İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATI Dr. Tamer EREN

Transkript

1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER İSG MEVZUATINDA KURUM VE ORGANİZASYONLAR İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı (İTK) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi (ÇASGEM) İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü (İSGÜM) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATI Dr. Tamer EREN Bu üniteyi çalıştıktan sonra; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığının işlevlerini tanımlayabilecek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezininin fonksiyonunu anlayabilecek, İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğünün verdiği hizmetleri açıklayabilecek, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz. ÜNİTE 5

2 GİRİŞ Bilindiği üzere, önceki bir ünitede (Ünite 2: İSG Mevzuatında İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri) İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri hakkında bilgi verilmişti. Bu ünitede ise, İş Sağlığı ve Güvenliği alanında gerek devlet kurum ve müesseseleri gerekse özel şirketlerde faaliyet gösteren işletme ve kuruluşlar hakkında bilgi sahibi olunması hedeflenmektedir. Ülkemizdeki İSG konusundaki mevzuat İSGGM tarafından çıkarılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM), İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi (ÇASGEM), İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü (İSGÜM), Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi gibi kurum ve organizasyon İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının temel işlevleri, fonksiyonları vb. bilgiler bu ünitede bahsedilmektedir. Bu tip kurum ve organizasyonlar İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri mevzuatımızın birçok yerinde, birbiriyle karma bir şekilde verilmektedir. Dolayısıyla bu ünitemizde, ilgili madde, fıkra veya bentlerine vb. yapılan atıfların bir çoğu mevzuat, ilgili mevzuat, ilgili hüküm vb. terimler ile nitelendirilerek aktarılmıştır. Ünitelerimizi çalışırken, mevzuat bilgilerinin sürekli yenilendiğinin ve güncellendiğinin dikkate alması gerekliliği unutulmamalıdır. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (İSGGM) tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4947 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Teşkilat Kanununun 12. maddesi uyarınca İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü olarak yeniden yapılandırılmak suretiyle, çalışma hayatının İş Sağlığı ve Güvenliği denetimi dışında kalan çok çeşitli ve kapsamlı görevleri İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün yetki ve sorumluluk alanına verilmiştir tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 31. maddesi ve 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun un 50. maddesi uyarınca İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü nün (İSGGM) görev alanı ile ilgili bazı değişiklikler yapılmıştır. Şekil 5.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün görevleri aşağıda belirtilmiştir: İSGGM nin asli görevi İSG konusunda mevzuat çalışması yapmaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve mevzuat çalışması yapmak. Ulusal politikalar belirlemek, bu politikalar çerçevesinde programlar hazırlamak. Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak Etkin denetim sağlamak amacıyla gerekli önerilerde bulunmak, sonuçlarını izlemek. Standart çalışmaları yapmak, normlar hazırlamak ve geliştirmek Üretilen ve ithal edilen kişisel koruyucu donanımların piyasa gözetimi ve denetimini yapmak, bu hususlarda usul ve esasları belirlemek İş Sağlığı ve Güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlamak, programlamak ve uygulanmasını sağlamak. Faaliyet konuları ile ilgili yayın ve dokümantasyon çalışmaları yapmak ve istatistikleri düzenlemek. Meslekî eğitim görenler, rehabilite edilenler, özel risk grupları ve kamu hizmetlerinde çalışanlar da dâhil olmak üzere tüm çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmaları amacıyla gerekli çalışmaları yaparak tedbirlerin alınmasını sağlamak. İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü ile İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin çalışmalarını düzenlemek, yönetmek ve denetlemek. İş yerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere görevlendirilecek İş yeri hekimleri, İş Güvenliği uzmanları ve diğer görevlilerin İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili eğitim ve belgelendirme usul ve esaslarını belirlemek İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ölçüm, analiz, teknik kontrol, risk analizi ve değerlendirmesi, eğitim, danışmanlık, uzmanlık hizmetlerini yapmak ve bu tür hizmetleri verecek özel ve tüzel kişi ve kuruluşların niteliklerini belirlemek, yetki vermek, yetkilerini iptal etmek, kontrol ve denetimini sağlamak. İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı, diğer teknik ve sağlık personel ile işçilere eğitim vermek için kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren şirketler ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerini yetkilendirmek, gerektiğinde yetkilerini iptal etmek, hizmetin etkin ve verimli bir şekilde verilip verilmediğinin kontrol ve denetimini sağlamak, İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanının eğitimleri sonundaki sınavları yapmak veya yaptırmak, belgelerini vermek. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI (İTK) İş Teftişinin dayanağını Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi olmasıdır. Uluslararası Çalışma Örgütü nün (International Labour Office, ILO) tarihli ve 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Denetimi Sözleşmesi, iş denetiminin uluslararası dayanağını oluşturmaktadır. Türkiye, tarih ve 5690 sayılı yasayla bu sözleşmeyi onaylayarak yükümlülük altına girmiştir. Şekil 5.2. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 81 sayılı ILO Sözleşmesinin 4. maddesinde iş teftişinin merkezi bir makamın denetimi altında yapılacağı belirtilmiş olup, söz konusu hükme uygun olarak İş Teftiş Kurulu (İTK) merkezde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde ve doğrudan Bakana bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Bu anlamda İş Teftiş Kurulu uluslararası bir sözleşmeden kaynağını alan ilk ve tek teftiş kurulu olup, İş Müfettişliği de uluslararası bir meslek statüsündedir. İTK Başkanlığı, çalışma hayatı ile ilgili teftiş ve soruşturma yapmaktır tarih ve 184 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK, daha sonra da RG: /18638 ile 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun la, Bakanlık merkez birimleri arasında denetim birimi olarak tanımlanmış; 4947 sayılı Kanunla (RG: /25178) da önemli değişiklikler yapılmıştır tarih ve 665 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Teftiş Kurulu ve müfettişleri, Türkiye İş Kurumu Teftiş Kurulu ve müfettişleri; İş Teftiş Kurulu bünyesine katılmış, Kurul Başkanlıkları ve müfettişlere ait yetkiler; İş Teftiş Kurulu ve İş Müfettişlerince yerine getirecekleri düzenlemesine yer verilmiştir. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı nın görevleri İş Teftiş Kurulu Yönetmeliği nde aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Çalışma hayatı ile ilgili mevzuat çerçevesinde programlı veya program dışı teftiş, inceleme ve soruşturma yapmak sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu uyarınca işyerlerinde inceleme yapmak, iş ve işlemleri teftiş etmek. Kayıt dışı istihdamla mücadele etmek, bu amaçla sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 İTK, işyerlerindeki iş ve işlemleri teftiş eder. Kayıt dışılık ile ilgili tespit yapılması halinde ilgili kurumlara gereği için bildirimde bulunmak. Müfettişlerin iş teftişi ile ilgili faaliyet ve işlemleri hakkında teftiş, inceleme ve soruşturmaları yürütmek. Bakanın emri veya onayı üzerine Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşların her türlü hesap, faaliyet ve işlemlerinin, ilgili mevzuat çerçevesinde uygulanması ile buralardaki amir, memur ve diğer görevlilerin görevleri ile hal ve hareketlerinin incelenmesini, teftişini, soruşturmasını ve ön incelemesini yapmak. Özel kanunlarla verilen teftiş, denetim, soruşturma ve diğer görevleri yürütmek. Çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izlemek. Çalışma şartları, çalışma ortamı, çalışma ilişkileri, iş kazaları ve meslek hastalıkları, kayıt dışılık, İş Sağlığı ve Güvenliğine yönelik ihlaller ve benzeri risk kriterlerine dayanarak işyerleri ve sektörler düzeyinde analizler yapmak; müfettiş sayısı ve Kurulun diğer kaynakları göz önünde bulundurularak denetlenecek sektörleri her yıl için belirlenecek esaslara göre sınıflandırmak suretiyle riskli sektörlerdeki işyerlerinin denetimine öncelik vermek. Çalışma hayatının denetimi ve raporlanmasına ilişkin ilke, yöntem, standart ve teknikleri geliştirmek, denetim rehberleri hazırlamak, denetimlerin etkinliğini ve verimliliğini artırıcı tedbirleri almak, bu konuda görüş ve önerilerde bulunmak. Sosyal değişimler, teknolojik gelişmeler ve uluslararası mevzuatta ortaya çıkan değişikliklerin çalışma hayatıyla ilgili mevzuata yansıtılması için görüş bildirmek. Denetim sonuçlarına göre işgücü piyasasını geliştirecek ve çalışanların hayat seviyelerini yükseltecek tavsiye ve tekliflerde bulunmak. Çalışma hayatı ile ilgili mevzuat çalışmaları yapmak, gerektiğinde, teftiş ve denetimler sonucunda, mevzuatın aksayan yönleri, uygulanabilirliği, ilgili kurum ve kuruluşlarca alınması gereken önlemleri belirleyen Genel Değerlendirme Raporu hazırlamak Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Hakkındaki 81 numaralı Milletlerarası Çalışma Sözleşmesinin 20 nci maddesine göre İş Teftişi Genel Değerlendirme Raporunu hazırlayarak Milletlerarası Çalışma Bürosu Genel Müdürlüğü ne göndermek. Uluslararası sözleşmeler çerçevesinde işyerlerinde uygulamaları incelemek ve izlemek. Denetim sonuçlarına ilişkin istatistikleri tutmak, derlemek, değerlendirmek ve yorumlamak. Bakanlığın amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata, plan ve programa uygun çalışmasını temin etmek amacıyla gerekli teklifleri hazırlamak ve Bakana sunmak. Bakan tarafından teftiş hizmetleri ile ilgili olarak verilen benzer görevleri yapmak. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (ÇASGEM) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin (ÇASGEM) görev ve amacı, Çalışma hayatı, sosyal güvenlik, İş Sağlığı ve Güvenliği, işçi işveren ilişkileri, istihdam, verimlilik, toplam kalite yönetimi, iş piyasası etütleri, ergonomi, çevre, ilk yardım, iş istatistikleri ve benzeri konular ile işyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere görevlendirilecek İş yeri hekimi, mühendis, teknik eleman, hemşire ve diğer sağlık personeline İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda gerektiğinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili birimleri veya ilgili kurum ve kuruluşlar ile birlikte, eğitim programları hazırlamak, eğitim vermek veya eğitim hizmeti satın almak, sertifikalandırmak, bu konularla ilgili araştırmalar yapmak veya yaptırmak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bağlı kuruluşları ile ilgili kuruluşlarının personeli ile özel veya kamu sektöründe faaliyet gösteren işyerlerindeki işçi, işveren veya yönetici personel için eğitim, seminer ve konferanslar tertip etmek veya bu konularda tertiplenmiş eğitim, konferans ve seminerlere iştirak etmek, Çalışma meseleleri üzerinde Millî ve milletlerarası bölge seminerleri tertip etmek; Çalışma mevzuları ile ilgili araştırmalar ve incelemeler yapmak ve bu mevzularda vesaik toplamak; Alakalıların talebi veya muvafakati ile iş yerlerinin çalışma mevzuları ve iş verimi ile ilgili meselelerini inceleyerek istişare ve tavsiyelerde bulunmak; İmkânları nispetinde istatistikler hazırlamak; Türkçe ve yabancı dillerde gayesi ile alakalı derleme ve neşriyat yapmak. ÇASGEM, başkan ve danışma kurulu üyelerinden kurulmuştur. Şekil 5.3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM), bu kanunda yazılı vazife ve gayelerini tahakkuk ettirmek için memleket içinde ve dışındaki resmi ve hususi daire ve müesseselerle temas ve iş birliği mevzularında vekâletin muvafakatini istihsal etmek kaydiyle re'sen muhabere ve temaslarda bulunabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin idare organları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı ile Danışma Kurulundan müteşekkildir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı, Eğitim ve Araştırma Merkezinin amiri olup Çalışma Vekili tarafından tayin edilir. Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı aşağıda yazılı vazifeleri ifa eder: Eğitim ve Araştırma Merkezinin işlerini bu kanunun hükümleri dairesinde yürütmek ve idari, mali ve diğer her türlü muamelatını tedvir etmek; Danışma Kurulunu toplantıya davet etmek ve bu Kurul tarafından alınan kararlar hakkında gerekli muameleyi yapmak; Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından tayin olunur. Müdürün gaybubetinde kendisine vekâlet eder. Müdür tarafından verilen vazifeleri ifa eyler. ÇASGEM Danışma Kurulu, Bakanın görevlendireceği Müsteşar Yardımcısının başkanlığında; Başkan, Çalışma Genel Müdürlüğü, Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünden en az genel müdür yardımcısı düzeyinde birer temsilci, İş Teftiş Kurulu Başkanının görevlendireceği bir baş iş müfettişi, Bakanlık Personel Dairesi Başkanı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Koordinasyon Daire Başkanı, Sosyal Sigortalar Kurumu Sigorta İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdür Yardımcısı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdür Yardımcısı ile üniversitelerin iş hukuku, sosyal politika, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili dallarında çalışanlar arasından Yükseköğretim Kurulunca görevlendirilecek iki öğretim üyesinden oluşur. ÇASGEM Danışma Kurulunun görevleri şunlardır: Eğitim ve Araştırma Merkezi ile ilgili yönetmelikler hakkında görüş bildirmek. Eğitim ve Araştırma Merkezinin eğitim, araştırma, danışmanlık, yayın ve diğer faaliyetlerini yönlendirmek. Eğitim ve Araştırma Merkezinin yıllık faaliyetlerini değerlendirmek. Eğitim ve Araştırma Merkezinin çalışmalarının etkinliğini artırıcı önerilerde bulunmak. ÇASGEM Danışma Kurulu üyelerinin ekseriyeti ile toplanır ve kararlar toplantıda hazır bulunan üyelerin ekseriyeti ile verilir. Reylerin müsavatı hâlinde kurul reisinin bulunduğu tarafın reyi muteberdir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen eğitim ve seminerlere katılanlar, gerektiğinde sınava tabi tutulurlar ve başarılı olanlara sertifika veya katılım belgesi verilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi haricinden getirtilecek yabancı profesör, mütehassıs, konferansçı ve teknik elemanlara verilecek ücret, yevmiye ve yolluklar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tasvip edilecek bir mukavele ile tespit olunur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ (İSGÜM) Türkiye'nin 1932 yılında Birleşmiş Milletler'e üye olduğunda ILO'nun da üyeliğini kazanmıştır. Ülkemiz, o tarihten bugüne kadar ILO çalışmalarına üye ülke sıfatıyla katılmıştır. Türkiye ILO üyesi olduğunda Çalışma Bakanlığı henüz kurulmamıştır. Çalışma hayatına ilişkin çalışmalar İktisat Bakanlığı tarafından yürütülmektedir ve ilk olarak ILO üyeliğinin ardından İktisat Bakanlığına bağlı bir İş Bürosu kurulmuştur yılında Çalışma Bakanlığı kurulmuştur. Bakanlığın kuruluşundan itibaren ana hizmet birimi olarak İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğü kurulmuştur. ILO Birleşmiş Milletler Kalkınma Yardımı Özel Fonundan sağlanan finansman ile 1968 yılında İş Sağlığı Merkezi kuruluş çalışmalarını yürütmek üzere ILO uzmanı İSGÜM kuruluş çalışmalarına destek vermiştir. Çalışmalar neticesinde, Çalışma Şartlarını ve Çevreyi İyileştirme Programı (PIACT) çerçevesinde; Türkiye Cumhuriyeti hükûmeti, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Özel Fon İdaresi (UNDP) ve ILO temsilcileri arasında 1968 tarihinde imzalanan İşçi Sağlığı ve Güvenliği Özel Fon Projesi Ön Uygulama Anlaşması onaylanarak, 26 Mart 1969 tarih ve 6 / sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğüne bağlı olarak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İSGÜM) kurulmuştur. Şekil 5.4. İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü İSGÜM, çalışma ortamı koşulları hakkında teknik tetkik yapmaktadır yılında kurulan İSGÜM daha sonraki yıllarda kurulan beş Bölge laboratuvarı (Zonguldak, İstanbul, İzmir, Adana ve Kayseri) ile güçlendirilmeye çalışılmış ancak 2000 yılına gelindiğinde gerek teknolojik anlamda gerekse personel sayısı açısından önemli güç kaybına uğramış, hizmet performansı ve personelin motivasyonu azalmıştır. Son yıllarda özellikle AB müktesebatının uyumlaştırılması sonucunda İş Sağlığı ve Güvenliği alanında yaşanan değişim ve gelişmeler doğrultusunda; İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda işverenlerin daha fazla inceleme ve araştırma yapmaları veya yaptırmalarını gerektiren risk yönetimine dayalı yeni bir yaklaşım hayata geçmiştir. Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği alanında hizmet veren kamu ve özel sektör laboratuvarlarının sınırlı olması ve işletmelerin (özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler) işyerinde yapılacak ölçümler ve laboratuvarlarda yapılacak kimyasal analiz ve işlemler için devlet desteğine her zamankinden daha fazla ihtiyaç duydukları bu dönemde; İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yurt çapında Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 yaygınlaştırmak amacıyla mevcut laboratuvar sayısının artırılması ve gezici laboratuvar desteği sağlanması hedeflenmiştir. Bu amaçla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından AB destekli iki büyük Proje hayata geçirilmiştir: tarihlerinde Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Güçlendirilmesi Projesi İSAG ve yıllarında uygulanan Gezici İş Sağlığı Araçlarının Kurulması Projesi İSAG II. Bu projeler kapsamında İSGÜM laboratuvarları İş Sağlığı ve Güvenliği işyeri ortam ölçümleri ve çalışanların sağlık ölçümlerini yapacak teknik alt yapıya kavuşturulmuştur. İş Sağlığı ve Güvenliği yeni yaklaşımı için İSGÜM personelinin eğitim ihtiyacı da bu projeler kapsamında yapılmıştır. Hizmet Tablo 5.1. İSGÜM tarafından verilen hizmetler Atomik Absorpsiyon Cihazı (Grafit/Alevli) 15/1 ile her bir ilave Element Analizi Atomik Absorpsiyon Cihazı ile Kanda Kurşun Analizi Atomik Absorpsiyon Cihazı(Grafit/Alevli) ile Havada Ağır Metal Analizi Aydınlatma Ölçümü Danışmanlık Hizmetleri El-Kol Titreşimi Kişisel Maruziyet Ölçümü Elektrokardiyografi (EKG) Foruier Transform İnfrared Spektrofotometresinde Serbest Silis Analizi Gaz Kromatografi Analizi Hava Akım Hızı Ölçümü İdrarda Fenol Analizi İdrarda Hippürik Asit Analizi İdrarda TCA ( Triklororasetik) Analizi İş Sağlığı ve Güvenliği Temel Prensipleri (Kitap Satışı) İşitme Testi (Odyometri) İş yeri Havasında Dedektör veya Tüp İle Anlık Gaz Ölçümü İş yeri Havasında Toz Numunesi Alma ve Gravimetrik Değerlendirilmesi İyon Kromatografisinde Analiz (Her bir Numune için) Kanda Albumin Tayini Kanda ALP Tayini Kanda ALT Tayini Kanda AST Tayini Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 Kanda GGT Tayini Kanda Glikoz Tayini Kanda Kolesterol Tayini Kanda Kreatinin Tayini Kanda Total Protein Tayini Kanda Üre Tayini Kanda Ürik Asit Tayini Kişisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü Kontrol Belgesi Kontrol Belgesi Düzeltme İşlemleri Ksilen Analizi Lifsi Tozların Konsantrasyon Tayini Lifsi Tozların Tür Analizi PA Akciğer Filmi Çekimi ve Değerlendirilmesi (35x35) Pnömokonyoz Değerlendirme Okuyucu Eğitimi Pnömokonyoz Filmi Okuma Sedimantasyon Solunum Fonksiyon Testi Tam İdrar Tetkiki Tam Kan Sayımı Termal Konfor Şartlarının (Sıcaklık, Basınç, Bağıl Nem ve Hava Akım Hızı) Ölçümü Tolien Analizi Tüm Vücut Titreşimi Kişisel Maruziyet Ölçümü Yüksek Basınçlı Sıvı Kromotografisinde Analiz ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kuruluş amacını, oluşumunu, görevlerini ve çalışma usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla, tarihli sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlülüğe giren Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği, tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 21 inci maddesine ve tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan tarihli ve 2004/6958 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmeye dayanılarak hazırlanmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Kuruluş Amacı Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi 2012 yılında kurulmuştur. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi, ülke genelinde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur. Konsey, çalışmalarında ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve ülke koşullarını göz önünde bulundurur. Çalışma hayatının İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevcut şartlarının iyileştirilmesi ve güvenlik kültürünün ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla üyelerin işbirliği içinde çalışmasını esas alır. İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ülke politikalarını oluşturmada tarafların görüş ve düşüncelerinin alınmasını sağlar. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Oluşumu Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarın başkanlığında aşağıda belirtilen üyelerden oluşur: Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma Genel Müdürü, İş Teftiş Kurulu Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından bir genel müdür, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığından ilgili birer genel müdür, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı, İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi, İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kararı ile belirlenen, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla iki temsilci. Belirlenen Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri, iki yıl için seçilir ve üst üste iki olağan toplantıya katılmaz ise ilgili kurum veya kuruluşun üyeliği sona erer. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Görevleri Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin görevleri şunlardır: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği politika ve stratejileri için öneriler geliştirmek ve alınan kararların kurumlarda uygulanmasını tavsiye etmek, İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki ihtiyaç ve öncelikleri dikkate alarak Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi, hedefler ve eylem planının belirlenmesi için öneriler geliştirmek, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu, ulusal İSG politikaları geliştirir. Çalışanların ve işverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili konularda eğitimleri, bilgilendirilmeleri, bilinçlendirilmeleri ile İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünün oluşturulması konusunda görüş bildirmek, İş Sağlığı ve Güvenliği konularında araştırma ve geliştirmeye yönelik projeler önermek, Ülke çapında yapılacak İş Sağlığı ve Güvenliği alanındaki seminer, konferans gibi faaliyetleri yıllık olarak planlamak ve değerlendirmek, Gerekli görülmesi durumunda çalışma grupları kurmak ve üyelerini belirlemek, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda toplum ve çalışan yararını gözeterek, Bakanlık ve diğer kurumlar arası koordinasyon, bilgi paylaşımı ve işbirliğine katkı sağlamak, İş Sağlığı ve Güvenliğinin izleme ve inceleme çalışmalarında bulunmak, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerinin temsil ettikleri kurum ve kuruluşlarda, Konsey toplantılarında alınan her türlü karar ve düzenlemenin ve İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının uygulanmasını izlemek, görüş ve önerilerde bulunmak, Her yıl Mart ayı sonuna kadar, politika belgesi ve eylem planı kapsamında bir önceki yıla ait kurum faaliyet raporunu Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey sekretaryasına iletmek. Başkanın görev ve yetkileri Başkanının görev ve yetkileri şunlardır: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey toplantılarına başkanlık yapmak, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin toplanma tarihi ve yerine karar vermek, Üyeler tarafından gönderilen gündem önerilerini dikkate alarak Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey gündemini onaylamak, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin görüşleri doğrultusunda, çalışma gruplarında yer alacak üyeleri ve başkanlarını belirlemek, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin ve çalışma gruplarının faaliyetlerinin verimli ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak, Konseyde alınan kararları Bakana sunmak, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin faaliyetleri ile ilgili toplantı ve görüşmelerde Konseyi temsil etmek ve kamuoyunu bilgilendirmek. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey Sekretaryası Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin sekretaryası, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce yürütülür. Sekretaryanın görevleri şunlardır: Toplantı tarihini, yerini ve gündemini içeren davet yazılarını hazırlamak ve Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerine bildirmek, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey çalışmalarının tutanak, dosyalama, evrak işlemleri ile arşiv faaliyetlerini yürütmek, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey ve çalışma gruplarının toplantıları için gerekli organizasyon ve koordinasyonu sağlamak, İlgili kurum ve kuruluşlarla iletişim ve bilgi akışını sağlamak, Oluşturulan görüş, öneri ve faaliyet raporlarını Başkana sunmak, Çalışma grupları üyeleri arasındaki koordinasyonu sağlamak, çalışmalarının ilerlemesini ve faaliyetlerini izlemek. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi, yılda iki defa olağan toplanır. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Çalışma Usul ve Esasları Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey, yılda iki defa olağan toplanır. Bu toplantılar her yılın Haziran ve Aralık aylarında yapılır. Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi olarak Bakanlığa bildirilmiş olan üyenin toplantılara katılımı esastır. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri ihtiyaç duymaları halinde toplantılara ilgili uzman personel ile katılabilirler. Çalışma grubu üyeleri de toplantıya davet edilebilir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerine, olağan ve olağanüstü toplantıya davet yazısı toplantı gününden en az bir ay önce gündem taslağı ile birlikte gönderilir. Yıllık olağan ve olağanüstü toplantılar öncesinde Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri, gündem maddesi önerilerini ve toplantıya katılıp katılamayacaklarını en geç yedi gün önce Konsey sekretaryasına yazılı olarak bildirirler. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri ve Konsey üyeleri dışındaki gerçek ya da tüzel kişiler, İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ele alınması ve üzerinde çalışılmasını gerekli gördüğü konuları yazılı olarak Konsey sekretaryasına bildirebilir. Toplantı yeter sayısı temsilcilerin salt çoğunluğudur. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin toplantı gündemi; Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerinden, çalışma gruplarından veya Konsey üyeleri dışındaki gerçek ya da tüzel kişilerden gelen öneriler doğrultusunda İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün teklifi ve Konsey Başkanının onayı ile belirlenir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri dışındaki temsilcilerin oy hakkı yoktur. Oyların eşitliği hâlinde başkanın oyu yönünde karar alınır. Çekimser oy kullanılamaz. Alınan kararlar toplantı tutanağı ile kayıt altına alınır ve tutanak toplantıya katılan üyeler tarafından imzalanır. Karara katılmayan üye, gerekçelerini tutanakta belirtir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Çalışma grupları, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi kurum ve kuruluşlar ile Konsey dışındaki gerçek ya da tüzel kişilerin önerdikleri konu başlıkları ile ilgili olarak Konseyce uygun bulunması halinde kurulur. Çalışma grubunun üyeleri ve başkanı Konsey Başkanı tarafından belirlenir. Kalışma grubu üyeleri, Konsey Başkanı tarafından belirlenir. Çalışma grubu üyesi olarak; Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri, uzmanlık alanlarına göre üniversite, sivil toplum kuruluşları, özel sektör, kamu kurumları ve yerel yönetim temsilcileri belirlenebilir. Ayrıca Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi, çalışma grubu çalışmalarında yer almak üzere, kendi kurumundan konuyla ilgili başka bir temsilciyi görevlendirebilir. Çalışma grupları, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey tarafından karar verilen çalışma konusu ve süresi ile ilgili çalışma planını hazırlayarak sekretaryaya gönderir. Çalışma grubu, yürüttüğü çalışmalar hakkındaki bilgileri, yıllık olağan toplantı tarihinden on beş gün önce sekretaryaya iletir. Çalışma grupları çalışmalarını tamamladıktan sonra, çalışma grubu Başkanı sekretaryaya yazılı olarak sonuç raporunu gönderir ve ilk Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey toplantısında raporunu sunar. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey faaliyet ve çalışmaları, Genel Müdürlükçe, 5/3/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan İşçi Ücretlerinden Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Kurulun Teşekkülü ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtilen Kurula teklif edilecek projelerin kabul edilen kısmıyla desteklenir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının hangi işyerlerinde kurulacağı ve bu kurulların oluşumu, görev ve yetkileri, çalışma usul ve esasları ile birden çok kurul bulunması hâlinde kurullar arasında koordinasyon ve işbirliği yöntemlerini belirlemek üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 22 ve 30 uncu maddelerine göre düzenlenerek tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren, elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerini kapsar. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, uygulanması bakımından çalışan, işveren, kurul ve çalışan temsilcisi ve benzeri kavramlar 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda tanımlandığı gibidir. İşverenin Yükümlülüğü Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hâllerde; İşverenler, İSG mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular. Asıl işveren alt işverenin çalışan sayıları ayrı ayrı elli ve daha fazla ise asıl işveren ve alt işveren ayrı ayrı kurul kurar. İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerinin yürütülmesi ve kurullarca alınan kararların uygulanması konusunda işbirliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. Bir işyerinde sadece asıl işverenin çalışan sayısı elli ve daha fazla ise bu durumda kurul asıl işverence kurulur. Kurul oluşturma yükümlülüğü bulunmayan alt işveren, kurul tarafından alınan kararların uygulanması ile ilgili olarak koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. Alt işverenin çalışan sayısı elli ve daha fazla, asıl işverenin çalışan sayısı ellinin altında ise işyerinde kurul alt işverence oluşturulur. Asıl işveren alt işverenin oluşturduğu kurula işbirliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. Asıl işveren ve alt işverenin çalışan sayıları ayrı ayrı ellinin altında ve toplam çalışan sayısı elliden fazla bulunduğu durumlarda ise koordinasyon asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur. Kurulun oluşumunda üyeler ilgili hükme (6 ncı maddeye) göre her iki işverenin ortak kararı ile atanır. Asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmayan ve aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirir. İşverenler, İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular. İşverene bağlı, fabrika, müessese, işletme veya işletmeler grubu gibi birden çok işyeri bulunduğu hallerde elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu her bir işyerinde ayrı ayrı kurul kurulur. İlgili yerde (birinci fıkrada) belirtilen durumlarda ihtiyaç duyulması halinde kurullar arasında koordinasyon ve bilgi alış verişi işverence sağlanır. İşveren, birden çok işyerinin her birinde kurulacak kurulların çalışma usullerini düzenlemek, iş ve görüş birliğini sağlamak amacıyla bu işyerlerine ait İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili raporların, en az üç ayda bir, ilgili teknik eleman ve uzmanlarca incelenmesini sağlar. Ayrıca bu raporları göz önünde tutarak alınması gereken tedbirleri tespit eder ve uygulanmasını sağlar. İSG Kurulunun Oluşumu Kurul aşağıda belirtilen kişilerden oluşur: İşveren veya işveren vekili, İş Güvenliği uzmanı, İşyeri hekimi, İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 Bulunması hâlinde sivil savunma uzmanı, Bulunması hâlinde formen, ustabaşı veya usta, Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması hâlinde baş temsilci. Kurulun başkanı işveren veya işveren vekili, kurulun sekreteri ise İş Güvenliği Uzmanıdır. İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yürütülür. İş Güvenliği uzmanı, İş yeri hekimi, görevli bir kişi ve sivil savunma uzmanı işveren veya işveren vekili tarafından atanırlar. İşveren tarafından, kurul üyelerine İSG eğitimi verilmesi sağlanır. Birden fazla İş Güvenliği uzmanı ve İş yeri hekiminin bulunduğu işyerlerinde işveren tarafından görevlendirme yapılır. İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmesinde o işyerinin tehlike sınıfına uygun uzmanlar arasından birisi görevlendirilir. O iş yerindeki formen, ustabaşı veya ustaların yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla seçilir. Seçimle belirlenememesi hâlinde işveren tarafından atanır ve aynı usullerle yedekleri seçilir. Eğitim İşveren tarafından, kurulun üyelerine ve yedeklerine İş Sağlığı ve Güvenliği konularında eğitim verilmesi sağlanır. Kurul üyelerinin ve yedeklerinin eğitimleri asgari aşağıdaki konuları kapsar; Kurulun görev ve yetkileri, İş Sağlığı ve Güvenliği konularında ulusal mevzuat ve standartlar, Sıkça rastlanan iş kazaları ve tehlikeli vakaların nedenleri, İş hijyeninin temel ilkeleri, İletişim teknikleri, Acil durum önlemleri, Meslek hastalıkları, İş yerlerine ait özel riskler, Risk değerlendirmesi. Asıl işveren alt işveren ilişkilerinde ortak kurul oluşumunda eğitimden her iki işveren birlikte sorumludur. Kurulun Görev ve Yetkileri Kurulun görev ve yetkileri şunlardır; İş yerinin niteliğine uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamak, işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulanmasını izlemek, izleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gündemine almak, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 Kurul üyelerinin verilen görevleri yapmaları kısıtlanamaz. İş Sağlığı ve Güvenliği konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek, İş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek, işveren veya işveren vekiline bildirimde bulunmak, İş yerinde meydana gelen her iş kazası ve iş yerinde meydana gelen ancak iş kazası olarak değerlendirilmeyen iş yeri ya da iş ekipmanının zarara uğratma potansiyeli olan olayları veya meslek hastalığında yahut İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili bir tehlike hâlinde gerekli araştırma ve incelemeyi yapmak, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek, İş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak, bu konu ve kurallarla ilgili programları hazırlamak, işveren veya işveren vekilinin onayına sunmak ve bu programların uygulanmasını izlemek ve eksiklik görülmesi hâlinde geri bildirimde bulunmak, İş yerinde yapılacak bakım ve onarım çalışmalarında gerekli güvenlik tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin uygulamalarını kontrol etmek, İş yerinde yangın, doğal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler için alınan tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek, İş yerinin İş Sağlığı ve Güvenliği durumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, o yılki çalışmaları değerlendirmek, elde edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları değerlendirerek belirlemek ve işverene teklifte bulunmak, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 13 üncü maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı talepleri ile ilgili acilen toplanarak karar vermek, İş yerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak. Kurul üyeleri kendilerine verilen görevleri yapmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz, kötü davranış ve muameleye maruz kalamazlar. İSG Kurulunun Çalışma Usulleri Kurul inceleme, izleme ve uyarmayı öngören bir düzen içinde ve aşağıdaki esasları göz önünde bulundurarak çalışır. Kurullar ayda en az bir kere toplanır. Ancak kurul, iş yerinin tehlike sınıfını dikkate alarak, tehlikeli işyerlerinde bu sürenin iki ay, az tehlikeli işyerlerinde ise üç ay olarak belirlenmesine karar verebilir. Toplantının gündemi, yeri, günü ve saati toplantıdan en az kırk sekiz saat önce kurul üyelerine bildirilir. Gündem, sorunların ve varsa iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin projelerin önem sırasına göre belirlenir. Kurul üyeleri gündemde değişiklik isteyebilirler. Bu istek kurulca uygun görüldüğünde gündem buna göre değiştirilir. Ölümlü, uzuv kayıplı veya ağır iş kazası hâlleri veya özel bir tedbiri gerektiren önemli hallerde kurul üyelerinden herhangi biri kurulu Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 olağanüstü toplantıya çağırabilir. Bu konudaki tekliflerin kurul başkanına veya sekreterine yapılması gerekir. Toplantı zamanı, konunun ivedilik ve önemine göre tespit olunur. Kurul toplantılarının günlük çalışma saatleri içinde yapılması asıldır. Kurulun toplantılarında geçecek süreler günlük çalışma süresinden sayılır. Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren vekili başkanlığında toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Çekimser oy kullanılamaz. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler. Çoğunluğun sağlanamadığı veya başka bir nedenle toplantının yapılmadığı hallerde durumu belirten bir tutanak düzenlenir. Her toplantıda, görüşülen konularla ilgili alınan kararları içeren bir tutanak düzenlenir. Tutanak, toplantıya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanır. İmza altına alınan kararlar herhangi bir işleme gerek kalmaksızın işverene bildirilmiş sayılır. İmzalı tutanak ve kararlar sırasıyla özel dosyasında saklanır. Toplantıda alınan kararlar gereği yapılmak üzere ilgililere duyurulur. Ayrıca çalışanlara duyurulması faydalı görülen konular işyerinde ilân edilir. Her toplantıda, önceki toplantıya ilişkin kararlar ve bunlarla ilgili uygulamalar hakkında başkan veya kurulun sekreteri tarafından kurula gerekli bilgi verilir ve gündeme geçilir. Kurul için gerekli toplantı yeri vb. işveren veya vekili sağlar Kurulca işyerinde ilân edilen kararlar işverenleri ve çalışanları bağlar. Kurul, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 13 üncü maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı taleplerinde, ilgili hükme (birinci fıkranın a bendine) göre belirlenen süre dikkate alınmaksızın acilen toplanır. Toplantıda alınan karar çalışan ve çalışan temsilcisine yazılı olarak tebliğ edilir. İşverenin veya İşveren Vekilinin Kurula İlişkin Genel Yükümlülüğü İşveren veya işveren vekili, kurul için gerekli toplantı yeri, araç ve gereçleri sağlar. İşveren veya işveren vekili, kurulca hazırlanan toplantı tutanaklarını, kaza ve diğer vakaların inceleme raporlarını ve kurulca işyerinde yapılan denetim sonuçlarına ait kurul raporlarını, iş müfettişlerinin incelemesini sağlamak amacıyla, işyerinde bulundurur. İSG kurulunun yükümlülüğü Kurullar, yapacakları tekliflerde, bulunacakları tavsiyelerde ve verecekleri kararlarda işyerinin durumunu ve işverenin olanaklarını göz önünde bulundururlar. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 Ödev İSG Mevzuatında Kurum ve Organizasyonlar Kurul üyeleri, görevleri nedeniyle işyerlerinin yapım ve üretim teknikleri, ticari sırları ve ekonomik durumları hakkında gördükleri veöğrendiklerini gizli tutmak zorundadırlar. Kurullar, İş Sağlığı ve Güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerine işyerlerinde yapacakları teftiş ve incelemelerde kolaylık sağlamak ve yardımcı olmakla yükümlüdür. Çalışanların yükümlülüğü Çalışanlar sağlık ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesi amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarınca konulan kurallar, yasaklar ile alınan karar ve tedbirlere uymak zorundadırlar. İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi, uygulanması ve alınan tedbirlere uyulması hususunda çalışanlar kurullarla işbirliği yaparlar. Kurullar tarafından alınan kararlar veya uygulamada karşılaştıkları güçlükler hakkında çalışanlar çalışan temsilcileri aracılığı ile kurula bilgi verirler. "Türkiye'mizin Olmazsa Olmaz Kurumu: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü" başlıklı bir makale hazırlayınız. "İş Teftiş Kurulunun Önemi" başlıklı bir makale hazırlayınız. Bulunduğunuz şehirdeki işletmelerdeki İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarına uğrayarak, bu kurulların İSG faaliyetlerindeki önemi hakkındaki görüş ve kanaatlerini derleyiniz. Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan ödev bölümüne yükleyebilirsiniz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

20 Özet İSG Mevzuatında Kurum ve Organizasyonlar tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4947 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Teşkilat Kanununun 12. maddesi uyarınca İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü olarak yeniden yapılandırılmak suretiyle, çalışma hayatının İş Sağlığı ve Güvenliği denetimi dışında kalan çok çeşitli ve kapsamlı görevleri İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün yetki ve sorumluluk alanına verilmiştir tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 31. maddesi ve 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun un 50. maddesi uyarınca İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü nün (İSGGM) görev alanı ile ilgili bazı değişiklikler yapılmıştır tarih ve 665 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Teftiş Kurulu ve müfettişleri, Türkiye İş Kurumu Teftiş Kurulu ve müfettişleri; İş Teftiş Kurulu bünyesine katılmış, Kurul Başkanlıkları ve müfettişlere ait yetkiler; İş Teftiş Kurulu ve İş Müfettişlerince yerine getirecekleri düzenlemesine yer verilmiştir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kuruluş amacını, oluşumunu, görevlerini ve çalışma usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla, tarihli sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlülüğe giren Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği, tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 21 inci maddesine ve tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan tarihli ve 2004/6958 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmeye dayanılarak hazırlanmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20

21 DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Sosyal Güvenlik Kurumu Teşkilat Kanunu, hangi tarihli Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlülüğe girmiştir? a) 24 Temmuz 2006 b) 24 Temmuz 2005 c) 24 Temmuz 2004 d) 24 Temmuz 2003 e) 24 Temmuz İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Kurumu Teşkilat Kanununun kaçıncı maddesi uyarınca yapılandırılmıştır? a) 12 b) 11 c) 10 d) 9 e) 8 3. İş Sağlığı ve Güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve mevzuat çalışması yapmak hangi kurumun görevidir? a) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü c) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi d) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu e) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi 4. İSG konusunda ulusal politikalar belirlemek, bu politikalar çerçevesinde programlar hazırlamak hangi kurumun görevidir? a) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi b) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi c) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü d) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu e) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21

22 5. İş Sağlığı ve Güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlamak, programlamak ve uygulanmasını sağlamak, hangi kurumun görevleri arasındadır? a) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu c) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi d) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi e) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü 6. İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü ile İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin çalışmalarını düzenlemek, yönetmek ve denetlemek, hangi kurumun görevleri arasındadır? a) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi b) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi c) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü d) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu e) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 7. İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ölçüm, analiz, teknik kontrol, risk analizi ve değerlendirmesi, eğitim, danışmanlık, uzmanlık hizmetlerini yapmak ve bu tür hizmetleri verecek özel ve tüzel kişi ve kuruluşların niteliklerini belirlemek, yetki vermek, yetkilerini iptal etmek, kontrol ve denetimini sağlamak, hangi kurumun görevleri arasındadır? a) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi b) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü c) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı d) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi e) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22

23 8. İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı, diğer teknik ve sağlık personel ile işçilere eğitim vermek için kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren şirketler ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerini yetkilendirmek, gerektiğinde yetkilerini iptal etmek, hizmetin etkin ve verimli bir şekilde verilip verilmediğinin kontrol ve denetimini sağlamak, İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanının eğitimleri sonundaki sınavları yapmak veya yaptırmak, belgelerini vermek, hangi kurumun görevleri arasındadır? a) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı c) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu d) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi e) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi 9. Çalışma hayatı ile ilgili mevzuat çerçevesinde programlı veya program dışı teftiş, inceleme ve soruşturma yapmak, hangi kurumun görevleri arasındadır? a) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi b) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi c) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü d) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı e) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu 10. Çalışma şartları, çalışma ortamı, çalışma ilişkileri, iş kazaları ve meslek hastalıkları, kayıt dışılık, İş Sağlığı ve Güvenliğine yönelik ihlaller ve benzeri risk kriterlerine dayanarak işyerleri ve sektörler düzeyinde analizler yapmak; müfettiş sayısı ve Kurulun diğer kaynakları göz önünde bulundurularak denetlenecek sektörleri her yıl için belirlenecek esaslara göre sınıflandırmak suretiyle riskli sektörlerdeki iş yerlerinin denetimine öncelik vermek, hangi kurumun görevleri arasındadır? a) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi b) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu c) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi d) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü e) İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Cevap Anahtarı 1.D, 2.A, 3.B, 4.C, 5.E, 6.C, 7.B, 8.A, 9.D, 10.E Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23

24 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR (Erişim Tarihi: ) (Erişim Tarihi: ) (Erişim Tarihi: ) (Erişim Tarihi: ) (Erişim Tarihi: ) (Erişim Tarihi: ) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24