi gibi bilgiler çalınabilmekte ve çalınan bu bilgiler trojanlar sayesinde sizin bilginiz dışında üçüncü şahıslara gönderilebilmektedir. Bu tür bir program bilgisayarınıza bulaştığında kötü niyetli kişiler internete bağlı olduğunuz zamanlarda bilgisayarınızda bulunabilecek tüm verileri görebilir, değiştirebilir ve silebilirler. Tüm bunların önüne geçebilmek için kritik verileri bulunan bilgisayar kullanıcıları mutlaka güncel anti virüs yazılımları ve firewall kullanarak güvenliklerini sağlamak durumundadırlar. Ancak tüm bu tedbirlere rağmen yeni çıkabilecek virüs ve trojanlara karşı alınacak en iyi tedbir kimden geldiğini bilmediğiniz ya da güvenilir olmayan sitelerden indirdiğiniz dosyaları çalıştırmamak ve derhal sistemden silmektir. Bilhassa. exe,.com,.vbs,.jpg vb. gibi uzantıları olan dosyalar birinci derecede risk grubunu oluşturan dosyalardır. Bu tür dosyaları açmadan hemen silmeniz olası bir tehlikeyi önlemenin en kolay ve en güvenilir yoludur. BİLİŞİM SUÇU İLE KARŞILAŞTIĞINIZDA YAPABİLECEKLERİNİZ Yasadışı siteler (web sayfaları) ile ilgili şikayetlerinizi bildirebileceğiniz ilgili ihbar adreslerini öğrenebilirsiniz. Şahsınız ile ilgili şikayetçi olduğunuz konular ile ilgili elde edebildiğiniz tüm deliler ile birlikte en yakın Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat ederek şikayetçi olabilirsiniz.il Emniyet Müdürlüğümüz tarafından yürütülmekte olan tüm tahkikatlarda Savcılık talimatı veya Mahkeme kararı esas alınmaktadır. Şikayetçi olduğunuz konular ile ilgili olarak yapılacak çalışma neticesinde ISP(İnternet Servis Sağlayıcının) yurt dışında bulunması durumunda Adli Makamlar tarafından yapılacak olan Adli İstinabe ile konunun takibi yapılabilmektedir. Şirketinize veya şahsınıza ait önemli bilgilerinizin yer aldığı bilgisayarınız ile özel güvenlik önlemleri almadan internete bağlanmayınız. İnternet ortamında %100 güvenliğin hiçbir zaman sağlanamayacağını unutmayın! Özellikle Chat ortamında bilgisayarınıza saldırılabileceğini; Chat de tanıştığınız kişilere şahsınız, aileniz, adres, telefon, işini v.s. konularda şahsi bilgilerinizi vermemeniz gerektiğini unutmayın! İnternet ortamında tanıştığınız kişilere kredi kartı bilgilerinizi vermeyin. İnternet üzerinden yapılan yazışmalarınızda karşınızdaki kurumlarla özel bir yöntemle yazışmanızda fayda olacaktır. Bu şekilde sizin adınıza birlikte ticaret yaptığınız şirketlere asılsız bilgiler veya sizi kötüleyici bilgiler gönderilse bile karşı taraf bunun sizden gelmediğine emin olacaktır. ZORUNLU OLMADIKÇA KREDİ LİMİTİ YÜKSEK KARTLARINIZI İNTERNET ALIŞVERİŞLERİNDE KULLANMAYINIZ HANGİ HALLERDE KREDİ KARTIYLA SUÇ İŞLENMİŞ OLUR? Başkasına ait banka ya da kredi kartının, her ne suretle olursa olsun ele geçirilmesinden sonra, sahibinin rızası olmadan kullanılması, başkasına kullandırılması, bu suretle failin kendisine ya da bir başkasına haksız yarar sağlaması, Sahibine verilmesi gereken bir banka ya da kredi kartının bunu elinde bulunduran kimse tarafından kullanılması ya da bir başkasına kullandırılması. DOĞANAY 9

10 RÖPORTAJ - YILMAZ ÖZDİL MOR inek* OLMALISINIZ HAZIRLAYANLAR: ZEYNEP DİLAN AÇKU-YASEMİN ÜLGEN İzmir doğumlu Yılmaz Özdil, Ege Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Gazetecilik bölümü mezunu. Mesleğe Yeni Asır gazetesinde muhabirlik yaparak başladı. Ardından Fatih Çekirge nin genel yayın yönetmenliği yaptığı Star gazetesinin kuruluşunda bulundu.star gazetesinden ayrıldıktan sonra Ciner Medya Grubu na geçti. Sabah gazetesinde köşe yazarlığı ve ATV haber genel yayın yönetmenliği görevlerinin üstlendi. ATV ve Sabah ın TMSF ye devredilmesinin ardından Hürriyet gazetesine geçti yılında Uğur Dündar ın sunduğu Star Ana Haber bülteninin yayın yönetmenliğini yapmaya başlayan Özdil, hâlen Hürriyet in üçüncü sayfasında halka bir şeyler anlatma çabasında. Yasemin Ülgen: Sizi ilk olarak nasıl keşfettiler? Yılmaz Özdil: Beni ilk olarak babam şoför diye keşfettiler; çünkü torpille girdim. Ben bu mesleğe girdiğimde çok küçüktüm. 17 yaşındaydım. Lise son bitti, hemen işe başladım. Bana o dönem çok eziyet çektiren bir haber müdürüm vardı. Bana şunu söyledi ve bu kulağıma küpe oldu. Belki size de olur. Gazetecilik bir meslek değil, bir yaşam biçimidir. İşinizi belli saatler arası, belirli mesailerde yapmayı düşünüyorsanız, gazetecilik doğru mesleğiniz değil. Herkes 12 saat çalışıyorsa siz 19 saat diye düşünün. Onu hayatınızın bir parçası yaparsanız ve yetenekliyseniz rakiplerinizi patır patır geçersiniz. Zeynep Dilan Akçu: Bizlere hep sizin kuşağınız en şanslısı diyorlar. Sizce günümüz şartlarındaki bizim kuşak mı, yoksa sizin kuşak mı daha şanslı? YÖ: Genelde gençlere siz çok şanslısınız derken aslında siz çok geri zekâlısınız demek isterler. Bu kuşak çatışması kaçınılmaz bir şey. Yarın öbür gün sizin de başınıza gelecek. Şimdi 10 DOĞANAY

11 teknoloji ile beraber sizin bir takım avantajlar sağladığınız gibi bir algılama var. Yani bizim dönemimizde ya da babalarımızın döneminde olmayan imkânlar bugün var. Bu doğru. Ama aynı zamanda bunun getirdiği sert bir rekabet de var. Yani bugünkü rekabet ortamı babalarınızın karşılaştığı rekabet ortamından daha zor. Ama sizin donanımınız daha iyi olduğu için onların aştığından daha kolay aşacaksınız. Aslında bizim gibi gelişmekte olan ülkeler, genç nüfusa sahip olan ülkeler, her zaman eskisinden daha iyi olacaktır. YÜ: Ayşe Arman ile olan röportajınızda ben gazeteci olmak istemeyen bir gazeteciyim, şu an seviyorum ama tutkuyla bağlı değilim demişsiniz. Peki, nasıl bu kadar başarılı olabiliyorsunuz? YÖ: Tutkuyla bağlı olmak gibi cümleler çikletten çıkan cümlelerdir. Önemli olan yaptığınız işi ahlakıyla yapabilme duygusudur. Kendimden örnek verirsem, ben köfteci de olsam köftelerim ço ksatardı. Çünkü bu, işini iyi yapma meselesidir. Sen işini iyi yapmak zorundasındır. Bir de mecbur insan kavramı vardır. Bize hayat bir takım roller biçer. Biz de mecburiyet karşısında yapmak zorunda kalırız. Mecbur kaldığın işi iyi yaparsan sorun çözülür. Ben de işimi en iyi yaptım. Biraz da bunların yanında şansa ihtiyacınız var. ZDA: Sizce insanların fikir üretmesi engelleniyor mu? YÖ: Evet, ama yeni bir şey değil. Yani geriye doğru gidersek, ümmet toplumundan ulus toplumuna geçmeye çalışan bir neslin çocuklarıyız. Bunun getirdiği bir takım sancılar olacak. Hep fikirlerinizi bastırmak isteyenler olacak ama siz söyleyeceksiniz. Teslim olmak yok! YÜ: Günümüzde kitle gazeteciliğinin tirajı artıyor, ama aslında hiç bizim için en yararlı olan, sağlam bilgiler alabileceğimiz tür fikir gazeteciliği değil mi? YÖ: Gelişmiş toplumlarda böyle bir ayrım söz konusu olabilir. Mesela İngiltere nin bir fikir gazetesi bir de kitle gazetesi vardır. Aynı şekilde Almanya, Amerika, Japonya... Ama bizde! Bizim hep övündüğümüz bir yanımız var hani, bir ayağımız batıda diğeri doğuda diye. Bunun getirdiği bir arabeskleşme var. Dolayısıyla Türkiye de fikir ve kitle gazeteciliği diye ayrılmaz. Bu yüzden gazetelerde hem fikir hem de popülerlik bulursunuz ve bu da kötü bir şey değildir. Yani aslında bu bir avantajdır. Amerikalıların sa- DOĞANAY 11

12 hip olamadığı bir avantaj! İki türü birlikte yaşar ve anlarız. ZDA: Sizce Türkiye de basın özgürlüğü var mı? YÖ: Şöyle var, ama özgürlüğün sınırı nedir bunu bilmemiz lazım. Ben kendi adıma konuşmak istiyorum. Bulunduğum grupta yani Aydın Doğan ın grubunda dilediğimi hukuk çerçevesinde yazabilme özgürlüğüne sahibim. Ama benim bu özgürlüğüm Türkiye de bunun var olduğunu göstermez. Bazı gruplarda, televizyonlarda sansür ve oto sansür yaygın şekilde uygulanır. Ama bu da o gazeteciden kaynaklanır. Eğer bulunduğu yerde sansür ve oto sansür varsa çalışmazsın olur biter. Bizim meslek diğerleri gibi olmamalı. Gazetecilikte çok para kazanabilirsiniz, ama para kazanmak için gazetecilik yapmamalısınız. YÜ: Sabah Gazetesi nden ayrıldığınızda bunun nedeni sansür müydü? YÖ: Hayır, benim orada yazılarıma sansür olmadı. TMSF Sabah a el koydu, ben de istifa ettim. Çünkü hükümetin kontrolündeki bir yerde çalışmak istemedim. ZDA: Okuduğum ve bildiğim kadarıyla tek gazeteci ve yazar başbakan Bülent Ecevit ti. Bundan sonraki hükümetlerde sizce böyle bir ışık var mı? YÖ: Gelebilir tabi. Hatta şu anda gazetede televizyonlarda çalışanların bütün sosyal haklarını rahmetli Bülent Ecevit e borçluyuz. Özüne bakarsak ben gazetecilerin siyasete girmesine karşıyım. Çünkü burada bir tepeden inme durumu söz konusu. Mesela ben, beni sevenlerin beni gazeteci olduğum için sevdiklerini düşünüyorum. Çok teklif olmasına rağmen gazeteciliği bırakıp siyasete girmedim. ZDA: Biz her gün haber toplama ve iletişim derslerimizde Berna Başkaya ve Ayten Şenkul hocalarımız eşliğinde sizin yazılarınızı okuyoruz. Ve sizin haberin bambaşka taraflarını ortaya koyduğunuzu görüyoruz. Bunun sırrı nedir? YÖ: Bunun cevabı yok. Bilemiyorum. Allah bize bir kafa vermiş bunu kullanacaksınız.3 tür yazar vardır. Bir tanesi Beyti dir köfte yapar yeşil köyde. Krallar gibidir. Çok lezizdir ama 2 gün üst üste gidemezsin sıkılırsın. Bir de Sultanahmet köftecisi vardır. Daha hızlıdır. Ama onu da taş çatlasın 3 gün yersin. Ama Mc Donalds her gün yersin. İşini Mc Donalds hale getirmek zorundasın. Böyle yapmayıp geri zekâlılar gibi yazarsanız okunmazsınız. Ben niye yazıyorum diye düşüneceksin. Modern bir insanın gazete okuma süresi 20 dakikadır. E bunun 5 dakikasını sana niye ayırsın ki? Bunu kavrayacaksın. Merak ettireceksin. Yarın sabah beni tekrar okutacak kadar merak ettirmelisin. İşte sır burada:) YÜ: Yeni yetişen gazetecilere tavsiyeleriniz neler? YÖ: Mor inek olacaksınız kızlar. Farklı olacaksınız. Başka türlü bu iş yürümez :) dil bileceksiniz. Siz işinizi çok iyi yapıyorsunuzdur. Biri gelir sırf dil biliyor diye önünüze geçer. Buna izin vermeyeceksiniz. İletişim fakültesi okumak zorunda değilsiniz. Bir alanda uzmanlaşmanız çok iyi olabilir. MERAKLISINA MOR İNEK : Yazar: Seth Godin / Sayfa Sayısı: 176 / Baskı Yılı: 2006 Dili: Türkçe / Yayınevi: Timaş Basım Dünya değişti. Ama şirketler aynı hızla bu değişime ayak uyduramadı. Büyük çabalarla oluşturduğunuz eski çözümler bir zamanlar işe yaradıysa da artık onlara daha fazla güvenemezsiniz. İyi olmak da yeterli değil. Her zamankinden daha değerli ve fark edilebilir olmanız gerekiyor. Bu yolda atacağınız ilk adım hükmündedir. İş dünyasının en cesur, en parlak ve en yenilikçi 33 işadamının (ve işkadınının) aklından çıkmış bir değişim çağrısıdır. Büyük Mor İnek kendi işlerinde başarılı olmuş işadamlarının (işkadınlarının) kendi hikayelerini anlatır. Bunlar sizi harekete geçirecek, ateşleyecek ve size ilham kıvılcımları verecek hikayeler... Unutulmaz müşteri hizmetleri, kendini işine adamış sıra dışı yönetici örnekleri, cesur kararlar ve efsanevi liderlikler.. Büyük Mor İnek fotokopi odasından yönetim kurulu odasına kadar şirketinizin her kademesinde büyüme ve değişim gerçekleştirmenize yardımcı olacak. Peki, bu yol yürümeye değer mi? Eğer büyümek istiyorsanız... Eğer bir makinenin dişlisi olmaktan yorulmuş, kalabalıkta duyulmayan bir ses olmaktan bıkmışsanız... Eğer siz ve şirketiniz Büyük Mor İnek bilmecesini çözmeye hevesliyse... Evet! Büyük Mor İnek fark edilebilir olmayı anlatan bir manifesto, oyunun kurallarını değiştiren bir buluştur. 12 DOĞANAY

13 HABERİ ARAŞTIRMA ANLAYABİLMEK HABER OKUMA KLAVUZU Haber! TV de haber. Radyoda haber.gazetede haber. İnternette her yerde her evde bir haber. Ana haber, ara haber, baba haber, flash haber... Günlük hayatımızın bir parçası haline gelen, kitle iletişim araçlarının olmazsa olmazı, iletişimin ana unsuru haberleri farklı bir açıdan ele aldık. Ne haberin aktörlerine baktık, ne yerine ne zamanına... Haberde kullanılan dile odaklandık. Artık haberlerin hikaye tarzında sunulduğu, TV de dizi film izler gibi haber izlemenin bile mümkün olduğu biraz abartılı olmakla birlikte gerçeğin bir parçası...gazete ve dergiler de bu anlamda bir değişme sürecindeler. Haber dillerini basite indirgemiş durumdalar. Buna rağmen bazı kavramları bilmeden haberi anlamak mümkün değil. Sizler için bu kavramları netleştirecek mini bir sözlük hazırladık. İşte o kavramlar; POLİTİKA MKYK: Merkez karar yönetim kurulu 5N 1K: ne, ne zaman, nerede, nasıl, neden, kim? sorularıdır. PM: Parti meclisi YSK: Yüksek Seçim Kurulu AYİM: Askeri Yüksek İdari Mahkemesi YAŞ: Yüksek Askeri Şura YARSAV: Yargıçlar ve Savcılar Birliği MGK: Milli Güvenlik Kurulu MİT: Milli İstihbarat Teşkilatı Kurultay: Gündemdeki sorunları konuşmak ve yeni kurullar seçmek için belli sürelerle yapılan toplantı Kabine: Bakanlar Kurulu Statüko: Süregelen durum ALAMODE (alamod) : Moda olan, ilgi çeken, çok tutulan BLAZER (bleyzır): Tek renkli klasik ceket. Kravaze çift sıra düşmeli ya da tek sıra düğmeli olabilir. CATWALK (ketvolk): Kedi yürüşünü andıran, podyum üzerindeki manken yürüşü CHİC (şik): Modaya uygun şıklık, zerafet COUTURE (kutür): Dikiş, dikişçilik, Terzilik Militan: Bir düşünce için savaşan, mücadele eden kimse Mahalle baskısı: Aynı fikirlere sahip grupların kendileri gibi düşünmeyenlere uyguladıkları psikolojik baskı Güruh: Değersiz, küçük görülen topluluk Faşizan: Demokratik düzen yerine aşırı ulusçuluk ve baskı düzeni kurmayı amaçlayan Tele kulak: Yasa dışı telefon dinlemeleri Eşgüdüm: ilişkilerin gelişebilmesi için koordinasyon, iletişim halinde olma Protokol: Diplomatlıkta, devletlerarasındaki ilişkilerde geçen yazışmalarda, resmi törenlerde, devlet başkanları ile onların temsilcileri arasındaki görüşmelerde uygulanan kurallar Müphemiyet: Belirsizlik FASHİONABLE (feşınıbıl): Modaya uygun FEMİNİN (feminen): Kadınsı LAME (lame): Altın veya gümüş varakla süslenmiş, madeni lifler kullanılarak dokunmuş kumaş VİNTAGE (Vintıc): Eski, geçmişe değin VOGUE (Vog): Beğenilme, tutulma, rağbet, itibar, seçkin bir moda dergisi MODA DOĞANAY 13

14 DIŞ HABERLER Eksen kayması: Bir ülkenin uzun süredir yürüttüğü dış politikasında değişikliğe gitmesi Jeostratejik: Bir coğrafyanın o bölge ya da dünya üzerinde askeri açıdan taşıdığı önem Ambargo: Yasak, engelleme Lobi: Çıkarları ortak olan grupların bir araya gelip egemen erk üzerinde çıkarları doğrultusunda baskı oluşturması Soykırım: Bir insan topluluğunu ulusal, dinsel v.b nedenlerle yok etme Senato: bazı ülkelerde yaş ve eğitimlerine göre seçilmiş parlamento üyelerinden oluşan meclis Memorandum: Muhtıra, bildiri Moratoryum: erteleme, erteletme Mutabakat: Uzlaşmaya varmak Diaspora: Herhangi bir ulusun veya inanç mensuplarının ana yurtları dışında azınlık olarak yaşadıkları yer Tampon bölge: İki devlet arasında, hudut boyunca, askerden arındırılmış toprak parçası Eşbaşkan: Bir kurul, toplantı veya kongrenin başkanlığını yapanlardan her biri. Konsensüs: Oybirliği Abluka: Kuşatma Mütekabiliyet: Karışıklılık Kıta sahanlığı: Karaları çevreleyen, 200 metre derinliğe kadar olan sığ deniz dipleri Transatlantik: Atlantik okyanusu nu aşan Hegemonya: Bir devletin başka bir devlet üzerindeki siyasal üstünlüğü ve baskısı Pentagon: ABD savunma bakanlığı SPK: Sermaye piyasası kurulu. İMKB: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Halka arz: Şirket hisse senetlerinin belirlenen bir fiyattan halka satılarak şirketin halka açılması veya halka açıklık oranının artması işlemi. Ciro: İş hacmi. Catering: yemek hizmeti. Cari açık: Bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olması Büyüme: Gayrisafi milli hasıladaki (veya gayrisafi yurtiçi hasıladaki) sabit fiyatları hesaplanan rakamsal değişme Kobi: Küçük ve orta boy işletmeler Fon: Belirli bir iş için gerektikçe harcanmak üzere ayrılıp işletilen para, kaynak Hazine: Devlet malının veya parasının saklandığı yer Kombio: Para yada para yerine geçen belgelerin değiştirilmesi işlemi Parite: İki ülke parasının karşılıklı değeri. Kayıt dışı ekonomi: Kayıda geçirilmeyerek devletten gizlenen ve bu nedenle denetlenemeyen ticari işlem Kredi notu: Ülke, kurum ve yatırım araçlarının güvenirlilik aralığını gösteren ve derecelendirme kuruluşları tarafından verilen not EPDK: Enerji piyasası düzenleme kurulu. Konsolidasyon: Borç değiştirme, birleştirme Bütçe: Devletin gelecek dönem içinde elde edeceği gelirlerle yapacağı giderleri bir arada gösteren belge Kur: Bir birim yabancı paranın ulusal para cinsinden fiyatı. Serbest piyasa: Üretimin bir plana göre değil isteğe göre yapıldığı, fiyatların arz ve talebe göre belirlendiği ekonomi Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artış İnovasyon: Yenilik. Resesyon: Durgunluk EKONOMİ KÜLTÜR-SANAT Küratör: Müze, kütüphane, sergi vb. yöneten ve etkinliklerini düzenleyen yetkili. Senfoni: Orkestra için bestelenmiş, birkaç bölümden oluşan uzun müzik eseri. Koreograf: Baleyi oluşturan adım ve figürleri düzenleyen sanatçı. Kaligrafi: Güzel yazı sanatı. Arya: Operalarda solistlerden birinin orkestra eşliğinde söylediği genellikle kendi içinde bütünlüğü olan parça. Bienal: İki yılda bir yapılan festival, gösteri ve sanat organizasyonu Trienal: Üç yılda bir düzenlenen organizasyon Reprodüksiyon: Bir sanat eserinin aslını bozmadan yapılan kopyası Müzayede: Açık artırma Prömiyer: Gösterim Armoni: İki veya daha çok sesin aynı anda kulağa hoş gelecek bir biçimdeki uyumu, harmoni Virtüöz: Bir enstrümanı ustalıkla çalan sanatçı Enstalasyon: Geleneksel sanat eserinin aksine, çevreden bağımsız bir sanat nesnesi içermeyip belirli bir mekan için yapılan sanat türü, yerleştirme sanatı. Mix: Karışık Single: Tek yada birkaç şarkının yer aldığı albüm Retrospektif: Bir sanatçının sanat hayatı boyunca yaptığı eserlerinden derlenen özel sergi Realizatör: Sahne tasarımcının düşüncelerini gerçeğe dönüştüren, sahneyi kuran kişi 14 DOĞANAY

15 ARAŞTIRMA TEPKİSİZLİĞE TEPKİ HAZIRLAYAN: CEYDA HAKDİYEN Artık haberleri izlemiyorum. Gazetelerde belirli yazarlar veya ekler dışında herhangi bir şey okumuyorum. Benim sıradan geçen bir günümde kaç kişinin sebepsiz yere öldürüldüğünü bilmek beni mutlu etmiyor. İzlediğimiz televizyon dizileri, filmler bizlere olmaması gereken şeyleri olağanmış gibi kabul ettirmeye çalışıyorlar. Etkilenmeye, bir şeylerin bizi yönlendirmesine o kadar alışık ve açığız ki, verilen kalıpları sorgulamadan, nedir bu demeden üzerimize giyiyoruz sadece. Bana uyar mı, bu ben miyim bile demiyoruz. Herkes yapıyorsa bende yapmalıyım mantığı işliyor doğrudan. Herkes kullanıyor diye mesaj bile çekemeyen insanların elinde, başka ihtiyaçları varken, milyarlık cep telefonları dolaşıyor. Tutan dizi karakterlerinin kopyaları sokakları dolduruyor. Şöyle bir yürüdüğünüzde birkaç tane Polat Alemdar görmeniz işten bile değil. Kötülüğü bile o kadar benimsedik ki tepki bile vermez olduk. Artık eşini döven bir adamın haberi bizde herhangi bir duygu uyandırmıyor. Normal görünüyor bir insanın ezilmesi, horlanması. Ya da şu sıralar çok popüler Fatmagül ün Suçu Ne?. Tecavüz gibi bir olayla dalga geçip, gülebiliyoruz. Yapılan katliamları çabucak unutabiliyoruz. Amerika Irak a saldırdığı zaman işkence görüntüleri televizyonda yayınlandığında verilen tepkiler, yapılan boykotlar ne kadar sürdü? Belki iki hafta, sonra herkes unuttu. O acıyı yaşayan insanlar hariç tabii.. Olaylara verdiğimiz tepkiler bir sonraki magazin haberine kadar sürüyor sadece. Vah vah diyoruz geçiyoruz. Gördüğümüzde tepkisiz bir şekilde Yine mi? diyor, kanalı değiştiriyoruz. O kadar normal ki yaşananlar.. Bir zamanlar gündemi kasıp kavuran olaylar arada aklımıza gelirse soruyoruz Bir Münevver vardı, ne oldu onun katiline? diye duygusuz bir biçimde. Birkaç saniyeliğine aklımıza geliyor, sonra yine unutuyoruz. Kendimize yapılanları unutmuyoruz bir tek. Hepimiz o kadar ben merkezli ve burnu büyük yaşıyoruz ki sanki onca şeyi umursamayan başkasıymışçasına en küçük hataları bile affetmiyoruz. Siliyoruz o insanları düşünmeden. Ama yılan bize dokunmadıkça hiçbir problem çıkmıyor. Yanındakinin başına gelene üzülmüyor artık insanlar neyse ki ben değildim deyip seviniyor. İyi ki ben değildim. Hepimiz o kadar kendimizin derdine düşmüş durumdayız ki, yüklerimiz altında ezilirken bir başkasını daha düşünmeye çabalamıyoruz. Fazla geliyor. Kaçmak, uzaklaşmak mümkün mü peki bu yanlışlıktan, kötülükten? Yaratılan vahşetten, dayatılan basmakalıplardan kaçmak belki bir yere, bir zamana kadar mümkün olabilir. Ama insan her yerde ve zamanda aynı olacak. İyilik içimizden geldiği gibi, kötülükte içimizden geliyor. Ve birilerinin içine yine kötülük doğacak ve bizler her kaçışımızda sadece süreci başa almış olacağız. Bugün biz baştan başlayabilseydik eğer sadece iyiliğin olduğu bir dünyaya, çocuklarımıza eskiyi anlatırken iyiliklerden daha çok bahsedebilirdik, bizlere anlatıldığı gibi, iyiliği yücelten hikâyeler yazardık belki, doğruluğun önemli bir erdem olduğunu anlatırdık onlara, sonra onlar tozpembe hikâyelerle büyüyüp, hayatın içinde daldıklarında bunların hiçbir değeri kalmamış olurdu yine. Yaşayarak, görerek öğrenirlerdi dürüstlüğün ve doğruluğun geçersiz olduğunu. Gerçek şu ki; insan var oldukça birbirinden ayrılamayacak; iyilik ve kötülük. Ama herkes kendi içindeki iyiliği korumayı başarabilirse belki, belki bir gün kaçmamızı gerektirmeyecek bir dünyada yaşabiliriz. Şu anda yaşadığımız dünyanın koşullarını sorguladım bu yazıyı yazarken fakat ne yazık ki benim de pek farkım kalmadığı için diğerlerinden, birkaç dakika sonra bende kaldığım yerden devam edeceğim umursamadan yaşamaya, aklıma geldikçe belki diyeceğim sadece. DOĞANAY 15