BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ, ZONGULDAK TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN İLK 10 YILINDA ( ) KÖPRÜ YAPIM FAALİYETLERİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 Mine Polat, Aysun Aydın Öksüz, Mustafa Tanış BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ, ZONGULDAK TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN İLK 10 YILINDA ( ) KÖPRÜ YAPIM FAALİYETLERİNİN İNCELENMESİ

2 TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN İLK 10 YILINDA ( ) KÖPRÜ YAPIM FAALİYETLERİNİN İNCELENMESİ

3 İÇERİK; Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyetinin ilk 10 yılındaki köprü yapım faaliyetleri incelenmiştir. Yapımına başlanan, yapımı tamamlanan ve onarılan köprülerle ilgili çalışmalar tanıtılmış, devlet bütçesinin payı irdelenmiş ve köprülerde kullanılan malzeme ile taşıyıcı sistemleri değerlendirilmiştir. CUMHURİYET DÖNEMİ KÖPRÜ FAALİYETLERİ 1) Yılları Arasında Köprü İnşa Faaliyetleri ve Ayrılan Bütçe 2) Yılları Arası Köprülerin Teknik İncelemesi

4 GİRİŞ Ulaştırma, Toplumları şekillendiren, Geçmişten günümüze önem verilen 1848 Nafia Nezareti 1923 Türkiye Cumhuriyeti Nafia Vekaleti I. Dünya Savaşında tamamen tahrip olmuş imkanları iyileştirmek, Atatürk ün ulaştırmaya verdiği önem

5 1.1) Yılları Arasında Köprü İnşa Faaliyetleri Atatürk ün koyduğu "günde 2 metre köprü" ilkesi, Yurdun ilelebet yerinde durabilecek eserlerle bezenmesi, Kagir ve demir köprü, 1929, Şose ve Köprüler Kanunu.

6 Yol ve Köprü işleri, Teknik Denetim Nafia Vekaleti Bütçe ve idari işler Nafıa Vekâleti emrindeki bütçe ile doğrudan doğruya Vekâlet tarafından Vilayetler tarafından yol vergileri; nakdi bedeni

7 1.1) Yılları Arasında Köprü İnşa Faaliyetleri Nafıa Vekâletinin Faaliyetleri Vilayetlerin Faaliyetleri Yıllar Yeni Yapılan Büyük Köprüler (adet) Yeniden Yapılan Menfez ve Küçük Köprüler (adet) Tamir Edilen Menfez ve Küçük Köprüler (adet) Toplam yılından 1932 yılı sonuna kadar Nafıa Vekâletinin ve vilayetlerin köprü yapım ve onarım faaliyetleri.

8 Yeniden Yapılan 2333 Yeni yapılan büyük köprüler (Nafıa Vekaletince), adet Yıllar Yeni yapılan ve tamir edilen menfez ve küçük köprüler (Vilayetlerde), adet Tamir Edilen Yıllar a) Nafıa Vekâleti tarafından yapılan işler b) Vilayetler tarafından yapılan işler 1924 yılından 1932 yılı sonuna kadar Nafıa Vekâleti tarafından yapılan büyük köprüler ile Vilayetler tarafından yeniden yapılan ve tamir edilen menfez ve köprülerin sayıları.

9 1.2) Yılları Arasında Bütçe Yıllar Genel Bütçe (Lira) Bayındırlık Payı (Lira) Genel Bütçede Bayındırlık Payı (%) Büyük Köprülerin Payı (Lira) Bayındırlık İçinde Büyük Köprülerin Payı (%) , , , , , , , , , ,10 Toplam yılları arasında hükümetin bütçesi, bu bütçeden Nafıa Vekâleti'ne ayrılan pay ve büyük köprülerin yapımı için harcanan kısım.

10 2) Yılları Arası Köprülerin Teknik İncelemesi Cumhuriyet dönemine kadar genelde taş kemer köprüler yapılırken, bu dönemle beraber ahşap, demir ve betonarme köprüler de yapılmaya başlanmıştır. Yeni köprü biçimlerinin inşa edilmiş olmasından çok, bu alana ilişkin yeni mühendislik bilgisinin ülkeye transfer edilmesi. Yeni mühendis mektepleri Yurtdışında yayınlanan tüm dergi ve kitapların dilimize çevrilmesi, okullarda okutulması, yurtdışındaki konferanslara katılım yılında Ziya Bey, Mühendis Vigman dan "Kargır [kâgir] Köprüler" 1922 yılında ise Mühendis Fikri Bey, "Ahşap Köprüler" ve "Demir Köprüler" isimli kitapları yazmışlardı. Türk mühendisi, Türk işçisi.

11 Demir Köprüler Atölyesi 40 metre açıklığa kadar demir köprü ve büyük demir hangar, demir çatı imalatı, montaj ve ripajı Atölyenin genel görünüşü Atölyenin içeriden görüntüsü Atölyede 16 ve 20 m.lik köprüler hazırlanırken

12 Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Adagide 82,3 2 41,15 - Betonarme Kemer Akçaağıl 70,0 2 35,00 35,00 Betonarme Bowstring Akçay 199,0 5 35,00 59,00 Betonarme Kemer Akçova 81,0 5 15,00 / 16,50 18,00 Betonarme Arapsun 130,5 5 23,75 / 26,50 30,00 Betonarme Bowstring Avanos 152, ,33 15,70 Betonarme Basit Kiriş Bolaman 65,0 1-65,00 Betonarme Kemer Borçka 113, ,0 Çelik Langer Kirişi Büyük Aponyo 105,0 3 25,80 26,70 Betonarme Kemer Cevizdere 64,0 3 20,00 24,00 Betonarme Gerber Curidere 81,0 5 15,00 / 16,50 18,00 Betonarme Çan (Pazar) 121,0 6 20,00 20,50 Betonarme Gerber ve Basit Kiriş Dalaman 105,0 3 35,00 35,00 Betonarme Bowstring Elekçi 64,0 3 20,00 24,00 Betonarme Gerber Garzan 36,0 1-36,00 Betonarme Göksu 104,2 3 34,60 35,00 Betonarme Kemer Karabekir 32,0 1-32,00 Betonarme Bowstring Kirazlık 49,2 2 24,60 24,60 Kâgir Kemer Menemen 156,6 5 31,33 31,33 Betonarme Bowstring M. Kemal Paşa 118,2 6 19,55 20,00 Betonarme Sürekli Kiriş Niksar 147, Kâgir Kemer Onuncu Yıl 110,4 8 12,40 15,20 Betonarme İki Kirişli Orman Çiftliği 25,0 1-25,00 Betonarme Bowstring Paşur 74,0 3 12,00 50,00 Betonarme Kemer Tüney 70,0 7 10,00 10,00 Betonarme Vezirhan 91,2 2 45,70 45,50 Çelik Kafes Kiriş Yukarımelet 106,0 2 53,00 53,00 Betonarme Kemer Zigdi 75,0 5 15,00 15,00 Ahşap Askılı Köprü yılları arasında yapımına başlanan, yapımı tamamlanan veya onarımı yapılan köprülerin teknik özellikleri.

13 Arapsun Köprüsü Mesnetlere doğru kirişler kalınlaştırılarak, yüksekliğin açıklığa göre daha fazla azaltılması sağlanmış ve böylece hem görsel açıdan, hem de maddi açıdan iyi bir uygulama olmuştur. Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Arapsun 130,5 5 23,75 / 26,50 30,00 Betonarme Bowstring

14 Niksar Köprüsü Kagir veya betonarme olarak onarımı pahalı olduğundan, köprünün yeniden inşa edilene kadar ömrünü uzatmak adına üst yapısı ahşap olarak yenilenmiştir. Onarılmış son boyu 640 m. Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Niksar 147, Kâgir Kemer

15 Onuncu Yıl (Gömleksiz) Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Onuncu Yıl 110,4 8 12,40 15,20 Betonarme İki Kirişli

16 Göksu Köprüsü Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Göksu 104,2 3 34,60 35,00 Betonarme Kemer

17 Akçaağıl Köprüsü Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Akçaağıl 70,0 2 35,00 35,00 Betonarme Bowstring

18 Menemen Köprüsü Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Menemen 156,6 5 31,33 31,33 Betonarme Bowstring

19 Zigdi Köprüsü Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Zigdi 75,0 5 15,00 15,00 Ahşap Askılı Köprü

20 Tüney Köprüsü Köprü Adı Tabliye Uzunluğu Sayısı (adet) Kenar Orta Malzeme ve Taşıyıcı Sistem Tüney 70,0 7 10,00 10,00 Betonarme

21 Köprü Adı Bulunduğu Vilayet Akarsu Bulunduğu Yol Adagide İzmir Küçük Menderes Ödemiş-Adagide, Akçaağıl Sivas Kelkit Çayı Suşehri Koyulhisar-Niksar Akçay Aydın Akçay Nazilli-Bozdoğan Akçova Ordu - Ordu- Fatsa Arapsun (Gülşehir) Niğde Kızılırmak Arapsun-Kırşehir Avanos (Kızılırmak) Nevşehir Kızılırmak Nevşehir-Avanos Bolaman Ordu Bolaman Deresi Ordu-Fatsa Borçka Artvin Çoruh Nehri Hopa-Borçka Büyük Aponyo Çanakkale Büyük Aponyo Çan-Balya Cevizdere Ordu Cevizdere Irmağı Ünye-Fatsa Curidere Ordu - Ünye-Terme Çan (Pazar) Çanakkale Kocaçay Çan-Balya Dalaman Muğla Dalaman Çayı Köyceğiz-Fethiye Elekçi Ordu Cevizdere Irmağı Ordu- Fatsa Garzan Siirt - Siirt-Diyarbekir Göksu Malatya - Besni-Adıyaman Karabekir Çorum Delice Irmağı Çerikli-Çorum Kirazlık Zonguldak Gökırmak Çayı Bartın Safranbolu Menemen İzmir Gediz Nehri İzmir-Bergama Mustafa Kemal Paşa Bursa Kirmastı Çayı Mustafa Kemal Paşa-Söğütalan Niksar Tokat Kelkit Irmağı Niksar-Ünye Onuncu Yıl (Gömleksiz) Ankara Kırmır Çayı Ankara-Beypazarı Orman Çiftliği Ankara Ankara Çayı Ankara-İstanbul Paşur Siirt Paşur Suyu Siirt-Diyarbekir Tüney Ankara Tüney Çayı Ankara - Çankırı Vezirhan Bilecik Sakarya Vezirhan-Gölpazarı Yukarımelet Ordu - Ordu-Mesudiye Zigdi Tokat Kelkit Irmağı Erbaa-Hayati yılları arasında yapımına başlanan, yapımı tamamlanan, onarım yapılan köprüler.

22 İnşasına başlanmış (kesikli çizgiler) ve inşası tamamlanmış (sürekli çizgiler) demiryolu hatları Köprülerin bulunduğu vilayetler

23 SONUÇLAR Ana ulaşım sistemi olarak demiryolu, Demiryolu hatları ile bağlantılı olan karayolu, Bayındırlık eksikleri, Malzeme tercihinde; temin kolaylığı ve düşük maliyet, Malzeme tercihinde; topografik özellikler ve kullanılacak malzeme ile geçilebilecek tek açıklık boyu. Köprülerde yeni formlar kullanılmış. Betonarme önemli malzeme haline gelmiş. Kalıcı eserler bırakma isteği.

24 Teşekkürler