OSMANLI TAR H ( )

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "OSMANLI TAR H (1789-1876)"

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2839 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1797 OSMANLI TAR H ( ) Yazarlar Doç.Dr. Yüksel ÇEL K (Ünite 1, 2, 6) Prof.Dr. Süleyman KIZILTOPRAK (Ünite 3, 5) Yrd.Doç. Dr. Muharrem VAROL (Ünite 4, 7) Doç.Dr. Davut HUT (Ünite 8) Editörler Prof.Dr. Zekeriya KURfiUN Doç.Dr. Davut HUT ANADOLU ÜN VERS TES

2 Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2013 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Genel Koordinatör Yard mc s Arfl.Gör.Dr. rem Erdem Ayd n Ö retim Tasar mc s Yrd.Doç.Dr. Alper Tolga Kumtepe Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Ölçme De erlendirme Sorumlular Ö r.gör. Atilla Tekin Kitap Koordinasyon Birimi Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Osmanl Tarihi ( ) ISBN Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde adet bas lm flt r. ESK fieh R, Ocak 2013

3 çindekiler iii çindekiler Önsöz... viii XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( )... 2 ÇÖZÜLME VE YEN DEN YAPILANMA SÜREC OLARAK XVIII. YÜZYIL... 3 XVIII. Yüzy l Gerileme Devri Midir?... 3 OSMANLI DEVLET N N GENEL DURUMU... 5 Siyasi-Sosyal ve Ekonomik Panorama... 5 III. Selim in Tahta Ç k fl ve Reform Program... 6 FRANSIZ HT LALI VE OSMANLI DEVLET... 8 htilal n Geliflimi ve Genel Sonuçlar... 8 Frans z htilal n n Osmanl Devleti ne Etkileri OSMANLI-RUS VE AVUSTURYA SAVAfiLARI Osmanl Devleti ni Paylafl m Projeleri OSMANLI DEVLET N N TT FAK HAMLELER Osmanl - sveç ttifak Osmanl -Prusya ttifak Campo Formio Antlaflmas ve Osmanl Devleti Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar XIX. Yüzy l n Bafllar nda Osmanl Devleti ve Yeni Siyasî Dengeler XIX. YÜZYILIN BAfiLARINDA OSMANLI DEVLET XVIII. Yüzy ldan Devral nan Sorunlar FRANSA NIN MISIR I figal ( ) Napoléon un Büyük Do u Hayali BABIÂL N N figale TEPK S VE ÜÇLÜ KOAL SYON Bab âli nin M s r n flgaline Tepkisi Fransa ya Karfl Üçlü ttifak M s r n Geri Al nmas ve Tahliyesi M s r da flgalin Sona Ermesi: Amiéns ve Paris Antlaflmalar VEHHÂBÎ SYANI VE SONUÇLARI MISIR SEFER N N SONUÇLARI VE YEN S YAS DENGELER Savafl n Sonuçlar M s r da Osmanl - ngiliz Rekabeti Frans z Elçisi Sébastiani n Misyonu General Stuart n Plan ve M s r n Tahliyesi Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar ÜN TE 2. ÜN TE

4 iv çindekiler 3. ÜN TE 4. ÜN TE Osmanl Devleti Siyasetinde Yeni Dönem OSMANLI-FRANSIZ L fik LER NDE YEN DÖNEM Napolyon un M s r Seferinin Genel Sonuçlar Akdeniz de Avrupa Rekabeti ve Yeniden Osmanl -Frans z Yak nlaflmas Üçlü ttifak n Sona Ermesi OSMANLI DEVLET N N AVRUPA S YASET NDE YALNIZ KALMASI VE SAVAfiLAR Osmanl -Rus Savafl ( ) Osmanl - ngiliz Savafl n n Sebepleri ngiltere Donanmas n n Çanakkale Bo az ndan Geçifli ngiliz Donanmas stanbul Önlerinde ngiliz Donanmas n n stanbul dan Çekilmesi ve Akdeniz deki Rus Donanmas n n Durumu ngilizlerin Reflid ve skenderiye Sald r lar Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Islahatlar ve ç Buhranlar Dönemi OSMANLI DEVLET NDE ISLAHATLAR VE Ç BUHRANLAR Merkezde Düzen Aray fllar Genel Bir Islahat Düflüncesi Olarak Nizâm- Cedit Askerî Reformlar: Nizâm- Cedit Oca n n Kuruluflu Merkez ve Taflra Bürokrasi sinde Düzenlemeler TAfiRA ÂYÂNLARI MESELES VE Ç SYANLAR Da l syanlar flkodral Mahmud Pafla Olay Pazvando lu Osman syan Tirsiniklio lu smail ve Y l ko lu Süleyman A alar n Mücadelesi Canikli Tayyar Pafla n n syan Cezzar Ahmed Pafla Olay Balkanlar da Çözülmenin Bafllamas : S rp syan Kabakç Mustafa syan ve III. Selimin Tahttan ndirilmesi BEKLENMEYEN SALTANAT: IV. MUSTAFA VE DÖNEM IV. Mustafa n n Tahta Geçifli ve Ard ndan Geliflen Olaylar III. Selim in Katli ve II. Mahmud un Tahta Geçmesi Sekbân- Cedit Oca n n Teflkili ve Alemdar Mustafa Pafla n n Tasfiyesi Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 87

5 çindekiler v S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Avrupa Güçleri ve Osmanl Devleti: Savafllar ve Antlaflmalar ( ) AVRUPA GÜÇ DENGES NDE OSMANLI DEVLET N N YALNIZLAfiMASI Tilsit Görüflmeleri (9 Temmuz 1807) Fransa n n Arabuluculu u ve Osmanl -Rus Antlaflmas Osmanl -Rus Savafl n n Devam ( ) NG L ZLER LE TT FAK: ÇANAKKALE ANTLAfiMASI (5 OCAK 1809) YEN DEN OSMANLI-RUS SAVAfiI VE BÜKREfi ANTLAfiMASI Osmanl Rus-Savafl ( ) Ruslar n Balkanlar da lerlemeleri Bükrefl Antlaflmas (28 May s 1812) Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Köklü De iflim ve Dönüflüm: II. Mahmud Devri RAD KAL DE fi M DÖNEM OLARAK II. MAHMUD DEVR XIX. Yüzy l Bafllar nda Genel Durum Osmanl da Bir lk: Sened-i ttifak ve Padiflah n radesine S n rlama BALKANLARDA AYRILIKÇI SYANLAR VE AVRUPA DA YEN DÜZEN S rp syan ve Sonuçlar Avrupa da Yeni Düzen: Viyana Kongresi ve fiark Meselesi Mora (Rum) syan Londra Antlaflmas ve Navarin Bask n Osmanl -Rus Savafl ve Yunanistan n Ba ms zl Osmanl Afrikas nda Yeni Sorunlar:Fransa n n Cezayir i flgali ran-osmanl Savafllar ve Erzurum Antlaflmas MERKEZ YETÇ DEVLET N NfiASI VE KÖKLÜ REFORMLAR SÜREC Yeniçeri Oca n n Kald r lmas (Vak a-i Hayriye) M s r Sorunu DEVR N KARAKTER ST VE GERÇEKLEfiT R LEN REFORMLAR Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Osmanl Restorasyonu: Tanzimat Dönemi OSMANLI RESTORASYONU: TANZ MAT DÖNEM Sultan Abdülmecid in Tahta Ç k fl ÜN TE 6. ÜN TE 7. ÜN TE

6 vi çindekiler Restorasyon Projesi: Tanzimat Ferman n n lan Bitmeyen Buhran: M s r Meselesi ve Londra Konferans Tanz mat a Tepkiler: Lübnan Olaylar Örne i Mustafa Reflid Pafla n n Sadareti htilalleri ve Baltaliman Antlaflmas Mülteciler Meselesi Rusya n n Tahriki: Karada syan KIRIM SAVAfiI VE ETK LER ( ) Savafla Bahane: Kutsal Mekanlar Meselesi K r m Savafl n n Bafllamas K r m Savafl n n Sonu: lk Borçlanma, Telgraf ve Demiryollar Paris Bar fl Konferans (30 Mart 1856) ISLAHAT FERMANI SONRASI BAZI GEL fimeler lginç Bir Muhalefet Olay : Kuleli Vakas Mali Kriz Ortodoks Kilisesinin Bölünmesi Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar ÜN TE Buhranlar, Islahatlar ve D fl Müdahaleler Dönemi ( ) ISLAHAT FERMANI NIN LAN ED LMES VE DIfi MÜDAHALELER DÖNEM Islahat Ferman n n lan Edilmesi ve Özellikleri Islahat Ferman na Karfl Tepkiler Cidde Olaylar (1858) Suriye ve Lübnan Olaylar ( ) SULTAN ABDÜLAZ Z VE DÖNEM ( ) Abdülaziz Devrindeki Reformlara Genel Bak fl Abdülaziz in M s r Seyahati Abdülaziz in Avrupa Seyahati M s r n Durumu ve Süveyfl Kanal n n Aç lmas (1869) S rbistan-karada ve Hersek Olaylar Eflak ve Bo dan n Birleflmesi (Romanya Birli i) Girit syan ve Sonuçlar ( ) Karadeniz in Tarafs zl n n Kald r lmas (1871) D fl Politikada De iflim: Osmanl -Rus Yak nlaflmas Yemen Olaylar Midhat Pafla n n Ba dat Valili i ve Ahsa Seferi (1871) Doksanüç Harbi nin Ayak Sesleri: Hersek Ayaklanmas Sonuçsuz Kalan Bir Giriflim: Berlin Memorandumu Bulgar Ayaklanmas Selanik Olay ve stanbul daki Gerginlik

7 çindekiler vii SALTANAT DARBES NE G DEN YOL Sultan Abdülaziz in Tahttan ndirilmesi ve Ölümü V. Murad n Talihsiz Saltanat Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar

8 viii Önsöz Önsöz 18. yüzy l boyunca aral klarla süren Rusya, Avusturya ve ran savafllar n n yaratt iç ve d fl sorunlara ra men, Osmanl Devleti yüzölçümü, nüfus yo unlu u ve askeri güç bak m ndan dünyan n en güçlü devletleri aras nda yer almaktayd. Ancak bilindi i gibi 18. yüzy l n sonu hem Osmanl Devleti ve hem de dönemin güçlü Bat imparatorluklar için bir k r lma noktas d r. Bu durum, sanayi ink lab - n gerçeklefltirmifl; bu süreci iç siyasetine ve daha önemlisi de d fl politikas na uyarlam fl Bat ile uzun zamand r fetih politikalar n terk etmifl, iç problemler ve yeni düzen aray fllar ile meflgul olan Osmanl Devleti nin karfl karfl ya geldi i bir dönemi temsil etmektedir. Di er taraftan eflzamanl olarak yaflanan Frans z ihtilali hem Avrupa da ve hem de Avrupa d fl nda olumlu ve olumsuz pek çok etkiler göstermifltir. 19. yüzy l n bafl nda bu sürecin sonuçlar n Osmanl Devleti a r bir flekilde hissedecektir. Avrupa da yükselen ve yay lmac bir politika takip etmeye bafllayan ngiltere ve Fransa rekabetlerini denizafl r ülkelere tafl d lar. Bu rekabetin en belirgin sonucu olarak Frans zlar n Osmanl M s r n iflgal giriflimleridir. Bu, Osmanl Devleti nin 1774 y l ndan sonra karfl laflt en a r durumdur. Bir taraftan ço- unlu u Müslüman olan ve Hicaz n kap s kabul edilen Osmanl Devleti nin bir eyaleti yabanc iflgaline düfltü, di er taraftan da bu sald r ve iflgal as rlard r müttefik ve dost olan bir ülkeden, Fransa dan, geldi. M s r n iflgali, Osmanl Devleti için önemli bir ekonomik ve stratejik mevki kayb olmas bir yana, M s r ve di er topraklardaki Müslümanlar nezdinde de büyük prestij kayb na neden oldu. Frans zlar n M s r iflgal etmesi s radan bir hadise de ildi. K sa sürmesine ra men bu iflgal, Osmanl Devleti nin zaman içinde sadece M s r üzerindeki merkezi egemenli ini kaybetmesine sebep olmam fl, bilakis Balkanlar da ve hatta Anadolu da yaflayan farkl unsurlar n milliyetçi taleplerini harekete geçirerek devletin yavafl yavafl küçülmesine neden olmufltur. Bu h zl geliflme Osmanl Devleti nin o güne kadar fark etmedi i veya üzerinde durmad modern diplomasiyi keflfetmesini sa lam flt r. M s r n iflgalden kurtar lmas için eski müttefik ve dost kabul edilen Fransa ya karfl önce ngiliz ve Ruslar ile ittifaklar gelifltirildi ard ndan da ngilizlerin müdahaleci politikalar na kap lar araland. Elinizdeki kitap bu süreci, yani 18. yüzy l n sonunda yaflanan geliflmeler ile bunlar n 19. yüzy la yans malar n tematik olarak anlatmay hedeflemektedir. 18. yüzy l sadece siyasi geliflmeler aç s ndan de il, idari ve sosyal aç dan da önemli geliflmelere sahne olmufltu. Ayr ca Avrupa daki güç yar fl 19. yüzy l n bafl nda çok h zl bir flekilde geliflti. Bu yar flta Avrupa, ngiltere ve Fransa aras nda iki kutuplu bir hale geldi ve bütün dünyay etkilemeye bafllad. Osmanl Devleti ni yaln zlaflt ran bu geliflmeler, özellikle III. Selim devrinde ( ) h z kazanacak olan askeri ve idari reform sürecini de bafllatacakt r. III. Selim in tahta geçifl y l n bafllang ç alan bu kitap, do rudan idari ve sosyal de- iflimleri vermek yerine onlar n siyasal arka plan n aç klamaktad r. Kitapta özel-

9 Önsöz ix likle 19. yüzy l boyunca takip edilen d fl siyaset, olaylar ile birlikte ele al nm flt r. Bu de iflim süreci bir taraftan Osmanl diplomasisini yeniden flekillendirirken di- er taraftan da II. Mahmud döneminde yap lan radikal kurumsal dönüflümlerin de alt yap s n oluflturmufltur. Devletin yeniden yap lanmas n amaçlayan bu yenilikler bir taraftan devletin ömrünü uzatarak Tanzimat sürecini haz rlayacakt r; di er taraftan ise bu süreçten etkilenen pek çok unsuru yeni talepler ile ortaya ç karacakt r. Tabii olarak kargafla, iç isyanlar ve d fl müdahaleler devri bafllayacak ve K - r m Savafl ard ndan yap lan Paris Anlaflmas ile Osmanl Devleti ne Islahat Ferman hükümleri dayat lacakt r. Bu s k nt l süreç kitab n son ünitesine konu olan Balkanlar daki hadiseler ile neticelenecektir. Osmanl Tarihi kitab n z daha önce okudu unuz Osmanl Tarihi adl kitab n devam olarak düflünüldü. Bu kitap yukar da de inilen sorunlar ve döneminin siyasi tarihini anlatmaya dönük olarak haz rland. Kitap içerdi i dönemin genel bir kronolojisi olmaktan ziyade, ö rencilere ve tarih okuyucusuna temalar üzerinden dönemi anlatmay amaçlamaktad r. Bu yüzden verilen tarihi periyodun içerdi i bütün olaylar kronolojik olarak ele al nmam flt r. Bunun için gerek metin aralar nda ve gerekse ünitelerin sonunda verilen kaynak ve araflt rmalar n da okunmas ö rencinin bilgisini artt racak ve ufkunu açacakt r. Ayr ca burada ö rendi iniz siyasi tarih bilgileriniz ile bunlar n tamamlay c s olan Yenileflme Hareketleri ders kitab n birlikte okuman z Osmanl Tarihi ni bir bütünlük içinde anlaman za katk sa layacakt r. Bu vesile ile bütün ö rencilerimize baflar lar diler kitab n haz rlanmas nda katk da bulunanlara teflekkürlerimizi sunar z. Editörler Prof.Dr. Zekeriya KURfiUN Doç.Dr. Davut HUT

10 1OSMANLI TAR H ( ) Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; XVIII. yüzy l sonlar nda Osmanl Devleti nin genel durumunu aç klayabilecek, Frans z htilal ve Osmanl Devleti üzerindeki etkilerini çözümleyebilecek, Osmanl -Rus ve Avusturya aras ndaki mücadeleyi de erlendirebilecek, Osmanl Devleti nin d fl ittifaklara giriflmesini ve siyasi-diplomatik mücadelesini aç klayabileceksiniz. Anahtar Kavramlar Frans z htilal K r m Nizam- Cedid S cak Denizlere nmek Campo Formio Antlaflmas Grek ve Dakya Projeleri III. Selim II. Katerina Denge Politikas çindekiler Osmanl Tarihi ( ) XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( ) ÇÖZÜLME VE YEN DEN YAPILANMA SÜREC OLARAK XVIII. YÜZYIL OSMANLI DEVLET N N GENEL DURUMU FRANSIZ HT LALI VE OSMANLI DEVLET NE ETK LER OSMANLI-RUS VE AVUSTURYA SAVAfiLARI OSMANLI DEVLET N N TT FAK HAMLELER

11 XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( ) ÇÖZÜLME VE YEN DEN YAPILANMA SÜREC OLARAK XVIII. YÜZYIL XVIII. Yüzy l Gerileme Devri Midir? Osmanl tarihinin dönemsellefltirilmesinde, genelde Karlofça Antlaflmas (1699) ile Yafl Antlaflmas (1792) aras ndaki devir Gerileme Dönemi olarak tan mlan r. Ancak s naî, kültürel, sanatsal ve sosyal geliflmeleri d flar da b rakan, salt siyasi olaylar ve özellikle de savafllar n sonuçlar temel al narak yap lan bu klifleleflmifl tespitin çok gerçekçi olmad ve birçok soruyu cevaplamakta yetersiz kald aç kt r. Bu nedenle söz konusu devrin gerileme dönemi fleklinde de il, çözülme ve yeniden yap lanma devri olarak adland r lmas tarihsel gerçeklere çok daha uygundur. Osmanl lar aç s ndan XVII. yüzy l n en önemli askeri harekât olan Viyana Kuflatmas yla (1683) bafllayan ve dört ülkeyle on alt y ll k çok cepheli savafllara dönüflen süreç, devleti siyasi ve ekonomik anlamda ciddi bir biçimde y pratm flt. Osmanl Devleti XVIII. yüzy la, Karlofça Antlaflmas yla ilk defa toprak kayb yaflaman n getirdi i flaflk nl k ve endifleyle girmifltir. Sultan II. Mustafa n n ( ) Edirne ye çekilerek idari dizginleri hocas fieyhülislam Feyzullah Efendi ye teslim etmesi ve onun keyfi uygulamalar n n yaratt tepki, Edirne Vakas olarak an lan isyana yol açm flt r. syan sonras nda yaflanan taht de iflikli i ve Feyzullah Efendi nin feci bir biçimde katledilmesi, halktaki karamsarl ve idarecilere olan güvensizli i artt rm flt r. Bu karamsar atmosferin bir yans mas olarak ilk defa Osmanl hanedan na alternatif aray fllar ortaya ç kt. syan sonras nda Osmano ullar n n yerine K r m Hanlar veya Kânunî devrinin ünlü veziri Sokollu Mehmed Pafla n n torunlar brahimhanzâdeler in devleti yönetmeleri konusu dahi gündeme geldi. Ancak III. Ahmed ( ) in tahta ç kmas yla endifleler da l p siyasi ortam sakinlefltikten sonra, devletin temel politikas, bir mütareke (ateflkes) gibi de erlendirilen Karlofça ve stanbul Antlaflmalar (1700) yla kaybedilen bölgeleri geri almaya çal flmak oldu. Bu nedenle XVIII. yüzy l Osmanl lar aç s ndan Bat da Venedik, Rusya ve Avusturya, Do u da ise ran la yap lan birçok savafla sahne oldu. Bu arada gerek söz konusu savafllar n yaratt tahribat gidermek, gerekse ça n gerektirdi i siyasi, askeri, ekonomik ve sosyal alanla ilgili düzenlemeleri yapmak amac yla bu yüzy lda reform ( slahat) hareketlerine giriflildi. Edirne Vakas : 1703 y l nda ç kan, fieyhülislâm Feyzullah Efendi nin öldürülmesi, II. Mustafa n n tahttan indirilmesi ve yerine III. Ahmed in geçmesiyle sonuçlanan ayaklanmad r.

12 4 Osmanl Tarihi ( ) 1 Bir tarih kesitinin her bak mdan mutlak anlamda gerileme ya da ilerleme devri olmas mümkün müdür? MAKALE XVIII. yüzy l sadece siyasi aç dan de il, idari ve sosyal aç dan da önemli geliflmelere sahne olmufltur. Yüzy l n sonlar nda ve özellikle III. Selim devrinde ( ) ivme kazanacak olan askeri ve idari reform sürecinin motivasyonlar n ve haz rl k aflamas n bu dönemde aramak gerekir. Osmanl Devleti Venedik Cumhuriyeti nden Mora y almak amac yla 1715 te bafllatt savafla bir y l sonra Avusturya n n müdahil olmas yla, galip iken bir anda ma lup duruma düfltü. Ard ndan im- zalanan Pasarofça Antlaflmas n n (1718) sa lad bar fl ve sükunet ortam ndan yararlanarak SIRA Sultan S ZDEIII. Ahmed ve Sadrazam Nevflehirli Damad brahim Pafla n n deste iyle bafllat lan ve Lale Devri olarak an lan restorasyon dönemi ( ), lale ile sembolize edilen maddi kültüre yönelifl, Bat mimarisini, sanat ve zevkini tan ma çabalar ve Bat medeniyetinin üst yap kurumlar ndan s n rl adaptasyonlar yla farkl bir boyut kazand. Lale Devri, genelde zevk ve s n rs z e lence ifadeleri ile tan mlan r. Ancak bir K T A P ilk olarak geçici (muvakkat) elçi s fat yla 28 Çelebi Mehmed Efendi nin Paris e gönderilmesi ve önemli Avrupa merkezlerinin yak ndan takip edilmeye bafllanmas, brahim Müteferrika ve Said Mehmed Efendi nin gayretleriyle matbaan n kurulmas (1727), yeni kütüphanelerin aç lmas, Do u dan ve Bat dan yap lan edebi-bilim- sel tercümeler, Yalova da kâ t, stanbul da kumafl ve çini fabrikalar n n kurulmas, itfaiye teflkilat n n ilk ad m olarak tulumbac birli inin oluflturulmas, çiçek afl - s n n yayg nlaflt r lmas, sivil mimaride ve mekân tasar mlar nda yeni yönelimler, sanat ve edebiyat alan ndaki geliflmeler genelde ihmal edilir. Lale Devri: y llar aras nda Osmanl AMAÇLARIMIZ Devleti nde Bat etkisinde AMAÇLARIMIZ edebiyat, kültür, sanat ve mimaride yaflanan geliflmelere sonradan verilmifl K T isimdir. A P Ad n ünlü flairimiz Yahya Kemal koymufl, tarihçi Ahmet Refik (Alt nay) meflhur etmifltir. Lale Devri kavram n MAKALE daha iyi anlamak için flu makaleyi okuyunuz: Selim Karahasano lu (2008), Osmanl Tarih yaz m nda Lale Devri- Elefltirel Bir De erlendirme, Tarih ve Toplum Yeni Yaklafl mlar, VII, Eshâm sistemi: Osmanl Devleti nde y llar aras nda uygulanan iç borçlanma sistemidir. On iki y l süren Lale Devri dramatik bir flekilde son bulmufltur. Zira gelenekten sapman n meydana getirdi i rahats zl n ve statükocu çevrelerin iktidar hesaplar ndan beslenen tahriklerin yaratt Patrona Halil syan (1730), III. Ahmed in tahttan indirilmesine ve Sadrazam Nevflehirli Damad brahim Pafla n n katledilmesine yol açm flt r. syan n verdi i mesaj alan idareciler, sonraki dönemlerde reform ve de iflim projelerini, askeri alanla s n rl ve zorunlu bir de iflim program olarak tan mlad - lar ve uygulamalar nda çok hassas bir tav r sergilediler. I. Mahmud devrinde ( ) Humbarac Ahmed Pafla (Comte de Bonneval) n n katk lar yla topçu ve humbarac ocaklar n n Bat tarz nda slah, askeri mühendislik ve kurmayl k e itimi için ilk teknik e itim kurumu olarak Hendesehane nin aç lmas (1734); III. Mustafa devrinde ( ) Macar as ll Frans z subay Baron François de Tott ( ) gibi Bat l uzmanlar n koordinatörlü ünde Sürat Topçular Oca n n kurulmas, askeri-teknik konularla ilgili olarak tercüme faaliyetleri, harcamalarda tasarruf sa lamak amac yla eshâm sisteminin uygulamaya konmas ; I. Abdülhamid devrinde ( ) sürat topçular oca n n gelifltirilmesi, yeniçeri, humbarac ve la mc ocaklar n n slah, donanman n nitelikli subay ihtiyac n karfl lamak amac yla Deniz Harp Okulu (Mühendishane-i Bahrî-i Hümayun) nun aç lmas (1775) bu endifle ve tedbirin yans malar olarak de erlendirilmelidir. Reformlar n askeri ve nispeten

13 1. Ünite - XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( ) 5 mali alanla s n rl kalmas konusundaki tedirginlik, ancak III. Selim devrinde afl lacak ve radikal de iflim-dönüflüm dönemi bafllat labilecektir. OSMANLI DEVLET N N GENEL DURUMU Siyasi-Sosyal ve Ekonomik Panorama XVIII. yüzy l boyunca aral klarla süren Rusya, Avusturya ve ran savafllar n n yaratt sars nt lara ra men, bu dönemde Osmanl Devleti dünyan n en güçlü devletlerinden biri konumundayd. S n rlar : Asya da; Yemen-Arabistan Yar madas, Hint Okyanusu, Basra Körfezi, ran üzerinden geçip Kafkasya dan Anapa ya kadar; Avrupa da Dinyester (Turla) nehrinin bat k y lar ndan Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, S rbistan ve Arnavutluk u içine alacak flekilde devam ederek Avusturya ya dayan yor ve neredeyse Kuzey Afrika n n tamam n kaps yordu. Görüldü ü gibi üç k tada topraklar bulunan Osmanl Devleti; Karadeniz, Marmara, Ege Denizi ve K - z ldeniz e mutlak anlamda hâkim oldu u gibi, Do u Akdeniz de de söz sahibiydi. Ancak yüzy l n ikinci yar s nda bafllayacak olan y prat c yeni savafllar dönemi; devletin siyasi, askeri ve ekonomik iflleyiflinde büyük tahribata yol açacak ve co rafyas da yavafl yavafl küçülmeye bafllayacakt r. Osmanl Devleti nin s n rlar içinde yaflayan nüfus; rk, dil ve din bak m ndan farkl kökenlere sahip insanlardan olufluyordu. Devrin flartlar gere i halk; dini eksenli olarak Müslümanlar ve gayrimüslimler fleklinde iki ana gruba ayr lm flt. Devletin asli unsuru Müslüman Türklerdi. Devletin kurucusu, koruyucusu ve büyük oranda yöneticisi olan bu asli unsur, baflta askerlik olmak üzere as l yükü çeken ve do al olarak hâkim millet olman n ayr cal klar ndan yararlanan kesimi oluflturmaktayd. kinci grubu oluflturan gayrimüslimler ise farkl mezheplere mensup H ristiyanlar ve Musevilerden oluflmaktayd. XVIII. yüzy ldan itibaren millet fleklinde adland r lan bu dini cemaatler; kendi kültür, inanç ve adetlerine göre serbestçe yaflarlar, ticari faaliyetlerini mevcut kanunlar çerçevesinde yerine getirirlerdi. Millet Sistemi olarak adland r lan bu idari ve sosyal örgütlenme modelinde, her millet kendi inanç ve gelenekleri etraf nda ayr bir topluluk olarak tan mlanm flt r. Sistem esas olarak rk veya dil aidiyetine göre de il, din ve mezhep aidiyetine göre ifllemekteydi. Örne in Ermeniler tek bir ulus olarak de il, Gregoryen veya Katolik olarak iki farkl millet fleklinde tan mlanmaktayd. Askerlikten muaf tutulan gayrimüslimler, bu muafiyete karfl n cizye denilen ek bir vergi öderlerdi. Ticari ve hukuki haklar devlet güvencesinde olan bu gruplar, as rlar boyu adil bir biçimde yönetildiler. Ça dafl di er Avrupa devletlerinde etnik ya da dini mensubiyet hatta kendi içlerinde mezhep bak m ndan farkl olan unsurlara gösterilmeyen bu hoflgörü, Osmanl Devleti nin bir cihan devleti olmas n ve alt as r üç k tada hüküm sürmesini sa layan en önemli etkenlerden biri olmufltur. Millet Sistemi: Osmanl Devleti nde yaflayan ve özerk dini örgütlenmesi devlet taraf ndan resmen tan nm fl Müslüman olmayan topluluklar n idari, siyasi ve ekonomik anlamda ba l oldu u sistem. Cizye: slam devletlerinde askerlik yükümlülü ü bulunmayan gayrimüslim tebaan n erkek fertlerinden al nan bafl vergisidir. Osmanl tebaas n n etnik de il de dini temelli olarak tan nmas n n nedenleri neler olabilir? XVIII. yüzy l boyunca aral klarla süren Rusya, Avusturya ve ran savafllar n n yaratt sars nt lara ra men, Osmanl Devleti hala üç k taya yay lan co rafyas nda farkl uluslar bünyesinde bar nd ran dünyan n en güçlü devletlerinden biri konumundayd. Ancak 1768 sonras nda Rusya ve Avusturya ile bafllayacak olan y prat - c savafllar dönemi; devletin siyasi, askeri ve ekonomik iflleyiflinde büyük sorunlara yol açm flt r. Kesintili ve genelde iki cepheli olarak süren bu mücadele dönemi, 1789 da patlak veren Frans z htilal yla fakl bir boyut kazand. Osmanl toprakla- 2 AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ

14 6 Osmanl Tarihi ( ) r n paylaflmak isteyen iki müttefik devlet, ihtilal n dünya siyasi ve idari tarihini de- ifltirecek yeni fikirler yaymas karfl s nda kendilerini güvenceye almak istediklerinden, Avusturya 1791 de Zifltovi Antlaflmas n, Rusya ise 1792 de Yafl Antlaflmas n imzalayarak savafla son verdiler. Bu flekilde rahat bir nefes alan Osmanl Devleti ise bar fl ortam ndan yararlanarak kendi iç sorunlar na e ilme imkân elde etmifl oldu. XVIII. yüzy l n sonlar nda Osmanl Devleti uzun süreli savafllar n getirdi i siyasi-idari çalkant lar ve mali s k nt larla bo uflmaktayd. Merkezi otoritenin taflrada etkinli inin hayli azald bu dönemde ç kan iç ayaklanmalar (Da l syanlar ) ve Anadolu ile Rumeli de türemifl olan yerel güç odaklar (Ayanlar) siyasi ve sosyal aç dan ciddi s k nt lar yaratmaktayd. Rumeli de; flkodra da Mahmud Pafla, Silistre de Y l ko lu Süleyman A a ve Vidin de Pazvando lu Osman Pafla adeta yerel hanedanl klar kurmufllard. Öte yandan merkezin güç kayb na paralel olarak taflrada yerel güç odaklar n n hukuk sistemine de ç karlar do rultusunda müdahale etmeleri halk n devlete olan güvenini sarsmaktayd. Devletin dolayl vergi toplama sistemi olan iltizam usulünün kötüye kullan lmas, kad ve naiplerin de bu tür yolsuzluklara çanak tutmalar, adalet kavram n n ciddi bir biçimde yara almas na yol açm flt r. Osmanl Devleti nin giderek güç kayb ve iç sorunlar yla meflgul olmas ndan cesaret alan S rplar ve Karada l lar da ba ms zl klar n elde etmek amac yla silaha sar lm fllard. Merkeze daha uzak bölgelerden olan M s r da Kölemenler in ferman dinlemez tavr ve merkezin atad valilere kukla muamelesi yapmas, Arap yar - madas nda ise bir türlü önü al namayan Vehhâbi syan, ayn zamanda halife unvan n da tafl yan Osmanl padiflah n n siyasi ve dini otoritesini sorgulan r hale getirmiflti. Di er yandan, uzun süren savafllar n yaratt mali yük, merkezi otoritenin zay flamas nedeniyle toplanamayan vergilerin yaratt bütçe aç ve sonuçta halka daha fazla vergi ve angarya yüklenmesinden kaynaklanan s k nt lar; siyasi, askeri ve sosyal alandaki olumsuz tabloyu daha da kötülefltirmekteydi. III. Selim döneminde devletin içinde bulundu u ekonomik s k nt y gidermek için baflta padiflah olmak üzere, üst düzey devlet adamlar ndan zenginlere kadar, alt n gümüfl eflyan n sahiplerinden toplan p darphanede paraya çevrilmesi, bu dönemde hazinenin içinde bulundu u s k nt y gösteren çarp c bir örnek olarak kayda de erdir. Nizâm- Cedîd: III. Selim devrinde 1793 te bafllat lan idari, askeri ve mali reform program d r de Kabakç Mustafa syan ile son bulmufl, padiflah tahttan indirilmifltir. III. Selim in Tahta Ç k fl ve Reform Program III. Selim, amcas I. Abdülhamid in vefat üzerine 7 Nisan 1789 da tahta ç kt. Bu esnada 1787 de bafllam fl olan Osmanl -Rus ve Avusturya savafllar sürmekteydi. Padiflah n teflvik ve gayretleriyle, bafllang çta düflmandan intikam al naca yönünde oluflan iyimserlik, yenilgilerin sürmesiyle zamanla kötümserlik ve ümitsizli e dönüfltü. Yenilgiler zincirinin iflaret etti i en acil sorun olan ordunun Bat tarz nda slah, ard ndan da devlet ve toplum hayat n n ça n ihtiyaçlar na göre yeniden düzenlenmesi, III. Selim devrinin en önemli hedefleri olmufltur. Devlet ve ilim adamlar ndan, mevcut sorunlar n çözümüne iliflkin istenen raporlar ( slahat layihalar ) ve bu çerçevede Nizâm- Cedîd (Yeni Düzen) ad yla yürürlü e konan reform program, bu devirle tam anlam yla özdeflleflmifl iki terimdir. Ancak III. Selim in söz konusu Yeni Düzen i kurabilmesi için, her fleyden önce bar fl ve istikrar ortam na ihtiyac vard y l itibar yla son bulan Avusturya ve Rusya savafllar, Osmanl Devleti için bir anlamda soluklanmak ve kötü gidiflata son vermek için toparlanma f rsat vermifltir.

15 1. Ünite - XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( ) 7 Resim 1.1 Sultan Üçüncü Selim ( ) : Üçüncü Mustafa n n o ludur. Annesi Mihriflah Sultan d r. 24 Aral k 1761 de do du. yi bir e itim ald. fiiir ve musiki ile ilgilendi. lhami mahlas ile pek çok fliir yazd bir çok besteye imza att ve klasik Türk musikisinde baz makamlar icat etti. 7 Nisan 1789 da tahta geçti ve 29 May s 1807 tarihinde tahttan indirildi. Saltanat s ras nda pek çok yeniliklere baflvurdu ancak istedi i sonuçlar alamad. Kabri stanbul Laleli Camii avlusunda babas n n türbesindedir. III. Selim devrinde devletin; yukar da belirtilen nedenlerden ötürü siyasi, askeri ve ekonomik dengeleri bozulmufl durumdayd. XVII. ve XVIII. yüzy l boyunca Avrupa devletlerine karfl al nan yenilgiler ve büyük toprak kay plar, idari sistemde ve sosyal alanda slahat yap lmas n zorunlu k lmaktayd. Padiflah yap lacak yeniliklerin çerçevesini belirlemek amac yla yerli ve yabanc devlet adamlar ve fikir adamlar ndan bir anlamda çözüm reçeteleri olan slahat layihalar istedi. Çerçevesi bu flekilde belirlenen reform program n n model ülkesi ise Fransa idi. Nizam- Cedid program n n ilk ad m askeri alanda at lm fl ve 1793 te Bat tarz nda oluflturulan yeni talimli piyade birliklerine Nizam- Cedid Askeri (Muallem Bostanc tüfenkçileri) denilmifltir. Kurulan yeni ordu için Levent Çiftli i ve Selimiye deki k fllalar n inflas tamamland ktan sonra, Tophane, Taksim ve Kas mpafla da da teknik s n flar için yeni k fllalar infla edildi. Öte yandan yeni askeri teflkilatlanman n hazineye getirdi i mali yükü karfl lamak üzere râd- Cedîd Hazinesi ad yla yeni bir fon oluflturuldu. Askeri mühendislik ve kurmayl k e itimi vermek üzere Kara Harp Okulu (Mühendishane-i Berrî-i Hümayun) aç ld. Tersaneler ve baruthaneler elden geçirilerek, devrin ihtiyaçlar na cevap verebilecek hale getirildiler. Bat dan çok say da askeri uzman ve teknik dan flman davet edilerek ordu ve donanman n ça dafl normlara kavuflturulmas na çal fl ld. Askeri alanda at lan bu ad mlar, önemli Avrupa baflkentlerinde (Londra, Viyana, Berlin, Paris) daimi elçiliklerin aç lmas ve Bat literatüründen yap lan bilimsel ve edebi tercümeler takip etmifltir. III. Selim in zihnindeki reform program n n ufuklar çok daha genifl olmakla birlikte, muhafazakâr refleksler ve bunlar siyasi istismar arac na dönüfltüren statükocu devlet adamlar n n ç kar hesaplar, Nizam- Cedid program n n tam anlam yla hayata geçirilmesine f rsat vermemifltir. Söz konusu çevrelerin iflbirli i ve tahrikleriyle ç kan Kabakç Mustafa syan (May s 1807) III. Selim in önce tahttan indirilmesine sonra da katline yol açm flt r. Rusçuk Yârân olarak adland r lan reformcu devlet adamlar n n firar ve reform program n n ask ya al nmas yla, bu dönem de Lale Devri gibi dramatik bir biçimde son bulmufltur. Osmanl toplumunun reform giriflimlerine tepki göstermelerinin gerekçeleri nelerdir? 3

16 8 Osmanl Tarihi ( ) FRANSIZ HT LALI VE OSMANLI DEVLET Feodalite: (Derebeylik): Ortaça Avrupa s nda toprak egemenli ine dayanan federal bir siyasi-idari sistemdir. Toprak ve üzerindeki köylüler derebeyinin mal hükmündeydi. Aristokrasi: Avrupa da do ufltan kazan lan siyasi ve sosyal haklara dayan larak iktidar n soylular taraf ndan temsil edildi i sistemdir. Ayd nlanma: XVI. yüzy lda talya da bilim ve sanat alan ndaki geliflmelerle bafllayan süreç sonunda XVIII. yüzy l Avrupa s nda düflüncenin bütün bask lardan kurtularak akl n öncülü ünde ba ms zl a kavufltu u dönemin ad d r. htilal n Geliflimi ve Genel Sonuçlar Fransa, ihtilal öncesinde XVI. Louis (Lui) taraf ndan mutlak yetle yönetiliyordu. Versailles (Versay) Saray nda ihtiflam içinde yaflayan kral, monarflik idare tarz n n kendisine sa lad genifl yetkilerle nüfusun ço unlu unu oluflturan burjuva ve köylü s n f n görmezden gelerek asiller ve ruhban s n f n n ç karlar do rultusunda hareket etmekteydi. Ortaça Feodalitesi nden kalma al flkanl klar n belirledi i ekonomik ve sosyal duvarlar aras nda s k flan halk, aristokrasinin insaf na terk edilmifl durumdayd. Ticari ve zirai hayat n önemli unsurlar olan burjuva ve köylü s n f n n siyasi ve idari haklar bulunmad ndan yönetime kat lamamakta, buna karfl n a r vergiler ödemek ve orduda asker olarak hizmet etmek zorundayd lar. Farkl dini, siyasi ve ekonomik güç odaklar n n oluflturdu u Fransa y bir arada tutan en önemli ve birlefltirici unsur ise kraliyet kurumuydu. Yedi Y l Savafllar ( ) na Avusturya n n müttefiki olarak giren ve ngiltere ile Prusya ya ma lup olan Fransa, büyük kay plar yaflad. Savafllar sonras nda imzalanan Paris Antlaflmas yla (1763) Avrupa daki s n rlar n korumakla birlikte, Kuzey Amerika ve Hindistan daki sömürgelerini ngiltere ye b rakmak zorunda kalm flt. Bu durum Fransa n n aç k denizlerde ngiltere nin mutlak üstünlü ünü kabul etmesine ve sömürgecilik aç s ndan büyük darbe almas na yol açt. Ayr ca Yedi Y l Savafllar sonucunda yan bafl nda büyük bir Prusya n n kurulmas na göz yummak zorunda kald. ngiltere ve Prusya n n güçlenmesine karfl n Fransa n n büyük kay plar yaflamas, halkta yöneticilere karfl büyük bir tepki yaratm flt. Avrupa n n siyasi ve ekonomik dengesini de ifltiren bu durumu tekrar lehine çevirmek isteyen Fransa, f rsat kollamaya bafllad te Kuzey Amerika daki on üç ngiliz kolonisinin ayaklanmas, Fransa ya bu f rsat verdi. El alt ndan kolonilere silah ve mali destek veren Fransa, 1778 de Amerika ile bir ittifak antlaflmas imzalayarak, ba ms zl klar n kazan ncaya dek askeri destek verece ini vaat etti. Ard ndan spanya ve Hollanda y da yan na alan Fransa n n önderli inde ngiltere ile yap lan ve 1783 y l na dek süren savafllarda müttefikler galip geldi. Ancak bu sürecin sonunda umdu unu bulamayan Fransa, ekonomik anlamda çok yüklü bir fatura ödemek zorunda kald. Do al olarak, s n fl sosyal ve ekonomik yap da bu fatura sadece halka yans t ld. Bu nedenle halk n kral ve idarecilere duydu u güvensizlik, öfkeye dönüflmeye bafllad. Öte yandan ngiltere ve Amerika Birleflik Devletleri ndeki demokratik geliflmeler, Ayd nlanma düflünürlerinin [John Locke ( ), Montesquieu ( ), Voltaire ( ), Jean J. Rousseau ( ), Diderot ( )] özgürlük, demokrasi, eflitlik, kilise ve anayasal monarflilerle ilgili görüflleri ve yay nlar Frans z halk n derinden etkilemifltir. Bu fikirler, yüzy llar içinde ruhban s n f - n n monarfliyi kutsayarak yaratt mutlak iktidar alg s n n sorgulanmas na yol açm flt r. ktidar ve toplum iliflkilerindeki bu yeni alg ve muhalif unsurlar n a r vergi, hapis ve idam cezalar na çarpt r lmalar, halk n tepkisini zirveye tafl d. Sonuç olarak Fransa n n siyasi ve ekonomik eflitsizlik üzerine kurulmufl idari yap s ve halk n kendi haklar konusunda bilinçlenmesi Frans z htilal n (1789) yaratan en önemli etkenler olmufltur. Fransa XVIII. yüzy lda kat ld savafllar ve gereksiz harcamalar nedeniyle ciddi bir ekonomik s k nt ya girmiflti. XVI. Louis, bu durumun düzeltilmesi amac yla 1614 ten beri toplanmayan Eta Genaraux (Eta Jenerö) meclisini toplad (5 May s

17 1. Ünite - XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( ) 1789). Versailles Saray nda toplanan meclis; soylular, rahipler ve halk temsilcilerinden oluflan, ola anüstü flartlarda toplanan ve halk n flikâyetlerini krala aktaran bir arac kurul hükmündeydi. Halka yeni vergiler yükleyece i düflünülen bu mecliste yap lan görüflmeler s ras nda soylular, rahipler ve halk temsilcileri aras nda oylama sistemi yüzünden anlaflmazl k ç k nca meclisin çal flmalar ask ya al nd. Bunun üzerine halk temsilcileri 20 Haziranda bu meclisi Ulusal Meclis ilan ederek, anayasa haz rlan ncaya dek çal flmalar n sürdürme karar ald lar. 9 Temmuzda kendisini Kurucu Meclis ilan eden bu kurulun giderek ihtilalc bir tehdide dönüflmesi üzerine, aristokratlar ve kral n meclisi da taca söylentileri yay ld. Bunun üzerine muhalifler halk n da yo un deste iyle, mutlak yetin sembolü haline gelmifl olan Bastille Hapishanesi ni basarak mahkûmlar serbest b rakt lar (14 Temmuz 1789). Ard ndan da Paris Belediyesi ni ele geçirerek Commune ad yla yeni bir flehir yönetimi ve kral n muhaf zlar na karfl ulusal orduyu kurduklar n ilan ettiler. syan k sa sürede tüm Fransa ya yay ld ve halk temsilcileri yeni bir anayasa yapmak için kurucu meclisi resmen oluflturdular. Meclisin çal flmalar sonucunda asillerin ve ruhban s n f n n ayr cal klar na son verilerek nsan ve Vatandafl Haklar Bildirgesi ilan edildi (28 A ustos 1789). Haz rlanacak anayasan n bafl taraf na konulmak üzere haz rlanan bu bildirgeyle: Her insan n do ufltan hür ve di erleriyle eflit oldu u, sorgulanamaz haklar bulundu u, siyasi iktidar n mutlak manada halka ait oldu u, bu nedenle sadece milletin seçti i temsilcilerin yönetme hakk bulundu u ve milletin, temsilcilerini denetleme hakk n n hiçbir zaman elinden al namayaca ilan edilmifltir. Böylece Fransa da Absolutizm e ve feodaliteye dayanan, di er bir ifadeyle s n fl siyasi, sosyal ve ekonomik aç dan eflitsizli e dayanan eski sistemin yerine kurulacak yeni bir siyasi ve sosyal düzenin temel ilkeleri ilan edilmifltir. ktidar ve temsil tan mlar n, dolay s yla siyasi-idari denklemi radikal bir biçimde de ifltiren bu manifestonun ard ndan yeni bir anayasa haz rlanarak (14 Eylül 1791) kral n yetkileri k s tland ve meflrutiyet yönetimine geçildi. 21 Eylül 1792 de Cumhuriyet rejiminin ilan edilmesi önemli bir dönüm noktas oldu. Ard ndan XVI. Louis ve daha sonra da efli Maria Antoinette idam edildiler. Frans z htilal n n yaratt siyasi çalkant ve sistemin yeni esaslar çerçevesinde düzenlenmesi (Direktuvar ve Konsüllük dönemleri) Napoléon Bonaparte n 1804 te imparator seçilmesine ve böylece Birinci mparatorluk Dönemi nin bafllamas na dek sürmüfltür. Frans z htilal n n genel sonuçlar flu flekilde özetlenebilir: - Fransa da feodalite y k ld ve vatandafllar aras nda eflitlik ilkesi kabul edildi. - Millet egemenli i fikri yayg nlaflarak mutlak monarflilerin y k labilece i anlafl ld. - nsan haklar, demokrasi, eflitlik, kardefllik ve milliyetçilik fikri yay lmaya bafllad. - Milliyetçilik ak m n n etkisiyle çok uluslu devletlerde bafllayan ba ms zl k hareketleri sonucunda imparatorluklar y k ld, yerine ulus devletler kurulmaya baflland. - Frans z ihtilal ; baflta iktidar, devlet ve toplum iliflkileri olmak üzere yaratt - yeni siyasi ve sosyal de iflimler ve bu geliflmelerin Avrupa dan bafllayarak tüm dünyay etkileyen yeni olaylar n kayna olmas bak m ndan Yak n Ça n bafllang c olarak kabul edilmifltir. Frans z htilal, yaratt sonuçlar bak m ndan günümüz dünyas n etkilemeye devam etmektedir. htilal n yafland dönemde Avrupa da çok uluslu ve mutlak - yetle yönetilen devletler mevcuttu. Avusturya, Prusya, ngiltere ve spanya dan 9 Absolutizm (Mutlak Monarfli): Hükümdar yetkilerinin kanun s n rlamas olmadan mutlak ve keyfi bir biçimde kullan ld idare tarz d r. Fransa Kral XIV. Louis nin ( ) Devlet Benim ifadesi Absolutizm in en k sa tan m d r.

18 10 Osmanl Tarihi ( ) oluflan bu devletler, ihtilal n getirdi i fikirleri siyasi aç dan tehlikeli gördüklerinden Fransa yla iliflkilerini kopard lar ve bunun sonucunda y llar aras nda htilal Savafllar olarak adland r lan mücadele dönemi bafllad. Bab âli (Yüce Kap ): Bafllang çta Pafla Kap s ve sadaret makam için, bakanl klar n kurulmas ndan sonra da Osmanl Hükümeti anlam nda kullan lan bir tabirdir. Frans z htilal n n Osmanl Devleti ne Etkileri Kökleri XVI. yüzy l ortalar na kadar giden Osmanl -Fransa iliflkileri, genel anlamda Frans z htilal na dek dostane bir çizgide devam etmifltir. Sonraki yüzy llarda Osmanl Devleti, Rusya ve Avusturya ya karfl bir denge unsuru olarak gördü ü Fransa yla iliflkilerini siyasi, askeri ve ekonomik anlamda gelifltirmifl ve ilk kez 1536 da ticari imtiyazlar (kapitülasyonlar) bu ülkeye vermiflti ta daimi hale getirilen bu ayr cal klar sayesinde Fransa Osmanl Devleti nden önemli siyasi ve ekonomik ç karlar elde etmiflti. htilal n patlak verdi i 1789 y l nda Osmanl taht na oturan III. Selim in, flehzadeli inden itibaren tasarlad reform program n n model ülkesi de yine Fransa yd. Frans z htilal patlak verdi i s rada, Osmanl Devleti Rusya n n siyasi emellerini gerçeklefltirme yönündeki giriflimleriyle 1787 de bafllam fl olan savaflla meflguldü. Bu dönem ayn zamanda, Çariçe II. Katerina n n Avusturya Kral Josef le ittifak kurma çabalar na h z verdi i ve Osmanl Devleti nin topraklar n paylaflma planlar olan Grek ve Dakya Projeleri nin gündeme geldi i bir dönemdi. Bâb âli bafllang çta, ihtilal öncesi ve sonras ndaki geliflmeleri di er Avrupa devletleri gibi Fransa n n iç sorunu olarak de erlendirmifltir. Öte yandan Osmanl idarecileri, SIRA Bat S ZDE monarflileriyle karfl laflt r ld nda siyasi ve sosyal anlamda adil bir yönetime sahip olduklar n düflündüklerinden, ihtilal n sloganlar olan hürriyet, eflitlik ve kardefllik gibi kavramlar n siyasi sonuçlar ndan endifle duymad lar. Henüz iletiflim araçlar n n ve ulafl m imkânlar n n s n rl oldu u bu dönemde, Fran- sa n n co rafi bak mdan uzak bir ülke oluflu, Bab âli nin geliflmelere serinkanl bir biçimde yaklaflmas nda etkili olan bir di er etkendi. Bu dönemin ulafl m ve iletiflim imkânlar göz önünde bulunduruldu unda, Fransa gerçekten Osmanl Devleti için uzak bir ülkedir. Bu nedenle Frans z htilal n n yayd temel fikirlerin ve dolay s yla yaratt kaosun Osmanl co rafyas na sirayet edece ine ihtimal verilmemifltir. AMAÇLARIMIZ htilal n Osmanl Devleti ne etkileri, genel anlamda olumsuzdu. Öncelikle alt AMAÇLARIMIZ çizilmesi gereken fley, Avrupa baflkentlerinde ikamet elçilikleri (daimi elçilik) bulunmayan Osmanl Devleti nin Fransa daki geliflmeleri dolayl ve ikincil kaynaklardan takip etmifl K T olmas d r. A P Bu nedenle çok sa l kl, ayr nt l ve eflzamanl bilgi ak - K T A P fl ndan ve iyi iflleyen diplomatik kanallardan söz etmek mümkün de ildir. Bu nedenle Bab âli nin geliflmelere duyars z ve tepkisiz kald fleklindeki de erlendirmeler gerçekçi de ildir. Her fleyden önce, baflta milliyetçilik olmak üzere ihtilal n yayd fikirlerin, çok uluslu yap ya sahip Osmanl Devleti nde sempatiyle karfl lanmas beklenemezdi. Frans z htilal Osmanl Devleti üzerinde k sa ve uzun vadeli etkilere yol açm flt r. K sa vadeli etkisi; özellikle Campo Formio Antlaflmas yla (1797), Fransa n n Dalmaçya ve Yedi Ada k y lar nda Osmanl Devleti yle s n r komflusu olmas ndan sonra bölgede h zla yay lan az nl k isyanlar d r. S rplar ve Rumlar aras nda Avrupal devletlerinin de tahrik ve destekleriyle h zla örgütlenen ba ms zl k hareketleri sonucunda toprak kay plar yafland. Uzun vadeli etkileri ise ihtilal n yayd insan haklar, eflitlik, özgürlük, hukukun üstünlü ü gibi fikir ve düflünceler, Osmanl ay-

19 1. Ünite - XVIII. Yüzy l Sonlar nda Osmanl Devleti ( ) 11 d nlar n etkileyerek Tanzimat Ferman (1839) ve I. Meflrutiyetin (1876) ilan n haz rlam flt r. htilal n siyasi iliflkiler ba lam nda etkilerine gelince; 1792 y l nda Fransa n n yeni rejimini korumak ve siyasi ç kar hesaplar yla ihraç etmek üzere do al s n rlar n n d fl nda savafllara giriflmesi üzerine, Osmanl Devleti tarafs zl n ilan etmiflti. Bu arada Fransa n n Avusturya ve Rusya y ma lup etmesi, Osmanl lar taraf ndan sempatiyle karfl land. Bununla birlikte Bab âli, Fransa n n srar na ra men ihtilal rejimini tan makta acele etmedi. Çünkü sebepleri ve sonuçlar bak m ndan Avrupa n n bir iç sorunu gibi de erlendirdikleri ihtilal rejimini, öncelikle Avrupal devletler tan mal yd. Bu nedenle Bab âli, kraliyet ve cumhuriyet yanl lar na karfl tarafs zl n ilan ederek diplomatik geliflmeleri izlemeye koyuldu. Yine bu politik çizginin bir yans mas olarak, Avrupal devletlerin Fransa ya karfl kurduklar koalisyonlara da kat lmad. Fransa n n, Haziran 1793 te Bab âli yi cumhuriyet hükümetini tan mas ve müttefik s fat yla savafla girmek konusunda ikna etmek amac yla gönderdi i elçi Descorches un (Dekorfl) un çabalar da sonuçsuz kald. Bab âli nin bu konudaki kararl tavr, Kas m 1794 te Prusya-Fransa görüflmelerinin bafllamas - na dek sürdü. Osmanl Devleti bu diplomatik temas, Prusya n n Fransa daki cumhuriyet rejimini at lacak tan nmas fleklinde yorumlayarak ve 11 Haziran 1795 te elçi Verninac kabul ederek Fransa n n yeni rejimini resmen tan m fl oldu. Fransa, özellikle Napoléon (Napolyon) Bonaparte döneminde Frans z htilal n n getirdi i eflitlik, demokrasi ve milliyetçilik sloganlar n, düflman olarak gördü- ü devletleri parçalamak için bir koz olarak kullanm flt r. Her millete bir devlet slogan yla çevresindeki ülkeleri parçalayarak hâkimiyet sahas n geniflletmek isteyen Fransa, bu siyasi söylemi temel insan haklar ve özgürlüklerin teminat olarak göstermekten kaç nmam flt r. Yine ayn amaçla özgürlük ve eflitlik söylemlerini, M s r n iflgali sürecinde ( ) meflruiyet gerekçesi olarak kulland bilinmektedir. Bat l büyük devletler, Frans z ihtilal ve sonras nda yaflanan savafllarla bozulan Avrupa n n siyasi dengesini yeniden kurmak için 1815 te Viyana da bir kongre düzenlediler. Avusturya arflidükü Prens Metternich (Meternih) in SIRA baflkanl nda S ZDE düzenlenen Viyana Kongresi sonucunda, Metternih Sistemi ad verilen yeni siyasi il- keler üzerinde uzlafl ld. Buna göre; Avrupa n n herhangi bir yerinde ayaklanma meydana geldi inde, kongreye kat lan ülkeler birlikte hareket ederek isyan derhal bast racaklard. htilal n getirdi i ve yayg nlaflt rd siyasi söylem ve eylemlere hayat hakk tan mamay esas alan Metternih Sistemi nin, k sa süre sonra Osmanl ya karfl ayaklanan Rumlara karfl (Mora syan ) uygulanmamas bir yana, aç ktan desteklenmesi kongre kararlar n n, çok uluslu güçlü Avrupa devletlerinin kendilerini güvenceye alma çabas ndan baflka bir amaç tafl mad n göstermifltir. Frans z htilal na karfl Viyana Kongresi kararlar çerçevesinde hareket eden ve topraklar nda düzeni sa lamak için gerekti inde bask ve fliddet uygulamaktan çekinmeyen devletler, yine de ba ms zl k talepleri içeren hareketleri engelleyemediler. htilal n getirdi i fikirler 1820 li y llardan itibaren giderek ivme kazanarak AMAÇLARIMIZ 1830 ve 1848 y llar ndan itibaren büyük isyan dalgalar na yol açm flt r. AMAÇLARIMIZ Tuncer, Hüner (1996), Metternich in Osmanl Politikas ( ), K Ankara. T A P K T A P

20 12 Osmanl Tarihi ( ) OSMANLI-RUS VE AVUSTURYA SAVAfiLARI Osmanl Devleti ni Paylafl m Projeleri Rusya, Çar I. Petro döneminde ( ) gerçeklefltirdi i idari ve askeri reformlar sayesinde güçlenmifl ve Avrupa siyasetinde önemli bir aktör olmas n sa layacak siyasi hedefler koymufltu. Bu siyasi ajandan n en önemli bafll klar ; Orta Avrupa ya geçifl aç s ndan stratejik önemi olan Lehistan (Polonya) üzerinde hâkimiyet tesis etmek, Slav kökenli uluslarla yak n iliflkiler kurmak, Ortodokslar koruma alt na almak, K r m a yerleflmek suretiyle Karadeniz de ve Bo azlarda egemenlik kurup Ege ve Akdeniz havzas na aç lmak, di er bir ifadeyle s cak denizlere inmekti. Rusya n n dünya siyasetinde söz sahibi olabilmesinin bir di er unsuru da Balt k Denizi üzerinden s cak denizlere inmekti. Bu hedefin önündeki en önemli engel olan sveç le yapt Poltova Savafl (1709) n kazan nca, projenin ikinci ad m olarak Osmanl co rafyas na yönelme karar ald lar. Bu ba lamda Ruslar n Eflak- Bo dan (Memleketeyn) beylerini Bab âli ye karfl k flk rtmalar ve Poltava da yendikleri sveç Kral XII. Karl (Charles, Demirbafl fiarl) takip bahanesiyle Osmanl s - n rlar n ihlal etmesiyle bafllayan Prut Savafl (1711) nda Osmanl lar n galip gelmesi, bu plan n bir süre rafa kald r lmas na sebep oldu. Prut zaferi Osmanl lar n Karlofça Antlaflmas yla (1699) kaybettikleri topraklar geri alma ümidini güçlendirirken, devletin sars lm fl olan prestijini düzeltmek aç - s ndan da önemliydi. Rusya sonraki dönemlerde de yukar da de inilen siyasi emellerini gerçeklefltirmek için farkl gerekçelerle Osmanl Devleti yle defalarca savaflt. Genelde Avusturya ile ittifak yap larak aç lan bu savafllarda, Bab âli kimi zaman Fransa n n arabuluculu uyla nefes alabildi. Ancak bu siyasi arabuluculuk ve des- tek karfl l nda Fransa ya verilmifl olan geçici kapitülasyonlar n daimi hale getirilmesi (1740) ve Kudüs teki kutsal yerlere dair verdi i di er ayr cal klar, ileride d fl politikas n ve ekonomisini olumsuz yönde etkileyecektir. Kapitülasyonlar n zamanla Osmanl Devleti nin aleyhine dönüflmesinin nedenleri neler 4 olabilir? Rusya n n geleneksel politikas olan Balkanlar veya Bo azlar üzerinden s cak denizlere inme hedefinin gerçekleflmesi, Karadeniz ve Avrupa da iki önemli üssün elde edilmesini zorunlu k lmaktayd. Bu iki kilit nokta, K r m ve Lehistan idi. Görünürde SIRA Lehistan S ZDEmeselesinden ç kan savafl esnas nda Çeflme de Osmanl donanmas n yakan (1770) ve kazan mlar n I. Abdülhamid devrinde Küçük Kaynarca Antlaflmas (1774) yla tescil ettiren Rusya, ikinci hedefi olan K r m a yöneldi. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P Bu konuda daha K Tfazla A Pbilgi için flu kitab okuyunuz: Osman Köse, (2006), 1774 Küçük Kayarca Antlaflmas, Ankara. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P Çariçe II. Katerina ( ), Rusya n n geleneksel siyasi emellerini gerçeklefltirmek konusunda I. Petro ve takipçilerinden çok daha tutkuluydu. K r m a sahip olan ve bu bölgeyi Osmanl Devleti ne karfl yap lacak askeri harekât n üssü K T A P haline getiren II. Katerina, Bizans n canland r lmas n ve Osmanl topraklar n n paylafl lmas n hedefleyen ve Grek ve Dakya ad yla an lan siyasi projeler haz rlad. Bu ba lamda, Osmanl -Rus Savafl esnas nda önce Prens Potemkin fiark (Do-

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ 1. Osmanlı İmparatorluğu nun Gerileme Devrindeki olaylar ve bu olayların sonuçları göz önüne alındığında, aşağıdaki ilişkilerden hangisi bu devir için geçerli

Detaylı

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye

Detaylı

Umman Tarihinin Dönüm Noktalar

Umman Tarihinin Dönüm Noktalar Umman Ülke ad : Umman Sultanl Eski ad : Maskat ve Umman Yüzölçümü: 212.460 km. Sahil fleridi: 2.092 km. Resmî Dili: Arapça ( ngilizce, Baluchi, Urdu) Din: Müslümanl k, Hinduizm Nüfus: 2.622.198 (Temmuz

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m

Detaylı

Gazi Osman. Tarih yazan. Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, 187778 deki Osmanl -Rus Savafl

Gazi Osman. Tarih yazan. Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, 187778 deki Osmanl -Rus Savafl Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Tarih yazan Gazi Osman Pafla Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, 187778 deki Osmanl -Rus Savafl s ras nda Türk askerinin yazd

Detaylı

Avrupal lara Kremal Kahve ile Çikolatal Kahveyi Kim Ö retti?

Avrupal lara Kremal Kahve ile Çikolatal Kahveyi Kim Ö retti? Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Avrupal lara Kremal Kahve ile Çikolatal Kahveyi Kim Ö retti? Bütün Dünya da yazmaya bafllad m ilk y llarda, Kraliçe Marie Antoinette in, Frans z Devrimi s ras nda, Ekmek

Detaylı

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) YAT 1/11/85. Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r.

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) YAT 1/11/85. Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r. ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (Yard mc tercüme metin) 1/11/85 YAT Bu sigorta ngiliz Yasa ve Uygulamas na ba l d r. 1. TEHL KELER Bu sigorta, her zaman burada gönderme yap lan istisnalara ba l olarak,

Detaylı

NTERNET ÇA I D NAM KLER

NTERNET ÇA I D NAM KLER Mustafa Emre C VELEK NTERNET ÇA I D NAM KLER www.internetdinamikleri.com STANBUL-2009 Yay n No : 2148 letiflim Dizisi : 55 1. Bas m - stanbul - Haziran 2009 ISBN 978-605 - 377-066 - 4 Copyright Bu kitab

Detaylı

ALBARAKA TÜRK. Faizsiz Kazanç

ALBARAKA TÜRK. Faizsiz Kazanç OSMANLI DEM RYOLLARI ' takvimi, Albaraka Türk ün kültürümüze kazand rd Hicaz Demiryolu Foto raf Albümü nden derlenen foto raflardan oluflturulmufltur. Osmanl Devleti 19. yüzy l n ikinci yar s ndan itibaren,

Detaylı

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER I MURAT YÜKSEL FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER III DR. MURAT YÜKSEL Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Görevlisi FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER IV Yay

Detaylı

OSMANLI TARİHİ ( )

OSMANLI TARİHİ ( ) OSMANLI TARİHİ (1789-1876) TAR212U KISA ÖZET DİKKAT Burada ilk 4 sahife gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 1 1.ÜNİTE XVIII. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Devleti (1789-1801)

Detaylı

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl)

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl) I Dr. Leyla ÇAKICI GERÇEK Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Alapl MYO Ö retim Üyesi GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl) II Yay n No : 2323 Hukuk Dizisi : 1151 1. Bas - Eylül 2007 - STANBUL 2. Bas - Ekim

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE

TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE Prof. Haberal dan Yeni Bir Uluslararas At l m: TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE Dünyan n dört bir yan ndan yüzlerce biliminsan Prof. Dr. Mehmet Haberal taraf ndan kurulan Türk Dünyas Transplantasyon

Detaylı

3. İnşaat Mühendisliği eğitimi : İnşaat mühendisliği veya genelde mühendislik eğitimi için başlangıç noktası olarak 1747 yılı kabul edilmektedir.

3. İnşaat Mühendisliği eğitimi : İnşaat mühendisliği veya genelde mühendislik eğitimi için başlangıç noktası olarak 1747 yılı kabul edilmektedir. 3. İnşaat Mühendisliği eğitimi : İnşaat mühendisliği veya genelde mühendislik eğitimi için başlangıç noktası olarak 1747 yılı kabul edilmektedir. Bu tarihte Fransa da mühendis Jean Rodolphe Perronet e

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas 1 Prof. Dr. Yunus Kishal Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri 4. Bas Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli leri

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de KURUMLARDAN ELDE ED LEN KAR PAYLARININ VERG LEND R LMES VE BEYANI Necati PERÇ N Gelirler Baflkontrolörü I.- G R fi T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de flirketlerce

Detaylı

S V L TOPLUM, YEREL YÖNET MLER VE GENÇL K AB ÜYEL YOLUNDA" S V L TOPLUMLA D YALOG TOPLANTISI 4 SONUÇ B LD RGES 11 ARALIK 2010, STANBUL

S V L TOPLUM, YEREL YÖNET MLER VE GENÇL K AB ÜYEL YOLUNDA S V L TOPLUMLA D YALOG TOPLANTISI 4 SONUÇ B LD RGES 11 ARALIK 2010, STANBUL S V L TOPLUM, YEREL YÖNET MLER VE GENÇL K AB ÜYEL YOLUNDA" S V L TOPLUMLA D YALOG TOPLANTISI 4 SONUÇ B LD RGES 11 ARALIK 2010, STANBUL "Sivil Toplum, Yerel Yönetimler ve Gençlik AB Üyeli i Yolunda Sivil

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Genel Yay n S ra No:148 2009/14 Cep Kitapl : XLV. Yay na Haz rlayan Av. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun. Kapak Can Eren

Genel Yay n S ra No:148 2009/14 Cep Kitapl : XLV. Yay na Haz rlayan Av. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun. Kapak Can Eren Genel Yay n S ra No:148 2009/14 Cep Kitapl : XLV ISBN No: 978-99-44-234-22-1 Yay na Haz rlayan Av. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun Kapak Can Eren Tasar m / Uygulama Referans Ajans Tel: +90.212 347 32 47

Detaylı

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR 3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR 423 424 3. Salon Paralel Oturum XII - Sorular ve Cevaplar OTURUM BAfiKANI (Ali Metin POLAT) OTURUM BAfiKANI - Gördü ünüz gibi son derece demokratik bir yönetim

Detaylı

Ekonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2

Ekonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2 Atütürk ün Dünyas Cengiz Önal Ekonomik kalk nma, Türkiye'nin özgür, ba ms z ve daima daha kuvvetli olmas n n ve müreffeh bir Türkiye idealinin bel kemi idir. Tam ba ms zl k ancak ekonomik ba ms zl kla

Detaylı

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler 1 TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araflt rma ve Uygulama Merkezi 2003

Detaylı

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B 1- XIX. ve XX. yüzyılın başlarında. Osmanlı. Devleti her alanda çöküntü içinde olmasına karşılık, varlığını ve bağımsızlığını uzun süre korumuştur. Bu durumun en önemli nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 0. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI. OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞU (00-5). XIV. yüzyıl başlarında Anadolu, Avrupa ve Yakın

Detaylı

YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES

YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES mral DURAN* I- G R fi Anayasa Mahkemesi taraf ndan verilen bir Karar ile 5479 say l Gelir Vergisi Kanunu, Amme Alacaklar n n Tahsil

Detaylı

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL D ü n y a Ü n i v e r s i t e l e r S e r v i s i Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL BAfiLANGIÇ nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 40. y ldönümünde 6-10 Eylül tarihleri

Detaylı

OSMAN HAMDİ BEY ÜLKEMİZE MÜZECİLİK

OSMAN HAMDİ BEY ÜLKEMİZE MÜZECİLİK OSMAN HAMDİ BEY ÜLKEMİZE MÜZECİLİK 2009 8.SINIF SBS SINAV SORUSU 6. Yukarıdaki tablo 1906 yılında Osman Hamdi Bey tarafından yapılmıştır. Tablonun adı Kaplumbağa Terbiyecisi dir. Bu tabloyla ilgili aşağıdaki

Detaylı

Duhanc Hac Mehmet Sok. No: 35 Küçükçaml ca Üsküdar - stanbul

Duhanc Hac Mehmet Sok. No: 35 Küçükçaml ca Üsküdar - stanbul Yay n no: 07 Sohbet : 01 stanbul 2008, 1. Bask ISBN 978-975-8757-08-4 Editör: Necdet Y lmaz Hadis Tahriçleri Süleyman Sar Kitap konsept ve tasar m : GNG TANITIM Kitap iç uygulama: TN LET fi M Bask : Acar

Detaylı

SOSYAL S GORTALAR VE GENEL SA LIK S GORTASI KANUNLARI VE GERÇEKLER SEMPOZYUMU

SOSYAL S GORTALAR VE GENEL SA LIK S GORTASI KANUNLARI VE GERÇEKLER SEMPOZYUMU SOSYAL S GORTALAR VE GENEL SA LIK S GORTASI KANUNLARI VE GERÇEKLER SEMPOZYUMU 26-27.01.2007 stanbul Üniversitesi Merkez Bina Doktora Salonu stanbul Barosu stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi STANBUL BAROSU

Detaylı

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ?

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? Yahya ARIKAN* Günümüzde; finansal anlamda ülkeleraras s n r n ortadan kalkmas, teknolojinin geliflimi ve bilgi toplumunun s n rs z imkânlar ile zaman ve mekân

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 017-018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı 1. 1. XIV. yüzyıl başlarında

Detaylı

STRATEJ K V ZYON BELGES

STRATEJ K V ZYON BELGES STRATEJ K V ZYON BELGES BEYAZ K TAP S UNUfi Sivil toplum; demokrasi, insan haklar ve hukuk devleti kavramlar n n yerleflmesiyle ilgili taleplerden ekonomiyle ilgili endiflelere kadar sosyal yaflama dair

Detaylı

Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan

Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan Prof. Dr. Ayfle Nur BERZEK Marmara Üniversitesi..B.F. Ticaret Hukuku Ana Bilim Dal Baflkan F KR VE SINAÎ HUKUK MEVZUAT I - Kanunlar - Kanun Hükmünde Kararnameler - Yönetmelikler - Tüzükler - Uluslararas

Detaylı

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Adana Eriflkin Kemik li i Nakil ve Hücresel Tedavi Merkezi, Türkiye

Detaylı

MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT

MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT I MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT HARUN HAKAN BAŞ Ankara 2009 II Yay n No : 2195 Hukuk Dizisi : 1031 1. Bas Eylül 2009 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-113 - 5 Copyright Bu kitab n

Detaylı

ABD NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ

ABD NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ ABD NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ 1215 yılında Magna Carta ile Kral,halkın onayını almadan vergi toplamayacağını, hiç kimseyi kanunsuz olarak hapse veya sürgüne mahkum etmeyeceğini bildirdi. 17.yüzyıla

Detaylı

Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Ermeni Soyk r m Propagandas n Nas l Susturdu?

Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Ermeni Soyk r m Propagandas n Nas l Susturdu? OTOPS Cengiz Özak nc 77 y l sonra ilk kez yay mlanan belgelerle Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Ermeni Soyk r m Propagandas n Nas l Susturdu? Y l, 1933. Ermeni Tehciri nin üzerinden 18 y l geçmifl;

Detaylı

Türk Üniversite Mezunlar Birli i, Makedonya

Türk Üniversite Mezunlar Birli i, Makedonya 287 MAKEDONYA E T M S STEM NDE TÜRKLER N KADRO SORUNU VE GET R LEN ÖNER LER Bayramali LUfi Türk Üniversite Mezunlar Birli i, Makedonya Genel olarak Makedonya ve Nüfus Da l m Güneybat Avrupa da Balkan yar

Detaylı

Y eni 5520 say l Kurumlar Vergisi Kanunumuz ile yeni bir kavram Kontrol

Y eni 5520 say l Kurumlar Vergisi Kanunumuz ile yeni bir kavram Kontrol mali ÇÖZÜM 115 5520 SAYILI YEN KURUMLAR VERG S KANUNU LE GET R LEN KONTROL ED LEN YABANCI KURUM KAZANCI NE DEMEKT R? Mesut KOYUNCU Maliye Bakanl Eski Hesap Uzman A-Genel Bilgi: Y eni 5520 say l Kurumlar

Detaylı

ÜN TE I. EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S. 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi. 2. Yenileflme Dönemi. Özet.

ÜN TE I. EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S. 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi. 2. Yenileflme Dönemi. Özet. ÜN TE I EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi 2. Yenileflme Dönemi Özet Test I 1 + BU BÖLÜMÜN AMAÇLARI Bu üniteyi çal fl p bitirdi inizde; *

Detaylı

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman Ö RETMEN ÖZ DE ERLEND RME FORMU K fi L K ÖZELL KLER flimi seviyorum. Sab rl y m. Uyumluyum. fl birli ine aç m. Güler yüzlüyüm. yi bir gözlemciyim. yi bir planlamac y m. Çocuklara, ailelere, meslektafllar

Detaylı

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/201203... 1 of 5 6 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28225 Atatürk Üniversitesinden: YÖNETMELİK ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ASTROFİZİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Detaylı

Tarihimizde Kuzey Afrika n n unutulan yeri

Tarihimizde Kuzey Afrika n n unutulan yeri Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Tarihimizde Kuzey Afrika n n unutulan yeri Kuzey Afrika da, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas kapsayan bölgeye Ma rip ad verilir. as n d fl nda, söz konusu ülkelerin tarihinde

Detaylı

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Muş Alparslan Üniversitesi Uzaktan

Detaylı

JOHN DEWEY DEN ATATÜRK E Ö RENC ANDI VE YURTTAfiLIK

JOHN DEWEY DEN ATATÜRK E Ö RENC ANDI VE YURTTAfiLIK Otopsi Cengiz Özak nc JOHN DEWEY DEN ATATÜRK E Ö RENC ANDI VE YURTTAfiLIK Amerikan And : Herkes için adalet ve özgürlükle bölünmez tek ulusa dayanan Cumhuriyet e ve bayra ma ba l olaca ma and içerim. Yer

Detaylı

.. 95. Çeviren: Dr. Almagül sina

.. 95. Çeviren: Dr. Almagül sina .. 95 Türkiye ile Kazakistan: Karfl l kl Kazan mlara Dayal Bir flbirli i Bektas Mukhamejanov * Çeviren: Dr. Almagül sina Kazakistan ba ms zl n kazand ndan itibaren, d fl politika stratejisinde çok yönlü

Detaylı

MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI

MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI 33 34 1 Projenin Tan t m ve Proje Kat l mc Baflvurusu SMMMO Yönetim Kurulu nca onaylanan SMMMO Meslek Mensubu Kurumsallaflma Projesi Fizibilitesi Ve Yol Haritas

Detaylı

3. 18.yy da Grek ve Dakya projesi ile Osmanlıyı paylaşmayı planlayan Avrupalı iki devlet aşağıdakilerden hangisidir? I. Rusya. II.

3. 18.yy da Grek ve Dakya projesi ile Osmanlıyı paylaşmayı planlayan Avrupalı iki devlet aşağıdakilerden hangisidir? I. Rusya. II. www.burakelgit.com.tr I. Rusya II. Fransa III. Avusturya 1. Osmanlı Devleti Gerileme döneminde yukarıdaki devletlerden hangileriyle mücadele etmiştir? A) Yalnız II B) I,II ve III C) II ve III D) I ve III

Detaylı

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle bu ifllemlerin üzerinden al nan dolayl vergiler farkl l k arz etmektedir. 13.07.1956 tarih 6802 say l Gider Vergileri Kanunu

Detaylı

Türkiye Büyük Millet Meclisinin Dış İlişkilerinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

Türkiye Büyük Millet Meclisinin Dış İlişkilerinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun 141 Türkiye Büyük Millet Meclisinin Dış İlişkilerinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (Resmî Gazele ile yayımı : 6.4.1990 Sayı : 20484) Kanun No. Kabul Tarihi Dış ilişkiler - MADDE 1. Türkiye Büyük Millet

Detaylı

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu 30 > 35 nsan Kaynaklar > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu > nsan Kaynaklar Personele Göre fl De il, fle Göre Personel. stanbul Büyükflehir Belediyesi, Personele Göre

Detaylı

Çanakkale. Hava Savafllar 1915-1918. Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir

Çanakkale. Hava Savafllar 1915-1918. Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir 1915-1918 Çanakkale Hava Savafllar Bilindi i gibi Osmanl savafla girdi inde birkaç cephesi vard r. Ancak en önemlisi buradaki Çanakkale Cephesidir. Adeta savafl n can damar

Detaylı

Yay n No : 1610 Hukuk Dizisi : Bas - Ekim 2005

Yay n No : 1610 Hukuk Dizisi : Bas - Ekim 2005 I B&M Prof. Dr. Erdener YURTCAN KABAHATLER KANUNU VE YORUMU stanbul 2005 Yay n No : 1610 Hukuk Dizisi : 718 1. Bas - Ekim 2005 ISBN 975-295 - 494-4 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n

Detaylı

Bir Ülke Bir Bayrak. Temel Kaynak 5. Toplum Hayat m z

Bir Ülke Bir Bayrak. Temel Kaynak 5. Toplum Hayat m z SOSYAL B LG LER Temel Kaynak 5 Bir Ülke Bir Bayrak Toplum Hayat m z Toplum, bireylerden oluflur. Toplum içinde bireyler sürekli birbirleriyle iletiflim hâlindedirler. liflkileri düzenleyen yaz l ve yaz

Detaylı

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu mali ÇÖZÜM 177 GENEL SA LIK S GORTASI LE HAYATIMIZDA NELER DE fiecek? Ali TEZEL* 1-G R fi 1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu ad verilen 5510 say l Sosyal Sigortalar ve

Detaylı

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 3. Ödemeler Dengesi 2003 y l nda 8.037 milyon dolar olan cari ifllemler aç, 2004 y l nda % 91,7 artarak 15.410 milyon dolara yükselmifltir. Cari ifllemler aç ndaki bu

Detaylı

Prof. Dr. Mehmet Haberal, Uluslararas Bilimsel Çal flma S n rlar n Geniflletiyor

Prof. Dr. Mehmet Haberal, Uluslararas Bilimsel Çal flma S n rlar n Geniflletiyor Prof. Dr. Mehmet Haberal, Uluslararas Bilimsel Çal flma S n rlar n Geniflletiyor Prof. Dr. Mehmet Haberal, geçen ay yapt görüflmeler ve anlaflmalar sonunda Baflkent Üniversitesi nin uluslararas çal flma

Detaylı

İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı

İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı Ocak 15, 2013-3:55:02 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın himayesinde kurulan ''İşte Eşitlik Platformu'' tanıtıldı. Toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikle mücadele

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari 4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

Mustafa Kemal in Bursa da Ö retmenlere Konuflmas

Mustafa Kemal in Bursa da Ö retmenlere Konuflmas Atatürk ün Dünyas Cengiz Önal 64 Mustafa Kemal in Bursa da Ö retmenlere Konuflmas Han mlar, Beyler! stanbul dan geliyorsunuz. Hofl geldiniz. stanbul un fl k ocaklar n temsil eden yüce heyetiniz karfl s

Detaylı

Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR

Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SOSYAL BiLiMLER LiSESi DERS KiTABI SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR Prishtine, 2012 ic;indekiler I ÜNiTE: BÜYÜK COGRAFYA KESiFLERi 3 1. BÜYÜK COGRAFYA KESiFLERi 3 A. COGRAFYA KESiFLERi

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

MESLEK ÖRGÜTLÜLÜ ÜMÜZDE 20 YILI GER DE BIRAKIRKEN

MESLEK ÖRGÜTLÜLÜ ÜMÜZDE 20 YILI GER DE BIRAKIRKEN MESLEK ÖRGÜTLÜLÜ ÜMÜZDE 20 YILI GER DE BIRAKIRKEN Yahya ARIKAN* Meslek yasam z n 20. y l n geride b rak rken,yeniliklerle dolu bir süreci yaflamaktay z. Toplumsal yaflamda ve meslek yaflam m zda sosyal

Detaylı

Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : Bask Aral k 2010 STANBUL

Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : Bask Aral k 2010 STANBUL (FELSEFE, HUKUK, ÇALIfiMA EKONOM S, KENTLEfiME VE ÇEVRE, MAL YE) D S PL NLERARASI YAKLAfiIMLA NSAN HAKLARI ED TÖR: SELDA ÇA LAR Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : 1162 1. Bask Aral k 2010 STANBUL ISBN 978-605

Detaylı

İÇİNDEKİLER. A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiye"nin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5

İÇİNDEKİLER. A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiyenin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V GİRİŞ 1 A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiye"nin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5 BİRİNCİ BÖLÜM: AVRUPA SİYASAL TARİHİ 1 2 I.

Detaylı

Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad

Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad OTOPS Cengiz Özak nc 1965 ten Günümüze DÜNYA DA VE TÜRK YE DE LK KEZ! İngiliz Devlet Arşivlerinden Gizli Belgelerle Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad Türkiye ye yöneltilen suçlama; özetle

Detaylı

TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ 2011 FAAL YET RAPORU 45 TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ F NANSAL TABLOLAR VE DENET M RAPORLARI

TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ 2011 FAAL YET RAPORU 45 TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ F NANSAL TABLOLAR VE DENET M RAPORLARI TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ 2011 FAAL YET RAPORU 45 TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ F NANSAL TABLOLAR VE DENET M RAPORLARI 46 TÜRK YE Ç DENET M ENST TÜSÜ 2011 FAAL YET RAPORU BA IMSIZ DENET M RAPORU Türkiye

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ATILIM ÜNİVERSİTESİ KALİTE GÜVENCESİ YÖNERGESİ Amaç BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 Bu Yönergenin amacı Atılım Üniversitesinin eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ile idarî

Detaylı

Ders 13: DO RULAMA KAYNAKLARI

Ders 13: DO RULAMA KAYNAKLARI Do rulama kaynaklar nedir? Do rulama kaynaklar, göstergelerde belirtilen bilginin bulunabilece i kayna a iflaret eder. Bu bilgi kaynaklar ayn zamanda projenin belgelenmesinin bir parças n oluflturur. Göstergede

Detaylı

Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz

Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz Rakamlarla Sektörümüz: 3 kıtadan 77 ülkeye doğrudan hizmet götüren, Toplam Yatırımı 5 Milyar Doları aşan, Yan sektörleri ile birlikte yaklaşık

Detaylı

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARISTO 88 ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE 1. KONU 213 say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 142, 143,

Detaylı

ULAfiTIRMA S STEMLER

ULAfiTIRMA S STEMLER T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2505 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1476 ULAfiTIRMA S STEMLER Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Ergün KAYA (Ünite 1) Ö r.gör. Erkin KARADAYI (Ünite 2) Yrd.Doç.Dr. Meserret NALÇAKAN

Detaylı

ç kar lmas için çal flt klar n ifade eden Türk, Her geliflinizde Baflkent OSB nin sürekli de iflti ini göreceksiniz dedi.

ç kar lmas için çal flt klar n ifade eden Türk, Her geliflinizde Baflkent OSB nin sürekli de iflti ini göreceksiniz dedi. 4 Ankara- Baflkent OSB, bir ilk i daha gerçeklefltirdi. Kooperatif olarak örgütlenip, daha sonra organize sanayi bölgesine dönüflen OSB ler aras nda genel kurulunu yapan ilk kurulufl oldu. Sanayi ve Ticaret

Detaylı

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Genel Yay n S ra No: 178 2010/20 ISBN No: 978-605-5614-56-0 Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Tasar m / Uygulama Referans Medya ve Reklam Hiz. Ltd. Tel: +90.212 347 32 47 e-mail: info@referansajans.com

Detaylı

YÖNET M KURULU RAPORU

YÖNET M KURULU RAPORU YÖNET M KURULU RAPORU De erli Ortaklar m z, fiirketimizin 37. Ortaklar Genel Kurulu na hofl geldiniz. Hepinizi sayg ve sevgi ile selaml yorum. Yaflad m z geliflmeler ile, ülkemiz 2004 y l nda s k s k dünyan

Detaylı

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli

Detaylı

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : CO RAFYA DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : K rk nc paralel üzerindeki bir noktan n hangi yar mkürede yer ald afla dakilerin hangisine bak larak saptanamaz? A) Gece-gündüz süresinin

Detaylı

Kurtulufl Savafl ndan sonra bar fl yap ld. Tüm düflmanlar yurdumuzu terk etti. Padiflah da yurdumuzdan ayr ld. 29 Ekim 1923 günü cumhuriyet kuruldu.

Kurtulufl Savafl ndan sonra bar fl yap ld. Tüm düflmanlar yurdumuzu terk etti. Padiflah da yurdumuzdan ayr ld. 29 Ekim 1923 günü cumhuriyet kuruldu. CUMHUR YET BAYRAMI Yaflas n Cumhuriyet! Cumhuriyet bir devletin yönetim fleklidir. Eskiden ülkemizi padiflahlar yönetiyordu. O zaman devletimizin ad da Osmanl Devleti ydi. Düflmanlar yurdumuzu iflgal etmiflti.

Detaylı

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur.

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur. 2. Baz k saltmalar n sonuna konur. Dr. Bar fl Ayd n Fevzi Pafla Cad. 3. Say lardan sonra s ra bildirmek için konur. Sonucu ilân ediyorum: 1. Ali, 2. Kemal, 3. Can oldu. Hepsini tebrik ederim. Virgül (,)

Detaylı

dan flman teslim ald evraklar inceledikten sonra nsan Kaynaklar Müdürlü ü/birimine gönderir.

dan flman teslim ald evraklar inceledikten sonra nsan Kaynaklar Müdürlü ü/birimine gönderir. TÜB TAK BAfiKANLIK, MERKEZ VE ENST TÜLERDE ÇALIfiIRKEN YÜKSEK L SANS VE DOKTORA Ö REN M YAPANLARA UYGULANACAK ESASLAR (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Esaslar n amac ; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt

Detaylı

Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form

Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form Bu formu, müflterilerinizden birinin yaflam boyu de erini hesaplamak için kullan n. Müflterinin ad : Temel formül: Yaflam boyunca müflterinin öngörülen

Detaylı

S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla

S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla mali ÇÖZÜM 171 E T M TES SLER VE REHAB L TASYON MERKEZLER NE L fik N KURUMLAR VERG S ST SNASI Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla birlikte

Detaylı

9-10 Еким/Касым 2012. turkelyeni@yahoo.com www.туркелpress.com 3 те.

9-10 Еким/Касым 2012. turkelyeni@yahoo.com www.туркелpress.com 3 те. 24 èþëÿ 1923 áûë ïîäïèñàí Ëîçàííñêèé äîãîâîð, ïî êîòîðîìó ïðèçíàâàëàñü ïîëíàÿ íåçàâèñèìîñòü Òóðöèè. Áûëè óïðàçäíåíû Óïðàâëåíèå îñìàíñêîãî ãîñóäàðñòâåííîãî äîëãà è êàïèòóëÿöèè, îòìåíèëè èíîñòðàííûé êîíòðîëü

Detaylı

Türk Bas n ve Gazetecilik Tarihi

Türk Bas n ve Gazetecilik Tarihi Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir Türk Bas n ve Gazetecilik Tarihi 1 10 Ocak Çal flan Gazeteciler Günü Bas n, milletin müflterek sesidir. Bir milleti ayd nlatma ve irflatta, bir millete muhtaç oldu u fikrî

Detaylı

1. SUNUŞ... 1 3. PROJE KOORDİNATÖRÜ... 3 5. TARİH... 3 6. AMAÇ VE HEDEFLER... 4 8. HEDEF KİTLE... 5 10. KONGRE MALZEMELERİ... 6 12. METODOLOJİ...

1. SUNUŞ... 1 3. PROJE KOORDİNATÖRÜ... 3 5. TARİH... 3 6. AMAÇ VE HEDEFLER... 4 8. HEDEF KİTLE... 5 10. KONGRE MALZEMELERİ... 6 12. METODOLOJİ... İÇİNDEKİLER 1. SUNUŞ... 1 2. KONU... 3 3. PROJE KOORDİNATÖRÜ... 3 4. YER... 3 5. TARİH... 3 6. AMAÇ VE HEDEFLER... 4 7. GEREKÇELER... 4 8. HEDEF KİTLE... 5 9. BASIN VE PR TANITIM... 5 10. KONGRE MALZEMELERİ...

Detaylı

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar.

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar. 18 Haziran 2013 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 28681 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1)

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (TEKNE - SÜRE) (Yard mc tercüme metin) TEKNE 1/11/95

ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (TEKNE - SÜRE) (Yard mc tercüme metin) TEKNE 1/11/95 ENST TÜ SAVAfi VE GREV KLOZLARI (TEKNE - SÜRE) (Yard mc tercüme metin) 1/11/95 TEKNE 1. TEHL KELER Bu sigorta, her zaman burada gönderme yap lan istisnalara ba l olarak, geminin (afla dakiler) nedeniyle

Detaylı