TÜP BEBEK BİLGİLENDİRME KILAVUZU

Transkript

1 Tüp Bebek tedavisine karar vermeden önce Uzman ekibimiz ile ÜCRETSİZ görüşme yapabilirsiniz. (0232) TÜP BEBEK BİLGİLENDİRME KILAVUZU Özel İrenbe Kadın Hastalıkları ve Doğum Dal Merkezi - Tüp Bebek Merkezi Talatpaşa Bulvarı 1436 Sokak No: 6 Alsancak - İZMİR Pbx Faks: Gsm: e-posta: irenbe@irenbe.com facebook.com/irenbe instagram.com/irenbe_ twitter.com/irenbe youtube.com/irenbe Özel İrenbe Kadın Hastalıkları ve Doğum Dal Merkezi - Tüp Bebek Merkezi

2 Sevgili Tüp Bebek Adayları, Bu kitapçığın amacı, size Yardımcı Üreme Teknikleri ve bu tekniklerin son basamağı olan Tüp Bebek tedavisinin ayrıntılarını özetlemektir. Konunun ayrıntıları ile ilgili sorularınızı veya sorunlarınızı bize danışmaktan çekinmeyiniz. İRENBE Tüp Bebek Merkezi, Kadın Sağlığı ve İnfertilite alanlarında 1983 yılından bu yana hizmet vermektedir. İlk kez 1993 yılında başlayan tüp bebek çalışmalarımıza, konusunda uzman yurt dışı merkezlerin desteği ve işbirliği ile 1998 yılında İzmir'in ilk Özel TÜP BEBEK MERKEZİ olma ünvanına sahip olmuştur. Dünya genelinde söz sahibi ve önemli tüp bebek merkezlerinin teknik alt yapı ve klinik uygulamalarını tamamını ünitemizde bulabilirsiniz. Merkezimizde uygulanan yöntemler; Mikroenjeksiyon (ICSI), IVF (In Vitro Fertilizasyon; Tüp Bebek), Yumurtlama tedavileri ve takipleri, Aşılama (IUI-Mikro çip yöntemiyle), mini tüp bebek tedavileri, Sperm değerlendirilmesi, Sperm yıkama ve Mikro-Çip ile Sperm seçimi, Embriyo Transferi (Taze veya dondurulmuş), Embriyo dondurma ve çözme işlemleri, YUMURTA dondurma çözme işlemleri, Preimlantasyon Genetik Tanı (PGT), ileri derecede şiddetli erkek sorunlarında Sperm bulma yöntemleri (TESA, Mikro TESE, TESE, PESA). İRENBE Tüp Bebek Merkezi olarak bugüne kadar hasta memnuniyetini ve her konuda bilgilendirme ve şeffaflığı ön planda tuttuk. Çünkü yardımcı üreme teknikleri uygulamaları klinik ve laboratuvarın uyumlu çalıştığı bir düzene ihtiyaç duyar. Ünitemizde, bu düzen ve disiplin konusunda başarılı, deneyimli, kaliteden ödün vermeyen bir EKİP bulunmaktadır. BAŞARI oranlarımızın giderek artması ve dünya geneliyle paralel gitmesi bize ayrıca mutluluk vermektedir. Bize Güvenin... Hayallerinizin gerçeğe dönüşmesi dileğiyle.

3 İNFERTİLİTE VE TÜP BEBEK NEDİR? DDoğal süreçte her ay üretilen 1 veya 2 yumurta düzenli adet gören kadının adet döneminin ortası günlerinde karın boşluğuna bırakılır. Tüp (Tuba uterine) denilen organ tarafından alınan yumurta, vajinadan gelen sperm ile tüpte buluşur ve döllenme tüp içerisinde gerçekleşir. 4-5 gün burada bekleyen ve rahme doğru yönlendirilen döllenmiş yumurta 5-6. gün civarında rahime ulaşır ve yerleşir. Böylece gebelik süreci başlar. Bu süreci etkileyen bir veya daha fazla sebep infertilite durumuna sebep olur. İnfertilite 1 yıl süreyle korunmasız, düzenli cinsel birlikteliğe rağmen gebeliğin elde edilememesi olarak tanımlanmaktadır. Çiftlerin yaklaşık %15 i yani her 6 çiftten 1 i üreme çağlarının herhangi bir döneminde bu sorunu yaşamaktadır. Sorun bazında kadına veya erkeğe ait oranlar %40 gibi eşit görünmektedir. %10-15 çiftte ise belirgin bir problem saptanamamaktadır (idiopatik= açıklanamayan infertilite) İnfertilitede de, diğer sağlık sorunlarında olduğu gibi asıl amaç nedenin öncelikle ortaya konmasıdır. Bu nedenle çiftler, hem kadın hem de erkek için yapılacak bazı tetkikler ile araştırılır. Bu tetkikler; Kan testleri (hormon analizleri; serolojik testler vb.) Adet döneminde yapılan jinekolojik ve ultrasonografik muayene. Rahim filmi (HSG=Histerosalpingografi) Semen analizi (spermiogram) (yıkamalı veya yıkamasız değerlendirme, morfolojik=görüntüsel değerlendirme) Gereken durumlarda Laparoskopi / Histeroskopi. Bu tanı yöntemlerine göre kişi ve eşinin bireysel durumları da göz önüne alınarak nasıl bir yaklaşım izleneceği, yardımcı üreme teknikleri kullanılıp kullanılmayacağı belirlenir. Tüp Bebek yani İN VİTRO FERTİLİZASYON her iki eşey hücresinin yani hem yumurtanın hem de spermin vücut dışına alınarak laboratuvar ortamında tüp içerisine döllenmesidir. KONVANSİYONEL YÖNTEM yani klasik tüp bebek tedavisinde yumurta hücresi laboratuvar ortamında belirli sayıda sperm ilave edilerek döllenmeye bırakılırken MİKROENJEKSİYON tedavisinde ise her bir yumurta hücresi ile tek bir sperm hücresi mikroskop altında enjekte edilmek suretiyle döllenir. Doğal süreçte sperm ve yumurtanın bir araya gelmesini etkileyen birçok sebep tüp bebek uygulamasını gerektirmektedir. -2-

4 Tüp bebek tedavisinin gerekli olduğu durumlar; 1) Kadına ait sebepler: Tüplerin tıkalı olması Yumurtlama problemleri (polikistik over, hipogonadotropik hipogonadizm) Azalmış yumurtalık (over) rezervi ve ileri yaş Endometriozis (çikolata kisti) 2) Erkeğe ait sebepler: Sperm sayı, yapı ve hareketliliğindeki problemler Sperm Morfolojisi Polikistik Over Hastalığı Erektil disfonksiyon (sertleşme problemleri) Genital organlara ait anatomik problemler (hipospadias, vas deferens-meni kanalı yokluğu veya tıkanıklığı vs) Hipogonadotropik hipogonadizm (beyinden gelen uyarıcı hormonların olmaması) 3) Açıklanamayan (idiopatik) infertilite 4) Tekrarlayan gebelik kayıpları olan ve genetik problem saptanan hastalarda sağlıklı embriyoyu belirlemek amacıyla Tüp Bebek Tedavisi uygulanır. 5) Anne veya babada, kalıtsal hastalık mevcudiyetinde sağlıklı embriyo ve sağlıklı gebelik elde etmek amacıyla, Tüp Bebek Tedavisi uygulanır. 6) Genetik analiz işlemi (PGD) gün embriyolara yapılan biyopsi işlemi sonrası, genetik laboratuvarlarında yapılan sağlıklı embriyoların tespiti ve sonrası (1-2 gün) sağlıklı embriyonun transfer edilmesi şeklinde yapılmaktadır. Sperm yapısal bozuklukları 1. Gün 2. Gün 3. Gün 4. Gün 5. Gün 6. Gün Embriyo Gelişimi -3-

5 TÜPBEBEK TEDAVİSİNDE SÜREÇ A) ÖN DEĞERLENDİRME İRENBE aynı zamanda bir Kadın Sağlığı Merkezi dir. Kliniğimize başvuran her kadın genel ve jinekolojik durumu açısından da değerlendirilir. Kişiye özgü bilgilere göre tam kan sayımı, kan grubu, açlık kan şekeri, lipid profili, bazı vitaminlerin kan düzeyi, tiroid fonksiyon testleri, rahim ağzı sürüntü değerlendirilmesi (pap smear), meme muayenesi - ultrasonografi ve mamografi yapılmaktadır. Bilinen hastalıklarınıza yönelik olarak gerekli konsültasyonlar da istenir. Adet döneminin genellikle 2. veya 3.günü yapılan muayene ile yumurtalık rezerviniz ve olası jinekolojik problemleriniz araştırılır. Gerekirse bazı hormon tetkikleri istenebilir. Adet dönemi bittikten hemen sonra rahim boşluğu ve tüplerin durumunu belirlemeye yönelik rahim filmi istenebilir. Erkek hasta ise 3-5 günlük cinsel perhizle sperm örneği verir. Sperm analizi problemli çıkan hastalarda 2-3 hafta arayla yeni bir örnek, gerekirse Ürolojik muayene, hormon analizi, genetik analiz istenebilir. Muayene ve tetkikler ile saptanan sorunlara yönelik olarak anestezi altında histeroskopi (rahim içi boşluğunun kamera ile gözlenmesi), laparoskopi (karın iç boşluğunun kamera ile değerlendirilmesi, gerekli müdahalenin yapılması=kapalı ameliyat) yapılması gerelebilir. Başvuran çiftlerde eğer mevcut ise sağlık problemlerinin (şeker hastalığı, guatr, kansızlık, kalp hastalığı) düzeltilmesi, vücut kitle endeksleri fazla olan hastaların kilo vermesi, sigara içiminin bırakılması tedavi başlamadan yapılması gereken yaklaşımlar olabilir. Gerekli görüldüğü takdirde eksik vitamin ve antioksidan ilaçların takviyesi de yapılabilir. Yumurtalık rezervi nedir? Her kadın dünyaya geldiğinde belirli sayıda yumurta hücresi ile doğar. Anne karnında iken bir kız çocuğunda, gebeliğin 20. haftasında 7 milyon civarında olan yumurta sayısı, bu haftadan itibaren giderek azalmakta, doğumda 2 milyon ve ergenlik döneminde 400 bine kadar düşmektedir. Normalde yok olmaya programlı bu hücreler her ay adet kanamasının ilk 5 günü seçilir ve genellikle bir veya iki tanesi olgunlaştırılır. Bir kadın tüm üreme çağı boyunca yumurtalarının yaklaşık 400 tanesini yumurtlayabilmektedir. Yumurtalık yaşı her zaman beden yaşı ile paralel gitmez. Her ne kadar 35 yaşından itibaren yumurtalık rezervindeki azalma daha belirgin hale gelse de bazı kadınlarda bu azalma son derece hızlı ve/veya erken seyredebilir. Genetik faktörler, sigara içme, kalitesiz yaşam koşulları, yumurtalığa yapılan cerrahiler, çikolata kistlerinin (endometrioma) varlığı kemoterapotik ajanlar, radyasyon da yumurta sayısını olumsuz etkileyebilmektedir. Hikâyelerinde bunlar olan hastalar daha erken değerlendirilmelidirler. Yumurta rezervini değerlendirmede kullanılan birçok yöntem AFC (ultrasonografik olarak adetliyken mevcut yumurta keseciklerinin sayısı) FSH-ESTRADİOL, AMH) tedaviye olan yanıtınızı belirlemekle beraber gebelik oranınızı her zaman net olarak göstermeyebilir. -4-

6 B) TEDAVİYE BAŞLAMA Tüp bebek tedavisinde sebep erkek faktörü olsa da kadın tedavi görmektedir. Tedavinin verimli olması için yeterli ve kaliteli yumurta ve sperm elde edilmesi esastır. Bu anlamda uygulanan birçok yumurta uyarılma protokolü mevcuttur. Bu tedavilerden hangisinin uygun olduğuna kişisel veriler (yaş, yumurta sayısı, vücut kitle endeksi, sigara içimi, işlem özelliği-pgd vs) ışığında karar verilir. Bu anlamda uygulanan tedaviler ve ilaçlar şöyledir; 1) Uzun protokol Genellikle yumurta rezervi yeterli hastalarda tedaviye başlanacak aydan bir önceki âdetin 21. günü başlar. Öncesinde doğum kontrol hapı da verilebilir. GnRH-analogları belirli dozlarda yapılarak vücudunuzun kendi kontrol sistemi baskılanır. Amaç yumurtalıklarınızın kontrolümüz dışında çalışmasını önlemektir. Bu ilaçlar yumurta toplanana kadar devam edilir. Adet olunca size uygun ayarlanan yumurta uyarıcı ilaçlar gün süreyle yapılır. 3) Co-flare ve mikrodoz protokol Bu tedavi daha çok yumurta rezervi azalmış hastalarda uygulanır. Co-flare protokolde tedavi âdetin 1 veya 2. günü GnRH agonisti başlanması ve ilerleyen günlerde yumurta uyarıcı ilaçların ilave edilmesi ile uygulanır. 4)Co-flare ve antagonist protokolün beraber uygulandığı modifiye protokol (ultrashort agonist +antagonist protokol) 5) Antagonist protokolde Klomifen sitrat veya letrozol 6) Ardışık uyarma Aynı siklus içinde iki kez uyarma (bu şekilde uygulama yumurta rezervi düşük olgularda fayda sağlamaktadır.) 2) Kısa protokol (antagonist) Adet kanamasının 2. veya 3.günü muayene sonrası yumurta uyarıcı ilaçlar başlanır. Tedaviye olan yanıtınıza göre tedavinin belirli günlerine yumurtalarınızın kendi halinde çatlamaması için GnRH-antagonist ilaçlar ilave edilir. Bu tedavi her hasta grubuna uygulanabildiği gibi daha çok yumurtalık rezervi az hastalarda uygulanır. -5-

7 C) TEDAVİNİN SÜRDÜRÜLMESİ Uygun protokolün seçimi sonrası gün süren takip dönemi başlar. Bu dönemde 3-4 kez kliniğe gelinerek ultrasonografik muayene ve gerekirse hormon analizi (estradiol, LH, progesteron) yapılarak tedaviye olan cevabınız kontrol edilir. Elde edilen sonuçlara göre ilaç ilavesi veya azaltılması yapılır. FOLLİKÜL adı verilen içi yumurta hücresi içeren sıvı dolu keseciklerin büyüklüğü yaklaşık 18 mm devam eder. Bu aşamada tedavinin titizlikle sürdürülmesi çok önemlidir. D) FİNAL AŞAMASI (YUMURTA OLGUNLAŞTIRILMASI VEYA ÇATLATMA) Folliküllerinizin büyüklüğü yaklaşık 18 mm e ulaşınca uygun iğneler uygulanarak yumurtalarınızın olgunlaşması ve kolayca alınabilen hale getirilmesi sağlanır. İlaç uygulandıktan saat sonra yumurta toplanması işlemi anestezi altında ve ultrason eşliğinde vajinal yoldan yapılır. -6-

8 YUMURTA TOPLANMASI (OPU Oocyte pick-up) İşlem damardan verilen anestezi altında yapılır. Özel tasarlanmış bir iğne ve pompa vasıtasıyla sıvı dolu kesecikler (folliküller) emilerek tüpe alınır. Laboratuvar ortamında incelenerek yumurtalar bu sıvı içerisinden ayrıştırılır. Sperm elde etme; Tedavi planlanırken erkek hasta ile ilgili veriler daha önceden elde edilmiştir. Buna göre yumurta toplanması günü 3-5 günlük perhiz olan eş taze meni(semen) örneği verir. Perhiz süresi takip dönemi sırasında hatırlatılır. Ciddi erkek faktörlü tedavi alan çiftlerde sperm örneği TESTİS veya EKLERİNDEN elde edilir. (TESA, MİKRO-TESE, PESA, MESA) İşlem için kullanılan örnekler dışında kalan materyal yasal süre zarfında saklanmaktadır. Daha önceki incelemelerde menide hareketli sperm bulunamamış hastalarda da TESE işlemi gerekebilir. Amaç daha kaliteli hareketli-canlı sperm örneği elde etmektir. -7-

9 LABORATUVAR AŞAMASI Yumurtalar elde edildikten sonra 3-4 saat özel hazırlanmış inkübatör adı verilen cihazlarda bekletilir. Bunu takiben etraflarındaki destek hücre yığınından (Cumulus ooforus-granüloza hücreleri) arındırma işlemi yapılır. Mikroskop altında yapılan inceleme sonrası olgun olup olmadığı belirlenir. Sperm sayısı 15 milyon ve üzeri, hareketliliği yeterli (% 40 ve üzeri), morfolojisi normal olan hastalarda klasik yöntem denilen her bir yumurta hücresinin etrafına 100 bin sperm olacak şekilde yapılan konvansiyonel yöntem uygulanabilir. Dünya genelindeki iyi klinikler uygun olan hastalarının % 25 ine bu yöntemi uygulamaktadırlar. Mikroenjeksiyonda ise her bir yumurta hücresine 1 sperm enjekte edilir. Bu yöntem genel olarak yumurta rezervi azalmış, az sayıda yumurta elde edilen, sperm sayısı az olan veya cerrahi yöntem ile sperm elde edilen hasta gruplarında uygulanmakla beraber diğer hasta gruplarında da uygulanabilmektedir. Mikroenjeksiyon yönteminde döllenme oranı %70-80 civarındadır. Döllenmenin gerçekleşip gerçekleşmediği genellikle döllenme işleminden saat sonra kontrol edilir (bir sonraki günün sabahı). Döllenme olmuş ise bölünme kontrolleri yapılır (KLİVAJ DÖNEMİ). Video takibindeki embriyolarda ise bu süreçler tamamen inkübatör içi otomatik olarak yapılmaktadır. Anne rahmine dönünceye kadar döllenmiş yumurtalar(embriyolar) anne rahmini taklit eden özel sıvılarda ve özel ortamlarda (inkübatör=ısısı ve gaz özelliği ayarlanmış cihazlar) bekletilir. -8-

10 EMBRİYO TRANSFERİ Taze embriyo transferinde genellikle 2-3. gün embriyo transferi yapılır. Uygun olan hastalarda (çok sayıda kaliteli embriyo varsa) 5. gün (blast) transferi de yapılabilir. Transfer işlemi ağrısız olup özel bir durum yoksa idrara sıkışık ve anestezisiz olarak uygulanır. Muayeneden farksızdır. Özel bir katatere yüklenen embriyolar, ultrason eşliğinde rahime nakledilir. Yumurta toplama işlemi günü başlanan progesteron ve türevi ilaçlar gebelik testine kadar kullanılmalıdır. beklenmedik endometrium problemleri, enfeksiyon, alerji, endometrium içi sıvı, PGD için embriyo biriktirme amacıyla da kullanılır. Embriyolarınız yasalarda belirtildiği üzere 5 yıl süreyle saklanabilmektedir. Son zamanlarda dondurulmuş ve çözülmüş embriyo transfer başarısı taze sikluslara göre daha fazla olduğu için ve ayrıca dış gebelik riski ise daha az olduğu için zaman problemi olmayan olgularda embriyo dondurma tercih sebebi haline gelmiştir. Ünitemizde seçilmiş olgularda, ileri yaş grubunda 3. ve 5. gün transferi bir arada da (ardışık transfer de) yapılabilmektedir. GEBELİK TESTİ EMBRİYO DONDURMA İşlem sonrası kaliteli embriyolarınız var ise günlerine göre 3 veya 5. gün dondurularak saklanır. Bu yöntem ileriki denemeler için maliyeti azaltmakta ve sonuçta gebelik şansınızı arttırmaktadır. Ayrıca embriyo dondurma, Yumurta toplama işlemini takiben 12 gün sonra kanda gebelik testi (b-hcg) yapılır. Pozitif çıkan hastalarda gebeliğin gidişinin sağlıklı olup olmadığının takibi için 2 gün sonra yeniden test yapılır. Düzenli artış izlenen hastalar son testten gün sonra ultrason kontrolüne çağrılır. Gebeliğin ilk 3 ayı ilaçlara belirtildiği düzende devam edilir. -9-

11 TEDAVİ SIRASINDA KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR A) TEDAVİYE YANIT VEREMEME Hastaların % 5 i uygun tedaviye rağmen tedaviye yanıt verememekte olup yumurta üretimi oluşamamaktadır. Bu olgularda yumurta sayısını ve kalitesini artırıcı ilaçlar(erkeklik hormon takviyeleri, antioksidanlar, büyüme hormonu) kullanılarak tedavi tekrar denenebilmektedir. B) ENFEKSİYON VE KANAMA Nadir görülen durumlardır. Tedavi döneminde antibiyotik kullanımı, aspirin kullanımının kesilmesi ve tedavi öncesi kan parametrelerinin incelenmesi ile gerekli önlemler alınır. C) AŞIRI UYARILMA SENDROMU(OHSS-Ovarian hyperstimulation syndrome) Genellikle bol yumurta geliştiren (polikistik over) genç ve zayıf vücut yapısında olan hastalarda görülen ciddi bir komplikasyondur. Temel sebep Östrojenin aşırı yükselmesine bağlı, sıvı ve elektrolit dengesizliği olup hemen daima HCG içeren çatlatma tedavileri sonrası geliştiği anlaşılmıştır. Tedaviye bağlı olarak damar dışı boşluklara sıvı kaçması, kanın yoğunlaşması nedeniyle problemler ortaya çıkar. Hastalığın oluşmaması için başta doğum kontrol hapı kullanımı, düşük doz aspirin, metformin, myoinositol gibi ilaçlar ve düşük doz yumurta uyarıcı ilaçların kullanımı gibi önlemler alınır. Tedavi aşamasında yakın takip, gerekirse kanda estradiol seviyesinin izlenmesi ve yüksek ise (4000 pg/ml nin üzeri) ilaçsız dönem takibi, hcg den kaçınma veya düşük doz hcg, ANALOGLA ÇATLATMA, cabergolin içeren ilaçlarla sıvı kaçağının azaltılması uygulanır. Bunlara rağmen risk devam ediyorsa bütün yumurtaların toplanması ve embriyoların dondurulması gerekebilir. Hemen daima bu hastalarda ilk 1 haftalık dönem çok önemlidir. Bol su ve diğer sıvı gıdaların alınması önerilir. Transfer yapılmasa bile hayati fonksiyonların takibi (idrar çıkışı, kan parametreleri, kilo takibi) sürer ve hastanın adet olması ile risk sona erer. Merkezimizde analog ile çatlatma ve embriyoların tamamının dondurulup daha sonra transferi tercih edilerek bu risk sıfıra yakın düzeye indirilmiştir. D) ÇOĞUL GEBELİK 2 veya daha fazla embriyo nakledilmekle gebelik oranı artmakla birlikte çoğul gebelik oranı da artmaktadır. Bu oran 2 embriyo transferinde %25-30 dur. Çoğul gebeliklerde erken gebelik kayıplarına, erken doğumlara ve diğer anne ve bebek komplikasyonlarına daha fazla rastlanmaktadır. Gebeliğe ait komplikasyonlar (istenmeyen sonuç) ikiz gebeliklerde 8 kat, üçüz gebeliklerde ise 30 kat artmaktadır. Bu nedenle yasalarla belirlendiği sayıda embriyo transferi yapılarak çoğul gebelik riski azaltılmaktadır. E) DIŞ GEBELİK Gebeliğin rahim boşluğu dışında yerleştiği durumdur. Özellikle dondurulmuş embriyo transfer sikluslarında dış gebelik riskinin taze embriyo sikluslarına göre daha az olduğu da ortaya konmuştur. Dondurulmuş embriyo transferi tercih edilmesi ile bu risk 5-10 kat azalmaktadır. -10-

12 -11-

13 TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE BAŞARIYI ARTIRAN UYGULAMALAR 1) ÇİFTE AİT TEDAVİLER İşlem için kullanılan yumurta ve sperm hücresinin kalitesinin artırılması için kilo verme, sigaranın bırakılması, genel sağlık problemlerinin düzeltilmesi önemlidir. Yumurta kalitesini ve sayısını artırmak için yumurtalık rezervi belirgin olarak azalmış hastalarda birkaç ay DHEA, Testosteron verilmesi yararlı olabilir. Kan şekeri dengesiz hastalarda kullanılan insülin duyarlılaştırıcı ilaçlar (myoinositol, metformin) yumurta verimini ve rahim içi zar yapısının iyileştirilmesini sağlamaktadır. Erkek faktörü olan çiftlerde uygun hastalara yapılan hormonal tedaviler, antioksidan tedavi sperm kalitesini artırabilir. Hücre zarında bulunan yağ moleküllerinin oksitlenmesi serbest radikallerin oluşmasına sebep olur. Bu serbest radikaller hücrelere zarar verir (hücre ölümü, kanser oluşumu vs).antioksidanlar bu radikallerin oluşmasını azaltırlar. Doğada bulunan güçlü antioksidanlar arasında A, C, E vitaminleri, selenyum, l-carnitine gibi aminoasitler, gingkobiloba, maca bitki özütleri, yeşil çay, keçiboynuzu, arı sütü sayılabilir. Bu maddelerin özellikle erkek infertil hastalarda, yumurta rezervi azalmış kadınlarda kullanımı hücre hasarını azaltarak gebelik başarısını arttırabilmekte olup kontrollü olarak tüp bebek tedavi öncesi kullanımları önerilmektedir. 2) TEDAVİ ÖNCESİ YAPILAN UYGULAMALAR Daha önceki takiplerinde normal olarak belirtilen hastaların % 30 unda rahim boşluğu problemlerine rastlanmaktadır. Bu nedenle rahim boşluğunun ince bir optik cihaz ile incelemesi (histeroskopi) buraya yapılan müdahalelerle (Endometrial scratching=rahim iç zarının çizilmesi) gebelik oranını artırabilmektedir. Ultrasonografik muayenelerinde şüpheli tüp problemi olan hastalarda tedavi öncesi rahim filmi gerekebilir. Tıkanmış tüp olan olgularda bu tüpün rahimle olan bağlantısının laparaskopik olarak kesilmesi veya histeroskopi ile tıkanması gebelik oranını artırmaktadır. Deneme başarısızlığı olan çiftlerin %7-10 da genetik problemler bulunabilir (bu oran fertil çiftlerde %3 tür). Genetik inceleme sonrası uygun hastalara PGD preimplanasyon genetik tanı) yapılabilir. Nadiren bazı kadınlarda embriyo tutunmasını engelleyen pıhtılaşma problemleri olabilir. Daha önce 2 kez kaliteli embriyo transferine rağmen gebe kalamayan hastalarda pıhtılaşma faktörleri araştırılıp uygun hastalara uygun tedavi ile başarı artabilmektedir. -12-

14 3) TEDAVİ DÖNEMİNDE YAPILAN UYGULAMALAR Yumurta rezervi kötü olan hastalarda tedaviye ilave kullanılan BÜYÜME HORMONU yumurta olgunlaşmasını ve kalitesini artırmaktadır. Daha önceki protokolle gebelik elde edilemeyen hastalarda protokol değişikliği, ilaçlara rağmen yanıt alınmayan hastalarda doğal takip, az miktarda ilaç uygulamaları veya antiöstrojen ilaç uygulaması yumurta ve embriyo elde edilme şansını artırabilmektedir. Genetik problemi olan hastalar (translokasyon, taşıyıcı hastalık, tekrarlayan gebelik kayıpları) da elde edilen embriyolara PGD (PREİMPLANTASYON GENETİK TANI) işlemi yapılmalıdır. Elde edilen embriyolar gelişmelerinin Günü biyopsi işlemine tabi tutulur. Gönderilen hücreler genetik olarak incelenir. İnceleme sonrası normal olanlar transfer edilir. Video ile embriyo takibi morfolojik olarak yapılan değerlendirmenin subjektifliğini gideren bir yöntem olup normal büyüme ve bölünme eğiliminde olan en kaliteli embriyoyu seçme şansı sunar. Endometrioması (çikolata kisti) olan over rezervi yeterli hastalarda hastalığın 2 ay süreyle DEPO GNRH ANALOG baskılanması veya 6-8 hafta doğum kontrol hapı verilmesi sonrası embriyo transferinin yapılması başarıyı artırmaktadır. Daha önce başarısız denemeleri olan hastalarda 3.gün en iyi embriyoyu seçip kalanlardan 5.güne kadar gidebilenlerden ilave transfer yapılması da gebelik şansını artırmaktadır (ARDIŞIK TRANSFER) Şiddetli erkek faktörü olan olgularda kaliteli sperm seçimi için özel bir mikroskopla büyütmeyi artırıp spermin daha detaylı incelenmesi (İMSİ), yapısal olarak düzgün ve olgun spermin seçimi için özel bir madde (hyaluronat) ile kaplı kapların kullanımı (PICSI) ve mikrotübüler kanallarda spermin kendi doğal ortamında yarışıp (çip teknolojisi) DNA sı iyi olanların ayrışması gebelik oranını arttırabilmektedir. Doğal ortamda embriyo tutunmasını artıran bazı doğal moleküllerin kültür ortamına ilave edilmesi, tedavi döneminde rahimiçi zarı ince kalan (6 mm nin altı) hastalarda bağışıklık sistemini uyarıcı ilaçlarla rahim boşluğunun yıkanması (NEUPOGEN) gebelik oranını arttırabilmektedir. (GEBELİK AŞISI) -13-

15 MERKEZİMİZDE TEDAVİYE BAŞLAMA KRİTERLERİ Sevgili Tüp Bebek Adayları; İRENBE Tüp Bebek Ünitesinde tedaviye başlamak üzeresiniz. Tedavinizde herhangi bir aksama olmaması için lütfen aşağıda listelenen maddeleri dikkatlice okuyarak sizden istenen belgeleri en kısa zamanda merkezimize ulaştırınız. Konuyla ilgili sorularınızı bize iletebilir ve ayrıntılı açıklama isteyebilirsiniz. Size verilen muayene randevularına uyunuz ve önerilen ilaç ve diğer uygulamaları titizlikle yerine getiriniz. Unutmayın; tüm çabamız sağlıklı bir gebeliğe ulaşmanız içindir. Size önerilen tedavi, ilaç ve diğer tıbbi uygulamalar ile ilgili ayrıntılı açıklama istemek hakkınız her zaman saklıdır. Yasaların belirlediği çerçevede ileri derecede titizlikle, yıllara dayanan deneyim ve bilgi birikimiyle, modern teknolojik gelişmeleri yakalayan donanımı ve iletişime açık, konusunda uzman ekibi ile İRENBE, SİZİ tedavide ekibin bir üyesi olarak kabul etmektedir. Her türlü bilgilendirilme hakkınıza saygılı bir HASTA DOSTU tedavi politikası izlemek bizim için önemlidir. Tedavi programına girmek için neler gerekir? (Sağlık Bakanlığı nın talep ettiği zorunlu belgeler) 1) NÜFUS CÜZDAN FOTOKOPİLERİ (Kadın ve Erkek) 2) VUKUATLI NÜFUS KAYIT ÖRNEĞİ (Nüfus Müdürlüğün den alınır) 3) 1 ER ADET FOTOĞRAF (Son 6 ay içerisinde çekilmiş) 4) RIZA FORMLARININ OKUNMASI VE İMZALANMASI Size reçete edilecek ilaçlarınızın temin edilmesi ve tedavi paketi ödemeleri ile ilgili ayrıntıları ilgili hemşirelerle görüşünüz. İlaçlarınızı tedaviden önce temin etmeli ve size belirtilen zamanda tedavi paketi ödemesini yapmalısınız. Sağlıklı bir gebeliğe ulaşmanız dileğiyle. -14-

16 İRENBE TÜP BEBEK MERKEZİ SAĞLIK EKİBİ Op Dr A. Refik KELEŞ Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof Dr Ümit İNCEBOZ Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op Dr Kaan BOZKURT Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op Dr İsmail KÜÇÜK Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Zerrin SERTKAYA Embriyolog Yalçın Kürşat YARAMANCI Laboratuvar Teknikeri Banu BOZ Embriyolog -15-

17 TÜP BEBEKTE BAŞARI İÇİN ALTIN ÖĞÜTLER Sizden önce bu yöntemle bebek sahibi olan milyonlarca çift olduğunu biliyor muydunuz? Tedavinizin başarılı olması için pozitif düşünmeye başlamalısınız. Tedavi sürecinde stres olumsuz bir faktördür. Doktorunuzla ve yakınlarınızla endişelerinizi paylaşın. Muayeneler ve sonrasındaki görüşme sırasında yanınızda eşinizin veya yakın bir arkadaşınızın bulunması yararlı olabilir. Sorularınızı randevunuza gelmeden bir yere yazın, sorun, aldığınız yanıtları ve tedavinizle ilgili söylenenleri not edin. Önerilen ilaç tedavilerini titizlikle uygulayın. İlaçlarınızı nasıl kullanacağınızdan emin olamadıysanız veya yanlış uyguladığınızdan şüpheleniyorsanız merkeze ulaşın ve teyit alın. Size verilen bilgilendirme kitapçıklarını okumanız, tedavi sürecindeki aşamaları bilmeniz tedaviye uyumunuzu ve böylece de başarınızı arttıracaktır. Unutmayın; siz de tedavi ekibinin bir parçasısınız. Takımdaki herkes rolünü iyi ve doğru oynamalı ki sonuç zafer olsun. Sağlınıza özen gösterin. Beslenmeniz, uykunuz şimdi daha da önemli. Düzenli beslenin, sebze, meyve ve bol sıvı tüketimine dikkat edin. Günde 8 saat uyumalı, geç yatmamalı ve sabah erken kalkmalısınız. Çalışıyorsanız, temponuzu biraz azaltmaya gayret edin. Yorgunluk tedavinizi olumsuz etkileyebilir. Gün içinde küçük molalar vererek bedeninizi ve ruhunuzu dinlendirmeye gayret edin. Kullanacağınız ilaçları iyice öğrenin ve nereden ne zaman temin edeceğinizi kararlaştırın. Gerekli adres ve telefonları not edin. Sigara içiyorsanız bırakmalısınız. Sigara %13 oranında infertilite nedenidir ve hem yumurta hem de sperm kalitesini olumsuz etkilemektedir. Stresle baş etme tekniklerinden faydalanın, gevşeme tekniklerini kullanın. Derin nefesler almak, olumlu düşünmek (mutlu düşünce kavramı) doğa yürüyüşleri, dikkatinizi dağıtacak hobilerinizle uğraşmak, günlük tutmak işe yarayabilir. Akupunktur vb tamamlayıcı tıp yöntemleri konusunda ekibimizden bilgi alabilirsiniz. Tüm çabalarınıza rağmen stresiniz artıyorsa profesyonel yardım almalısınız. Psikolog veya psikiyatrist eşliğinde daha rahat bir tedavi dönemi geçirebilirsiniz. Başaracağınıza inanın. Olumlu konsantrasyon ve inanmak başarının ilk adımlarıdır. -16-