Kapsam. Tanımı. Sekelleri. Sebepleri. Dünyada, ülkemizde diyabet sıklığı, ölüm nedenleri. Niçin konuya obezite ilave edildi.

Transkript

1

2 Kapsam Tanımı Sekelleri Sebepleri Dünyada, ülkemizde diyabet sıklığı, ölüm nedenleri Niçin konuya obezite ilave edildi Metabolik sendrom

3 Tip 1 Diyabet Diyabet Tipleri Pankreastan salgılanan insülinin fonksiyon kaybı nedeniyle eksikliğine veya yokluğuna bağlı gelişen diyabet tipidir Sıklıkla 30 yaşın altındaki insanlarda ortaya çıkar Tip 2 Diyabet En sık görülen diyabet tipidir Tüm diyabetlerin %90'ı Gelişiminde 2 önemli faktör rol oynar İnsülin salgısının bozukluğu İnsülin etkisine vücutta direnç Gestasyonel Diyabet Gebelik esnasında, özellikle gebeliğin 2. yarısından sonra kan şekeri yükselebilmekte ve doğum sonrasında tekrar normal düzeyine dönmektedir. Gebe kadınların yaklaşık %3 ünde gestasyonel diyabet ortaya çıkar

4 Tip 2 Diyabet Nedir? Her yaşta, her ırkta görülebilir Kronik bir durumdur Vücudun karbonhidratları enerji olarak kullanma yeteneğini kısıtlar Sonuç olarak kan şekerinin yüksekliği olarak ortaya çıkar

5 Pankreatik Adacık Morfoloji: Tip 2 Diyabette yapısal defektler Normal T2 DM β-hücreler (insulin) Amiloid plak α-hücreleri (glukagon) Amilin: Pankreas beta hücrelerinde insülin sekrete eden granüllerde depolanır. İnsülin ile birlikte insülinin yaklaşık 1/100 ü oranında salınır. Tip 2 DM olguların pankreasında artmıştır. Amilin artınca glukoz alımını azaltır ve insülin sekresyonunu azaltır. Bu durum 1.faz insülin konsantrasyonunda azalmaya neden olur. Disorganizasyon ve misshapen β-hücre sayısında azalma Amiloid plaklar T2 DM = tip 2 diabetes mellitus Adapted from Rhodes CJ. Science. 2005; 307:

6 Normalde ve Tip 2 Diyabette İnsülin Sekresyonu Normal Tip 2 Diyabet Plazma insulini (MRH/ml) G GLUKOZ Plazma insulini (MCH/ml) Zaman Zaman Wand WK Diabetes Care 1984; 7:

7 Kan Glukoz Kontrolü Journal of Physiology and Pharmacologoy 2006, Vol 57, Supp 5.

8 T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ( ). Ankara, 2011

9 T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ( ). Ankara, 2011

10 Düzen Laboratuvarlar Grubu 20 Yaş Altı Bireylerde Yıllara ve Cinsiyete Göre AKŞ>=100 mg/dl Dağılımı (%) n erkek =4198 n kadın = * Erkek Kadın Tüm Grup Trend * İlk 8 ay verileri

11 DALY: Disability Adjusted Life-Years T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ( ). Ankara, 2011

12 Tip 2 Diyabet Risk Faktörleri Fazla kilolu olmak Bel çevresinin geniş olması Sedanter hayat tarzı Sigara içmek Yüksek oranda basit karbonhidrat, doymuş yağ oranı yüksek gıdalar, aşırı kırmızı et veya işlenmiş et Ailede diyabet hikayesi Hamilelik döneminde gebelik diyabeti tanısı alanlar Yaş 45+ Polikistik over sendromu tanısı almışlar

13 Tip 2 Diyabet Klinik Belirtileri Genellikle, bilhassa başlangıçta belirti vermez. Geç dönem semptomları: Ağız kuruluğu Çok su içme İştah artması Sık idrara çıkma Sebepsiz kilo kaybı veya kazanılması

14

15 Tip 2 Diyabet Laboratuvar Tanı Kriterleri HbA1C > %6.5 veya Açlık kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde olması (Açlık: son 8 saat içinde kalori alınmamış olması) veya 2 saatlik OGTT dekan şekerinin 200 mg/dlveya üzerinde olması (OGTT WHO nun tanımladığı şekilde 75 g susuz glukozile yapılmalı) veya Diyabet şüphelenilen şahısta herhangi bir anda kan şekerinin 200 mg/dl veya üzerinde olması Tanı nedenidir Hudutta sonuçlar alındığında testlerin tekrarlanması

16 OGTT 2. saatteki kan glikozu, AKŞ ne olursa olsun, nispi ölüm riskini artırır 2.5 Risk Artışı < Açlık plazma şekeri (mg/dl) < Yaş ve cinsiyete göre düzeltilmiş DECODE Study Group. Lancet 1999;354:

17 Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planının Amaçları 1. Diyabetin Önlenmesi 2. Diyabet ve Komplikasyonlarının Etkin Tedavisi 3. Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi 4. Çocukluk Çağı Diyabetinin Kontrolü 5. Diyabet Yönetimine Destek Sağlayan Alanlarda Güçlendirme T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ( ). Ankara, 2011

18 Asemptomatik Hastalarda Diyabet Taranması VKİ >25 kg/m2 ve üzeri olanlarda ilave 1 veya daha fazla risk faktörü varsa, çocuk ve adölesanda 2 ilave faktör 45 yaş üzeri Sedanter yaşam tarzı Ailede diyabet hikayesi Yüksek tansiyon Düşük HDL-K veya yüksek trigliserid değerleri İnsülin direnci Düşük veya yüksek kilolu doğmuş olanlar Gestasyonel diyabet 4 kg dan ağır bebek doğurmuş olmak Bu durumlarda yukarıdaki tarama testleri yapılır ve insülin direnci bakılır Prediyabetik olanların yaşam şartlarının düzenlenmesi istenir Normal olması durumunda testler en geç 3 sene sonra tekrarlanır

19 Ailede Risk Faktörleri, 2008 Anemi Kanser Felç Kan yağlarında yükseklik Yüksek tansiyon Kalp hastalığı Şeker hastalığı Ailede şişmanlık öyküsü Baba fazla kilolu Anne fazla kilolu % Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen 5-8 yaş grubunda toplum taraması,

20 Okullara Göre Çocuklarda VKİ Durumları Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen 5-8 yaş grubunda toplum taraması,

21 Çocukların Kan Basıncı Ölçüm Düzeyleri % >90 >95 >99 kan basıncı düzeyi, % SKB DKB Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen 5-8 yaş grubunda toplum taraması,

22 Tip 2 Diyabetten Korunma veya Oluşumunun Geciktirilmesi Bozulmuş OGTTveya HbA1C düzeyi %5,7-6,4 arasında olanların destek programına alınması %7 oranında kilo kaybının sağlanması ve haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite (yürüme!) yapmaları Etkin olması için sigorta şirketlerinin, bakanlığın yardımcı/ danışmanlık hizmetlerini cazip kılması. Bu tip prediyabetiklilerin korunma programlarına istekli katılımının sağlanması Bilhassa VKİ>35 kg/m 2 olan prediyabetiklilerolmak üzere Metformin tedavisinin gündeme alınması Prediyabetiklilerinen az senede bir defa diyabet yönünden taranması Bu grubun tedaviyle düzeltilebilir kardiyovaskülerhastalık yönünden taranması

23 Gebelik Diyabetinin Belirlenmesi ve Tanımlanması İlk gebelik kontrolünde risk taşıyan gebeyi rutin diyabet taramasına tabi tut Daha önce diyabeti olmayan gebeyi gebelik haftasında Gebelik diyabeti olana doğumdan 6-12 hafta sonra diyabetin devam edip etmediği yönünde taramak için OGTT testi Gebelik diyabet tanısı almış her vakayı hayat boyu prediyabet veya diyabet yönünden en az 3 senede bir tara Gebelik diyabet tanısı almış prediyabetik şahsı uygun yaşam şekli yönünden ve metformin tedavisi için takip et Gebelik diyabetinin uniform tanısı ve takibi için daha çok çalışmaya ihtiyaç var

24

25 İnsülin direncin varsa: Prediyabetiksindir veya İnsülin Direnci Tip 2 diyabetin vardır ve Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo, hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın Korunma: 1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması 2. Enerji sarfının artırılması 3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı

26 Kardiyovasküler Risk Faktörleri Kümesi İnsülin direnci Hipertansiyon Obesite Hiperinsulinemi Diyabet Hipertrigliseridemi Küçük, yoğun LDL Düşük HDL-C Hiperkoagulabilite Aterosklerozis Endotelyel disfonksiyon Deedwania PC. Am J Med 1998:105(1A):1S-3S

27 İnsülin direncin varsa: Prediyabetiksindir veya İnsülin Direnci Tip 2 diyabetin vardır ve Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo, hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın Korunma: 1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması 2. Enerji sarfının artırılması 3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı

28 Dr Alison Tedstone, the chief nutritionist at Public Health England, said there was no single silver-bullet solution. "Government advice is to eat plenty of bread, rice, potatoes, pasta and other starchy foods, plenty of fruit and vegetables; and some milk and dairy products, meat, fish, eggs, beans and other sources of non-dairy protein. "Foods high in salt, fat and sugar should be eaten less often and in small amounts. If you are currently overweight you will need to eat less to achieve a healthy weight and be active as part of a healthy lifestyle."

29 Günlük Enerji Sarfı Beslenmenin termik etkisi Fiziksel aktivitenin enerjisi İstirahat halinin enerjisi 8% 17% 8% 32% 75% 60% Sedanter Şahıs (1800 kcal/gün) Fiziksel Aktif Şahıs (2200 kcal/gün) Segal KR, et al. Am J Clin Nutr. 1984;40:

30 MetabolikSendrom Kriterleri Geniş bel çevresi Hiperinsulinemi Yüksek açlık kan şekeri & Bozulmuş glukoz tolerans testi (Açlıkta >100 mg/dl, toklukta >120mg/dl) Yüksek trigliserid Düşük HDL-kolesterol Hipertansiyon

31 Obezitenin Tıbbi Komplikasyonları Akciğer hastalıkları anormal fonksiyon obstrüktüf uyku apnesi hipoventilasyon sendromu Karaciğerde yağlanma steatoz steatohepatit siroz Safra kesesi Jinekolojik bozukluklar Adet düzeninde bozulma Kısırlık PKOS Osteoartrit Deri Gut Beyin içi basıncın artması İnme Katarakt Koroner kalp hastalığı Şeker Yüksek lipid Yüksek tansiyon Kanser meme, rahim, serviks, kolon, yemek borusu, pankreas, böbrek, prostat Filebit Pankreatit

32 EzzatiM,RiboliE. N EnglJ Med.2013;369(10):

33 MetabolikSendrom Korunma Kriterleri a. Sağlıklı beslenme Kaliteli kalori alınması b.haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite c. Sağlıklı kiloya ulaşma d. Yeterli uyku

34 Diyabet Tanısından Sonra Tedavinin etkinliğinin kan glukozdüzeyinin şahsi olarak takibi, hipoglisemiden kaçınma HbA1c düzeyinin takibi Otoimmünhastalıkların mevcudiyetinin araştırılması (tiroidit, Vit. B12 yetmezliği, çölyak) Tıbbi beslenme rejimi enerji dengesi ve obeziteden kaçınma makrobesin dağılımı, karbonhidrat miktarı ve kalitesi düşük glisemik indeks kompleks karbonhidrat ve fibrilli gıdalar

35 Ludwig DS. JAMA. 2002;287(18):

36 Diyabet Tanısından Sonra II Şahsi bakım (ayak ve hijyen) eğitimi Yaşa göre aşılama Yüksek tansiyon tedavisi Bozulmuş lipidprofilinin aşağıdaki düzeylere çekilmesi, proteinürinin takibi LDL <100mg/dl, HDL >50mg/dl, TG <150mg/dl Pıhtılaşmaya yönelik anti-agregan tedavi Aspirin ve clopidogrelilavesi

37 Diyabet Tanısından Sonra III Kardiyovaskülerhastalıklar yönünden değerlendirme Nefropati yönünden değerlendirme İdrarda proteinüri takibi Nöropatitakibi Oftalmopati takibi Sigaranın kesilmesi Alkolün en fazla 1 ünite/güne indirilmesi Diyabetik ayak

38

39

40 Yaşlanma hiçbir hastalığa sebep olmaz. Meydana gelen fizyolojik değişiklikler nedeniyle bazı hastalıkların ihtimali artar. YAŞLANMA KOCAMA AGING IS STYLISH, ALL THE BEST PEOPLE ARE DOING IT!