Haşim Terlan. (Baku, 1923)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Haşim Terlan. (Baku, 1923)"

Erol Ilkin
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Haşim Terlan (Baku, 1923) Baku'da doğdu, ailevî sebepler yüzünden orta okuldan ayrılmış, tahsilini yanda bırakmıştır. Daha beşinci sınıfta iken şiir yazmaya başlamış şiirleri "Pioner" dergisinde yayınlanmıştır. 1930'lu yıllardaki siyasî baskı ve takiplerden Haşim Terlan'ın ailesi de etkilenmiş, babası İranlı olduğu için 1938'de Baku'dan İran'a göçmeğe mecbur olmuşlar, Serap civarında Zengilabad köyünde yerleşmişlerdir. II. Dünya Savaşı başladığında Tahran'a giden Haşim Terlan orada dülgerlik ve terzilikle hayatını kazanmaya başlamıştır. Savaş yıllarında Güney Azerbaycan'da başlayan millî harekete katılmak amacıyla Tebriz'e giden Haşim Terlan orada "Şairler meclisi"nin ça- lışmalarına katılmıştır. 1946'da millî hareket bastırılırken şah kuvvetleri tarafından hapsedilmiş, daha sonra sürgüne gönderilmiştir. Cezasını çektikten sonra Tahran'a yerleşmiş, bir yandan da edebî faaliyetine devam etmiştir. Onun şah rejimi ve sömürgecilik aleyhine yazdığı şiirler, halk hayatını yansıtan manzumeler, rağbetle karşılanmıştır. Esasen lirik şiirler yazan Haşim Terlan'ın siyasî ve sosyal bozuklukları hicveden güzel, san'atkârane satirik şiirleri de vardır. Şiirler "Alaovlu Şe'rler" adlı kitapta toplanmıştır. Kaynakça: Edebiyyat ocağı, II cilt, Tebriz, 1987.

1930'lu yıllardaki siyasî baskı ve takiplerden Haşim Terlan'ın ailesi de etkilenmiş, babası İranlı olduğu için 1938'de Baku'dan İran'a göçmeğe mecbur olmuşlar, Serap civarında Zengilabad köyünde

2 ŞİİRLER (Çeşitli kaynaklardan seçmeler) GÜLOGLAN Azerli bir cavan 1, İri addımlarla yeridi 2, Amar idaresine. 3 Belke sicil 4 adlanan bir defterce - Alsın öz körpesine. Heyatın demir pençesinde boğulan Amar işçisi - Xumar ve yorgun. - Menim qızım olub, - dedi Güloğlan. Bu da şahidi. Verilen medrekler 5 arındı bir-bir. - Qızınızın adı? - Yazın, Sevil. - Bu mümkün deyil. Ad İranlı olmalıdır. - Men de iranlıyam, adım Güloğlan. Anam Solmaz, bacım Gülüş. Atamsa Aslan. Elim Azerbaycan, İranın bir parçası. - Yaramaz, dedim: Ad çoxdur: Menije, Aqile, Şehin. -Yox. Onları demeye yatmayır dilim. Yazın, Solmaz, anamın adın. - Dediyim sözleri sanki qanmadın? Qoy qızın adı Menije olsun. - Amandır... Qurtardı 6. Yazdım. Menije yazıldı Sevilin adı. Amma hamı onu - Sevil çağırırdı. MEN YARE BENDEM Hicran sözü bir defelik efsaneye qalsın. Nakamlığı 7 qoy, Mecnuni-divaneye qalsın. Bülbül güle, pervane seme, men yara bendem 8, Cennet perisi zahide, ruhaniye qalsın. Seccadeye üz qoysam eğer öz senemim 9 var, Ruhsuz senemi sevmeyi bübcaneye qalsın. Eğyare ürek verme 10 dedim, aşiqinem men, Könlüm evi sensiz, dedi viraneye qalsm. Gel, gel, gözelim, qoynunu açmış sene könlüm, Hesretle baxıb yanmağı biganeye qalsm. Yel vursa ipek tellerini etse perişan, El deyine 11, onun zehmeti qoy şaneye 12 qalsın. Aqil mey 13 içer dostlar ile bahem 14 olanda, Mey düşgünün badesi meyxaneye qalsın. Terlan, kelamın cövherini yaz qezelinde, Qoy qiymeti az, boş sözü porçaneye 15 qalsın. TUNÇ HEYKEL Xalqımızın görkemli yazıcısı GENCELİ SEBAHİNÎN eziz zatiresine Dağlar uca 16, yollar uzun, karvan gedir. Qızmar 17 güneş göy semtine giryan gedir. Ağ söyüdler fikre dalmış yol qırağı o tay-bu tay 18, Tebiet lal, asiman 19 lal, karvandakı sesden suvay 20. Karvan gedir, uzaqlarda saçın yolur Qılınc dağı, Karvan gedir ağ şelmeli 21 saçın yolur Qılınc dağı. Her gün ona heyran-heyran baxan gözler düşüb yada 22, Amma bugün öz yavrusu Genceliden olur cüda 23. Başındaki ağ şelmesi 24, Dodağında "vay" kelmesi, Yamaçlarda quzuların hezin-hezin meleşmesi. Atıb şenlik daşın bu gün 25, Miyab kendi 26. Qılınc dağı çalır vida marşı bu gün. Gözlerine qeher 27 doldu Qılınc dağın, Sözlerine keder qondu Qılınc dağın. Dedi: dağam, adım qılınc, özüm qılınc. Sözüm qılmc, izim qılınc, üzüm qılınc. Doğma yurddan, yuvasından iten bir quş. Ey didergin 29 taleinden küskün, cocuq. Xezan vurmuş qelbi şan-şan 30 miskin cocuq. Qılıncımı verdim sene, Bas bağrına döne-döne. Qılmcsız da men bir dağam, Öz dağlığım besdir mene. Çjılınc olsa qoç Babekin 31 renginrengin qılıncıdır, Qelem olsa Nesimini dağ oynadan qılıncıdır. Sen elimde tarixleşen, müdrikleşen 32 Sebahisen, Dünenimin, bugünümün, sabahımın sabahısan 33. Yoxuşlarda dağlar aşan, Cjayalarda qartallaşan, El dedemiz Qorqud kimi ululaşan, kamallaşan 34 Sebahisen, Gencelisen! Xalqımızın qelem tutan gene elisen. Deryalarda quş tek uçan ağ yelkenin, Tufanlara dodaq büzen ağ yelkenin, Alnı açıq bu ellerin vüqarıdır 35. Yurdumdakı insan adlı ulduzların medarıdır 36 Elimdeki bu seyqelli 37 mermere bax, Qelemimle gece-gündüz hey yonaraq, İkinci bir gene Sebahi xelq etmişem genç 2. yürüdü 3. istatistik, nüfus idaresine 4. nüfus cüzdanı 5. belgeler 6. yeter, bitti artık 7. mutsuzluğu, muradına erememişjiği 8. bağlığım 9. putum,sevgilim 10. cesaret verme 11. el vurma 12. tarağa 13. şarap 14. birlikte 15. gevezeye, yılışık kimseye 16,. yüce 17. kızgın, yakıcı 18. o taraf, bu taraf 19. gökyüzü 20. sesten başak 21. sarıklı 22. hatırlanmış 23. ayrı düşüyor, ayrılıyor 24. beyaz sarığı 25. bu gün şenlikten vazgeçmiş, mateme boğulmuş 26. miyop köyü 27. dert, keder 28. geçip giden 29. garip 30. parça parça 31. Babek: Araplara karşı savaşmış Azerbaycanlı mecusî. Sovyet devrinde Azerbaycan'ın millî kahramanı olarak takdim edilmiştir. 32. bilgeleşen 33. yarınımın yarınısın, geleceğimsin 34. olgunlaşan 35. vakardır 36. yörüngesidir 37. cilalı, parlak 38. yaratmışım

- Bu mümkün deyil. Ad İranlı olmalıdır. - Men de iranlıyam, adım Güloğlan. Anam Solmaz, bacım Gülüş. Atamsa Aslan. Elim Azerbaycan, İranın bir parçası.

3 Şeytanların ovqatını telx etmişem 1. Qoy ucalsın bu şe'rimle zaman-zaman tunç heykelin, Tarix boyu ne qar görsün, ne de tufan tunç heykelin. Bezek verrem 2 heykeline Erkin 3 başın, Ziynet olsun Tebrizime her baxışın. Ordanbaxsan Elemdara, Merende sen, Düşsün yada uşaqlığın 4 Miyab kendin görende sen. Miyab kendi, Miyab kendi, öz oğluna diqqetle bax, Hüsnündeki dem 5 ellere nur sepilir saçaq-saçaq. Miyab kendi, Miyab kendi, nedendir torpağın senin, Fexri olub 6 eyilmeyen bir torpağın, bir ölkenin. Ner 7 kişiler dünyamıza esil geler, esil geder. Dövran döner, zaman öter 8, nesil geler, nesil geder. Miyab kendi Elemdardan Erke baxar, Güney baxar, quzey baxar, ölke baxar. Deyer: Erkin başındaki o boylanan Sebahidir. Dürtenimin, bugünümün, sabahımın sabahıdır. Derdden qaşı çatılmayan, Budaq-budaq atılmayan Kimya olub kimyagerin küresinde qatılmayan, Meğrur baxan Sebahidir. Tunç heykeli düm-düz duran, Erkin başın nurlandıran, Qelemile vetenimin ocağını gur 9 yandıran, Tonqal yaxan 10 Sebahidir. Qayalarda şelale tek, Derelerde al lale 11 tek, Dilimizin tellerine qucaq-qucaq, etek-etek - Çiçek taxan SEBAHİDİR! ŞEHİDİN TABUTU Şehidin tabutu Behişt-i Zehranın 12 Tozlu yollarında sürünüb gedir. İnsan deryasının telatümünde, Qemli baxışlara bürünüb gedir. Tabutun altına direnen eller, Sanki bir milletin bilekleridir, Onu son menzile aparan 13 eller, İnqilab neslinin çiçekleridir. Sanki bir ummanın qucağında tek, Yelkensiz bir qayıq durmadan İnsan dalgaları hey etek-etek, Tabutun üstüne gül-çiçek düzur. Tabut yeridikce izdeham olur, Ellerden şehide budur haq-say 14. Ele bil mavi göy ulduzla dolur, Süzür arasından bedirlenmiş ay. Tabut yeridikce qopur izdiham, Ötür 15 küçelereden 16, meydandan keçir, Nedir bu tabuta bele ehtiram, Yoxsa dünyamızdan bir insan köçür? Şehidin tabutu qibledir 17, nedir? Milyondan yuxarı göz baxır ona. Yox, o zulme qarşı bir teranedir, Şehiddir laleden bürünmüş dona. Yox! Şehid sadece bir insan deyil! Onun dünyamızdan ulu qelbi var. İnsana, vetene-esilden esil, İnqilab eşqile dolu qelbi var. QAÇIRA... Qaça qaçdır yene de, oğru 18 e'yanlar 1 " qaçır a... Milleti sağmal inek, pexme 20 sayanlar qaçır a... Elli il sinemiz üstünde çapıbdır atını, 21 İndi amadedir el 22 boynuna salsın çatını 23. Çün müsemmem dayanıb 24 her kişisi, her qadını. Daha besdir, xelqe qiyanlar, qaçır a... Milleti sağmal inek, pexme sayanlar qaçır a... Baş vezirler, senatör, ce'li 25 vekiller de qaçır, Deyişib cildini 26 ya başqa şekillerde qaçır. Tipi name'lum olan sertip 27 serkerde 28 qaçır. Eli eyri, başı daz 29, rind eyanlar qaçır a... Milleti sağmal inek, pexme sayanlar qaçır a... Eo gücü sel gücü tek gör nece tuğyan eledi, Merheba bu qiyama 30 milleti - İran eledi. Milletin qüdretini dünyada e'lan eledi. Dedi İranı quru yerde qoyanlar qaçır a... El varından 31 kökelen 32 yağlı qoyunlar qaçır a şeytanların huzurunu bozmuşum, keyfini kanırtmışım 2. veririm 3. Erk: Tebriz'de İlhanlılar zamanından kalmakale 4. çocukluğun 5. keyf, neş'e 6. iftiharı, övüncü olup 7. erkek, cesur 8. geçit 9. gür 10. büyük ateş yakan 11. kızıl lâle 12. Behişt-i Zehra: Tahran'daki büyük mezarlık 13. alıp götüren 14. zahmet 15. geçiyor 16. sokaklardan 17. kıble midir? 18. hırsız 19. A'yan: Seçkinler, zenginler 20. aptal, akılsız 21. atını koşturmuştur 22. hazırdır 23. boynuna ipi salsın, geçirsin 24. kararlı bir şekilde durmuş 25. uydurma, sahte 26. kıyafetini, derisini 27. tuğgeneral 28. komutan, elebaşı 29. kel 30. ayaklanmaya 31. halkın servetinden 32. semiren, şişmanlayan

Miyab kendi, Miyab kendi, öz oğluna diqqetle bax, Hüsnündeki dem 5 ellere nur sepilir saçaq-saçaq. Miyab kendi, Miyab kendi, nedendir torpağın senin, Fexri olub 6 eyilmeyen bir torpağın, bir ölkenin.

4 ARAZ GELİR (Poemadan bir parça) Laldır oğlan, baxır qıza heyran-heyran. Kalam 1 çıxmır qıfıllanmış 2 dodağından. Xezan vurmuş xeyalından ötür elbet - Dünen sevda, bu gün hicran, sabah dehşet. Dile gelib haray çekir 3 : - Bilirem ki, Menim eşqim, menim sevgim. Arzularım qaldı yetim. Menim nakam 4 mehebbetim. Yox, sevgilim, ayrılsaq da seninle biz, Qayıdaram 5, başa çatar hesretimiz. Hara 6 uçsam, hara ensem, Gözle 7 meni, gözle meni. Qoy ar olsun mene dönsem, Sen Esli ol, men de Kerem, Andımıza bel bükerem. Dağın dağ olsa çekerem. Men Ferhadam, sen de Şirin, Ömrüm kimi dilin şirin. Çek adımı şirin-şirin, QIZ: Kipriklerim yer süpüre, Közlerem seni, gözlerem. Baş qoyunca 8 men qebire 9, Baxt aynamız çilik-çilik 10, Bu möhnete olduq şerik 11. Bir gün geler görüşerik 12, Ağrılarım dağa dönse, Uf demerem, buna mense 13. Saçlarıma qar elense, 1. kelam: söz 2. kilitlenmiş 3. yüksek sesle bağırıyor 4. muratsız, arzusuna ulaşamamış 5. geri dönerim 6. nereye 7. bekle 8. baş koyu ricaya kadar (ölünceye kadar) 9. kabile, mezara 10. parça parça; kırık kırık 11. ortak olduk 12. görüşürüz 13. ben ise

Hara 6 uçsam, hara ensem, Gözle 7 meni, gözle meni. Qoy ar olsun mene dönsem, Sen Esli ol, men de Kerem, Andımıza bel bükerem. Dağın dağ olsa çekerem.

Benzer belgeler

Qabil (Baku, 1926-) Saysız şer içinde adi şe'rsen Ancaq ne şeriyin, ne ortağın var. Böyük bir axında üzüb gedirsen, Xırdaca gemisen, öz bayrağın var.

Qabil (Baku, 1926-) Saysız şer içinde adi şe'rsen Ancaq ne şeriyin, ne ortağın var. Böyük bir axında üzüb gedirsen, Xırdaca gemisen, öz bayrağın var. Qabil (Baku, 1926-) Qabil İmamverdiyev 1926 yılında Bakü'de doğmuştur. Babası Qabil Allahverdiyev demiryollarında çalışan bir işçidir. 1944 yılında orta öğrenimini tamamladıktan sonra, Azerbaycan Pedagoji