ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ. Soma Ziyareti Değerlendirme Raporu

Transkript

1 ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ Soma Ziyareti Değerlendirme Raporu ODTÜ MD, Soma Çalışma Grubu Ankara, Temmuz 2014

2 İçindekiler ÖZET 2 ZİYARET ÖNCESİ HAZIRLIKLAR 3 ZİYARET SIRASINDA YAPILAN GÖRÜŞMELER 4 BÖLGE ZİYARETİ 1. GÜN 5 Öğrenci Kolektifleri ile Yapılan Görüşme:... 5 Soma Ticaret Odası Başkanı ile Yapılan Görüşme:... 6 Manisa Barosu, Soma İlçe Avukatı ile Yapılan Görüşme:... 7 Soma Kaymakamı ile Yapılan Görüşme:... 8 Soma İlçe Eğitim Müdürü ile Yapılan Görüşme:... 9 Soma için Adalet Platformu Yetkilileri ile Yapılan Görüşme: DİSK, Dev Maden-Sen, Ege Bölge Temsilcisi ile Yapılan Görüşme: BÖLGE ZIYARETI 2. GÜN 13 Köseler Köyü Ziyaret Hazırlığı: Köseler Köyü Halkı ile Yapılan Görüşmeler: Kınık Kaymakamı ile Yapılan Görüşme: Kınık Belediye Başkanı ile Yapılan Görüşme: KESK Tarım Orkam-Sen, İzmir Şube Başkanı ile Yapılan Görüşme: SONUÇ YERİNE 19 1 S a y f a

3 Özet 13 Mayıs 2014 tarihinde Manisa-Soma da bulunan, Soma Holding in işlettiği Karanlıkdere Maden Ocağı nda meydana gelen faciada 301 madenci hayatını kaybetmiştir. Bu facianın ardından, ODTÜ Mezunları Derneği (ODTÜ MD) olarak nakdi bağış kampanyası başlatılmış, ihtiyaçların yerinde tespiti için bölgeye gidilmesi uygun görülmüştür. Bu kapsamda, facianın yaşandığı bölgeyi doğrudan gözlemlemek, bölge halkının sorun ve ihtiyaçlarını tespit etmek ve sorunlara ODTÜ MD nin gücü ölçüsünde çözüm önerileri geliştirmek amacıyla 4 kişilik bir ziyaret ve gözlem grubu oluşturulmuş, Haziran 2014 tarihlerinde Manisa-Soma ve İzmir-Kınık ilçeleri ile Kınık a bağlı Köseler köyü ziyaret edilmiştir. Bu rapor, bölgeye yapılan ziyaret sırasında gerçekleştirilen röportaj ve sohbetlerden edinilen bilgileri içermekte, sonuç bölümünde ise Soma ile dayanışma kapsamında genelde Sivil Toplum Kuruluşları (STK lar), özelde ODTÜ MD olarak neler yapılabileceği üzerinde durulmaktadır. 2 S a y f a

4 Ziyaret Öncesi Hazırlıklar Soma Holding in işlettiği Karanlıkdere Maden Ocağı nda meydana gelen faciada 301 madencinin hayatını kaybetmesinin ardından süreci güvenilir kaynaklardan takip edebilmek için TMMOB Maden Mühendisleri Odası ile, madende çalışanların puantaj listelerinin temini için ise Ege Mezunları Derneğimizle iletişime geçilmiştir. ODTÜ Mezunları Dernekleri Konseyi olarak basın açıklaması yapılmış, ODTÜ bileşenleri ile Maden Mühendisliği Bölümüne gidilerek ileride madenci anıtının inşaa edileceği yere kömür, kazma, kürek ile geçici anıt yapılmış, Devrim Stadyumuna yürünerek basın açıklaması gerçekleştirilmiştir. Sivil Toplum Diyalog, Derneğimiz girişinde imgesel etkinlikler düzenlemiştir. Facianın ardından, ODTÜ MD olarak nakdi bağış kampanyası başlatılmış, yaşanan gelişmeleri değerlendirmek, bölgede çalışmalarını sürdüren diğer STK ların ilgili raporlarını incelemek ve sürdürülebilir bir eylem planı çıkarmak amacıyla ODTÜ MD üyeleri ile Soma Çalışma Grubu nun kuruluş ve toplantı saatleri bilgisi paylaşılarak ODTÜ MD çatısı altında 16 gönüllüden oluşan Soma Çalışma Grubu kurulmuştur. Yapılan toplantılar ve değerlendirmeler sonucunda, Soma Çalışma Grubu nun 4 kişilik bir heyet ile Soma yı Haziran 2014 tarihlerinde yerinde ziyaret etmesine karar verilmiştir. Soma ziyaretinin amacı aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde belirlenmiştir: Facianın ardından bölgede yaşananları ve sorunları ODTÜ MD üyeleri nezdinde görünür kılmak, Yaşamını yitiren madencilerin geride bıraktığı ailelerinin sorunlarını tespit etmek, Mevcut durumun anlaşılmasına ve sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmek, Üye bağışlarıyla oluşan nakdi imkânın nasıl değerlendirileceği konusunda öneriler geliştirmek, ODTÜ MD nin kendi imkânları ile yapabileceği olası yardımlar konusunda öneriler geliştirmek, 3 S a y f a

5 Bölgede yapılan gözlemler ile bu gözlem ve değerlendirmelere dayalı önerileri üyeler ve kamuoyu ile paylaşmak. Ayrıca, ziyaret öncesi hazırlık kapsamında ODTÜ Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuray Karancı ile görüşülerek çeşitli konularda görüş ve önerileri alınmıştır. Ziyaret Sırasında Yapılan Görüşmeler Soma ziyareti kapsamında aşağıdaki kurum ve kişiler ile (yaklaşık 50 kişi) görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmelerin büyük bir çoğunluğunda video çekimi ve ses kaydı gerçekleştirilmiş, bir kısmında ise görüşülen kişinin ricası üzerine sadece görüşme notları tutulmuştur. Ziyaret sırasında görüşülen kurum ve kişiler aşağıda yer almaktadır: Soma Kaymakamı M. Bahattin Atçı Kınık Kaymakamı İlyas Gün Kınık Belediye Başkanı Sadık Doğruer Soma Ticaret Odası Başkanı Hakan Işık Soma İlçe Eğitim Müdürü Mustafa Dikici Manisa Barosu Soma İlçe Temsilcisi Avukatı Mustafa Çoban Soma için Adalet Platformu Yetkilileri DİSK, Dev Maden-Sen, Ege Bölge Temsilcisi Hacay Yılmaz KESK Tarım Orkam-Sen, İzmir Şube Başkanı Adil Ümit Tüzen Öğrenci Kolektifleri Köseler Köyü halkı ve muhtarı 4 S a y f a

6 Bölge Ziyareti 1. Gün ÖĞRENCİ KOLEKTİFLERİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Öğrencilere yaz tatillerini neden Soma ve Kınık ta geçirecekleri sorulduğunda, Öğrenci Kolektiflerinden Cihan okumuş insan halkın yanındadır diyerek faciayı yaşayan madencilerin ve yakınlarının yanında olacaklarını, madenci çocukları için yaz boyunca çeşitli eğitsel faaliyetler düzenleyeceklerini ifade ettiler. Madende 301 madencinin hayatını kaybettiği; bununla birlikte bu faciadan geriye 76 milyon yaralı kaldığını belirterek madencilerle dayanışmanın öneminden bahsedildi. Ayrıca, hali hazırda Madenci Evi açılışının çalışmalarının devam ettiğini, bu çalışmalara katkı beklediklerini ilettiler. Bölge halkına günü kurtaran maddi yardımların yanı sıra aşağıda belirtilen konularda destek verilmesinin öneminden bahsedildi: Psikolojik destek ve çeşitli sosyal etkinliker Hukuki destek Tarımsal faaliyetlerin canlandırılması Soma ya ilişkin tüm çalışmaların merkezileşmesinin sağlanması 5 S a y f a

7 SOMA TİCARET ODASI BAŞKANI İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Soma Ticaret Odası Başkanı Hakan Işık ile yapılan görüşmede; bölgede çiftçilik ile geçimini sağlayanların ekonomik durumlarının kötü olduğu, çiftçilerin hayatlarını devam ettirebilmek için yeterli parayı kazanamadığı, dolayısıyla Bağkur primlerini yatıramadığı; bu nedenle tarımdan uzaklaşıldığı, özellikle kadınların istihdamının bölgenin kalkınması için önemli olduğu, termik santral aracılığı ile seracılıkta çalışabilecekleri, Nar Vakfının kadın istihdamı için zeytinyağlı sabun üretim atölyesi projesinin olduğu, sabunların satışı için saygın otellerde anlaşma yapıldığı bilgileri edinildi. Hayatını kaybeden madencilerin eşlerinin dul kalması nedeniyle Soma ve çevre ilçelerde dul kadınların yaşama şanslarının olmadığı, köylerine döndükleri de ayrıca ifade edildi. Yapılan görüşme sırasında bölgenin kalkınması için dile getirilen diğer projeler aşağıdaki gibidir: Yeterli arazi temin edilerek (arazi bulunamıyor) Celal Bayar Üniversitesinin Mühendislik Fakültesi kapsamında Maden Mühendisliği Bölümü nün Soma da açılması Soma maden faciasının unutulmaması için anıt ya da müze projesi 6 S a y f a

8 Kadınların istihdamını kolaylaştıracak/sağlayacak Eğitim Merkezi projesi Tüm madenlerdeki işçilerinin merkezi olarak izlenmesi için dijital takibi sağlayacak bir sistem geliştirilmesi. Böyle bir sistemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı na öneri olarak sunulması Maden ocaklarından çıkartılacak ürün miktarının ve sürenin belirlenmesi ve bu sayede işçilerin gereksiz zorlanmaması için bir sistem geliştirilmesi MANİSA BAROSU SOMA İLÇESİ AVUKATI İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Görüşmenin yapıldığı Avukat Mustafa Çoban tarafından; Türkiye Barolar Birliği çatısı altında Manisa Barosu koordinasyonu ile bir kriz masasının oluşturulduğu, bu kriz masası aracılığı ile açılacak tazminat davaları hakkında madenci yakınlarına hukuki bilgilendirme yapıldığı, ayrıca ceza dosyasına tüzel kişi olarak dahil olunduğu bilgisi verildi. Ceza soruşturmasının Manisa Barosu tarafından tüzel kişi olarak takip edildiği vurgulandı. Mağdur aileler tarafından 150 ye yakın başvuru olduğunu ve Baro tarafından ilgili avukatların görevlendirme işleminin yapıldığı söylendi. Davaların ne 7 S a y f a

9 kadar süreceği konusunda ise bu davalara tek mahkemenin bakması nedeniyle, bu olayla ilgili 1000 civarında dosya olması beklendiğinden ve 3 ayda bir gelen duruşmalar düşünüldüğünde sürecin uzun sürebileceği belirtildi. Bu konuda, süreci hızlandırmak için HSYK nın iş mahkemesi kurulması yönünde çalışmaların olduğu bilgisi verildi. Ayrıca, hukuksal sürecin önemli ve belirleyici bir parçası olan bilirkişi raporlarının gerçeği yansıtan iyi hazırlanmış raporlar olması gerekliliğinin önemi vurgulandı. Bilirkişiler için üniversitelerden akademisyenlerin görev alacağı beklentisi içinde oldukları söylendi. Hukuki sürece katkı olarak aşağıdaki hususa dikkat çekildi: Türkiye Barolar Birliği aracılığı ile Savcılıktan izin alınarak akademisyenler ve uzmanlardan oluşan bir heyet ile ocağa girilmesi ve bilirkişi ve resmi raporlara ek ya da alternatif bir raporun oluşturulması SOMA KAYMAKAMI İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Soma Kaymakamı M. Bahattin Atçı ile yapılan görüşme sırasında (ziyaret edilen tarih itibariyle) vefat eden madenci yakınlarına henüz maaş bağlanmadığı, yakınını kaybeden 8 S a y f a

10 ailelerin hepsine er TL dağıtıldığı daha sonra sırayla tekrar er TL dağıtılmaya başlandığı öğrenilmiştir. AFAD da Soma adına biriken bağışların miktarı konusunda Kaymakam Bey in de net bilgisi olmadığı anlaşılmıştır. Hayatını kaybeden madencilerin ailelerine TOKİ tarafından ev yapılacağı bilgisi edinilmiştir. Sayın Kaymakam, Derneğimizin göstermiş olduğu duyarlılıktan dolayı memnuniyetini belirttikten sonra Derneğimiz tarafından özellikle eğitim alanında yapılacak olan katkılara destek vereceğini belirtmiştir. Soma Kaymakamı ile yapılan görüşme esnasında, yaklaşık 2 saat boyunca faciadan doğrudan etkilenen kişilerin Kaymakamlıktan talepleri yerinde kaydedilmiş; bu sayede, ODTÜ MD Ekibi sorunlar ve taleplerin detayları konusunda birinci elden bilgi sahibi olmuştur. SOMA İLÇE EĞİTİM MÜDÜRÜ İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Soma İlçe Eğitim Müdürü Mustafa Dikici ile yapılan görüşmede facia sonrasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yetim kalan çocuklara yüksek öğrenim süreçleri de dahil 9 S a y f a

11 burs sağlanacağı öğrenilmiştir. Ayrıca, faciadan etkilenen öğrencilerin iletişim bilgileri alınmıştır. Sayın Dikici, yaptıkları çalışmaları kısaca anlattıktan sonra öğrencilerin çok yönlü eğitimi için Derneğimizin yapacağı katkının önemli olduğunu ve işbirliği içerisinde çalışmaktan memnuniyet duyacağını belirtmiştir. SOMA İÇİN ADALET PLATFORMU YETKİLİLERİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Yapılan görüşmede Platform yetkilileri, faciadan önce müfettişlerin gelip maden ocaklarını teftiş ettiğini; ancak müfettişlerin firma ve Bakanlık ile yakın temasından dolayı raporların güvenilir olmadığını ifade ettiler. Faciadan günler önce ocakta sıcaklığın arttığı, madencilerin bunu müdürlere anlatmaya çalıştıkları ancak bunu yapmaya çalışanların işten atıldıkları belirtildi. Platformda yer alan madenciler, güvenlik önlemleri alınmadan ağır şartlarda çalıştıkları için daha önce de farklı iş kazaları nedeni ile hayatlarını kaybeden işçiler olduğunu ancak kamuoyuna yansıtılmadığını ifade etmişlerdir. Kömürlerin taşındığı bant mekanizmasına bir cisim kaçtığında bantta kopma olduğunu, bu durumda üretimi 10 S a y f a

12 aksattığı için işçiye yevmiye cezası verildiğini, bu cezaya çarptırılmak istemeyen bazı işçilerin mekanizmaya kaptırdıkları eşyalarını (kazma, kürek vb.) çekmeye çalışırken mekanizmaya kendilerini kaptırıp ağır yaralandıklarını hatta yaşamlarını kaybettikleri söylenmiştir. Kaza sonrası arama-kurtarma faaliyetlerinde çalışan yeterli sayıda profesyonel olmaması nedeni ile madencilerin de arama-kurtarma faaliyetlerine katıldıkları, yaşamlarını kaybeden arkadaşlarını dışarı çıkarırken yaşadıklarından kaynaklı ağır travma geçirdikleri ifade edilmiştir. Ayrıca faciaya ilişkin hukuki süreç ile ilgili aşağıdaki konularda bilgi alınmıştır: Mağdurlara hukuk davaları; maddi ve manevi tazminatları ile ilgili olarak açılan davalar için danışmanlık ve ücretsiz avukatlık hizmeti verilmektedir. Bu davaların muhattabı madeni işleten Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. nin yanı sıra iş kanununun 6. Maddesi gereği devredilemeyecek bir işi devrettiği için Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu dur. Sorumluların yargılanmaları ile ilgili olarak açılan ceza davalarına ise bu facia için özel olarak bir araya gelen Soma İçin Adalet Platformu taraf olmuştur. Bu Platform, sorumluların yaşanan facianın iş kazası olarak temellendirilerek yargılanmalarına karşı çıkmaktadır. Platform, madendeki çeşitli risk ölçüm/gözlem verilerinin, tehlikeyi haber veren sonuçlarına rağmen, üretimi aksatmamak adına kasıtlı olarak göz ardı edildiğini öne sürmekte; dolayısı ile bu kasıt üzerinden bir hukuki temel oluşturulması için çaba sarf etmektedir. Savcı, faciayı iş kazası olarak nitelendirmektedir. İş kazası kapsamında davanın yürütülmesi durumunda, ölüm vakaları için TCK nın 85. Maddesi gereğince dikkatsizlik ve tedbirsizlikle adam öldürme, yaralanma vakaları için ise, TCK nın 89. Maddesi gereğince dikkatsizlik ve tedbirsizlikle adam yaralama davaları açılmakta, sorumluların yalnızca bir kısmı kısa süreliğine ceza almakta ve bu cezalar ise para cezasına çevrilebilmektedir. Soma İçin Adalet Platformu, facianın kaza değil cinayet olduğu iddiasını kanıtlamaya; böylece sorumluların TCK nın 77. Maddesindeki insanlığa karşı suçlar veya 83. Maddesindeki belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme sebep olmak suçundan cezalandırılmasını sağlamaya çalışmaktadır. 11 S a y f a

13 DİSK, DEV MADEN-SEN, EGE BÖLGE TEMSİLCİSİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME: DİSK, Dev Maden-Sen, Ege Bölge Temsilcisi Hacay Yılmaz İle yapılan görüşmede hali hazırda varolan sendikaya tepkilerinden dolayı madencilerin DİSK Dev Maden- Sen'e yoğun ilgisi olduğu öğrenilmiştir. Faciadan bu yana sürekli örgütlenme faaaliyeti içerisinde bulundukları ve ciddi bir üye sayısına ulaşıldığı; ancak mevcut sendika ve işveren tarafından işçilere baskı uygulanarak işçilerin üye olmasının engellenmeye çalışıldığı ifade edilmiştir. İşçilerin sendikaya üye olmalarını sağlamaktan öte örgütlülük bilincinin ve dayanışma duygusunun arttırılmasının, çalışma koşullarının iyileştirilmesi için gerekli çalışmaların yapılmasının çalışmalarının temel politikasını oluşturduğu belirtilmiştir. 12 S a y f a

14 Bölge Ziyareti 2. Gün KÖSELER KÖYÜ ZİYARET HAZIRLIĞI: 14 kayıbın yaşandığı Köseler Köyü ne baş sağlığı için ev ziyaretleri kapsamında ODTÜ MD adına baş sağlığı paketleri hazırlanmıştır. 13 S a y f a

15 KÖSELER KÖYÜ HALKI İLE YAPILAN GÖRÜŞMELER: Köseler Köyü Muhtarı Ali Toprak, 125 haneli, 387 nüfuslu olan köylerinde kazadan önce toplam 53 kişinin madende çalıştığını, bu kazada köyden 14 madencinin hayatını kaybettiğini ve 24 çocuğun yetim kaldığını söylemiştir. Köy muhtarı başta İzmir ve İstanbul dan olmak üzere kendilerine pek çok ayni yardım yapıldığını, kimi iş adamlarının ve STK ların da maddi yardımda bulunduklarını belirtmiştir. Köyde suyun yetersiz olması ve arazinin tarıma elverişli olmaması sebebi ile tarım faaliyetlerinin yapılamadığı, iş alternatifi yaratma konusunda çaresiz oldukları ifade edilmiştir. Madencilerin servis ile işe ulaşımlarının sağlandığı, madende çalışanların günde ortalama 160 kilometre yol gittikleri belirtilmiştir. Ayrıca, farklı iş olanaklarının kısıtlı olması nedeniyle çalışma koşullarının ağırlığı bilinmesine rağmen bölge halkının madende çalıştıkları söylenmiştir. Kazadan 8 saat sonra sağ kurtulan bir madenci, çocukları olduğunu, çalışması gerektiğini ve mecburen madende çalışmaya devam edeceğini ifade etmiştir. 14 S a y f a

16 Köseler Köyündeki madencilerle yapılan görüşmelerde aşağıdaki hususlarda bilgi alınmıştır: Madenciler, resmi kanallardan herhangi bir psikolojik destek almadıklarını, bölgede faaliyet gösteren kimi STK ların bu tür faaliyetleri olduğunu söylemişlerdir. Madenciler, iş güvenliği konusunda kendilerine daha önce kısmen bilgilendirme yapıldığı, temel eğitimin teorik olarak işe girişte verildiğini belirtmiştir. Ayrıca, madende çökmeye karşı çelik konstrüksiyon kullanılması gerekirken tavanlarda ahşap malzeme kullanıldığı, son günlerde artan metan gazı oranının yüksekliği işçiler tarafından bilinmesine ve bildirilmesine rağmen hiçbir adım atılmadığı, yine ocaktaki ısının oldukça arttığı, işçilerin bolca su tüketmeye başladığı, çalışırken terden çizmelerinin içinin su ile dolduğu, sendikaya ve işverene iletilmesine rağmen hiçbir önlem alınmadığı madenciler tarafından ifade edilmiştir. Madenciler, sendikanın kendilerinin haklarını savunmadığını, işveren tarafından sendikaya zorla üye yapıldıklarını, sendikanın işçilerden daha çok işverenin çıkarlarını korumak için daha yoğun çaba sarfettiğini ifade etmişlerdir. 15 S a y f a

17 Sendikanın, madenlerdeki iş kazalarını ortadan kaldıracak ve iş güvenliği önlemlerini aldıracak asıl güç olması gerekirken; bütün bu olan biteni görmeyerek, işçiler adına itiraz etmeyerek yaşanan felaketin önlenememesinde sorumlu olduğu belirtilmiştir. Soma da beş büyük Maden işletmesinde yaklaşık işçinin çalıştığı, işçilerin ünün TÜRK-İş e bağlı Türkiye Maden- İş Sendikasına üye olduğu ifade edilmiştir. KINIK KAYMAKAMI İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Köyde herhangi bir okul öncesi eğitim kurumu bulunmaması, köye en yakın lisenin Kınık ilçesinde olması ve taşıma sorunu, çocukların okullaşma ve okula devamı konusunda ciddi engeller olarak öne çıktığı gözlenmiştir. Kınık ilçesine bağlı köylerde taşıma eğitim yapıldığı, belirli bir süreden sonra öğrencilerin okula gitmediği; bu nedenle eğitim düzeyinin bu bölgede düşük kaldığı ve çalışma yaşına gelen erkeklerin madende çalışmasının bir haline geldiği görüşmeler sırasında bölge halkı tarafından dile getirilmesine rağmen Kınık Kaymakamı İlyas Gün, eğitim sorununun yıllara dayanan uzun süreli bir sorun olduğunu, eğitimin sağlanması için ellerinden geleni yaptıklarını, daha fazlasının da kendileri tarafından yapılacağını, Derneğimizin eğitime sunacağı önemli bir katkının olmayacağını söylemiştir. ODTÜ MD nin, Köseler Köyündeki camiye iki adet klima temin ederek yardımda bulunabileceği Kaymakam Bey tarafından ifade edilmiştir. KINIK BELEDİYE BAŞKANI İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Kınık Belediye Başkanı Sadık Doğruer ile yapılan görüşmede; henüz yeni bir belediye başkanı olduğunu ancak bölgede yaşanan sorunları çok iyi bildiğini, bu sorunlardan en önemlisinin köylerdeki eğitim sorunu olduğu bilgisi edinilmiştir. Ayrıca, kırsal kesimdeki köylerde tarımın elverişli olmaması nedeni ile iş olanaklarının sınırlı olması belirtilmiştir. Bu sorunların çözümü için meslek kursları düzenleyeceklerini, taşıma eğitiminden kaynaklanan sorunun çözümü için de uzun vadeli bir program dahilinde yoğun çaba harcanması gerektiği ve eğitim alanında Derneğimizce yapılacak katkıların 16 S a y f a

18 önemli olduğu, işbirliği yapmaktan memnuniyet duyacağı Sayın Doğruer tarafından belirtilmiştir. KESK TARIM ORKAM-SEN, İZMİR ŞUBE BAŞKANI İLE YAPILAN GÖRÜŞME: KESK Tarım Orkam-Sen, İzmir Şube Başkanı Adil Ümit Tüzen ile yapılan görüşmede Soma Dayanışma sının etkinlikleri hakkında bilgi alınmıştır. Soma faciasından sonra İstanbul, Ankara ve İzmir bölgelerinden gelen gençlerin katılımı ile oluşturulan Soma Dayanışması nın 22 Hazirandan itibaren bölgede dayanışma faaliyetleri yürütecekleri, özellikle köylerdeki çocuklarla çeşitli pedagojik ve eğitsel etkinliklerde bulunacakları öğrenilmiştir. Soma Dayanışma sının, köylerde çocukları biraraya getirerek yeteneklerini sergileyebilecekleri bir alan yarattığı; yüz boyama, halat çekme, futbol turnuvası, bisiklet sürme, resim yapma, hamur şekillendirme gibi çeşitli etkinliklerin düzenlendiği belirtilmiştir. 17 S a y f a

19 Bu etkinliklerin dışında, madenci aileleriyle bir araya gelip acılarını paylaşan Dayanışma ekibinin aynı zamanda bu facianın hukuki-siyasi olarak takipçisi olduğu söylenmiş, ayrıca maden ocaklarında çalışmaya devam eden madencilerle bir araya gelerek çalışma koşulları ile ilgili çeşitli raporların düzenlendiği belirtilmiştir. Bölgede özellikle kadınların istihdam edileceği organik tarım faaliyetlerinde bulunabileceğini ve ürünlerin satın alınması konusunda İzmir Büyükşehir Belediyesi nden destek alınabileceğini, mesleki eğitim verilerek iş olanaklarının geliştirilebileceğini, bu kapsamda geliştirilebilecek işbirliklerin son derece önemli olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca, Haziran ayının sonunda Soma Dayanışması ve Bergama Belediyesi işbirliği ile Bergama da köylerden gelen çocukların katılımıyla gün boyu sürecek bir etkinlik programı oluşturulacağı bilgisi verilmiştir. Madenci ailelerin de dahil olacağı bu programın sabah kahvaltısı ile başlayıp yine çocukların hünerlerini sergilediği bir ortam haline dönüştürülüp akşam yemeğiyle birlikte çocuklar bulundukları köylere bırakılarak sonlandırılacağı söylenmiştir. 18 S a y f a

20 SONUÇ YERİNE Soma da yaşanan facia madencilerin hangi koşullar altında çalıştıklarını bir kez daha su yüzüne çıkarmıştır. ODTÜ MD Soma Çalışma Grubu olarak, Soma da yaşananların basit bir iş kazası olmadığı; yıllardır genelde ülkemizde özelde Soma bölgesinde uygulanagelen enerji, tarım, çalışma ve eğitim polikalarının bir sonucu olduğu görüşünde olduğumuzu ifade etmek isteriz. Bu kapsamda gözlemlerimizi özetleyecek olursak: Bölgede, uygulanan yanlış tarım politikaları çiftçileri mağdur etmiş ve bölgede tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yok olmasına neden olmuştur. Hayvancılıkla ilgili üreticiye yeterli devlet desteği sağlanmamış/sağlanamamış, madenlere iş gücü veren bölge kırsalındaki eğitim sorunu çözülememiş, bütün bunların sonucu olarak da özellikle yeni nesillere başka çalışma alanı alternatifleri sunulamamıştır. Bu ve benzeri gözlemler, bölgedeki çalışma alanlarının bir an önce çeşitlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Bölgede iş olanaklarının arttırılması için bir basamak teşkil edebilecek olan Soma Organize Sanayi Bölgesi nin bürokratik işlemlerinin hızlandırılarak açılması Bölgeye önemli katkı sunacaktır. Bölge için istihdamın arttırılmasına yönelik özel teşvikler verilmesi, var olanların artırılması son derece önemlidir. İş ve meslek edindirme kurslarının düzenlenmesi, bölgedeki iş olanaklarının artmasına katkı sunacaktır. Güvencesiz ve ucuz işgücü olarak çalışmak, bölgede olağan bir durum olarak kanıksanmıştır. Bu kapsamda özellikle kadınlar daha güvencesiz ve düşük ücretlerde çalışmakta veya ev işleri ile uğraşarak ev kadını olarak hayatlarına devam etmektedir. Kadınların çalışma hayatına katılması için gerekli olan mesleki bilgileri, eğitimleri ve becerileri sınırlıdır. Kadınların istihdamının arttırılması için İş-Kur ve Halk Eğitim Merkezleri aracılığıyla mesleki eğitimler sağlanabilir. İş-Kur tarafından öncelikle kadınların istihdamının sağlanmasına yönelik öncelikler verilmesi oldukça önemlidir. Afet sonrası eşini kaybeden kadınlar, yaşamlarını sürdürmek, çocukların ve yaşlıların bakımlarını sağlamak gibi ağır sorumluluklar üstlenmiştir. Bu nedenle, 19 S a y f a

21 kadınlara yönelik uzun vadeli programların oluşturularak psikolojik destek çalışmaların yoğunlaştırılması gerekmektedir. Bölgede alanında uzmanlaşmış psikolog, psikiyatrist ve sosyologlardan oluşan Rehabilitasyon Merkezi kurulması önemli bir ihtiyaçtır. Bölgede kayıp yakınlarıyla yapılan görüşmelerde, erkek çocukların genellikle maddi imkansızlıklar yüzünden eğitimlerine devam edemediği bilgisi alınmıştır. Kız çocuklarının eğitim düzeyi de oldukça düşüktür. Eğitimin yetersizliğine iş olanaklarının yetersizliği de eklendiğinde bölgede madencilik zorunlu ve ucuz işgücü ile çalışmak zorunda kalınan tek sektör olarak ön plana çıkmaktadır. Bölgedeki çocukların kaderlerinin değiştirilebilmesi için eğitim politikalarında radikal değişiklikler yapılması ve eğitimin öncelikli sorun olarak ele alınması gerekliliği açıktır. Yaptığımız görüşmelerde, Köseler Köyünde üniversitede okuyan veya mezun olan sayısı iki kişiyi geçmediği öğrenilmiştir. Bölgedeki okulların, eğitim kalitesi ve fiziksel imkanlar açısından güçlendirilmesi, okulu bırakma riski olan çocukların ve gençlerin yakın takibi ve ihtiyaçları konusunda desteklenmesi, çocuklarının yüksek okula devam oranlarının yükseltilmesine yönelik çalışmalar yapılması oldukça önemlidir. Bu konuda resmi kurumlarla üniversiteler, STK lar ile işbirliği yaparak önemli projeler geliştirme şansına sahiptir. İş güvenliği kuralları, uluslararası hukuk ve ILO sözleşmeleri çerçevesine taşınmalıdır. Yaşam Odaları ve çoklu tahliye çıkışlarının olmadığı tüm maden işletmelerinde üretime son verilmelidir. İş güvenliği denetimlerinin bağımsız kuruluşlar aracılığıyla sıklıkla yapılması sağlanmalı ve sonuçlar kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Özel sektörün daha fazla kâr hırsının, madenleri ucuz işgücü cenneti olarak görülmesinin ölümcül sonuçlar ürettiği kesindir. Koşulları gereği riskler taşıyan madencilik sektörü özel sektörün kâr hırsına teslim edilmeyecek kadar hayati önem taşıyan bir konudur. Gizli taşeron düzeni olan ekipbaşı uygulamasına derhal son verilmelidir. Yer altı madenciliği gibi oldukça riskli ve ağır çalışma koşullarında taşıyıcı sistemlerin, iş ve iş güvenliği ekipmanlarının, üretim araçlarının, elektrik alt yapısının vb. yoğun kullanımı riskleri daha da artıran sonuçları olabilmektedir. 20 S a y f a

22 Yoğun çalışmanın getirdiği yorgunluk, dikkatsizlik ve dolayısıyla risklerin artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle mesai uygulamasına son verilmelidir. AFAD a yapılan bağışların miktarı konusunda hala kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bu bağışların STK lar tarafından takip edilmesi ve kamuoyu ile paylaşılması gerekmektedir. ODTÜ MD olarak Soma ile dayanışma kapsamında, Ankara da Soma ile ilgili çalışma yürüten diğer STK lar ile ortak platform alanlarının genişletilmesi, bölgedeki kadınlar için istihdam yaratacak projelerin belirlenmesi (sabun atölyesi, el emeği atölyeleri vb.), STK larla işbirliği içinde kadınlara yönelik projelerin hayata geçirilmesi ile Soma ve Kınık ta gerçekleştirilen eğitim (köylerde yaz okulu düzenleme, Soma dan Ankara ya çocukları getirerek Ankara da yaz okulu düzenleme vb.) ve moral etkinliklerine ODTÜ bileşenleri olarak katkı sunulmasının sağlanması önerilmektedir. 21 S a y f a