İLK 1000 sanayi FİRMAsı ARASINDA YER ALAN. Türkiye nin ikinci LİSTESİNE GİREN SANAYİ ŞAMPİYONLARINI.

Transkript

1

2

3

4

5 İLK 1000 sanayi FİRMAsı ARASINDA YER ALAN Türkiye nin ikinci LİSTESİNE GİREN SANAYİ ŞAMPİYONLARINI K U T L A R

6

7

8

9 BAŞYAZI İSO İkinci 500: KOBİ lerin Aynası İstanbul Sanayi Odası olarak 47 yıldır sürdürdüğümüz Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının yanı sıra 1997 den itibaren Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasıyla nispeten daha KOBİ nitelikli kuruluşların performansını da mercek altına almaya çalışıyoruz. Her yıl yeniliklerle zenginleştirmeye çalıştığımız araştırmamız kapsamında bu yıl da önemli bir değişikliğe imza atarak anket verilerini elektronik ortamda toplamaya başladık. Önümüzdeki yıllarda bu yeni uygulamayı daha etkin hale getirmek ve araştırmayı başka yeniliklerle geliştirmek öncelikli hedeflerimiz arasında. Araştırmanın 2014 verilerine baktığımızda ilk göze çarpan sonuçlardan biri İkinci 500 ün toplam üretimden satışları 2014 te yüzde 12,9 artış göstermiş. Bu artış 2013 e göre daha başarılı bir performansa işaret ederken, kârlılıkta da daha olumlu bir tabloyla karşılaşıyoruz. Vergi öncesi dönem kârı, 2013 te özellikle finansman giderlerindeki artış nedeniyle ciddi bir düşüş kaydederken 2014 te güçlü bir toparlanma göstermiş. Aynı dönemde faiz, amortisman ve vergi öncesi kârın (EBITDA) net satışlara oranla yüzde 9,4 ten yüzde 10,9 a yükselmesi de firmalarımızın operasyonel kârlılığının olumlu yönde geliştiğini teyit ediyor. Finansman tarafına baktığımızda, İkinci 500 ün borçlanma hızının 2014 te yavaşladığını ve özkaynak finansmanına nispeten daha fazla ağırlık verilebildiğini görmekten memnuniyet duyuyoruz. Ayrıca özellikle mali borçlarda uzun vadeli kaynak bulma imkanlarının artmış olması da sevindirici. Ne var ki dünya ortalaması yüzde 70 civarında olan borç/özkaynak oranının 2014 te bir önceki yıla göre azalmasına rağmen halen yüzde 150 lerin üzerinde olması, finansman yönünden kırılganlığın yüksek olduğunu gösteriyor. Erdal Bahçıvan İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ülkemiz sanayi sektörünün yüksek katma değer ve ileri teknoloji temelinde bir dönüşüm geçirmesi, ekonomik büyümenin sağlıklı ve sürdürülebilir bir patikaya oturması açısından vazgeçilmez bir ihtiyaç. Bu bağlamda AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranla geçen seneye göre hafif bir artış göstermesine rağmen halen yüzde 0,31 gibi düşük seviyelerde kalması, bu alanda henüz yeterli yol alamadığımızı ortaya koymaktadır. Diğer yandan 2014 te yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerimizin İkinci 500 katma değeri içerisindeki payı yüzde 4,6 dan yüzde 4,3 e gerilemiş olmasına rağmen ilk 500 e göre daha yüksektir. Bu bağlamda KOBİ lerin potansiyeline ve teknoloji faaliyetlerine verilecek desteğin önemini bir kez daha vurgulamak istiyorum. İstanbul Sanayi Odası olarak İkinci 500 de yer alan firmalarımızın, sanayimizin ihtiyaç duyduğu atılım için büyük bir önem taşıdığı kanaatindeyiz. Bu bağlamda İkinci 500 listesine giren tüm firmalarımızı kutluyor, başarılarının devamını diliyorum. Ayrıca büyük bir özen ve emekle çalışmamızı hazırlayan Ekonomik Araştırmalar Şubemize ve yorumlarıyla çalışmamıza derinlik katan değerli akademisyen ve danışmanlarımıza teşekkür ediyorum. l5

10 İÇİNDEKİLER 5 BAŞYAZI İSO İkinci 500: KOBİ lerin Aynası 11 TÜRKİYE NİN İKİNCİ 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU 2014 TEMEL GÖSTERGELER 14 Ekonomik Büyüklükler 18 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 50 lik Gruplara Göre Dağılımı 20 İhracat Performansı 22 Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşlar 24 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İçinde İSO Üyeleri TEMEL FİNANSAL GÖSTERGELER 26 Kaynak Yapısı 28 Mali Borçlar 30 Finansal Oranlar KÂRLILIK GÖSTERGELERİ 34 Kârlılık Oranları 36 Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr 37 Kümülatif Gelir Tablosu 38 Faaliyet Kârı 39 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler KATMA DEĞER, ETKİNLİK VE VERİMLİLİK 42 Net Katma Değer 44 İstihdam ve Brüt Katma Değer 46 Devir Hızları 48 İşgücü Verimliliği TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ 50 Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri 51 Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değer SIRALAMA yılı Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 86 İSO İKİNCİ 500 DEĞERLENDİRME SONUÇLARI SEKTÖREL VERİLER 92 Sektörel Seçilmiş Büyüklükler 98 Faktör Gelirleri Dağılımı ve Seçilmiş Diğer Büyüklükler 104 Bazı Oranlar ve Çalışan Başına Düşen Büyüklükler 110 YÖNTEM, TANIM VE AÇIKLAMALAR 112 FAALİYET KODLARI-SERMAYE DAĞILIMI 114 SEKTÖREL SIRALAMALAR 130 ALFABETİK SIRALAMALAR YORUMLAR 146 Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu 2014 Yılında Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu na Etkileri 150 Ferda Besli İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda EBITDA Oranları Bağlamında Operasyonel Kârlılık ve Finansman Yükü 156 Erkin Şahinöz Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Bağlamında 2014 Yılı Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması Sonuçları 6 l TEMMUZ 2015

11 İSTANBUL SANAYİ ODASI DERGİSİ TEMMUZ 2015 ÖZEL SAYI İMTİYAZ SAHİBİ İSTANBUL SANAYİ ODASI ADINA YÖNETİM KURULU BAŞKANI Erdal Bahçıvan YAYIN KURULU Sultan Tepe, M. Serol Acarkan, Mehmet Ağrikli, Ali Sami Aydın, Aynur Ayhan, Ömer İltan Bilgin, Mehmet Ata Ceylan, Celal Çicek, Mustafa Güler, Cemal Keleş, Arzu Aslan Kesimer, Erol Kiresepi, Mehmet Selçuk Sadır, Sabahattin Şen, Baha Telli, Mehmet Umur, Ahmet Samet Yapar SORUMLU GENEL YAYIN MÜDÜRÜ Melek Us GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ Asım Aslan İDARE YERİ VE REKLAM REZERVASYON Meşrutiyet Caddesi No: 62 Tepebaşı - İstanbul Tel: (0212) dan Faks: (0212) YAYINA HAZIRLIK Baskı Promat Basım ve Yayın A.Ş. Orhangazi Mah Sok. No: 34 Esenyurt-İstanbul Telefon info@promat.com.tr Sertifika No Baskı Tarihi Temmuz 2015 Aylık Sanayi ve Ekonomi Dergisi özel sayısıdır. İSO İkinci 500 / 2015 İstanbul Sanayi Odası/ 5846 sayılı kanuna göre tüm hakları saklıdır. İzinsiz hiçbir şekilde çoğaltılamaz, kopyalanamaz ve yayınlanamaz. Çalışmada yer alan bilgi ve analizlerin kopyalanması ya da çoğaltılarak kullanılması yolu ile oluşabilecek hata veya eksikliklerden dolayı İSO nun herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. REKLAM İNDEKSİ EKOL OFSET ANADOLU ISUZU TEXİM KIVANÇ TEKSTİL DALGAKIRAN ALBOND İBA KARYER DORUKNET ODE AKBANK TEKSAN JENERATÖR MAKİNE TANITIM GRUBU HİSARLAR RİTAŞ ŞAHİN SUCUKLARI SERHAT HADDECİLİK TEB KURUKAHVECİ MEHMET EFENDİ İSO-ONLINE HİZMETLER KARACASU KATSAN GIDA İSO-KAPASİTE RAPORU AYHAN SEZER CASELLA ATEŞSAN ÖN KAPAK Ç ÖN KAPAK Ç ARKA YÜZ ARKA KAPAK İÇİ ARKA KAPAK l 7

12 Gelecek için Sürdürülebilirlik

13 CO2 HC Çevre Dostu Isı Eşanjörleri 67 Ülkeye İhracat Karyer standart ve özel üretim Eşanjör, Hava Soğutmalı Kondenser, DX-Evaporatör, Isıtma ve Soğutma Bataryası, Kuru Soğutucu ve Havadan Havaya Isı ve Toplam Enerji Geri Kazanım eşanjörleri üretmektedir. Karyer güncel kullanımı artan soğutma ve klima gazlarına (R 290 Propane, R 600a Isobutane, CO2) uygun çevre dostu eşanjörler için tasarım ve proses geliştirme konularında çalışmaktadır.

14

15 İSO İKİNCİ 500 Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2014 İstanbul Sanayi Odası Ekonomik Araştırmalar Şubesi İstanbul Sanayi Odası 47 yıldır sürdürmekte olduğu Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-İSO 500 araştırmasının yanı sıra 1997 den bu yana Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-İSO İkinci 500 araştırmasını da hazırlayarak kamuoyuna sunmaktadır yılı Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması sonuçları İSO Sanayi dergisinin Temmuz 2014 özel sayısı ile açıklanmış bulunmaktadır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması kapsamında geçen yıl ilk kez başlanan üç önemli yeniliğe bu yıl da yer verilmektedir. Bunlardan ilki sektör sınıflandırmalarında NACE Rev. 2 sektör sınıflandırmasının kullanılmasıdır. İkinci yenilik çalışmanın içeriğinin yeni konu başlıkları ve değerlendirmeleri ile zenginleştirilmesidir. Üçüncü yenilik ise başta FAVÖK veya uluslararası kısaltması olan EBITDA olmak üzere yeni göstergelerin bu yıl da kullanılmasıdır yılının yeniliği ise araştırmanın temelini oluşturan anket verilerinin elektronik ortamda toplanmasıdır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının temel amacı, Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nu izleyen sanayi kuruluşlarının tespit edilmesi olmakla birlikte, sıralamada yer alan kuruluşların toplulaştırılmış bilançoları ve gelir tabloları ile karşılaştırmalı analiz ve değerlendirmeler de yapılmaktadır. Analiz ve değerlendirmeler temel ekonomik göstergeler, finansal oranlar, kârlılık, katma değer ve verimlilik ile teknoloji faaliyetleri başlıklarında gerçekleştirilmektedir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması, sanayi sektörü kapsamında hazırlanmakta ve sıralama üretimden satışlar kriterine göre yapılmaktadır. Bu nedenle büyüklük kriteri kuruluşların sınai faaliyetleri olmaktadır. Sanayi faaliyetleri başlığı altında madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi ve elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemleri sektörleri yer almaktadır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamına giren kuruluşlar üretimden satışlar büyüklüklerine göre sıralanırken, bazı kuruluşların isimleri ve o kuruluşa ait bilgiler boş olabilmektedir. Bu sıralarda yer alan l 11

16 İSO İKİNCİ 500 kuruluşlar, çalışmaya katılmakla birlikte verdikleri bilgilerin tümünün veya bir kısmının kamuoyu ile paylaşılmasını istememişlerdir. Çalışmanın bütünlüğü açısından bilgilerini açıklamayan kuruluşlar da çalışma kapsamına alınmakta olup; bu kuruluşlara ait bilgiler ilgili tüm değerlendirmelerde kullanılmakta, ancak kamuoyu ile paylaşılmamaktadır yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasına 95 yeni fi rma girmiştir. Bunlardan 27 si 2013 yılında Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında yer alırken, bu yıl İkinci 500 e gerilemiştir. 68 kuruluş ise geçen yılki İSO 1000 sıralamasının dışından gelerek sıralamaya girme başarısı göstermiştir. Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda olduğu gibi İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun performansı da Türk sanayinin büyümesini ve gelişmesini etkilemekte ve belirleyicisi olmaktadır. Bu itibarla İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı katma değerin toplam sanayi katma değeri ve GSYH içindeki payı önemli göstergeler olarak ön plana çıkmaktadır. İSO İkinci 500 ün temel fiyatlarla yarattığı katma değerin sanayi katma değeri içindeki payı 2013 yılında yüzde 4,7 iken, 2014 yılında yüzde 4,8 olmuştur. İkinci 500 ün üretici fiyatlarıyla yarattığı toplam katma değerin GSYH içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 0,95 iken, 2014 yılında yüzde 0,99 olmuştur. Üretici fi yatlarıyla hesaplandığında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 2013 yılında yaklaşık yüzde 11,3 ü kadar katma değer yaratırken, bu oran 2014 yılında yüzde 13,2 ye yükselmiştir. Bu sonuçlara göre İSO 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu nun üretici fiyatlarıyla yarattığı katma değerin milli gelir içindeki payı 2013 yılında yüzde 9,3 iken, 2014 yılında yüzde 8,5 olarak gerçekleşmiştir. İSO 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu nun temel fiyatlarla yarattığı toplam katma değerin Türk sanayi sektörü içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 27,3 iken, 2014 yılında yüzde 26,3 olarak gerçekleşmiştir. Sıralamalar İSO İkinci 500 çalışmasında üretimden satışlar, kâr, ihracat ve yaratılan katma değer itibarıyla yapılan sıralamalarda farklı kuruluşların ilk sıralarda yer aldıkları görülmektedir. İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamalarından farklı olarak ortaya çıkan bu eğilim 2014 yılında da devam etmiştir. Üretimden Satışlara Göre En Büyükler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2014 yılında üretimden satışlara göre ilk sırayı 2013 yılında Birinci 500 içinde 492. sırada yer alan Hekimoğlu Un Fabrikası Tic. ve San. A.Ş. almıştır. İkinci sırada 2013 yılında İkinci 500 arasında 184. sırada yer alan ORMA Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. bulunmaktadır yılında üretimden satışlara göre üçüncü büyük kuruluş BAŞTAŞ Başkent Çimento San. ve Tic. A.Ş. dir. Bu kuruluş 2013 yılında İkinci 500 arasında 21. sırada yer almıştır yılında üretimden satışlara göre ilk on sırada yer alan kuruluşlardan hiçbiri 2013 yılındaki en büyük ilk on kuruluş arasında yer almamıştır. Üretimden Satışlara Göre İlk Üç Kuruluş Genel Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (Satış Vergileri Hariç) Hekimoğlu Un TL ORMA Orman Mahsulleri BAŞTAŞ Başkent Çimento TL TL Yaratılan Katma Değerde En Büyükler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında kuruluşlar yarattıkları katma değer itibarıyla sıralanmaktadır. Çalışmada kuruluşların yarattıkları brüt katma değer hesaplanmakta ve üretici fiyatları ile sunulmaktadır. Buna göre 2014 yılında üretici fiyatlarıyla en yüksek katma değer yaratan ilk üç firmadan sadece biri isminin açıklanmasını istemiştir. İlk ve üçüncü kuruluş isminin açıklanmasını istememiştir. Üretici fiyatlarıyla en yüksek katma değer yaratan ikinci kuruluş ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. olmuştur. Yaratılan Katma Değere Göre İlk Üç Kuruluş Genel Sıra No Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) ÇİMTAŞ Çelik İmalat TL l TEMMUZ 2015

17 En Fazla Kâr Eden Kuruluşlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında kuruluşlar vergi öncesi kâr büyüklükleri ile sıralanmaktadır yılında en fazla kâr eden kuruluşlar sıralamasında 2013 yılına göre önemli değişiklikler yaşanmıştır yılında en fazla kâr eden kuruluş ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. olurken, ikinci sıradaki kuruluş isminin açıklanmasını istememiştir. En fazla kâr elde eden üçüncü kuruluş ise ÇİNKOM Çinko Kurşun Metal ve Madencilik San. Tic. A.Ş. olmuştur. En Fazla Kâr Eden İlk Üç Kuruluş Genel Sıra No Dönem Kârı (V.Ö.) ÇİMTAŞ Çelik TL ÇİNKOM Çinko Kurşun TL En Fazla İhracat Yapan Kuruluşlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında bir başka önemli sıralama en fazla ihracat yapan kuruluşlar sıralamasıdır yılında en çok ihracat gerçekleştiren kuruluş Prekons İnşaat Sanayi A.Ş. olmuştur. İkinci sırada ATK Tekstil San. ve Tic. A.Ş., üçüncü sırada ise Cevher Döküm Sanayii A.Ş. yer almıştır. En Fazla İhracat Yapan İlk Üç Kuruluş Genel Sıra No İhracat (Bin $) Prekons İnşaat ATK Tekstil Cevher Döküm l 13

18 TEMEL GÖSTERGELER Ekonomik Büyüklükler Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasının temel göstergeler bölümünde toplulaştırılmış ekonomik büyüklüklerde 2014 yılında yaşanan gelişmeler 2013 yılı ile karşılaştırmalı olarak sunulmakta ve değerlendirilmektedir yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde 494 özel ve 6 kamu kuruluşu yer almıştır yılında 496 özel, 4 kamu kuruluşu İkinci 500 içinde sıralanmıştır yılında İSO 1000 içinde sadece 17 kamu kuruluşu yer almıştır. Bu nedenle Birinci ve İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu ndaki gelişmeleri büyük ölçüde özel kuruluşlar şekillendirmektedir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun temel göstergeleri ile temel göstergelerinde yaşanan değişimler tablolarda sunulmakta ve değerlendirilmektedir yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretimden satışları cari fiyatlarla yüzde 12,9 oranında artarak 71.8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Üretimden satışlardaki artış Birinci 500 deki yüzde 10 luk artışın üzerinde gerçekleşmiştir. Özel sektör kuruluşlarında artış yüzde 12,5, kamu kuruluşlarında ise yüzde 53,6 olmuştur. Net satışlar ise 11,3 artarak 81.9 milyar TL olmuştur. İSO İkinci 500 kapsamında yer alan sanayi kuruluşlarının ihracatı 2014 yılında yüzde 5,4 oranında azalmış ve 9.5 milyar dolar olmuştur. Özel kuruluşların ihracatı yüzde 5,7 azalırken, kamu kuruluşlarının ihracatı yüzde 373,3 oranında artmıştır. Türkiye nin toplam ihracatı 2014 yılında yüzde 3,8 oranında artarken, İSO İkinci 500 ün ihracatı Birinci 500 de olduğu gibi azalmıştır yılında İSO İkinci 500 kapsamında kâr eden kuruluşların vergi öncesi toplam kârı cari fiyatlarla yüzde 45,2 oranında artarak 5.5 milyar TL olmuştur. Özel kuruluşların kârı yüzde 45,3 oranında artarak 5.47 milyar TL ye yükselmiştir. Kamu kuruluşlarının kârı ise yüzde 23,8 artmış ve sadece 28 milyon TL olmuştur. Dönem zararı olan kuruluşların toplam zararı ise yüzde 39,6 oranında azalmıştır. Zarar eden özel kuruluşların toplam zararı yüzde 40,4 gerilerken, kamu kuruluşlarının toplam zararı ise yüzde 114,9 oranında artmıştır. Böylece İSO İkinci 500 içinde yer alan kuruluşların vergi öncesi kâr ve zarar toplamı cari fiyatlarla yüzde 106,2 oranında artarak 4.5 milyar TL olmuştur. Özel kuruluşların vergi öncesi kâr ve zarar toplamı yüzde 107,1 artarken, kamu kuruluşlarınınki yüzde 25,2 oranında azalmıştır yılında İSO İkinci 500 ün toplam borçları yüzde 12,7 oranında artmıştır. İkinci 500 ün borçları Birinci 500 ün borçlarından daha hızlı yükselmiştir. Özel kuruluşların toplam borçları yüzde 11 artarken, kamu kuruluşlarındaki artış yüzde 431,2 olarak gerçeklemiştir. Toplam borçlar içinde kısa vadeli borçlar yüzde 13,4, uzun vadeli borçlar ise yüzde 11,5 oranında artmıştır. İSO İkinci 500 kuruluşlarının mali borçları 2014 yılında toplam borçlardan daha düşük ve yüzde 12 oranında büyümüştür. Özel kuruluşların mali borçları yüzde 12 artarken, kamu kuruluşlarının mali borçları yüzde 354,8 oranında yükselmiştir. İSO İkinci 500 sanayi kuruluşları 2014 yılında 8.9 milyar TL faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr elde etmiştir. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kârın net satışlara oranı yüzde 10,9 a yükselmiştir. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda bu oran yüzde 10,7 dir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının özkaynakları 2014 yılında yüzde 17,4 büyüyerek 32.8 milyar TL ye ulaşmıştır. Özel kuruluşların özkaynakları yüzde 17,4 artarken, kamu kuruluşlarının özkaynakları yüzde 14,9 oranında büyümüştür. İSO İkinci 500 kuruluşlarının aktif toplamı ise özkaynaklardan daha yavaş ve yüzde 14,5 oranında büyümüştür. İlk 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda aktif toplamındaki artış yüzde 7,8 ile daha düşüş gerçekleşmiştir. Özel kuruluşların aktifleri yüzde 13,5 büyürken, kamu kuruluşlarının aktifleri ise yüzde 119,3 oranında yükselmiştir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının bilançolarında yer alan duran varlıklar 2014 yılında yüzde 20,1 artmıştır. Artış özel kuruluşlarda yüzde 19,8 dir. Kamu kuruluşlarının duran varlıkları ise yüzde 58,9 büyümüştür. İSO İkinci 500 kuruluşlarının 2014 yılında ödediği faizler bir önceki yıla göre yüzde 14,2 artmıştır. Birinci 500 de bu oran yüzde 31,2 ile daha yüksektir. Özel kuruluşların ödedikleri faizler yüzde 14,1 artarken, kamu kuruluşlarının ödediği faizler yüzde 50,1 yükselmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı net katma değer yüzde 16 artarak 13.7 milyar TL olmuştur. Özel kuruluşların net katma değeri yüzde 15,8, kamu kuruluşlarının net katma değeri ise yüzde 28,8 yükselmiştir. 14 l TEMMUZ 2015

19 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun Temel Göstergeleri (TL) A İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B 494 Özel Sektör Sanayi Kuruluşu C 6 Kamu Kuruluşu Üretimden Satışlar (Net) ,8 1,2 Net Satışlar ,8 1,2 İhracat (Bin $) ,6 0,4 Dönem Kârı (V.Ö.) ,5 0,5 Dönem Zararı ,2 1,8 Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) ,8 0,2 Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı ,6 0,4 Toplam Borçlar ,1 1,9 --Kısa Vadeli Borçlar ,3 2,7 Mali Borçlar ,0 - Diğer Borçlar ,4 4,6 --Uzun Vadeli Borçlar ,6 0,4 Mali Borçlar ,9 0,1 Diğer Borçlar ,4 2,6 Özkaynak ,1 1,9 --Ödenmiş Sermaye ,5 2,5 --Sermaye Yedekleri ,0 1,0 --Kâr Yedekleri ,3 1,7 --Net Dönem Kârı ,5 0,5 --Birikmiş Zarar ,7 2,3 Aktif Toplamı ,1 1,9 --Dönen Varlıklar ,5 2,5 --Duran Varlıklar ,0 1,0 --Maddi Duran Varlıklar ,9 1,1 --Diğer Duran Varlıklar ,1 0,9 --Birikmiş Amortismanlar ,3 1,7 Ücretle Çalışanlar ,0 2,0 Ödenen Maaş ve Ücretler ,2 3,8 Ödenen Faizler ,8 0,2 Milli Gelir Anlamındaki Kâr ,9 0,1 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) ,8 2,2 Amortismanlar ,8 1,2 Diğer Dolaylı Vergiler ,5 5,5 Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) ,9 2,1 Ödenen KDV + ÖTV ,5 3,5 Sübvansiyonlar ,5 0,5 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) ,8 2,2 B/A (%) C/A (%) l 15

20 TEMEL GÖSTERGELER Temel Göstergelerdeki Değişimler (%) İkinci 500 BSK 496 ÖK 4 KK İkinci 500 BSK 494 ÖK 6 KK Üretimden Satışlar (Net) 11,3 11,3 11,3 12,9 12,5 53,6 Net Satışlar 13,4 13,5-3,5 11,3 10,9 61,8 İhracat ($) 3,7 4,2-86,6-5,4-5,7 373,3 Dönem Kârı (V.Ö.) 0,2 0,6-43,8 45,2 45,3 23,8 Dönem Zararı 153,7 170,7-81,0-39,6-40,4 114,9 Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) -30,2-30,7-1,145,3 106,2 107,1-25,2 Toplam Borçlar 28,5 28,8-22,4 12,7 11,0 431,2 Kısa Vadeli Borçlar 15,8 16,1-20,3 13,4 11,0 439,3 Uzun Vadeli Borçlar 61,8 62,1-38,7 11,5 11,1 349,4 Mali Borçlar 39,9 40,0-66,5 12,0 12,0 354,8 Kısa Vadeli Mali Borçlar 20,3 20,4-92,9 9,5 9,5 364,0 Uzun Vadeli Mali Borçlar 65,8 65,8 560,4 14,4 14,3 352,4 Özkaynak 8,7 8,4 26,6 17,4 17,4 14,9 Aktif Toplamı 20,0 20,1 9,3 14,5 13,5 119,3 Duran Varlıklar 23,0 23,3-6,9 20,1 19,8 58,9 Ödenen Faizler 26,2 26,8-65,1 14,2 14,1 50,1 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) 23,2 22,9 39,3 16,0 15,8 28,8 Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) 22,4 22,2 32,8 14,5 14,2 35,1 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) 22,3 22,1 39,5 16,2 15,3 81,1 İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun temel fiyatlarla hesaplanan yarattığı brüt katma değer ise 2014 yılında yüzde 14,5 artmıştır. Temel fiyatlarla brüt katma değer özel kuruluşlarda yüzde 14,2 oranında artarken, kamu kuruluşlarında artış yüzde 35,1 olmuştur. İSO İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretici fiyatlarıyla hesaplanan yarattığı brüt katma değer ise yüzde 16,2 artmıştır. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değer özel kuruluşlarda yüzde 15,3 artarken, kamu kuruluşlarında yüzde 81,1 artmıştır. İkinci 500 kuruluşlarının yarattığı katma değer, Birinci 500 kuruluşun yarattığı katma değerden daha hızlı büyümüştür. 16 l TEMMUZ 2015

21

22 TEMEL GÖSTERGELER İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 50 lik Gruplara Göre Dağılımı Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında, kuruluşların İSO İkinci 500 içindeki ağırlıklarını görebilmek için kuruluşlar büyüklük sıralamasına göre 50 lik gruplara ayrılmakta ve bu 50 lik grupların seçilmiş temel ekonomik büyüklükler içindeki payları hesaplanmaktadır. Bu hesaplamalar ile birlikte ölçek ekonomisi de incelenmekte ve önemi ortaya konulmaktadır. İlk 50 de yer alan kuruluşların toplam üretimden satışlar içindeki payı 2013 yılında yüzde 14,1 iken, bu pay 2014 yılında değişmemiş ve yine yüzde 14,1 olmuştur. Üretimden satışlar itibarıyla ikinci 50 lik grubun payı da yüzde 2014 yılında değişmemiş ve yine yüzde 12,8 olarak gerçekleşmiştir. İlk iki 50 lik grup sonrası grupların üretimden satışlar içinden aldıkları paylarda da çok büyük değişiklikler olmamıştır. İlk 50 kuruluşun üretici fiyatlarıyla yaratılan brüt katma değer içindeki payı 2013 yılında yüzde 12,9 iken, 2014 yılında 0,2 puan artarak yüzde 13,1 e yükselmiştir. İlk 50 kuruluşun vergi öncesi dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 8,6 ya düşmesi sonrasında 2014 yılında 5,7 puan artarak yüzde 14,3 e yükselmiştir. İlk 50 kuruluş kârlılık açısından diğer 450 kuruluşa göre daha iyi bir performans göstermiştir. İlk 50 kuruluşun faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr zarar toplamı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 11,6 iken, 2014 yılında yüzde 14 e yükselmiştir. İlk 50 kuruluşun ihracat içindeki payı 2013 yılında yüzde 12,1 iken, 2014 yılında 1,1 puan gerileyerek yüzde 11 olmuştur. Ücretle çalışanların sayısı açısından ilk 50 kuruluşun payı 2013 yılında yüzde 12,7 iken, 2014 yılından yüzde 12,4 olmuştur. İlk 50 kuruluşun ücretli çalışanlar içindeki payının 0,3 puan azaldığı görülmektedir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 50 lik gruplar itibarıyla dağılımında ilk 50 lik grup ile izleyen 50 lik grupların paylarının birbirine oldukça yakın olmaya devam ettiği görülmektedir. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda ilk 50 lik grup tüm büyüklükler içinde önemli bir ağırlığa sahip iken, İkinci 500 içindeki kuruluşlar ölçek olarak birbirlerine yakın firmalardan oluştuğu için paylar birbirine daha yakındır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 50 lik Gruplara Göre Dağılımı (%) Üretimden Satışlar (Net) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı İhracat Ücretle Çalışanlar Ortalaması ,1 13,1 14,3 14,0 11,0 12, ,8 13,6 14,9 12,9 18,0 13, ,9 10,2 12,4 12,3 12,9 9, ,9 10,1 10,7 10,3 10,2 11, ,2 12,6 13,7 10,8 11,3 11, ,4 9,2 6,9 10,0 8,4 11, ,7 10,1 11,1 10,1 6,6 7, ,9 6,8 3,8 7,1 8,7 8, ,3 6,8 4,4 5,3 7,4 8, ,7 7,5 7,9 7,2 5,6 6,7 Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 18 l TEMMUZ 2015

23

24 TEMEL GÖSTERGELER İhracat Performansı 2014 yılında İSO İkinci 500 kuruluşunun ihracatı yüzde 5,4 oranında düşerek 9.5 milyar dolar olmuştur. Birinci 500 ün ihracatı ise yüzde 3,1 oranında düşerek 61.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece İkinci 500 ün toplam ihracatı, Birinci 500 ün toplam ihracatının yüzde 15,4 ü olabilmiştir. Geçen yıl bu oran yüzde 15,8 olarak gerçekleşmiştir. İSO İkinci 500 ün ihracatının toplam satışları içindeki payı 2013 yılında yüzde 25,9 iken, 2014 yılında yüzde 25,2 olmuştur. İkinci 500 ün toplam ihracatının Türkiye ihracatı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 6,6 iken, 2014 yılında yüzde 6 ya gerilemiştir yılında Türkiye nin ihracatı yüzde 3,8 artarken, Birinci 500 kuruluşun ihracatı yüzde 3,1 oranında, İkinci 500 kuruluşun ihracatı ise yüzde 5,4 oranında gerilemiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2014 yılında ortalamanın altında bir ihracat performansı göstermiştir yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde sektörlerin ihracat performansları da değerlendirilmektedir. Buna göre en yüksek ihracatı gerçekleştiren ilk 5 sektör sırasıyla; yüzde 15,1 payı ile gıda, yüzde 12,1 payları ile tekstil ve ana metal sanayii, yüzde 11,3 payı ile giyim eşyaları sanayi ve yüzde 9,1 payı ile motorlu kara taşıtları sanayidir. İkinci 500 içinde en yüksek ihracat yapan ilk beş sektör Birinci 500 ün ilk beş sektöründen farklılık göstermektedir. İkinci 500 içinde elektrikli teçhizat ve petrol rafinerisi ürünleri sanayi ihracatta ilk beş sektör içinde yer almamaktadır. Bu sektörlerin yerinde tekstil ve giyim eşyaları sektörleri bulunmaktadır. İhracatın ana sektörler itibarıyla performansları değerlendirildiğinde madencilik ve taş ocakçılığı ihracatı yüzde 3 düşerken, imalat sanayi ihracatı yüzde 5,5 gerilemiştir. İmalat sanayinin önemli alt sektörleri değerlendirildiğinde gıda sanayi ihracatı yüzde 16, tekstil sektörü ihracatı yüzde 14,2 ve elektrikli teçhizat sanayi ihracatı yüzde 19,4 azalırken, giyim eşyaları sanayi ihracatı yüzde 6,3, motorlu kara taşıtları ihracatı ise yüzde 12,4 artmıştır. İhracatın Sektörel Dağılımı Sektörler İhracat (Bin $) Dağılım (%) Değişim (%) Madencilik ve taş ocakçılığı ,5 1,5-3,0 10 Gıda ürünlerinin imalatı ,0 15,1-16,0 11 İçeceklerin imalatı ,2 0,2 9,7 12 Tütün ürünleri imalatı , Tekstil ürünlerinin imalatı ,4 12,1-14,2 14 Giyim eşyalarının imalatı ,1 11,3 6,3 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı ,5 0,6 0,1 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ,9 0,8-15,4 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı ,1 2,8 24,3 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması ,9 1,2 24,1 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı ,1 0,1 144,7 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı ,3 5,3-5,9 21 Temel eczacılık ürünleri ve eczacılığa ilişkin malzemeler ,1 0,5 358,8 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı ,8 6,2 23,1 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,1 3,8-12,9 24 Ana metal sanayii ,9 12,1 5,5 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) ,9 3,9-5,8 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı ,6 0,5-22,0 27 Elektrikli teçhizat imalatı ,5 7,3-19,4 28 Başka yerde sınıfl andırılmamış makine ve ekipman imalatı ,1 3,7-13,3 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) ,6 9,1 12,4 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı , Mobilya imalatı ,8 0,9 4,9 32 Diğer imalatlar ,1 0,9-19,2 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Toplam ,0 100,0-5,4 20 l TEMMUZ 2015

25

26 TEMEL GÖSTERGELER Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşlar İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında olduğu gibi İkinci 500 çalışmasında da yabancı sermaye paylı kuruluşların temel göstergelerine, bunlardaki gelişmelere ve değerlendirmelere yer verilmektedir. Böylece 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki yabancı sermaye paylı kuruluşların çeşitli büyüklükler itibarıyla ekonomi içindeki yerleri de görülebilmektedir. İSO İkinci 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı yıllar itibarıyla dalgalanma göstermektedir. Yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2011 yılında 67 iken, 2012 yılında 5 adet artarak 72 olmuş, 2013 yılında ise bu sayı 66 ya düşmüştür yılında ise İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde 71 yabancı sermaye paylı kuruluş yer almaktadır yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki 71 yabancı sermaye paylı kuruluşun toplam üretimden satışlar içindeki payı yüzde 14,7 olmuş ve 2013 yılına göre 1,2 puan artmıştır. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değer içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların payı 2013 yılında yüzde 17,9 iken, 2014 yılında da yine yüzde 17,9 olmuştur. Beş firma ilavesine rağmen brüt katma değer içindeki pay değişmemiştir. Dönem kâr ve zarar toplamı içinde yabancı sermayeli kuruluşların payı 2014 yılında yüzde 13,4 olarak gerçekleşmiştir. Bu pay 2013 yılında ise yüzde 20 olmuştur. Yabancı sermayeli kuruluşların payında önemli bir gerileme yaşanmıştır. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr ve zarar toplamının ise yüzde 15,8 ini oluşturmaktadır. Bu pay 2013 yılında yüzde 15,4 ile daha düşüktür. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar 2014 yılında İSO İkinci 500 ihracatının yüzde 19,1 ini gerçekleştirmiştir. Bu oran 2013 yılında yüzde 17,8 olmuştur. İkinci 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşlar 2014 yılında Türkiye nin ihracatının yüzde 1,15 ini gerçekleştirmiştir. Ücrette çalışanlar itibarıyla yabancı sermaye paylı kuruluşların İSO İkinci 500 içindeki payı ise yüzde 11,3 ten yüzde 12,7 ye yükselmiştir yılında yabancı sermaye paylı kuruluşların dönem kâr ve zarar toplamı ile brüt katma değer hariç diğer tüm göstergelerde İkinci 500 içindeki paylarında artışlar ortaya çıkmıştır. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar 50 lik gruplar itibarıyla incelendiğinde, ilk 50 kuruluş içinde 2013 yılında 6 kuruluş varken, 2014 yılında 10 yabancı kuruluş yer almıştır. Temel ekonomik göstergeler itibarıyla 71 yabancı sermaye paylı kuruluş 50 lik gruplar içinde daha dengeli dağılmaya devam etmektedir. Bu dengeli dağılım yabancı sermaye paylı kuruluşların ölçek olarak birbirlerine daha yakın olduğunu göstermektedir yılında ilk 50 lik gruplar içinde yer alan 10 yabancı sermayeli kuruluş üretimden satışlar içinden yüzde 2,9 pay almıştır. İlk 50 kuruluş içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların üretici fiyatlarıyla brüt katma değer içinden aldığı pay ise yüzde 2,7 dir. Yabancı sermaye paylı şirketlerin ilk 50 lik grup içinde en yüksek pay aldığı gösterge 2014 yılında da yine ihracat olmuş ve payı yüzde 3,8 olarak gerçekleşiştir. Dönem kâr ve zarar toplamında ise ilk 50 kuruluş içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların payı yüzde 2,2 ye yükselmiştir. Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşların 50 lik Gruplara Göre Dağılımı (%) Kuruluş Sayısı Üretimden Satışlar (Net) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı İhracat Ücretle Çalışanlar Ortalaması ,9 2,7 2,2 3,0 3,8 2, ,1 3,1 1,7 2,5 5,3 2, ,5 0,7 1,3 0,8 0,9 0, ,3 1,7 2,2 1,6 2,1 1, ,6 3,1 3,5 2,3 2,0 1, ,1 1,5 1,1 1,2 0,6 1, ,0 2,3 2,0 1,8 1,3 1, ,4 1,4 0,1 2,1 1,6 1, ,0 0,5-1,8-0,4 1,1 1, ,7 0,9 1,0 0,8 0,4 0, ,7 17,9 13,4 15,8 19,1 12,7 22 l TEMMUZ 2015

27

28 TEMEL GÖSTERGELER İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İçinde İSO Üyeleri 2014 yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki İSO üyesi kuruluşların sayısı 177 si özel ve 3 ü kamu kuruluşu olmak üzere 180 olarak gerçekleşmiştir yılına göre İkinci 500 içinde yer alan İSO üye sayısı 5 kuruluş azalmıştır yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde 184 özel, 1 kamu toplam 185 İSO üyesi kuruluş yer almıştır. İSO İkinci 500 kapsamında İSO üyelerinin sayısı 2013 yılındaki artışın ardından 2014 yılında yeniden azalmıştır. İSO İkinci 500 içinde yer alan İSO üyesi kuruluşların temel göstergelerdeki payları aşağıda sunulmakta ve değerlendirilmektedir. Üretimden satışlar içinde İSO üyelerinin payı 2013 yılında yüzde 37,1 iken, 2014 yılında yüzde 36,3 e gerilemiştir. Net satışlar içindeki pay ise yüzde 37,5 den yüzde 37,6 ya yükselmiştir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının ihracatı içinde İSO üyelerinin payı 2013 yılında yüzde 36,2 iken, 2014 yılında yüzde 35,3 olarak gerçekleşmiştir. İSO üyelerinin mutlak ihracatı da 3.6 milyar dolardan 3.3 milyar dolara inmiştir. İSO üyelerinin Türkiye nin toplam ihracatı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 2,4 iken, 2014 yılında yüzde 2,1 olmuştur. İSO üyelerinin İSO İkinci 500 içindeki kâr ve zarar payları da değerlendirilmektedir. Buna göre İSO üyelerinin vergi öncesi dönem kârı elde edenler içindeki payı 2013 yılında yüzde 37,5 iken, 2014 yılında yüzde 39 olmuştur. Vergi öncesi zarar edenler içindeki pay ise 2013 yılında yüzde 43,6 iken, 2014 yılında yüzde 34 e gerilemiştir. Dönem kâr ve zarar toplamı (vergi öncesi) içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 33 iken, 2014 yılında yüzde 40,1 e yükselmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun elde ettiği faiz, amortisman ve vergi öncesi kârın yüzde 37,8 ini İSO üyeleri gerçekleştirmiştir. İSO üyesi kuruluşların İSO İkinci 500 toplam borçları içindeki payı 2014 yılında 0,8 puan düşerek yüzde 33 olmuştur. Toplam özkaynaklar içindeki payı ise 2,4 puan artarak yüzde 40,3 ve toplam aktifleri içindeki payı 0,5 puan artarak yüzde 35,9 olmuştur. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içine giren 180 İSO üyesi kuruluşun ücretle çalışan sayısı 2014 yılında olup, İkinci 500 kuruluşun toplam ücretle çalışanlarının yüzde 41,9 unu oluşturmaktadır. Bu oran 2013 yılında yüzde 43,2 olmuştur. Ödenen maaş ve ücretler içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 45,3 iken, 2014 yılında yüzde 44,9 olarak gerçekleşmiştir. İSO üyesi kuruluşlar 2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı net katma değerin yüzde 41,6 sını gerçekleştirmiştir. Bu pay 2013 yılında yüzde 41,9 dur. İSO üyelerinin 2014 yılında yarattığı katma değer içinde ödenen maaş ve ücretlerin payı yüzde 61,6 ya gerilerken, ödenen faizler de yüzde 10 a inmiş, buna karşın kâr (milli gelir anlamında) ise yüzde 28,4 e yükselmiştir. İSO üyesi kuruluşlar temel fiyatlarla yaratılan brüt katma değerin 2013 yılında yüzde 40,6 sını gerçekleştirirken, 2014 yılında bu pay değişmemiş ve yine yüzde 40,6 olmuştur. Üretici fiyatlarıyla yaratılan brüt katma değer içinde ise İSO üyelerinin payı 2013 yılında yüzde 41 iken, 2014 yılında yüzde 41,1 olmuştur. İSO Üyesi Kuruluşlarda Faktör Gelirleri Dağılımı (%) Ödenenen Maaş ve Ücretler 72,0 67,9 74,1 62,6 67,4 65,7 68,0 64,9 61,6 Ödenen Faizler 13,1 11,0 17,7 14,0 9,3 11,0 9,7 11,0 10,0 Milli Gelir Anlamında Kâr 14,9 21,1 8,1 23,3 23,3 23,3 22,3 24,1 28,4 Net Katma Değer 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 24 l TEMMUZ 2015

29 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Arasına Giren İSO Üyesi Kuruluşların Temel Göstergeleri (TL) A İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu B İSO Üyesi 180 Sanayi Kuruluşu Üretimden Satışlar (Net) ,3 Net Satışlar ,6 İhracat (Bin $) ,3 Dönem Kârı (V.Ö.) ,0 Dönem Zararı ,0 Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) ,1 Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı ,8 Toplam Borçlar ,0 --Kısa Vadeli Borçlar ,0 Mali Borçlar ,1 Diğer Borçlar ,9 --Uzun Vadeli Borçlar ,1 Mali Borçlar ,2 Diğer Borçlar ,6 Özkaynak ,3 --Ödenmiş Sermaye ,6 --Sermaye Yedekleri ,9 --Kâr Yedekleri ,0 --Net Dönem Kârı ,5 --Birikmiş Zarar ,8 Aktif Toplamı ,9 --Dönen Varlıklar ,3 --Duran Varlıklar ,6 --Maddi Duran Varlıklar ,3 --Diğer Duran Varlıklar ,0 --Birikmiş Amortismanlar ,5 Ücretle Çalışanlar ,9 Ödenen Maaş ve Ücretler ,9 Ödenen Faizler ,5 Milli Gelir Anlamındaki Kâr ,8 Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) ,6 Amortismanlar ,6 Diğer Dolaylı Vergiler ,6 Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) ,6 Ödenen KDV + ÖTV ,1 Sübvansiyonlar ,3 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) ,1 B/A (%) l 25

30 TEMEL FİNANSAL GÖSTERGELER Kaynak Yapısı Temel fi nansal göstergeler içinde borçlanma ile özkaynakların dağılımını yansıtan kaynak yapısı kuruluşların finansal yapılarını ortaya koyan en önemli göstergelerin başında gelmektedir. Türkiye de özel sektör kuruluşları için özkaynak kadar borçlanma olanakları da faaliyetlerin finansmanında önemli bir kaynak olarak kullanılmaktadır. Diğer ülke örneklerinden farklı olarak Türk özel sektör kuruluşları daha yüksek finansal kaldıraçlar ile yani daha yüksek borç oranları ile faaliyetlerini sürdürmektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu için de yukarıdaki genel değerlendirmeler geçerlidir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda özkaynakların toplam varlıklar içindeki payı 2007 yılından itibaren gerilemiş ve 2007 yılında yüzde 47,6 iken, 2013 yılında yüzde 38,8 e kadar inmiştir. Aynı dönemde toplam borçların toplam varlıklar içindeki payı ise yüzde 52,4 ten yüzde 61,2 ye yükselmiştir yılında ise özkaynakların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 39,8 e yükselirken, toplam borçların payı da yüzde 60,2 ye inmiştir yılında kısa vadeli borçların payı da azalırken uzun vadeli borçların payı artmıştır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali yapısında 2014 yılında özkaynaklar ve uzun vadeli borçlar lehine bir iyileşme yaşanmıştır yılında toplam aktifler cari olarak yüzde 14,5 artarken, özkaynaklar yüzde 17,4, toplam borçlar ise yüzde 12,7 oranında artmıştır. İSO İkinci 500 kuruluşları, 2014 yılındaki bilanço büyümesini Birinci 500 den farklı olarak daha çok özkaynakları ile gerçekleştirmiştir. İSO İkinci 500 büyük kuruluşun fi nansal kaldıraç oranı iyileşmiştir. Özel kuruluşların özkaynak oranı yüzde 39,8 e yükselirken, borçlanma oranları yüzde 60,2 ye gerilemiştir. Bir başka deyişle özel sektörde borçlanma oranı artışı sınırlanmıştır. Kamu kuruluşlarında özkaynaklar 2014 yılında yüzde 39,3 ve borçlar ise yüzde 60,7 oranında gerçekleşirken önemli bir kötüleşme yaşanmıştır. Toplam borçlar/özkaynaklar dengesinde özkaynaklar aleyhine oluşan bozulma da 2014 yılında tersine dönmüştür. İSO İkinci 500 de toplam borç/özkaynak oranı 2012 yılında 133,5 iken, 2013 yılında 157,8 olmuştur yılında ise bu oran 151,6 ya inmiştir. Özel kuruluşlarda bu oran 2014 yılında 151,5 olarak gerçekleşmiştir. Kamu kuruluşlarında ise oran 154,8 dir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun üretimden satışlarının 2014 yılında yüzde 12,9 ve vergi öncesi kâr ve zarar toplamının ise yüzde 106,2 oranında artması, buna karşın toplam borçların ise sadece yüzde 12,7 yükselmesi mali yapı açısından sağlıklı bir gelişme olmuştur. Sanayi kuruluşları 2014 yılında yaşanan mali dalgalanmaları daha iyi yönetmişler ve kârlarını artırmışlardır. Kaynak Yapısı (%) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Kısa Vadeli Borçlar 39,0 42,1 39,9 38,7 41,7 41,4 39,9 39,5 Uzun Vadeli Borçlar 13,4 13,5 14,7 15,9 17,4 15,8 21,3 20,7 Toplam Borçlar 52,4 55,6 54,6 54,6 59,1 57,2 61,2 60,2 Özkaynak 47,6 44,4 45,4 45,4 40,9 42,8 38,8 39,8 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Özel Kuruluşlar Kısa Vadeli Borçlar 39,2 42,2 39,7 38,2 41,8 41,5 40,1 39,2 Uzun Vadeli Borçlar 13,5 13,6 14,6 16,0 17,6 15,9 21,5 21,0 Toplam Borçlar 52,7 55,8 54,3 54,2 59,4 57,4 61,6 60,2 Özkaynak 47,3 44,2 45,7 45,8 40,6 42,6 38,4 39,8 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kamu Kuruluşları Kısa Vadeli Borçlar 26,4 31,0 47,8 57,6 32,7 31,3 22,8 56,1 Uzun Vadeli Borçlar 2,7 1,3 17,4 13,3 3,9 4,0 2,3 4,6 Toplam Borçlar 29,1 32,3 65,2 70,9 36,6 35,3 25,1 60,7 Özkaynak 70,9 67,7 34,8 29,1 63,4 64,7 74,9 39,3 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 26 l TEMMUZ 2015

31

32 TEMEL FİNANSAL GÖSTERGELER Mali Borçlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun toplam borçları 2013 yılında yüzde 28,5 artarken, artış oranı 2014 yılında yüzde 12,7 olarak gerçekleşmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun borçlanmaları mali borçlar ve diğer borçlar olarak iki ana grupta gerçekleşmektedir yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali borçları yüzde 12, diğer borçları ise yüzde 13,8 oranında artmıştır. Mali borçlarda artış daha sınırlı olmuştur. Mali borçlanmadaki artışların sınırlanmasına bağlı olarak mali borçların toplam borçlar içindeki payı 2013 yılında yüzde 57,8 iken, 2014 yılında yüzde 57,4 e inmiştir. Diğer borçların oranı ise yüzde 42,2 den yüzde 42,6 ya yükselmiştir. Mali borçlar kısa ve uzun vadeli borçlar olarak ikiye ayrılmaktadır yılında uzun vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı yüzde 51 iken, 2014 yılında yüzde 52,1 olmuştur. Sanayi kuruluşları uzun vadeli mali borçlanma olanaklarını daha çok kullanmaya devam etmektedir. Mali borçların İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki sektör dağılımı da değerlendirilmektedir yılı itibarıyla 23 alt sektörden 11 sektörde uzun vadeli mali borçlar kısa vadeli mali borçların üzerindedir. 12 sektörde ise kısa vadeli mali borçlar daha yüksektir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda en yüksek mali borcu olan sektörler sırası ile tekstil sanayi, gıda sanayi, mineral ürünler sanayi, elektrik gaz buhar sistemleri sanayi ve ana metal sanayi olarak yer almaktadır. Gıda ürünleri sanayi ve ana metal sanayinin göreceli yüksek mali borçları yanı sıra kısa vadeli mali borç oranlarının da daha yüksek olduğu görülmektedir. Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemleri sanayi, tekstil sanayi ve mineral ürünler sanayinde ise uzun vadeli mali borçların oranı daha yüksektir. Sektörler Mali Borçlar Kısa Vadeli Mali Borçlar Uzun Vadeli Mali Borçlar Toplam Mali Borçlar Madencilik ve taş ocakçılığı Gıda ürünlerinin imalatı İçeceklerin imalatı Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı Giyim eşyalarının imalatı Deri ve ilgili ürünlerin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafi ne edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünleri ve eczacılığa ilişkin malzemeler Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ana metal sanayii Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Elektrikli teçhizat imalatı Başka yerde sınıfl andırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) Diğer ulaşım araçlarının imalatı Mobilya imalatı Diğer imalatlar Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Toplam l TEMMUZ 2015

33 l 29

34 TEMEL FİNANSAL GÖSTERGELER Finansal Oranlar Cari Oran (Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Borçlar) Cari oran kuruluşların dönen varlıklarını paraya dönüştürüp, yarattığı kaynaklarla kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesini ve gücünü göstermektedir. Dönen varlıkların kısa vadeli borçlardan büyük olması kuruluşların net işletme sermayesine sahip olduğunu ve kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesinin bulunduğunu göstermektedir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda 2014 yılında cari oran yüzde 150,9 dan yüzde 147,5 e inmiştir. Cari oran özel kuruluşlarda yüzde 150 den yüzde 147,7 ye, kamu kuruluşlarında yüzde 301,8 den yüzde 138 e ve İSO üyelerinde ise yüzde 162 den yüzde 161 e inmiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda cari oran 2013 yılında son dört yılın en yüksek seviyesine yükseldikten sonra 2014 yılında bir miktar gerilemiştir. Kuruluşların kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesi halen yüksek seyretmeye devam etmektedir. Toplam Borçlar/Aktif Toplamı Toplam borçların aktif toplamına oranı İSO İkinci 500 Sanayi Kuruluşu için 2014 yılında yüzde 61,2 den yüzde 60,2 ye inmiştir. Özel kuruluşlarda toplam borçların toplam aktiflere oranı yüzde 61,6 dan yüzde 60,2 ye, İSO üyelerinin toplam borçlar/toplam aktifl er oranı yüzde 58,5 ten yüzde 55,4 e inmiştir. Kamu kuruluşlarında ise bu oran yüzde 25,1 den yüzde 60,7 ye yükselmiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda borçlanma oranı artışı 2014 yılında duraklamış ve son 4 yılın en üst seviyesinden bir miktar gerilemiştir. Sanayi kuruluşları 2014 yılında borçlanma kaynakları kullanımını sınırlamıştır. Toplam Borçlar/Özkaynak Toplam borçlar/özkaynak oranı 2014 yılında 6,2 puan azalarak yüzde 151,6 oranına inmiştir yılında yüzde 157,8 ile son dört yılın zirvesine çıkan borçlar/ özkaynak oranı 2014 yılında gerilemiştir. Kârlılık ve özkaynak yaratma olanaklarında iyileşme bu oranın 2014 yılında gerilemesine yol açmıştır. Bu oranın gerilemesinde döviz cinsi borçların 2014 yılında daha sınırlı büyümesinin de etkisi bulunmaktadır. Kısa Vadeli Borçlar/Toplam Borçlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun borçlanma seviyesi borçların vade yapısını da önemli hale getirmektedir. Bu itibarla değerlendirildiğinde kısa vadeli borçların toplam borçlar içindeki payı 2014 yılında hemen hemen aynı kalmıştır. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda kısa vadeli borçların toplam borçlara oranı 2010 yılında yüzde 70,9 iken, 2013 yılında yüzde 65,3 e kadar gerilemiştir. Bu oran 2014 yılında ise yüzde 65,6 olarak gerçekleşmiştir. Özel kuruluşlarda bu oran 2010 yılında yüzde 70,5 ve 2013 yılında yüzde 65,1 iken, 2014 yılında yine yüzde 65,1 olmuştur. İSO üyelerinde ise bu oran 2014 yılında yüzde 69,7 ye yükselmiştir. Mali Borçlar/Özkaynak İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda borçlanma oranındaki gelişmelerde mali borçlardaki değişimler daha çok belirleyici olmaktadır. Bu itibarla mali borçların özkaynaklara oranı da önemli bir gösterge olarak değerlendirilmektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali borçlar/özkaynak oranı 2013 yılında yüzde 91,2 ye sıçradıktan sonra 2014 yılında yüzde 87 ye gerilemiştir. Mali borçların özkaynaklara yaklaşan büyüklüğü oran olarak 2014 yılında düşmüştür. Özel kuruluşlarda mali borçlar/özkaynak oranı yüzde 92,9 dan yüzde 88,6 ya, İSO üyelerinde ise yüzde 76,5 ten yüzde 63,7 ye inmiştir. Mali borçların içinde önemli ölçüde döviz borçları bulunmaktadır yılında döviz kurlarında yaşanan artışlar ile birlikte mali borçların TL karşılıkları da büyümüş ve mali borçların özkaynaklara oranı önemli ölçüde yükselmiştir yılında ise kur artışları daha sınırlı kalmış ve mali borçların TL cinsinden şişmesi de sınırlanmıştır. Mali Borçlar/Aktif Toplamı Mali borçların aktif toplamı içindeki payı sanayi kuruluşlarının faaliyetlerini yürütürken kullandıkları mali borçların büyüklüğünü ve bağımlılığını göstermektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali borçlar/aktif toplamı oranı 2010 yılında yüzde 29,2 iken, 2013 yılında yüzde 35,4 e yükselmiştir yılında ise mali borçların aktif toplamına oranı yüzde 34,6 ya inmiştir. Bu oran 2014 yılında özel kuruluşlarda yüzde 35,2, İSO üyesi kuruluşlarda yüzde 28,5 ve kamu kuruluşlarında ise yüzde 1,2 dir. Özkaynak/Aktif Toplamı Özkaynakların aktif toplamı içindeki payı sanayi kuruluşlarının faaliyetlerini ne ölçüde özkaynaklar ile finanse ettiğini göstermektedir. Bu oranın yüksekliği mali sağlamlığı yansıtmaktadır. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun özkaynak/aktif toplamı oranı 30 l TEMMUZ 2015

35 2013 yılında yüzde 38,8 iken, 2014 yılında yüzde 39,8 e yükselmiştir. Özel sektör kuruluşlarında bu oran yüzde 38,4 ten yüzde 39,8 e, İSO üyesi kuruluşlarda ise yüzde 41,5 ten yüzde 44,6 ya yükselmiştir yılında ortaya çıkan ekonomik koşulların daha iyi yönetilerek kârlılığın artırılması ve özkaynak finansmanının daha çok kullanılması ile özkaynak oranlarında yükselmeler yaşanmıştır. Sektörel Finansal Oranlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 25 sektör altında gruplandırılmıştır. Bu sektörlerin finansal oranları 2014 yılı için hesaplanmış olup karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmektedir. Dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar oranını yansıtan cari oranının en yüksek olduğu sektörler yüzde 270,2 ile kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması sanayi ve yüzde 265,8 ile mobilya sanayileridir. En düşük orana sahip sektör yüzde 42,3 ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi sanayidir. Oranın düşük olduğu diğer sektörler ise yüzde 103,6 ile ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri sanayi ile yüzde 114,5 ile mineral ürünler sanayidir. Toplam borçlar/aktif toplamı oranı en yüksek sektör yüzde 76,8 ile içeceklerin imalatı sanayidir. Onu yüzde 71,3 ile ağaç ve orman ürünleri sanayi izlemektedir. Toplam borçların aktif toplamına oranı en düşük sektörler ise yüzde 27,8 ile kayıtlı medyanın basılması sanayi ve yüzde 39 ile diğer ulaşım araçları sanayidir. Toplam borçlar/özkaynak oranı en yüksek sektör yüzde 331,1 ile içeceklerin imalatı sanayidir. Bu sektörün ardından yüzde 248,9 oranı ile ağaç ve orman ürünleri sanayi gelmektedir. En düşük orana sahip sektörler ise yüzde 38,4 ile kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması sanayi ve yüzde 63,8 ile diğer ulaşım araçları sanayidir. Kısa vadeli borçlar/toplam borçlar oranı en yüksek sektör yüzde 94,8 ile diğer ulaşım araçlarının imalatı sanayidir. Kısa vadeli borçların toplam borçlar içindeki payı en düşük sektörler ise yüzde 34,4 oranı ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi sanayi ve yüzde 35,6 oranı ile içeceklerin imalatı sanayileridir. Mali borçların özkaynaklara oranı en yüksek sektörler yüzde 234,5 ile içeceklerin imalatı sanayi ve yüzde 174 oranı ile elektrik, gaz, havalandırma sistemi sanayidir. Mali borçların özkaynaklara oranı en düşük sektörler ise yüzde 15,2 ile kayıtlı medyanın basılması sanayi ve yüzde 37,5 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörüdür. Mali borçların aktif toplamına oranı en yüksek sektör yüzde 54,4 ile içeceklerin imalatı sanayi ve en düşük olduğu sektör yüzde 11 ile kayıtlı medyanın basılması sanayidir. Özkaynakların aktif toplamına oranı en yüksek sektör yüzde 72,2 ile kayıtlı medyanın basılması sanayi, en düşük olduğu sektör yüzde 23,2 ile içeceklerin imalatı sanayidir. Finansal Oranlar (%) İkinci 500 BSK İkinci 500 BSK-Özel İkinci 500 BSK-İSO İkinci 500 BSK-Kamu Cari Oran (Dönen Var./Kısa Vad. Borçlar) Toplam Borçlar/ Aktif Toplamı Toplam Borçlar/ Özkaynak Kısa Vadeli Borçlar/ Toplam Borçlar Mali Borçlar/ Özkaynak Mali Borçlar/ Aktif Toplamı Özkaynak/ Aktif Toplamı ,2 147,8 150,9 147,5 146,7 147,4 150,0 147,7 158,6 161,7 162,0 161,0 205,0 202,9 301,8 138,0 59,1 57,2 61,2 60,2 59,4 57,4 61,6 60,2 56,2 54,3 58,5 55,4 36,6 35,3 25,1 60,7 144,5 133,5 157,8 151,6 146,1 134,9 160,2 151,5 128,4 118,9 140,8 124,0 57,7 54,6 33,5 154,8 70,5 72,4 65,3 65,6 70,4 72,3 65,1 65,1 74,4 73,9 68,8 69,7 89,3 88,5 91,0 92,3 78,6 70,9 91,2 87,0 80,0 72,0 92,9 88,6 64,6 59,5 76,5 63,7 5,4 3,0 0,8 3,2 32,1 30,3 35,4 34,6 32,5 30,7 35,7 35,2 28,3 27,2 31,8 28,5 3,4 1,9 0,6 1,2 40,9 42,8 38,8 39,8 40,6 42,6 38,4 39,8 43,8 45,7 41,5 44,6 63,4 64,7 74,9 39,3 l 31

36 TEMEL FİNANSAL GÖSTERGELER Sektörel Finansal Oranlar (%)-2014 (İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu) Sektörler Cari Oran Toplam Borçlar/ (Dönen Var./Kısa Aktif Toplamı Vad. Borçlar) Toplam Borçlar/ Özkaynak Kısa Vadeli Borçlar/ Toplam Borçlar Mali Borçlar/ Özkaynak Mali Borçlar/ Aktif Toplamı Özkaynak/ Aktif Toplamı Madencilik ve taş ocakçılığı 162,4 40,6 68,4 74,9 37,5 22,3 59,4 10 Gıda ürünlerinin imalatı 134,0 65,1 186,5 75,6 114,3 39,9 34,9 11 İçeceklerin imalatı 137,3 76,8 331,1 35,6 234,5 54,4 23,2 12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı 167,5 61,2 157,7 60,5 106,8 41,5 38,8 14 Giyim eşyalarının imalatı 124,6 62,6 167,7 85,5 79,9 29,8 37,4 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 200,1 61,2 157,7 67,3 69,1 26,8 38,8 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 103,6 71,3 248,9 68,5 132,7 38,1 28,7 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 129,9 67,0 203,3 63,0 113,2 37,3 33, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 270,2 27,8 38,4 67,4 15,2 11,0 72,2 237,9 48,8 95,3 60,9 39,6 20,3 51,2 177,4 51,5 106,4 70,1 60,0 29,1 48,5 216,6 49,6 98,3 63,7 43,5 21,9 50,4 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 164,0 62,1 163,6 68,2 95,7 36,3 37,9 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 114,5 64,9 185,1 59,1 90,3 31,7 35,1 24 Ana metal sanayii 146,1 59,2 145,2 73,6 89,7 36,6 40, Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 147,8 67,8 210,3 67,3 120,7 38,9 32,2 138,7 67,3 205,6 76,6 70,4 23,1 32,7 27 Elektrikli teçhizat imalatı 192,0 51,3 105,5 70,3 46,1 22,5 48, Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 241,3 45,8 84,4 66,9 41,1 22,3 54,2 159,1 51,9 107,7 67,0 57,4 27,6 48,1 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı 221,6 39,0 63,8 94, ,0 31 Mobilya imalatı 265,8 42,4 73,5 63,4 45,8 26,4 57,6 32 Diğer imalatlar 175,1 50,2 100,7 90,1 52,6 26,2 49,8 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı 42,3 70,6 240,1 34,4 174,0 51,2 29,4 Toplam 147,5 60,2 151,6 65,6 87,0 34,6 39,8 32 l TEMMUZ 2015

37 Sektörel Finansal Oranlar (%)-2014 (Özel Kuruluşlar) Sektörler Cari Oran Toplam Borçlar/ (Dönen Var./Kısa Aktif Toplamı Vad. Borçlar) Toplam Borçlar/ Özkaynak Kısa Vadeli Borçlar/ Toplam Borçlar Mali Borçlar/ Özkaynak Mali Borçlar/ Aktif Toplamı Özkaynak/ Aktif Toplamı Madencilik ve taş ocakçılığı 162,4 40,6 68,4 74,9 37,5 22,3 59,4 10 Gıda ürünlerinin imalatı 133,6 65,7 191,5 75,6 117,6 40,3 34,3 11 İçeceklerin imalatı 137,3 76,8 331,1 35,6 234,5 54,4 23,2 12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı 167,5 61,2 157,7 60,5 106,8 41,5 38,8 14 Giyim eşyalarının imalatı 124,6 62,6 167,7 85,5 79,9 29,8 37,4 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 200,1 61,2 157,7 67,3 69,1 26,8 38,8 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 103,6 71,3 248,9 68,5 132,7 38,1 28,7 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 129,9 67,0 203,3 63,0 113,2 37,3 33, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 270,2 27,8 38,4 67,4 15,2 11,0 72,2 237,9 48,8 95,3 60,9 39,6 20,3 51,2 177,4 51,5 106,4 70,1 60,0 29,1 48,5 259,7 45,3 82,8 57,8 43,6 23,8 54,7 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 164,0 62,1 163,6 68,2 95,7 36,3 37,9 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 111,7 64,6 182,3 56,2 96,7 34,3 35,4 24 Ana metal sanayii 146,1 59,2 145,2 73,6 89,7 36,6 40, Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 147,8 67,8 210,3 67,3 120,7 38,9 32,2 138,7 67,3 205,6 76,6 70,4 23,1 32,7 27 Elektrikli teçhizat imalatı 192,0 51,3 105,5 70,3 46,1 22,5 48, Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 241,3 45,8 84,4 66,9 41,1 22,3 54,2 159,1 51,9 107,7 67,0 57,4 27,6 48,1 31 Mobilya imalatı 265,8 42,4 73,5 63,4 45,8 26,4 57,6 32 Diğer imalatlar 175,1 50,2 100,7 90,1 52,6 26,2 49,8 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı 42,3 70,6 240,1 34,4 174,0 51,2 29,4 Toplam 147,7 60,2 151,5 65,1 88,6 35,2 39,8 l 33

38 KÂRLILIK GÖSTERGELERİ Kârlılık Oranları İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun kârlılık performansı çeşitli göstergeler ile hesaplanmakta ve değerlendirilmektedir yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun içinde kâr eden kuruluş sayısı 426, zarar eden kuruluş sayısı ise 74 olmuştur yılında kâr eden kuruluş sayısı 377, zarar eden firma sayısı ise 123 kuruluş olmuştur yılında zarar eden firma sayısı önemli ölçüde azalırken, kâr eden firma sayısı artmıştır. Benzer eğilim Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda da yaşanmış ve 2014 yılında 417 kuruluş kâr etmiştir. Satış Kârlılığı Satış kârlılığı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun dönem kâr ve zarar toplamının net satışlara bölünmesi ile hesaplanmaktadır. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun satış kârlılığı son yıllarda hem dalgalanmakta hem de düşük oranlarda gerçekleşmektedir. Satış kârlılığı 2006 yılında yüzde 2,7 ve 2008 yılında ise yüzde 1,1 ile en düşük seviyesine geriledikten sonra küresel kriz sonrası toparlanma ile 2010 yılında yüzde 5,1 olmuştur. 2011, 2012 ve 2013 yıllarında satış kârlılığı 2010 yılının altında kaldıktan sonra 2014 yılında yüzde 5,6 ya yükselmiştir. Böylece son 10 yılın en yüksek satış kârlılığı oranına ulaşılmıştır yılında Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda ise satış kârlılığı oranı yüzde 5,7 olmuştur. Özel kuruluşlarda satış kârlılığı 2014 yılında yüzde 5,6 ya yükselmiştir. Kamu kuruluşlarında ise çok dalgalı gelişen satış kârlılığı oranı 2014 yılında yeniden yüzde 1,1 e inmiştir yılında satış kârlılığı en yüksek sektör yüzde 22,9 oranı ile madencilik ve taş ocakçılığı ve yüzde 13,7 ile makine ve ekipman sanayi olmuştur. En düşük satış kârlılığı olan sektör ise yüzde -7,2 ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi sanayidir. Aktif Kârlılığı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun aktif kârlılığı da satış kârlılığına benzer bir eğilim göstermektedir. Dönem kâr ve zararının toplamının aktiflere bölünmesi ile hesaplanan aktif kârlılığı 2008 yılında yüzde 1,3 e inmiş, 2012 yılında ise yüzde 5,3 e çıkmıştır. Aktif kârlılığı 2013 yılında yüzde 3,1 e indikten sonra 2014 yılında ise tekrar yüzde 5,5 e ve böylece son on yılın en yüksek seviyesine yükselmiştir. Özel kuruluşların aktif kârlılığı 2014 yılında yüzde 5,6 ya yükselmiştir. Kamu kuruluşlarının aktif kârlılığı ise yüzde 0,7 ye inmiştir yılında en yüksek aktif kârlılığı sağlayan sektör yüzde 16,3 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörüdür. Satış Kârlılığı [Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.)/Net Satışlar] (%) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2,7 4,8 1,1 5,4 5,1 3,2 4,9 3,0 5,6 Özel Kuruluşlar 3,4 5,5 1,1 5,4 5,1 3,2 4,9 3,0 5,6 Kamu Kuruluşları -18,9-50,7-9,2 7,7 1,9 3,6-0,2 2,4 1,1 Aktif Kârlılığı [Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.)/Aktif Toplamı] (%) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2,9 5,3 1,3 5,1 4,9 3,4 5,3 3,1 5,5 Özel Kuruluşlar 3,7 6,1 1,4 5,1 5,0 3,5 5,3 3,1 5,6 Kamu Kuruluşları -12,8-57,4-7,4 6,0 0,8 2,7-0,2 2,1 0,7 Özkaynak Kârlılığı [Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.)/Özkaynak] (%) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 6,4 11,2 3,1 11,3 10,7 8,4 12,3 7,9 13,9 Özel Kuruluşlar 8,3 12,9 3,3 11,2 10,8 8,5 12,5 8,0 14,1 Kamu Kuruluşları -23,0-81,0-11,0 17,3 2,8 4,3-0,3 2,8 1,8 34 l TEMMUZ 2015

39 En düşük aktif kârlılığı oranı ise yüzde -2,2 ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi sanayindedir. Özkaynak Kârlılığı Özkaynak kârlılığı dönem kâr ve zarar toplamının özkaynaklara bölünmesi ile hesaplanmaktadır. Özkaynak kârlılığı kuruluşların sahip oldukları ve faaliyetleri için koydukları özkaynaklar ile ne oranda kâr ettiklerini göstermektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun özkaynak kârlılığı da satış kârlılığı ve aktif kârlılığı gibi aynı dalgalanma eğilimi içindedir yılında yüzde 11,2 ye çıkan özkaynak kârlılığı 2008 yılında yüzde 3,1 e inmiş, 2012 yılında yüzde 12,3 e kadar yükselmiş ve 2013 yılında yüzde 7,9 a inmiştir. Özkaynak kârlılığı 2014 yılında ise tekrar yüzde 13,9 a yükselmiş ve son on yılın en yüksek seviyesine çıkmıştır yılında en yüksek özkaynak kârlılığı sağlayan sektör yüzde 27,5 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörüdür. Onu yüzde 23,6 ile makine ekipman sanayi izlemektedir. En düşük aktif kârlılığı oranı ise yüzde -7,4 ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi sanayine aittir. Sektörler Sektörel Kârlılık Oranları (%)-2014 Satış Kârlılığı İkinci 500 BSK Özel Kuruluşlar Kamu Kuruluşları Aktif Özkaynak Satış Kârlılığı Kârlılığı Kârlılığı Aktif Özkaynak Kârlılığı Kârlılığı Satış Kârlılığı Aktif Özkaynak Kârlılığı Kârlılığı Madencilik ve taş ocakçılığı 22,9 16,3 27,5 22,9 16,3 27, Gıda ürünlerinin imalatı 2,6 3,7 10,6 2,5 3,6 10,6 6,7 9,2 10,4 11 İçeceklerin imalatı 4,1 3,4 14,6 4,1 3,4 14, Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı 5,0 4,2 10,9 5,0 4,2 10, Giyim eşyalarının imalatı 5,2 6,7 17,9 5,2 6,7 17, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 1,5 2,0 5,2 1,5 2,0 5, Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri 5,5 3,8 13,1 5,5 3,8 13, Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 5,5 5,1 15,5 5,5 5,1 15, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 7,6 5,7 7,9 7,6 5,7 7, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 1,7 3,9 7,5 1,7 3,9 7, Kimyasallar ve kimyasal ürünler 7,9 9,5 19,7 7,9 9,5 19, Temel eczacılık ürünleri 2,9 2,9 5,7 3,0 3,0 5,5 1,4 0,8 100,0 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 6,6 7,5 19,9 6,6 7,5 19, Diğer metalik olmayan mineral ürünler 8,5 4,8 13,6 9,2 5,2 14,8-1,2-0,5-1,7 24 Ana metal sanayii 4,5 5,5 13,5 4,5 5,5 13, Fabrikasyon metal ürünleri imalatı 5,0 5,4 16,8 5,0 5,4 16, Bilgisayarlar, elektronik ve optik ür. 1,1 0,9 2,7 1,1 0,9 2, Elektrikli teçhizat imalatı 7,8 9,6 19,8 7,8 9,6 19, Makine ve ekipman imalatı 13,7 12,8 23,6 13,7 12,8 23, Motorlu kara taşıtı, treyler ve yarı treyler 9,6 10,6 22,0 9,6 10,6 22, Diğer ulaşım araçlarının imalatı 0,5 0,5 0, ,5 0,5 0,8 31 Mobilya imalatı 12,0 12,3 21,3 12,0 12,3 21, Diğer imalatlar 6,3 8,2 16,4 6,3 8,2 16, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı -7,2-2,2-7,4-7,2-2,2-7, Toplam 5,6 5,5 13,9 5,6 5,6 14,1 1,1 0,7 1,8 l 35

40 KÂRLILIK GÖSTERGELERİ Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr Kârlılık göstergeleri içinde satış, aktif ve özkaynak kârlılığı oranları geleneksel olarak en çok kullanılan göstergelerdir. Son yıllarda kârlılık göstergeleri için özellikle uluslararası karşılaştırmalarda kullanılan yeni göstergeler bulunmaktadır. Bunların başında faiz, amortisman ve vergi öncesi kârlılık oranı gelmektedir. FAVÖK veya uluslararası kısaltması olan EBITDA oranı kuruluşların faiz, amortisman ve vergi öncesi kârının net satışlara bölünmesi ile hesaplanmaktadır. Kuruluşların mutlak FAVÖK büyüklükleri ile FAVÖK büyüklüğünün net satışlara oranları (özkaynak ve toplam aktiflere oranları ile birlikte) giderek daha çok kullanılmaktadır. Bu itibarla İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmalarına 2013 yılından itibaren FAVÖK hesaplaması da dahil edilmiştir. Buna göre İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda FAVÖK mutlak büyüklük olarak 8.9 milyar TL olarak hesaplanmıştır. İkinci 500 kuruluşun FAVÖK/net satışlar oranı 2013 yılında yüzde 9,4 iken, 2014 yılında yüzde 10,9 a yükselmiştir. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda bu oran yüzde 10,7 olmuştur. İkinci 500 de özel kuruluşların FAVÖK/net satışlar oranı yüzde 11 ve kamu kuruluşlarının oranı yüzde 3,6 dır. İkinci 500 kuruluşun FAVÖK/aktif toplamı oranı 2013 yılında yüzde 9,6 iken, 2014 yılında yüzde 10,8 olmuştur. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda bu oran yüzde 11,2 olarak gerçekleşmiştir. İkinci 500 için de FAVÖK/aktif toplamı oranı özel kuruluşlarda yüzde 11 ve kamu kuruluşlarında yüzde 2,3 tür. İkinci 500 kuruluşun FAVÖK/özkaynak toplamı oranı ise 2013 yılında yüzde 24,8 iken, 2014 yılında yüzde 27,2 ye yükselmiştir. Bu oran Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda yüzde 26 dır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda FAVÖK/özkaynak oranı özel kuruluşlarda yüzde 27,6 ve kamu kuruluşlarında yüzde 6 olarak gerçekleşmiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr (FAVÖK/EBITDA) Sektörler FAVÖK FAVÖK/Net Satışlar (%) Madencilik ve taş ocakçılığı ,3 10 Gıda ürünlerinin imalatı ,5 11 İçeceklerin imalatı ,8 12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı ,5 14 Giyim eşyalarının imalatı ,3 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı ,1 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ,9 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı ,9 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması ,0 19 Kok kömürü ve rafi ne edilmiş petrol ürünleri imalatı ,6 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı ,0 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı ,3 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı ,6 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,6 24 Ana metal sanayii ,8 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) ,9 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı ,0 27 Elektrikli teçhizat imalatı ,8 28 Başka yerde sınıfl andırılmamış makine ve ekipman imalatı ,3 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı ,0 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı ,5 31 Mobilya imalatı ,3 32 Diğer imalatlar ,6 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı ,6 Toplam ,9 36 l TEMMUZ 2015

41 Kümülatif Gelir Tablosu Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr Göstergeleri (%) 2014 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamında 2014 yılında en yüksek FAVÖK yaratan sektör 1.3 milyar TL ile tekstil sanayidir. FAVÖK/net satışlar oranı en yüksek sektör ise yüzde 29,3 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörü olmuştur. İmalat sanayi içinde en yüksek orana sahip sektör ise yüzde 16,3 ile makine ve ekipman sanayi ile mobilya sanayi olmuştur. Kümülatif Gelir Tablosu İkinci 500 BSK Özel Kuruluşlar Kamu Kuruluşları FAVÖK/Net Satışlar 10,9 11,0 3,6 FAVÖK/Aktif Toplamı 10,8 11,0 2,3 FAVÖK/Özkaynak 27,2 27,6 6,0 İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun kümülatif gelir tablosu büyüklükleri ve oranları itibarıyla kârlılık açısından önemli bilgiler içermektedir ve bu çerçevede analiz edilerek değerlendirilmektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda satışların maliyetinin net satışlara oranı yüzde 82,4 olmuştur. Buna bağlı olarak yüzde 17,6 oranında bir brüt satış kârı elde edilmiştir. Bu oran Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun brüt satış kârlılığının 3,1 puan üzerindedir. Faaliyet giderlerinin net satışlara oranı yüzde 10 dur. Böylece İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu yüzde 7,5 oranında bir faaliyet kârına sahip olmuştur. Bu oran Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda yüzde 6,4 olmuştur. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârların net satışlara oranı yüzde 5,5 olup, bunun 4 puanı kambiyo kârlarından gelmektedir. Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararların net satışlara oranı ise yüzde -4,6 dır. Bunun içinde kambiyo zararı -3,8 puan ile önemli ölçüde belirleyici olmuştur yılında net 0,2 puan kambiyo kârı elde edilmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu diğer faaliyetlerden elde ettiği 0,9 puan kâr ile birlikte finansman giderleri öncesi yüzde 8,4 oranında kârlılığa ulaşmıştır. Finansman giderlerinin net satışlara oranı yüzde 3,2 olmuş ve İSO İkinci 500 kuruluşları finansman sonrası yüzde 5,3 oranında bir olağan kârlılık yaratmıştır. Olağandışı gelir ve kârlar (1,2 puan) ile gider ve zararların (0,9 puan) ardından İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu vergi öncesi yüzde 5,6 oranında bir kârlılığa ulaşmıştır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun Kümülatif Gelir Tablosu ( ) Tutarlar (TL) Değişim Satışlara Göre Paylar (%) (%) Net Satışlar ,3 100,0 100,0 - Satışların Maliyeti ,0 82,6 82,4 Brüt Satış Kârı (Zararı) ,6 17,4 17,6 - Faaliyet Giderleri ,7 10,1 10,0 Faaliyet Kârı (Zararı) ,2 7,3 7,5 + Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar ,3 4,7 5,5 Kambiyo Kârları ,3 3,3 4,0 - Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar ,6 5,5 4,6 Kambiyo Zararları ,2 4,6 3,8 Finansman Öncesi Kâr (Zarar) ,6 6,5 8,4 - Finansman Giderleri ,0 3,7 3,2 Olağan Kâr (Zarar)/Finansman Sonrası Kâr (Zarar) ,3 2,8 5,3 + Olağan Dışı Gelir ve Kârlar ,3 0,9 1,2 - Olağan Dışı Gider ve Zararlar ,3 0,7 0,9 Dönem Kârı (Zararı) (V.Ö.) ,2 3,0 5,6 l 37

42 KÂRLILIK GÖSTERGELERİ Faaliyet Kârı Kuruluşların kârlılık performansının ölçülmesinde kullanılan bir diğer kârlılık göstergesi faaliyet kârıdır. Faaliyet kârı kuruluşların brüt satış kârından faaliyet giderlerinin çıkarılması ve farkın net satışlara bölünmesi ile hesaplanmaktadır yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun faaliyet kârı oranı yüzde 7,5 olarak hesaplanmıştır. Toplam faaliyet kârı mutlak büyüklüğü ise 6.2 milyar TL dir. Sektörler itibarıyla değerlendirildiğinde mutlak olarak en yüksek faaliyet kârını 817 milyon TL ile tekstil sanayi yaratmıştır. Onu 797 milyon TL ile gıda sanayi izlemektedir. Faaliyet kârı oranı en yüksek sektörler ise yüzde 24,3 ile madencilik ve taş ocakçılığı sanayidir. Faaliyet kârı oranı en yüksek imalat sanayi sektörü ise yüzde 14,5 oranı ile mobilya sanayidir. Faaliyet kârı oranı en düşük sektör ise yüzde 1,1 ile deri ve ürünleri imalatı sanayidir. Onu yüzde 2 ile diğer ulaşım araçlarının imalatı sanayi izlemektedir. Sektörler İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda Faaliyet Kârı Faaliyet Kârı Faaliyet Kârı/Net Satışlar (%) Madencilik ve taş ocakçılığı ,3 10 Gıda ürünlerinin imalatı ,4 11 İçeceklerin imalatı ,3 12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı ,2 14 Giyim eşyalarının imalatı ,5 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı ,1 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ,2 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı ,6 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması ,3 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı ,3 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı ,9 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı ,8 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı ,2 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,0 24 Ana metal sanayii ,6 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) ,0 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı ,2 27 Elektrikli teçhizat imalatı ,0 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı ,2 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı ,0 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı ,0 31 Mobilya imalatı ,5 32 Diğer imalatlar ,4 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı ,6 Toplam ,5 38 l TEMMUZ 2015

43 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında üretim faaliyeti dışı gelirler de hesaplanmakta ve değerlendirilmektedir. Üretim faaliyeti dışı gelirler iki nedenden dolayı hesaplanmakta ve değerlendirilmektedir. İlk neden kuruluşların üretim faaliyeti dışı gelirlerinin kârlılık (veya zarar) üzerindeki etkilerinin görülmesidir. İkincisi ise 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında kullanılan milli gelir anlamında kâr ve üretim faaliyeti sonucu yaratılan katma değerin hesaplanması için üretim faaliyeti dışı gelirler büyüklüğünün ayrıca hesaplanması ihtiyacıdır. Kuruluşların yarattıkları katma değer gelir yönünden yani kuruluşların ödedikleri faktör gelirleri ile hesaplanmaktadır. Bunun için bir faktör geliri olan üreticinin milli gelir anlamında kârı da hesaplanmaktadır. Milli gelir anlamında kâr faktör gelirine ulaşmak için vergi öncesi dönem kâr ve zarar toplamından üretim faaliyeti dışı gelirler düşülmekte, yıl için kârdan ayrılan karşılıklar eklenmektedir. Üretim faaliyeti dışı gelirleri temettü gelirleri, iştirak gelirleri, faiz gelirleri, net kambiyo kârları, menkul ve duran varlık satışları gibi unsurlar oluşturmaktadır. Üretim faaliyeti dışı gelirler ve dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payları yıllar itibarıyla dalgalanma göstermektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun üretim faaliyeti dışı gelirleri 2013 yılında yüzde 153,2 oranında azalmışken, 2014 yılında yüzde 219,3 artmış ve milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılında üretim dışı faaliyetlerden yeniden gelir elde edildiği görülmektedir. Ancak bu gelir 2012 yılındaki 1.2 milyar TL lik üretim faaliyeti dışı gelirin oldukça altında kalmıştır. Üretim faaliyeti dışı gelirlerin toplam dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı ise 2014 yılında yüzde 16,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu pay 2012 yılında yüzde 36,7 iken, 2013 yılında ise yüzde -28 olarak gerçekleşmiştir yılında üretim faaliyeti dışı gelirler mutlak kâr rakamını yükseltmiştir. Üretim faaliyeti dışı gelirler özel kuruluşlarda 2014 yılında yüzde 217,3 artarak milyon TL olmuştur. Üretim faaliyeti dışı gelir büyük ölçüde özel kuruluşlarda oluşmuştur. Bu kuruluşlarda üretim faaliyeti dışı gelirlerin dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı ise yüzde 16 olarak gerçekleşmiştir. Kamu kuruluşlarında ise üretim faaliyeti dışı gelirler sadece 11.8 milyon TL olmuştur. Dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı ise yüzde 105,3 olarak gerçekleşmiştir. Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (1) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu) Değişim (%) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) (2) Değişim (%) 1/2 (%) , ,1 30, , ,2 29, , ,5 3, , ,1 36, , ,2-28, , ,2 16,2 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (1) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (Özel Kuruluşlar) Değişim (%) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) (2) Değişim (%) 1/2 (%) , ,7 31, , ,2 29, , ,9 3, , ,7 36, , ,7-28, , ,1 16,0 l 39

44 KÂRLILIK GÖSTERGELERİ Sektörler İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) / Net Satışlar (%) Madencilik ve taş ocakçılığı ,6 10 Gıda ürünlerinin imalatı ,4 11 İçeceklerin imalatı ,1 12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı ,7 14 Giyim eşyalarının imalatı ,5 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı ,3 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ,2 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı ,1 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması ,8 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı ,3 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı ,2 21 Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (1) Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler (Net) (Kamu Kuruluşları) Değişim (%) Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) (2) Değişim (%) 1/2 (%) , ,2 9, , ,3 15, , ,1 24, , ,5-341, , ,3 2, , ,2 105, ,6 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı ,8 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,4 24 Ana metal sanayii ,2 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) ,0 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı ,7 27 Elektrikli teçhizat imalatı ,0 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı ,6 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) ,0 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı ,3 31 Mobilya imalatı ,4 32 Diğer imalatlar ,3 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı ,6 Toplam ,9 40 l TEMMUZ 2015

45 l 41

46 KATMA DEĞER, ETKİNLİK VE VERİMLİLİK Net Katma Değer İSO İkinci 500 çalışması kapsamında sanayi kuruluşlarının yarattıkları katma değerler kuruluşların üretim faktörlerine ödedikleri faktör gelirleri itibarıyla hesaplanmaktadır. Bu nedenle kuruluşların üretim faktörlerine ödedikleri faktör gelirlerine ait bilgiler de derlenmektedir. İSO İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretim faktörlerinden emeğin karşılığı olan ödenen maaş ve ücretler (tam istihkak işgücü payları ve işverenin ödediği sosyal güvenlik primleri), sermaye karşılığı olan ödenen faizler ve üreticinin payı olan milli gelir anlamındaki kâr bilgileri toplanarak kuruluşların yarattıkları net katma değerler hesaplanmaktadır. Net katma değer büyüklüğüne, o dönem için ayrılan amortisman ve net dolaylı vergiler (dolaylı vergisübvansiyon) ilave edilip kuruluş bazında temel fiyatlar ve üretici fi yatlarıyla brüt katma değer büyüklükleri de hesaplanmaktadır. Bu çerçevede net katma değer büyüklükleri ile onları oluşturan faktör gelirlerinin payları incelenmekte ve değerlendirilmektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı net katma değerin faktör gelirlerine dağılımında ödenen maaş ve ücretlerin payı 2014 yılında yüzde 57,1, ödenen faizlerin payı yüzde 12,4 ve milli gelir anlamında kârın payı yüzde 30,4 olmuştur yılından bu yana milli gelir anlamında kârın payındaki artış sürmektedir yılında yüzde 8,2 olan pay, 2013 yılında yüzde 27,3 e kadar yükselmiştir yılında ise pay yüzde 30,4 olmuştur. Bu eğilim Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda ise tersine gelişmektedir. Net katma değerin faktör gelirleri dağılımında özel kuruluşlarda daha sınırlı dalgalanma yaşanırken, kamu kuruluşlarında yüksek dalgalanma görülmektedir. Özel kuruluşlarda 2008 yılında yüzde 8,9 olan milli gelir anlamında kârın payı, 2014 yılında yüzde 31,1 e yükselmiştir. Kamu kuruluşlarında ise yıllar itibarıyla yüksek dalgalanmalar söz konusudur. Net Katma Değerin Faktör Gelirlerine Göre Dağılımı (%) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Ödenen Maaş ve Ücretler 73,5 68,4 71,2 58,1 62,2 61,1 63,8 60,1 57,1 Ödenen Faizler 16,0 14,1 20,6 16,1 11,0 14,2 12,4 12,7 12,4 Milli Gelir Anlamında Kâr 10,6 17,5 8,2 25,8 26,9 24,7 23,8 27,3 30,4 Net Katma Değer 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Özel Kuruluşlar Ödenen Maaş ve Ücretler 67,5 63,8 70,2 58,6 61,6 60,5 63,2 59,4 56,2 Ödenen Faizler 16,5 14,1 20,9 15,8 11,1 14,4 12,5 12,9 12,7 Milli Gelir Anlamında Kâr 16,0 22,1 8,9 25,6 27,3 25,1 24,3 27,7 31,1 Net Katma Değer 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kamu Kuruluşları Ödenen Maaş ve Ücretler 156,4 3,814,5 134,6 40,0 88,3 87,1 98,5 90,9 97,2 Ödenen Faizler 8,4 7,5 1,1 27,4 5,2 4,9 4,7 1,2 1,4 Milli Gelir Anlamında Kâr -64,8-3,722,0-35,6 32,6 6,6 7,9-3,2 8,0 1,4 Net Katma Değer 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 42 l TEMMUZ 2015

47 l 43

48 KATMA DEĞER, ETKİNLİK VE VERİMLİLİK İstihdam ve Brüt Katma Değer İSO İkinci 500 çalışması kapsamında NACE. Rev. 2 sektör sınıfl andırmasına göre 25 alt sektörün istihdam ve yaratılan brüt katma değer içindeki payları ile nispi hasıla oranları hesaplanmakta ve değerlendirilmektedir yılı itibarıyla İSO İkinci 500 çalışması kapsamında en yüksek istihdam payına sahip olan sektör yüzde 22,9 ile tekstil ürünleri imalatı sanayidir. Onu sırası ile yüzde 14,1 payı ile gıda sanayi, yüzde 12,1 payı ile de giyim eşyalarının imalatı sanayi izlemektedir. İlk 3 sıra içinde yer alan sektörler değişmemiştir. İSO İkinci 500 çalışması kapsamında yaratılan toplam brüt katma değer içinde en yüksek paya yüzde 14,7 ile tekstil ürünlerinin imalatı sanayi sahiptir. İkinci sırada yüzde 12,3 payı ile gıda sanayi yer almaktadır. Üçüncü sırada ise yüzde 10 payı ile mineral ürünler sanayi gelmektedir. Nispi hasıla oranı, her alt sektörde kişi başına yaratılan brüt katma değerin, İSO İkinci 500 genelinde kişi başına yaratılan katma değere oranlaması yoluyla hesaplanmaktadır. Nispi hasıla oranları alt sektörlerin katma değer verimliliklerini ortaya koymaktadır yılı itibarıyla rafine edilmiş petrol ürünleri sanayi, elektrik, gaz, buhar sistemleri sanayi ile madencilik ve taş ocakçılığı sanayi en yüksek nispi hasıla oranlarına sahip sektörlerdir. En düşük nispi hasıla oranları ise deri ve ilgili ürünler ile giyim eşyaları sanayindedir. Sektörler İstihdam ve Brüt Katma Değer Dağılımı ve Nispi Hasıla Oranı İstihdam Dağılımı Brüt Katma Değer Dağılımı Nispi Hasıla Oranı İstihdam Dağılımı Brüt Katma Değer Dağılımı Madencilik ve taş ocakçılığı 1,3 2,5 193,6 1,0 2,3 229,9 10 Gıda ürünlerinin imalatı 15,5 13,5 87,2 14,1 12,3 87,4 11 İçeceklerin imalatı 0,5 0,5 87,9 0,6 0,5 93,7 12 Tütün ürünleri imalatı 0,3 0,3 84, Tekstil ürünlerinin imalatı 23,3 15,6 67,1 22,9 14,7 64,2 14 Giyim eşyalarının imalatı 10,9 6,2 57,2 12,1 6,1 50,1 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 0,9 0,4 43,7 0,8 0,3 40,2 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 1,3 1,3 106,3 1,0 1,3 132,2 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 1,7 2,9 173,6 2,5 4,4 176,4 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 1,0 1,0 102,5 1,0 1,4 139,7 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 0,0 0,7 1,946,0 0,2 0,9 442,4 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 2,9 5,8 200,7 3,4 7,0 207,9 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 2,4 2,5 104,1 2,2 2,9 136,4 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 3,3 3,0 91,5 3,6 3,8 106,5 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 6,4 11,8 183,3 6,6 10,0 153,0 24 Ana metal sanayii 5,8 6,1 105,0 6,1 7,0 115,2 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 3,5 3,6 103,0 4,4 3,6 81,0 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 1,4 2,1 145,5 1,5 1,2 82,2 27 Elektrikli teçhizat imalatı 4,5 5,6 124,4 3,6 5,0 137,1 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 2,4 3,2 133,9 2,8 3,5 125,7 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 6,5 7,0 108,1 6,3 7,3 116,0 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı 1,2 1,6 132,8 1,1 1,0 96,6 31 Mobilya imalatı 2,3 2,4 104,8 1,8 1,7 93,8 32 Diğer imalatlar 0,4 0,7 150,2 0,4 0,8 190,0 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı 0,1-0,5-362,2 0,3 1,1 355,6 Nispi Hasıla Oranı 44 l TEMMUZ 2015

49 l 45

50 KATMA DEĞER, ETKİNLİK VE VERİMLİLİK Devir Hızları Varlık Devir Hızı Varlık devir hızı finansal verimlilik ve faaliyet etkinliği göstergesi olarak kullanılmakta olup net satışların aktif toplamına oranlanması ile hesaplanmaktadır. Bu oranın yüksek olması kuruluşların etkinlik ve verimliliklerinin de yüksek olduğunu göstermektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun varlık devir hızı yıllar itibarıyla dalgalanmaktadır ve 2010 yıllarında 0,95 ve 0,96 olarak gerçekleşen varlık devir hızı, 2011 yılında 1,07 ye, 2012 yılında 1,08 e çıkmıştır yılında 1,02 ye inen varlık devir hızı, 2014 yılında ise 0,99 a gerilemiştir. Özellikle iç talepteki yavaşlama varlık devir hızını düşürmeye devam etmektedir. Varlık devir hızı özel kuruluşlarda ortalama ile hemen aynıdır yılında özel kuruluşlarda devir hızı 1,00 olmuştur. Kamu kuruluşlarında ise devir hızı oldukça oynaklık göstermektedir ve 2014 yılında 0,65 tir. Varlık Devir Hızı (Net Satışlar/Aktif Toplamı) İkinci 500 BSK Özel Kuruluşlar Kamu Kuruluşları ,95 0,95 0, ,96 0,97 0, ,07 1,08 0, ,08 1,08 1, ,02 1,02 0, ,99 1,00 0, yılında varlık devir hızı en yüksek sektörler 2,30 ile rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı sanayi ve 1,44 ile gıda sanayi olmuştur. Özkaynak Devir Hızı Özkaynak devir hızı bir diğer etkinlik ve verimlilik göstergesi olup net satışların özkaynaklara oranlanması ile hesap edilmektedir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının özkaynak devir hızı 2013 yılında 2,64 iken, 2014 yılında 2,50 olmuştur. Özel kuruluşlarda ise oran 2,66 dan 2,52 ye inmiştir. Bu düşüşte özkaynaklardaki büyüme etkili olmuştur yılında en yüksek özkaynak devir hızına sahip sektör 4,48 ile rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı sanayidir. En düşük oran ise 1,03 ile elektrik, gaz, buhar sistemleri sektörü ve 1,05 ile kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması sanayindedir. İşletme Sermayesi (Dönen Sermaye) Devir Hızı İşletme sermayesi devir hızı net satışların işletme sermayesi büyüklüğüne oranlanması ile hesaplanmaktadır. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu için 2013 yılında 1,70 olan işletme sermayesi devir hızı, 2014 yılında yine 1,70 olarak gerçekleşmiştir yılında en yüksek işletme sermayesi devir hızına sahip sektör 3,25 ile rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı sanayidir. En düşük orana ise 1,15 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin İmalatı sanayi sahiptir. 46 l TEMMUZ 2015

51 Sektörler Sektörel Devir Hızları-2014 İkinci 500 BSK Varlık Devir Hızı ÖK KK İkinci 500 BSK Özkaynak Devir Hızı ÖK KK İkinci 500 BSK İşletme Sermayesi (Dönen Sermaye) Devir Hızı Madencilik ve taş ocakçılığı 0,71 0,71-1,20 1,20-1,45 1,45-10 Gıda ürünlerinin imalatı 1,44 1,44 1,37 4,13 4,20 1,55 2,18 2,17 4,48 11 İçeceklerin imalatı 0,83 0,83-3,57 3,57-2,21 2,21-12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı 0,86 0,86-2,21 2,21-1,38 1,38-14 Giyim eşyalarının imalatı 1,29 1,29-3,45 3,45-1,93 1,93-15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 1,39 1,39-3,58 3,58-1,69 1,69-16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 0,69 0,69-2,40 2,40-1,36 1,36-17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 0,93 0,93-2,81 2,81-1,69 1, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 0,76 0,76-1,05 1,05-1,49 1,49-2,30 2,30-4,48 4,48-3,25 3,25-1,21 1,21-2,49 2,49-1,88 1,88-0,98 1,02 0,56 1,95 1,86 70,88 1,43 1,50 0,76 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 1,13 1,13-2,99 2,99-1,63 1,63-23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 0,56 0,57 0,43 1,59 1,61 1,40 1,27 1,40 0,52 24 Ana metal sanayii 1,23 1,23-3,01 3,01-1,93 1, Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 1,09 1,09-3,38 3,38-1,62 1,62-0,82 0,82-2,51 2,51-1,15 1,15-27 Elektrikli teçhizat imalatı 1,23 1,23-2,53 2,53-1,78 1, Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 0,93 0,93-1,72 1,72-1,26 1,26-1,10 1,10-2,29 2,29-1,99 1,99-30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı 0,98-0,98 1,61-1,61 1,20-1,20 31 Mobilya imalatı 1,02 1,02-1,77 1,77-1,43 1,43-32 Diğer imalatlar 1,31 1,31-2,62 2,62-1,65 1,65-35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı 0,30 0,30-1,03 1,03-2,95 2,95 - Toplam 0,99 1,00 0,65 2,50 2,52 1,66 1,70 1,73 0,84 ÖK KK l 47

52 KATMA DEĞER, ETKİNLİK VE VERİMLİLİK İşgücü Verimliliği İşgücü verimliliği sanayi ve sanayi kuruluşları için önemli bir verimlilik göstergesidir. İSO İkinci 500 kapsamında işgücü verimliliği üretimden satışların çalışan sayısına oranlanması ile hesaplanmaktadır. İşgücü verimliliği, çalışan başına üretimden satışlar olarak cari fiyatlarla belirlenmektedir. Sektörler için NACE Rev. 2 sınıflamasına göre son iki yıl göstergelerine yer verilmektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda 2013 yılında çalışan başına üretimden satışlar TL olurken, 2014 yılında yüzde 11,9 oranında artarak TL olmuştur yılı üretici ve tüketici fi yat enflasyonları ve milli gelir deflatörü ile karşılaştırıldığında çalışan başına üretimden satışlar reel olarak artmıştır. Alt sektörler itibarıyla çalışan başına üretimden satışlar büyüklükleri önemli farklılıklar göstermektedir yılında 19 alt sektörde çalışan başına üretimden satışlar 2013 yılına göre mutlak olarak artarken, 5 alt sektörde gerilemiştir. Çalışan başına üretimden satışlar ile ölçülen işgücü verimliliği en yüksek sektörler 2014 yılı verileri ile elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemleri sanayi, rafine edilmiş petrol ürünleri sanayi, kimyasal ürünlerin imalatı sanayi ve kağıt ve kağıt ürünleri imalat sanayidir. İşgücü Verimliliği (Üretimden Satışlar (Net)/Çalışan Sayısı) (Cari Fiyatlarla, TL) (İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu) Sektörler Madencilik ve taş ocakçılığı Gıda ürünlerinin imalatı İçeceklerin imalatı Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı Giyim eşyalarının imalatı Deri ve ilgili ürünlerin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünleri ve eczacılığa ilişkin malzemeler Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ana metal sanayii Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Elektrikli teçhizat imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) Diğer ulaşım araçlarının imalatı Mobilya imalatı Diğer imalatlar Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Toplam l TEMMUZ 2015

53 İşgücü verimliliği aynı yöntem ile hesaplanarak özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları için de alt sektörler itibarıyla değerlendirilmektedir yılında özel kuruluşlarda çalışan başına üretimden satışlar yüzde 12,2 oranında artarak TL olmuştur. Kamu kuruluşlarında ise işgücü verimliliği 2014 yılında yüzde 15 artarak çalışan başına üretimden satışlar TL ye yükselmiştir. İşgücü Verimliliği [Üretimden Satışlar (Net)/Çalışan Sayısı] (Cari Fiyatlarla, TL) (Özel Kuruluşlar) Sektörler Madencilik ve taş ocakçılığı Gıda ürünlerinin imalatı İçeceklerin imalatı Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı Giyim eşyalarının imalatı Deri ve ilgili ürünlerin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemeler Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ana metal sanayii Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Elektrikli teçhizat imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) Diğer ulaşım araçlarının imalatı Mobilya imalatı Diğer imalatlar Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Toplam İşgücü Verimliliği [Üretimden Satışlar (Net)/Çalışan Sayısı] (Cari Fiyatlarla, TL) (Kamu Kuruluşları) Sektörler Gıda ürünlerinin imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Diğer ulaşım araçlarının imalatı Toplam l 49

54 TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri Teknoloji faaliyetleri sanayi ve sanayi kuruluşlarının rekabet gücü ve onun şekillendirdiği kârlılık ve verimlilik için en önemli belirleyici unsurlardan biri haline gelmiştir. Bu nedenle 2013 çalışmasından itibaren İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında olduğu gibi İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde de teknoloji faaliyetleri başlığı altında bilgilere yer verilmeye başlanmıştır. Teknoloji faaliyetleri başlığı altında iki bilgiye yer verilmektedir. İlki İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda AR-GE harcamalarıdır. Diğeri ise İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun teknoloji yoğunluğu itibarıyla sektör dağılımlarıdır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun AR-GE harcamaları hesaplanmakta ve değerlendirilmektedir. AR-GE harcamaları iki yöntemle; anket ile ve kuruluşların gelir tablosu verileri yardımıyla toplanmaktadır yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun AR- GE harcamaları anket verileri ile 2013 yılına göre yüzde 29,3 artarak TL, gelir tablosu verilerine göre ise yine 2013 yılına göre yüzde 21,4 artarak TL olarak gerçekleşmiştir. Her iki veri kullanılarak hesaplandığında AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı yüzde 0,27 den yüzde 0,31 e ve yüzde 0,27 den yüzde 0,29 a yükselmiştir. AR-GE harcamaların net satışlar içindeki payları ise sırası ile yüzde 0,23 ten yüzde 0,27 ye ve yüzde 0,23 ten yüzde 0,25 e yükselmiştir. En yüksek AR-GE harcaması gerçekleştiren sektörler ise (anket verileri ile) 49.3 milyon TL ile motorlu kara taşıtları sanayi, 30.3 milyon TL ile eczacılık ürünlerinin imalatı sanayi, 22.5 milyon TL kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı sanayi ve 22.1 milyon TL ile bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı sanayidir. Sektörler İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda AR-GE Giderleri AR-GE Giderleri (Anket Verileri) AR-GE Giderleri (Gelir Tablosu Verileri) Madencilik ve taş ocakçılığı Gıda ürünlerinin imalatı İçeceklerin imalatı Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı Giyim eşyalarının imalatı Deri ve ilgili ürünlerin imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemeler Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ana metal sanayii Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı Elektrikli teçhizat imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) Diğer ulaşım araçlarının imalatı Mobilya imalatı Diğer imalatlar Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Toplam l TEMMUZ 2015

55 Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değer İSO İkinci 500 içinde yer alan fi rmaların teknoloji yoğunluklu sektör grupları itibarıyla yaratılan katma değer dağılımı yapılmaktadır. Teknoloji yoğunluklu sektör grupları içinde sadece imalat sanayi firmaları yer almaktadır. Madencilik ve taş ocakçılığı ile elektrik, gaz, buhar, su üretimi firmaları yer almamaktadır. Bu itibarla imalat sanayinde faaliyet gösteren 487 fi rmanın verileri ile hesaplama ve dağılım yapılmaktadır. Teknoloji yoğunluklu 4 sektör grubu bulunmaktadır. Bunlar düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler, ortadüşük teknoloji yoğunluklu sanayiler, orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerdir. Teknoloji yoğunluklu sanayi grupları içinde yer alan sanayi sektörleri yeni kullanılmaya başlanan NACE Rev. 2 sanayi sınıflandırması ile birlikte tabloda sunulmaktadır. Teknoloji yoğunluklu sektör grupları için yaratılan katma değer göstergesi kullanılmaktadır. Kullanılan katma değer üretici fiyatlarıyla brüt katma değer [üretim faktörlerine yapılan ödemeler (ödenen maaş ve ücretler+ödenen faizler+milli gelir anlamında kâr)+yıl için ayrılan amortismanlar+ödenen dolaylı vergilersübvansiyonlar] göstergesidir. İSO İkinci 500 içinde yer alan fi rmaların ait oldukları sektörlerin yarattıkları katma değerler ve sektörlerin toplam katma değer içindeki payları aşağıda tabloda verilmektedir. Buna göre en yüksek katma değer yaratan sektör yüzde 15,2 payı ile tekstil ürünlerinin imalatı sektörüdür. Onu yüzde 12,7 payı ile gıda sanayi izlemektedir. Teknoloji yoğunluklu sektör grupları da kendi içinde toplulaştırılmaktadır. Bu itibarla değerlendirildiğinde yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 45 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu almaktadır. Bu grubun 2013 yılı payı yüzde 45,8 dir. İkinci 500 içinde yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek ikinci payı yüzde 26,1 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu almaktadır. Bu grubun 2013 yılı payı yüzde 26,2 dir. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 2013 yılında yüzde 23,4 iken, 2014 yılında yüzde 24,6 ya yükselmiştir. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2013 yılında yüzde 4,6 iken, 2014 yılında yüzde 4,3 e inmiştir. İkinci 500 büyük kuruluşun teknoloji yoğunluğu itibarıyla sektör gruplarına dağılımı 2014 yılında önemli bir değişiklik göstermemiştir. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerin payı 2013 yılına göre 1,2 puan artarken, diğer üç sektör grubunun payları sınırlı ölçüde gerilemiştir. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 19,4, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise yüzde 3,2 olmuştur. Bu itibarla Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde orta-yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 22,6 da kalırken, İkinci 500 içinde payın yüzde 28,9 olması dikkat çekici bir göstergedir. Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değerin Dağılımı (%)-2014 Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Düşük Teknoloji %40,0 Orta-Düşük Teknoloji %37,4 Düşük Teknoloji %45,0 Orta-Düşük Teknoloji %26,1 Yüksek Teknoloji %3,2 Orta-Yüksek Teknoloji %19,4 Yüksek Teknoloji %4,3 Orta-Yüksek Teknoloji %24,6 l 51

56 TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değer Dağılımı Teknoloji Yoğunluğu İtibarıyla Sektör Grupları Toplam Brüt Katma Değer Toplam Brüt Katma Değer Pay (%) Kod Sektörler Toplam Brüt Katma Değer Toplam Brüt Katma Değer Pay (%) 10 Gıda ürünlerinin imalatı ,7 11 İçeceklerin imalatı ,6 12 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı ,2 Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler Orta-Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler Orta-Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sanayiler Teknoloji Yüksek Yoğunluklu Sanayiler , , , ,3 14 Giyim eşyalarının imalatı ,3 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı ,4 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ,3 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı ,5 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (18.2 Hariç) ,5 31 Mobilya imalatı ,7 32 Diğer imalatlar (32.5 Hariç) ,8 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı ,9 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı ,9 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,4 24 Ana metal sanayii ,2 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (25.4 Hariç) , Gemi ve tekne yapımı Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı , Silah ve mühimmat (cephane) imalatı Elektrikli teçhizat imalatı ,1 28 Başka yerde sınıfl andırılmamış makine ve ekipman imalatı ,6 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı ,5 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı (30.1 ve 30.3 Hariç) ,1 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı ,0 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı , Hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı l TEMMUZ 2015

57 l 53

58 SIRALAMA Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2014 yılında üretimden satışlar, net satışlar, katma değer, özkaynak, aktif toplamı, vergi öncesi dönem kârı/zararı, faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı/zararı, ihracat, çalışanlar ortalaması İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) 1 - Hekimoğlu Un Fabrikası Tic. ve San. A.Ş. Konya ORMA Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. Isparta BAŞTAŞ Başkent Çimento San. ve Tic. A.Ş. Ankara Frimpeks Kimya ve Etiket San. Tic. A.Ş. İstanbul Uğurdemir Halı San. ve Tic. Ltd. Şti. Gaziantep SCA Yıldız Kağıt ve Kişisel Bakım Üretim A.Ş. Kocaeli BPO B-Plas Plastic Omnium Otomotiv Plastik ve Metal Yan Sanayi A.Ş. Bursa Kaplan Kardeşler Halı San. ve Tic. Ltd. Şti. Gaziantep Abdioğulları Plastik ve Ambalaj Sanayi A.Ş. Adana Karadere Tarım Ürünleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Giresun Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. Bursa Teksüt Süt Mamülleri San. ve Tic. A.Ş. Balıkesir Klimasan Klima San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Durum Gıda San. ve Tic. A.Ş. Mersin Cevher Döküm Sanayii A.Ş. Ege Bölgesi Bekaert Kartepe Çelik Kord San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Poyraz Poyraz Fındık Entegre San. ve Tic. A.Ş. Ordu Santa Farma İlaç Sanayii A.Ş. İstanbul Felda Iffco Gıda San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Eruslu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep l TEMMUZ 2015

59 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Kârı/Zararı (V.Ö.) Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 55

60 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Doğuş Yiyecek ve İçecek Üretim San. Tic. A.Ş. İstanbul Çetinkaya Mensucat San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Yurtbay Seramik San. ve Tic. A.Ş. Eskişehir Roma Plastik San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli ANATEKS Anadolu Tekstil Fabrikaları A.Ş. Malatya Akbel Süt ve Süt Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Ereğli/Konya Doğan Gazetecilik A.Ş. İstanbul Sıddık Kardeşler Haddecilik San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul SFC Entegre Orman Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Detay Gıda San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Mardin Çimento San. ve Tic. A.Ş. Mardin Tat Nişasta İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Adana Söğütsen Seramik San. İnş. Mad. İth. İhr. A.Ş. Ankara Ayhanlar Yol Asfaltlama San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Eskapet Pet Ürünleri Kimya Gıda Nakliye San. ve Tic. Ltd. Şti. İnegöl P.M.S. Metal Profil Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Bursa Argon Kimya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Aydın İSTON İstanbul Beton Elemanları ve Hazır Beton Fabrikaları San. ve Tic. A.Ş. Kamu İstanbul Boytek Reçine Boya ve Kimya San. Tic. A.Ş. İstanbul Emas Makina Sanayi A.Ş. İstanbul Oyka Kağıt Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Çaycuma İshakoğlu Gıda Nakliye ve İnşaat San. ve Dış Tic. Ltd. Şti. Mar Tüketim Maddeleri İhracat İthalat San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Balıkesir Penti Çorap San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii A.Ş. (TÜDEMSAŞ) Kamu Putzmeister Makine San. ve Tic. A.Ş. Çerkezköy Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü Çelsantaş Çelik Mamülleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Orhan Karakoç Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Bursa Altaş Yağ Su ve Tarım Ürünleri Gıda İnş. Otomotiv Nak. San. ve Tic. A.Ş. Ordu İşbir Sünger Sanayi A.Ş. Ankara Safyün Halı Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Demirer Kablo Tesisleri San. ve Tic. A.Ş. Bozüyük l TEMMUZ 2015

61 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 57

62 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Aster Tekstil San. ve Dış Tic. A.Ş. İstanbul TYH Uluslararası Tekstil Pazarlama San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi GRANİSER Granit Seramik San. ve Tic. A.Ş. Akhisar Bupiliç Entegre Gıda San. Tic. A.Ş. Balıkesir Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun Ekiciler Süt Gıda Tarım Hayvancılık San. ve Tic. A.Ş. Antalya Teksan Jeneratör Elektrik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul ASAŞ Ambalaj Baskı San. ve Tic. A.Ş. Ankara Özlem Tarım Ürünleri A.Ş. Salihli Türk Ytong Sanayi A.Ş. İstanbul Continental Confectionery Company Gıda San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Ümran Çelik Boru Sanayii A.Ş. İstanbul Ermaksan Makina San. ve Tic. A.Ş. Bursa Magnesit A.Ş. Eskişehir Konveyör Beyaz Eşya ve Otomotiv Yan San. Tic. A.Ş. İstanbul Sardunya Gıda Mutfak İşletmeleri Ticaret A.Ş. İstanbul Aktül Kağıt Üretim Pazarlama A.Ş. Sakarya Zeki Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Sapro Temizlik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. İstanbul Amcor Flexibles İstanbul Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul Ve-Ge Hassas Kağıt ve Yapıştırıcı Bant San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Erkunt Sanayi A.Ş Ankara Bemka Emaye Bobin Teli ve Kablo San. Tic. A.Ş. İstanbul Kayalar Kimya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Kıvanç Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Adana Beşler Gıda ve Kimya A.Ş. Gaziantep Hisarlar Makina San. ve Tic. A.Ş. Eskişehir Kasar ve Dual Tekstil Sanayii A.Ş. İstanbul Gaziantep Ünsa Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Üniteks Tekstil ve Ticaret A.Ş. İstanbul Demisaş Döküm Emaye Mamülleri Sanayi A.Ş. Kocaeli l TEMMUZ 2015

63 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 59

64 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) A.B Gıda San. ve Tic. A.Ş. Balıkesir Gaziantep Şenocak Gıda Fındık Entegre Tur. Nak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. Ordu Kayseri Gizem Seramik Frit ve Glazür San. ve Tic. A.Ş. Sakarya Varol Beton ve Yapı Endüstri San. Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul Arma Filtre Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Sakarya Kardem Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Turkuvaz Plastik ve Temizlik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Sayınlar Gıda Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Erbak-Uludağ İçecek San. ve Tic. A.Ş. Bursa Kendirliler Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Dörtyol Coreal Alüminyum Kablo San. Tic. A.Ş. Kayseri Hasırcı Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Ergaz San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Çamsan Poyraz Ağaç Ürünleri Turizm İnşaat Tarım Enerji San. ve Tic. A.Ş. Ankara Ulusoy Elektrik İmalat Taahhüt ve Ticaret A.Ş. Ankara Mioro Hediyelik Eşya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Sanko Enerji San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Ankara Un Sanayii A.Ş. Ankara ABC Deterjan San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Kombassan Kağıt Matbaa Gıda ve Tekstil San. Tic. A.Ş. Konya As-Ado Hazır Beton San. Nak. ve Tic. A.Ş. Bucak Kalibre Boru San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Akpa Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Termikel Madeni Eşya San. İhr. ve İth. Tic. A.Ş Ankara As Tavukçuluk Tarım İşletmeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Sakarya Jantsa Jant San. ve Tic. A.Ş. Aydın Or-Pa Pazarlama ve Tekstil Sanayi A.Ş. İstanbul Ozanteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Denizli GENTAŞ Genel Metal San. ve Tic. A.Ş. Bolu Polyteks Tekstil Sanayi Araştırma ve Eğitim A.Ş. Bursa Elektromed Elektronik Sanayi ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. Ankara Küçüker Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Denizli l TEMMUZ 2015

65 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 61

66 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Bilkont Dış Ticaret ve Tekstil Sanayi A.Ş. İstanbul Mes Yağ ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. Diyarbakır Alcatel Lucent Teletaş Telekomünikasyon A.Ş. İstanbul Meltem Kimya ve Tekstil San. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. Adana Özyaşar Tel ve Galvanizleme Sanayi A.Ş. İstanbul Örgen Gıda San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Surtel Kablo Sanayii A.Ş. İstanbul Oğuz Gıda San. ve Tic. A.Ş. Adana Meltem Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Düzce Cam San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Kula Yağ ve Emek Yem San. Tic. A.Ş. Balıkesir Kurtoğlu Bakır Kurşun Sanayi A.Ş. İstanbul PNS Pendik Nişasta Sanayi A.Ş. İstanbul Arıkan Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Kahramanmaraş Modern Beton San. ve Tic. A.Ş. Denizli Prekons İnşaat Sanayi A.Ş. Ankara ATK Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Sepaş Plastik Kimya İnşaat Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Adana Contitech Lastik San. ve Tic. A.Ş. Bursa Bolacalar Un Yem Yağ Gıda San. ve Tic. A.Ş. Yenişehir/Bursa Tirsan Kardan San. ve Tic. A.Ş. Manisa Komyapı Hazır Beton Prefabrik İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Konya Ode Yalıtım San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Yılmaz Redüktör San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Uşak Seramik Sanayi A.Ş. Uşak Cevher Jant Sanayii A.Ş. Ege Bölgesi Aroma Bursa Meyve Suları ve Gıda Sanayii A.Ş. Bursa Çelik Halat ve Tel Sanayii A.Ş. Kocaeli Ekoten Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Tellioğlu Yem-Gıda Entegre Tesisleri San. ve Tic. A.Ş. Balıkesir Alarko Carrier San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Göliplik Şeremet Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Bursa Gürmen Giyim San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Atasay Kuyumculuk San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Halkalı Kağıt Karton San. ve Tic. A.Ş. İstanbul l TEMMUZ 2015

67 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 63

68 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Uğur Konfeksiyon San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Beks Çorap ve İç Giyim San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Merter Helva San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Kaşmir Halı San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Festival İplik ve Halı San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Grammer Koltuk Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Bursa Gesan Yatırım ve Ticaret A.Ş. Kocaeli Kaltun Madencilik Sanayi Nakliye ve Akaryakıt Ticaret A.Ş. Aydın Destebaşı Grup İnşaat San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Ankara Milteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Kocaeli Özdemir Boru Profil San. ve Tic. Ltd. Şti. Ereğli/Kdz Astaş Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul İstanbul Gurme Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Kocaeli Canan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Modern Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Çorlu Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic. A.Ş. Çankırı Spot Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi TI Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. Bursa Baydemirler Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Bartın Çimento San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Üniversal Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. İstanbul İstanbul Ege Bölgesi Dost Fındık Gıda Kuy. İnş. Tah. Nak. Tur. Müh. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Ünye Migiboy Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul Karaçuha Tarım Ürünleri İthalat İhracat San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme Dekoral Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Zahit Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Adana Samsun Kanca El Aletleri Dövme Çelik ve Makina Sanayi A.Ş. İstanbul l TEMMUZ 2015

69 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 65

70 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Maysan Mando Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş. Bursa Büyük Hekimoğulları Gıda San. ve Tic. A.Ş. Konya Müsellimoğlu Demir Çelik Tic. ve San. Ltd. Şti. Kocaeli Katmerciler Araç Üstü Ekipman San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Camiş Madencilik A.Ş. İstanbul Sunteks Dokuma Boya Apre San. ve Tic. A.Ş. Bursa Tahsildaroğlu Süt Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Çanakkale Akım Metal San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Batısöke Söke Çimento Sanayii T.A.Ş. Aydın Karbel Konfeksiyon San. ve Tic. Ltd. Şti. İstanbul Cam Elyaf Sanayi A.Ş. İstanbul Onduline Avrasya İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Schott Orim Cam San. ve Tic. A.Ş. Çerkezköy Çimbeton Hazırbeton ve Prefabrik Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Pilenpak Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Manisa SAFAŞ Saf Plastik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş Kayseri Vefa Prefabrike Yapılar San. Tic. A.Ş. İstanbul Metal ve Yapı Sistemleri Ticaret A.Ş. İstanbul ÇİNKOM Çinko Kurşun Metal ve Madencilik San. Tic. A.Ş. Kayseri Ege Gübre Sanayii A.Ş. Ege Bölgesi Roteks Tekstil İhracat San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi ZF Sachs Süspansiyon Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Yazaki Wiring Technologies Türkiye Elektrik Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Bursa Novaplast Plastik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Aydın Mensucat Döşemelik Kumaş San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Akteks Akrilik İplik San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Petro Yağ ve Kimyasallar San. Tic. A.Ş. Kocaeli İstanbul Desa Deri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Pireks Bakır Alaşımları San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Yaşar Dondurma ve Gıda Maddeleri A.Ş. Kahramanmaraş TÜVASAŞ-Türkiye Vagon Sanayi A.Ş. Kamu Beltan Vibracoustic Titreşim Elemanları San. ve Tic. A.Ş. Bursa l TEMMUZ 2015

71 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 67

72 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Ege Bölgesi Altıparmak Gıda San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul AKG Gazbeton İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Karel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Çukurova İnşaat Makinaları San. ve Tic. A.Ş. Mersin Ünteks Boya Baskı Apre Tekstil San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. İstanbul Gür İplik San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Venüs Giyim San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İstanbul Abalıoğlu Yağ San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Coşkunöz Radyatör ve Isı San. Tic. A.Ş. Bursa Altınapa Değirmencilik Tic. ve San. A.Ş. Konya Kale Nobel Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Ali Raif İlaç Sanayi A.Ş. İstanbul S.S. Tariş Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Ege Bölgesi Realkom Tekstil Ürünleri Sanayi Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş. İstanbul Kırklareli Alfa Metal Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş. İstanbul Kocaeli Kablotek Kablo San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Metal Matris San. ve Tic. A.Ş. Kayseri Uludağ Maden Suları T.A.Ş. Bursa Kipaş Kağıt Sanayi İşletmeleri A.Ş. Kahramanmaraş Ünal Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Gemciler Güven Metal San. ve Tic. A.Ş. Kahramanmaraş Della Gıda San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Kervan Gıda San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İ. E. Ulagay İlaç Sanayii T.A.Ş. İstanbul Murat Ticaret Kablo Sanayi A.Ş. İstanbul Tayeks Dış Ticaret ve Tekstil Sanayi A.Ş. İstanbul Mersin Un San. ve Tic. A.Ş. Mersin Adapazarı Şeker Fabrikası A.Ş. Sakarya Kale Oto Radyatör San. ve Tic. A.Ş. İstanbul l TEMMUZ 2015

73 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 69

74 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Manisa Kahramanmaraş Farmamak Ambalaj Maddeleri ve Ambalaj Makineleri San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Pelit Pastacılık ve Gıda Sanayi A.Ş. İstanbul Biska Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Coats (Türkiye) İplik Sanayii A.Ş. Bursa Sika Yapı Kimyasalları A.Ş. İstanbul Valf Sanayii A.Ş. Manisa Söktaş Dokuma İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Aydın Yurt Çimento San. ve Tic. A.Ş. Muş Ekosinerji Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Osman Akça Tarım Ürünleri İthalat İhracat San. ve Tic. A.Ş. Can Tekstil Entegre Tesisleri ve Tarım Ürünleri San. Tic. A.Ş. EMS Mobil Sistemler ve Hastane Malzemeleri İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi İstanbul Ankara Özerdem Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Uşak Turgutlu Gentaş Kimya San. ve Tic. Pazarlama A.Ş. İstanbul Atiker Metal İthalat İhracat ve İmalat San. Tic. A.Ş. Konya Kaynak İplik San. ve Tic. A.Ş. Denizli Zafer Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Harput Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Bursa Nev Saç Metal Sanayi İnşaat Nakliye ve Tic. Ltd. Şti. Nevşehir OPSAN Orijinal Sac Parça San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Erişler Yem San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme Selkasan Kağıt ve Paketleme Malzemeleri İmalatı San. ve Tic. A.Ş. Manisa Sanica Isı Sanayi A.Ş. İstanbul Salteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Bosen Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Bursa Yıldız Granini Meyve Suyu San. ve Tic. A.Ş. Sakarya Çelikel Alüminyum Döküm İmalat San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Akplas Plastik Kalıp San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Koleksiyon Mobilya Sanayi A.Ş. İstanbul İstanbul Halk Ekmek Un ve Unlu Maddeler Gıda San. ve Tic. A.Ş. Kamu Elba Bant San. ve Tic. A.Ş. İstanbul l TEMMUZ 2015

75 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 71

76 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Özbal Çelik Boru San. Tic. ve Taahhüt A.Ş. Mersin Pınar Su San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Kimteks Tekstil İnşaat Tic. ve San. A.Ş. Adana Yasin Kaplan Tekstil ve Halı San. Tic. A.Ş. Gaziantep Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Samsun Hacıoğulları Hazır Beton Saç ve Yapı Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Şahin-Melek Et ve Et Mamülleri Gıda San. Tic. A.Ş. Kayseri Akın Tekstil A.Ş. İstanbul Berke Plastik San. ve Tic. A.Ş. Sakarya Bakırlar İplik San. ve Tic. Ltd. Şti. Adana Elit Çikolata ve Şekerleme Sanayi A.Ş. İstanbul Amasya Şeker Fabrikası A.Ş. Suluova MARTEKS Maraş Tekstil Sanayi A.Ş. Kahramanmaraş Shamrock Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Denizli Hektaş Ticaret T.A.Ş. Kocaeli DYO Matbaa Mürekkepleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Seğmen Kardeşler Gıda Üretim ve Ambalaj Sanayi A.Ş. Ankara Altınbey Giyim Ticaret A.Ş. İstanbul Gaziantep Alkim Kağıt San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Safa Tarım A.Ş. Konya Ege Kimya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Azmüsebat Çelik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Elazığ Altınova Çimento San. Tic. A.Ş. Elazığ Özgörkey Gıda Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Örma Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Üntel Kabloları San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Viking Kağıt ve Selüloz A.Ş. Ege Bölgesi Flament Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Mondi Yatak Yorgan San. ve Tic. A.Ş. Kayseri Ego Elektrikli Aletler Sanayi A.Ş. Çorlu Mikropor Makina San. ve Tic. A.Ş. Ankara Narteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Kahramanmaraş Kompen PVC Yapı ve İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Konya Kocaeli l TEMMUZ 2015

77 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 73

78 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Adel Kalemcilik Tic. ve San. A.Ş. İstanbul Baştaş Hazır Beton San. ve Tic. A.Ş. Ankara Beşsan Makarna Gıda San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Antalya Enerji Üretim A.Ş. Antalya Ela Kimyevi Maddeler San. ve Tic. Ltd. Şti. İstanbul Işıksoy Tekstil İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Bursa Ayhan Sezer Yağ ve Gıda Endüstrisi Ticaret Ltd. Şti. İstanbul İstanbul TARFAŞ Tarımsal Faaliyetler Üretim San. ve Tic. A.Ş. Karacabey İstanbul Kaplamin Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Erkul Kozmetik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul E.N.A. Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Bursa Kocaeli Emin Tarım San. ve Tic. A.Ş. Uzunköprü Kilim Grubu Kartaltepe Mensucat Fabrikası T.A.Ş. İstanbul Maykim Yağ ve Kimya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul ZF Lemförder Aks Modülleri San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Yıldız Cam San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Erdoğanlar Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Ersur Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. İstanbul Aymar Yağ ve Gıda San. Tic. A.Ş. Çorlu Kilim Mobilya Kanepe San. ve Tic. A.Ş. Kayseri Tayaş Gıda San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Ziylan Taban San. ve Tic. A.Ş İstanbul Sistem Metal Yapı Reklam Malzemeleri ve İnşaat San. Tic. A.Ş. İstanbul Altın İplik ve Çorap Sanayi A.Ş. İstanbul Burak Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. İstanbul Küçükarslanlar Bakır Çinko San. ve Tic. A.Ş. Trabzon Selva Gıda Sanayi A.Ş. Konya Soyyiğit Gıda San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İBA Kimya San. ve Tic. A.Ş. Ankara Diril Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Acarsoy Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Bursa l TEMMUZ 2015

79 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 75

80 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Demirsan Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Bursa KOMGIDA Kombassan Gıda İhtiyaç Maddeleri ve Petrol Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Konya Hitit Seramik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Ege Fren San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Akdaş Döküm San. ve Tic. A.Ş. Ankara Agrobest Grup Tarım İlaçları Tohumculuk İmalat İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi İstanbul Mayteks Örme San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi A.Ş. Ankara Sabırlar Fındık İhracat Ltd. Şti. Trabzon Çarkıt Kablo San. ve Tic. A.Ş. Denizli Tat Makarnacılık San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Subor Boru San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Hema TRW Otomotiv Direksiyon Sistemleri A.Ş. İstanbul Polisan Kimya Sanayii A.Ş. Kocaeli Sezon Pirinç ve Tarım Ürünleri Gıda San. Tic. A.Ş. İstanbul Yılmazlar Et Gıda Tarım Hayvancılık Nak. Tur. ve İnş. San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul İSPAK İzmit Sıvı Paketleme Sanayi A.Ş. İstanbul CMK Kablo Elektrik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Denizli Sümer Plastik ve Kağıt San. Tic. A.Ş. İstanbul Bağ Yağları San. ve Tic. T.A.Ş. Ege Bölgesi Pressan Madeni Eşya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Özgüven Kablo San. ve Tic. Ltd. Şti. Denizli Verde Yağ Besin Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Avira Gıda İnşaat Araç Kiralama Taahhüt A.Ş. Gaziantep Gesbey Enerji Türbini Kule Üretim San. ve Tic. A.Ş. Balıkesir Ateşsan Kağıtçılık Matbaa Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul Muratlı Karton Kağıt San. ve Tic. A.Ş. Tekirdağ Nestle Waters Gıda ve Meşrubat San. ve Tic. A.Ş. Bursa Erdem Soft Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Gaziantep Gürkan Ofis Mobilyaları San. ve Tic. Ltd. Şti. Kayseri Eczacıbaşı-Baxter Hastane Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Arık Bey Tekstil Enerji ve Sınai Yatırımlar A.Ş. İstanbul BTM Bitümlü Tecrit Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi l TEMMUZ 2015

81 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 77

82 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Sunjüt Suni Jüt San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Bade Dokuma Tekstil Halı San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Emin Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Kahramanmaraş Bony Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Çerkezköy Çelikpan Radyatör Üretim A.Ş. Bursa Ankara Işık Plastik Sanayi ve Dış Ticaret Pazarlama A.Ş. Kocaeli Sultan Et ve Gıda Üretim Ticaret ve Pazarlama Ltd. Şti. Ankara Ankara Hema Otomotiv Sistemleri A.Ş. Çerkezköy Torun Bakır Alaşımları Metal San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Cam Merkezi San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Hatboru Çelik Boru San. ve Tic. Ltd. Şti. Antakya Çilek Mobilya Sanayi ve Pazarlama Ticaret A.Ş. İnegöl Katsan Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. İstanbul Karacasu Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Kahramanmaraş Serra Sünger ve Petrol Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. İnegöl Ilsan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Malatya Eti Elektrometalurji A.Ş. Antalya Can Enerji Entegre Elektrik Üretim A.Ş. Çorlu İzi Süt ve Gıda Mamülleri San. Tic. A.Ş. Konya Aydın Endüstri San. ve Tic. A.Ş. Sakarya Egeplast Ege Plastik Tic. ve San. A.Ş. Ege Bölgesi Karyer Isı Transfer San. ve Tic. A.Ş. İstanbul CHT Tekstil Kimya San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Aydın Örme San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Penguen Gıda Sanayi A.Ş. Bursa İstanbul Özgüllü Süt Mamülleri Hayvancılık ve İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. TMO Genel Müdürlüğü Afyon Alkaloidleri Fabrikası Sakarya Kamu EVAS Ev Aletleri Sanayi Ltd. Şti. İstanbul Arsan Dokuma Boya San. ve Tic.A.Ş Kahramanmaraş Erikoğlu Emaye Bakır Tel Sanayi A.Ş. Denizli As Ofis Damızlık Yumurta Yem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Ankara İzopoli Yapı Elemanları Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Bolu l TEMMUZ 2015

83 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 79

84 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) Edirne Yağ San. ve Tic. A.Ş. Edirne Tukaş Gıda San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi İpek Yem ve Gıda San. Tic. A.Ş. Gaziantep Angora Halı San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Çuhadaroğlu Metal Sanayi ve Pazarlama A.Ş. İstanbul Kırpart Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş. Orhangazi Emek Yağ Sanayi A.Ş. Bursa Alce Elektrik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Günsan Elektrik Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Hascevher Metal San. ve Tic. A.Ş. Kahramanmaraş Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun Saray Tarım ve Hayvancılık A.Ş. Develi Bandırma Has Un Fabrikası Ltd. Şti. Balıkesir Gaziantep Sunar Özlem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Osmaniye İstanbul Aydın Linyit Madencilik ve Akaryakıt San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Biofarma İlaç San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İhlas Gazetecilik A.Ş. İstanbul Serhat Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Karabük Sem Plastik San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Birleşim Mühendislik Isıtma Soğutma Havalandırma San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Ege Bölgesi Ritaş Kimya ve Tekstil San. Tic. A.Ş. Gaziantep Formfl eks Yalıtım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Bursa EKU Fren Kampana ve Döküm Sanayi A.Ş. İstanbul Yatpa Dayanıklı Tüketim Malları San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi Ekol Ofset Matbaacılık Tesisleri Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Baylan Ölçü Aletleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Ege Bölgesi İstanbul Asfalt Fabrikaları San. ve Tic. A.Ş. Kamu Ortadoğu Enerji San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Samur Halıları San. ve Tic. A.Ş. Ankara EMA Kimya Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Karsu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Kayseri Gitaş Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Tic. ve San. A.Ş. Konya l TEMMUZ 2015

85 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: l 81

86 SIRALAMA İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu Oda / Kamu Kamu Sıra No: Özel Sıra No: Üretimden Satışlar (Net) (TL) Sıra No: Net Satışlar (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Sıra No: (TL) K.F.C. Gıda Tekstil Sanayi İthalat İhracat Yatırım A.Ş. Bagin Yağ Sanayi Tesisleri İmalat ve İşletmeciliği A.Ş. Ege Bölgesi Ege Bölgesi Nitromak DNX Kimya Sanayii A.Ş. Ankara Merinos Mobilya Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Ege Bölgesi İstanbul Kahramanmaraş Beşan Nişasta Gıda San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Dalgakıran Makina San. ve Tic. A.Ş. İstanbul İhlas Ev Aletleri İmalat San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Tosunoğulları Mobilya San. ve Tic. A.Ş. Konya Çukurova Kimya Endüstrisi A.Ş. Manisa ELKON Elevatör Konveyör ve Makina San. ve Tic. A.Ş. İstanbul Güneş Süt Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Sakarya Başyazıcıoğlu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Kayseri Çerkezköy YİBİTAŞ Yozgat İşçi Birliği İnşaat Malzemeleri Tic. ve San. A.Ş. Yerköy Plastay Kimya San. ve Tic. A.Ş. Gebze Meysu Gıda San. ve Tic. A.Ş. Kayseri Erse Kablo İmalatı San. ve Tic. Ltd. Şti. İstanbul Gökhan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Denizli Belgin Madeni Yağlar Tic. ve San. A.Ş. Kocaeli Sarılar Dış Ticaret Ltd. Şti. Sakarya Bantboru San. ve Tic. A.Ş. Kocaeli Pakten Sağlık Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Gaziantep Domino Tekstil Ürünleri San. ve Dış Tic. A.Ş. İstanbul GENEL TOPLAM AÇIKLAMALAR: 1- Bağlı bulunduğu oda bölümündeki Kamu ifadesi o sırada yer alan kuruluşun BİT / KİT gibi kamu kuruluşu olduğunu göstermektedir. 2- Bu bölümde Kamu ifadesi bulunmayan diğer tüm kuruluşlar özel sektör kuruluşu olup, bağlı oldukları Oda bilgisi İSO, diğer Sanayi Odaları, Sanayi ve Ticaret Odaları ve Ticaret Odaları sıralaması dikkate alınarak gösterilmiştir. stanbul Sanayi Odas na üye kuruluşlar koyu renkle belirtilmiş olup, bu kuruluşların baz lar ayn zamanda di er Odalar n da üyesidir. 3- İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu s ralamas, kuruluşlar n 2014 y l ndaki üretimden sat şlar na (net) göre yap lm şt r. 4- Net satışlar ise kuruluşlar n 2014 y l ndaki üretimden net sat şlar ile di er sat şlar (sanayi faaliyeti d ş sat şlar) toplam d r. 82 l TEMMUZ 2015

87 Özkaynak Aktif Toplamı Dönem Karı/Zararı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) Sıra No: (TL) İhracat Sıra No: (Bin $) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Sıra No: Kişi İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Yukar da verdi imiz mali bilgileri içeren tabloda, üretimden sat şlar bilgilerinden sonraki büyüklüklerde İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu s ralamas verilirken, bu s ralaman n yan nda ayr ca Kamu ve Özel s ralamas da verilmiştir. Bu s ralamadan da kuruluşlar n Kamu ve Özel gruplar içindeki s ras görülmektedir. 6- (+): Ana tabloda kuruluşların bir önceki yıl sıralama bilgileri de yer almaktadır. Bu sıralamada bir önceki yıl İSO 1000 de yer almayan kuruluşlar ile bir önceki yıl bilgilerini açıklatmayıp bu yıl bilgilerini açıklatan kuruluşlar (+) işareti ile gösterilmektedir. 7- (-): Ana tabloda s ra numaralar n n baz lar n n karş s nda görülen (-) işareti, o s rada yer alan kuruluşun isminin aç klanmas n istemedi ini göstermektedir. Bu yıl bilgilerini açıklatmayan ve/veya Birinci 500 den İkinci 500 e gerileyen kuruluşlar da (-) işareti ile belirtilmektedir. 8- K saltmalar: V.Ö.: Vergi Öncesi Not: Dönem Kâr /Zararı (V.Ö.) Genel Toplam, Net Kâr olarak (Kâr-Zarar=Net Kâr) verilmiştir. l 83

88 İSO İKİNCİ 500 DEĞERLENDİRME SONUÇLARI 84 l TEMMUZ 2015

89 l 85

90 İSO İKİNCİ 500 DEĞERLENDİRME SONUÇLARI İstanbul Sanayi Odası 47 yıldır sürdürmekte olduğu Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-İSO 500 araştırmasının yanı sıra, 1997 den bu yana Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-İSO İkinci 500 araştırmasını da hazırlayarak kamuoyuna sunmaktadır yılı Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması sonuçları İSO Sanayi dergisinin Temmuz 2014 özel sayısı ile açıklanmış bulunmaktadır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının temel amacı, Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nu izleyen sanayi kuruluşlarının tespit edilmesi olmakla birlikte, sıralamada yer alan kuruluşların toplulaştırılmış bilançoları ve gelir tabloları ile karşılaştırmalı analiz ve değerlendirmeler de yapılmaktadır. Analiz ve değerlendirmeler temel ekonomik göstergeler, finansal oranlar, kârlılık, katma değer ve verimlilik ile teknoloji faaliyetleri başlıklarında gerçekleştirilmektedir. Sıralamalar Üretimden Satışlara Göre En Büyükler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2014 yılında üretimden satışlara göre ilk sırayı Hekimoğlu Un Fabrikası Tic. ve San. A.Ş. almıştır. İkinci sırada ORMA Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. firması bulunmaktadır. Üçüncü büyük kuruluş BAŞTAŞ Başkent Çimento San. ve Tic. A.Ş. dir. Yaratılan Katma Değerden En Büyükler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında kuruluşlar yarattıkları katma değer itibarıyla da sıralanmaktadır yılında üretici fiyatlarıyla en yüksek katma değer yaratan ilk üç firmadan sadece biri isminin açıklanmasını istemiştir. İlk ve üçüncü kuruluş isminin açıklanmasını istememiştir. Üretici fiyatlarıyla en yüksek katma değer yaratan ikinci kuruluş ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. olmuştur. En Fazla Kâr Eden Kuruluşlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında kuruluşlar vergi öncesi kâr büyüklükleri ile sıralanmaktadır yılında en fazla kâr eden kuruluş ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. olurken, ikinci sıradaki kuruluş isminin açıklanmasını istememiştir. En fazla kâr elde eden üçüncü kuruluş ise ÇİNKOM Çinko Kurşun Metal ve Madencilik San. Tic. A.Ş. olmuştur. En Fazla İhracat Yapan Kuruluşlar 2014 yılında en çok ihracat gerçekleştiren kuruluş Prekons İnşaat Sanayi A.Ş. olmuştur. İkinci sırada ATK Tekstil San. ve Tic. A.Ş., üçüncü sırada ise Cevher Döküm Sanayii A.Ş. yer almıştır. Temel Göstergeler Ekonomik Büyüklükler 2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde 494 özel ve 6 kamu kuruluşu yer almıştır yılında 496 özel, 4 kamu kuruluşu İkinci 500 içinde sıralanmıştır yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretimden satışları cari fiyatlarla yüzde 12,9 oranında artarak 71.8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Üretimden satışlardaki artış Birinci 500 deki yüzde 10 luk artışın üzerinde gerçekleşmiştir. Net satışlar ise 11,3 artarak 81.9 milyar TL olmuştur. İSO İkinci 500 kapsamında yer alan sanayi kuruluşlarının ihracatı 2014 yılında yüzde 5,4 oranında azalmış ve 9.5 milyar dolar olmuştur. Özel kuruluşların ihracatı yüzde 5,7 azalırken, kamu kuruluşlarının ihracatı yüzde 373,3 oranında artmıştır yılında İSO İkinci 500 kapsamında kâr eden kuruluşların vergi öncesi toplam kârı cari fiyatlarla yüzde 45,2 oranında artarak 5.5 milyar TL olmuştur. Dönem zararı olan kuruluşların toplam zararı ise yüzde 39,6 oranında azalmıştır. Böylece İSO İkinci 500 içinde yer alan kuruluşların vergi öncesi kâr ve zarar toplamı cari fiyatlarla yüzde 106,2 oranında artarak 4.5 milyar TL olmuştur yılında İSO İkinci 500 ün toplam borçları yüzde 12,7 oranında artarken, özel kuruluşların toplam borçları yüzde 11 yükselmiştir. Kamu kuruluşlarının borçları ise yüzde 431,2 oranında artmıştır. Toplam borçlar içinde kısa vadeli borçlar yüzde 13,4, uzun vadeli borçlar ise yüzde 11,5 oranında artmıştır. İSO İkinci 500 kuruluşlarının mali borçları 2014 yılında toplam borçlardan daha düşük ve yüzde 12 oranında büyümüştür. Özel kuruluşların mali borçları yüzde 12 artarken, kamu kuruluşlarının mali borçları yüzde 354,8 oranında yükselmiştir. İSO İkinci 500 sanayi kuruluşları 2014 yılında 8.9 milyar TL faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr elde etmiştir. 86 l TEMMUZ 2015

91 Faiz, amortisman ve vergi öncesi kârın net satışlara oranı yüzde 10,9 a yükselmiştir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının özkaynakları 2014 yılında yüzde 17,4 büyüyerek 32.8 milyar TL ye ulaşmıştır. Özel kuruluşların özkaynakları yüzde 17,4 artarken, kamu kuruluşlarının özkaynakları yüzde 14,9 oranında büyümüştür. İSO İkinci 500 kuruluşlarının aktif toplamı ise özkaynaklardan daha yavaş ve yüzde 14,5 oranında büyümüştür. Özel kuruluşların aktifleri yüzde 13,5 büyürken, kamu kuruluşlarının aktifleri ise yüzde 119,3 oranında yükselmiştir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının bilançolarında yer alan duran varlıklar 2014 yılında yüzde 20,1 artmıştır. Artış özel kuruluşlarda yüzde 19,8 dir. Kamu kuruluşlarının duran varlıkları ise yüzde 58,9 büyümüştür. İSO İkinci 500 kuruluşlarının 2014 yılında ödediği faizler bir önceki yıla göre yüzde 14,2 artmıştır. Birinci 500 de bu oran yüzde 31,2 ile daha yüksektir. Özel kuruluşların ödedikleri faizler yüzde 14,1 artarken, kamu kuruluşlarının ödediği faizler yüzde 50,1 yükselmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı net katma değer yüzde 16 artarak 13.7 milyar TL olmuştur. Özel kuruluşların net katma değeri yüzde 15,8, kamu kuruluşlarının net katma değeri ise yüzde 28,8 yükselmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun temel fiyatlarla hesaplanan yarattığı brüt katma değer ise 2014 yılında yüzde 14,5 artmıştır. Temel fiyatlarla brüt katma değer özel kuruluşlarda yüzde 14,2 oranında artarken, kamu kuruluşlarında artış yüzde 35,1 olmuştur. İSO İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretici fiyatlarıyla hesaplanan yarattığı brüt katma değer ise yüzde 16,2 artmıştır. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değer özel kuruluşlarda yüzde 15,3 artarken, kamu kuruluşlarında yüzde 81,1 artmıştır. İkinci 500 kuruluşlarının yarattığı katma değer, Birinci 500 kuruluşun yarattığı katma değerden daha hızlı büyümüştür. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 50 lik Gruplara Göre Dağılımı İlk 50 de yer alan kuruluşların toplam üretimden satışlar içindeki payı 2013 yılında yüzde 14,1 iken, bu pay 2014 yılında değişmemiş ve yine yüzde 14,1 olmuştur. İlk 50 kuruluşun üretici fiyatlarıyla yaratılan brüt katma değer içindeki payı 2013 yılında yüzde 12,9 iken, 2014 yılında 0,2 puan artarak yüzde 13,1 e yükselmiştir. İlk 50 kuruluşun vergi öncesi dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 8,6 ya düşmesi sonrasında 2014 yılında 5,7 puan artarak yüzde 14,3 e yükselmiştir. İlk 50 kuruluş kârlılık açısından diğer 450 kuruluşa göre daha iyi bir performans göstermiştir. İlk 50 kuruluşun faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr zarar toplamı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 11,6 iken, 2014 yılında yüzde 14 e yükselmiştir. İlk 50 kuruluşun ihracat içindeki payı 2013 yılında yüzde 12,1 iken, 2014 yılında 1,1 puan gerileyerek yüzde 11 olmuştur. Ücretle çalışanların sayısı açısından ilk 50 kuruluşun payı 2013 yılında yüzde 12,7 iken, 2014 yılından yüzde 12,4 olmuştur. İhracat Performansı 2014 yılında İSO İkinci 500 kuruluşunun ihracatı yüzde 5,4 oranında düşerek 9.5 milyar dolar olmuştur. Birinci 500 ün ihracatı ise yüzde 3,1 oranında düşerek 61.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece İkinci 500 ün toplam ihracatı, Birinci 500 ün toplam ihracatının yüzde 15,4 ü olabilmiştir. Geçen yıl bu oran yüzde 15,8 olarak gerçekleşmiştir. İSO İkinci 500 ün ihracatının toplam satışları içindeki payı 2013 yılında yüzde 25,9 iken, 2014 yılında yüzde 25,2 olmuştur. İkinci 500 ün toplam ihracatının Türkiye ihracatı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 6,6 iken, 2014 yılında yüzde 6 ya gerilemiştir. İhracatın ana sektörler itibarıyla performansları değerlendirildiğinde madencilik ve taş ocakçılığı ihracatı yüzde 3 düşerken, imalat sanayi ihracatı yüzde 5,5 gerilemiştir. Yabancı Sermaye Paylı Kuruluşlar İSO İkinci 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı yıllar itibarıyla dalgalanma göstermektedir. Yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2013 yılında 66 ya düşmüştür yılında ise İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde 71 yabancı sermaye paylı kuruluş yer almaktadır. l 87

92 İSO İKİNCİ 500 DEĞERLENDİRME SONUÇLARI 2014 yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki 71 yabancı sermaye paylı kuruluşun toplam üretimden satışlar içindeki payı yüzde 14,7 olmuş ve 2013 yılına göre 1,2 puan artmıştır. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değer içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların payı 2013 yılında yüzde 17,9 iken, 2014 yılında da yine yüzde 17,9 olmuştur. Dönem kâr ve zarar toplamı içinde yabancı sermayeli kuruluşların payı 2014 yılında yüzde 13,4 olarak gerçekleşmiştir. Bu pay 2013 yılında ise yüzde 20 olmuştur. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun faiz, amortisman ve vergi öncesi toplam kâr ve zarar toplamının ise yüzde 15,8 ini oluşturmaktadır. Bu pay 2013 yılında yüzde 15,4 ile daha düşüktür. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar 2014 yılında İSO İkinci 500 ihracatının yüzde 19,1 ini gerçekleştirmiştir. Bu oran 2013 yılında yüzde 17,8 olmuştur. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar 2014 yılında Türkiye nin ihracatının yüzde 1,15 ini gerçekleştirmiştir yılında yabancı sermaye paylı kuruluşların dönem kâr ve zarar toplamı ile brüt katma değer hariç diğer tüm göstergelerde İkinci 500 içindeki paylarında artışlar ortaya çıkmıştır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İçinde İSO Üyeleri 2014 yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki İSO üyesi kuruluşların sayısı 177 si özel ve 3 ü kamu kuruluşu olmak üzere 180 olarak gerçekleşmiştir yılına göre İkinci 500 içinde yer alan İSO üye sayısı 5 kuruluş azalmıştır yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde 184 özel, 1 kamu toplam 185 İSO üyesi kuruluş yer almıştır. Üretimden satışlar içinde İSO üyelerinin payı 2013 yılında yüzde 37,1 iken, 2014 yılında yüzde 36,3 e gerilemiştir. Net satışlar içindeki pay ise yüzde 37,5 ten yüzde 37,6 ya yükselmiştir. İSO İkinci 500 kuruluşlarının ihracatı içinde İSO üyelerinin payı 2013 yılında yüzde 36,2 iken, 2014 yılında yüzde 35,3 olarak gerçekleşmiştir. İSO üyelerinin mutlak ihracatı da 3.6 milyar dolardan 3.3 milyar dolara inmiştir. İSO üyelerinin Türkiye nin toplam ihracatı içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 2,4 iken, 2014 yılında yüzde 2,1 olmuştur. İSO üyelerinin dönem kâr ve zarar toplamı (vergi öncesi) içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 33 iken, 2014 yılında yüzde 40,1 e yükselmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun elde ettiği faiz, amortisman ve vergi öncesi kârın yüzde 37,8 ini İSO üyeleri gerçekleştirmiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içine giren 180 İSO üyesi kuruluşun ücretle çalışan sayısı 2014 yılında olup, İkinci 500 kuruluşun toplam ücretle çalışanlarının yüzde 41,9 unu oluşturmaktadır. Bu oran 2013 yılında yüzde 43,2 olmuştur. Ödenen maaş ve ücretler içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 45,3 iken, 2014 yılında yüzde 44,9 olarak gerçekleşmiştir. İSO üyesi kuruluşlar 2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı net katma değerin yüzde 41,6 sını gerçekleştirmiştir. Bu pay 2013 yılında yüzde 41,9 dur. İSO üyelerinin 2014 yılında yarattığı katma değer içinde ödenen maaş ve ücretlerin payı yüzde 61,6 ya gerilerken, ödenen faizler de yüzde 10 a inmiş, buna karşın kâr (milli gelir anlamında) ise yüzde 28,4 e yükselmiştir. Temel Finansal Göstergeler Kaynak Yapısı İSO İkinci 500 kuruluşunun özkaynakların toplam varlıklar içindeki payı 2007 yılından itibaren gerilemiş ve 2007 yılında yüzde 47,6 iken, 2013 yılında yüzde 38,8 e kadar inmiştir. Toplam borçların toplam varlıklar içindeki payı ise 2013 yılında yüzde 61,2 ye yükselmiştir yılında ise özkaynakların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 39,8 e yükselirken, toplam borçların payı da yüzde 60,2 ye inmiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali yapısında 2014 yılında özkaynaklar ve uzun vadeli borçlar lehine bir iyileşme yaşanmıştır. Toplam borçlar/özkaynaklar dengesinde özkaynaklar aleyhine oluşan bozulma da 2014 yılında tersine dönmüştür. İSO İkinci 500 de toplam borç/özkaynak oranı 2012 yılında 133,5 iken, 2013 yılında 157,8 olmuştur yılında ise bu oran 151,6 ya inmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2014 yılında yaşanan mali dalgalanmaları daha iyi yönetmişler ve kârlarını artırmışlardır. Buna bağlı olarak sanayi kuruluşları 2014 yılında artan gelirleri ile özkaynaklarını arttırabilmişler ve kısmen yeterli iç kaynak yaratabilmişlerdir. Bu da borçlanma bağımlılığının bir miktar azalmasına yol açmıştır. 88 l TEMMUZ 2015

93 Mali Borçlar İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun toplam borçları 2013 yılında yüzde 28,5 artarken, artış oranı 2014 yılında yüzde 12,7 olarak gerçekleşmiştir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun borçlanmaları mali borçlar ve diğer borçlar olarak iki ana grupta gerçekleşmektedir yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali borçları yüzde 12, diğer borçları ise yüzde 13,8 oranında artmıştır. Mali borçlarda artış daha sınırlı olmuştur. Mali borçların İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki sektör dağılımı da değerlendirilmektedir yılı itibarıyla 23 alt sektörden 11 sektörde uzun vadeli mali borçlar kısa vadeli mali borçların üzerindedir. 12 sektörde ise kısa vadeli mali borçlar daha yüksektir. Finansal Oranlar Cari Oran (Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Borçlar) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda 2014 yılında cari oran yüzde 150,9 dan yüzde 147,5 e inmiştir. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda cari oran 2013 yılında son dört yılın en yüksek seviyesine yükseldikten sonra 2014 yılında bir miktar gerilemiştir. Kuruluşların kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesi halen yüksek seyretmeye devam etmektedir. Toplam Borçlar/Özkaynak Toplam borçlar/özkaynak oranı 2014 yılında 6,2 puan azalarak yüzde 151,6 oranına inmiştir yılında yüzde 157,8 ile son dört yılın zirvesine çıkan borçlar/ özkaynak oranı 2014 yılında gerilemiştir. Kârlılık ve özkaynak yaratma olanaklarında iyileşme bu oranın 2014 yılında gerilemesine yol açmıştır. Bu oranın gerilemesinde döviz cinsi borçların 2014 yılında daha sınırlı büyümesinin de etkisi bulunmaktadır. Kısa Vadeli Borçlar/Toplam Borçlar Kısa vadeli borçların toplam borçlar içindeki payı 2014 yılında hemen hemen aynı kalmıştır. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda kısa vadeli borçların toplam borçlara oranı 2010 yılında yüzde 70,9 iken, 2013 yılında yüzde 65,3 e kadar gerilemiştir. Bu oran 2014 yılında ise yüzde 65,6 olarak gerçekleşmiştir. Özel kuruluşlarda bu oran 2010 yılında yüzde 70,5 ve 2013 yılında yüzde 65,1 iken, 2014 yılında yine yüzde 65,1 olmuştur. İSO üyelerinde ise bu oran 2014 yılında yüzde 69,7 ye yükselmiştir. Mali Borçlar/Özkaynak İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali borçlar/özkaynak oranı 2013 yılında yüzde 91,2 ye sıçradıktan sonra 2014 yılında yüzde 87 ye gerilemiştir. Mali borçların özkaynaklara yaklaşan büyüklüğü oran olarak 2014 yılında düşmüştür. Mali borçların içinde önemli ölçüde döviz borçları bulunmaktadır yılında döviz kurlarında yaşanan artışlar ile birlikte mali borçların TL karşılıkları da büyümüş ve mali borçların özkaynaklara oranları önemli ölçüde yükselmiştir yılında ise kur artışları daha sınırlı kalmış ve mali borçların TL cinsinden şişmesi de sınırlanmıştır. Mali Borçlar/Aktif Toplamı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun mali borçlar/aktif toplamı oranı 2010 yılında yüzde 29,2 iken, 2013 yılında yüzde 35,4 e yükselmiştir yılında ise mali borçların aktif toplamına oranı yüzde 34,6 ya inmiştir. Bu oran 2014 yılında özel kuruluşlarda yüzde 35,2, İSO üyesi kuruluşlarda yüzde 28,5 ve kamu kuruluşlarında ise yüzde 1,2 dir. Özkaynak/Aktif Toplamı Özkaynakların aktif toplamı içindeki payı sanayi kuruluşlarının faaliyetlerini ne ölçüde özkaynaklar ile finanse ettiğini göstermektedir. Bu oranın yüksekliği mali sağlamlığı yansıtmaktadır. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun özkaynak/ aktif toplamı oranı 2013 yılında yüzde 38,8 iken, 2014 yılında yüzde 39,8 e yükselmiştir. Özel sektör kuruluşlarında bu oran yüzde 38,4 ten yüzde 39,8 e, İSO üyesi kuruluşlarda ise yüzde 41,5 ten yüzde 44,6 ya yükselmiştir yılında ortaya çıkan ekonomik koşulların daha iyi yönetilerek kârlılığın artırılması ve özkaynak finansmanının daha çok kullanılması ile özkaynak oranlarında yükselmeler yaşanmıştır. Kârlılık Göstergeleri 2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu arasında kâr eden kuruluş sayısı 426, zarar eden kuruluş sayısı ise 74 olmuştur yılında kâr eden kuruluş sayısı 377, zarar eden firma sayısı ise 123 olmuştur yılında zarar eden firma sayısı önemli ölçüde azalırken, kâr eden firma sayısı artmıştır. Benzer eğilim Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda da yaşanmış ve 2014 yılında 417 kuruluş kâr etmiştir. l 89

94 İSO İKİNCİ 500 DEĞERLENDİRME SONUÇLARI Satış Kârlılığı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun satış kârlılığı son yıllarda hem dalgalanmakta hem de düşük oranlarda gerçekleşmektedir. Satış kârlılığı 2014 yılında yüzde 5,6 ya yükselmiştir. Böylece son 10 yılın en yüksek satış kârlılığı oranına ulaşılmıştır yılında Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda ise satış kârlılığı oranı yüzde 5,7 olmuştur. Özel kuruluşlarda satış kârlılığı 2014 yılında yüzde 5,6 ya yükselmiştir. Kamu kuruluşlarında ise çok dalgalı gelişen satış kârlılığı oranı 2014 yılında yeniden yüzde 1,1 e inmiştir. Aktif Kârlılığı Dönem kâr ve zararının toplam aktiflere bölünmesi ile hesaplanan aktif kârlılığı 2014 yılında yüzde 5,5 e ve böylece son on yılın en yüksek seviyesine yükselmiştir. Özel kuruluşların aktif kârlılığı 2014 yılında yüzde 5,6 ya yükselmiştir. Kamu kuruluşlarının aktif kârlılığı ise yüzde 0,7 ye inmiştir. Özkaynak Kârlılığı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun özkaynak kârlılığı da satış kârlılığı ve aktif kârlılığı gibi aynı dalgalanma eğilimi içindedir. Özkaynak kârlılığı 2014 yılında tekrar yüzde 13,9 a yükselmiş ve son on yılın en yüksek seviyesine çıkmıştır. Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr 2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda FAVÖK mutlak büyüklük olarak 8.9 milyar TL olarak hesaplanmıştır. İkinci 500 kuruluşun FAVÖK/net satışlar oranı 2013 yılında yüzde 9,4 iken, 2014 yılında yüzde 10,9 a yükselmiştir. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda bu oran yüzde 10,7 olmuştur. İkinci 500 de özel kuruluşların FAVÖK/net satışlar oranı yüzde 11 ve kamu kuruluşlarının oranı yüzde 3,6 dır. İkinci 500 kuruluşun FAVÖK/özkaynak toplamı oranı 2013 yılında yüzde 24,8 iken, 2014 yılında yüzde 27,2 ye yükselmiştir. Bu oran Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda yüzde 26 dır. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda FAVÖK/özkaynak oranı özel kuruluşlarda yüzde 27,6, kamu kuruluşlarında yüzde 6 olarak gerçekleşmiştir. Kümülatif Gelir Tablosu İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda satışların maliyetinin net satışlara oranı yüzde 82,4 olmuştur. Buna bağlı olarak yüzde 17,6 oranında bir brüt satış kârı elde edilmiştir. Faaliyet giderlerinin net satışlara oranı yüzde 10 dur. Böylece İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu yüzde 7,5 oranında bir faaliyet kârına sahip olmuştur. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârların net satışlara oranı yüzde 5,5 olup, bunun 4 puanı kambiyo kârlarından gelmektedir. Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararların net satışlara oranı ise yüzde -4,6 dır. Bunun içinde kambiyo zararı -3,8 puan ile önemli ölçüde belirleyici olmuştur. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu diğer faaliyetlerden elde ettiği 0,9 puan kâr ile birlikte finansman giderleri öncesi yüzde 8,4 oranında kârlılığa ulaşmıştır. Finansman giderlerinin net satışlara oranı yüzde 3,2 olmuş ve İSO İkinci 500 kuruluşları finansman sonrası yüzde 5,3 oranında bir olağan kârlılık yaratmıştır. Olağandışı gelir ve kârlar (1,2 puan) ile gider ve zararların (0,9 puan) ardından İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu vergi öncesi yüzde 5,6 oranında bir kârlılığa ulaşmıştır. Faaliyet Kârı 2014 yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun faaliyet kârı oranı yüzde 7,5 olarak hesaplanmıştır. Toplam faaliyet kârı mutlak büyüklüğü ise 6.2 milyar TL dir. Üretim Faaliyeti Dışı Gelirler Üretim faaliyeti dışı gelirler ve dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payları yıllar itibarıyla dalgalanma göstermektedir. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun üretim faaliyeti dışı gelirleri 2013 yılında yüzde 153,2 oranında azalmışken, 2014 yılında yüzde 219,3 artmış ve milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılında üretim dışı faaliyetlerden yeniden gelir elde edildiği görülmektedir. Ancak bu gelir 2012 yılındaki 1.2 milyar TL lik üretim faaliyeti dışı gelirin oldukça altında kalmıştır. Üretim faaliyeti dışı gelirlerin toplam dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı ise 2014 yılında yüzde 16,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu pay 2012 yılında yüzde 36,7 iken, 2013 yılında ise yüzde -28 olarak gerçekleşmiştir yılında üretim faaliyeti dışı gelirler mutlak kâr rakamını da yükseltmiştir. 90 l TEMMUZ 2015

95 Katma Değer, Etkinlik ve Verimlilik Net Katma Değerin Faktör Gelirleri Dağılımı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun yarattığı net katma değerin faktör gelirlerine dağılımında ödenen maaş ve ücretlerin payı 2014 yılında yüzde 57,1, ödenen faizlerin payı yüzde 12,4 ve milli gelir anlamında kârın payı yüzde 30,4 olmuştur yılından bu yana milli gelir anlamında kârın payındaki artış sürmektedir. Bu eğilim Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda ise tersine gelişmektedir. İstihdam, Brüt Katma Değer Dağılımı ve Nispi Hasıla Oranı 2014 yılı itibarıyla İSO İkinci 500 çalışması kapsamında en yüksek istihdam payına sahip olan sektör yüzde 22,9 ile tekstil ürünleri imalatı sanayidir. Onu sırası ile yüzde 14,1 payı ile gıda sanayi, yüzde 12,1 payı ile de giyim eşyalarının imalatı sanayi izlemektedir. İlk 3 sıra içinde yer alan sektörler değişmemiştir. İSO İkinci 500 çalışması kapsamında yaratılan toplam brüt katma değer içinde en yüksek paya yüzde 14,7 ile tekstil ürünlerinin imalatı sanayi sahiptir. İkinci sırada yüzde 12,3 payı ile gıda sanayi yer almaktadır. Üçüncü sırada ise yüzde 10 payı ile mineral ürünler sanayi gelmektedir yılı itibarıyla rafine edilmiş petrol ürünleri sanayi, elektrik, gaz, buhar sistemleri sanayi ile madencilik ve taş ocakçılığı sanayi en yüksek nispi hasıla oranlarına sahip sektörlerdir. Devir Hızları Varlık Devir Hızı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun varlık devir hızı yıllar itibarıyla dalgalanmaktadır. Varlık devir hızı 2014 yılında ise 0,99 ya gerilemiştir. Özellikle iç talepteki yavaşlama varlık devir hızını düşürmeye devam etmektedir. Özkaynak Devir Hızı İSO İkinci 500 kuruluşlarının özkaynak devir hızı 2013 yılında 2,64 iken, 2014 yılında 2,50 olmuştur. Bu düşüşte özkaynaklardaki büyüme etkili olmuştur. İşletme Sermayesi (Dönen Sermaye) Devir Hızı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu için 2013 yılında 1,70 olan işletme sermayesi devir hızı, 2014 yılında yine 1,70 olarak gerçekleşmiştir. İşgücü Verimliliği İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda 2013 yılında çalışan başına üretimden satışlar TL olurken, 2014 yılında yüzde 11,9 oranında artarak TL olmuştur yılı üretici ve tüketici fiyat enflasyonları ve milli gelir deflatörü ile karşılaştırıldığında çalışan başına üretimden satışlar reel olarak artmıştır yılında 19 alt sektörde çalışan başına üretimden satışlar 2013 yılına göre mutlak olarak artarken, 5 alt sektörde gerilemiştir. Teknoloji Faaliyetleri Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri 2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun AR-GE harcamaları anket verileri ile 2013 yılına göre yüzde 29,3 artarak TL, gelir tablosu verilerine göre ise yine 2013 yılına göre yüzde 21,4 artarak TL olarak gerçekleşmiştir. Her iki veri kullanılarak hesaplandığında AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı yüzde 0,27 den yüzde 0,31 e ve yüzde 0,27 den yüzde 0,29 a yükselmiştir. AR-GE harcamaların net satışlar içindeki payları ise sırası ile yüzde 0,23 ten yüzde 0,27 ye ve yüzde 0,22 den yüzde 0,25 e yükselmiştir. Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değer Yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 45 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu almaktadır. Bu grubun 2013 yılı payı yüzde 45,8 dir. İkinci 500 içinde yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek ikinci payı yüzde 26,1 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu almaktadır. Bu grubun 2013 yılı payı yüzde 26,2 dir. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 2013 yılında yüzde 23,4 iken, 2014 yılında yüzde 24,6 ya yükselmiştir. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2013 yılında yüzde 4,6 iken, 2014 yılında yüzde 4,3 e inmiştir. Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde orta-yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 22,6 da kalırken, İkinci 500 içinde payın yüzde 28,9 olması dikkat çekici bir göstergedir. l 91

96 SEKTÖREL VERİLER 2014 Yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda Sektörler İş Yeri Sayısı Üretimden Satışlar (Net) Net Satışlar Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı Madencilik ve Taş Ocakçılığı Kamu Özel Gıda Ürünlerinin İmalatı Kamu Özel İçeceklerin İmalatı Kamu Özel Tütün Ürünleri İmalatı Kamu Özel Tekstil Ürünlerinin İmalatı Kamu Özel Giyim Eşyalarının İmalatı Kamu Özel Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç) Kamu Özel Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı Kamu Özel Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması Kamu Özel l TEMMUZ 2015

97 Sektörel Seçilmiş Büyüklükler (TL) Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Toplam Borçlar Mali Borçlar Özkaynak Aktif Toplamı Ücretle Çalışanlar Ortalaması l 93

98 SEKTÖREL VERİLER Sektörler İş Yeri Sayısı Üretimden Satışlar (Net) Net Satışlar Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı 19 - Kok Kömürü ve Raine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı Kamu Özel Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı Kamu Özel Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı 23 - Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Kamu Özel Ana Metal Sanayii Kamu Özel Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizat Hariç) Kamu Özel Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Elektrikli Teçhizat İmalatı Kamu Özel Başka Yerde Sınılandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı Kamu Özel l TEMMUZ 2015

99 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Toplam Borçlar Mali Borçlar Özkaynak Aktif Toplamı Ücretle Çalışanlar Ortalaması l 95

100 SEKTÖREL VERİLER Sektörler İş Yeri Sayısı Üretimden Satışlar (Net) Net Satışlar Dönem Kar ve Zarar Toplamı (V.Ö.) Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Karı/Zararı 29 - Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı Kamu Özel Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı Kamu Özel Mobilya İmalatı Kamu Özel Diğer İmalatlar Kamu Özel Elektrik, Gaz, Buhar ve Havalandırma Sistemi Üretim ve Dağıtımı Kamu Özel Toplam Kamu Özel l TEMMUZ 2015

101 Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) Toplam Borçlar Mali Borçlar Özkaynak Aktif Toplamı Ücretle Çalışanlar Ortalaması l 97

102 SEKTÖREL VERİLER 2014 Yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda Sektörel Sektörler İş Yeri Sayısı Ödenen Maaş ve Ücretler Ödenen Faizler Milli Gelir Anlamında Kâr Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) Madencilik ve Taş Ocakçılığı Kamu Özel Gıda Ürünlerinin İmalatı Kamu Özel İçeceklerin İmalatı Kamu Özel Tütün Ürünleri İmalatı Kamu Özel Tekstil Ürünlerinin İmalatı Kamu Özel Giyim Eşyalarının İmalatı Kamu Özel Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç) Kamu Özel Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı Kamu Özel Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması Kamu Özel l TEMMUZ 2015

103 Faktör Gelirleri Dağılımı ve Seçilmiş Diğer Büyüklükler (TL) Amortisman Diğer Dolaylı Vergiler Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) Ödenen KDV + ÖTV Sübvansiyonlar Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) l 99

104 SEKTÖREL VERİLER Sektörler İş Yeri Sayısı Ödenen Maaş ve Ücretler Ödenen Faizler Milli Gelir Anlamında Kâr Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) 19 - Kok Kömürü ve Raine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı Kamu Özel Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı Kamu Özel Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı 23 - Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Kamu Özel Ana Metal Sanayii Kamu Özel Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizat Hariç) Kamu Özel Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı Kamu Özel Elektrikli Teçhizat İmalatı Kamu Özel Başka Yerde Sınılandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı Kamu Özel l TEMMUZ 2015

105 Amortisman Diğer Dolaylı Vergiler Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) Ödenen KDV + ÖTV Sübvansiyonlar Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) l 101

106 SEKTÖREL VERİLER Sektörler İş Yeri Sayısı Ödenen Maaş ve Ücretler Ödenen Faizler Milli Gelir Anlamında Kâr Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) 29 - Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı Kamu Özel Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı Kamu Özel Mobilya İmalatı Kamu Özel Diğer İmalatlar Kamu Özel Elektrik, Gaz, Buhar ve Havalandırma Sistemi Üretim ve Dağıtımı Kamu Özel Toplam Kamu Özel l TEMMUZ 2015

107 Amortisman Diğer Dolaylı Vergiler Brüt Katma Değer (Temel Fiyatlarla) Ödenen KDV + ÖTV Sübvansiyonlar Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) l 103

108 SEKTÖREL VERİLER 2014 Yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda Sektörel Sektörler İş Yeri Sayısı Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Net Satışlar (%) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Özkaynak (%) FAVÖK/ Net Satışlar (%) Madencilik ve Taş Ocakçılığı 6 22,9 27,5 29,3 Kamu Özel 6 22,9 27,5 29, Gıda Ürünlerinin İmalatı 107 2,6 10,6 6,5 Kamu 1 6,7 10,4 7,8 Özel 106 2,5 10,6 6, İçeceklerin İmalatı 5 4,1 14,6 14,8 Kamu Özel 5 4,1 14,6 14, Tütün Ürünleri İmalatı Kamu Özel Tekstil Ürünlerinin İmalatı 75 5,0 10,9 11,5 Kamu Özel 75 5,0 10,9 11, Giyim Eşyalarının İmalatı 29 5,2 17,9 9,3 Kamu Özel 29 5,2 17,9 9, Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı 1 1,5 5,2 5, Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç) Kamu Özel 1 1,5 5,2 5,1 5 5,5 13,1 13,9 Kamu Özel 5 5,5 13,1 13, Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı 21 5,5 15,5 12,9 Kamu Özel 21 5,5 15,5 12, Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması 6 7,6 7,9 11, Kok Kömürü ve Raine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı Kamu Özel 6 7,6 7,9 11,0 4 1,7 7,5 3,6 Kamu Özel 4 1,7 7,5 3,6 104 l TEMMUZ 2015

109 Bazı Oranlar (%) ve Çalışan Başına Düşen Büyüklükler (TL) Üretimden Satışlar (Net) / Net Satışlar (%) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Çalışanlar Ortalaması Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) / Çalışanlar Ortalaması Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) / Çalışanlar Ortalaması Net Satışlar / Ücretle Çalışanlar Ortalaması 93, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , l 105

110 SEKTÖREL VERİLER Sektörler İş Yeri Sayısı Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Net Satışlar (%) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Özkaynak (%) FAVÖK/ Net Satışlar (%) 20 - Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı 33 7,9 19,7 12,0 Kamu Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı Özel 33 7,9 19,7 12,0 8 2,9 5,7 6,3 Kamu 1 1,4 100,0 6,8 Özel 7 3,0 5,5 6, Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı 21 6,6 19,9 11,6 Kamu Özel 21 6,6 19,9 11, Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı 35 8,5 13,6 14,6 Kamu 2-1,2-1,7 0,8 Özel 33 9,2 14,8 15, Ana Metal Sanayii 42 4,5 13,5 8,8 Kamu Özel 42 4,5 13,5 8, Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizat Hariç) 26 - Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı 16 5,0 16,8 10,9 Kamu Özel 16 5,0 16,8 10,9 4 1,1 2,7 7,0 Kamu Özel 4 1,1 2,7 7, Elektrikli Teçhizat İmalatı 23 7,8 19,8 11,8 Kamu Başka Yerde Sınılandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı Özel 23 7,8 19,8 11, ,7 23,6 16,3 Kamu Özel 12 13,7 23,6 16, Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı 28 9,6 22,0 15,0 Kamu Özel 28 9,6 22,0 15, Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı 2 0,5 0,8 3,5 Kamu 2 0,5 0,8 3,5 Özel l TEMMUZ 2015

111 Üretimden Satışlar (Net) / Net Satışlar (%) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Çalışanlar Ortalaması Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) / Çalışanlar Ortalaması Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) / Çalışanlar Ortalaması Net Satışlar / Ücretle Çalışanlar Ortalaması 81, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , l 107

112 SEKTÖREL VERİLER Sektörler İş Yeri Sayısı Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Net Satışlar (%) Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Özkaynak (%) FAVÖK/ Net Satışlar (%) 31 - Mobilya İmalatı 7 12,0 21,3 16,3 Kamu Özel 7 12,0 21,3 16, Diğer İmalatlar 3 6,3 16,4 10,6 Kamu Özel 3 6,3 16,4 10, Elektrik, Gaz, Buhar ve Havalandırma Sistemi Üretim ve Dağıtımı 7-7,2-7,4 24,6 Kamu Özel 7-7,2-7,4 24,6 Toplam 500 5,6 13,9 10,9 Kamu 6 1,1 1,8 3,6 Özel 494 5,6 14,1 11,0 108 l TEMMUZ 2015

113 Üretimden Satışlar (Net) / Net Satışlar (%) Ücretle Çalışanlar Ortalaması Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.) / Çalışanlar Ortalaması Brüt Katma Değer (Üretici Fiyatlarıyla) / Çalışanlar Ortalaması Net Katma Değer (Faktör Fiyatlarıyla) / Çalışanlar Ortalaması Net Satışlar / Ücretle Çalışanlar Ortalaması 90, , , , , , , , , l 109

114 YÖNTEM, TANIM VE AÇIKLAMALAR Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının temel amacı, Türkiye de sanayi faaliyet kolunda yer alan en büyük kuruluşları izleyen kuruluşları tespit edebilmek, bu kuruluşlara ait büyüklükleri ortaya koyarak Türk sanayinin gelişimini görebilmek ve geleceğe yönelik yol haritasının belirlenmesine katkı sağlamaktır. 1. YÖNTEM Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması ankete dayalı bir çalışmadır. Anket coğrafi olarak tüm Türkiye yi, iktisadi olarak sanayi sektöründe faaliyet gösteren tüm kuruluşları kapsamaktadır. Anket birimi iş yeridir. İş yeri; tek bir mahalde, tek bir mülkiyet altında, bir veya daha fazla kişinin sınai ve ticari faaliyette bulunduğu veya hizmet gördüğü yerdir. Sınai faaliyet icra eden ve müstakil muhasebe kayıt ve kaynaklarına sahip iş yerleri anket kapsamında değerlendirilmektedir yılı çalışması ile birlikte anket verileri elektronik ortamda toplanmaya başlanmıştır. Anket verileri kapsamında firmalardan net satışlar, üretimden satışlar, ihracat (dolar olarak), vergi öncesi dönem kâr/zarar, faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr/zarar, aktifpasif toplamı, yıllık ortalama çalışan sayısı, AR-GE harcamaları ve brüt katma değerin hesaplanmasında kullanılan faktör gelirleri ödemeleri (ödenen maaş ve ücretler, ödenen faizler, üretim faaliyeti dışı gelirler, amortisman ve ödenen dolaylı vergiler, kârdan ayrılan karşılıklar gibi) ile ilgili bilgiler istenmektedir. Ayrıca sermaye dağılımı ve iktisadi faaliyet kodu (NACE Rev. 2) bilgileri de alınmaktadır. Çalışmamızda kuruluşların beyanı esas alınmakla birlikte, ankette yer alan bilgilerin doğruluğunu kontrol etmek amacıyla anket verilerinin yanı sıra kuruluşların Vergi Usul Kanunu na (VUK) göre hazırlanmış yıl sonu kapanış bilanço ve gelir tablolarını içeren ve Maliye Bakanlığı na verilen Kurumlar Vergisi Beyannamesini (e-beyanname) de elektronik ortama yüklemeleri istenmektedir. Anket formunda yer alan bilgiler bilanço ve gelir tablolarıyla karşılaştırılmakta, herhangi bir tutarsızlık olması durumunda açıklanan sorular ile ilgili olarak fi rma ile iletişime geçilmekte, tutarsızlığın yazılı olarak düzeltilmesi istenmektedir. Açıklanmayan sorularda ise bilanço ve gelir tablosu büyüklükleri dikkate alınmaktadır. Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması kapsamında Türkiye de sanayi faaliyet kolunda yer alan en büyük kuruluşların tespit edilmesi amaçlandığı için bilgilerini açıklamak istemeyen kuruluşlar da kapsama alınmakta; bu kuruluşlara ait bilgiler, tüm değerlendirmelerde kullanılmakla birlikte kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırması, sanayi sektörü kapsamında (madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi ve elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı sektörleri) ve üretimden satışlar (kuruluşların kendi üretmiş olduğu mallardan yapmış olduğu satışlar-ticari mal satışları hariç) kriterine göre hazırlanmaktadır. Söz konusu çalışmada kuruluşlar üretimden satışlar büyüklüğüne göre sıralanırken, net satışlar, brüt katma değer, özkaynak, aktif toplamı, vergi öncesi dönem kâr/zarar, faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr/zarar, ihracat ve ortalama çalışan sayısı büyüklüklerine göre de sıralamaya tabi tutulmaktadır. Kuruluşlara ait bilgilerin açıklandığı ana tabloda, kuruluşların üretimden satışlar büyüklüklerine göre sıra numaralarının yanı sıra bir önceki yıl sıralamaları da yer almaktadır. Bu sıralamada bir önceki yıl İSO 1000 de yer almayan kuruluşlar ile bir önceki yıl bilgilerini açıklatmayıp bu yıl bilgilerini açıklatan kuruluşlar (+) işareti ile gösterilmektedir. Bu yıl bilgilerini açıklatmayan ve/veya Birinci 500 den İkinci 500 e gerileyen kuruluşlar ise (-) işareti ile belirtilmektedir. 2. TANIM VE AÇIKLAMALAR 2.1. Net Satışlar Net satışlar, kuruluş tarafından üretilen, malzemesi verilerek dışarıda yaptırılan (fason), üretim sürecinden geçirilmeden aynen alındığı gibi satılan malların satışı ile bunlara ilaveten varsa başkalarının malzemelerini kullanarak onlar için yapılan imalat karşılığı elde edilen fason gelirlerden oluşmaktadır. Net satışlar, iç ve dış satışları kapsamaktadır. Net satışlar, tüm satış vergileri, fonlar, KDV ve ÖTV hariç verilmelidir. Net satışlar tutarı, gelir tablosundaki net satışlara eşit olmalıdır. 110 l TEMMUZ 2015

115 2.2. Üretimden Satışlar (Net) Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralaması, üretimden satışlar (net) kriterine göre yapılmaktadır. Üretimden satışlar, kuruluş tarafından üretilen mallardan yapılan satışlar, malzemesi verilerek dışarıda yaptırılan (fason) mallardan satışlar ile başkalarının malzemelerini kullanarak onlar için yapılan üretim karşılığı elde edilen gelirleri kapsamaktadır. Net satışlarda olduğu gibi, üretimden satışlar tutarı da net olarak verilmelidir. Yani tüm satış vergileri, fonlar, KDV ve ÖTV hariçtir. Üretim sürecinden geçirilmeden aynen alındığı gibi satılan mallar, üretimden satışlar tutarına dahil edilmemelidir. Satış fiyatı: Ürünün iş yeri çıkış fiyatıdır. Satış fiyatı müşteri adına yapılan tüm indirimler ile müşteri adına yapılan ulaşım ve teslim giderleri düşüldükten sonra bulunan fiyattır. Malların taşınması bizzat iş yeri tarafından kendi taşıtları ile yapılırsa, bu malın satış fi yatı malın alıcıya teslim edildiği andaki fiyatıdır. Satış fi yatı tüm satış vergilerini, fonları, KDV ve ÖTV yi kapsamamaktadır Brüt Katma Değer İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında kuruluşların ülke ekonomisine yaptıkları katkıları hesaplayabilmek için, anket formunda faktör gelirleri ile ilgili sorular da yer almaktadır. Maaş ve ücretler (tam istihkak) + ödenen faizler + milli gelir anlamındaki kâr toplamı net katma değeri oluşturmaktadır. Milli gelir anlamındaki kâr = vergi öncesi dönem kârı/ zararı + ayrılan karşılıklar (kârdan indirilen serbest karşılıklar, özel fonlar gibi yedek akçe benzeri karşılıklar ve gider yazılan kıdem tazminatı karşılıkları) üretim faaliyeti ile ilgili olmayan diğer net gelirleri kapsamaktadır. Net katma değer + yıl için ayrılan amortismanlar + dolaylı vergiler sübvansiyonlar = brüt katma değeri oluşturmaktadır Özkaynak Ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri, geçmiş yıllar kârları ile dönem net kâr toplamından, dönem zararı ile birikmiş zararların indirilmesi yoluyla hesaplanmaktadır. Bilançodaki özkaynak toplamına eşit olmalıdır Aktif Toplamı Bilançodaki aktif toplamına (dönen varlıklar+duran varlıklar) eşit olmalıdır Dönem Kârı/Zararı (V.Ö) Gelir tablosundaki vergi öncesi dönem kârı veya zararına eşit olmalıdır Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârı/Zararı Vergi öncesi dönem kârı/zararına yıl için ayrılan amortisman tutarı ile finansal gelir ve giderlerin (net) eklenmesiyle elde edilmelidir İhracat Kuruluşun yaptığı ihracatın dolar değeri (FOB) belirtilmelidir. Serbest bölgelere yapılan ihracat ve transit ticaret dahil edilmemelidir. Anket formunu dolduran kuruluş ihraç nedeniyle KDV iadesini alıyorsa, ihraç kayıtlı satış tutarını da ihracat tutarı içerisine dahil etmelidir. İhracat tutarları, herhangi bir şekilde devletten alınan mali yardımları (sübvansiyonları) kapsamamalıdır. KKTC ye yapılan ihracatın da dolar değeri verilmelidir Ücretle Çalışanlar Sayısı Maaş ve ücretle çalışanların ortalama sayısı belirtilmelidir. Tüm maaş ve ücretle çalışanlar kapsama dahildir Sektörel Sınılama Bir zaman serisi çalışması niteliğinde olan çalışmada, geçmiş yıllar ile kıyaslamayı devam ettirebilmek ve seriyi koparmamak için sektörel sınıflama olarak Birleşmiş Milletler Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC Rev. 2) kullanılmaktadır yılında TOBB un uygulamaya başladığı NACE kodu çalışmasına paralel olarak, çalışmamız kapsamında yer alan sanayi kuruluşlarının NACE kodları da firmalardan veya bağlı oldukları odalardan temin edilerek çalışmamıza dahil edilmiştir yılı çalışması ile birlikte tüm sektörel sınıflamalarda Avrupa Topluluğu Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev. 2) kullanılmaya başlanmıştır. l 111

116 FAALİYET KODLARI-SERMAYE DAĞILIMI Ekonomik Faaliyet Kodları Alfabetik sıralamada, kuruluşların sermaye dağılımlarının yanı sıra, İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki sıralama bilgileri ile faaliyet alanlarının özel veya kamu sektörü olmasına bağlı olarak, özel veya kamu kuruluşları arasındaki sıralama bilgisi de verilmektedir. Ayrıca her kuruluşun ekonomik faaliyeti ile İlgili olarak hem Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev. 2, 2015) hem de Birleşmiş Milletler-Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC Rev. 2) na ilişkin ekonomik faaliyet kodu bilgileri de yer almaktadır. Kuruluşların ISIC. Rev. 2 ekonomik faaliyet kodları, çalışmamız kapsamında firmalardan ya da bağlı oldukları odalardan temin edilen NACE Rev. 2 ekonomik faaliyet kodlları kullanılarak oluşturulmuştur. Kod B Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınılaması (NACE Rev. 2, 2015) Tanım MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI 05 Kömür ve linyit çıkartılması 06 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı 07 Metal cevherleri madenciliği 08 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı 09 Madenciliği destekleyici hizmet faaliyetleri C İMALAT 10 Gıda ürünlerinin imalatı 11 İçeceklerin imalatı 12 Tütün ürünleri imalatı 13 Tekstil ürünlerinin imalatı 14 Giyim eşyalarının imalatı 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 24 Ana metal sanayii 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 27 Elektrikli teçhizat imalatı 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı 31 Mobilya imalatı 32 Diğer imalatlar 33 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı D ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİMLENDİRME ÜRETİMİ VE DAĞITIMI 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı Birleşmiş Milletler-Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınılaması (ISIC Rev. 2) Kod Tanım 210 Madencilik ve Taş Ocakçılığı 311 Gıda Maddeleri Sanayi 312 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Gıda Maddeleri Sanayi 313 İçki Sanayi (Alkollü ve Alkolsüz) 314 Tütün İşleme Sanayi 321 Dokuma Sanayi 322 Giyim Eşya Sanayi 323 Kürk ve Deri Sanayi 324 Ayakkabı Sanayi 331 Ağaç ve Mantar Ürünleri Sanayi 332 Ağaç, Mobilya ve Mefruşat Sanayi 341 Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sanayi 342 Basım Sanayi 351 Ana Kimya Sanayi 352 Diğer Kimyasal Ürünler Sanayi 353 Petrol Ürünleri Sanayi 354 Çeşitli Petrol ve Kömür Türevleri Sanayi 355 Lastik Ürünleri Sanayi 356 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Plastik Ürünler San. 361 Çanak, Çömlek, Çini, Porselen Sanayi 362 Cam ve Camdan Mamul Eşya Sanayi 369 Taş ve Toprağa Dayalı Diğer Sanayi 371 Demir-Çelik Ana Metal Sanayi 372 Demir-Çelik Dışında Ana Metal Sanayi 381 Metal Eşya Sanayi 382 Makine Sanayi (Elektrikli Olanlar Hariç) 383 Elektrik Makineleri, Aletleri ve Cihazları Sanayi 384 Taşıt Araçları Sanayi 385 Mesleki, Bilimsel, Sağlık Amaçlı Aletler ve Malz. Sanayi 390 Diğer İmalat Sanayi 400 Elektrik Sektörü 112 l TEMMUZ 2015

117 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun Sermaye Dağılımı Kamu Kuruluşları %100 kamu sermayeli kuruluşlar 6 %50'den fazla kamu sermayeli, kamu-özel sermayeli kuruluşlar - %50'den fazla kamu sermayeli, kamu-yabancı ortaklı kuruluşlar - %50'den fazla kamu sermayeli, kamu-özel-yabancı sermayeli kuruluşlar - Toplam Kamu Kuruluşları 6 Özel Kuruluşlar Yerli Sermaye Ağırlıklı %100 özel sermayeli kuruluşlar 423 %50'den fazla özel sermayeli, özel-kamu sermayeli kuruluşlar - %50'den fazla özel sermayeli, özel-yabancı sermayeli kuruluşlar 20 %50'den fazla özel sermayeli, özel-kamu-yabancı sermayeli kuruluşlar - Yabancı Sermaye Ağırlıklı %100 yabancı sermayeli kuruluşlar 29 %50'den fazla yabancı sermayeli, yabancı-özel sermayeli kuruluşlar 13 %50'den fazla yabancı sermayeli, yabancı-kamu sermayeli kuruluşlar - %50'den fazla yabancı sermayeli, yabancı-özel-kamu sermayeli kuruluşlar - Hiçbirinin %50'den fazla sermayeye sahip olmadığı kamu-özel-yabancı - Sermayesi yarı yarıya olan özel ve yabancı sermayeli kuruluşlar 9 Toplam Özel Kuruluşlar 494 Genel Toplam 500 l 113

118 SEKTÖREL Sektörel Sıralamalar Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınılaması (NACE Rev.2, 2015) Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) Madencilik ve Taş Ocakçılığı 1 - Özel 94-2 Kaltun Madencilik Sanayi Nakliye ve Akaryakıt Ticaret A.Ş. Özel Özel Camiş Madencilik A.Ş. Özel Aydın Linyit Madencilik ve Akaryakıt San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Gıda Ürünlerinin İmalatı 1 Hekimoğlu Un Fabrikası Tic. ve San. A.Ş. Özel Karadere Tarım Ürünleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Teksüt Süt Mamülleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Durum Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Poyraz Poyraz Fındık Entegre San. ve Tic. A.Ş. Özel Felda Iffco Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Doğuş Yiyecek ve İçecek Üretim San. Tic. A.Ş. Özel Akbel Süt ve Süt Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Detay Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Tat Nişasta İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel İshakoğlu Gıda Nakliye ve İnşaat San. ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel Mar Tüketim Maddeleri İhracat İthalat San. ve Tic. A.Ş. Özel Altaş Yağ Su ve Tarım Ürünleri Gıda İnş. Otomotiv Nak. San. ve Tic. A.Ş. Özel Bupiliç Entegre Gıda San. Tic. A.Ş. Özel Ekiciler Süt Gıda Tarım Hayvancılık San. ve Tic. A.Ş. Özel Özlem Tarım Ürünleri A.Ş. Özel Continental Confectionery Company Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Sardunya Gıda Mutfak İşletmeleri Ticaret A.Ş. Özel Özel Beşler Gıda ve Kimya A.Ş. Özel A.B Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

119 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 23 - Özel Şenocak Gıda Fındık Entegre Tur. Nak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. Özel Özel Sayınlar Gıda Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Ankara Un Sanayii A.Ş. Özel As Tavukçuluk Tarım İşletmeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Mes Yağ ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Örgen Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Oğuz Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Kula Yağ ve Emek Yem San. Tic. A.Ş. Özel PNS Pendik Nişasta Sanayi A.Ş. Özel Bolacalar Un Yem Yağ Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Aroma Bursa Meyve Suları ve Gıda Sanayii A.Ş. Özel Tellioğlu Yem-Gıda Entegre Tesisleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Merter Helva San. ve Tic. A.Ş. Özel Gurme Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic. A.Ş. Özel Dost Fındık Gıda Kuy. İnş. Tah. Nak. Tur. Müh. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel Karaçuha Tarım Ürünleri İthalat İhracat San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Özel Büyük Hekimoğulları Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Tahsildaroğlu Süt Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Özel Yaşar Dondurma ve Gıda Maddeleri A.Ş. Özel Özel Altıparmak Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Abalıoğlu Yağ San. ve Tic. A.Ş. Özel Altınapa Değirmencilik Tic. ve San. A.Ş. Özel S.S. Tariş Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Özel Kervan Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Mersin Un San. ve Tic. A.Ş. Özel Adapazarı Şeker Fabrikası A.Ş. Özel Pelit Pastacılık ve Gıda Sanayi A.Ş. Özel Osman Akça Tarım Ürünleri İthalat İhracat San. ve Tic. A.Ş. Özel l 115

120 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 57 - Özel Erişler Yem San. ve Tic. A.Ş. Özel Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Yıldız Granini Meyve Suyu San. ve Tic. A.Ş. Özel İstanbul Halk Ekmek Un ve Unlu Maddeler Gıda San. ve Tic. A.Ş. Kamu Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Özel Şahin-Melek Et ve Et Mamülleri Gıda San. Tic. A.Ş. Özel Elit Çikolata ve Şekerleme Sanayi A.Ş. Özel Amasya Şeker Fabrikası A.Ş. Özel Seğmen Kardeşler Gıda Üretim ve Ambalaj Sanayi A.Ş. Özel Özgörkey Gıda Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Beşsan Makarna Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Ayhan Sezer Yağ ve Gıda Endüstrisi Ticaret Ltd. Şti. Özel TARFAŞ Tarımsal Faaliyetler Üretim San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Emin Tarım San. ve Tic. A.Ş. Özel Maykim Yağ ve Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Aymar Yağ ve Gıda San. Tic. A.Ş. Özel Tayaş Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Selva Gıda Sanayi A.Ş. Özel Soyyiğit Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel KOMGIDA Kombassan Gıda İhtiyaç Maddeleri ve Petrol Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Sabırlar Fındık İhracat Ltd. Şti. Özel Tat Makarnacılık San. ve Tic. A.Ş. Özel Sezon Pirinç ve Tarım Ürünleri Gıda San. Tic. A.Ş. Özel Yılmazlar Et Gıda Tarım Hayvancılık Nak. Tur. ve İnş. San. Tic. Ltd. Şti. Özel Bağ Yağları San. ve Tic. T.A.Ş. Özel Verde Yağ Besin Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Avira Gıda İnşaat Araç Kiralama Taahhüt A.Ş. Özel Özel Sultan Et ve Gıda Üretim Ticaret ve Pazarlama Ltd. Şti. Özel Katsan Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel İzi Süt ve Gıda Mamülleri San. Tic. A.Ş. Özel Penguen Gıda Sanayi A.Ş. Özel Özgüllü Süt Mamülleri Hayvancılık ve İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel As Ofis Damızlık Yumurta Yem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

121 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 94 Edirne Yağ San. ve Tic. A.Ş. Özel Tukaş Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel İpek Yem ve Gıda San. Tic. A.Ş. Özel Emek Yağ Sanayi A.Ş. Özel Saray Tarım ve Hayvancılık A.Ş. Özel Bandırma Has Un Fabrikası Ltd. Şti. Özel Sunar Özlem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Gitaş Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Tic. ve San. A.Ş. Özel K.F.C. Gıda Tekstil Sanayi İthalat İhracat Yatırım A.Ş. Özel Bagin Yağ Sanayi Tesisleri İmalat ve İşletmeciliği A.Ş. Özel Beşan Nişasta Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Güneş Süt Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Meysu Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Sarılar Dış Ticaret Ltd. Şti. Özel İçeceklerin İmalatı 1 Erbak-Uludağ İçecek San. ve Tic. A.Ş. Özel Uludağ Maden Suları T.A.Ş. Özel Della Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel Pınar Su San. ve Tic. A.Ş. Özel Nestle Waters Gıda ve Meşrubat San. ve Tic. A.Ş. Özel Tekstil Ürünlerinin İmalatı 1 Uğurdemir Halı San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Kaplan Kardeşler Halı San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Eruslu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Çetinkaya Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel ANATEKS Anadolu Tekstil Fabrikaları A.Ş. Özel Orhan Karakoç Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Safyün Halı Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Zeki Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel Kıvanç Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Kasar ve Dual Tekstil Sanayii A.Ş. Özel Özel Hasırcı Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Ozanteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Küçüker Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel l 117

122 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 15 Meltem Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Arıkan Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel Ekoten Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Göliplik Şeremet Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Kaşmir Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel Festival İplik ve Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel Canan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Baydemirler Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Üniversal Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Migiboy Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Sunteks Dokuma Boya Apre San. ve Tic. A.Ş. Özel Aydın Mensucat Döşemelik Kumaş San. ve Tic. A.Ş. Özel Akteks Akrilik İplik San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Özel Ünteks Boya Baskı Apre Tekstil San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel Gür İplik San. ve Tic. A.Ş. Özel Ünal Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Biska Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Coats (Türkiye) İplik Sanayii A.Ş. Özel Söktaş Dokuma İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Can Tekstil Entegre Tesisleri ve Tarım Ürünleri San. Tic. A.Ş. Özel Özerdem Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel Kaynak İplik San. ve Tic. A.Ş. Özel Zafer Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Harput Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Salteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Kimteks Tekstil İnşaat Tic. ve San. A.Ş. Özel Yasin Kaplan Tekstil ve Halı San. Tic. A.Ş. Özel Akın Tekstil A.Ş. Özel Bakırlar İplik San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel MARTEKS Maraş Tekstil Sanayi A.Ş. Özel Shamrock Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Flament Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Narteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Işıksoy Tekstil İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

123 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 52 - Özel E.N.A. Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Özel Kilim Grubu Kartaltepe Mensucat Fabrikası T.A.Ş. Özel Ersur Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Acarsoy Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Özel Özel Mayteks Örme San. ve Tic. A.Ş. Özel Erdem Soft Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Bade Dokuma Tekstil Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel Emin Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Karacasu Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Özel Ilsan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Aydın Örme San. ve Tic. A.Ş. Özel Arsan Dokuma Boya San. ve Tic.A.Ş Özel Angora Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Ritaş Kimya ve Tekstil San. Tic. A.Ş. Özel Yatpa Dayanıklı Tüketim Malları San. ve Tic. A.Ş. Özel Samur Halıları San. ve Tic. A.Ş. Özel Karsu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Başyazıcıoğlu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Gökhan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Giyim Eşyalarının İmalatı 1 - Özel 40-2 Penti Çorap San. ve Tic. A.Ş. Özel Aster Tekstil San. ve Dış Tic. A.Ş. Özel TYH Uluslararası Tekstil Pazarlama San. ve Tic. A.Ş. Özel Üniteks Tekstil ve Ticaret A.Ş. Özel Kardem Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Or-Pa Pazarlama ve Tekstil Sanayi A.Ş. Özel Bilkont Dış Ticaret ve Tekstil Sanayi A.Ş. Özel ATK Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Gürmen Giyim San. ve Tic. A.Ş. Özel Uğur Konfeksiyon San. ve Tic. A.Ş. Özel l 119

124 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 12 Beks Çorap ve İç Giyim San. ve Tic. A.Ş. Özel Milteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Spot Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Karbel Konfeksiyon San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Roteks Tekstil İhracat San. ve Tic. A.Ş. Özel Venüs Giyim San. ve Tic. A.Ş. Özel Realkom Tekstil Ürünleri Sanayi Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş. Özel Özel Tayeks Dış Ticaret ve Tekstil Sanayi A.Ş. Özel Altınbey Giyim Ticaret A.Ş. Özel Örma Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Altın İplik ve Çorap Sanayi A.Ş. Özel Arık Bey Tekstil Enerji ve Sınai Yatırımlar A.Ş. Özel Bony Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Domino Tekstil Ürünleri San. ve Dış Tic. A.Ş. Özel Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı 1 Desa Deri San. ve Tic. A.Ş. Özel Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç) 1 ORMA Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. Özel SFC Entegre Orman Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Özel Çamsan Poyraz Ağaç Ürünleri Turizm İnşaat Tarım Enerji San. ve Tic. A.Ş. Özel GENTAŞ Genel Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı 1 Frimpeks Kimya ve Etiket San. Tic. A.Ş. Özel SCA Yıldız Kağıt ve Kişisel Bakım Üretim A.Ş. Özel Oyka Kağıt Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Aktül Kağıt Üretim Pazarlama A.Ş. Özel Ve-Ge Hassas Kağıt ve Yapıştırıcı Bant San. ve Tic. A.Ş. Özel Turkuvaz Plastik ve Temizlik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Halkalı Kağıt Karton San. ve Tic. A.Ş. Özel Onduline Avrasya İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

125 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 9 Pilenpak Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Kale Nobel Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Kipaş Kağıt Sanayi İşletmeleri A.Ş. Özel Selkasan Kağıt ve Paketleme Malzemeleri İmalatı San. ve Tic. A.Ş. Özel Elba Bant San. ve Tic. A.Ş. Özel Alkim Kağıt San. ve Tic. A.Ş. Özel Viking Kağıt ve Selüloz A.Ş. Özel Kaplamin Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Ateşsan Kağıtçılık Matbaa Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti. Özel Muratlı Karton Kağıt San. ve Tic. A.Ş. Özel Ekol Ofset Matbaacılık Tesisleri Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Pakten Sağlık Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması 1 Doğan Gazetecilik A.Ş. Özel ASAŞ Ambalaj Baskı San. ve Tic. A.Ş. Özel Amcor Flexibles İstanbul Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Kombassan Kağıt Matbaa Gıda ve Tekstil San. Tic. A.Ş. Özel İSPAK İzmit Sıvı Paketleme Sanayi A.Ş. Özel İhlas Gazetecilik A.Ş. Özel Kok Kömürü ve Raine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı 1 Ergaz San. ve Tic. A.Ş. Özel Gesan Yatırım ve Ticaret A.Ş. Özel Petro Yağ ve Kimyasallar San. Tic. A.Ş. Özel Belgin Madeni Yağlar Tic. ve San. A.Ş. Özel Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı 1 Argon Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Boytek Reçine Boya ve Kimya San. Tic. A.Ş. Özel İşbir Sünger Sanayi A.Ş. Özel Sapro Temizlik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Kayalar Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Gizem Seramik Frit ve Glazür San. ve Tic. A.Ş. Özel ABC Deterjan San. ve Tic. A.Ş. Özel Polyteks Tekstil Sanayi Araştırma ve Eğitim A.Ş. Özel Meltem Kimya ve Tekstil San. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. Özel l 121

126 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 10 - Özel Özel Ege Gübre Sanayii A.Ş. Özel Özel Özel Sika Yapı Kimyasalları A.Ş. Özel Gentaş Kimya San. ve Tic. Pazarlama A.Ş. Özel Hektaş Ticaret T.A.Ş. Özel DYO Matbaa Mürekkepleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel Safa Tarım A.Ş. Özel Ege Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Ela Kimyevi Maddeler San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Erkul Kozmetik San. ve Tic. A.Ş. Özel İBA Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Agrobest Grup Tarım İlaçları Tohumculuk İmalat İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. Özel Polisan Kimya Sanayii A.Ş. Özel Aydın Endüstri San. ve Tic. A.Ş. Özel CHT Tekstil Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel EMA Kimya Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Nitromak DNX Kimya Sanayii A.Ş. Özel Çukurova Kimya Endüstrisi A.Ş. Özel Plastay Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel Temel Eczacılık Ürünlerinin ve Eczacılığa İlişkin Malzemelerin İmalatı 1 Santa Farma İlaç Sanayii A.Ş. Özel Ali Raif İlaç Sanayi A.Ş. Özel İ. E. Ulagay İlaç Sanayii T.A.Ş. Özel Özel Eczacıbaşı-Baxter Hastane Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel TMO Genel Müdürlüğü Afyon Alkaloidleri Fabrikası Kamu Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Özel Biofarma İlaç San. ve Tic. A.Ş. Özel Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı 1 Abdioğulları Plastik ve Ambalaj Sanayi A.Ş. Özel Roma Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

127 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 3 Eskapet Pet Ürünleri Kimya Gıda Nakliye San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Ünsa Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel Sepaş Plastik Kimya İnşaat Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Özel Contitech Lastik San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel SAFAŞ Saf Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel Novaplast Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel Farmamak Ambalaj Maddeleri ve Ambalaj Makineleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Sanica Isı Sanayi A.Ş. Özel Berke Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel Kompen PVC Yapı ve İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Ziylan Taban San. ve Tic. A.Ş Özel Subor Boru San. ve Tic. A.Ş. Özel Sümer Plastik ve Kağıt San. Tic. A.Ş. Özel Sunjüt Suni Jüt San. ve Tic. A.Ş. Özel Işık Plastik Sanayi ve Dış Ticaret Pazarlama A.Ş. Özel Serra Sünger ve Petrol Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Egeplast Ege Plastik Tic. ve San. A.Ş. Özel Sem Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı 1 BAŞTAŞ Başkent Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. Özel Yurtbay Seramik San. ve Tic. A.Ş. Özel Mardin Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel Söğütsen Seramik San. İnş. Mad. İth. İhr. A.Ş. Özel Ayhanlar Yol Asfaltlama San. ve Tic. A.Ş. Özel İSTON İstanbul Beton Elemanları ve Hazır Beton Fabrikaları San. ve Tic. A.Ş. Kamu GRANİSER Granit Seramik San. ve Tic. A.Ş. Özel Türk Ytong Sanayi A.Ş. Özel Magnesit A.Ş. Özel Varol Beton ve Yapı Endüstri San. Tic. A.Ş. Özel As-Ado Hazır Beton San. Nak. ve Tic. A.Ş. Özel Düzce Cam San. ve Tic. A.Ş. Özel Modern Beton San. ve Tic. A.Ş. Özel Komyapı Hazır Beton Prefabrik İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Özel Ode Yalıtım San. ve Tic. A.Ş. Özel Uşak Seramik Sanayi A.Ş. Özel l 123

128 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 18 Destebaşı Grup İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Özel Bartın Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel Batısöke Söke Çimento Sanayii T.A.Ş. Özel Cam Elyaf Sanayi A.Ş. Özel Schott Orim Cam San. ve Tic. A.Ş. Özel Çimbeton Hazırbeton ve Prefabrik Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. Özel AKG Gazbeton İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Yurt Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel Hacıoğulları Hazır Beton Saç ve Yapı Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Elazığ Altınova Çimento San. Tic. A.Ş. Özel Baştaş Hazır Beton San. ve Tic. A.Ş. Özel Yıldız Cam San. ve Tic. A.Ş. Özel Hitit Seramik San. ve Tic. A.Ş. Özel Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi A.Ş. Özel BTM Bitümlü Tecrit Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Cam Merkezi San. ve Tic. A.Ş. Özel İstanbul Asfalt Fabrikaları San. ve Tic. A.Ş. Kamu YİBİTAŞ Yozgat İşçi Birliği İnşaat Malzemeleri Tic. ve San. A.Ş. Özel Ana Metal Sanayii 1 Cevher Döküm Sanayii A.Ş. Özel Bekaert Kartepe Çelik Kord San. ve Tic. A.Ş. Özel Sıddık Kardeşler Haddecilik San. Tic. Ltd. Şti. Özel P.M.S. Metal Profil Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Çelsantaş Çelik Mamülleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Ümran Çelik Boru Sanayii A.Ş. Özel Erkunt Sanayi A.Ş Özel Demisaş Döküm Emaye Mamülleri Sanayi A.Ş. Özel Kendirliler Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Özel Kalibre Boru San. ve Tic. A.Ş. Özel Akpa Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Özyaşar Tel ve Galvanizleme Sanayi A.Ş. Özel Kurtoğlu Bakır Kurşun Sanayi A.Ş. Özel Çelik Halat ve Tel Sanayii A.Ş. Özel Özdemir Boru Profil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Astaş Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Zahit Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

129 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 18 Müsellimoğlu Demir Çelik Tic. ve San. Ltd. Şti. Özel Metal ve Yapı Sistemleri Ticaret A.Ş. Özel ÇİNKOM Çinko Kurşun Metal ve Madencilik San. Tic. A.Ş. Özel Pireks Bakır Alaşımları San. ve Tic. A.Ş. Özel Alfa Metal Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Metal Matris San. ve Tic. A.Ş. Özel Gemciler Güven Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel Nev Saç Metal Sanayi İnşaat Nakliye ve Tic. Ltd. Şti. Özel Özbal Çelik Boru San. Tic. ve Taahhüt A.Ş. Özel Erdoğanlar Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Sistem Metal Yapı Reklam Malzemeleri ve İnşaat San. Tic. A.Ş. Özel Burak Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Küçükarslanlar Bakır Çinko San. ve Tic. A.Ş. Özel Diril Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. Özel Demirsan Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Özel Akdaş Döküm San. ve Tic. A.Ş. Özel Torun Bakır Alaşımları Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel Hatboru Çelik Boru San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Eti Elektrometalurji A.Ş. Özel EVAS Ev Aletleri Sanayi Ltd. Şti. Özel İzopoli Yapı Elemanları Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Özel Çuhadaroğlu Metal Sanayi ve Pazarlama A.Ş. Özel Serhat Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Özel EKU Fren Kampana ve Döküm Sanayi A.Ş. Özel Bantboru San. ve Tic. A.Ş. Özel Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizat Hariç) 1 Konveyör Beyaz Eşya ve Otomotiv Yan San. Tic. A.Ş. Özel Arma Filtre Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Prekons İnşaat Sanayi A.Ş. Özel Tirsan Kardan San. ve Tic. A.Ş. Özel Yılmaz Redüktör San. ve Tic. A.Ş. Özel Dekoral Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel Akım Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş Özel Vefa Prefabrike Yapılar San. Tic. A.Ş. Özel Coşkunöz Radyatör ve Isı San. Tic. A.Ş. Özel l 125

130 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 11 - Özel Atiker Metal İthalat İhracat ve İmalat San. Tic. A.Ş. Özel Azmüsebat Çelik San. ve Tic. A.Ş. Özel Çelikpan Radyatör Üretim A.Ş. Özel Özel Hascevher Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı 1 Elektromed Elektronik Sanayi ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. Özel Alcatel Lucent Teletaş Telekomünikasyon A.Ş. Özel Karel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. Özel Baylan Ölçü Aletleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Elektrikli Teçhizat İmalatı 1 Emas Makina Sanayi A.Ş. Özel Demirer Kablo Tesisleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Teksan Jeneratör Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel 75-5 Bemka Emaye Bobin Teli ve Kablo San. Tic. A.Ş. Özel Coreal Alüminyum Kablo San. Tic. A.Ş. Özel Ulusoy Elektrik İmalat Taahhüt ve Ticaret A.Ş. Özel Termikel Madeni Eşya San. İhr. ve İth. Tic. A.Ş Özel Surtel Kablo Sanayii A.Ş. Özel Özel Kablotek Kablo San. ve Tic. A.Ş. Özel Ekosinerji Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Özel Akplas Plastik Kalıp San. ve Tic. A.Ş. Özel Üntel Kabloları San. ve Tic. A.Ş. Özel Ego Elektrikli Aletler Sanayi A.Ş. Özel Çarkıt Kablo San. ve Tic. A.Ş. Özel CMK Kablo Elektrik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel Özgüven Kablo San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Erikoğlu Emaye Bakır Tel Sanayi A.Ş. Özel Alce Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Özel Günsan Elektrik Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel İhlas Ev Aletleri İmalat San. ve Tic. A.Ş. Özel Erse Kablo İmalatı San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel l TEMMUZ 2015

131 Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 28 Başka Yerde Sınılandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı 1 Klimasan Klima San. ve Tic. A.Ş. Özel Putzmeister Makine San. ve Tic. A.Ş. Özel Ermaksan Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. Özel Alarko Carrier San. ve Tic. A.Ş. Özel Valf Sanayii A.Ş. Özel Mikropor Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel Gesbey Enerji Türbini Kule Üretim San. ve Tic. A.Ş. Özel Karyer Isı Transfer San. ve Tic. A.Ş. Özel Birleşim Mühendislik Isıtma Soğutma Havalandırma San. ve Tic. A.Ş. Özel Dalgakıran Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ELKON Elevatör Konveyör ve Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler (Yarı Römork) İmalatı 1 BPO B-Plas Plastic Omnium Otomotiv Plastik ve Metal Yan Sanayi A.Ş. Özel Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Özel Hisarlar Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel Jantsa Jant San. ve Tic. A.Ş. Özel Cevher Jant Sanayii A.Ş. Özel Grammer Koltuk Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel TI Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Kanca El Aletleri Dövme Çelik ve Makina Sanayi A.Ş. Özel Maysan Mando Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş. Özel Katmerciler Araç Üstü Ekipman San. ve Tic. A.Ş. Özel ZF Sachs Süspansiyon Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Yazaki Wiring Technologies Türkiye Elektrik Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Beltan Vibracoustic Titreşim Elemanları San. ve Tic. A.Ş. Özel Çukurova İnşaat Makinaları San. ve Tic. A.Ş. Özel Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş. Özel Murat Ticaret Kablo Sanayi A.Ş. Özel Kale Oto Radyatör San. ve Tic. A.Ş. Özel EMS Mobil Sistemler ve Hastane Malzemeleri İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Özel OPSAN Orijinal Sac Parça San. ve Tic. A.Ş. Özel Çelikel Alüminyum Döküm İmalat San. ve Tic. A.Ş. Özel Özel l 127

132 SEKTÖREL Sektör İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No Üretimden Satışlar (Net) (TL) 22 ZF Lemförder Aks Modülleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Ege Fren San. ve Tic. A.Ş. Özel Hema TRW Otomotiv Direksiyon Sistemleri A.Ş. Özel Pressan Madeni Eşya San. ve Tic. A.Ş. Özel Hema Otomotiv Sistemleri A.Ş. Özel Kırpart Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş. Özel Formfleks Yalıtım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı 1 Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii A.Ş. (TÜDEMSAŞ) Kamu TÜVASAŞ-Türkiye Vagon Sanayi A.Ş. Kamu Mobilya İmalatı 1 Koleksiyon Mobilya Sanayi A.Ş. Özel Mondi Yatak Yorgan San. ve Tic. A.Ş. Özel Kilim Mobilya Kanepe San. ve Tic. A.Ş. Özel Gürkan Ofis Mobilyaları San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel Çilek Mobilya Sanayi ve Pazarlama Ticaret A.Ş. Özel Merinos Mobilya Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel Tosunoğulları Mobilya San. ve Tic. A.Ş. Özel Diğer İmalatlar 1 Mioro Hediyelik Eşya San. ve Tic. A.Ş. Özel Atasay Kuyumculuk San. ve Tic. A.Ş. Özel Adel Kalemcilik Tic. ve San. A.Ş. Özel Elektrik, Gaz, Buhar ve Havalandırma Sistemi Üretim ve Dağıtımı 1 Sanko Enerji San. ve Tic. A.Ş. Özel Modern Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Özel Bosen Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Özel Antalya Enerji Üretim A.Ş. Özel Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. Özel Can Enerji Entegre Elektrik Üretim A.Ş. Özel Ortadoğu Enerji San. ve Tic. A.Ş. Özel l TEMMUZ 2015

133 l 129

134 ALFABETİK Alfabetik Sıralamalar Sermaye dağılımı, ekonomik faaliyet kodları, kamu-özel sektör sıralamasındaki yeri Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı A A.B Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Abalıoğlu Yağ San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ABC Deterjan San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Abdioğulları Plastik ve Ambalaj Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Acarsoy Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Adapazarı Şeker Fabrikası A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Adel Kalemcilik Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 84,60 15,40 Agrobest Grup Tarım İlaçları Tohumculuk İmalat İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akbel Süt ve Süt Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akdaş Döküm San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. Özel ,00 62,64 37,36 AKG Gazbeton İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 80,10 19,90 Akım Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akın Tekstil A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akpa Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akplas Plastik Kalıp San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Akteks Akrilik İplik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aktül Kağıt Üretim Pazarlama A.Ş. Özel ,00 75,00 25,00 Alarko Carrier San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 57,97 42,03 Alcatel Lucent Teletaş Telekomünikasyon A.Ş. Özel ,00 35,00 65,00 Alce Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Alfa Metal Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ali Raif İlaç Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Alkim Kağıt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Altaş Yağ Su ve Tarım Ürünleri Gıda İnş. Otomotiv Nak. San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Altın İplik ve Çorap Sanayi A.Ş. Özel ,00 93,00 7,00 Altınapa Değirmencilik Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Altınbey Giyim Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Altıparmak Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Amasya Şeker Fabrikası A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Amcor Flexibles İstanbul Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100, l TEMMUZ 2015

135 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı ANATEKS Anadolu Tekstil Fabrikaları A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Angora Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ankara Un Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Antalya Enerji Üretim A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Argon Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Arık Bey Tekstil Enerji ve Sınai Yatırımlar A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Arıkan Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Arma Filtre Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aroma Bursa Meyve Suları ve Gıda Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Arsan Dokuma Boya San. ve Tic.A.Ş Özel ,00 100,00 0,00 As Ofi s Damızlık Yumurta Yem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 As Tavukçuluk Tarım İşletmeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 As-Ado Hazır Beton San. Nak. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ASAŞ Ambalaj Baskı San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 8,00 92,00 Astaş Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aster Tekstil San. ve Dış Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Atasay Kuyumculuk San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ateşsan Kağıtçılık Matbaa Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Atiker Metal İthalat İhracat ve İmalat San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ATK Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Avira Gıda İnşaat Araç Kiralama Taahhüt A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aydın Endüstri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aydın Linyit Madencilik ve Akaryakıt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aydın Mensucat Döşemelik Kumaş San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aydın Örme San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ayhan Sezer Yağ ve Gıda Endüstrisi Ticaret Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Ayhanlar Yol Asfaltlama San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aymar Yağ ve Gıda San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Azmüsebat Çelik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 B Bade Dokuma Tekstil Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Bagin Yağ Sanayi Tesisleri İmalat ve İşletmeciliği A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bağ Yağları San. ve Tic. T.A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 l 131

136 ALFABETİK Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Bakırlar İplik San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Bandırma Has Un Fabrikası Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Bantboru San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bartın Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Baştaş Başkent Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 12,10 87,90 BAŞTAŞ Hazır Beton San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Başyazıcıoğlu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Batısöke Söke Çimento Sanayii T.A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Baydemirler Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Baylan Ölçü Aletleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Bekaert Kartepe Çelik Kord San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Beks Çorap ve İç Giyim San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Belgin Madeni Yağlar Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Beltan Vibracoustic Titreşim Elemanları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Bemka Emaye Bobin Teli ve Kablo San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Berke Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Beşan Nişasta Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Beşler Gıda ve Kimya A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Beşsan Makarna Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bilkont Dış Ticaret ve Tekstil Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Biofarma İlaç San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Birleşim Mühendislik Isıtma Soğutma Havalandırma San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Biska Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bolacalar Un Yem Yağ Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bony Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bosen Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Boytek Reçine Boya ve Kimya San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 BPO B-Plas Plastic Omnium Otomotiv Plastik ve Metal Yan Sanayi A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 BTM Bitümlü Tecrit Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bupiliç Entegre Gıda San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Burak Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Büyük Hekimoğulları Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 C Cam Elyaf Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Cam Merkezi San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0, l TEMMUZ 2015

137 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Camiş Madencilik A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Can Enerji Entegre Elektrik Üretim A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Can Tekstil Entegre Tesisleri ve Tarım Ürünleri San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Canan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Cevher Döküm Sanayii A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Cevher Jant Sanayii A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 CHT Tekstil Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 25,00 75,00 CMK Kablo Elektrik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Coats (Türkiye) İplik Sanayii A.Ş. Özel ,00 8,22 91,78 Continental Confectionery Company Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Contitech Lastik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Coreal Alüminyum Kablo San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Coşkunöz Radyatör ve Isı San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ç Çamsan Poyraz Ağaç Ürünleri Turizm İnşaat Tarım Enerji San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çarkıt Kablo San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çelik Halat ve Tel Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çelikel Alüminyum Döküm İmalat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çelikpan Radyatör Üretim A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çelsantaş Çelik Mamülleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çetinkaya Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çilek Mobilya Sanayi ve Pazarlama Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çimbeton Hazırbeton ve Prefabrik Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ÇİMTAŞ Çelik İmalat Montaj ve Tesisat A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ÇİNKOM Çinko Kurşun Metal ve Madencilik San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çuhadaroğlu Metal Sanayi ve Pazarlama A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çukurova İnşaat Makinaları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Çukurova Kimya Endüstrisi A.Ş. Özel ,00 85,00 15,00 D Dalgakıran Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Dekoral Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Della Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 l 133

138 ALFABETİK Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Demirer Kablo Tesisleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 87,07 12,93 Demirsan Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Demisaş Döküm Emaye Mamülleri Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Desa Deri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Destebaşı Grup İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Detay Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Diril Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Doğan Gazetecilik A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Doğuş Yiyecek ve İçecek Üretim San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Domino Tekstil Ürünleri San. ve Dış Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Dost Fındık Gıda Kuy. İnş. Tah. Nak. Tur. Müh. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Durum Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Düzce Cam San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 DYO Matbaa Mürekkepleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 E E.N.A. Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Eczacıbaşı-Baxter Hastane Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Edirne Yağ San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ege Fren San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 51,00 49,00 Ege Gübre Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ege Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Egeplast Ege Plastik Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ego Elektrikli Aletler Sanayi A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Ekiciler Süt Gıda Tarım Hayvancılık San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ekol Ofset Matbaacılık Tesisleri Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ekosinerji Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ekoten Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 EKU Fren Kampana ve Döküm Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ela Kimyevi Maddeler San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Elazığ Altınova Çimento San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Elba Bant San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Elektromed Elektronik Sanayi ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Elit Çikolata ve Şekerleme Sanayi A.Ş. Özel ,00 63,75 36,25 ELKON Elevatör Konveyör ve Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0, l TEMMUZ 2015

139 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı EMA Kimya Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Emas Makina Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Emek Yağ Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Emin Tarım San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Emin Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 EMS Mobil Sistemler ve Hastane Malzemeleri İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erbak-Uludağ İçecek San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erdem Soft Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Erdoğanlar Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ergaz San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erikoğlu Emaye Bakır Tel Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erişler Yem San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erkul Kozmetik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erkunt Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ermaksan Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Erse Kablo İmalatı San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Ersur Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Eruslu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Eskapet Pet Ürünleri Kimya Gıda Nakliye San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Eti Elektrometalurji A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 EVAS Ev Aletleri Sanayi Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 F Farmamak Ambalaj Maddeleri ve Ambalaj Makineleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Felda Iffco Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Festival İplik ve Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Flament Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Formfl eks Yalıtım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Frimpeks Kimya ve Etiket San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 G Gemciler Güven Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 GENTAŞ Genel Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gentaş Kimya San. ve Tic. Pazarlama A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gesan Yatırım ve Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gesbey Enerji Türbini Kule Üretim San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 40,00 60,00 l 135

140 ALFABETİK Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Gitaş Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gizem Seramik Frit ve Glazür San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gökhan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Göliplik Şeremet Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Grammer Koltuk Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,60 99,40 GRANİSER Granit Seramik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gurme Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Güneş Süt Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Günsan Elektrik Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gür İplik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Gürkan Ofi s Mobilyaları San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Gürmen Giyim San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 H Hacıoğulları Hazır Beton Saç ve Yapı Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Halkalı Kağıt Karton San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Harput Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş Özel ,00 100,00 0,00 Hascevher Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Hasırcı Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Hatboru Çelik Boru San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Hekimoğlu Un Fabrikası Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Hektaş Ticaret T.A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Hema Otomotiv Sistemleri A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Hema TRW Otomotiv Direksiyon Sistemleri A.Ş. Özel ,00 80,00 20,00 Hisarlar Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 84,30 15,70 Hitit Seramik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 I Ilsan Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Işık Plastik Sanayi ve Dış Ticaret Pazarlama A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Işıksoy Tekstil İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İ İ. E. Ulagay İlaç Sanayii T.A.Ş. Özel ,00 99,99 0,01 İBA Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İhlas Ev Aletleri İmalat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İhlas Gazetecilik A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İpek Yem ve Gıda San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İshakoğlu Gıda Nakliye ve İnşaat San. ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0, l TEMMUZ 2015

141 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı İSPAK İzmit Sıvı Paketleme Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İstanbul Asfalt Fabrikaları San. ve Tic. A.Ş. Kamu ,00 0,00 0,00 İstanbul Halk Ekmek Un ve Unlu Maddeler Gıda San. ve Tic. A.Ş. Kamu ,00 0,00 0,00 İSTON İstanbul Beton Elemanları ve Hazır Beton Fabrikaları San. ve Tic. A.Ş. Kamu ,00 0,00 0,00 İşbir Sünger Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İzi Süt ve Gıda Mamülleri San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 İzopoli Yapı Elemanları Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 49,00 51,00 J Jantsa Jant San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 K K.F.C. Gıda Tekstil Sanayi İthalat İhracat Yatırım A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kablotek Kablo San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kale Nobel Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Kale Oto Radyatör San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kalibre Boru San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kaltun Madencilik Sanayi Nakliye ve Akaryakıt Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kanca El Aletleri Dövme Çelik ve Makina Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kaplamin Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 70,83 29,17 Kaplan Kardeşler Halı San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Karacasu Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Karaçuha Tarım Ürünleri İthalat İhracat San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Karadere Tarım Ürünleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Karbel Konfeksiyon San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Kardem Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Karel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Karsu Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Karyer Isı Transfer San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kasar ve Dual Tekstil Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kaşmir Halı San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Katmerciler Araç Üstü Ekipman San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Katsan Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Kayalar Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 49,97 50,03 Kaynak İplik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 l 137

142 ALFABETİK Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Kendirliler Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kervan Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kırpart Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kıvanç Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kilim Grubu Kartaltepe Mensucat Fabrikası T.A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kilim Mobilya Kanepe San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kimteks Tekstil İnşaat Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kipaş Kağıt Sanayi İşletmeleri A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Klimasan Klima San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Koleksiyon Mobilya Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kombassan Kağıt Matbaa Gıda ve Tekstil San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 KOMGIDA Kombassan Gıda İhtiyaç Maddeleri ve Petrol Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kompen PVC Yapı ve İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Komyapı Hazır Beton Prefabrik İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Konveyör Beyaz Eşya ve Otomotiv Yan San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kula Yağ ve Emek Yem San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Kurtoğlu Bakır Kurşun Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Küçükarslanlar Bakır Çinko San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Küçüker Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 M Magnesit A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Mar Tüketim Maddeleri İhracat İthalat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Mardin Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 MARTEKS Maraş Tekstil Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Maykim Yağ ve Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Maysan Mando Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Mayteks Örme San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Meltem Kimya ve Tekstil San. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Meltem Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Merinos Mobilya Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Mersin Un San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Merter Helva San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Mes Yağ ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Metal Matris San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Metal ve Yapı Sistemleri Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Meysu Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0, l TEMMUZ 2015

143 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Migiboy Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Mikropor Makina San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Milteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Mioro Hediyelik Eşya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Modern Beton San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Modern Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Mondi Yatak Yorgan San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Murat Ticaret Kablo Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Muratlı Karton Kağıt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Müsellimoğlu Demir Çelik Tic. ve San. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 N Narteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Nestle Waters Gıda ve Meşrubat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Nev Saç Metal Sanayi İnşaat Nakliye ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Nitromak DNX Kimya Sanayii A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Novaplast Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 O Ode Yalıtım San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Oğuz Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Onduline Avrasya İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 OPSAN Orijinal Sac Parça San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Orhan Karakoç Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ORMA Orman Mahsulleri İntegre San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Or-Pa Pazarlama ve Tekstil Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ortadoğu Enerji San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Osman Akça Tarım Ürünleri İthalat İhracat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Oyka Kağıt Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ozanteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ö Örgen Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Örma Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Özbal Çelik Boru San. Tic. ve Taahhüt A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Özdemir Boru Profil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Özerdem Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Özgörkey Gıda Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 l 139

144 ALFABETİK Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Özgüllü Süt Mamülleri Hayvancılık ve İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Özgüven Kablo San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Özlem Tarım Ürünleri A.Ş. Özel ,00 85,00 15,00 Özyaşar Tel ve Galvanizleme Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 P P.M.S. Metal Profil Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Pakten Sağlık Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Pelit Pastacılık ve Gıda Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Penguen Gıda Sanayi A.Ş. Özel ,00 74,21 25,79 Penti Çorap San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Petro Yağ ve Kimyasallar San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Pınar Su San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Pilenpak Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Pireks Bakır Alaşımları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Plastay Kimya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 PNS Pendik Nişasta Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Polisan Kimya Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Polyteks Tekstil Sanayi Araştırma ve Eğitim A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Poyraz Poyraz Fındık Entegre San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Prekons İnşaat Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Pressan Madeni Eşya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 60,00 40,00 Putzmeister Makine San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 R Realkom Tekstil Ürünleri Sanayi Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ritaş Kimya ve Tekstil San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Roma Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 99,99 0,01 Roteks Tekstil İhracat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 S S.S. Tariş Üzüm Tarım Satış Kooperatifl eri Birliği Özel ,00 100,00 0,00 Sabırlar Fındık İhracat Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Safa Tarım A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 SAFAŞ Saf Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Safyün Halı Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Salteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0, l TEMMUZ 2015

145 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Samur Halıları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sanica Isı Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sanko Enerji San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Santa Farma İlaç Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sapro Temizlik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Saray Tarım ve Hayvancılık A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sardunya Gıda Mutfak İşletmeleri Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sarılar Dış Ticaret Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Sayınlar Gıda Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 SCA Yıldız Kağıt ve Kişisel Bakım Üretim A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Schott Orim Cam San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Seğmen Kardeşler Gıda Üretim ve Ambalaj Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Selkasan Kağıt ve Paketleme Malzemeleri İmalatı San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 51,00 49,00 Selva Gıda Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sem Plastik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sepaş Plastik Kimya İnşaat Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Serhat Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Serra Sünger ve Petrol Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sezon Pirinç ve Tarım Ürünleri Gıda San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 SFC Entegre Orman Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Shamrock Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sıddık Kardeşler Haddecilik San. Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Sika Yapı Kimyasalları A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Sistem Metal Yapı Reklam Malzemeleri ve İnşaat San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Soyyiğit Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Söğütsen Seramik San. İnş. Mad. İth. İhr. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Söktaş Dokuma İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Spot Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Subor Boru San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Sultan Et ve Gıda Üretim Ticaret ve Pazarlama Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Sunar Özlem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sunjüt Suni Jüt San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Sunteks Dokuma Boya Apre San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Surtel Kablo Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Sümer Plastik ve Kağıt San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 l 141

146 ALFABETİK Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Ş Şahin-Melek Et ve Et Mamülleri Gıda San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Şenocak Gıda Fındık Entegre Tur. Nak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 T Tahsildaroğlu Süt Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 TARFAŞ Tarımsal Faaliyetler Üretim San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tat Makarnacılık San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tat Nişasta İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tayaş Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tayeks Dış Ticaret ve Tekstil Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Teksan Jeneratör Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Teksüt Süt Mamülleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tellioğlu Yem-Gıda Entegre Tesisleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Termikel Madeni Eşya San. İhr. ve İth. Tic. A.Ş Özel ,00 100,00 0,00 TI Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 0,00 100,00 Tirsan Kardan San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 TMO Genel Müdürlüğü Afyon Alkaloidleri Fabrikası Kamu ,00 0,00 0,00 Torun Bakır Alaşımları Metal San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tosunoğulları Mobilya San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Tukaş Gıda San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Turkuvaz Plastik ve Temizlik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Türk Ytong Sanayi A.Ş. Özel ,00 74,59 25,41 Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii A.Ş. (TÜDEMSAŞ) Kamu ,00 0,00 0,00 TÜVASAŞ-Türkiye Vagon Sanayi A.Ş. Kamu ,00 0,00 0,00 TYH Uluslararası Tekstil Pazarlama San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 U Uğur Konfeksiyon San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Uğurdemir Halı San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Uludağ Maden Suları T.A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ulusoy Elektrik İmalat Taahhüt ve Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Uşak Seramik Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ü Ümran Çelik Boru Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0, l TEMMUZ 2015

147 Kuruluşlar Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı Ünal Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Üniteks Tekstil ve Ticaret A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Üniversal Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Ünsa Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Ünteks Boya Baskı Apre Tekstil San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 Üntel Kabloları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 V Valf Sanayii A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Varol Beton ve Yapı Endüstri San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Vefa Prefabrike Yapılar San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Ve-Ge Hassas Kağıt ve Yapıştırıcı Bant San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Venüs Giyim San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Verde Yağ Besin Maddeleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Viking Kağıt ve Selüloz A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Y Yasin Kaplan Tekstil ve Halı San. Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yaşar Dondurma ve Gıda Maddeleri A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yatpa Dayanıklı Tüketim Malları San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yazaki Wiring Technologies Türkiye Elektrik Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 0,00 100,00 Yıldız Cam San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yıldız Granini Meyve Suyu San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 50,00 50,00 Yılmaz Redüktör San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yılmazlar Et Gıda Tarım Hayvancılık Nak. Tur. ve İnş. San. Tic. Ltd. Şti. Özel ,00 100,00 0,00 YİBİTAŞ Yozgat İşçi Birliği İnşaat Malzemeleri Tic. ve San. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yurt Çimento San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Yurtbay Seramik San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Z Zafer Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Zahit Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 Zeki Mensucat San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 100,00 0,00 ZF Lemförder Aks Modülleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 ZF Sachs Süspansiyon Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. Özel ,00 0,00 100,00 Ziylan Taban San. ve Tic. A.Ş Özel ,00 100,00 0,00 l 143

148 ALFABETİK Adlarının Açıklanmasını İstemeyen Kuruluşların Sektörleri ve Sermaye Dağılımları Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 0,00 100,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 10,00 90,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 0,00 100,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 12,40 87,60... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 0,00 100, l TEMMUZ 2015

149 Sektör Ekonomik Faaliyet Kodu (NACE Rev. 2) Ekonomik Faaliyet Kodu (ISIC Rev. 2) Kamu / Özel Sıralaması Genel Sıralama Sermaye Dağılımı Kamu Özel Yabancı... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 0,00 100,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 49,00 51,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 49,00 51,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00... Özel ,00 100,00 0,00 Açıklama 1 - Ekonomik Faaliyet Kodu: 2014 yılında kuruluşların ekonomik faaliyet kodları hem Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev. 2, 2015) hem de Birleşmiş Milletler-Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC Rev. 2) na göre verilmiştir. Kuruluşların ekonomik faaliyet alanları, Ekonomik Faaliyet Kodları tablosunda görülmektedir. 2 - Kamu / Özel Sıralaması: Kuruluşlar n kamu ve özel kuruluş olmalar na göre kendi gruplar ndaki s ra numaralar bu sütunda verilmiştir. 3 - İkinci 500 BSK Sıralaması: Kuruluşlar n İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki genel s ralamas verilmiştir. 4 - Sermaye Dağılımı: Kuruluşlar n sermaye da l mlar (%) olarak kamu, özel yerli sermaye ve yabanc sermaye da l mlar verilmiştir. 5 - Adlarının Açıklanmasını İstemeyen Kuruluşlar: Bu bölümde İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde s ralamaya giren, fakat adlar n n aç klanmas n istemeyen kuruluşlara ait sektör da l mlar, ads z olarak, çal şman n bütünlü ünü bozmamak için tabloya ek olarak verilmiştir. l 145

150 YORUMLAR 2014 Yılında Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu na Etkileri Her şeye rağmen bu yılki büyüme oranının yüzde 3 ler civarında olması bekleniyor. İşsizlikteki düşüş ve bu yıl büyümenin yüzde 3 ler civarında olacağı beklentisi FED in yüzde 0 olan faizleri yüzde 1,3 seviyelerine çıkaracağı beklentisi yaratmıştı. Buna bağlı olarak da euro/dolar paritesinin 1,40 seviyelerinden 1,05 seviyelerine geldiğini izlemiştik. Fakat gerek büyümedeki yavaşlama gerek enflasyonun hedefin altında kalmaya devam etmesi FED in faiz arttırım oranını ve zamanlamasını ötelemesine yol açtı. FED in faizleri bu yıl yüzde 0,25 civarında bir kez arttırması ve gelecek yıl da yavaş ilerlemesi bekleniyor. FED in politikasındaki bu değişim euro/dolar paritesini tekrar 1,10 lu seviyelere döndürdü. Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu Piri Reis Üniversitesi 2009 küresel krizi öncesi yüzde 4-5 arasında büyüyen dünya ekonomisinin kriz sonrası büyümeye devam ettiğini, fakat oran olarak büyümenin yüzde 3 ler civarında olduğunu görüyoruz. Dünya ekonomisi büyüyor, fakat potansiyel üretimine ulaşacak hıza bir türlü ulaşamıyor. Potansiyel üretimin gerçekleşen talepten fazla olduğu bu durum, dünya genelinde çıktı açığı dediğimiz bir sorunu yaratıyor. Dünyanın en büyük ekonomisine sahip olan ABD ekonomisi 2009 yılında yüzde 3,5 daralmış, işsizlik oranı yüzde 5,5 lardan yüzde 11 ler seviyesine çıkmıştı. ABD uyguladığı güçlü para ve maliye politikaları ve bankacılık sistemini işler hale getirmesiyle tekrar büyüme sürecine girmeyi başardı. Haziran 2015 itibarıyla işsizlik yüzde 5,3 seviyesine geriledi. ABD de 2015 yılı büyüme oranı yüzde 3 civarında bekleniyordu, fakat kış aylarının görece sert geçmesi ve euro/dolar paritesinin doların lehine olması ABD nin rekabet gücünü olumsuz etkileyerek büyüme oranını aşağı çekmeye başladı. Euro bölgesine baktığımızda ise son bir yılda yavaş da olsa büyümeye yöneldiğini görüyoruz. Beklentiler yüzde 1,5 civarında bir büyümeye ulaşılması yönünde. Euro bölgesinin bu büyümeye ulaşırken dış faktörlerin müthiş bir destek verdiğini unutmamak gerekiyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) nin faizleri yüzde 0 seviyesine çektiği, tarihinin en büyük parasal genişlemesini gerçekleştirdiği bir dönemdeyiz. Aynı zamanda petrol fiyatlarının çok sert düştüğü ve euro/ dolar paritesinin 1,10 ların altına gerileyerek Euro bölgesine avantaj sağladığı bir dönemden geçiyoruz. Bu koşullara rağmen büyüme oranının yüzde 1,5 civarında seyrettiği, yıllık kredi büyümesinin yüzde 2 lere ulaşamadığı bir ekonomik yapı bulunuyor. En önemlisi de 2009 krizinde yüzde 5 lerden yüzde 12 lere çıkan işsizliğin hala yüzde 11,5 lar seviyesinde olması. Yunanistan örneğinde olduğu gibi yüzde 25 lere gelen işsizlik sosyal ve siyasal değişimleri de hızlandırdı. Bugün AB Yunanistan ın temerrüt ve euro dan çıkma riskleriyle uğraşıyor. Gelinen nokta AB de belirsizlikleri çok daha artırarak büyüme oranlarında tekrar aşağı yönlü riskleri ortaya çıkarabilir. Dünyanın üçüncü büyük ekonomisi Japonya yaklaşık 25 yıldır sık sık deflasyona giden bir ülke. Büyüme sorunları devam ediyor. Son iki yılda para tabanı, yani bastığı para iki katına çıkan Japonya da sanayi üretimi aynı dönemde yüzde 0,6 azalmış görünüyor. Gelişmiş ülkeler arasında en pozitif görünümde olan ABD ekonomisi. Yine de dünya ekonomisindeki büyümede 146 l TEMMUZ 2015

151 Dünya Ekonomisi Büyüme Tahminleri (%) T T Dünya 4,8 5,1 5,1 3,0-0,7 5,3 4,0 3,5 3,3 3,4 3,5 3,8 ABD 3,1 2,8 2,0 0,4-3,5 2,4 1,8 2,8 2,2 2,4 3,1 3,1 Euro Bölgesi 1,5 2,8 2,7 0,6-4,3 2,0 1,4-0,7-0,4 0,9 1,5 1,6 Japonya 1,9 2,4 2,3-1,2-6,3 4,5-0,6 1,4 1,5-0,1 1,0 1,2 Afrika 5,6 6,1 6,2 5,6 2,8 5,3 5,3 5,1 5,1 5,0 4,5 5,1 Orta Doğu 6,1 5,7 6,3 5,3 2,6 5,0 3,5 4,9 2,5 2,4 2,7 3,7 Brezilya 3,6 3,8 5,7 5,1-0,6 7,5 2,7 1,0 2,5 0,1-1,0 1,0 Rusya 6,9 7,4 8,1 5,6-7,8 4,3 4,3 3,4 1,3 0,6-3,8-1,1 Çin 10,4 11,6 13,0 9,6 9,2 10,4 9,3 7,7 7,7 7,4 6,8 6,3 Hindistan 9,0 9,8 9,4 6,4 6,8 10,1 7,7 4,7 5,0 7,2 7,5 7,5 Türkiye 8,4 6,9 4,7 0,9-4,8 9,2 8,8 2,2 4,1 2,9 3,1 3,6 Kaynak: IMF - World Economic Outlook, Nisan 2015 ana etmen gelişmekte olan ülkeler olmaya devam ediyor. Bununla birlikte, bu ülkelerde de yavaşlama izleniyor. Brezilya dan Çin e kadar birçok ülke büyüme oranları açısından son yıllarda geçmiş ortalamalarının oldukça altına gelmiş durumda. Özellikle Çin ekonomisine dikkat etmek gerekiyor. Yüzde 10 ortalamalarda büyüyen Çin ekonomisinde büyüme oranları yüzde 7 lerin altına gerilemiş durumda. Çin de yüzde 7 nin altında büyüme oranları işsizliği arttıran bir çeşit resesyon olarak adlandırılan bir durum. Son 15 yılda artan global likidite ile birlikte gelişmekte olan ülkelerde kredi hacmi ciddi boyutta büyüdü. Örneğin 2000 li yılların başında 3.6 trilyon dolar büyüklüğünde olan Çin ekonomisi toplam 1.2 trilyon dolar kredi stoğuna sahipti. Bugün Çin ekonomisi 10 trilyon dolar değerinde GSYİH üretiyor, toplam kredi stoğu 14 trilyon dolar değerine ulaşmış durumda. Yüzde 7 nin altında büyüme oranıyla işsizliğini arttırma riski olan Çin de önce tüketici kredileri daha sonra ticari kredilerde geri dönüş sorunları artabilir. Gölge bankacılığın çok yaygın olduğu Çin de fi nansal sistemden gelen verilerin sağlıklı olup olmadığı konusunda kuşkular bulunuyor. Bu ülkede büyümeyi hızlandırmak için son bir yılda çok güçlü para ve maliye politikaları uygulanıyor, buna rağmen bir iyileşme gözlenemiyor. Önümüzdeki dönemde global ekonomi için ciddi bir risk oluşturabilecek Çin ekonomisini yakından izlemek gerekiyor. Dünya genelinde büyüme olmasına rağmen bunun hızında yavaşlama olduğu gözleniyor. Bu durum ikinci tabloda izlenebilecek bir başka önemli sorunu gündeme getiriyor. Dünya genelinde yaşanan çok büyük parasal genişlemeler bile enflasyonu arttıramıyor, tam tersi deflasyonist eğilimler ortaya çıkıyor. Japonya dan sonra buna en çok yaklaşan yer Euro bölgesi. Gelişmiş ülkelerde bu yıl beklenen ortalama Dünya Ekonomisi Ortalama Enlasyon Tahminleri (%) T T Gelişmiş Ülkeler 2,4 2,2 3,4 0,1 1,5 2,7 2,0 1,4 1,4 0,4 1,4 Gelişmekte Olan Ülkeler 5,4 6,4 9,3 5,2 6,1 7,2 6,1 5,9 5,1 5,4 4,8 Türkiye 9,7 8,4 10,1 6,5 6,1 10,3 6,4 7,4 8,2 7,0 6,0 Kaynak: IMF - World Economic Outlook, Nisan 2015 l 147

152 YORUMLAR enfl asyon yüzde 0,4. Deflasyonist beklentiler talebi düşürerek üretim düşüşlerine yol açıyor. Üretimdeki düşüş işsizliği arttırıyor. Düşük ya da negatif enflasyon faizlerin çok düşük kalmasına yol açıyor. Para arzı arttırılsa bile faizler daha fazla düşürülemediği için para politikası etkinliğini kaybetmeye başlıyor. Likidite tuzağı dediğimiz bir durum ortaya çıkıyor. Dünya ekonomisinin deflasyonist eğilimlere girmesinin ardında birkaç faktör var gibi görünüyor. Birincisi son 15 yılda global likiditeki artış düşük faiz oranlarıyla yatırımları arttırıp ciddi bir arz fazlası yarattı. Buna karşın, yine yüksek likidite ile borçlanan hanehalklarının borç stoku büyük oranda artmış durumda. Dünya genelinde tasarruf eğilimini arttırarak talep yaratamayan bir tüketici profili oluştu. Potansiyel üretimin gerçekleşen talebi aştığı yani çıktı açığının oluştuğu bir dünya da talep yönlü bir enflasyon baskısı oluşamıyor. İkincisi, Çin başta olmak üzere Güney Doğu Asya ülkelerinin 2000 yılından sonra çok düşük işçi maliyetleri ile ürettiği düşük fiyatlı ürünleri ihraç etmeye başlamasından sonra Türkiye dahil dünyanın bir çok ülkesi fiyatları arttırmak değil düşürmek yönünde bir baskı ile karşılaştı. Üçüncüsü, teknolojik gelişmeler üretim maliyetlerini düşürmeye başladı. Örneğin Robot teknolojisi Asya ülkelerindeki işgücü maliyetlerinden dahi düşük maliyetlerle üretimi olanaklı kılmaya başladı. Bu durum fiyatlara yukarı yönlü değil aşağı yönlü baskı oluşturuyor. Dördüncü faktör ise bakırdan petrole kadar emtiada yaratılan arz fazlasının bu ürünlerin fiyatını aşağı çekmesi. Sonuç olarak dünya ekonomisinde deflasyonist eğilimler daha ağır basıyor. FED örneğinde olduğu gibi Merkez Bankaları para politikasında sıkılaşmaya kolay gidemiyor. Bir çoğu genişletici politikalara devam ediyor. Dünya genelinde faizler çok düşük kalmaya devam ediyor. Hatta dünyada tahvillerin yaklaşık yüzde arası negatif faizle işlem görüyor. Yani yatırımcılar para kazanmak değil kaybetmemek üzerine de strateji oluşturuyor. Türkiye ekonomisi de enflasyon dışında global dinamiklerden benzer şekilde etkileniyor yılında büyüme oranı yüzde 2,9 olarak gerçekleşti. Bu rakam ortalaması olan yüzde 3,3 e çok yakın. Türkiye ekonomisinde yüzde 4 ün altındaki büyüme oranları işsizliği arttıran oranlardır. İşgücüne katılımın yüksek olması nedeniyle ortaya çıkan bu durum son bir yılda işsizliği bir puan kadar yükselterek yüzde 10 ların üzerinde tutmaktadır. Hem ekonomideki yavaşlamaya hem de petrol fiyatlarındaki düşüşe paralel olarak 2014 yılında cari açığın GSYİH ye oranı yüzde 5,8 oranına geriledi. Bu oran 2012 de yüzde 10 lar seviyesindeydi. Petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen enflasyon hedefine yaklaşılamadı. Döviz kurlarından gelen baskı ve gıda fiyatlarının etkisiyle enflasyon hedeflenen kadar inemedi. Böyle şekillenen bir dünyada İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması sonuçları Türkiye ekonomisinin nispeten büyük şirketlerinin performansı hakkında neler diyor? Neredeyse tamamına yakınını özel sektör kuruluşlarının oluşturduğu İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun üretimden satışlarının 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 12,9 arttığını görüyoruz. Enflasyonun yüzde 8 e, büyümenin yüzde 3 e yakın olduğu Türkiye ekonomisinde satışlarda reel bir büyüme gerçekleşmiş durumda. ABD doları bazında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun ihracatının önceki yıla göre yüzde 5,4 gerilediği ortaya çıkıyor. Bu durum hem ihracat yaptığımız ülkelerin büyüme sorunlarının devam etmesi hem de euro/ dolar paritesindeki düşüşün dolar bazında ifade edilen ihracata getirdiği olumsuzluktan kaynaklanıyor. İhracatta gözlenen genel sorun İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu ihracat verilerine de yansıyor. Satışlardaki artışın büyük oranda iç pazara dayandığı ve fi rmaların yüksek teknolojili ürünlerle rekabet gücünü arttırmamasının sıkıntısını verilerde gözlemliyoruz. Türkiye ekonomisinde yüksek cari açık ve bunun fi nansmanı için yapılan borçlanmalar hem GSYİH ye, hem de fi rmaların özkaynaklarına göre borçluluk oranlarını arttırıyor. Benzer eğilim İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda da gözleniyor yılında firmaların toplam borçlarının yüzde 12,7 arttığını, fakat kısa vadeli borçlanmadaki artışın bir miktar daha güçlü yüzde 13,4 oranında gerçekleştiği görülüyor. Mutlak borçlanmadaki artış ülkedeki verimlilik ve katma değer artışını tetikliyorsa orta ve uzun vadede riskler daha azdır. Türkiye ekonomisinde ise bu durum arzulanan oranda gelişmiyor. Türkiye de yüzde 4 ün altında gerçekleşen büyüme oranlarının istihdam artışı yaratsa bile işsizliği arttırdığını vurgulamıştık. Benzer eğilimin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda da olduğunu görüyoruz. Ücretle çalışan sayısı yüzde 0,8 artıyor. 148 l TEMMUZ 2015

153 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda kâr eden kuruluşların vergi öncesi dönem kârı yüzde 45,8 artış göstermiş durumda. Mutlak rakam olarak Birinci 500 e göre rakam çok daha düşük olsa da artış oranı oldukça güçlü duruyor. Üretimden satışların yüzde 13 civarında arttığı, ihracatın düştüğü bir yılda bu artışın Birinci 500 de olduğu gibi büyük oranda faaliyet dışı gelirlerden ve kambiyo pozisyonlarının olumlu katkısından olduğu anlaşılıyor. Orta ve uzun vadede büyüme ve sürdürülebilirlik açısından kârlılığın faaliyet gelirlerinden artması esastır. Sonuç olarak, Türkiye ve dünya ekonomisinin görece yavaş büyüdüğü, işsizliği düşürmekte zorlandığı bir dönemde İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun performansı bu genel durumu yansıtıyor. Deflasyonist baskıların hâkim olduğu dünya ekonomisinde yakın gelecekte güçlü bir toparlanma beklenmiyor. Firmaların fiyat arttırarak kârlılığını arttırması çok kolay gözükmüyor. Toplam gelir artışı için fiyat arttırılamıyorsa miktarın artması gerekiyor. Firmalar açısından fark yaratmanın, bir tane dahi olsa müşteri sayısının artmasının çok önemli olduğu bir dönemdeyiz. Firmaların rekabete çok daha hazırlıklı olması gerekiyor. Diğer taraftan, kârlılığı arttırmak için maliyetlerin düşürülmesi de çok önemli görünüyor. Bunun özü verimliliği arttırmaktır. Verimlilik artışı yoğun teknoloji kullanımından, eğitime, şirket birleşmelerinden kurumsallaşmaya kadar birçok faktörün bileşimiyle ortaya çıkar. Bunun sonucu da yüksek katma değerli ürünlerin piyasaya çıkmasıdır. Bu çerçevede İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu için de rekabet ve verimlilik kavramlarının çok daha öne çıkacağı global bir konjonktür içerisindeyiz. l 149

154 YORUMLAR İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda EBITDA Oranları Bağlamında Operasyonel Kârlılık ve Finansman Yükü İSO İkinci 500 Kârlılık Oranları %17,4 %17,6 %9,4 %10,9 %7,3 %7,5 %5,6 %3,0 Brüt Kâr Marjı EBIT Marjı EBITDA Marjı Vergi Öncesi Kâr Marjı yılında İSO İkinci EBITDA 500 firmalarının Marjı sağladığı %10,9 %11,0 %9,4 %9,5 %8,9 %10,9 %4,5 %3,6 İSO İkinci 500 Özel Kuruluşlar Kamu Kuruluşları İSO Üyeleri Ferda Besli İSO Danışmanı 2014 yılında yaklaşık 82 milyar TL net satış yapan İSO İkinci 500 firmaları yüzde 11,3 oranında büyürken listede bulunan 180 İSO üyesinin satışları yüzde 11,6 oranında büyüme sergileyerek 27.5 milyar TL den 30.7 milyar TL ye yükselmiştir yılında İSO İkinci 500 firmalarının temel kârlılık rasyolarında 2013 e göre olumlu gelişme vardır. Brüt kâr marjı yüzde 17,4 ten yüzde 17,6 ya, faaliyet kârı (EBIT) marjı yüzde 7,3 ten yüzde 7,5 e ve faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (FAVÖK / EBITDA) marjı yüzde 9,4 ten yüzde 10,9 ya, vergi öncesi kâr marjı yüzde 3 ten yüzde 5,6 ya yükselmiştir. EBITDA kârı 2013 yılına göre yüzde 28,4 oranında artış sergilerken İSO üyeleri kârlılığını yüzde 37,1 oranında artırmıştır. Bu durum sonucunda EBITDA marjı İSO İkinci 500 genelinde yüzde 9,4 ten yüzde 10,9 a yükselirken İSO üyelerinin EBITDA marjı yüzde 8,9 dan yüzde 10,9 a yükselmiştir. İSO üyelerinin EBITDA marjında görülen 1,5 puanlık artış İSO İkinci 500 ve listede bulunan özel sektör kuruluşlarının üstünde bir büyüme sergilemiştir. Listede bulunan kamu kuruluşlarının EBITDA marjı ise yüzde 4,5 ten yüzde 3,6 ya gerilemiştir. İSO İkinci 500 genelinde EBITDA marjı yüzde 9,4 ten yüzde 10,9 a yükselirken en yüksek kârlılık oranına sahip sektörler madencilik, elektrik ve gaz üretimi ve dağıtımı ve mobilya imalatıdır. Sektörler arasında diğer ulaşım araçlarının imalatı yüzde 3,5 ile en düşük EBITDA marjına sahipken ardından yüzde 3,6 ile kok kömürü ve rafine petrol ürünleri imalatı gelmektedir. 150 l TEMMUZ 2015

155 İSO listesinde bulunan diğer önemli sektörlerden tekstil sektörü yüzde 10,7 den yüzde 11,5 e ana metal sanayi yüzde 7,2 den yüzde 8,8 e ve gıda ürünleri imalatı yüzde 5,7 den yüzde 6,5 e EBITDA marjı yükselmiştir. Vergi öncesi kâr marjı en yüksek olan sektörler arasında madencilik, makine ekipman imalatı ve mobilya imalatı bulunurken, elektrik ve gaz üretimi ve dağıtımı, diğer ulaşım araçlarının imalatı ve bilgisayar, elektronik ürünleri sektörleri en düşük kâr marjına sahip sektörlerdir. Kâr marjı tekstil sektöründe yüzde 3 ten yüzde 5 e, ana metal sanayiinde yüzde 0,7 den yüzde 4,5 e ve gıda ürünleri imalatında yüzde 1,4 ten yüzde 2,6 ya yükselmiştir. İSO İkinci 500 Firmalarının Borçluluk Rasyoları 2014 yılında faaliyet giderlerinden sağlanan fon artışı, işletme sermayesinde sağlanan verimlilik ve finansman giderlerindeki azalma, borçlanma rasyolarının iyileşmesini sağlamış, bu bağlamda 2014 yılı firmalar açısından başarılı bir yıl olmuştur. İSO İkinci 500 Kaynak Yapısı %47,6 %44,4 %45,4 %45,4 %40,9 %42,8 %38,8 %39,8 %13,4 %13,5 %14,7 %15,9 %17,4 %15,8 %21,3 %20,7 %39,0 %42,1 %39,9 %38,7 %41,7 %41,4 %39,9 %39, Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özkaynak İSO İkinci 500 firmalarının kaynak yapısına bakıldığında varlıkların yüzde 39,8 i özkaynaklar tarafından fonlanırken yüzde 21 i uzun vadeli borçlar tarafından fonlanmaktadır. Geçmiş yıllara göre kısa vadeli borçların payı yüzde 40 civarında seyrederken uzun vadeli borçların payının yüzde 13,5 ten yüzde 21 e yükseldiği görülmektedir. Bu yükseliş özellikle 2013 ve 2014 yılında gerçekleşmiştir. Kaynak yapısında özkaynak ve uzun vadeli borçların payının yükseliş göstermesi İSO firmaları için borçlarını geri ödeme dönemlerinde nakit akışında yaşanacak likidite sorununu azaltmaktadır. Toplam Borçlar/Aktiler %61,2 %60,2 %61,6 %60,2 %60,7 %25,1 %58,5 İSO İkinci 500 Özel Kuruluşlar Kamu Kuruluşları İSO Üyeleri %55,4 Bilanço içinde bulunan toplam borçlara bakıldığında İSO İkinci 500 firmalarının genelinde 1 puanlık düşüş yaşanırken İSO üyesi firmaların toplam borçlarının aktifl er içindeki payı 3 puan düşerek yüzde 58,5 ten yüzde 55,4 e düşmüştür. İSO listesinde bulunan özel kuruluşların toplam borçlarının aktifler içindeki payı gerilerken kamu kuruluşlarında yüzde 25,1 den yüzde 60,7 ye yükseliş görülmektedir. Toplam borçların aktiflere göre oranına bakıldığında en yüksek borçluluk oranına sahip sektörler arasında yüzde 67,5 ten yüzde 76,8 e yükselen içecek imalatı, yüzde 72,5 ten yüzde 71,3 e gerileyen ağaç ve ağaç ürünleri yüzde 95,2 den yüzde 70,6 ya gerileyen elektrik ve gaz üretimi ve dağıtımı bulunmaktadır. Tekstil ürünleri imalatı yüzde 61,5 ten yüzde 61,2 ye gerilerken ana metal sanayii yüzde 70,7 den yüzde 59,2 ye gerilemiş, gıda ürünleri ise yüzde 64,3 ten yüzde 65,1 e yükselmiştir. İSO İkinci 500 genelinde toplam borçların aktif toplama göre oranı yüzde 60,2 seviyesindeyken borçluluk oranı en düşük olan sektörler arasında kayıtlı medya, diğer ulaşım araçlarının imalatı ve madencilik 3 sırayı almaktadır. Mali Borçlar/Aktiler %35,4 %34, Mali borçların aktiflere göre oranına bakıldığında ise İSO İkinci 500 geneli yüzde 34,6 seviyesindeyken borçluluğu en yüksek sektörler arasında içecek imalatı l 151

156 YORUMLAR yüzde 48,9 dan yüzde 54,4 e yükselerek ilk sırayı almıştır. Elektrik ve gaz üretim ve dağıtımı yüzde 79 dan yüzde 51,2 ye gerilerken tekstil ürünleri imalatı yüzde 39,4 ten yüzde 41,5 e yükselmiştir. Gıda ürünleri imalatı yüzde 40,2 de kalırken ana metal sanayi ise yüzde 37,9 dan yüzde 36,6 ya gerilemiştir. Özkaynaklar/Aktiler %74,9 %38,8 %39,8 %38,4 %39,8 %39,3 İSO İkinci 500 Özel Kuruluşlar Kamu Kuruluşları İSO Üyeleri Toplam borçların bilanço içindeki payında görülen düşüş sonucunda İSO İkinci 500 firmalarının özkaynaklarının bilanço içindeki payı yüzde 38,8 den yüzde 39,8 e yükselirken İSO üyesi firmaların özkaynaklarının payı yüzde 41,5 ten yüzde 44,6 ya yükselmiştir. Özkaynaklarda görülen bu yükseliş firmaların daha güçlü bir bilanço yapısına sahip olmalarını sağlarken aynı zamanda borçlanma kapasitelerini arttırmakta ve yaratılan bu olumlu durum firmaların yeni yatırımlar yapmalarına olanak sağlamaktadır. Toplam borçların özkaynaklara göre oranına bakıldığında İSO İkinci 500 geneli yüzde 157,8 den yüzde 151,6 ya gerilerken kayıtlı medya, diğer ulaşım araçlarının imalatı ve madencilik borçluluğu en düşük orana sahip sektörlerdir. Borçların özkaynaklara göre en yüksek olduğu sektörler ise borçluluğu artış gösteren içecek imalatı yüzde 207,4 ten yüzde 331,1 e yükselmiş ardından yüzde 263,5 ten yüzde 248,9 a gerileyen ağaç ve ağaç ürünleri gelmektedir. Mali Borç/EBITDA 3,7 kat 3,2 kat %41,5 %44,6 Borçluluğunda düşüş görülen ana metal sanayii için bu oran yüzde 241,3 ten yüzde 145,2 ye gerilerken tekstil sektörü yüzde 159,6 dan yüzde 157,7 ye gerilemiştir. Gıda ürünleri imalatı ise yüzde 180,2 den yüzde 186,5 e yükselmiştir. Yükselen kârlar, düşüş gösteren işletme sermayesi ve bilanço içinde özkaynakların payının yükselmesiyle 2014 yılında İSO İkinci 500 firmalarının borçlanma ihtiyacı düşmüştür. Buna örnek olarak 2014 yılında aktifl er yüzde 14, özkaynaklar yüzde 17,4 ve duran varlıkların yüzde 20,1 oranında artmasına karşılık toplam mali borçların yüzde 12 oranında büyüdüğü görülmektedir. Mali borçlar yüzde 12 oranında büyürken firmaların EBITDA yüzde 28,4 oranında büyümesi sonucunda mali borçların EBITDA ya göre oranı 3,7 kattan 3,2 kata gerileyerek borçluluk oranlarında iyileşme yaşanmıştır. Mali borçların EBITDA ya göre oranına bakıldığında İSO geneli 3,7 den 3,2 katına gerilerken en yüksek mali borç oranı 6,9 ile elektrik ve gaz üretim ve dağıtımının ardından 4,4 ile içecek imalatı gelmektedir. Sektörler arasında gıda ürünleri imalatı 4,8 den 4,3 e gerilerken, tekstil ürünleri 3,2 den 4 e yükselmiş ve ana metal sanayii 4,4 ten 3,4 e gerilemiştir. EBITDA ya göre borçluluğu en düşük sektörler madencilik, kayıtlı medya ve makine-ekipman imalatıdır. Finansman Gideri/EBIT %50,6 %41, yılında İSO İkinci 500 firmalarının finansman gideri 2013 yılına göre yüzde 5 oranında düşerken faaliyet kârına göre oranı yüzde 50,6 dan yüzde 41,8 e gerilemiştir. Kârlılığın ve satışların borçlanmaya göre olumlu yükselişi ve finansman giderlerinin düşüş göstermesi sonucunda İSO İkinci 500 firmalarının vergi öncesi kâr marjı yüzde 3 den yüzde 5,6 ya yükselmiştir. 152 l TEMMUZ 2015

157 Sonuç 2014 yılında İSO İkinci 500 firmalarının satışları yüzde 11,3 oranında yükselirken EBITDA değeri yüzde 37 oranında artmıştır. Kârlılığa bakıldığında listeye giren 494 özel kuruluşun EBITDA marjı yüzde 9,5 dan yüzde 11 e yükselirken liste içerisinde 6 adet bulunan kamu kuruluşlarının marjı yüzde 4,5 dan yüzde 3,6 ya gerilemiştir yılında temel kârlılık rasyolarındaki artış, borçlanma rasyolarının iyileşmesini sağlamıştır. Toplam borçların aktiflere göre oranı yüzde 60,2 seviyesindeyken İSO üyesi kuruluşlarda bu oran yüzde 58,5 ten yüzde 55,4 e gerilemiştir. Nakit döngüsü 117 günden 112 güne gerilerken işletme sermayesinin satışlara göre oranı yüzde 26,6 dan yüzde 25,2 ye düşmüş, ek borçlanma ihtiyacını azaltmıştır. Yükselen kârlılık, düşüş gösteren işletme sermayesi ihtiyacı İSO firmalarının borçlarını karşılama oranını iyileştirdiğini gösterirken mali borçların EBITDA ya göre oranı 3,7 den 3,2 ye gerilemiştir. İSO fi rmalarının finansman giderlerinin faaliyet kârına göre oranı ise yüzde 50,6 dan yüzde 41,8 e gerilediği görülmektedir. Son dönemde uzun vadeli borçların kaynak yapısı içerisinde gösterdiği yükseliş ve işletme sermayesinde görülen düşüş sayesinde firmaların oto fi nansman ihtiyacı düşmekte ve yaptıkları uzun vadeli borçlanmalarla hem finansman yükünü hafifl etmekte hem de likiditelerini korumaktadır. Sektörlere göre İSO kuruluşlarının kârlılık ve borçlanma oranlarına bakıldığında madencilik, mobilya imalatı ve kayıtlı medyanın kârlılık oranları yükselirken borçlarının düştüğü, borçlanma kapasitelerinin arttığı görülmektedir. İSO listesi içinde bulunan önemli sektörlerden tekstil sektöründe ise kârlılık oranları yükselmesine karşın sektörde mali borçlanmalar ve finansman giderleri artmaktadır. Gıda ürünleri imalatına bakıldığında kârlılık yükselirken sektörde toplam borçlar artış göstermektedir. Toplam borçlardaki artışın temeline bakıldığında mali borçlar dışında yapılan borçlanmalar sebebiyle artış yaşanmaktadır. Listeye giren ana metal sanayi kuruluşlarının geneline bakıldığında kârlılıkların artarken toplam borçlar ve mali borçların düştüğü görülmektedir. Bunun etkisiyle sektörde yapılan finansman giderleri düşmektedir. l 153

158 154 l TEMMUZ 2015

159

160 YORUMLAR Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Bağlamında 2014 Yılı Türkiye nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması Sonuçları Bunun doğal bir sonucu olarak Türkiye de sanayi üretiminde kullanılan ithal girdi oranında belirgin bir artış yaşanmıştır. Uzun Vadeli Görünüm: Dışa Açıklık (GSYİH ye oranla, %) Toplam Mal ve Hizmet İhracatının GSYİH ye oranı (%) Kaynak: TÜİK. Erkin Şahinöz İSO Danışmanı İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nun 2014 sonuçlarını değerlendirirken dünya ekonomisi ve Türkiye nin 2014 yılında yaşadığı konjonktürel ve geçici zorluklarla 1990 li yıllarda başlayan ve 2000 li yıllarda giderek hızlanan küreselleşme sürecinin ekosisteme getirdiği yapısal ve kalıcı fırsat ve tehditleri de göz önünde bulundurmak gerekiyor. Küreselleşme süreciyle birlikte dünya genelinde mal/ hizmet ve sermaye hareketleri serbestleşmiş, lojistik maliyetleri düşmüş ve iletişim/bilişim teknolojilerindeki gelişim daha da hızlanmıştır. Bu dönüşümler sonucunda sanayi sektöründe üretim süreci yerel özelliklerini kaybederek uluslararası bir yapıya bürünmüştür. Üretimde göreli maliyet avantajına sahip olan ülkelerin küresel sistemle bütünleşmesi rekabeti artırmış, birçok ara ve yatırım malının daha kaliteli ve daha ucuz bir şekilde ithalat yoluyla temin edilebilmesini sağlamıştır Makina ve Teçhizat Üretimi ile Sermaye Malı İthalatı (Yıllık Değişim, %) Kaynak: TÜİK Makina ve Teçhizat İmalatı Yatırım (Sermaye) Malları İthalat Hacmi Ayrıca, küreselleşmeyle birlikte artan rekabet baskısı, üretim ve ihracatımızda kritik öneme sahip ürün gruplarında dünya fiyatlarının gerilemesine neden olmuştur. Bir başka ifadeyle, ihraç ürünlerin fiyatının ithal ürünlerin fiyatına oranı (dış ticaret hadlerinde belirgin bozulma) kalıcı bir şekilde gerilemiştir l TEMMUZ 2015

161 Kaynak: TÜİK. Dış Ticaret Haddi (2010=100) Dış Ticaret Haddi (3-aylık hareketli ortalama) Enerji Dışı Dış Ticaret Haddi ( 3-aylık hareketli ortalama) Küreselleşme sürecinin getirdiği yapısal zorluklarla boğuşan sanayi sektörü konjonktürel açıdan 2013 e kıyasla daha az yatırım dostu olan bir 2014 ü geride bıraktı yılında yüzde 2,1, 2013 yılında yüzde 4,2 büyüyen Türkiye ekonomisi 2014 yılında yüzde 2,9 büyüme gerçekleştirebildi. Büyümenin son üç yıldır Türkiye nin potansiyel büyüme hızı (talep yönlü enflasyon baskısı yaratmaya başlayan büyüme hızı eşiği) olan yüzde 4,5 in altında kalması tüm sektörleri olduğu gibi ekonomimizin yaklaşık yüzde 20 sini oluşturan sanayi sektörünü de olumsuz etkiledi. Sanayi sektörü ve imalat sanayi 2014 yılında sırasıyla yüzde 3,8 ve yüzde 3,7 büyüme gerçekleştirdi. Genel ekonomiden göreli olarak daha hızlı büyüyen sanayi sektörü 2014 yılındaki yüzde 2,9 luk genel büyümeye 1,02 puan katkı yaptı yılında da sanayi sektörü yüzde 4,2 lik büyümeye 0,91 puan katkı yapmıştı yılında Türkiye ekonomisinin potansiyel büyüme hızına göre düşük kalan ekonomik büyümeye rağmen kur ve gıda şokları nedeniyle yüksek seyreden enflasyon, piyasa faizlerinin 2013 e kıyasla yüksek gerçekleşmesine neden oldu. Kurdaki yüksek oynaklık ve yüksek piyasa faizi, özel tüketim harcamalarını ve özel yatırımı (en önemli iç talep kalemleri) olumsuz etkiledi. İç talebin göreli olarak zayıf olduğu 2014 yılında dış talepten de büyük destek gelmedi. Daha rekabetçi TL ye (zayıf TL) rağmen ihracat pazarlarımızda yaşanan jeopolitik riskler (Mısır, Rusya gibi) ya da ekonomik durgunluk (Avrupa), miktar etkisi üzerinden ihracat performansımızın bozulmasına neden oldu yılında Türkiye nin toplam ihracatı yüzde 3,8 artarak milyar dolara ulaştı. İhracatta son 10 yılın ortalama yıllık büyüme hızının yüzde 10,5 olduğu göz önüne alınırsa 2014 yılında toplam ihracattaki artışın çok düşük kaldığı söylenebilir Kaynak: TCMB Ticari Kredilerde Faiz Oranı (TL Üzerinden Açılan, %) Kaynak: TÜİK. İhracat Büyümesi (12-aylık, %) Yukarıda işlediğim içsel ve dışsal faktörler nedeniyle zor geçen 2014 yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasından önce çıkan sonuçlara bakalım: Üretimden satışlar cari fiyatlarla 2014 yılında yüzde 12,9 yükselerek 71.8 milyar TL ye ulaşmıştır. Üretimden satışlardaki 2014 yılı performansı, İSO İkinci 500 ün 2013 yılındaki yüzde 11,3 lük l 157

162 YORUMLAR performansından, Birinci 500 deki yüzde 10 luk artıştan ve 2014 yılındaki ortalama yüzde 8,9 luk tüketici fiyatları enfl asyonundan yüksektir. Birinci 500 de olduğu gibi İSO İkinci 500 ün de toplam ihracatı 2014 yılında daralmıştır yılında ihracatta yüzde 3,7 artış kaydeden İkinci 500 in ihracatı 2014 yılında yüzde 5,4 düşüş göstermiştir. Hâlbuki 2014 yılında Türkiye nin ihracatında sınırlı bir artış vardı. İkinci 500 ün ihracat performansı Türkiye geneline göre ortalamanın altında kalmıştır. İhracattaki düşüşün başını gıda sanayi, tekstil sektörü ve elektrikli teçhizat sanayi çekmiştir. İkinci 500 de ihracatın toplam satışlar ve Türkiye ihracatı içindeki payları sırasıyla yüzde 25,2 (önceki yıl yüzde 25,9 du) ve yüzde 6 ya (önceki yıl yüzde 6,6 ydı) gerilemiştir. İkinci 500 ün vergi öncesi kâr ve zarar toplamı 2014 yılında yüzde 106,2 yükselerek 4.5 milyar TL ye ulaşmıştır. Kârdaki yüksek artışın kaynağı özel sektör olmuş. Kamu kuruluşlarının vergi öncesi kâr zarar toplamında düşüş söz konusu. Toplam borçlardaki değişimden iki mesaj çıkıyor. İkinci 500 ün toplam borçlarında 2014 yılındaki yüzde 12,7 lik artış 2013 yılındaki yüzde 28,5 lik artışın belirgin bir şekilde altında. Toplam borçlardaki artış hızındaki yavaşlama sevindirici olmakla birlikte artış hızı halen yüksek. Kaldı ki borçları vadesine göre ayırarak değerlendirdiğimizde kısa vadeli borçlardaki artış hızının (yüzde 13,4) uzun vadeli borçlardaki değişime (yüzde 11,5) kıyasla yüksek olduğunu görüyoruz. Haliyle de, kısa vadeli borçların toplam borçlar içinde payı 2013 yılında yüzde 65,3 iken 2014 yılında ise yüzde 65,6 ya yükselmiştir. Benzer bir resmi ödenen faizlerde de gözlemliyoruz. Borç artış hızındaki düşüşe paralel olarak ödenen faizlerin artış hızında da yavaşlama söz konusu. Lakin faiz, amortisman ve kârın halen beşte biri faiz ödemelerine gidiyor. İkinci 500 ün özkaynakları 2014 yılında yüzde 17,4 artış kaydederek 32.8 milyar TL ye ulaşmıştır. Özkaynakların 2014 yılındaki artış hızı hem 2013 yılındaki özkaynak artış hızı (yüzde 8,7) hem de 2014 yılında toplam borçlardaki artış hızından yüksektir. Bu sayede İSO İkinci 500 ün kaynak yapısındaki (borç-özkaynak dağılımı) bozulma 2014 yılında durmuştur. İkinci 500 için 2012 yılında 133,5 ve 2013 yılında 157,8 olan toplam borç/özkaynak oranı 2014 yılında 151,6 ya gerilemiştir. Finansal kaldıraç oranındaki (sınırlı da olsa) iyileşme, ABD Merkez Bankası FED in ilk faiz artırımını yapacağı ve para politikasını normalleştirmeye başlayacağı döneme yaklaşılırken sevindiricidir. Üretime yönelik duran varlık yatırımı bir ekonominin gelecekteki üretim kapasitesini belirleyen en önemli unsurlardandır. İkinci 500 de duran varlık yatırımları 2014 yılında yüzde 20,1 artış yaşamıştır. Zor sayılabilecek makroekonomik ortama rağmen İkinci 500 ün geleceğe dönük yatırımlarını yüksek düzeyde büyütmesi son derece olumlu. Kârlılık, şirketlerin en önemli finansal değerlendirme kriteridir. Bu doğrultuda EBITDA (FAVÖK), kârlılığı ölçen metriklerin en önemlilerindendir. Vergi öncesi kâra yıl için ayrılan amortisman tutarı ile finansal gelir ve giderler (net) eklenerek elde edilir. İkinci 500 için 2013 yılında yüzde 9,4 olan FAVÖK/net satışlar oranı, 2014 yılında yüzde 10,9 a yükselmiştir. Bu oran Birinci 500 ün FAVÖK/net satışlar rasyosundan yüksektir. İkinci 500 için FAVÖK özkaynak oranı da 2013 yılındaki yüzde 24,8 değerinden 2014 yılında yüzde 27,2 ye çıkmıştır. Birinci 500 ve İkinci 500 ün yarattığı net katma değerin faktör gelirlerine dağılımında önemli farklılıklar var. Kârın net katma değerdeki payı Birinci 500 de düşme eğiliminde olmasına rağmen İkinci 500 de yükselmeye devam ediyor yılı için İkinci 500 ün yarattığı net katma değerde ödenen maaş ve ücretlerin payı yüzde 57,1, ödenen faizlerin payı yüzde 12,4 ve kârın payı yüzde 30,4 olarak gerçekleşmiş. İkinci 500 için kârın katma değerdeki payı 2008 yılından beri yükseliyor. AR-GE harcamalarının oransal olarak (sınırlı da olsa) artıyor olması son derece olumlu. İkinci 500 de AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı yüzde 0,27 den 2014 yılında yüzde 0,31 e yükselmiştir. Benzer bir eğilim Birinci 500 için de geçerlidir. 158 l TEMMUZ 2015

163 l 159

164

165

166