SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE TUNCELİ 2013 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE TUNCELİ 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Transkript

1 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE TUNCELİ 2013 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE TUNCELİ 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

2 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE TUNCELİ 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Turkish Statistical Institute

3 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE 2013 TUNCELİ İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu Tel: + (312) Faks: + (312) Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi Tel: + (312) Faks: + (312) Yayın içeriğine yönelik sorularınız için TÜİK Malatya Bölge Müdürlüğü Tel: + (422) Strl. Faks: + (422) İnternet E-posta bilgi@tuik.gov.tr Yayın No 4316 ISSN Bu yayınla ilgili ortaya çıkabilecek düzeltmeler Kurum web sayfasında verilecektir. Türkiye İstatistik Kurumu Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. ISBN Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: +(0312) * Faks: +(0312) Eylül 2014 MTB: Adet

4 Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yap s ile ilgili idari kay t, say m ve araşt rmalardan elde ettiği bilgileri, başta kamu kurum ve kuruluşlar ve araşt rmac lar olmak üzere kamuoyunun kullan m na sunmaktad r. Yay nlar, tutarl l k, zamanl l k, şeffafl k ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre haz rlanmaktad r. Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyac n her geçen gün artmas na paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanmas, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun karş laşt r labilir istatistiki veri taban oluşturulmas amac yla, ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas (İBBS) tan mlanm ş, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Teşkilatlar n n güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyap kurulmuştur. Yerel düzeyde kalk nma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacakt r. Bu yay nda yer alan bölgesel veriler İBBS ye göre s n fland r lm şt r. Bölgesel düzeyde ayr nt l verilerin üretilmesi, kay tlara dayal verilerin geliştirilmesine bağl d r. Ulusal kay t sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜİK taraf ndan yürütülen faaliyetler devam etmektedir. Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekliği göz önünde bulundurularak haz rlanan bu yay n, değişik zamanlarda yay nlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her aşamadaki karar al c ve kullan c lara kolayl k ve zaman tasarrufu sağlayacakt r. Ayn zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki gelişmeleri ve eksiklikleri tesbit etmek amac yla, üretilen verileri göstergelere dönüştürerek karar almada kolayl k sağlayacak, İBBS ye göre Tunceli ilinin bilgilerini içermektedir. Ayr ca yay nda, kullan c lar n karş laşt rma yapabilmelerini sağlamak üzere TRB1 (Malatya, Elaz ğ, Bingöl, Tunceli) 2. Düzeyde bölge biriminin göstergelerine de yer verilmektedir. Yay n n tüm kullan c lara kolayl k sağlamas n ve faydal olmas n dilerim. Birol AYDEMİR Birol AYDEMİR Başkan Başkan III

5 İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Önsöz İçindekiler Açıklama Genel Bilgiler III V IX XI 1. Temel Göstergeler 1 İBBS 2. düzey (26 bölge) Grafik 1.1 Kişi başına gayri safi katma değer, TÜFE-Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%), Çalışan sayılarının Türkiye toplamı içindeki payı, Maaş ve ücretlerin Türkiye toplamı içindeki payı, Tablo 1.1 İBBS 2. düzey (26 bölge) kişi başına gayri safi katma değer, İBBS 2.düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri İBBS 2. düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) Grafik 1.5 Nüfus, İl ve ilçe merkezleri, belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oranı, Nüfus yoğunluğu, Yıllık nüfus artış hızı, Toplam yaş bağımlılık oranı, Net göç hızı, Kaba evlenme hızı, Kaba doğum hızı, Bebek ölüm hızı, İthalat, İhracat, Yüzbin kişi başına düşen hastane yatak sayısı, Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı (İlkokul), 2013/' İlkokulda net okullaşma oranı, 2013/' Ortaöğretimde (lise) net okullaşma oranı, 2013/' Bitkisel üretim değeri, Canlı hayvanlar değeri, İşsizlik oranı, İstihdam oranı, Kişi başına toplam elektrik tüketimi, Belediyelerde kişi başına çekilen günlük su miktarı, Bin kişi başına otomobil sayısı, Onbin araç başına kaza sayısı, Isıtma sistemi kat kaloriferi olan hanehalkı oranı, İllere göre mutluluk düzeyi, İllere göre umut düzeyi, Tablo 1.4 İBBS 3. düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) demografi göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) dış ticaret göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) sağlık göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) eğitim göstergeleri, 2013/' İBBS 3. düzey (81 il) tarım göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) işgücü göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) elektrik tüketim göstergeleri, V

6 İçindekiler 1.12 İBBS 3. düzey (81 il) çevre göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) ulaştırma göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) Nüfus ve Konut Araştırması göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) konut satış göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) mutluluk düzeyi, İBBS 3. düzey (81 il) umut düzeyi, Ekonomik ve Sosyal Yapı 72 Tablo 2.1 Nüfus ve Demografi İl ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, İlçe, belediye ve köy sayısı, Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, Yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukarı yaştaki nüfus), Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus (6 ve daha yukarı yaştaki nüfus), Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukarı yaştaki nüfus), İllerin aldığı göç, verdiği göç, net göç ve net göç hızı, Annenin yaş grubuna göre doğumlar, Cinsiyete göre doğumlar, Ortalama evlenme yaşı ve ortalama ilk evlenme yaşı, Yaş grubuna göre evlenmeler, Yaş grubuna göre boşanmalar, Evlilik süresine göre boşanmalar, Yaş grubuna göre ölümler, Daimi ikametgaha göre seçilmiş ölüm nedenlerinin dağılımı, Yaş grubu ve cinsiyete göre intiharlar, İlçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, İlçe, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, İlçe, okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ), İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ), İlçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), İlçelere göre ortalama hanehalkı büyüklüğü, İkamet edilen ilçeye göre nüfusa kayıtlı olunan il, İlçe ve cinsiyete göre doğumlar, İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre evlenmeler, İlçe ve cinsiyete göre ölümler, İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre ölümler, İlçe ve cinsiyete göre intiharlar, Milli Gelir Cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değer (iktisadi faaliyet kollarına göre temel fiyatlarla), Sayfa 2.3 Fiyat ve Endeksler Tüketici fiyatları değişim oranları (2003=100), Dış Ticaret Ekonomik faaliyetlere göre ihracat (ISIC, Rev.3), Ekonomik faaliyetlere göre ithalat (ISIC, Rev.3), İş İstatistikleri İş kayıtlarına göre girişim sayısı, Mali aracı kuruluş istatistikleri, İnşaat Kullanma amacına göre yapılacak yeni ve ilave yapılar, (Yapı ruhsatlarına göre), Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, (Yapı kullanma izin belgelerine göre), VI

7 İçindekiler Sayfa 2.7 Enerji Kullanım yerlerine göre elektrik tüketimi, Ulaştırma Motorlu kara taşıtları, Yıl içinde devri yapılan motorlu kara taşıt sayısı, Trafik kazaları, Yol uzunlukları, Kullanılan yakıt türüne göre motorlu kara taşıt sayısı, Hava meydanlarında iniş-kalkış yapan uçak sayısı ile iç ve dış hatlarda taşıma, Eğitim Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci sayısı, 2009/' /' Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, 2009/' /' Yükseköğretim kurumlarında kendi biriminde görevli öğretim elemanı sayısı, 2008/' /' Yükseköğretim kurumlarında önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci sayısı, 2008/' /' Sağlık Hastane ve yatak sayısı, Sağlık personeli sayısı, İşgücü Kurumsal olmayan nüfusun yıllara göre işgücü durumu (15+ yaş), İstihdam edilenlerin sektörel dağılımı (15+ yaş), İş arama süresine göre işsizler (15+ yaş), Eğitim durumuna göre işgücü, işsiz, istihdam durumu (15+ yaş), İstihdam edilenlerin yıllara göre işteki durumu (15+ yaş), İşgücüne dahil olmayanların yıllara göre işgücüne dahil olmama nedenleri (15+ yaş), Tarım Tarım alanı kullanımı, Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alanı, Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarları, Sebzelerin üretim miktarları, Meyvelerin üretim miktarları, Seçilmiş ürünlerde örtü altı sebze ve meyve üretim miktarları, Niteliklerine göre örtü altı tarım alanları, Organik bitkisel üretim (geçiş süreci dahil), Canlı hayvanlar, Süt ve bal üretimi, Tarımsal üretim değeri, Seçilmiş tarımsal alet ve makine sayısı, İlçelere göre tarım alanı kullanımı, İlçelere göre seçilmiş tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi, İlçelere göre seçilmiş sebze ürünleri üretimi, İlçelere göre seçilmiş meyve ürünleri üretimi, İlçelere göre seçilmiş tarımsal alet ve makineler, İlçelere göre hayvansal üretim, VII

8 İçindekiler Sayfa 2.13 Çevre Belediye su istatistikleri, Belediye atıksu istatistikleri, Belediye atık istatistikleri, Belediyelerin çevresel harcamaları, İçme ve kullanma suyu şebekesi ve arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye sayısı ve nüfusu, Kaynaklarına göre belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak üzere çekilen su miktarı, Belediyelerin içme ve kullanma suyu arıtma tesisi mevcut durumu, Kanalizasyon şebekesi ve arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye sayıları ve nüfusu, Alıcı ortamlarına göre kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen atıksu miktarı, Atıksu arıtma tesisleri, Bertaraf yöntemine göre belediye atık miktarı, İlçelere göre belediyelerin çevresel harcamaları, Kültür Halk kütüphanesi, kitap ve yararlanma sayısı, Sinema salonu, gösteri ve seyirci sayısı, Tiyatro salonu, gösteri ve seyirci sayısı, 2007/' /' Seçim Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, Yaş ve cinsiyete göre seçmen profili, İlçelere göre milletvekili genel seçimi sonucu, Adalet Türlerine göre ceza infaz kurumu sayısı, Suçun işlendiği yerleşim yeri ve eğitim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Suçun işlendiği yerleşim yeri ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Geliş nedenine göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, İsnat edilen suç türüne göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, Hanehalkı Tüketim Harcamaları Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı (%), Ek 1. Veri kaynakları İlgili Bilgilere Ulaşmak İçin 162 VIII

9 Açıklama AÇIKLAMA 1. Giriş Bölgesel düzeyde kullanıcı talebi dikkate alınarak seçilen belirli değişken ve göstergelerden oluşan bu çalışma, kullanıcıların bölgesel veriye daha kolay ulaşabilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Ayrıca grafiklerle verinin daha kolay anlaşılabilmesi amaçlanmıştır. 2. Kapsam En fazla mevcut son beş referans dönem verileri içerilmektedir. TRB1 2. düzey bölgesi ve TRB14 3. düzey ili olan Tunceli nin yanında, İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3. düzey (81 il) göstergeleri kapsanmaktadır. Verilerin son güncelleme tarihi 01/07/2014 tür. 3. Veri Kaynakları Verilerin önemli bir kısmı Türkiye İstatistik Kurumunun çalışmaları ya da ilgili kurumlarla yapılan işbirliği ile elde edilmiştir. Bir bölümü ise ilgili kurumların yayınlarından olduğu gibi alınmıştır. İlk kısımda bu verilerden yararlanılarak göstergeler hesaplanmıştır. 4. Sınıflamalar Bölgesel istatistiklerin toplanması, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yapılması, bölgesel politikaların belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun, karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanı oluşturulması amacıyla ülke çapında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması tanımlanmıştır. Bu sınıflamada iller 3. Düzey olarak tanımlanmış; ekonomik, sosyal ve coğrafi yönden benzerlik gösteren komşu iller ise bölgesel kalkınma planları ve nüfus büyüklükleri de dikkate alınarak 1. Düzey ve 2. Düzey olarak gruplandırılmak suretiyle hiyerarşik İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması yapılmıştır. Buna göre: 1. Düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin gruplandırılması sonucu tanımlanmış olup, 12 adettir. 2. Düzey: 3. Düzeydeki komşu illerin gruplandırılması sonucu tanımlanmış olup, 26 adettir. 3. Düzey: İl düzeyinde 81 adet İstatistiki Bölge Birimi yer almaktadır. Her il bir İstatistiki Bölge Birimini tanımlamaktadır. Sınıflamaya ilişkin ayrıntılı bilgi İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması tablosunda verilmektedir. Simge ve Kısaltmalar... Bilgi elde edilememiştir - Bilgi yoktur * Bilgi geçicidir c Gizli veri 0 Kullanılan birimin yarısından azdır TL Türk Lirası $ ABD Doları İBBS İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi GSKD Gayri Safi Katma Değer 2012/ 13 01/10/2012 ile 31/09/2013 arasındaki öğrenim dönemi 2010/ da başlayan ve 2011 de biten tiyatro sezon yılı NACE Rev. 2 Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması CPA Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması MWh watt saate eşdeğer enerji birimi KWh watt saate eşdeğer enerji birimi IX

10 Açıklama İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas (İBBS) 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey TR1 İstanbul TR10 İstanbul TR100 İstanbul (Zonguldak, TR811 Zonguldak (Tekirdağ, TR211 Tekirdağ TR81 Karabük, TR812 Karabük TR21 Edirne, TR212 Edirne Bart n) TR813 Bart n TR2 Bat K rklareli ) TR213 K rklareli Bat (Kastamonu, TR821 Kastamonu Marmara ( Bal kesir, TR221 Bal kesir TR82 Çank r, TR822 Çank r TR22 Çanakkale ) TR222 Çanakkale TR8 Karadeniz Sinop) TR823 Sinop TR31 (İzmir) TR310 İzmir (Samsun, TR831 Samsun (Ayd n, TR321 Ayd n Tokat, TR832 Tokat TR32 Denizli, TR322 Denizli TR83 Çorum, TR833 Çorum Muğla) TR323 Muğla Amasya) TR834 Amasya TR3 Ege (Manisa, TR331 Manisa (Trabzon TR901 Trabzon Afyonkarahisar, TR332 Afyonkarahisar Ordu, TR902 Ordu TR33 Kütahya, TR333 Kütahya Doğu Giresun, TR903 Giresun Uşak) TR334 Uşak TR9 Karadeniz TR90 Rize, TR904 Rize (Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin TR41 Eskişehir, TR412 Eskişehir Gümüşhane) TR906 Gümüşhane Bilecik ) TR413 Bilecik (Erzurum, TRA11 Erzurum Doğu ( Kocaeli, TR421 Kocaeli TRA1 Erzincan, TRA12 Erzincan TR4 Marmara Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt TR42 Düzce TR423 Düzce TRA Kuzeydoğu (Ağr, TRA21 Ağr Bolu, TR424 Bolu Anadolu Kars, TRA22 Kars Yalova ) TR425 Yalova TRA2 Iğd r, TRA23 Iğd r Bat TR51 ( Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan TR5 Anadolu ( Konya, TR521 Konya (Malatya, TRB11 Malatya TR52 Karaman) TR522 Karaman Elaz ğ, TRB12 Elaz ğ TRB1 ( Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl TR61 Isparta, TR612 Isparta Ortadoğu Tunceli ) TRB14 Tunceli TRB Burdur) TR613 Burdur Anadolu (Van, TRB21 Van TR62 (Adana, TR621 Adana Muş, TRB22 Muş TR6 Akdeniz Mersin) TR622 Mersin TRB2 Bitlis, TRB23 Bitlis TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari Kahramanmaraş TR632 Kahramanmaraş (Gaziantep, TRC11 Gaziantep Osmaniye) TR633 Osmaniye TRC1 Ad yaman, TRC12 Ad yaman TR71 (K r kkale, TR711 K r kkale Kilis ) TRC13 Kilis Aksaray, TR712 Aksaray (Şanl urfa, TRC21 Şanl urfa Niğde, TR713 Niğde TRC2 TRC Güneydoğu Diyarbak r ) TRC22 Diyarbak r Orta Nevşehir, TR714 Nevşehir Anadolu (Mardin, TRC31 Mardin TR7 Anadolu K rşehir) TR715 K rşehir Batman, TRC32 Batman TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri TRC3 Ş rnak, TRC33 Ş rnak Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt Yozgat) TR723 Yozgat Toplam X

11 Genel Bilgiler GENEL BİLGİLER Tarihçe Tunceli nin, Çemişgezek ilçesinin güneyinde yer alan Keban Baraj Gölü alt nda kalan Pulur (Sakyol) Höyüğünde y llar aras nda yap lan arkeolojik araşt rmalar sonucunda elde edilen bulgular, yöreye Kalkolitik Çağda (M.Ö ) yerleşildiğini göstermektedir. Pulur da bulunan Höyükte yap lan kaz larda kale görünümünde evlere, ocaklara, dibeklere, çeşitli öğütme araçlar na, çeşitli hayvan resimlerine, tunçtan yap lm ş iğne ve kazma gibi çeşitli madeni eşyalara rastlanm şt r. İşuva (Hurri-Mitanni) ad yla an lan bölgede yaz l tarih M.Ö lerde Subarrularla başlamaktad r. M.Ö lerde bölge, Hurrilerin eline geçmiştir. İşuva ad ilk kez III. Tuthalya döneminde, Hitit kaynaklar nda geçmektedir. Anadolu da büyük bir devlet kuran Hititler M.Ö y llar nda Tunceli ye kadar gelmişlerdir. Mazgirt ilçesinde bulunan kalede yap lan araşt rmalarda rastlanan çivi yaz l belgelere göre Hitit Devleti y k ld ktan sonra bölgeye, M.Ö. 12. yüzy lda Urartular n egemen olduğunu gösteren bulgulara rastlanm şt r. Muşki ad yla tan mlanan kavmin yerleşim alan olan yöre, M.Ö. 7. yüzy lda s ras yla Medlerin ve Perslerin egemenliği alt nda kalm ş ve daha sonra bölge, İskender taraf ndan fethedilerek Makedonyal lar n egemenliği alt na girmiştir. Makedonya Devleti y k ld ktan sonra ise M.Ö. 17 y l nda Romal lar n egemenliğine giren yörede k sa bir süre Partlar etkinlik sağlam şlarsa da M.S. 2. yy. da Romal lar, Partlar n etkinliğini k rarak bölgeyi Kappadokia Eyaleti ne bağlam şlard r. Bir süre el değiştirerek Kappadokialar ve Selevkoslar taraf ndan yönetilen, Roma İmparatorluğunun ikiye ayr lmas ndan sonra ise Doğu Roma İmparatorluğu s n rlar içerisinde kalan yöre, M.S. 7. yy. da Roma Mezopotamyas ad yla Tehema da (İl) yer alm şt r. Yöre zaman zaman el değiştirerek Bizansl lar ve Sasaniler taraf ndan yönetilmiştir. M.S. 639 da Halife Ömer döneminde Anadolu ya yap lan ak nlar sonucunda yöre Araplar n eline geçmiş, ancak Araplar ve Bizansl lar aras nda uzun süre devam eden mücadeleler sonucunda yöre, M.S. 972 y l nda tekrar Bizansl lar n hakimiyeti alt na girmiştir Malazgirt Savaş ndan sonra Anadolu da Türklerin egemenliğinin h zla yay ld ğ dönemde, bölge 1087 y l nda kesin olarak Türklerin egemenliği alt na girmiştir y l nda Anadolu ya tamamen hakim olan Anadolu Selçuklular 1243 y l nda yap lan Kösedağ Savaş na kadar yöreyi hakimiyetleri alt nda bulundurmuşlard r. Ancak bu savaşta Selçuklular yenilince bölge Moğollar n denetimi alt na girmiştir. Daha sonralar bu yöre önce Mengüceklerin, sonra da uzun süre Akkoyunlular n egemenliği alt nda kalm şt r. Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar Akkoyunlular n yönetimi alt nda bulunan Tunceli, 1473 y l nda yap lan Otlukbeli Savaş ndan sonra Osmanl yönetimi alt na girmiştir. K sa bir süre Safevilerin yönetimi alt na giren yöre, 1514 y l nda yap lan Çald ran Savaş ndan sonra tekrar Osmanl yönetimi alt na girmiştir. Yöre, Osmanl yönetiminde 1847 y l nda, Hozat merkez olmak üzere Dersim Livas ad yla sancak yap larak Erzurum a bağlanm şt r y l nda da Farsça Gümüş Kap anlam na gelen Dersim ad yla ayr bir il olan Tunceli, 1886 y l nda Mutasarr fl ğa indirilmiş 1892 y l nda tekrar sancak yap larak Mamurat-ül Aziz (Elaz ğ) iline bağlanm şt r. XI

12 Genel Bilgiler Bugün Tunceli iline bağl ilçe olan Hozat, Cumhuriyet öncesinde mutasarr fl k iken Cumhuriyetin ilan ile Dersim Vilayeti haline getirilmiştir. 25 Aral k 1935 tarih ve 2885 say l Kanunla geçici merkezi Elaz ğ ili olmak üzere, Erzincan n Pülümür, Elaz ğ n Naz miye, Hozat, Mazgirt, Pertek, Ovac k ve Çemişgezek ilçeleri bağlanarak Tunceli Vilayeti teşkil edilmiştir. 30 Aral k 1946 tarih ve 4993 say l Kanuna göre il merkezi halen bugünkü merkezi durumunda olan Kalan Kasabas na nakledilmiştir. Daha önce Kalan olan ilin ismi Mustafa Kemal ATATÜRK, taraf ndan Tunceli olarak değiştirilmiş olup, tunç gibi sağlam insanlar n yaşad ğ yöre anlam na gelmektedir. Coğrafi Durum Tunceli ili güneyinde Elaz ğ, doğusunda Bingöl, kuzeyinde Erzincan, kuzeydoğusunda Erzurum illeri ile çevrilidir. Tunceli deniz seviyesinden metre yüksektedir. Tümüyle F rat Havzas içerisinde kalan il, doğal s n rlarla kuşat lm ş yüksek bir bölgedir. Doğu Toros Dağlar n n uzant lar doğu-bat yönünde uzanarak ilin kuzeybat s n, kuzeyini ve kuzeydoğusunu hemen hemen bütünüyle kaplar. Bu dağlar aş lmas güç s ralar oluşturduğu için Tunceli, Türkiye'nin doğu ucunda Iğd r Ovas ndan başlay p Erzincan Ovas na kadar uzanan verimli çöküntü alan yla bütünleşememiştir. Bu dağlar, yer yer hem yüzey sular yla aş narak hem de akarsular taraf ndan derince oyularak yüksek platolara dönüşmüştür. Vadiler çok dar ve dik olup vadi tabanlar nda ovalar oluşmam şt r. Dağlar: Tunceli il s n rlar içerisinde bulunan dağlar Doğu Toroslar n uzant s olarak bat -doğu yönünde uzanmaktad r. Munzur Dağlar ve uzant s olan Avc Dağlar, il topraklar n n kuzeybat ve kuzey kesiminde doğal s n r oluşturmakta, kuzeydoğusunda ise Bağ rpaşa Dağ yer almaktad r. İlin en yüksek noktas, Munzur Dağlar n n doğusunda metre yükseklikteki Akbaba Tepesidir. İlin orta ve güney kesimlerinde metre yükseklikte dizilen tepeler vard r. Mazgirt'in doğusundaki K rklar Dağ (2 033 m.), Hozat' n güneydoğusundaki Topatan Tepe (2 234 m.), Merkez- Ovac k aras nda bulunan Karaoğlan Dağ (2 422 m.) ilin başl ca yüksek tepeleridir. Birbirlerinden derin ve dar vadilerle ayr lan ve tek tek yükselen bu dağlar, s k say labilecek meşe ormanlar yla kapl d r. Eteklerde ise ard ç topluluklar na rastlan r. Platolar: İl topraklar n n %25'ini kaplayan platolar, Munzur Dağlar n n ve Bağ rpaşa Dağ n n doruklar bölgesinde, yüksek s rtlarla çevrilmiş düzlükler şeklindedir. Ayr ca güneydoğu ve doğuda Pülümür Çay Vadisine inen kesimde, çeşitli yükseklik basamaklar na s ralanm ş platolar vard r. Bu platolar n en ünlüleri, Mercan Dağlar üzerindeki Merk Yaylas ve Munzur Dağlar n n orta bölümünde yer alan Kepir Yaylas 'd r. K şlar çok soğuk geçen bu platolar yaz n otlak alanlar olarak kullan l r. İlin orta ve güney kesimlerindeki dağlarda kalkerli kayaçlar n aş nmas yla oluşan platolar, ot ve su kaynaklar aç s ndan kuzeydeki platolara göre daha zay ft r. Ancak ulaş m kolayl ğ ve otlatma süresinin uzunluğu nedeniyle hayvanc l k aç s ndan önem taş maktad r. Ovalar: Tunceli'de ovalar il topraklar n n %5'ini kaplamaktad r. İlde önemli say labilecek ova ve düzlükler bulunmamaktad r. Tunceli'nin kuzey yar s ndaki düzlükleri, Munzur Dağlar n n güneyindeki XII

13 Genel Bilgiler çukurlukta oluşmuş Zeranik Ovas ile Ovac k ilçesinin Yeşilyaz Bucağ nda bulunan Yeşilyaz Ovas d r. Munzur Dağlar ndan ovaya inen çok say da akarsu ve yüzey sular n n taş d klar maddeler, çöküntü alan n n taban nda kal n bir alüvyal toprak tabakas oluşturmuştur. 74 km 2 büyüklüğünde ve metre yükseltili Ovac k Ovas nda toprak bitkisel üretime elverişli olmakla birlikte, iklim çok sert olduğu için tar msal etkinlikler s n rl d r. Ovac k İlçesi Yeşilyaz Bucağ ndaki Yeşilyaz Ovas ise 44 km 2 büyüklüğündedir. Buralarda hububat ve bakliyat ekimi yap lmakta ve bu alanlar n bir k sm sulanabilmektedir. Akarsular: Tunceli, akarsu yönünden çok zengindir. Düzenli yağ ş alan yüksek dağlarda yer alt na s zan kar ve yağmur sular, daha düşük yükseltilerde kaynaklar şeklinde yeniden yüzeye ç kar. Akarsular besleyen bu kaynaklar sürekli olduğundan, akarsular n taş d ğ sular bol ve ak şlar da oldukça düzenlidir. İlin önemli akarsular, Munzur Suyu, Mercan Deresi, Pülümür Çay, Peri Suyu ve Tahar Çay d r. Göller: Tunceli'de Keban Baraj Gölünün d ş nda önemli ve büyük göl yoktur. Munzur Dağlar ile bu s ran n alt birikimlerini oluşturan Mercan, Avc, Karasakal Dağlar üzerinde ve Bağ rpaşa Dağ n n doruklar bölgesinde buzul yataklar n n zamanla suyla dolmas sonucunda oluşmuş küçük krater gölleri vard r. Bunlardan baz lar Karagöl, Koçgölü, Mercan Gölleri, Kat r Gölleri, Dilincik Gölü, Çimli Gölü, Şer Gölü ve Buyer Baba Gölleridir. Krater gölleri içerisinde en büyüğü, Ovac k-koyungölü Köyünün kuzeyinde, metre yükseklikte yer alan Karagöl'dür. Koyungölü Köyü sakinlerinin geçmişte yayla alan olarak kulland ğ göl çevresinde bitki örtüsü ve doğal peyzaj etkileyicidir. Tipik karasal iklimin hakim olduğu Tunceli'de, genellikle yazlar s cak ve kurak, k şlar soğuk ve yağ şl geçer. Yağ şlar genellikle sonbahar ve ilkbaharda yağmur, k ş aylar nda ise kar şeklinde olmaktad r. Tunceli ilinde çok farkl veriler sunan fiziki coğrafya özelliklerine, iklim farkl l klar na ve çok zengin olan su kaynaklar na bağl olarak ortaya ç kan bio-çeşitlilik, il topraklar nda özellikle bahar aylar nda bitki örtüsü ve doğal peyzaj bak m ndan da zengin görüntülerin ortaya ç kmas n sağlam şt r. Doğu Anadolu Orman Kuşağ içinde kalan il topraklar n n %27'sini kaplayan ve genelde bodur ve baltal k meşe ağaçlar ndan oluşan ormanlar, ilin orta ve kuzey kesimlerinde, Tunceli Merkez, Ovac k, Pülümür, Hozat ve Naz miye ilçelerinde yoğunlaşmaktad r. İlin kuzeyinde bat dan doğuya s ralar halinde uzanan dağlar n metreden daha yüksekteki sarp ve dik yamaçlar, doğal koşullar ve iklim nedeniyle ağaç yetişmediği için genel olarak ç plakt r. Bu dağlar n güney yamaçlar nda, metreden daha alçak kesimlerde yer yer meşe ve ard ç topluluklar na rastlanmaktad r. Dağlar n güneye doğru alçalan orta ve güney kesimlerinde, tek tek yükselen dağlarla, bu dağlar birbirinden ay ran s rtlar genelde meşe ormanlar yla kapl d r. Vadilerde ve akarsu boylar nda meşe ağaçlar n n yan s ra ard ç, gürgen, dişbudak, akağaç, söğüt, kavak ve ç nar ağaçlar da bulunmakta, platolarda ise doğal bitki örtüsünü k sa boylu çay r otlar oluşturmaktad r. Bitki örtüsü bak m ndan çok zengin olan Munzur Vadisi Milli Park floras nda çeşitli bitki kay tl olup, bunlardan 43 çeşidi Munzur Dağlar na, 227 çeşidi Türkiye'ye endemik türlerden oluşmaktad r. Munzur Dağlar ndan başka hiçbir yerde bulunmayan endemik bitkiler aras nda; Çan Çiçeği, Erzincan XIII

14 Genel Bilgiler Kiraz, Bindebir Keklik Otu, Munzur Kekiği, Munzur Düğün Çiçeği, Dağçay, Munzur Dağ Oltuotu ve Menekşe say labilir. İdari ve Sosyo-Ekonomik Durum İdari yap : Tunceli de Merkez ilçe dahil 8 ilçe, 9 belediye ve 365 köy bulunmaktad r. Nüfus: Tunceli ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre dir. Alan: Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan Tunceli, km 2 lik yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün %1,0 ine denk gelmektedir. İlçeler: Nüfus bak m ndan en büyük ilçeleri s ras yla Merkez ilçe, Pertek ilçesi ve Mazgirt ilçesidir. Nüfus bak m ndan en küçük ilçesi ise Naz miye dir. İlin Öne Ç kan Özellikleri Ekonomik: Tunceli ilinin 2013 y l nda işsizlik oran %8,1, işgücüne kat lma oran %54,0 ve istihdam oran %49,7 dir. Tunceli ilinin 2013 y l nda toplam tar msal alan ha d r. Bu alan n hektar toplam işlenen tar m alan, geri kalan ise uzun ömürlü bitkiler ve yem bitkileri alan d r. Sosyal: İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfusa oran %62'dir. Nüfusun kişisi il merkezi ve ilçe merkezlerinde yaşarken, kişisi belde ve köylerde yaşamaktad r. İl merkez nüfusu dir. Tunceli ilinde 2013 y l nda il nüfusunun %37,5 i 25 yaş n alt ndad r yaş aras nüfus toplam nüfusun %50,5 ini, 65 yaş üstü nüfus ise toplam nüfusun %12,0 sini oluşturmaktad r. Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre ilin kilometrekareye 11 kişi olan nüfus yoğunluğu, 100 olan ülke nüfus yoğunluğunun oldukça alt ndad r. Tunceli ili 2013 y l y ll k nüfus art ş h z -9,88 dir. Ayn y lda 6 yaş üzeri nüfus için okuryazarl k oran %92,38 dir y llar için Tunceli ilinin 33,88 net göç h z ile göç ald ğ anlaş lmaktad r. Kültürel: Munzur ve Pülümür çaylar n n geçtiği vadiler turizm aç s ndan önemli cazibe merkezleridir. Her iki vadide her çeşit yabani av hayvanlar bulunmaktad r. Ayr ca, Munzur çay üzerinde dünyaca meşhur alabal k türlerinin mevcut olmas, ayr bir zenginlik katmaktad r. Yine Ovac k İlçesi nde yer alan Munzur dağlar n n y l n alt ay kar ile kapl olmas ve arazi yap s n n elverişli olmas, kayak turizmi potansiyelini; ortalama yüksekliği metreye varan Munzur, Mercan ve Karasu-Aras dağlar gibi yüksek rak ml dağlar n bulunmas ise dağ turizmi potansiyelini ortaya koymaktad r. Bu doğal özellikleri sebebiyle, Tunceli ili kayak turizmi, dağc l k ve yayla turizmi, su sporlar turizmi ve termal turizmi aç s ndan eşsiz bir kaynakt r. Kültürel yönden Urartu, Selçuklu, Akkoyunlu ve Osmanl lardan kalma çeşitli tarihi kal nt lara ve kendine özgü zengin bir folklora sahiptir. XIV

15 Temel Göstergeler 1. TEMEL GÖSTERGELER Bu bölümde bölgedeki gelişmelere ait temel göstergeler İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3.düzey (81 il) ayr m nda verilmiştir. Kişi baş na göstergeler hesaplan rken her bir düzey için ilgili y la ait Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi (ADNKS) sonuçlar kullan lm şt r. ADNKS ye göre il, ilçe, belediye, köy ve mahalle nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşl k İşleri Genel Müdürlüğü (NVİGM) taraf ndan, ilgili mevzuat ve idari kay tlar uyar nca Ulusal Adres Veri Taban 'nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yap lan idari bağl l k, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate al nmaktad r. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 say l kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyar nca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağl l k ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 say l Yasa'n n 8 inci ve 11 inci maddelerine göre al nan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve kat lmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kald r lmas na ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanl ğ 'n n 421 say l Karar na istinaden, NVİGM taraf ndan 1 Aral k 2013 tarihi itibar yla Ulusal Adres Veri Taban 'na yans t ld ğ için, 2013 ADNKS sonuçlar belirtilen değişiklikleri içermektedir. Tan m ve Kavramlar Y ll k nüfus art ş h z : İki say m tarihi aras ndaki dönemde her 1000 nüfus için y ll k artan nüfustur. Y ll k nüfus art ş h z, doğal art ş bağ nt s ile hesaplanmaktad r; P n+t = P n * e rt Burada; P n P n+t e r t : n tarihindeki (dönem baş ndaki) nüfusu, : n+t tarihindeki (t y l sonra) nüfusu, : Logaritmay, : Y ll k nüfus art ş h z n, : İki tarih aras ndaki süreyi (y l olarak) göstermektedir. İki say m y l nüfuslar n n birbirine oranlanmas yoluyla elde edilen rakamsal değerler, oransal değerler olup, y ll k nüfus art ş h z n ifade etmemektedir. Y ll k nüfus art ş h z Microsoft Excel program nda aşağ daki formül kullan larak da hesaplanabilmektedir: = (LN (Sonraki Say m / Önceki Say m) / (iki say m y l aras ndaki fark))*1 000 Örnek: = (LN(2013 ADNKS nüfusu / 2012 ADNKS nüfusu) / (İki ADNKS dönemi aras ndaki y l fark ))*1 000 = (LN( / )/(1))*1 000 = 13,7 Nüfus yoğunluğu: Bir kilometrekareye düşen nüfustur. Nüfus yoğunluğu hesaplan rken göller hariç yüzölçümü verileri kullan lm şt r. Net göç: Belirli bir ilin ald ğ göç ile verdiği göç aras ndaki farkt r. Belirli bir ilin ald ğ göç verdiğinden fazla ise net göç pozitif, verdiği göç ald ğ göçten fazla ise göç negatiftir. 1

16 Temel Göstergeler Net göç h z : Göç edebilecek her bin kişi için net göç say s d r. m (.i-i.) = [(M.i -M i. )/(P i,t+n -0,5*(M.i -M i. ))]*k m (.i-i.) M.i M i. : Net göç h z : Ald ğ göç : Verdiği göç M.i - M i. : Net göç P i,t+n : i'nin t+n zamandaki daimi ikametgah nüfusu i : Göçün incelendiği alan k : Sabit say (k=1 000) Örneğin; Tunceli ilinin, döneminde ald ğ göç 8 458, verdiği göç 5 612, toplam nüfus dir dönemine ilişkin net göç h z n hesaplamak için; m (Tunceli) = [( )/( ,5*( ))]*1000 m (Tunceli) = 33,9 olarak bulunur. Yaş: Kişinin bitirmiş (tamamlam ş) olduğu yaşt r. Daha önceki y llarda, kişilerin bitirmiş olduğu yaş bilgisi bir y l 365 gün olarak dikkate al narak hesaplanm şt r ADNKS yaş hesab nda ise, önceki y llardan farkl olarak art k y llar göz önünde bulundurulmuştur. Art k y l, Miladi takvimde 366 gün olan, yani diğer y llara göre bir gün uzun olan y llara verilen add r. Bu fazladan gün 29 Şubat olarak dört y lda bir uygulan r. Cinsiyet oran : Her 100 kad n için erkek say s d r. Cinsiyet oran = (P E /P K )*100 P E : Erkek nüfus P K : Kad n nüfus Toplam yaş bağ ml l k oran : yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 ve 65 ve daha yukar yaş gruplar ndaki kişi say s d r. (0-14 yaştaki nüfus)+ (65 ve daha yukar yaş grubundaki nüfus) Toplam yaş bağ ml l k oran = * 100 (15-64) yaştaki nüfus Brüt okullaşma oran : İlgili öğrenim türündeki tüm öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Toplam öğrenci say s B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Brüt okullaşma oran = x 100 B Net okullaşma oran : İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Teorik yaş grubundaki öğrenci say s B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Net okullaşma oran = x 100 B 2

17 Temel Göstergeler Kaba evlenme h z : Belli bir y l içinde her bin nüfus baş na düşen evlenme say s d r. KEH E 1000 N KEH: Kaba evlenme h z E : Evlenme say s N : Y l ortas nüfus Kaba boşanma h z : Belli bir y l içinde her bin nüfus baş na düşen boşanma say s d r. KBH B 1000 N KBH: Kaba boşanma h z B : Boşanma say s N : Y l ortas nüfus Ortalama ilk evlenme yaş : Belli bir y l içinde ilk kez evlenen çiftlerin ortalama evlenme yaş d r. Ortalama ilk evlenme yaş erkek ve kad n için ayr hesaplanmaktad r. Y N i 1 N y i Y: Ortalama ilk evlenme yaş y i : ilk kez evlenen i. kişinin yaş N: ilk kez evlenen kişi say s Kaba doğum h z : Belli bir y l içinde her 1000 nüfus baş na düşen doğum say s d r. KDH N D 1000 KDH: Kaba doğum h z D : Doğum say s N : Y l ortas nüfus Toplam doğurganl k h z : Bir kad n n, doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşlar aras nda) yaşayacağ ve belirli yaşa özel doğurganl k h z n takip edeceği varsay m alt nda doğurabileceği ortalama canl doğan çocuk say s d r TDH i Di N i 5 3

18 Temel Göstergeler TDH: Toplam doğurganl k h z D i N i : i. yaş grubundaki doğum say s : i. yaş grubundaki y l ortas kad n nüfus Kaba ölüm h z : Belli bir y l içinde her nüfus baş na düşen ölüm say s d r. Ö KÖH 1000 N KÖH: Kaba ölüm h z Ö : Ölüm say s N : Y l ortas nüfus Bebek ölüm h z : Belli bir y l içinde her canl doğum baş na düşen bebek ölüm say s d r. BÖ BÖH 1000 D BÖH: Bebek ölüm h z BÖ : Bebek ölüm say s D : Canl doğum say s İhracat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlar n diğer ülkelere mal satmas d r. İthalat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlar n diğer ülkelerden mal sat n almas d r. Gayrisafi katma değer (GSKD): Bir bölgede yerleşik ekonomik birimlerin belli bir dönemde bu bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (ç kt ) üretim değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kulland klar mal ve hizmetler (ara tüketim) değerinin ç kar lmas sonucu elde edilen değerdir. GSKD (temel fiyatlarla) = Ç kt (temel fiyatlarla) - Ara Tüketim (al c fiyatlar yla) Bölgesel kişi baş gayrisafi katma değer: Cari fiyatlarla bölgesel gayri safi katma değerin y l ortas bölge nüfus tahminine bölünmesi ile elde edilen değerdir. Hesaplanan bu değerin ithalat ağ rl kl ortalama dolar kuruna bölünmesi ile dolar değeriyle kişi baş bölgesel gayri safi katma değere ulaş lmaktad r. Yerel birim: Coğrafi olarak tan mlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunlar n bir k sm n yürüten bir birimdir. Yerel birim, girişimin; büro, mağaza, büfe, fabrika, atölye, maden ocağ, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi yerleşik olan bölümüdür. Yerel birim, bu yerde bir veya daha çok kişinin, tam süreli veya k smi süreli olarak çal şmas ile girişim için ekonomik faaliyet yürütür. Girişim merkezinin bulunduğu yer ile yard mc faaliyet yürüten birimlerin her biri ayr ayr yerel birimdir. Çal şan say s : Ücretle çal şanlar n y ll k ortalama say s na iş sahibi ve ortaklarla, ücretsiz çal şan aile fertlerinin ve ç raklar n y ll k ortalama say s n n eklenmesi ile bulunur. İstihdam Oran : İstihdam n, kurumsal olmayan çal şma çağ ndaki nüfus içindeki oran d r. İşgücüne kat lma oran : İşgücünün kurumsal olmayan çal şma çağ ndaki nüfus içindeki oran d r. 4

19 Temel Göstergeler İşsizlik oran : İşsiz nüfusun toplam işgücü içindeki oran d r. Maaş ve ücretler: Bir işveren taraf ndan, yan nda ücret, maaş, yevmiye karş l ğ çal şan kişiye, çal şmas karş l ğ nda yap lan nakdi (para) veya ayni (mal) ödemelerin toplam olarak tan mlan r. Maddi mallara ilişkin brüt yat r m: Referans dönemi süresince tüm maddi mallara (arazi, makine ve teçhizat, mevcut bina ve yap larda, inşaatlarda ve binalardaki büyük tadilatlar) yap lan yat r md r. Trafik kazas : Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla arac n kar şt ğ ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanm ş olan olayd r. Belediyelerde kişi baş na çekilen günlük su miktar : Belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağ t lmak üzere temin edilen günlük ortalama su miktar n n, içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusuna oran d r. İçme ve kullanma şebekesi ile dağ t lmak üzere çekilen y ll k toplam su miktar n n (litre olarak) şebeke ile hizmet verilen nüfusa ve 365 e bölünerek kişi baş su miktar hesaplanmaktad r. Örneğin; Toplam çekilen içme suyu miktar (m 3 /y l) İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusu ise, İçme suyu miktar = [ (m 3 /y l) *1 000 (litre/m 3 ) / 365 (gün/y l)] = (litre/gün) Kişi baş çekilen günlük su miktar = [ (litre/gün)/ (kişi)] = 186 litre/kişi-gün olarak hesaplan r. Nüfus ve Konut Araşt rmas : 2011 Nüfus ve Konut Araşt rmas, Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi nden elde edilemeyen; hanehalk özellikleri, işgücü, istihdam ve işsizlik, göç ve göç nedeni, engellilik ile bina ve konut nitelikleri gibi bilgileri sağlamak amac yla yap lm şt r. Bu araşt rma; 2 Ekim 2011 tarihini referans gün kabul ederek, 3 Ekim-31 Aral k 2011 tarihleri aras nda, örnekleme yöntemiyle seçilmiş say m bölgelerindeki yaklaş k 2,2 milyon hanenin yan s ra kurumsal yerlerde bulunan kişilerle yap lm şt r. Araşt rmada yaklaş k 9 milyon kişi ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir. Araşt rmada, ülkemizde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlar ile yabanc uyruklu kişiler kapsanm şt r. Ancak, alt aydan k sa süreli ülkemizde bulunan (örneğin yurt d ş nda ikamet edip, tatilini Türkiye de geçiren) T.C. vatandaşlar kapsam d ş nda tutulmuştur. Hanehalk : Aralar nda akrabal k bağ bulunsun ya da bulunmas n ayn konutta yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Konut d ş nda bir adres biriminde (işyeri, otel, pansiyon, misafirhane vb.) birlikte yaşayan kişiler de hanehalk olarak değerlendirilmiştir. Nüfus ve Konut Araşt rmas nda "Bir konut bir hanehalk teşkil eder." yaklaş m kullan lm şt r. Ayn konutta yaşayan herkes (kirac, çal şan, arkadaş vb.) ayn hanehalk n n üyesi kabul edilmiştir. 5

20 Temel Göstergeler Bina: Bir veya birden fazla konut ya da işyeri birimini kapsayan bir tavan veya çat yla örtülmüş temelden tavana kadar uzanan d ş duvarlar ile kaplanm ş, ikamet, sanayi, ticaret, eğitim ve diğer çeşitli kullan mlara tahsis edilen müstakil bir yap d r. Binalar, ikamet amaçl ve diğer (ikamet amaçl olmayan) olarak iki kategoriye ayr lmaktad r. Net kullan m alan bak m ndan en az yar s ikamet amac yla kullan lan binalar (boş konutlar, yazl k/mevsimlik konutlar, kap c daireleri dahil) ikamet amaçl binalar olarak tan mlan r. Bina kat say s : Bodrum, zemin, normal ve çat katlar dahil toplam kat say s d r. Cadde seviyesinin alt nda yer alan katlar da toplam kat say s na dahildir. Bina inşa y l : Binan n nihai olarak bitirildiği veya fiilen ikamete aç ld ğ y ld r. Konut: Bir hanehalk n n yaşayabilmesi için inşa edilmiş, düzenlenmiş veya dönüştürülmüş; binan n tamam n kapsayan veya binan n ayr bir bölümünde bulunan, oda veya oda grubundan ve uzant lar ndan (koridor, giriş gibi) oluşan bir ev veya apartman dairesidir. Borulu su sistemi: Su şebekesi veya su deposu gibi özel bir sisteme boru ile bağl olan ve akarsu sağlayan (çeşme, musluk gibi) sistemdir. Tuvalet: Dört taraf kapal, ayr bir kap s bulunan, insan d şk s n n ve kirli sular n plastik, beton, toprak vb. maddelerden yap lm ş bir boru yoluyla ana kanala, foseptik çukura veya lağ m borular na ak t ld ğ yerdir. Banyo: Dört taraf kapal olan, ayr bir kap s bulunan, kirli sular n akmas için bir yolu (gideri) bulunan, y kanmaya tahsis edilmiş ve tüm vücudun y kanmas na uygun yerdir. Yaşam Memnuniyeti Araşt rmas : Mutluluk: Ac, keder ve zd rab n yokluğu ve bunlar n yerine sevinç, neşe ve tatmin duygular n n varl ğ yla karakterize edilen durum; hayattan genel olarak memnun olma halidir. Memnuniyet: İhtiyaçlar n ve isteklerin karş lanmas ndan doğan tatmin duygusudur. Umut düzeyi: Anket kapsam nda görüşülen bireylerin çok umutlu, umutlu, umutlu değil ve hiç umutlu değil kategorileri itibariyle umut düzeylerinin derecelendirmeleridir. 6

21 Temel Göstergeler 7

22 Temel Göstergeler 8

23 Temel Göstergeler 1.1 İBBS 2. Düzey (26 bölge) kişi baş na gayri safi katma değer, 2011 Kişi baş na gayri safi katma değer ($) S ra TR10 İstanbul TR21 Tekirdağ, Edirne, K rklareli TR22 Bal kesir, Çanakkale TR31 İzmir TR32 Ayd n, Denizli, Muğla TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova TR51 Ankara TR52 Konya, Karaman TR61 Antalya, Isparta, Burdur TR62 Adana, Mersin TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye TR71 K r kkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, K rşehir TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n TR82 Kastamonu, Çank r,sinop TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt TRA2 Ağr, Kars, Iğd r, Ardahan TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis TRC2 Şanl urfa, Diyarbak r TRC3 Mardin, Batman, Ş rnak, Siirt

24 Temel Göstergeler 1.2 İBBS 2. Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri Bir önceki y l n ayn ay na göre değişim oran (Aral k 2013/Aral k 2012) 12 ayl k ortalamalara göre değişim oran ( )/( ) (%) S ra (%) S ra 7,40-7,49 - TR10 İstanbul 7, ,89 5 TR21 Tekirdağ, Edirne, K rklareli 7, ,24 2 TR22 Bal kesir, Çanakkale 7, ,86 6 TR31 İzmir 7,94 4 7,27 19 TR32 Ayd n, Denizli, Muğla 7, ,92 25 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 6, ,29 18 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 7,62 8 7,49 14 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 7,79 6 7,94 4 TR51 Ankara 7, ,74 9 TR52 Konya, Karaman 7,84 5 7,43 16 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,65 7 7,24 20 TR62 Adana, Mersin 7, ,72 10 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 7, ,92 25 TR71 K r kkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, K rşehir 8,44 2 7,80 7 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 7, ,45 15 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 7,60 9 7,67 11 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 7, ,97 24 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 7, ,39 17 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 7, ,51 13 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 8,04 3 7,67 11 TRA2 Ağr, Kars, Iğd r, Ardahan 6, , , ,75 8 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 7, ,22 21 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 8,51 1 9,08 1 TRC2 Şanl urfa, Diyarbak r 7, ,09 3 TRC3 Mardin, Batman, Ş rnak, Siirt 6, ,

25 Temel Göstergeler 1.3 İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 Yerel birim say lar n n Türkiye toplam içindeki pay Çal şan say lar n n Türkiye toplam içindeki pay Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay Maddi mallara ilişkin brüt yat r mlar n Türkiye toplam içindeki pay (%) S ra (%) S ra (%) S ra (%) S ra 100,0-100,0-100,0-100,0 - TR10 İstanbul 24,2 1 30,0 1 38,1 1 31,5 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, K rklareli 2,4 17 2,6 10 2,5 10 2,4 10 TR22 Bal kesir, Çanakkale 2,5 16 1,8 17 1,3 18 1,6 16 TR31 İzmir 6,1 3 6,4 3 6,7 3 4,6 6 TR32 Ayd n, Denizli, Muğla 5,0 4 3,9 8 2,7 8 2,2 11 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 3,9 9 3,3 9 2,6 9 2,4 9 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,8 6 5,9 4 6,4 5 6,7 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 4,4 8 5,3 5 6,4 4 7,1 3 TR51 Ankara 6,6 2 8,8 2 10,2 2 14,3 2 TR52 Konya, Karaman 2,9 13 2,3 14 1,6 14 1,6 14 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 4,9 5 4,3 6 3,4 6 3,6 7 TR62 Adana, Mersin 4,6 7 3,9 7 3,0 7 3,4 8 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 3,2 12 2,5 11 1,8 12 4,7 5 TR71 K r kkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, K rşehir 1,8 19 1,2 20 0,9 21 0,7 22 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 2,7 15 2,5 13 2,0 11 2,1 13 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 1,3 22 1,2 21 1,4 17 1,2 18 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 0,9 25 0,7 25 0,5 24 1,2 19 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 3,3 11 2,3 15 1,5 15 1,6 15 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 3,4 10 2,5 12 1,7 13 1,2 17 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 1,0 24 0,8 24 0,6 23 0,7 24 TRA2 Ağr, Kars, Iğd r, Ardahan 0,8 26 0,4 26 0,2 26 0,7 20 1,7 20 1,4 19 0,9 20 0,7 23 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 1,3 21 0,8 23 0,4 25 0,4 26 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 2,8 14 2,3 16 1,4 16 2,2 12 TRC2 Şanl urfa, Diyarbak r 2,2 18 1,8 18 1,1 19 0,7 21 TRC3 Mardin, Batman, Ş rnak, Siirt 1,2 23 0,9 22 0,6 22 0,6 25 Not. 1. "Finans ve Sigorta faaliyetleri" ile "Bilgi ve iletişim faaliyetleri" içinde yer alan Programc l k ve yay nc l k faaliyetleri kapsam d ş d r. 2. Rakamlar yuvarlamadan dolay toplam vermeyebilir. 11

26 Temel Göstergeler 12

27 Temel Göstergeler 13

28 Temel Göstergeler 14

29 Temel Göstergeler 15

30 Temel Göstergeler 16

31 Temel Göstergeler 17

32 Temel Göstergeler 18

33 Temel Göstergeler 19

34 Temel Göstergeler 20

35 Temel Göstergeler 21

36 Temel Göstergeler 22

37 Temel Göstergeler 23

38 Temel Göstergeler 24

39 Temel Göstergeler 25

40 Temel Göstergeler 26

41 Temel Göstergeler 27

42 Temel Göstergeler 28

43 Temel Göstergeler 29

44 Temel Göstergeler 30

45 Temel Göstergeler 31

46 Temel Göstergeler 32

47 Temel Göstergeler 33

48 Temel Göstergeler 34

49 Temel Göstergeler 35

50 Temel Göstergeler 36

51 Temel Göstergeler 37

52 Temel Göstergeler 1.4 İBBS 3. Düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, 2013 Nüfus 2013 İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfus içindeki oran 2013 Nüfus yoğunluğu 2013 Y ll k nüfus art ş h z (%) S ra (%) S ra (kişi/km 2 ) S ra ( ) S ra ,0-91, ,7 - TR100 İstanbul , , ,8 13 TR211 Tekirdağ , , ,7 6 TR212 Edirne , , ,8 72 TR213 K rklareli , , ,9 68 TR221 Bal kesir , , ,7 58 TR222 Çanakkale , , ,3 18 TR310 İzmir , , ,8 27 TR321 Ayd n , , ,2 25 TR322 Denizli , , ,5 29 TR323 Muğla , , ,1 16 TR331 Manisa , , ,8 46 TR332 Afyonkarahisar , , ,5 53 TR333 Kütahya , , ,4 71 TR334 Uşak , , ,3 36 TR411 Bursa , , ,5 15 TR412 Eskişehir , , ,6 34 TR413 Bilecik , , ,1 9 TR421 Kocaeli , , ,1 7 TR422 Sakarya , , ,6 20 TR423 Düzce , , ,4 24 TR424 Bolu , , ,6 50 TR425 Yalova , , ,5 2 TR510 Ankara , , ,9 22 TR521 Konya , , ,0 31 TR522 Karaman , , ,6 42 TR611 Antalya , , ,9 5 TR612 Isparta , , ,7 57 TR613 Burdur , , ,4 38 TR621 Adana , , ,1 40 TR622 Mersin , , ,5 28 TR631 Hatay , , ,0 32 TR632 Kahramanmaraş , , ,7 37 TR633 Osmaniye , , ,8 26 TR711 K r kkale , , ,3 64 TR712 Aksaray , , ,6 52 TR713 Niğde , , ,9 45 TR714 Nevşehir , , ,9 59 TR715 K rşehir , , ,3 44 TR721 Kayseri , , ,9 23 TR722 Sivas , , ,5 60 Kaynak: TÜİK, Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi Sonuçlar, 2013 Not. 1. Nüfus yoğunluğu için göller hariç alanlar kullan lm şt r. 2. Y ll k nüfus art ş h zlar hesaplan rken 2013 y l idari bölünüş yap s dikkate al nm şt r. 38