Prototip Bir Ornithopterin Modellenmesi, Denetimi ve Benzetimi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Prototip Bir Ornithopterin Modellenmesi, Denetimi ve Benzetimi"

Transkript

1 Prototip Bir Ornithopterin Modellenmesi, Denetimi ve Benzetimi Ahmet Eren Demirel, Mustafa Ünel Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Sabancı Üniversitesi, İstanbul {erendemirel, Özetçe Son yıllarda, ornithopter tipi insansız hava araçları üzerine yapılan araştırmalar artmaktadır. Böcek, yarasa ve kuşların aerodinamik yapısından esinlenerek tasarlanan bu taşıtlar alışılagelmiş hava araçlarına göre daha üstün manevra potansiyeline sahiptirler. Bu bildiride, prototip bir ornithopterin modellenmesi, denetimi ve benzetimi yapılmıştır. Dinamik benzetimde kullanılmak üzere MSC Adams ortamında prototip bir ornithopter oluşturulmuştur. Kanatlara verilen hareket, frekansı değiştirilebilen sinüsoidal bir eğriyi izlemekte ve aracın yunuslama açısını değiştirmektedir. Gövde üzerindeki döner ekleme verilen dümen kuvvetiyle aracın sapma açısı değiştirilebilmektedir. Prototip ornithopterin üzerinde oluşan aerodinamik kuvvetler MSC Adams tarafından hesaplanarak Matlab/Simulink ortamına aktarılmış ve dinamik benzetimde kullanılmıştır. PD ve PID geri besleme denetleyicileriyle aracın yunuslama ve sapma açıları denetlenmiş ve performansları incelenmiştir. 1. Giriş Günümüzde insansız hava araçları (İHA) askeri ve sivil uygulamalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Arama, kurtarma, yangın söndürme ve gözetleme bu uygulamalardan bazılarıdır. Maliyetlerinin düşük ve manevra kabiliyetlerinin yüksek olması İHA ları diğer hava araçlarına göre daha avantajlı bir konuma getirmektedir. Sabit ve döner kanatlı İHA lar pratik uygulamalarda sıklıkla kullanılmaktadır [1, 2]. Son yıllarda kullanımları giderek artan diğer bir İHA tipi ise ornithopterdir. Ornithopter, sabit veya döner bir kanat kullanmak yerine doğada sıkça görülen bir lokomosyon tipi olan kanat çırpmayı kullanarak uçan İHA lara denilmektedir. Ornithopterler küçük boyutları, yüksek manevra kabiliyetleri ve kamuflaj için uygun tasarımlarıyla ön plana çıkmaktadırlar. Son zamanlara kadar klasik aerodinamik teorisi böcek ve kuşların aerodinamik yapısını açıklamak için yeterli değildi. Ellington ve arkadaşları [3], büyük mekanik bir güve modelinin kanatlarındaki hava akımını görselleştirmişlerdir ve kanat hareketiyle uçuştaki hücum kenarı vortekslerinin kanattaki kaldırma kuvvetini arttırdığını gözlemlemişlerdir. Dickinson ve arkadaşları [4], üç boyutlu yüksek hızlı kameralarla meyve sineğinin kanat kinematiğini gözlemlemişler ve uçuş dinamiklerini açıklamışlardır. Ellington ve Dickinson ın çalışmaları böcek ve kuş boyutundaki ornithopterlerde tasarım aracı olarak kullanılmışlardır. Literatürde farklı boyut ve şekillerde ornithopter tasarımları bulunmaktadır. Wood [5] bildirisinde milimetre boyutlarında ve 60 mg ağırlığında akıllı kompozit malzemeden bir böcek robot tasarımı sunmaktadır. De Croon ve arkadaşları [6] da Delfly projesi kapsamında ürettikleri 21, 16.07, 3.07 g. ağırlıklarında ve üç farklı boyuttaki ornithopterin tasarımlarını, aerodinamik yapılarını ve görsel tabanlı denetim algoritmalarını açıklamıştır. Ratti ve Vachtsevanos [7] helikopter böceğinden esinlenerek tasarlanmış bir ornithopterin prototipini sunmuşlardır. Baek ve arkadaşları [8] de geliştirdikleri 1 gramlık mikrodenetleyici, atalet ve görsel sensörleri içinde bulunduran denetim elektroniği ile 13 gramlık bir ornithopterin otonom uçuşunu gerçekleştirmişler ve bu bildiride de kullanılan ornithopter dinamik modelini öne sürmüşlerdir. Ornithopter platformları literatürde Matlab/Simulink, Working Model 2D ve ANSYS gibi farklı ortamlarda tasarlanmış ve benzetim çalışmaları yapılmıştır. Öte yandan MSC Adams dinamik benzetim programı ornithopter modellemesi ve benzetimi için uygun bir ortam sunmaktadır. Geometrik ögeler ve bunların bağlayıcıları ile kompleks sistemler modellenebilmektedir. Pfeiffer ve arkadaşları [9] ANSYS ortamında tasarladıkları esnek kanatlarla MSC Adams ortamında bir ornithopterin benzetimini yapmışlardır. Kim ve Han [10] ise güve kelebeği Manduca Sexta yı MSC Adams ortamında modellemişlerdir. Bu bildiride, prototip bir ornithopterin modellenmesi, benzetimi, yunuslama ve sapma açılarının denetimi sunulmaktadır. Ornithopterin benzetimi MSC Adams ortamında yapılmıştır. MSC Adams da ornithopterin hareketinden ötürü oluşan aerodinamik kuvvetler, MSC Adams Controls modülü vasıtasıyla Matlab/Simulink ortamındaki dinamik modelde kullanılmıştır. Matlab/Simulink de ornithopterin yunuslama ve sapma açılarının denetimi yapılmıştır. MSC Adams ve Matlab/Simulink platformları birlikte kullanılarak oluşturulan gerçekçi bir ornithopter modeli ve ornithopterin iki eksende denetiminin gerçekleştirilmesi yapılan çalışmanın literatüre katkıları olarak sayılabilir. Bu bildirinin organizasyonu şu şekildedir: İkinci bölümde, ornithopterin dinamik modeli sunulmuştur. Üçüncü bölümde MSC Adams geometrik ögeleri kullanılarak prototip bir ornithopter oluşturulmuş ve ornithopterin üzerinde oluşan aerodinamik kuvvetler tartışılmıştır. Dördüncü bölümde, yunuslama ve sapma açılarının denetimi yapılmıştır. Beşinci bölüm benzetim ve denetim sonuçlarını içermektedir. Altıncı bölümde elde edilen sonuçlar ve gelecekte yapılacak çalışmalar tartışılarak bildiri sonlandırılacaktır.

2 2. Dinamik Model Dinamik model üzerinde oluşan kuvvetler ve koordinat eksenleri Şekil 1 de gösterilmiştir. Gövde koordinatları (e x, e y, Şekil 1: Kanatların oluşturduğu kuvvetler ve koordinat eksenleri e z) ornithopterin ağırlık merkezine sabitlenmiş ve ornithopterin ataletinin temel eksenleri olarak seçilmiştir. Böylece ornithopterin atalet matrisi zamandan bağımsız hale gelmiştir. Ornithoptere etki eden dinamik denklemler (1) ve (2) de verilmiştir [8]: m V b + ω b mv b = mg + F i + F a, (1) Ḣ b + ω b H b = M i + M a, (2) Bu denklemlerdeki terimler aşağıda açıklanmıştır: V b = (u, v, w) T = gövde eksenindeki ağırlık merkezinin hızı, ω b = (p, q, r) T = gövde eksenindeki açısal hızlar, H b = I ω b = gövde eksenindeki açısal momentumlar, I = ornithopterin gövde eksenindeki atalet momenti, F i = (F u, F v, F w) T = aerodinamik kuvvetler, F a = toplam tahrik kuvveti, M i = (M p, M q, M r) T = aerodinamik tork, M a = toplam tahrik torku, m = ornithopterin kütlesi g = yerçekimi ivmesi F i kuvveti ornithopterin kütle merkezine etki etmektedir. Şekil 1 de ornithopterin basınç merkezine etki eden T ve kuyruk kanadına etki eden R, itme ve dümen kuvvetlerini temsil etmektedir. Ornithopterin üzerinde moment oluşturmayan tüm kuvvetlerin bileşkesinin etki ettiği noktaya basınç merkezi denmektedir ve Şekil 1 de b.m. ile gösterilmiştir. ɛ, T ile e x arasındaki açıdır. İtme ve dümen kuvvetleri (3) ve (4) de verilmiştir. T = (T cosɛ)e x (T sinɛ)e z, (3) R = Re y, (4) İtme ve dümen kuvvetleri kullanılarak toplam tahrik kuvveti ve torku (5) ve (6) daki gibi yazılabilir. F a = T + R, (5) M a = r T + d R, (6) Bu denklemlerdeki r = d 1e x d 2e z ağırlık merkezinin basınç merkezine olan uzaklığını belirtmektedir ve d = d 3e x + d 4e z kuyruk kanadının ağırlık merkezine olan uzaklığını göstermektedir. F a ve M a ornithopterin eyleyicileri tarafından üretilirken, F i ve M i ornithopterin gövdesinin hareket etmesiyle oluşmaktadır. Dolayısıyla ornithopterin gövdesi hareketsiz ise (V b = ω b = 0), F i = M i = 0 olmaktadır. F i ve M i ornithopteri bir kuvvet/tork sensörüne bağlanarak ölçülebilir. MSC Adams ortamındaki ornithopter platformu kuyruk kanadından bağlanmış ve bağlandığı yerde oluşan kuvvetler ve torklar (F i ve M i) ölçülerek Matlab/Simulink ortamında oluşturulan dinamik benzetim ortamında kullanılmıştır. Açısal hareketin kinematik denklemleri (7) deki gibi yazılabilir. φ, θ ve ψ Euler açılarıdır ve sırasıyla ornithopterin yuvarlanma, yunuslama ve sapma açılarını belirtmektedir. p, q ve r ise sırasıyla e x, e y ve e z koordinat eksenlerindeki açısal hızları temsil etmektedir. φ p + qsinφtanθ + rcosφtanθ θ = ψ qcosφ rsinφ qsinφsecθ + rcosφsecθ (7) (1) - (7) deki denklemler birlikte kullanılarak sistemin dinamik modeli şu şekilde elde edilir: m u F u + T cosɛ + m(rv qw) + mgsinθ m v F mẇ v + R + m(pw ru) mgcosθsinφ I F w T sinɛ + m(qu pv) mgcosθcosφ xṗ I y q M p d 4R + (I y I z)qr = M q + d 1T sinɛ d 2T cosɛ + (I z I x)pr I zṙ M r d 3R + (I x I y)pq φ p + qsinφtanθ + rcosφtanθ θ qcosφ rsinφ ψ qsinφsecθ + rcosφsecθ (8) 3. Ornithopter Tasarımı Ornithopterin üzerinde oluşan aerodinamik kuvvetleri ve torkları belirlemek için MSC Adams ortamında bir ornithopter platformu tasarlanmıştır. Şekil 2 deki ornithopter platformu iki ana kanat, gövde ve kuyruk kanadından meydana gelmektedir Kanatlar Ornithopterin yunuslama açısı denetimi ana kanatlar tarafından sağlanmaktadır. Kuyruk kanatları ise ornithopterin dengeli bir uçuş yapması için gerekmektedir. [11] de anlatılan Microbat ornithopterin ilk prototiplerinde kanatlar karbon çubuklar üzerine gerilmiş polyester filmden oluşmaktadır. Basit ve etkin ornithopter kanat yapımında literatürde sıkça bu yönteme başvurulmaktadır. MSC Adams ornithopter modelimizde de polyester ana kanatların malzemesi olarak

3 Tablo 3: Kanat çıkarımında kullanılan noktalar Nokta Sırası Koordinatları (mm) 1 (0, 0, 0) 2 (-240, 0, 0) 3 (-170, 60, 0) 4 (-100, 70, 0) 5 (-20, 70, 0) Şekil 2: MSC Adams ornithopter modeli Tablo 1: Polyester malzeme özellikleri Young Katsayısı N/m 2 Poisson Katsayısı 0.38 Yoğunluk 1300 kg/m 3 kullanılmıştır. Tablo 1 de kullanılan polyesterin malzeme özellikleri verilmiştir. Tablo 1 de verilen malzeme özellikleri ve kanat geometrisi verilerine göre bir ana kanadın kütlesi, hacmi ve atalet bilgileri MSC Adams tarafından hesaplanmış ve Tablo 2 de verilmiştir. Ana kanatlar birbirine eş ve simetrik olarak dizayn edilmişlerdir. Tablo 2: Ana kanadın özellikleri Kütle g Hacim mm 3 I x kg.mm 2 I y kg.mm 2 I z kg.mm 2 Ornithopterin kanat açıklığı 48 cm dir. Ana kanatlar x-y düzleminde seçilen 5 noktanın birleştirilmesinden sonra çıkarım yöntemiyle oluşturulmuştur. Noktaların x-y düzlemi üzerindeki koordinatları Tablo 3 de verilmiştir. Kuyruk kanadı gövdeye sabitlenmiştir. Kuyruk kanatlarının malzemesi geri kalan bütün gövdenin de malzemesi olan karbon fiberdir. Hafif ve dayanaklı bir malzeme olması nedeniyle karbon fiber ornithopter platformlarında kullanılmak için uygundur. Tablo 4 de kullanılan karbon fiberin malzeme özellikleri verilmiştir. Kuyruk kanadı, çıkarım (extrusion) yöntemiyle oluşturulmuş bir üçgen plakadan oluşmaktadır. Karbon fiberin malzeme özelliklerine ve kuyruk kanat geometrisine bağlı olarak MSC Adams tarafından hesaplanmış kuyruk kanadının özellikleri Tablo 5 de verilmiştir Gövde Gövde, Tablo 4 te verilen karbon fiber malzemeden yapılmıştır ve gövdenin özellikleri Tablo 6 da verilmiştir. Gövde, silindir bir karbon çubuk ile çıkarım yöntemiyle oluşturulmuş üçgen bir plakanın birleştirilmesiyle Tablo 4: Karbon fiber malzeme özellikleri Young Katsayısı N/m 2 Poisson Katsayısı 0.1 Yoğunluk 1600 kg/m 3 oluşturulmuştur. Ornithopter platformu için ayrı ayrı tasarlanmış olan parçalar birbirlerine sabit ve döner eklemlerle bağlanmıştır. Kanatlar gövdeye döner eklemlerle bağlanmıştır. Gövde ise kuyruk kanadına sabit bir eklemle bağlanmıştır. Gövde ayrıca yere döner bir eklemle bağlanmıştır. Bu ekleme verilen dümen kuvvetiyle ornithopterin sapma açısı denetlenmektedir ve bu eklem üzerine oluşan aerodinamik kuvvetler Matlab/Simulink ortamındaki dinamik modelde kullanılmaktadır. Ayrıca gerçekçi bir benzetim için -y yönünde ve 9.8m/s 2 büyüklüğünde yerçekim ivmesi eklenmiştir. Şekil 3 te uygulanan yerçekim ivmesi ve gövdeyi yere bağlayan döner eklem gösterilmiştir. Tablo 7 de ornithopterin ayrı ayrı parçalarının ağırlıklarıyla birlikte, toplam ağırlığı verilmiştir. Şekil 3: Uygulanan yerçekim ivmesi ve gövdeyi yere bağlayan döner eklem 4. Ornithopter Denetimi Ornithopterin yunuslama açısı denetimi ana kanatlar vasıtasıyla yapılmaktadır. Ana kanatlar ön gövdeye Şekil 4 de gösterildiği gibi iki adet döner eklem vasıtasıyla bağlanmıştır. Bu eklemlere eşit frekanslı fakat 180 faz farkıyla (9) daki sinüsoidal hareket verilmiştir. y(t) = Asin(2π(f 0 + f)t + ϕ) (9)

4 Tablo 5: Kuyruk kanadının Özellikleri Kütle 5.6 g Hacim mm 3 I x 3.85 kg.mm 2 I y 2.33 kg.mm 2 I z 1.52 kg.mm 2 Tablo 6: Gövdenin özellikleri Kütle 2.28 g Hacim mm 3 I x 9.55 kg.mm 2 I y 9.38 kg.mm 2 I z 0.34 kg.mm 2 Tablo 7: Ornithopterin ağırlığı Ana kanatlar Kuyruk kanatları Gövde Toplam g 5.6 g 2.28 g g Şekil 4: Ön gövde ve kanatları bağlayan eklemler küçük okla, bu ekleme uygulanan hareket büyük okla gösterilmiştir. Şekil 5: Yunuslama açısı geri besleme denetleyicisinin blok diagramı denetleyicisi ile sağlanmıştır. t R = k p,ψ (ψ r ψ) + k i,ψ (ψ r ψ)dt + k d,ψ (γψ r ψ) 0 (11) Bu denklemde k p,ψ, k i,ψ ve k d,ψ PID denetleyicinin sırasıyla oransal, integral ve türevsel katsayılarını temsil etmektedir. ψ r referans sapma açısını, ψ ise ölçülen sapma açısını ifade etmektedir. γ türevsel denetleyicinin referans ağırlığını vermektedir. Referans sinyalindeki bir değişimde, sapma açısındaki kısa süreli dalgalanmaları önlemek için γ = 0 olarak tasarlanmıştır. Integral windup problemini önlemek için integral antiwindup algoritması uygulanmıştır. Bu algoritma sayesinde denetim sinyali R; satürasyon alt ve üst limitleri olan R min ve R max arasında kalabilmektedir. Bu algoritmada eğer denetim sinyali satürasyon limitlerinin içerisinde ise integral hatası toplanmaktadır. Fakat denetim sinyali satüre olursa sisteme etki eden dümen kuvveti R ile denetleyici çıktısı arasındaki fark alınmakta ve k s satürasyon katsayısı ile çarpıldıktan sonra PID denetleyicisinin integral katkısı ile toplanmaktadır. Böylece denetleyici çıktısı satürasyon limitleri içinde kalmaktadır. Tasarlanan kontrol algoritması Şekil 6 da özetlenmiştir. A hareketin genliğini, f 0 ornithopterin havada kalması icin gereken ortalama kanat çırpma frekansını, f yunuslama açısını değiştirmek için kullanılan denetim girdisini, ϕ kanatlar arasındaki faz farkını ve t zamanı temsil etmektedir. Dolayısıyla denetim girdilerinden birincisi kanat frekansıdır ve yunuslama açısını denetlemektedir. Bu çalışmada yunuslama açısını kontrol etmek için denklem (10) da verilen basit bir PD geri besleme denetleyicisi seçilmiştir. Şekil 6: Sapma açısı PID geri besleme denetleyicisinin blok diagramı. f = k p,θ (θ r θ) + k d,θ ( θ r θ) (10) Bu denklemde θ r referans yunuslama açısını, θ ölçülen yunuslama açısını ifade etmektedir. k p,θ ve k d,θ yunuslama açısı denetleyicisinin oransal ve türevsel katsayılarını göstermektedir. Tasarlanan kontrol algoritması Şekil 5 de gösterilmiştir. Sapma açısı denetimi ise Şekil 3 deki döner ekleme uygulanan dümen kuvvetiyle yapılmaktadır. Denetim için gerekli dümen kuvveti, denklem (11) de verilen PID geri besleme MSC Adams ortamında ornithopterin üzerinde oluşan aerodinamik kuvvetler hesaplandıktan sonra ornithopterin dinamik benzetimi ve denetimi Matlab/Simulink ortamında yapılmıştır. Aerodinamik kuvvetlere Matlab/Simulink ortamında gerçek zamanlı olarak erişilebilmek için Adams/Control eklentisi kullanılmıştır. Adams/Control, MSC Adams ortamında oluşturulan bir modelin denetimini Matlab ve Easy5 gibi ortamlarda gerçekleştirmek için kurgulanmış bir MSC Adams eklentisidir. Matlab ortamına aktarılmış bir MSC Adams sistem bloğu ile Matlab/Simulink ve MSC Adams eşzamanlı

5 simülasyonları yapmak mümkündür. Adams/Control üzerinden sistemin girdi ve çıktıları değiştirilebilmektedir. Ayrıca kurgulanan senaryoya göre analiz tipi, nonlineer veya lineer olarak değiştirilebilmektedir. MSC Adams çözücü olarak C++ veya Fortran program dillerini kullanabilmektedir. 5. Benzetim Sonuçları Prototip ornithopterin yunuslama ve sapma açısı denetleyicisinin performansı 5 genlikli ve 1 Hz frekanslı sinüs dalgası şeklinde değişen hedef açısıyla denenmiştir. Şekil 7 ve 8 de yunuslama denetleyicisinin performansı ve denetim hatası gösterilmiştir. Şekil 10: Sapma açısı hatası Şekil 11 de ise Şekil 7 ve 9 daki sinüsoidal referanslar sonucunda ornithoptere etki eden aerodinamik torklar gösterilmiştir. M q ve M r ornithopter hedef açısına oturduktan sonra sıfıra yaklaşmakta ve sinüsoidal referanslardan ötürü sıfırın üstünde salınmaktadır. M p ise ornithopterin yuvarlanma açısına (ornithopterin e x ekseni etrafındaki açısı) etki etmekte olup yaklaşık olarak -35 N.mm değerini almaktadır. Şekil 7: Yunuslama açısı denetleyicisi performansı Şekil 8: Yunuslama açısı hatası Şekil 8 de görüldüğü gibi denetim hatası maksimum 0.17 derece olmaktadır. Ornithopterin sapma açısı ise bölüm 4 de tartışılan PID geri besleme denetleyicisi ile denetlenmektedir. Şekil 9 ve 10 da sapma açısı denetleyicisinin performansı ve denetim hatası gösterilmiştir. Sapma açısı hatası maksimum 0.81 derecedir. Şekil 11: Aerodinamik torklar 6. Sonuç ve Gelecek Çalışmalar Şekil 9: Sapma açısı denetleyicisi performansı Bu bildiride Matlab/Simulink ortamında dinamik benzetimi yapılan bir ornithopterin yunuslama ve sapma açılarının denetimi yapılmıştır. Uçuşu sırasında ornithoptere etki eden aerodinamik kuvvet ve torkları bulmak için MSC Adams daki farklı geometrik ögeler sabit ve döner eklemlerle

6 birleştirilmiş ve prototip bir ornithopter hazırlanmıştır. Ornithopterin kanat çırpma frekansı ve dümen kuvveti değişimine göre aerodinamik kuvvetler ve torklar bu prototip üstünde MSC Adams tarafından hesaplanmış ve Adams/Control eklentisiyle Matlab/Simulink teki dinamik simülasyona aktarılmıştır. Yunuslama açışı ve sapma açısının denetleyicilerinin performansları 5 genliğindeki sinüsoidal dalga şeklindeki referans açılarıyla denenmiş ve 0.6 nin altındaki denetim hatalarıyla ornithopter denetlenmiştir. MSC Adams da tasarlanan ornithopterin üzerinde oluşan aerodinamik kuvvetlerin Matlab/Simulink ortamındaki ornithopterin matematiksel modelinde kullanılması ve oluşturulan modelin iki eksende denetiminin gerçekleştirilmesi bildirinin literatüre katkılarıdır. Gelecek çalışmalarda, prototip ornithopterin yuvarlanma açısının denetiminin yapılması ve ornithopterin istenilen yükseklikte sabit kalabilmesi için irtifa denetleyicisi tasarlanması planlanmaktadır. Öte yandan gövde üzerinde oluşan aerodinamik kuvvetler tam olarak tanımlanamadığı için bu bildiride PD ve PID denetleyicileri kullanılmıştır. Aerodinamik kuvvetler tanımlandıktan sonra prototip ornithopter üzerinde model tabanlı dayanıklı ve doğrusal olmayan denetleyiciler geliştirilmesi planlanmaktadır. Ayrıca tasarlanan denetleyicilerin gerçek donanım üzerinde başarımı test edilecektir. Dynamics, Journal of Bionic Engineering, Vol. 7, No. 1, pp , 2010,. [10] J. K. Kim and J. H. Han, Control Effectiveness Analysis of the Hawkmoth Manduca Sexta: A Multibody Dynamics Approach, International Journal of Aeronautical and Space Science, 14(2), pp , [11] T. Pornsin-Sirirak, Y.-C. Tai, and C.-M. Ho. Microbat: A palm-sized electrically powered ornithopter, presented at Proc. NASA/JPL Workshop Biomorphic Robot. 7. Kaynakça [1] G. Cai, K. Y. Lum, B. M. Chen, T. H. Lee, A brief overview on miniature fixed-wing unmanned aerial vehicles, IEEE International Conference on Control and Automation (ICCA), pp , [2] E. Cetinsoy, S. Dikyar, C. Hancer, K. Oner, E. Sirimoglu, M. Unel, and M. F. Aksit, Design and construction of a novel quad tilt-wing uav, Mechatronics, vol. 22, no. 6, pp , [3] C. P. Ellington, C. van der Berg, A. P. Willmott, and A. L. R. Thomas, Leading-edge vortices in insect flight, Nature, vol. 384, pp , [4] S. N. Fry, R. Sayaman, and M. H. Dickinson, The aerodynamics of freeflight maneuvers in Drosophila, Science, vol. 300, pp , [5] R. J. Wood, The First Takeoff of a Biologically Inspired At-Scale Robotic Insect, IEEE Transactions on Robotics, vol.24, no.2, pp , [6] G. de Croon, K. de Clerq, R. Ruijsink, B. Remes, and C. de Wagter, Design, aerodynamics, and vision-based control of the DelFly, International Journal of Micro Air Vehicles, vol. 1, no. 2, pp , [7] J. Ratti and G. Vachtsevanos. A biologically - inspired micro aerial vehicle: Sensing, modeling and control strategies, Journal of Intelligent & Robotic Systems, vol. 60, no. 1, pp , [8] S. Baek, F. L. Garcia Bermudez, and R. Fearing, Flight control for target seeking by 13 gram ornithopter, International Conference on Intelligent Robots and Systems (IROS), [9] A. T. Pfeiffer, J.-S. Lee, J.-H. Han, and H. Baier, Ornithopter Flight Simulation Based on Flexible Multi-Body

G( q ) yer çekimi matrisi;

G( q ) yer çekimi matrisi; RPR (DÖNEL PRİZATİK DÖNEL) EKLE YAPISINA SAHİP BİR ROBOTUN DİNAİK DENKLELERİNİN VEKTÖR-ATRİS FORDA TÜRETİLESİ Aytaç ALTAN Osmancık Ömer Derindere eslek Yüksekokulu Hitit Üniversitesi aytacaltan@hitit.edu.tr

Detaylı

1. Giriş. 2. Dört Rotorlu Hava Aracı Dinamiği 3. Kontrolör Tasarımı 4. Deneyler ve Sonuçları. 5. Sonuç

1. Giriş. 2. Dört Rotorlu Hava Aracı Dinamiği 3. Kontrolör Tasarımı 4. Deneyler ve Sonuçları. 5. Sonuç Kayma Kipli Kontrol Yöntemi İle Dört Rotorlu Hava Aracının Kontrolü a.arisoy@hho.edu.tr TOK 1 11-13 Ekim, Niğde M. Kemal BAYRAKÇEKEN k.bayrakceken@hho.edu.tr Hava Harp Okulu Elektronik Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Döner Kanat İnsansız Hava Aracının Dinamik Modellenmesi ve Benzetimi

Döner Kanat İnsansız Hava Aracının Dinamik Modellenmesi ve Benzetimi Döner Kanat İnsansız Hava Aracının Dinamik Modellenmesi ve Benzetimi İrfan Ökten 1, Hakan Üçgün 1, Uğur Yüzgeç 1, Metin Kesler 1 1 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliği

Detaylı

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Kompozit Malzemeler ve Mekaniği Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 4 Laminatların Makromekanik Analizi Kaynak: Kompozit Malzeme Mekaniği, Autar K. Kaw, Çevirenler: B. Okutan Baba, R. Karakuzu. 4 Laminatların

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

Gerçekte yükler yayılı olup, tekil yük problemlerin çözümünü kolaylaştıran bir idealleştirmedir.

Gerçekte yükler yayılı olup, tekil yük problemlerin çözümünü kolaylaştıran bir idealleştirmedir. STATIK VE MUKAVEMET 4. Ağırlık Merkezi AĞIRLIK MERKEZİ Gerçekte yükler yayılı olup, tekil yük problemlerin çözümünü kolaylaştıran bir idealleştirmedir. Statikte çok küçük bir alana etki eden birbirlerine

Detaylı

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Kompozit Malzemeler ve Mekaniği Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 4 Laminatların Makromekanik Analizi Kaynak: Kompozit Malzeme Mekaniği, Autar K. Kaw, Çevirenler: B. Okutan Baba, R. Karakuzu. 4 Laminatların

Detaylı

Prof. Dr. Yavuz YAMAN, Prof. Dr. Serkan ÖZGEN, Doç. Dr. Melin ŞAHİN Y. Doç. Dr. Güçlü SEBER, Evren SAKARYA, Levent ÜNLÜSOY, E.

Prof. Dr. Yavuz YAMAN, Prof. Dr. Serkan ÖZGEN, Doç. Dr. Melin ŞAHİN Y. Doç. Dr. Güçlü SEBER, Evren SAKARYA, Levent ÜNLÜSOY, E. Prof. Dr. Yavuz YAMAN, Prof. Dr. Serkan ÖZGEN, Doç. Dr. Melin ŞAHİN Y. Doç. Dr. Güçlü SEBER, Evren SAKARYA, Levent ÜNLÜSOY, E. Tolga İNSUYU Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ 1) İdeal Sönümleme Elemanı : a) Öteleme Sönümleyici : Mekanik Elemanların Matematiksel Modeli Basit mekanik elemanlar, öteleme hareketinde;

Detaylı

Ders İçerik Bilgisi. Dr. Hakan TERZİOĞLU Dr. Hakan TERZİOĞLU 1

Ders İçerik Bilgisi. Dr. Hakan TERZİOĞLU Dr. Hakan TERZİOĞLU 1 Dr. Hakan TERZİOĞLU Ders İçerik Bilgisi PID Parametrelerinin Elde Edilmesi A. Salınım (Titreşim) Yöntemi B. Cevap Eğrisi Yöntemi Karşılaştırıcı ve Denetleyicilerin Opamplarla Yapılması 1. Karşılaştırıcı

Detaylı

Şekil 2: Kanat profili geometrisi

Şekil 2: Kanat profili geometrisi Kanat Profili ve Seçimi Şekil 1: İki boyutlu akım modeli Herhangi bir kanat, uçuş doğrultusuna paralel olarak (gövde doğrultusunda) kesildiğinde şekil 1 olduğu gibi bir görüntü elde edilir. Şekil 2: Kanat

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 17 Rijit Cismin Düzlemsel Kinetiği; Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.

Detaylı

STATIK VE MUKAVEMET 4. Ağırlık Merkezi. Yrd. Doç. Dr. NURHAYAT DEĞİRMENCİ

STATIK VE MUKAVEMET 4. Ağırlık Merkezi. Yrd. Doç. Dr. NURHAYAT DEĞİRMENCİ STATIK VE MUKAVEMET 4. Ağırlık Merkezi Yrd. Doç. Dr. NURHAYAT DEĞİRMENCİ AĞIRLIK MERKEZİ Gerçekte yükler yayılı olup, tekil yük problemlerin çözümünü kolaylaştıran bir idealleştirmedir. Statikte çok küçük

Detaylı

(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 3) HAVA KÜTLE AKIŞ SİSTEMLERİNDE PID İLE SICAKLIK KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör.

(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 3) HAVA KÜTLE AKIŞ SİSTEMLERİNDE PID İLE SICAKLIK KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 (Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 3) HAVA KÜTLE AKIŞ SİSTEMLERİNDE PID İLE SICAKLIK

Detaylı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Fizik 8.01 Ödev # 8 Güz, 1999 ÇÖZÜMLER Dru Renner dru@mit.edu 14 Kasım 1999 Saat: 18.20 Problem 8.1 Bir sonraki hareket bir odağının merkezinde gezegenin

Detaylı

(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Sertaç SAVAŞ

(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Sertaç SAVAŞ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 (Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ DENEY

Detaylı

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ 1 Bir otomobil lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır Hava sıcaklığı 25 C iken etkin basınç 210 kpa dır Eğer lastiğin hacmi 0025

Detaylı

3. İzmir Rüzgar Sempozyumu Ekim 2015, İzmir

3. İzmir Rüzgar Sempozyumu Ekim 2015, İzmir 3. İzmir Rüzgar Sempozyumu 8-9-10 Ekim 2015, İzmir Yatay Eksenli Rüzgar Türbin Kanatlarının Mekanik Tasarım Esasları- Teorik Model Prof. Dr. Erdem KOÇ Arş. Gör. Kadir KAYA Ondokuz Mayıs Üniversitesi Makina

Detaylı

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ Kaynaklar: S.S. Rao, Mechanical Vibrations, Pearson, Zeki Kıral Ders notları Mekanik veya yapısal sistemlere dışarıdan bir

Detaylı

Fizik 101: Ders 21 Gündem

Fizik 101: Ders 21 Gündem Fizik 101: Ders 21 Gündem Yer çekimi nedeninden dolayı tork Rotasyon (özet) Statik Bayırda bir araba Statik denge denklemleri Örnekler Asılı tahterevalli Asılı lamba Merdiven Ders 21, Soru 1 Rotasyon Kütleleri

Detaylı

GÜÇ-TORK. KW-KVA İlişkisi POMPA MOTOR GÜCÜ

GÜÇ-TORK. KW-KVA İlişkisi POMPA MOTOR GÜCÜ Bu sayfada mekanikte en fazla kullanılan formülleri bulacaksınız. Formüllerde mümkün olduğunca SI birimleri kullandım. Parantez içinde verilenler değerlerin birimleridir. GÜÇ-TORK T: Tork P: Güç N: Devir

Detaylı

DİNAMİK - 1. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

DİNAMİK - 1. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü DİNAMİK - 1 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü http://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=190 1. HAFTA Kapsam:

Detaylı

RÜZGAR TÜRBİNLERİNİN KANAT AÇILARININ YAPAY SİNİR AĞI TABANLI DENETİMİ

RÜZGAR TÜRBİNLERİNİN KANAT AÇILARININ YAPAY SİNİR AĞI TABANLI DENETİMİ RÜZGAR TÜRBİNLERİNİN KANAT AÇILARININ YAPAY SİNİR AĞI TABANLI DENETİMİ Zafer ÖZER A. Serdar YILMAZ, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü zaferozer@ksu.edu.tr ABSTRACT Bu

Detaylı

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde

Detaylı

AERODİNAMİK KUVVETLER

AERODİNAMİK KUVVETLER AERODİNAMİK KUVVETLER Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470 Eskişehir Bir uçak üzerinde meydana gelen aerodinamik kuvvetlerin bileşkesi ( ); uçağın etrafından

Detaylı

Döner-Kanat Mekanizmasına Sahip Yeni Bir İnsansız Hava Aracının (SUAVİ) Modellenmesi ve Kontrolü

Döner-Kanat Mekanizmasına Sahip Yeni Bir İnsansız Hava Aracının (SUAVİ) Modellenmesi ve Kontrolü Döner-Kanat Mekanizmasına Sahip Yeni Bir İnsansız Hava Aracının (SUAVİ) Modellenmesi ve Kontrolü K. T. Öner 1, E. Çetinsoy, E. Sırımoğlu 3, T. Ayken 4, M. Ünel 5, M. F. Akşit 6, İ. Kandemir 7, K. Gülez

Detaylı

SES-ÜSTÜ KANARD KONTROLLÜ FÜZELER İÇİN SERBEST DÖNEN KUYRUĞUN ŞEKİL OPTİMİZASYONU

SES-ÜSTÜ KANARD KONTROLLÜ FÜZELER İÇİN SERBEST DÖNEN KUYRUĞUN ŞEKİL OPTİMİZASYONU VI. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 28-30 Eylül 2016, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli UHUK-2016-116 SES-ÜSTÜ KANARD KONTROLLÜ FÜZELER İÇİN SERBEST DÖNEN KUYRUĞUN ŞEKİL OPTİMİZASYONU Erhan Feyzioğlu 1

Detaylı

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi Ball and Beam Deneyi.../../205 ) Giriş Bu deneyde amaç kök yerleştirme (Pole placement) yöntemi ile top ve çubuk (ball

Detaylı

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu)

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu) BÖLÜM I GİRİŞ 1.1 Sinyal Bir sistemin durum ve davranış bilgilerini taşıyan, bir veya daha fazla değişken ile tanımlanan bir fonksiyon olup veri işlemde dalga olarak adlandırılır. Bir dalga, genliği, dalga

Detaylı

Sabit Kanatlı İHA için Çevik Kontrolcü Tasarımı ve Uçuş Denemeleri Controller Design for Agile Maneuvering Fixed-Wing UAV and Flight Tests

Sabit Kanatlı İHA için Çevik Kontrolcü Tasarımı ve Uçuş Denemeleri Controller Design for Agile Maneuvering Fixed-Wing UAV and Flight Tests Sabit Kanatlı İHA için Çevik Kontrolcü Tasarımı ve Uçuş Denemeleri Controller Design for Agile Maneuvering Fixed-Wing UAV and Flight Tests Ferit ÇAKICI 1, M. Kemal Leblebicioğlu 2 1 Elektrik-Elektronik

Detaylı

ATALET MOMENTİ. Amaçlar 1. Rijit bir cismin veya rijit cisim sistemlerinin kütle atalet momentinin bulunması.

ATALET MOMENTİ. Amaçlar 1. Rijit bir cismin veya rijit cisim sistemlerinin kütle atalet momentinin bulunması. ATALET MOMENTİ Amaçlar 1. Rijit bir cismin veya rijit cisim sistemlerinin kütle atalet momentinin bulunması. UYGULAMALAR Şekilde gösterilen çark büyük bir kesiciye bağlıdır. Çarkın kütlesi, kesici bıçağa

Detaylı

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini

Detaylı

Şekil 1:Havacılık tarihinin farklı dönemlerinde geliştirilmiş kanat profilleri

Şekil 1:Havacılık tarihinin farklı dönemlerinde geliştirilmiş kanat profilleri TEORİ Şekil 1:Havacılık tarihinin farklı dönemlerinde geliştirilmiş kanat profilleri İlk motorlu uçuşun yolunu açan ihtiyaç duyulan taşımayı sağlayacak kanat profillerinin geliştirilmesi doğrultusunda

Detaylı

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Prof. Dr. Mustafa Cavcar 8 Mayıs 2013

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Prof. Dr. Mustafa Cavcar 8 Mayıs 2013 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ TIRMANMA PERFORMANSI Tırmanma Açısı ve Tırmanma Gradyanı Prof. Dr. Mustafa Cavcar 8 Mayıs 2013 Bu belgede jet motorlu uçakların tırmanma performansı

Detaylı

Sistem Dinamiği. Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN

Sistem Dinamiği. Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN Sistem Dinamiği Bölüm 4-Mekanik Sistemlerde Yay ve Sönüm Elemanı Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası YTÜ-Mekatronik Mühendisliği

Detaylı

YER HİZMETLERİ VE RAMP - I. Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN

YER HİZMETLERİ VE RAMP - I. Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN YER HİZMETLERİ VE RAMP - I Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN Kokpit daha çok uçan araçların olmakla birlikte genelde bir aracın sürücüsünün bulunduğu bölüme verilen isimdir. Bu bölüm çoğunlukla aracın ön kısmında

Detaylı

6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı

6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı 6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı Deneyin Amacı: Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: Osiloskop Alternatif Akım Kaynağı Uyarı:

Detaylı

MATLAB/Simulink ile Sistem Modellemesine Giriş

MATLAB/Simulink ile Sistem Modellemesine Giriş MATLAB/Simulink ile Sistem Modellemesine Giriş Seminer Notları 2017-2018 Güz Dönemi Arş. Gör. Abdurrahim Dal 1. GİRİŞ Günümüzde, mühendislik sistemlerinin benzetimlerinin (simülasyonlarının) önemi gün

Detaylı

UYGULAMA 1. Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470 Eskişehir. Tablo 1. Uygulamalar için örnek uçak

UYGULAMA 1. Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470 Eskişehir. Tablo 1. Uygulamalar için örnek uçak UYGULAMA 1 Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470 Eskişehir Tablo 1. Uygulamalar için örnek uçak Uçak Tipi HTK-224-TF-1 BOYUTLAR Kanat Alanı 77.3 m 2 Kanat Açıklığı

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği -Fizik I 2013-2014 Dönme Hareketinin Dinamiği Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 İçerik Vektörel Çarpım ve Tork Katı Cismin Yuvarlanma Hareketi Bir Parçacığın Açısal Momentumu Dönen Katı Cismin

Detaylı

Şekil 1. DEÜ Test Asansörü kuyusu.

Şekil 1. DEÜ Test Asansörü kuyusu. DOKUZ EYLÜL ÜNĐVERSĐTESĐ TEST ASANSÖRÜ KUYUSUNUN DEPREM YÜKLERĐ ETKĐSĐ ALTINDAKĐ DĐNAMĐK DAVRANIŞININ ĐNCELENMESĐ Zeki Kıral ve Binnur Gören Kıral Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine

Detaylı

KST Lab. Shake Table Deney Föyü

KST Lab. Shake Table Deney Föyü KST Lab. Shake Table Deney Föyü 1. Shake Table Deney Düzeneği Quanser Shake Table, yapısal dinamikler, titreşim yalıtımı, geri-beslemeli kontrol gibi çeşitli konularda eğitici bir deney düzeneğidir. Üzerine

Detaylı

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 1 kışkan Statiğine Giriş kışkan statiği (hidrostatik, aerostatik), durgun haldeki akışkanlarla

Detaylı

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi 1) Giriş Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi Pendulum Deneyi.../../2015 Bu deneyde amaç Linear Quadratic Regulator (LQR) ile döner ters sarkaç (rotary inverted

Detaylı

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI Dr. Öğr. Üyesi Ahmet ÇİFCİ Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak

Detaylı

Sabit Kanatlı İnsansız Hava Araçları için Döngüde Donanımsal Benzetim Tasarımı ve Gerçeklenme Sonuçları

Sabit Kanatlı İnsansız Hava Araçları için Döngüde Donanımsal Benzetim Tasarımı ve Gerçeklenme Sonuçları Sabit Kanatlı İnsansız Hava Araçları için Döngüde Donanımsal Benzetim Tasarımı ve Gerçeklenme Sonuçları Design of a Hardware-in-the-Loop Test Platform for a Fixed Wing Unmanned Aerial Vehicle and Simulation

Detaylı

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan ELASTİSİTE TEORİSİ I Yrd. Doç Dr. Eray Arslan Mühendislik Tasarımı Genel Senaryo Analitik çözüm Fiziksel Problem Matematiksel model Diferansiyel Denklem Problem ile ilgili sorular:... Deformasyon ne kadar

Detaylı

ANAHTARLI RELÜKTANS MOTORUN SAYISAL HIZ KONTROLÜ

ANAHTARLI RELÜKTANS MOTORUN SAYISAL HIZ KONTROLÜ ANAHTARLI RELÜKTANS MOTORUN SAYISAL HIZ KONTROLÜ Zeki OMAÇ Hasan KÜRÜM Fırat Üniversitesi Bingöl Meslek Yüksekokulu Bingöl Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik - Elektronik Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi...www.IbrahimCayiroglu.com. STATİK (2. Hafta)

Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi...www.IbrahimCayiroglu.com. STATİK (2. Hafta) AĞIRLIK MERKEZİ STATİK (2. Hafta) Ağırlık merkezi: Bir cismi oluşturan herbir parçaya etki eden yerçeki kuvvetlerinin bileşkesinin cismin üzerinden geçtiği noktaya Ağırlık Merkezi denir. Şekil. Ağırlık

Detaylı

HAVACILIK VE UZAY MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVAR CİHAZLARI ALIM İŞİ TEKNİK ŞARTNAME. Genel Çalışma Koşulları: 0-40 C. Sıcaklık

HAVACILIK VE UZAY MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVAR CİHAZLARI ALIM İŞİ TEKNİK ŞARTNAME. Genel Çalışma Koşulları: 0-40 C. Sıcaklık HAVACILIK VE UZAY MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVAR CİHAZLARI ALIM İŞİ TEKNİK ŞARTNAME Genel Çalışma Koşulları: Sıcaklık 0-40 C Nem 80% (31 C altında) 50% (40 C da) Elektrik Teknik şartnamede listelenen CİHAZ 1-12

Detaylı

STATİK MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ. Behcet DAĞHAN. Behcet DAĞHAN. Behcet DAĞHAN. Behcet DAĞHAN

STATİK MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ. Behcet DAĞHAN. Behcet DAĞHAN. Behcet DAĞHAN.  Behcet DAĞHAN Statik Ders Notları Sınav Soru ve Çözümleri DAĞHAN MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ STATİK MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ STATİK İÇİNDEKİLE 1. GİİŞ - Skalerler ve ektörler - Newton Kanunları 2. KUET SİSTEMLEİ - İki Boyutlu

Detaylı

AKM 205 BÖLÜM 6 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut

AKM 205 BÖLÜM 6 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut AKM 205 BÖLÜM 6 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Bir püskürtücü dirsek, 30 kg/s debisindeki suyu yatay bir borudan θ=45 açıyla yukarı doğru hızlandırarak

Detaylı

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI MÜHENDİSLİK MODELLEMESİ

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI MÜHENDİSLİK MODELLEMESİ YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI MÜHENDİSLİK MODELLEMESİ RAPOR 21.05.2015 Eren SOYLU 100105045 ernsoylu@gmail.com İsa Yavuz Gündoğdu 100105008

Detaylı

BÖLÜM 1 Uçak Dinamiğine Giriş. Hazırlayan: Ozan ÖZTÜRK

BÖLÜM 1 Uçak Dinamiğine Giriş. Hazırlayan: Ozan ÖZTÜRK BÖLÜM 1 Uçak Dinamiğine Giriş Hazırlayan: Ozan ÖZTÜRK Dev Makineler Bir Uçağın Tasarım Bileşenleri Uçak Ne Demek Uçak veya tayyare, hava akımının kanatların altında basınç oluşturması yardımıyla havada

Detaylı

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi 1) Giriş Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Kontrol Sistemleri II Dersi Pendulum Deneyi.../../2018 Bu deneyde amaç Linear Quadratic Regulator (LQR) ile döner ters sarkaç (rotary inverted

Detaylı

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN VİSKOZİTE ÖLÇÜMÜ Viskozite, bir sıvının iç sürtünmesi olarak tanımlanır. Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskoziteleri azalır.

Detaylı

BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ

BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ 1 BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ ROTORLARDA STATİK VE DİNAMİKDENGE (BALANS) DENEYİ 1. AMAÇ... 2 2. GİRİŞ... 2 3. TEORİ... 3 4. DENEY TESİSATI... 4 5. DENEYİN YAPILIŞI... 7 6.

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 9 Ağırlık Merkezi ve Geometrik Merkez Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 9. Ağırlık

Detaylı

Fiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi

Fiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Fiz 1011 - Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Açısal Yerdeğiştirme, Hız ve İvme Dönme Kinematiği: Sabit Açısal İvmeli Dönme Hareketi Açısal ve Doğrusal Nicelikler Dönme Enerjisi Eylemsizlik

Detaylı

DENEY 5 DÖNME HAREKETİ

DENEY 5 DÖNME HAREKETİ DENEY 5 DÖNME HAREKETİ AMAÇ Deneyin amacı merkezinden geçen eksen etrafında dönen bir diskin dinamiğini araştırmak, açısal ivme, açısal hız ve eylemsizlik momentini hesaplamak ve mekanik enerjinin korunumu

Detaylı

Kıyıcı Beslemeli DA Motorun Oransal İntegral ve Bulanık Mantık Oransal İntegral Denetleyicilerle Hız Kontrolü Karşılaştırılması

Kıyıcı Beslemeli DA Motorun Oransal İntegral ve Bulanık Mantık Oransal İntegral Denetleyicilerle Hız Kontrolü Karşılaştırılması Kıyıcı Beslemeli DA Motorun Oransal İntegral ve Bulanık Mantık Oransal İntegral Denetleyicilerle Hız Kontrolü Karşılaştırılması Erhan SESLİ 1 Ömür AKYAZI 2 Adnan CORA 3 1,2 Sürmene Abdullah Kanca Meslek

Detaylı

DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop

DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Deneyin Amacı: DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: 5 Adet 1kΩ, 5 adet 10kΩ, 5 Adet 2k2Ω, 1 Adet potansiyometre(1kω), 4

Detaylı

FÜZE KANADININ SES-ÜSTÜ UÇUŞ KOŞULUNDAKİ AEROELASTİK ANALİZİ

FÜZE KANADININ SES-ÜSTÜ UÇUŞ KOŞULUNDAKİ AEROELASTİK ANALİZİ VI. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 28-30 Eylül 2016, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli FÜZE KANADININ SES-ÜSTÜ UÇUŞ KOŞULUNDAKİ AEROELASTİK ANALİZİ Göktuğ Murat ASLAN 1 2 Orta Doğu Teknik Üniversitesi,

Detaylı

Fizik 101: Ders 17 Ajanda

Fizik 101: Ders 17 Ajanda izik 101: Ders 17 Ajanda Dönme hareketi Yön ve sağ el kuralı Rotasyon dinamiği ve tork Örneklerle iş ve enerji Dönme ve Lineer Kinematik Karşılaştırma açısal α sabit 0 t 1 0 0t t lineer a sabit v v at

Detaylı

Döngüde Donanımsal Benzetim Test Platformu Kullanarak Otopilot Tasarımı. Autopilot Design Using Hardware-in-the-Loop Test Platform

Döngüde Donanımsal Benzetim Test Platformu Kullanarak Otopilot Tasarımı. Autopilot Design Using Hardware-in-the-Loop Test Platform Döngüde Donanımsal Benzetim Test Platformu Kullanarak Otopilot Tasarımı Autopilot Design Using Hardware-in-the-Loop Test Platform Şeyma Akyürek 1, Gizem Sezin Özden 1, Emre Atlas 1, Ünver Kaynak 2, Coşku

Detaylı

(b) Model ve prototipi eşleştirmek için Reynolds benzerliğini kurmalıyız:

(b) Model ve prototipi eşleştirmek için Reynolds benzerliğini kurmalıyız: AKM 205 BÖLÜM 7 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Askeri amaçlı hafif bir paraşüt tasarlanmaktadır. Çapı 7.3 m, deney yükü, paraşüt ve donanım ağırlığı

Detaylı

Fiziksel bir olayı incelemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar; 1. Ampirik Bağıntılar 2. Boyut Analizi, Benzerlik Teorisi 3.

Fiziksel bir olayı incelemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar; 1. Ampirik Bağıntılar 2. Boyut Analizi, Benzerlik Teorisi 3. Fiziksel bir olayı incelemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar; 1. Ampirik Bağıntılar 2. Boyut Analizi, Benzerlik Teorisi 3. Benzetim Yöntemi (Analoji) 4. Analitik Yöntem 1. Ampirik Bağıntılar:

Detaylı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Fizik 8.01 Ödev # 7 Güz, 1999 ÇÖZÜMLER Dru Renner dru@mit.edu 7 Kasım 1999 Saat: 21.50 Problem 7.1 (Ohanian, sayfa 271, problem 55) Bu problem boyunca roket

Detaylı

FİZ217 TİTREŞİMLER VE DALGALAR DERSİNİN 2. ARA SINAV SORU CEVAPLARI

FİZ217 TİTREŞİMLER VE DALGALAR DERSİNİN 2. ARA SINAV SORU CEVAPLARI 1) Gerilmiş bir ipte enine titreşimler denklemi ile tanımlıdır. Değişkenlerine ayırma yöntemiyle çözüm yapıldığında için [ ] [ ] ifadesi verilmiştir. 1.a) İpin enine titreşimlerinin n.ci modunu tanımlayan

Detaylı

BMÜ-421 Benzetim ve Modelleme MATLAB SIMULINK. İlhan AYDIN

BMÜ-421 Benzetim ve Modelleme MATLAB SIMULINK. İlhan AYDIN BMÜ-421 Benzetim ve Modelleme MATLAB SIMULINK İlhan AYDIN SIMULINK ORTAMI Simulink bize karmaşık sistemleri tasarlama ve simülasyon yapma olanağı vermektedir. Mühendislik sistemlerinde simülasyonun önemi

Detaylı

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ 1.1. Giriş Kinematik, daha öncede vurgulandığı üzere, harekete sebep olan veya hareketin bir sonucu olarak ortaya çıkan kuvvetleri dikkate almadan cisimlerin hareketini

Detaylı

5 SERBESTLİK DERECELİ ROBOT KOLUNUN KİNEMATİK HESAPLAMALARI VE PID İLE YÖRÜNGE KONTROLÜ

5 SERBESTLİK DERECELİ ROBOT KOLUNUN KİNEMATİK HESAPLAMALARI VE PID İLE YÖRÜNGE KONTROLÜ 5 SERBESTLİK DERECELİ ROBOT KOLUNUN KİNEMATİK HESAPLAMALARI VE PID İLE YÖRÜNGE KONTROLÜ Fatih Pehlivan * Arif Ankaralı Karabük Üniversitesi Karabük Üniversitesi Karabük Karabük Özet Bu çalışmada, öncelikle

Detaylı

Endüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki

Detaylı

Sistem Dinamiği. Bölüm 3- Rijit Gövdeli Mekanik Sistemlerin Modellenmesi. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN

Sistem Dinamiği. Bölüm 3- Rijit Gövdeli Mekanik Sistemlerin Modellenmesi. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN Sistem Dinamiği Bölüm 3- Rijit Gövdeli Mekanik Sistemlerin Modellenmesi Doç. Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Soru MATLAB Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası

Detaylı

STATİK AĞIRLIK MERKEZİ. 3.1 İki Boyutlu Cisimler 3.2 Düzlem Eğriler 3.3 Bileşik Cisimler. 3.4 Integrasyon ile ağırlık merkezi hesabı

STATİK AĞIRLIK MERKEZİ. 3.1 İki Boyutlu Cisimler 3.2 Düzlem Eğriler 3.3 Bileşik Cisimler. 3.4 Integrasyon ile ağırlık merkezi hesabı 1 STATİK AĞIRLIK MERKEZİ 3.1 İki Boyutlu Cisimler 3.2 Düzlem Eğriler 3.3 Bileşik Cisimler 3.4 Integrasyon ile ağırlık merkezi hesabı 3.5 Pappus-Guldinus Teoremi 3.6 Yayılı Yüke Eşdeğer Tekil Yük 3.7 Sıvı

Detaylı

Elektromekanik Kontrol Tahrik Sistemlerinde Coulomb Sürtünme Telafisi Yöntemiyle Bant Genişliğinin Arttırılması

Elektromekanik Kontrol Tahrik Sistemlerinde Coulomb Sürtünme Telafisi Yöntemiyle Bant Genişliğinin Arttırılması 8. Ulusal Makina Teorisi Sempozyumu, Trabzon, 5-7 Temmuz 27 Elektromekanik Kontrol Tahrik Sistemlerinde Coulomb Sürtünme Telafisi Yöntemiyle Bant Genişliğinin Arttırılması Ü. Yerlikaya * T. Balkan Roketsan

Detaylı

DÖRT ROTORLU İNSANSIZ HAVA ARACI İÇİN DENGELEYİCİ OTOPİLOT TASARIMI

DÖRT ROTORLU İNSANSIZ HAVA ARACI İÇİN DENGELEYİCİ OTOPİLOT TASARIMI TOK 2014 Bildiri Kitabı 11-13 Eylül 2014, Kocaeli DÖRT ROTORLU İNSANSIZ HAVA ARACI İÇİN DENGELEYİCİ OTOPİLOT TASARIMI Övünç Elbir1, Coşku Kasnakoğlu1 Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi

Detaylı

STATİK. Ders_9. Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü. Ders notları için: GÜZ

STATİK. Ders_9. Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü. Ders notları için: GÜZ STATİK Ders_9 Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Ders notları için: http://kisi.deu.edu.tr/serkan.misir/ 2017-2018 GÜZ ALANLAR İÇİN ATALET MOMENTİNİN TANIMI, ALAN ATALET YARIÇAPI

Detaylı

AERODİNAMİK KUVVETLER

AERODİNAMİK KUVVETLER AERODİNAMİK KUVVETLER Hazırlayan Prof. Dr. Mustafa Cavcar Aerodinamik Kuvvet Bir uçak üzerinde meydana gelen aerodinamik kuvvetlerin bileşkesi ( ); uçağın havayagörehızının () karesi, havanın yoğunluğu

Detaylı

BATMIŞ YÜZEYLERE GELEN HİDROSTATİK KUVVETLER

BATMIŞ YÜZEYLERE GELEN HİDROSTATİK KUVVETLER BATMIŞ YÜZEYLERE GELEN HİDROSTATİK KUVVETLER Yrd. Doç. Dr. Beytullah EREN Çevre Mühendisliği Bölümü BATMIŞ YÜZEYLERE GELEN HİDROSTATİK KUVVETLER Atatürk Barajı (Şanlıurfa) BATMIŞ YÜZEYLERE ETKİYEN KUVVETLER

Detaylı

SERVOHİDROLİK AMORTİSÖR DİNAMOMETRESİNİN DİNAMİK MODELİ VE SİMÜLASYONU

SERVOHİDROLİK AMORTİSÖR DİNAMOMETRESİNİN DİNAMİK MODELİ VE SİMÜLASYONU 445 SERVOHİDROLİK AMORTİSÖR DİNAMOMETRESİNİN DİNAMİK MODELİ VE SİMÜLASYONU Tuna BALKAN Y. Samim ÜNLÜSOY ÖZET Amortisör karakteristiklerinin elde edilmesinde kullanılan dinamometreler için mekanik, servohidrolik

Detaylı

Selçuk Üniversitesi. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı. Venturimetre Deney Föyü

Selçuk Üniversitesi. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı. Venturimetre Deney Föyü Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Kimya Mühendisliği Laboratuvarı Venturimetre Deney Föyü Hazırlayan Arş.Gör. Orhan BAYTAR 1.GİRİŞ Genellikle herhangi bir akış

Detaylı

Hareket Kanunları Uygulamaları

Hareket Kanunları Uygulamaları Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,

Detaylı

Dikey İniş Kalkış Yapabilen Sabit Kanatlı İnsansız Hava Aracı Çalışmaları

Dikey İniş Kalkış Yapabilen Sabit Kanatlı İnsansız Hava Aracı Çalışmaları Dikey İniş Kalkış Yapabilen Sabit Kanatlı İnsansız Hava Aracı Çalışmaları Zafer ÖZNALBANT 1, Mehmet Ş. KAVSAOĞLU 1 IX. UHUM, 6 Mayıs 2017, Ankara 1 Anadolu Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

Detaylı

Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mekatronik Mühendisliği Bölümü Makina Teorisi Yıliçi Ödevi

Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mekatronik Mühendisliği Bölümü Makina Teorisi Yıliçi Ödevi Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mekatronik Mühendisliği Bölümü 2017 2018 Makina Teorisi Yıliçi Ödevi Soru: Aşağıda verilmiş olan sistemi öğrenci numaranıza göre oluşturup; a) Analitik olarak

Detaylı

BÜYÜK ORANDA ŞEKİL DEĞİŞTİREBİLEN KANATLARIN ÖN TASARIM SÜRECİNDE AERODİNAMİK VE YAPISAL ANALİZLERİNİN EŞLENMESİ

BÜYÜK ORANDA ŞEKİL DEĞİŞTİREBİLEN KANATLARIN ÖN TASARIM SÜRECİNDE AERODİNAMİK VE YAPISAL ANALİZLERİNİN EŞLENMESİ IV. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 12-14 Eylül 2012, Hava Harp Okulu, İstanbul BÜYÜK ORANDA ŞEKİL DEĞİŞTİREBİLEN KANATLARIN ÖN TASARIM SÜRECİNDE AERODİNAMİK VE YAPISAL ANALİZLERİNİN EŞLENMESİ D. Sinan

Detaylı

Çırpan Kanat Aerodinamik Kuvvetlerinin Yapay Sinir Ağları ile Modellenmesi

Çırpan Kanat Aerodinamik Kuvvetlerinin Yapay Sinir Ağları ile Modellenmesi Çırpan Kanat Aerodinamik Kuvvetlerinin Yapay Sinir Ağları ile Modellenmesi Dr. Dilek Funda Kurtuluş 1 e-posta: dfunda@ae.metu.edu.tr 1 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü

Detaylı

1. DENEY ADI: Rezonans Deneyi. analitik olarak bulmak denir. Serbestlik Derecesi: Genlik: Periyot: Frekans: Harmonik Hareket:

1. DENEY ADI: Rezonans Deneyi. analitik olarak bulmak denir. Serbestlik Derecesi: Genlik: Periyot: Frekans: Harmonik Hareket: 1. DENEY ADI: Rezonans Deneyi 2. analitik olarak bulmak. 3. 3.1. denir. Serbestlik Derecesi: Genlik: Periyot: Frekans: Harmonik Hareket: Harmonik Hareket Rezonans: Bu olaya rezonans denir, sistem için

Detaylı

TİTREŞİM VE DALGALAR BÖLÜM PERİYODİK HAREKET

TİTREŞİM VE DALGALAR BÖLÜM PERİYODİK HAREKET TİTREŞİM VE DALGALAR Periyodik Hareketler: Belirli aralıklarla tekrarlanan harekete periyodik hareket denir. Sabit bir nokta etrafında periyodik hareket yapan cismin hareketine titreşim hareketi denir.

Detaylı

Dizi Antenler. Özdeş anten elemanlarından oluşan bir dizi antenin ışıma diyagramını belirleyen faktörler şunlardır.

Dizi Antenler. Özdeş anten elemanlarından oluşan bir dizi antenin ışıma diyagramını belirleyen faktörler şunlardır. Dizi Antenler Özdeş anten elemanlarından oluşan bir dizi antenin ışıma diyagramını belirleyen faktörler şunlardır. 1. Dizi antenin geometrik şekli (lineer, dairesel, küresel..vs.) 2. Dizi elemanları arasındaki

Detaylı

DÖRT ROTORLU BİR İNSANSIZ HAVA ARACININ GERİ- ADIMLAMA YÖNTEMİ İLE YOL TAKİBİ KONTROLÜ

DÖRT ROTORLU BİR İNSANSIZ HAVA ARACININ GERİ- ADIMLAMA YÖNTEMİ İLE YOL TAKİBİ KONTROLÜ DOI 10.7603/s40690-014-0010-4 Dört-Rotorlu Bir İnsansız Hava Aracının Geri-Adımlama Yöntemi İle Yol Takibi Kontrolü HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ TEMMUZ 2014 CİLT 7 SAYI 2 (1-13) DÖRT ROTORLU

Detaylı

UYGULAMA 2. Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470, Eskişehir

UYGULAMA 2. Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470, Eskişehir UYGULAMA 2 Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470, Eskişehir HTK-224-TF-2 BOYUTLAR Kanat Alanı 77.3 m 2 Kanat Açıklığı 26.34 m Boyu 26.16 m Yüksekliği 8.61 m MOTORLAR

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 11 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 14 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 15 1.5

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Statik Denge ve Esneklik

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Statik Denge ve Esneklik 1 -Fizik I 2013-2014 Statik Denge ve Esneklik Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 2 İçerik Denge Şartları Ağırlık Merkezi Statik Dengedeki Katı Cisimlere ler Katıların Esneklik Özellikleri 1

Detaylı

MİLLİ TREN ve TÜBİTAK. Milli ve Özgün Modern Trenlerin Geliştirilmesi

MİLLİ TREN ve TÜBİTAK. Milli ve Özgün Modern Trenlerin Geliştirilmesi MİLLİ TREN ve TÜBİTAK Milli ve Özgün Modern Trenlerin Geliştirilmesi İçerik Günümüzde Kullanılan Modern Trenler. Milli Tren için Milli ArGe. YHT alt bileşenleri ve maliyet yüzdeleri. TÜBİTAK Enstitüleri

Detaylı

4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise;

4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise; Deney No : M3 Deneyin Adı : EYLEMSİZLİK MOMENTİ VE AÇISAL İVMELENME Deneyin Amacı : Dönme hareketinde eylemsizlik momentinin ne demek olduğunu ve nelere bağlı olduğunu deneysel olarak gözlemlemek. Teorik

Detaylı

İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi

İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Maslak,34469 İstanbul UCK 328 YAPI TASARIMI Prof. Dr. Zahit Mecitoğlu ÖDEV-II: İTÜ hafif ticari helikopteri için iniş takımı analizi 110030011

Detaylı

OTOMOBİLLER İÇİN BULANIK MANTIK TABANLI HIZ SABİTLEYİCİ BİR SİSTEM

OTOMOBİLLER İÇİN BULANIK MANTIK TABANLI HIZ SABİTLEYİCİ BİR SİSTEM ASYU 2008 Akıllı Sistemlerde Yenilikler ve Uygulamaları Sempozyumu OTOMOBİLLER İÇİN BULANIK MANTIK TABANLI HIZ SABİTLEYİCİ BİR SİSTEM Kenan YANMAZ 1 İsmail H. ALTAŞ 2 Onur Ö. MENGİ 3 1,3 Meslek Yüksekokulu

Detaylı