B 2. (Basit Bir) 88MHz 108MHz FM vericisi ( Bolum-2) Yazar : Yilmaz Kalafat, PE1PYJ Tarih : Yer : Hollanda

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "B 2. (Basit Bir) 88MHz 108MHz FM vericisi ( Bolum-2) Yazar : Yilmaz Kalafat, PE1PYJ Tarih : 30-04-2004 Yer : Hollanda"

Aysu Parlak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 B 2 (Basit Bir) 88MHz 108MHz FM vericisi ( Bolum-2) Yazar : Yilmaz Kalafat, PE1PYJ Tarih : Yer : Hollanda

2 Onsoz Birinci bolumdeki yazimda FM vericisinin osillator, buffer,surucu ve filtre katlarini aciklamistim. Bu bolumde ise PLL ve RF amplifikator bolumunun yapimini acikliyacagim. Bu iki bolumlu yazida aciklamis oldugum devrelerdeki parcalar belki zor bulunan parcalar olabilir. Devreyi yaparken baska parcalarda kullanabilirsiniz, yeterki transistorler RF tipinden olsun. PLL devresinde kullanilan entegre cok eski ve taninmis bir parca. Eger bunu bulma imkaniniz yoksa baska PLL entegrelerine bakin. Bu tur entegrelerin calisma prensibi aynidir. Aradaki fark sadece entegrenin bacak baglantisi ve kanal ayari. Demek istedigim sey su, bu tur devrelerle ugrasirken hayali gucunuzu kullanin ve baska tur parcalar kullanarak devreyi gelistirin. Bu isi sadece devrelerle oynayarak ve deney yaparak ogrenebilirsiniz. Verici bloklardan olustugu icin hepsinizi yapmaniza gerek yoktur. Sadece VCO veya cikis amplifikatorunu kullanmak istiyen o bloku yapip calistirabilir, yani diger bloklara baglidegilsiniz. Devreyi kurarken adim adim kurun ve hepsini birden yapmaya calismayin cunki garanti bir yerde yanlislik yaparsiniz. Bu bolumde vericinin eksik olan devrelerini bulabileceksiniz, sadece baski devresi yok. Baski devre yapimini size birakiyorum cunki ugrasacak yeterli zamanim yok, umarim buna anlayis gosterirsiniz. 2

PLL devresinde kullanilan entegre cok eski ve taninmis bir parca. Eger bunu bulma imkaniniz yoksa baska PLL entegrelerine bakin. Bu tur entegrelerin calisma prensibi aynidir.

3 Phase Locked Loop devresi Phase Locked Loop veya kisaltilmis adiyla PLL, vericide bulunan VCO frekansini sabit tutmak icin kullanilan bir devredir. Burada PLL entegresi olarak Motorola tarafindan yapilmis olan MC kullanilmistir. Nedeni, entegrenin icinde referans bolucusu var ve kanal programlanmasi parallel yani basit DIP switch yardimi ile yapabiliyoruz. Fosc VCO 64 Fosc 64 Buffer BF981 Pre-scaler RA2 RA1 RA0 PLL MC MHz Loop filter PLL blok diyagrami N A Yukaridaki sekilde PLL in diyagraminda gorebildiginiz gibi birtane buffer ve pre-scaler var. Buradaki buffer VCO devresini etkilemeden cikis sinyalini alip pre-scaler entegresine iletiyor. Pre-scaler dedigimiz entegre VCO dan cikan yuksek frekansli sinyali 64 veya 65 e boluyor. Bunun nedeni, PLL entegresi sadece 30MHz e kadar olan sinyalleri isliyebiliyor, bunun icin VCO sinyalini bolmek zorundayiz. PLL entegresinin kendi refens bolucusu oldugunu anlatmistim. Bu bolucu RA2,RA1 ve RA1 portlarini VCC veya GND a bagliyarak programlaniyor. Referans bolucu esasinda kanal adimlarini belirliyor. Burada 3.2MHz kirastali kullanilarak 50KHz lik bir STEP size olusturmus olduk. Referans bolucusu bu durumda 64 e ayarli. Pre-scalerden gelen sinyal ve referans sinyali PLL tarafindan karsilastiriliyor, eger frekanslar esit degilse PLL cikisinda bir ERROR sinyali olusuyor. Bu sinyal filtreden gecip VCO frekansini kaydiriyor, bu referans ve pre-scaler sinyalinin birbirine esit oldugu zaman duruyor ve ERROR sinyali kendini sifirliyor. RA2 RA1 RA0 Bolu sayisi

Nedeni, entegrenin icinde referans bolucusu var ve kanal programlanmasi parallel yani basit DIP switch yardimi ile yapabiliyoruz.

4 PLL de kanal programlanmasi iki ayri DIP switch ile yapiliyor. Bu iki switch entegrenin A ve N bolucu gisirlerine baglidir. DIP switchlerin durus pozisyonunu bilmek icin ilk once hangi sayilari progrmliyacagimizi hesaplamamiz lazim. Ornek verecek olursak: Step : 50KHz Frekans : 100MHz Pre-scaler : 64 Formul : N total = ( N * P) + A 6 100*10 Ilk once Ntotal sayisi bulmamiz lazim: N = total = * Simdi N nin degeri bulacagiz: N = = 31, 25 N icin 31 aliyoruz 64 Virgul arkasinda kalan sayi ise : 64 * 0,25 = 16 A ise 16 oluyor Kisaca Bolucu sayilari : A = 16 : N = 31 A N S11 S12 S13 S14 S15 S16 S10 S9 S8 S7 S6 S5 S4 S3 S2 S MHz icin DIP switch posizyonlari PLL programlandiktan sonra, eger VCO lock durumunda ise devredeki LED parlak bir sekilde yanmaya baslar, bu PLL in kilitlendigini gosterir. LED yanmadigi surece VCO stabil durumda degildir. Gordugunuz gibi PLL devresi cok basit cunki butun hersey bir entegre tarafindan ayarlaniyor. Burada dikkat etmeniz gereken seyler: entegrenin besleme voltaji +5 voltu gecmeyecek. 4

Ornek verecek olursak: Step : 50KHz Frekans : 100MHz Pre-scaler : 64 Formul : N total = ( N * P) + A 6 100*10 Ilk once Ntotal sayisi bulmamiz lazim: N = total = 2000 3 50*10 2000 Simdi N nin degeri

5 Cikis kati ( 2SC1971) Cikis kati bir 2SC1971 transistorunden olusmaktadir. Bu secmemin nedeni ucuz olmasi ve yeterli guc verebilmesidir. Tabii baska transistorlerde kullanabilirdim, ornegin 40 Watt cikis yapabilen. Genelde herkez cok guclu bir cikis kati istiyor, burada unutulan birsey var. Yuksek cikisli katlarin tasarimi bildiginiz kadar kolay degil, neden? Amplifikatorler sinyali yukselttigi gibi aksi takdirde osillator gorevi bile yapabiliyor. Eger bir amplifikator osillator ozelikleri gosteriyorsa bu cok kotu bir durum demektir. Boyle durumda cikis transistoru size elveda demek icin hazirlanmaktadir. Devrenin osillasyon yapip yapmadigini cekti akimdan gorebilirsiniz, akim birden yukselir. Demek istedigim su, eger amplifikator yapimi hakkinda pek bilgili degilseniz fazla guclu devrelerle baslamayin, sadece size zarari dokunur. Elinizde ne kadar iyi tasarim yapilmis devre olsa bile devrenin kurulusu ve ayarlari kritiktir, yani dikkatli olun. Buradaki cikis kati, ilk yazimda belirttigim gibi tam olarak 8 Watt cikarmiyor ama 4 ile 6 Watt arasi temiz bir cikis yapiyor. Bu cikis gucu yaptiginiz ayara ve frekansa bagli. Cikis katini kurarken transistoru sogutucuya takmayi unutmayin, pek fazla isinmiyor ama takmakta yarar vardir. Onceki bolumde anlattigim surucu transistoru mutlaka sogutulmasi lazim. Yukaridaki fotoda gorebildiginiz gibi bu devreyi yapabilmek icin sadece birkac trim kondensatoru ve bobin gerekli. Birinci bolumde size surucu katini ayarlamak icin bir DUMMY LOAD yapimini gostermistim. Buna benzer birtane daha yapmaniz gerek, bu tabii yuksek guc icin olacak, ornegin 20Watt. Bunun icin gereken direncler: 20 tane 1K lik ve 1 Watt lik metal film tipi direnc, hepsini parallel birsekilde birbirine lehim yapmaniz gerek, sonucta elinizde 50 Ohmluk bir dummy olusmus oluyor. 5

Yuksek cikisli katlarin tasarimi bildiginiz kadar kolay degil, neden? Amplifikatorler sinyali yukselttigi gibi aksi takdirde osillator gorevi bile yapabiliyor.

6 Cikis katinin ayari Ayar icin gerekli olan seyler: - Dummy load ve RF detektor ( yukaridaki fotoya bakin ve 1 nci bolumu okuyun) - Volt metere - Guc kaynagi, kisa devre korumali - Plastik tornavide Cikis katini yaptiktan sonra vericiye takiyoruz ve 12 Volt ile besliyoruz. Baslangicta butun trim kondensatorleri acik olmasi lazim, yani minimum kapasitede duracak. Cikisa dummy takiliyor ve detektor ciksina ise voltmetremizi, DC ayarinda durmasi lazim. Ayari cikista bulunan trim kondesatorleri ile basliyoruz (ayar frekansi 98MHz), voltmetrede okudugumuz gerilim yukselmesi lazim, yavas yavas giristeki trim kondensatorlerinide ayarlamaya basliyoruz. Voltmetredeki gerlimin yukselmesini iyi takip etmemeniz gerek, gerilim ne kadar yukselirse cikis gucumuzde o kadar yuksektir. Dikkat edilmesi gereken diger bir faktor ise akim. Devre dogru calistigi anda 800mA ile 1A arasi akim ceker. Eger osillasyon veya baska birseyler olursa akim 1 A den fazla gosterir ve bu durumda devrenin ayarini veya devrenin kendisini kontrol etmeniz gerekmektedir. Bu nedenle kisa devre korumali guc kaynagi size cok yardimci olacaktir cunki devrenin yanmasini onler. Devre ayarlandiktan sonra kullanima hazirdir. Butun ayarlari 50 ohm ile yaptik. Kullanacaginiz antende 50 Ohm olmasi lazim. Anten empedansi ayni olmadigi surece cikis kati istenilen cikisi yapmaz, hatta en kotu durumda transistor yanabilir. Cikis kati ile anten arasina Low Pass filtresini takmayi unutmayin! Kolay gelsin. 6

Cikisa dummy takiliyor ve detektor ciksina ise voltmetremizi, DC ayarinda durmasi lazim.

7 PLL devresi D1 ortabacagina D1 Q2-G1 Q2 gate TL U2 C5 4u7 R7 1k8 R6 1k8 C6 4u7 C7 1nF R8 39K C9 27pF R3 68K C4 100n R2 68K R5 68K R4 68K C3 100n +5V R9 100K R10 680R Q1 BF981 R11 100K C8 1nF S11 S1 S2 S3 S4 RF MC RF-in 5V R12 47R C11 1nF U3 MC12017 C10 100nF +5V MC MC C2 27p RF-in C1 XTAL1 3.2MHZ R1 220R D1 LED1 S16 S15 S14 S12 S13 S10 S9 S8 S7 S6 S5 RF Dikkat!!! PLL devresi kullanildiginda VCO bolumunde R10, C21, R11, C24 ve C25 deveden cikarmaniz gerek. 7

C10 100nF +5V MC 14 15 10 11 12 13 7 89 4 56 1 23 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 MC145152 C2 27p RF-in C1 XTAL1 3.

8 Cikis katinin devresi Surucu katinin In C1 C2 L1 1/2 T C7 100n L2 RFC C8 1n C9 100p L3 6.5T L5 2.5T Q1 2SC1971 C4 100u RFC + L4 C6 C3 +12V C5 1n anten veya LPF Cikis L1 = ½ tur 1mm 6.5D L2,L4 = ferit nuveli RFC L3 = 6.5T 1mm 6.5D L5 = 2.5T 1mm 6.5D D = bobinin ic capi T = bobin turu Bobin turlari arasinda 1mm bosluk birakmaniz lazim! 8

5T Q1 2SC1971 C4 100u RFC + L4 C6 C3 +12V C5 1n anten veya LPF Cikis L1 = ½ tur 1mm

9 Verici devresi hakkinda ekstra bilgi Verici bolumundeki buffer transistorlarini bulamazsaniz BFG97 yerine BFR96 kullanabilirsin. Bunu icin direncleri bir yuksek degere getirmeniz lazim. Eger BFG97 kullaniyorsaniz ve transistorler asiri derece isiniyorsa, R8, R16 ve R17 direnclerini 68 Ohm yerine 82 Ohm aliniz. Kullandiginiz guc kaynaginin temiz olmasina dikkat edin, aksi takdirde alicida istenmeyen gurultuler duyarsiniz. 9

Eger BFG97 kullaniyorsaniz ve transistorler asiri derece isiniyorsa, R8, R16 ve R17 direnclerini 68 Ohm

Benzer belgeler

B 2. (Basit Bir) 88MHz 108MHz FM vericisi ( Bolum-1) Yazar : Yilmaz Kalafat, PE1PYJ Tarih : 26-03-2004 Yer : Hollanda

B 2. (Basit Bir) 88MHz 108MHz FM vericisi ( Bolum-1) Yazar : Yilmaz Kalafat, PE1PYJ Tarih : 26-03-2004 Yer : Hollanda B 2 (Basit Bir) 88MHz 108MHz FM vericisi ( Bolum-1) Yazar : Yilmaz Kalafat, PE1PYJ Tarih : 26-03-2004 Yer : Hollanda Onsoz Bu seferki yazimda sizlere B 2 adi altinda yapmis oldugum projeyi aciklamaya calisacagim.