3. İşbirliği için etkin bir yapı, deneyimler ve alınan dersler, Kjell LARSSON... 82

Transkript

1

2 İÇİNDEKİLER Avrupa Biriği Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Egemen BAĞIŞ ın Önsözü... 1 I. Giriş. 2 II. Konferans Programı... 3 III. Açıış Konuşmaarı... 4 IV. Yönetici Özeti V. Üst Düzey Yuvarak Masa Tartışması Notu.. 27 VI. Konferansta Yapıan Sunumar İç ve Dış Denetimde İranda Deneyimi, Michae GUILFOYLE İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması (INTOSAI nin ISSAI 1610 no u standardı), Kje LARSSON İşbiriği için etkin bir yapı, deneyimer ve aınan derser, Kje LARSSON Metodoojik açıdan kamu sektöründe iç ve dış denetim işbiriği, Dr. Vojko Anton ANTONCIC Denetimin Pananması, Uyguanması, Sonuçarının Raporanması ve İzenmesi Konusunda İç Denetim ve Dış Denetim Arasında İşbiriği ve Koordinasyon: Gerçekte nası işemektedir?, José Viegas RIBEIRO Denetimin Pananması, Uyguanması, Sonuçarının Raporanması ve İzenmesi Konusunda İç Denetim ve Dış Denetim Arasında İşbiriği ve Koordinasyon: Gerçekte nası işemektedir?, Dr. Jacek MAZUR İç ve dış denetim arasında işbiriği: Hoanda da iç kontro ve iç denetim sistemerinin performansının gözden geçirimesi, Luuk KRIJNEN VII. Soru-Cevap Böümerine İişkin Not. 268 VIII. Konferansa Katıım Sağayan Yabancı Uzmanarın Kısa Özgeçmişi

3 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı AVRUPA BİRLİĞİ BAKANI VE BAŞMÜZAKERECİ SAYIN EGEMEN BAĞIŞ IN ÖNSÖZÜ Küreseeşme sürecinde deveterin kendierini bu değişime ayak uydurabimeerinin en önemi unsurarının başında denetim kavramının öne çıktığını görüyoruz. Hükümet oarak her zaman bu gerçeğin biincinde oduk, ükemizi daha demokratik, daha şeffaf bir üke oarak muasır medeniyeter seviyesinin üzerine çıkarmaya çaıştık. Haen de AB süreci çerçevesinde gerçekeştirdiğimiz kararı reformara bu mücadeemizi mietimize birikte sürdürüyoruz. Şu gerçeği her fırsatta die getiriyorum: Güçü devet denetenen, vatandaşına hesap verebien devettir. Ükenin kaynakarını özensizce israf eden, mietin emanetini sorumsuzca yere düşüren bir yönetim anayışı her üke için büyük bir feakettir. Aksi ise bir ükenin kendi ayakarı üzerinde sağam bir şekide güçenmesi için omazsa omaz bir kaidedir. Türkiye nin son 9 yıda kat ettiği mesafede de en büyük pay bu hesap verebiiriği ve şeffafığı kurumsa ve yasa çerçeveye teminat atına amasıdır. Hayata geçirdiğimiz reformar hem siyasi hem de teknik anamda kapsamı bir dönüşüm ve değişim sürecini beraberinde getirmiş, AB ye tam üyeik müzakereerinde de 32 No u Mai Kontro Fası kapsamında kapanış kritererinin karşıanması açısından eimizi güçendirmiştir. Öte yandan, kamu kaynakarının daha etkin, etkii ve verimi denetenmesi kapsamında ouşturuan sistemin biindiği üzere iki önemi ayağını iç denetim ve dış denetim ouşturuyor. Bu iki fonksiyon arasında işbiriği ve koordinasyon, modern mai yönetim anayışında önemi bir husustur Araık 2011 tariherinde OECD-SIGMA ie işbiriği hainde, Sayıştay Başkanığı, Maiye Bakanığı ve İç Denetim Koordinasyon Kuruu Başkanığının da değeri katkıarı ie düzenediğimiz Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı işte bu işbiriği için atımış ik adım niteiğindedir. Konferansın içeriğine iişkin hazıranan bu sonuç kitapçığının konuya igii tüm kesimer açısından faydaı omasını diiyorum. Egemen BAĞIŞ Avrupa Biriği Bakanı ve Başmüzakereci 1

4 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı I. GİRİŞ Avrupa Biriği ie müzakereeri yürütümekte oan Mai Kontro fası kapsamında Avrupa Biriği Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Egemen BAĞIŞ ın ev sahipiğinde Sayıştay Başkanığı, Maiye Bakanığı ve İç Denetim Koordinasyon Kuruu Başkanığının da katkıarıya Avrupa Biriği Bakanığı ve OECD-SIGMA tarafından ortakaşa bir konferans düzenenmiştir Araık 2011 tariherinde Ankara Viayeter Evi nde gerçekeşen konferansta, farkı üye devet uyguamaarından örnekere birikte, iç ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon farkı açıardan ee aınmıştır. Konferansta Avrupa Biriği ne üye devet uyguamaarından iç ve dış denetimin koordinasyon ve işbiriğine farkı örneker sunuarak mevcut uyguamaarımız ie karşıaştırma yapma imkânı sağanmış, daha iyi sonuçar amak yönünde atıacak adımara zemin hazıranmıştır. Sunumarın üye deveterde iç ve dış denetim aanında uzmanık ve deneyime sahip kişierce yapıdığı konferansın katıımcıarı arasında ükemizden çok sayıda iç ve dış denetçi yer amıştır. Bu sonuç kitapçığının hazıranmasının amacı, konferansta yapıan sunumarın ve tartışmaarın kaıcı hae getirimesi ve bundan sonraki dönemde işbiriği için bir zemin ouşturmasıdır. Bu çerçevede bu doküman, konferansta yapıan tüm sunumara birikte, soru-cevap böümerine iişkin notarı ve ayrıca konferansın sonunda Sayıştay Başkanığı üst düzey yöneticieri ie İç Denetim Koordinasyon Kuruu üyeeri arasında gerçekeştirien yuvarak masa tartışmasında üzerinde duruan konuarı kapsamaktadır. 2

5 II. Konferans Programı 09:30-10:00 Kayıt 10:00-11:30 11:30-12:30 12:30-14:30 Öğe Yemeği 14:30-15:15 15:15-15:45 Kahve arası 15:45-16:15 16:15-17:30 10:00-10:45 10:45-11:30 11:30-12:00 Kahve arası 12:00-12:40 12:40-13:10 13 Araık 2011 Saı Açıış Konuşmaarı - İç Denetim Koordinasyon Kuruu Başkanı Sn. İhan HATİPOĞLU - Avrupa Komisyonu Bütçe Gene Müdürüğü Daire Başkanı Sn. Robert GIELISSE - Sayıştay Başkanı Sn. Dr. Recai AKYEL - TBMM Pan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Sn. Lütfi ELVAN - Avrupa Biriği Bakanı ve Başmüzakereci Sn. Egemen BAĞIŞ İç ve Dış Denetimde İranda Deneyimi Sn. Michae GUILFOYLE, SIGMA Uzmanı, İranda Maiye Bakanığı Eski Müsteşar Yardımcısı İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması (INTOSAI nin ISSAI 1610 no u standardı) Sn. Kje LARSSON, Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu İşbiriği için Etkin Bir Yapı, Deneyimer ve Aınan Derser Sn. Kje LARSSON, Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu Metodoojik Açıdan Kamu Sektöründe İç ve Dış Denetim İşbiriği Sn. Dr. Vojko Anton ANTONCIC, SIGMA Uzmanı, Avrupa Sayıştayı Eski Üyesi Avrupa Komisyonu Bütçe Gene Müdürüğü Kamu İç Mai Kontro Daire Başkanı Sn. Robert GIELISSE moderatörüğünde konferans katıımcıarı arasında tartışma ve görüş aışverişi 14 Araık 2011 Çarşamba Denetimin pananması, uyguanması, sonuçarının raporanması ve izenmesi konusunda iç denetim ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon. Gerçekte nası işemektedir? Sn. José Viegas RIBEIRO, Portekiz Maiye Bakanığı Denetimin pananması, uyguanması, sonuçarının raporanması ve izenmesi konusunda iç denetim ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon. Gerçekte nası işemektedir? Sn. Dr. Jacek MAZUR, Poonya Sayıştayı İç ve dış denetim arasında işbiriği: Hoanda da iç kontro ve iç denetim sistemerinin performansının gözden geçirimesi Sn. Luuk KRIJNEN, Hoanda Sayıştayı Avrupa Komisyonu Bütçe Gene Müdürüğü Kamu İç Mai Kontro Daire Başkanı Sn. Robert GIELISSE moderatörüğünde konferans katıımcıarı arasında tartışma ve görüş aışverişi 13:10-13:15 Konferansın Kapanışı 13:15-14:30 Öğe Yemeği 14:30-15:00 15:00-16:45 Konferans sonuçarının üst düzey kurum temsicierine sunumu Sn. Urika KLINGENSTIERNA, SIGMA Kıdemi Danışmanı SIGMA Uzmanı Sn. Dr. Vojko Anton ANTONCIC moderatörüğünde, Sayıştay Başkanığının bazı üst düzey yöneticieri ve İç Denetim Koordinasyon Kuruu üyeerinin katıımıya düzenenen yuvarak masa tartışması 3

6 III. AÇILIŞ KONUŞMALARI AVRUPA BİRLİĞİ BAKANI VE BAŞMÜZAKERECİ SAYIN EGEMEN BAĞIŞ IN AÇILIŞ KONUŞMASI İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı nda sizere bir arada omaktan mutuuk duyuyorum. Önceike, bu konferansın gerçekeşmesindeki değeri katkıarından doayı OECD SIGMA ve Avrupa Komisyonu yetkiieri ie, Sayıştay Başkanığı, Maiye Bakanığı, İç Denetim ve Koordinasyon Kuruu ie Bakanığım çaışanarına teşekkür ediyorum. Ev sahibi oarak yabancı misafirerimize, değeri uzmanara Ankara ya hoş gediniz diyor, kendierini Türkiye de ağıramaktan onur duyduğumuzu ifade etmek istiyorum. Konferansa odukça geniş ve üst düzey katıım sağanmış oması, bu konunun ne deni önemi ve önceiki oduğunu gösteriyor. Gerçekten de denetim kavramı 21 inci yüzyıın kürese dünyasında çağa ayak uydurabimenin en kiit kavramarından biri oarak öne çıkıyor. İetişim kanaarının artık takip ediemez boyutarda çeşitendiği ve geiştiği bir süreçte denetim mekanizmaarının önemi de artmıştır. Denetim kavramının en çok da dünyada adaet terazisinin sağanması açısından omazsa omaz bir kavram oduğu aşikârdır. 4

7 Doayısıya kürese öçekte adaeti tesis etmek için denetim mekanizmaarını da küreseeştirmek durumundayız. Tabii burada güven unsurunu da asa unutmamak gerekiyor. Denetim süreci esasen içinde aynı anda güveni ve güvensiziği de barındıran bir süreçtir. Bir Aman atasözünde de söyendiği gibi, güven iyidir, kontro daha iyidir Denetim de, iç denetim osun, dış denetim osun, güven ve kontro arasında hassas dengenin muhafaza edimesi açısından çok önemi bir işev görmektedir. Asında bugün bu patformda denetim kavramına iişkin söyenebiecek bütün hususarı Mahatma Gandhi, yıar öncesinden şu veciz ifadeere die getirmiş Diyor ki Gandi Söyedikerinize dikkat edin Düşünceerinize dönüşür... Düşünceerinize dikkat edin Duyguarınıza dönüşür... Duyguarınıza dikkat edin Davranışarınıza dönüşür... Davranışarınıza dikkat edin Aışkanıkarınıza dönüşür... Aışkanıkarınıza dikkat edin Değererinize dönüşür... Değererinize dikkat edin Karakterinize dönüşür... Karakterinize dikkat edin Kaderinize dönüşür... İşte denetim hayatın her aanında oduğu gibi kişinin kendi iç dünyasında da gerekiiği ortaya çıkan ve insanın attığı her adımı kontro ederek, iyi hesap ederek atması gerektiğine işaret eden bir süreçtir. Hatasız ku omaz değeri dostar İnsan ın hatasız omadığı bir dünyada ebette insan unsurunun içinde oduğu, insanın yönettiği bütün süreçer de mutaka hataya açıktır. Aynı şekide kontrosüz güç de güç değidir 5

8 Bu iki ikeyi süreki hatırımızda tuttuğumuz takdirde orada etkii bir denetimi ve doğa oarak şeffaf, üretken, adi ve demokratik bir süreci sağamış ouruz. Bidiğiniz gibi, Hükümet oarak Avrupa Biriği sürecinde birçok aanda devrim niteiğinde reformara imza attık. 9 yıdır kararııka hayata geçirdiğimiz reformar sayesinde Türkiye yi demokrasinin süper igine taşıdık. Hedefimiz AB standartarını yakaayarak yüksediğimiz süper igde önce kaıcı omak, daha sonra zirveye yereşmektir. Kısa sürede gerçekeştirdiğimiz bu tarihi başarıda hiç kuşkusuz en önemi pay istikrar ve güven ortamına aittir. Bu istikrar ve güven ortamını da 3Y ie yani yosuzuka, yoksuuka, yasakara mücadee ederek ve bu mücadeede önemi mesafe aarak sağadık. Bu sayede karanık bir tünein içinde devradığımız Türkiye yi kısa sürede o karanık tünein dışına çıkarmayı başardık. Mietimize güvenmeseydik, demokrasiye yatırım yapmasaydık, denetim mekanizmaarını bütün özgüvenimize harekete geçirmeseydik inanın bu başarıarı da ede edemezdik. Biz bu özgüvenimiz ve kararıığımız neticesinde mietimiz tarafından 3 dönem üst üste tek başına iktidara geme gururunu yaşayan bir Hükümet oduk. Esasen demokrasierde en etkii denetim mekanizması seçimerdir ve seçimerde tecei eden miet iradesi bütün denetimerin de bana göre kaynağıdır. Gücünü ve kaynağını mietten amayan her türü denetim başarısızığa mahkûmdur. Öte yandan, seçime işbaşına gemiş Hükümeterin sorumuuğu kadar demokrasierde miet o Hükümeti deneteme görevini sizerin de bidiği üzere muhaefet partierine verir. Ancak Türkiye de böye bir durum maaesef söz konusu değidir. Denetim görevini iyi yapmayan bir muhaefet anayışıya karşı karşıyayız. O yüzden hükümet oarak kendimizi adeta iktidardaki muhaefet gibi düşünüyor, öz denetim mekanizmaarımızı süreki açık tutuyoruz. Güçü devet vatandaşına hesap vermekten kaçınmayan devettir. Hesap vermek şeffafıktan ve mietin emanetine sahip çıkma düşüncesinden ieri geir. Emanete hakkıya sahip çıkmak da kaynakarı israf etmeden, vatandaşın parasını çarçur etmeden yine vatandaşın hizmeti için kuanmaka mümkündür. 6

9 Hiçbir kurum denetimden ve hesap vermekten muaf tutuamaz. Türkiye nin son 9 yıda kat ettiği mesafede en büyük pay bu hesap verebiiriği kurumsa ve yasa çerçeveye teminat atına amasıdır. Hesap verebimek dürüstük gerektirir. Saydam ve şeffaf oabimek demokrasiyi özümsemeyi gerektirir. Kurumsa performansınızı etkineştirmek çağın gerekerine ayak uydurmayı zorunu kıar. Türkiye de neden haa bir muhaefet sorunu oduğunu sanırım bu ikeer üzerinden rahatıka anayabiiriz. Hesap vermekten kaçınan, vatandaşına hesap veremeyen, denetim mekanizmaarını harekete geçirmeyen yönetimerin nası bir sona karşı karşıya kadıkarını Orta Doğu ve Kuzey Afrika ükeerinde görüyoruz. Sayın Başbakanımızın gece yarısı Mısır a ayak bastığında havaaanında 20 bin Mısırı tarafından coşkuya karşıanması tamamen kendisine duyuan güvenin ve teveccühün bir ifadesidir. Başbakanımızın sadece Türk hakıya deği, dünyanın diğer coğrafyaarındaki hakarıya da kurduğu bu gönü bağının başıca sebebi onun adaet ve hakkaniyetten yana ortaya koyduğu dik duruştur. Mısır havaaanında açıan İzzet ve Şerefin Temsicisi Erdoğan pankartının bugün buradaki taboyu da anamı kıan bir mesajı var. Bu mesajın herkes tarafından payaşıması, yani hesap verebiiriğin, denetimin, saydamığın, şeffafığın ve dürüstüğün özümsenmesi sadece kurumar için deği dünya için de kurumsa performansın zirveye uaşmasını sağayacaktır. Ne yazık ki Avrupa Biriği de son ekonomik krize karşı adığı tedbirere denetim konusunda bir özgüvensizik içerisine girmiş, kendi değererinden sapma göstermiştir. En etkii denetim yöntemi oan demokrasiden uzakaşarak ekonomi kurtarımaz. Adi ve güveniir omayan araçara Avrupa Biriği üye ükeerine denetim yapmayacağı gibi, kendi iç denetimini de başarıya sağayamaz. Nitekim Türkiye nin üyeik süreci AB açısından son derece başarısız bir denetim süreci oarak tarihe geçmek üzeredir. Avrupa Biriği nin hem iç denetimini, hem de dış denetimini etkii bir şekide yapabimesi ve 21 inci yüzyıın kürese bir barış projesi oarak öne çıkabimesi için tek geçeri yo Türkiye nin AB üyeiğidir. 7

10 Biz ieri demokrasi yocuuğumuzun bir gereği oarak AB içindeki dar vizyonu siyasetçiere adırmadan reform sürecine kararııka devam ediyoruz. Bu çerçevede hayata geçirdiğimiz reform başıkarından birini de Kamu Yönetimi Reformu ouşturuyor. Buradaki teme fesefemiz, ükemizde insanı merkeze koyan yeni bir yönetim anayışını hâkim kımaktır. Yönetimde haka hesap verme anayışını yereştirmek, şeffafığı ve verimiiği artırmaktır. Bu anayışa, kamu idareerimizin organizasyon yapısında ve iş yapma biçiminde kökü değişikiker, iyieşmeer yaptık ve yapmaya da devam ediyoruz. Bu çerçevede, kamu mai yönetimi ve dış denetim aanında yapıan reformar önemi bir yere sahip. Bu reformara ükemiz, hem siyasi hem de teknik anamda önemi bir aşama kaydetmiş, devet bütçesinin yönetimi ve kontroü modernize edimiştir. Siyasi açıdan, bu reformar hesap verebiiriğin artırıması suretiye ükemizde demokratik sistemin güçendirimesine hizmet ediyor. Teknik açıdan ise, AB ye tam üyeik müzakereerinde 32 no u Mai Kontro Fası kapsamında kapanış kritererinin karşıanmasını sağıyor yıında çıkardığımız 5018 sayıı Kamu Mai Yönetimi ve Kontro Kanunu ie kuruan yeni sistem, kamu yönetiminde etkinik ve denetim sağamayı hedefiyor sayıı Kanuna kuruan sistemi tamamayıcı niteikte oan ve 2010 yıında yasaaşan yeni Sayıştay Kanunu da dış denetim aanında Mai Kontro Fasının kapanış kritererinden birini yerine getirmektedir. Bu Kanuna Sayıştay Başkanığımız, dış denetim aanında AB ve uusararası standartar doğrutusunda daha sağam bir yasa çerçeveye kavuşmuştur. Kamu kaynakarı vatandaşın parasıdır ve vatandaş hızı, doğru ve kaitei hizmet bekiyor. Doayısıya, Paramento nun ve kamuoyunun, kaynakarın nası kuanıdığına iişkin bigiere tam, doğru ve zamanında uaşabimesi çağdaş bir kamu mai yönetiminin ve çağdaş bir demokratik hukuk sistemin gereğidir. Demokratik ve güçü omak iddiasındaki her devetin güçü bir iç denetim ve dış denetim sistemine sahip oması gerekidir. Birikte ve birbirini tamamayarak çaışan bir iç denetim ve dış denetim sistemi hakına hesap verebien güçü bir devetin yapı taşarındandır. 8

11 Bununa birikte, denetim sisteminin daha iyi işeyebimesi için yapıması gereken işer var. Yapıacak işerin başında bugünkü Konferansın da konusunu ouşturan iç denetim ve dış denetim arasındaki işbiriğinin daha da güçendirimesi geiyor. Dış denetim kurumarı ie iç denetim birimeri arasında koordinasyon ve işbiriği, hiç şüphesiz her iki tarafın da çaışmaarının etkiniğini artıracaktır. Bu bakımdan, özeike iç denetim ve dış denetimden sorumu kurumarımızın Konferansa sağadığı üst düzey katıım umut verici. Konferansa sağanan üst düzey ve geniş katıımı, igii kurumarımızın bu konuda gereken istek ve kararıığa fazasıya sahip oduğunu göstermesi bakımından önemi buuyorum. Bu iki günük Konferansta, çeşiti Avrupa Biriği üyesi ükeerin bu aandaki deneyimeri gözden geçiriecektir. Bu topantının iç denetim ve dış denetim arasındaki her türü işbiriğini geiştirmeye yöneik çaışmaar açısından önemi bir katma değer yaratacağına inanıyorum. Sizerin bigi, deneyim ve bekentierinin bu aanda önümüzdeki dönemde atıacak adımara da ışık tutacaktır. Bu düşünceere sözerime son verirken, bugün oduğu gibi geecekte de bu aanda yapıacak çaışmaara gereken her türü desteği sağamaya hazır oduğumuzu ifade ediyor, Konferansa başarıar diiyor ve bütün misafirerimize tekrar hoşgediniz diyorum. Kaın sağıcaka. 9

12 TBMM PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI SAYIN LÜTFİ ELVAN IN AÇILIŞ KONUŞMASI Önceike, İç Denetim - Dış Denetim İşbiriği konuu Konferansa davetiniz için Türkiye Büyük Miet Mecisi adına teşekkür etmek isterim. Dünyada hızı bir dönüşüm yaşanmaktadır. İetişim teknoojieri de bu dönüşümde önemi bir ro oynamaktadır. Peki kamu sektörü bu dönüşüme ne kadar uyum sağamaktadır? Öze sektörün aksine, kamu sektöründe hanta yapıanma haen devam etmektedir. Bu anamda denetim önemidir. Merkez makro poitikaara ve denetime odakanmaı, diğer yetkieri yeree devredimeidir. Hak tarafından seçien Mecis in en teme göreverinden biri hakın sesi, gözü, kuağı omak, onun çıkararını temsi etmek ve korumaktır. Mecis in bu görevi yerine getirmesinde en büyük yardımcısı Sayıştay Başkanığı dır. Sayıştay Başkanığı, Mecis adına dış denetim yapmakta ve raporarını Mecis e, doayısıya haka sunmaktadır. Etkin bir Mecis denetimi, şeffafık ve haka hesap verme gibi demokratik ikeerin yaşama geçirimesi için omazsa omaz önemdedir. Ükemizde demokrasinin ve kamu yönetiminin güçendirimesi için AB üyeik sürecinin de etkisiye bugüne kadar pek çok reform yapıdı. 10

13 Bu aanda çıkarıan Kamu Mai Yönetimi ve Kontro Kanunu ve Sayıştay Kanunu ie, Türk kamu iç mai kontro sistemi ve dış denetim sistemi uusararası standartar ve AB gerekiikeri ie önemi öçüde uyumu hae getirimiştir. Bu anayışa çıkarıan yeni Sayıştay Kanunu ie, Sayıştay ın bütün kamu fonarını, kaynakarını ve faaiyeterini kapsayacak şekide denetim yetkisi genişetimiş, kurumsa ve mai bağımsızığı güçendirimiştir. Mecis denetiminin etkiniği dış denetimin etkiniğine; Sayıştay ın etkiniği ise güçü bir iç denetim yapısının ouşturumasına bağıdır. İç denetim aanında yeni bir yapıanmaya gidimiştir. Ancak, iç denetim henüz istenen öçüde çaışmamaktadır. Burada sorun iç denetçier değidir. Kamu kurumarındaki yöneticierin iç denetim ie igii bigi ve atyapıya sahip omamasıdır. Sorun iç denetim sisteminin sahipenimemesi ve henüz yeteri farkındaığın ouşturumamış omasıdır. Mecis adına denetim yapan Sayıştay Başkanığı ie iç denetimin işbiriği çok önemidir. İç denetim ve dış denetim birbirini besemezse, bu sistem tıkanır. İç denetim ve dış denetim her kurum için işetimeidir. Diğer bir ifadeye kamu kaynakarının kuanımında etkiniğin ve şeffafığın sağanmasında iç denetim, dış denetim ve Mecis i aynı bütünün parçaarı veya aynı zincirin hakaarı oarak düşünmemiz mümkündür. Ancak etkin bir iç denetim ve dış denetim sayesinde, hak ve yine hak adına Mecis, kamu faaiyeterine ve kaynak kuanımına iişkin bigiere tam, doğru ve zamanında uaşabiir. Dış denetim kurumarı ie iç denetim birimeri arasında koordinasyon ve işbiriği, her iki tarafın da çaışmaarının etkiniği artırmak bakımından önemidir. İç denetim ie yapıacak işbiriği neticesinde Sayıştay ın etkiniği, doayısıya da Mecis in hak adına yapmakta oduğu demokratik denetimin etkiniği artacaktır. Böyeike, ükemizde demokratik sistem daha da güçenecektir. Bundan önce oduğu gibi bundan sonraki dönemde de iç denetim ve dış denetim arasında kurumsa işbiriğinin tesisi için ihtiyaç duyuabiecek yasa düzenemenin yapıması konusunda gereken her türü desteği sağamaya hazır oduğumuzu bimenizi isterim. Konferansın yapımasında emeği geçen tüm kurumarımıza tekrar teşekkür eder, konferans sonuçarının hepimiz için faydaı omasını dierim. 11

14 SAYIŞTAY BAŞKANI SAYIN DR. RECAİ AKYEL İN AÇILIŞ KONUŞMASI Sayın Bakan, Sayın TBMM Pan ve Bütçe Komisyonu Başkanı, Sayın Mietvekii, Sayın Bakan Yardımcısı, Saygıdeğer OECD-SIGMA temsicieri, yurtdışından geen mesektaşar, misafirer, Saygıdeğer Sayıştay mensuparı, iç denetçier, Avrupa Biriği Bakanığı ve Maiye Bakanığı temsicieri, şahsım ve kurumum adına sizeri saygıya seamıyorum. Gerçekten faydaı oduğunu düşündüğüm bu organizasyon için Avrupa Biriği Bakanığına ve OECD-SIGMA ya teşekkür ediyorum. Ayrıca, Sayın Bakan ın ve Komisyon Başkanı nın denetimin gereki ve faydaı oduğunu ifade eden konuşmaarından doayı memnun oduğumu beirtmek istiyorum. 1-Kamu Sektöründe İç Denetim ve Yüksek Denetim İşbiriği Gerekidir Kamu sektöründe iç denetçier ie yüksek denetim arasında işbiriğinin ve koordinasyonun sağanmasının faydaı oduğu günümüzde kürese bir kabudür. Türk Sayıştayı oarak bu konudaki kürese kabue aynen katımaktayız. Türk Sayıştayı oarak, kamu kurumarında sağıkı bir iç kontro sistemi kurumasını ve iç denetçierin etkin bir şekide deneteme ve raporama yapmış omaarını gereki ve önemi görmekteyiz. Türk Sayıştayı oarak kamu kurumarını deneterken, kurumarın iç kontro sistemerinin ve iç denetim çaışmaarının değerendirimesini gerçekeştirmeyi düşünüyoruz. 12

15 2-İç Denetim Kurumar İçin Önemidir Kamu kurumarında üst yöneticinin iyi yönetimi gerçekeştirebimesi için sağıkı bir iç kontro sisteminin kurumasına ve işetimesine ihtiyaç vardır. İç kontro sisteminin değerendirimesi ve üst yönetime danışmanık ve raporama yapmak için iç denetçierin denetimine ve raporamasına ihtiyaç vardır. İç denetim asında en faza kurum üst yönetimine katkı sağamaktadır. Bu yüzden kurum üst yöneticieri iç denetime önem vermeidir. Ancak Türk kamu yönetiminin üst yöneticieri iç kontro sisteminin ve iç denetçierin denetim ve raporamaarının gerekiiğini, önemini ve faydasını henüz kavrayamamışardır. Çünkü iç denetim uyguaması Türk kamu yönetiminde henüz çok yenidir. Üst yöneticier, sağıkı ve iyi yönetimi gerçekeştirebimeeri için iç denetçierin etkin çaışmaarını sağamaıdır. 3-İç Denetim Türk Sayıştayı İçin Önemidir Türk Sayıştayı Anayasa ve yasa oarak tüm kamu idareerinin geir, gider ve maarı ie igii işem ve faaiyeteri deneteme, inceeme ve raporama yetkisine ve sorumuuğuna sahiptir. Türk Sayıştayı bu yetki ve sorumuuğunu yerine getirebimesi için iç denetçierin denetim, bugu, veri ve raporarından istifade etmesi gerekmektedir. Türk Sayıştayı insan, zaman ve kaynak israfı omaması için iç denetçierin yaptıkarı denetim hususarında tekraren denetim yapmamayı düşünmektedir. Bu noktada iç denetçi denetim ve raporarının beiri niteikeri ve yetkinikeri taşıması gerekmektedir. 4-İç Denetçier İçin Türk Sayıştayı Önemidir Türk Sayıştayının üst yöneticiere iç denetçierin gereki, önemi ve faydaı oduğunu kabu etmeeri hususunda pozitif katkısı ve yönendirmesi oacaktır. Türk Sayıştayı, iç denetçierin denetim, veri, bugu ve raporarını değerendirerek, istifade ederek, iç denetçierin kurum içerisinde anamı ve önemi iş yaptıkarını kurum üst yönetimine göstermiş oacaktır. Günümüzde iç denetim sisteminin sağıkı bir şekide yereşmesinde ve iç denetçierin öneminin üst yöneticier tarafından kabuenimesi hususarında Sayıştayın pozitif tutum ve uyguamaarına ihtiyaç duyumaktadır. 5-Kamuda İç Denetim İe Sayıştay Denetimi Arasında İşbiriği Gerekidir İşbiriğinin sınırarı, usuü ve detayarını içeren sağıkı bir işbiriği sistemi kurumaı ve işetimeidir. INTOSAI standartarı, iyi uyguama örnekerinin payaşımı, üke uyguamaarının gözden geçirimesi gibi hususar bu konuda faydaı our. Tarafarın işbiriği konusunda isteki omaarı önemidir. Bu noktada iç denetçiere daha faza iş düşmektedir. 6-Dezavantaj Gibi Görünener Asında Avantajımızdır İç denetim uyguaması 5018 sayıı Kanun ie Türk kamu yönetimine yeni girmiş oduğundan, üst yöneticierin konuya müdahi omamaarı; iç denetim uyguamaarının henüz etkin şekide 13

16 başamamış oması dezavantaj gibi görünse de; iç denetim ve Sayıştay denetimi işbiriği açısından asında bir avantajdır. İç denetim ve Sayıştay denetimi işbiriği hususunda yaşanmış herhangi bir başarısızık ya da yanışık buunmamaktadır. 7-İşbiriğine Hemen Başamaıyız İç denetim-yüksek denetim uyguamasına yeni anayış çerçevesinde başarken, henüz gecikmeden iş biriği yoarının aranmasına başanıması iyi bir geişmedir. Şu ikeyi kabu etmeiyiz: İşbiriği herkes için faydaıdır. Ayrıca yasa düzenemeer ve uusararası standartar bize bu imkânı sunmaktadır sayıı Kamu Mai Yönetimi ve Kontro Kanunu nun 68. maddesi Dış Denetim konusunu düzenemektedir. Söz konusu madde düzenemesinde: Dış denetim sırasında, kamu idareerinin iç denetçieri tarafından düzenenen raporar, taep edimesi hainde Sayıştay denetçierinin bigisine sunuur. fıkrası yer amaktadır sayıı Sayıştay Kanunu nun 36. maddesi Sayıştay denetiminin içeriğini düzenemektedir. Söz konusu maddeye göre: Sayıştay denetimi, düzeniik denetimi ve performans denetimini kapsar. Sayıştay yapacağı düzeniik denetimi kapsamında kamu idareerinin mai yönetim ve iç kontro sistemerinin değerendirimesini de gerçekeştirir. Gerek 5018, gerek 6085 sayıı Kanunar hem iç denetimin hem de dış denetimin uusararası standartara göre yapımasını öngörmektedirer. INTOSAI GOV 9150 kamu sektöründe iç denetçier ie yüksek denetim kurumarı arasında koordinasyon ve iş biriği hakkındadır. INTOSAI GOV 9100 kamu sektöründe iç kontro standartarı hakkındadır. Saygıdeğer konukar, ükemizde iç denetim ve yüksek denetim işbiriği ve koordinasyonunu başarıı ve verimi gerçekeştirebieceğimizi umuyor; hepinize saygıarımı sunuyorum. 14

17 İÇ DENETİM KOORDİNASYON KURULU BAŞKANI SAYIN İ. İLHAN HATİPOĞLU NUN AÇILIŞ KONUŞMASI Sayın Bakanım, Sayın Sayıştay Başkanım, Avrupa Biriği Komisyonu ve Deegasyonunun kıymeti yetkiieri, kıymeti iç ve dış denetçier hepinizi İç Denetim Koordinasyon Kuruu ve şahsım adına saygıya seamıyorum. Bugün burada kamu idareerimizde yürütüen iç ve dış denetim faaiyeterinin koordinasyonu ve işbiriğini üst düzeye çıkarmayı nası başarabiiriz sorusuna birikte cevap aramak ve bu konuya igii Avrupa Biriği iyi uyguama örnekerinden yararanmak üzere topanmış buunuyoruz. Bu vesieye, konferansın organizasyonunda emeği geçen Avrupa Biriği Bakanığı, Maiye Bakanığı ve Sayıştay yetkiieri ie SIGMA uzmanarına teşekkür ediyorum. Biindiği üzere, 5018 sayıı Kanun ie esas unsurarı beirenen yeni kamu mai yönetimi ve kontro sistemi, iki tür denetimi içermektedir. Bunar; idareerimizin üst yöneticierinin hesap verme sorumuukarı ve iç kontro sistemeri kapsamında görev yürüten iç denetim ie Türkiye Büyük Miet Mecisi adına Sayıştay tarafından yürütüen dış denetimdir. Yeni kamu mai yönetim ve kontro sisteminin idareerimizde etkin bir şekide uyguanması, istenen sonuçarın zamanında aınması kapsamında, iç ve dış denetimin güçü bir şekide koordinasyonu ve işbiriğinin de önemi büyüktür. İç ve dış denetimde niçin işbiriğine gidimesi hususuna geçmeden önce, kamudaki iç denetim faaiyeterinden kısaca bahsetmek ve geinen seviye hakkında bigi vermek istiyorum. Kamuda ik iç denetçi atamaarı 2006 yıı son çeyreğinde başamış ve geçiş dönemi 2007 yıı sonuna kadar devam etmiştir. Bu süreçte 209 farkı kamu idaresine yakaşık 800 iç denetçi atanmıştır. Atanmış bütün iç denetçier Kuruumuzun koordinatörüğünde Maiye 15

18 Bakanığınca 3 ayık teme zorunu eğitimden geçiridier. Bugün itibariye, idareerimize tahsis edien iç denetçi kadroarının %57 si dou buunmaktadır. İdareer tarafından 2008, 2009 ve 2010 yıarında Kuruumuza gönderien denetim raporu sayıarında yıar itibariye dikkate değer artışar oduğu görümektedir. Örneğin 2009 yıında yazıan denetim raporu sayısı 687 iken, 2010 yıında yazıan denetim raporu sayısı 1033 e çıkmıştır. Söz konusu rapor istatistikerine, danışmanık ve inceeme raporarı dâhi değidir. Yürütüen denetim faaiyeterinin de çoğunuka, sistem ve uygunuk temei yürütüdüğü tespit edimiştir ve 2007 yıarının geçiş yıarı ve zorunu eğitimerin yapıdığı dönemer oduğu göz önünde buunduruduğunda, kamuda iç denetim faaiyeterinin henüz 4 yıık bir geçmişe sahip oduğu söyenebiir. Bu kadar kısa süre içerisinde bie, birçok idaremizde katma değeri yüksek ürüner ortaya konumaya başandığını, birçok sistemse sorunun çözümesine yöneik önerier geiştiridiğini ve iç denetçierimizin büyük ekseriyetinin yeni sisteme inanarak faaiyette buundukarını da biiyoruz. İç Denetim Koordinasyon Kuruu oarak şimdiye kadar yürüttüğümüz faaiyeterden başıkar itibariye bahsetmek gerekirse; Bütün ikinci ve üçüncü iç denetim mevzuatı hazıranmıştır. Ayrıca, 2006 tarihi kamu iç denetim standartarı da 2011 yıında günceenmiştir. İdareerimizin iç denetçi taeperini karşıamak amacıya şimdiye kadar 2009, 2010 ve 2011 yıarında birer iç denetçi sınavı açımış ve bu kapsamda topam 189 kişiye kamu iç denetçi sertifikası verimiştir. İç denetim faaiyeterinin kapasitesinin artırıması amacıya Dünya Bankası hibesi kuanımıştır. İyi uyguama örnekerinin yaygınaştırıması amacıya payaşım topantıarı tertipenmiştir. İdareerimiz tarafından gönderien iç denetim raporarı konsoide edierek, iç denetim gene raporarı hazıranmış ve mevzuat gereği hem Maiye Bakanımıza hem de kamuoyuna sunumuştur. Hiç iç denetçi ataması yapmayan veya 1 iç denetçi atamış idareerimize uyarı yazıarı yazımıştır. Bu dört yıık tecrübe ışığında, iç denetim faaiyeterinin etkin bir şekide yürütüebimesinin aşağıdaki hususara bağı oduğunu düşünüyoruz. Bunardan birincisi, güçü bir üst yönetici desteğidir. Üst yönetici eğer iç denetime inanmaz ve iç denetçieri destekemezse, o idarede iç denetim faaiyeterinin sağıkı bir şekide yürütüebimesi mümkün oamayacaktır. Üst yöneticierin farkındaığının artırıması kapsamında, Sayıştay ie İDKK nın yeni dönemde işbiriği yapması çok önemi oacaktır. İkincisi, atanmış iç denetçierin hem niceik hem de niteik itibariye yeteri seviyede oması gerekmektedir. Bazı idareerimizde 1 veya 2 iç denetçi görev yürütmektedir ve bundan doayı yeteri etkinik sağanamamaktadır. Diğer taraftan iç denetçierin de gereki donanıma sahip omaarı, yeni denetim anayışını benimsemeeri ve kendierini süreki günce tutmaarı büyük önem arz etmektedir. Üçüncü husus, iç denetim merkezi uyumaştırma biriminin, iç denetim birimerini yeteri seviyede destekemesi kritik öneme sahiptir. 16

19 Dördüncü ve son husus ise, güçü ve etkin bir dış denetim faaiyetidir. Dış denetim kurumunun, idareerin iç kontro sistemerini değerendirmesi ve o idarede iç denetim faaiyeterinin yeteri ve etkin bir şekide yürütüüp yürütümediğini sorguaması ve sonuçarını raporaması hayati öneme sahiptir. Görüdüğü üzere, iç denetim faaiyeterine idare dışından destek oması gereken ükemizde iki kurum vardır, bunar; Sayıştay ie İç Denetim Koordinasyon Kuruudur. İşte bu iki günük konferansta, Sayıştay ie İDKK nın işbiriğinin tartışıması ve bir yo haritası çıkarımasının, yeni dönemde iç denetim faaiyeterine önemi bir katkısı oacağına inanıyoruz sayıı Kanun ie uyumu yeni Sayıştay Kanunu nun ancak 2010 yıı sonarında yürürüğe girebimesinin, yeni denetim sisteminin uyguanmasında bir miktar zaman kaybedimesine yo açtığı söyenebiirse de, yeni Sayıştay Kanunu nun, kamu mai yönetim ve kontro sisteminin idareerde uyguanması sürecinde önemi bir aşama oduğunu düşünüyorum sayıı Sayıştay Kanunu yürürüğe girdikten sonra, Kuru oarak Sayıştay Başkanımızı ziyaret ettik ve yeni dönemde işbiriği ve koordinasyon adına neer yapıabieceğini konuştuk yıı başarından itibaren Sayıştay ımızın yoğun bir faaiyet içerisine girmiş oması, idareerimizin iç kontro sistemerini ve bu kapsamda iç denetim sisteminin etkiniğini sorguamaya başamak üzere denetimere başamış omaarı, İç Denetim Koordinasyon Kuruunu ve iç denetçieri memnun etmiştir. Kamu iç denetim sisteminin, gediği nokta itibariye birtakım sistemse sorunarı buunmaktadır. Sistemin ik tasarımından kaynakanan bu sorunar, artık iç denetim faaiyeterinden istenen sonuçarın aınmasını engeemekte veya en azından geciktirmektedir. Sistemin teme sorunarından en önemisi, iç denetim faaiyeterinin fonksiyone bağımsızığının garantiye aınması hususudur. Fonksiyone bağımsızık derken, iç denetim biriminin idari bağımsızığından bahsetmiyoruz. Tabii ki iç denetim birimi, idari açıdan üst yöneticiye bağı oacaktır ve ona dönemse oarak da hesap verecektir. Fakat iç denetim birimi, faaiyeterini panarken ve yürütürken bağımsız oması da gerekmektedir, işte biz buna fonksiyone bağımsızık diyoruz. İç denetim faaiyeterinin fonksiyone bağımsızıkarının sağanması hususunda, Sayıştay ımıza ve İDKK ya önemi görever düşmektedir. Özeike yetki ve göreveri açısından Sayıştay, bu kapsamda önemi bir roü yerine getirme imkânına sahiptir. İDKK da dış değerendirme kapsamında ede ettiği tespiterini kuanarak, iç denetim birimerine destek oabiir. İkinci önemi sorun, iç denetimin insan kaynağıdır. İnsan kaynağı sisteminin ciddi açmazarı buunmaktadır. Son iki yıda kuruumuz tarafından yapıan sınavarda başarıı oan ve kamu iç denetçi sertifikası amaya hak kazanan 189 kişiden şimdiye kadar ancak %20 si atanabimiştir. Sertifika aan iç denetçi adayarının, önemi bir böümü de sadece beiri idareerde iç denetçi omak istemektedir. Mevcut insan kaynağı sisteminden doayı, bir tarafta atanmak isteyip de atanamayan iç denetçi adayarı, diğer tarafta da atama yapmak isteyip de iç denetçi adayı buamayan bazı kamu idareeri buunmaktadır. Bu sebeperden doayı, iç denetim sisteminin insan kaynağı poitikasının yeniden ee aınması zorunuuğu ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda da Sayıştay ın tespit ve önerieri bizer için çok faydaı oacaktır. 17

20 Bir diğer önemi sorun da, 5018 sayıı Kanun ie iç denetim merkezi uyumaştırma birimi oarak beirenen İç Denetim Koordinasyon Kuruunun yeniden yapıandırıması ihtiyacıdır. Bu sorun biinmekte ve birçok resmi dokümanda da ifade edimektedir. Önümüzdeki dönemde, İDKK yeniden yapıandırıarak yeteri ve etkin bir yapıya sahip daimi bir sekretaryanın ouşturuacağını ümit ediyoruz. Sahadan geen ve iç denetim tecrübesine sahip mesek mensuparından ouşan bir daimi sekretaryanın sisteme değer katacağını düşünüyoruz. Sayın Bakanım, değeri katıımcıar, bu konferanstan çıkacak somut sonuçarın, Sayıştay ımız ie İç Denetim Koordinasyon Kuruu için yo gösterici oacağına, iç ve dış denetçierimizin işbiriğine oumu katkı yapacağına ve bu surete de iç denetim faaiyeterinin etkiniğinin artırımasına hizmet edeceğine inanıyorum. Böyeike, yeni kamu mai yönetim ve kontro sisteminin idareerde kuruması ve sürdürümesinin koayaşacağını düşünüyorum. Bu duygu ve düşünceere konferansın faydaı geçmesini diiyor, hepinize saygıar sunuyorum. 18

21 AVRUPA KOMİSYONU BÜTÇE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NDEN SAYIN ROBERT GIELISSE IN AÇILIŞ KONUŞMASI * * Sn. Gieisse açıış konuşmasında İç Denetim ve Dış Denetim: farkı kapsam, aynı amaç başıkı bir powerpoint sunum gerçekeştirmiştir. 19

22 20

23 21

24 22

25 23

26 24

27 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı IV. YÖNETİCİ ÖZETİ Araık

28 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı, hem üst yöneticieri hem de iç denetçiere Sayıştay denetçierini bir araya getirmesi açısından önemi bir etkinik omuştur. Konferansta Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu temsicisi tarafından yapıan uusararası standartar ve bunara neden ihtiyaç duyuduğuna dair sunumun yanı sıra, Avrupa Komisyonu ve 4 üye devet (İranda, Portekiz, Poonya, Hoanda) temsicieri tarafından konuya farkı açıardan bakan ve iç denetim ie dış denetim arasındaki iişki yapıarını gösteren yedi ayrı sunum yapımıştır. İç denetim, yönetim ve dış denetim arasındaki iişkierin nası geiştiriebieceğine bakıdığında, konferansta yapıan sunumar aşağıdaki konuara odakanmıştır: Sürece dâhi oan kurumardan herhangi birinin ede edeceği faydaar net değise, bu iişki için ortak bir niyet ve istek ouşturmak zordur. İişkinin ieriye götürümesi için itici bir kuvvet şarttır (Mecis, Hükümet, Denetenener, Sayıştay gibi...). Yönetimin iç denetim de dâhi omak üzere iç kontro sistemerinin değerini özümsemesi gerekir. Ortak çaışma aanarının beirenmesi, diğer bir deyişe adım adım iereme yakaşımı daha doğru oacaktır. Vergi mükeeferinin parasının daha iyi korunması ve hem iç hem de dış denetimin itibarının geiştirimesi ve böyece topum için değerin arttırımasını sağayacaktır. Dış denetçinin kendi işi için iç denetçinin yeteriiğini değerendirmesi gerekmektedir. Dış denetçi iç denetçinin tarafsızığını, teknik anamda yeteriğini ve standartara uygunuğunu değerendirir. İç denetim, kaifiye persone anamında gereki kaynakara sahip oabimek için yönetimin desteğine ihtiyaç duymaktadır. Yönetime iç denetim, iç denetime dış denetim ve dış denetime Paramento arasındaki iişkierin etkin ve süreki omasının ön koşuu araarında bir güven ortamı ouşmasıdır. Bu durum, kamuoyunun da bu kurumara güven duymasını sağayacaktır. İç denetim ve dış denetimde uusararası kabu görmüş standartarın kuanıması da tüm tarafar için fayda sağamaktadır. İç denetime dış denetim arasındaki iişkinin uyguamadaki örnekerine bakıdığında, ükeer arasında farkı uyguamaar görümektedir. Kimi ükede bu işbiriği yazıı resmi kuraara bağanmışken, bazı ükeerde ise gayriresmi bir ietişim ve işbiriği söz konusudur. Önemi oan iç denetim ve dış denetimin ortak bir paydada buuşabieceği bir güvence modei ouşturumasıdır. Örnek oarak, düzeni topantıar yapıması, ortak eğitim ve seminerer düzenenmesi ve bunara yöneticierin de dâhi edimesi, denetim panarının payaşıması youya şeffafığın sağanması ve tekrararın önenmesi, düzeni oarak iç denetim ve dış denetim çeyrek dönem raporarının hazıranması ve bu raporarın payaşıması ve kamu sektörü denetim standartarının süreki oarak ve birikte gözden geçirimesi veriebiir. Bu sistemerin geiştirimesinde Paramentonun ve kurumardaki üst yöneticierin desteği hayati önem taşımaktadır. 26

29 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı V. ÜST DÜZEY YUVARLAK MASA TARTIŞMASI NOTU 14 Araık

30 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı KAMU SEKTÖRÜNDE İÇ DENETİM-DIŞ DENETİM İŞBİRLİĞİ KONFERANSI ÜST DÜZEY YUVARLAK MASA TARTIŞMASI 14 Araık 2011 tarihinde, konferansın ikinci günü öğeden sonra, Müsteşar Yardımcısı Sn. Ahmet YÜCEL in başkanığında ve SIGMA uzmanı Sn. Dr. Vojko Anton ANTONCIC moderatörüğünde gerçekeştirien son oturuma, İç Denetim Koordinasyon Kuruu üyeerinin tamamı, Sayıştay Başkan Yardımcısı ve Sayıştay Başkanığından bazı üyeer, Böüm Başkanarı ve Grup Başkanarının yanı sıra, AB Bakanığı Ekonomik ve Mai Poitikaar Başkanı Sn. Ayin SAKIZLIOĞLU ve personei katıım sağamıştır. Söz konusu oturumda, ik oarak SIGMA Kıdemi Danışmanı Urika KLINGENSTIERNA tarafından konferansın kısa bir özeti yapımıştır. Buna göre, iç denetim ve dış denetim arasındaki iişkinin nası geiştiriebieceği konusunda uusararası standartar ortak bir zemin yaratmaktadır. Bu konuda önemi oan ortak bir istekiik yaratmaktır. Birçok ükede iç denetim ve dış denetim arasındaki iişkinin daha açık bir şekide tanımanmasına ve daha ieriye taşınmasına ihtiyaç buunmaktadır. Diğer yandan, bu konuda öncü roü ve sorumuuğu üstenecek biri omaıdır. Bu hükümet veya Paramento oabieceği gibi, Sayıştay da oabiir. Uusararası tecrübeer, hem yönetim hem de kontro tarafında açıkça beirenmiş standartara oan ihtiyacı ortaya koymaktadır. Burada esas oan yönetimin desteğidir. Üst yöneticinin iç kontro sistemini kurma sorumuuğu buunmaktadır ve bu çerçevede iç denetçierin desteğine ihtiyaç duyumaktadır. İşbiriğinin araçarı ve yöntemeri adım adım geiştirimeidir ve uzun zaman aan bir süreçtir. Önemi oan bunu ieretmek için bir adım atmaktır. İşbiriği geiştikçe, vergi mükeeferinin parası daha iyi korunacak ve iç ve dış denetimin itibarı artacaktır. Dış denetçinin kendi işi için iç denetçinin yeteriiğini değerendirmesi gerekmektedir. Dış denetçi iç denetçinin tarafsızığını, teknik anamda yeteriğini ve standartara uygunuğunu değerendirir. İç denetim, kaifiye persone anamında gereki kaynakara sahip oabimesi için 28

31 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı yönetimin desteğine ihtiyaç duymaktadır. Yönetime iç denetim, iç denetime dış denetim ve dış denetime Paramento arasındaki iişkierin etkin ve süreki omasının önkoşuu araarında bir güven ortamı ouşmasıdır. Bu durum, kamuoyunun da bu kurumara güven duymasını sağayacaktır. İç denetim ve dış denetimde uusararası kabu görmüş standartarın kuanıması da tüm tarafar için fayda sağamaktadır. İç denetime dış denetim arasındaki iişkinin uyguamadaki örnekerine bakıdığında, ükeer arasında farkı uyguamaar görümektedir. Kimi ükede bu işbiriği yazıı resmi kuraara bağanmışken, bazı ükeerde ise gayriresmi bir ietişim ve işbiriği söz konusudur. Önemi oan iç denetim ve dış denetimin ortak bir paydada buuşabieceği bir güvence modei ouşturumasıdır. Örnek oarak, düzeni topantıar yapıması, ortak eğitim ve seminerer düzenenmesi ve bunara yöneticierin de dâhi edimesi, denetim panarının payaşıması youya şeffafığın sağanması ve dupikasyonarın önenmesi, düzeni oarak iç denetim ve dış denetim çeyrek dönem raporarının hazıranması ve bu raporarın payaşıması ve kamu sektörü denetim standartarının süreki oarak ve birikte gözden geçirimesi veriebiir. Bu sistemerin geiştirimesinde Paramentonun ve kurumardaki üst yöneticierin desteği hayati önem taşımaktadır. Oturumun sonraki böümünde SIGMA Uzmanı Sn. Vojko Anton ANTONCIC moderatörüğünde katıımcıar arasında görüş aışverişinde buunumuştur. Sn. ANTONCIC, görüş aışverişinin 2 ana başık atında yapımasını önermiştir: 1- İç denetim ie igii sorunar 2- İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği. 1- İç Denetim İe İgii Sorunar: Konu ie igii söz aan İç Denetim Koordinasyon Kuruu (İDKK) Başkanı Sn. İhan HATİPOĞLU, önümüzdeki döneme iişkin perspektif ouşturma imkânı sağaması doayısıya Konferansın çok önemi bir ihtiyacı karşıadığını ifade ederek, AB Bakanığı, Avrupa Komisyonu ve OECD-SIGMA ya teşekkürerini ietmiştir. Türkiye de iç denetim sisteminin 5018 sayıı Kamu Mai Yönetimi ve Kontro Kanunuya, nispeten yeni ouşturuduğunu ve öncesinde kamu yönetiminde kasik teftiş anayışının mevcut oduğunda bahsetmiştir. Sn. HATİPOĞLU daha sonra şunarı ifade etmiştir: - İç denetime iişkin sorunar sistemin başangıçtaki tasarımından kaynakanmaktadır. - Niceik Sorunarı: Kamu idareerinde hâihazırda 780 iç denetçi görev yapmaka birikte az da osa hiç iç denetçi ataması yapmayan veya kendierine tahsis edien kadro sayısının atında atama yapan idareer buunmaktadır. İDKK oarak geçiş döneminde atadığımız iç denetçierin yanı sıra son 3 yıdır iç denetçi adayı beireme sınavarı sonucunda sınavı kazananar arasından eğitimi başarıya tamamayıp sertifika amaya hak kazananar da iç denetçi havuzuna ekenmiştir. Şu an önemi sayıda sertifikaı iç denetçi atanmayı bekemektedir. - Niteik Sorunarı: Sorun, 5018 sayıı Kanun un geçiş hükümerinden kaynakanmaktadır. Söz konusu geçiş hükümeri uyarınca geçmişte teftiş görevi yürütmekte oan kişier arasından iç denetçi atamaarı yapıdığı için teftiş anayışı iç denetim aanına da taşınmıştır. Doayısıya, eğitim verise de, bu aanda mevzuat değişikiğinin gerektirdiği anayış değişikiği istenien düzeyde gerçekeştiriememiştir. Niteik probemini gidermek üzere çeşiti çaışmaar yapımaktadır. Örneğin, her iç denetçi her yı bir eğitim amak zorundadır. 29

32 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı - Sahipik Sorunu: İç denetim konusunda, kamuda üst yönetim düzeyinde bir farkındaık eksikiği mevcuttur. Yöneticier iç denetçinin nası bir değer katabieceği konusunda bigi sahibi değier. Bu konuda İDKK tarafından, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareeri bakımından bu eksikiği gidermek için Müsteşarar Topantısı gibi üst düzey yöneticiere yöneik çaışmaar yapımıştır. Yere yönetim düzeyinde de, beediyeer ve üniversiteere yöneik benzer çaışmaar pananmaktadır. - Sayıştay ın Roü: İç denetim tarafından ortaya konacak işerin niteiğinin yanı sıra dış denetim raporarında, denetenen idarede iç denetim sisteminin kuruup kurumadığı, iç denetçi ataması yapııp yapımadığı veya iç denetim raporarının idarece dikkate aınıp aınmadığı gibi hususara yer verimesinin üst yöneticinin farkındaığını artıracağını düşünüyoruz. - İDKK nın Yeniden Yapıandırıması: İDKK nın yeniden yapıandırıması kapsamında, OECD-SIGMA ie çaışmaar yürütümektedir. Hâihazırda Maiye Bakanığı Bütçe ve Mai Kontro Gene Müdürüğünün bir daire başkanığı tarafından Kurua sekretarya hizmeti verimektedir. Şu an iç denetim aanında Merkezi Uyumaştırma görevi İDKK ya verimiştir, ancak Kuru buna uygun idari kapasiteye sahip değidir. Hem Kuruun hem de yeteri teknik ve idari kapasiteye sahip daimi bir Sekretaryanın yapıandırımasına yöneik hazıranan mevzuat tasağının yasaaşmasına ihtiyaç duyumaktadır. Daha sonra, İDKK üyesi Sn. Burhanettin AKTAŞ, son dönemin en önemi reform gayreterinin odağında buunan iç denetim ve dış denetimin tekrar gündeme getirimesi ve yaşanan güçükerin üzerine nası gidiebieceği konusunda bir tartışma ortamı sağamasından doayı topantıyı düzeneyenere teşekkür etmiştir. Sn. AKTAŞ, daha sonra, özün önceiğinden bahise, denetimin kendi başına bir amaç omadığını, iyi sonuçar amanın aracı oduğunu, amacın kamuda iyi yönetim sağamak oduğunu vurguayarak şu hususara değinmiştir: - Üst Yönetim ve dış denetimin sorumuuğu: Yönetim, iç denetim ve dış denetim arasındaki iişkierin işin gerekerine göre dizayn ediip edimediği bir soru işaretidir. Uusararası standartara uygun oarak ükemizde yeniden yapıandırıan kamu mai 30

33 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı yönetimi ve kontroü sisteminde iç denetim, üst yönetim ve dış denetim sistemin teme unsurarıdır. Üst yöneticinin iç kontro sistemini ouşturması bağamındaki sorumuukarı ve iyi yönetim sonuçarı amanın anahtar kurumarından biri oan Sayıştay ın ne kadar yeteri oduğu çok faza sorguanmazken, en çok iç denetim sorguanmaktadır. Başangıçta dizayn yetersizikeri ve eksikikeri ie birikte, sistemin diğer unsurarından da gereken desteği aamamasına rağmen, iç denetim kendi çabaarı ie iyi bir seviyeye uaşmıştır. Doayısıya, kamuda denetim sisteminin iyi işeyebimesi için sistemin yanızca iç denetim ayağının sorguanması yerine, en az iç denetim kadar üst yönetim ve Sayıştay ın da yeteriik ve istekiik bakımından sorguanması gerekidir. - Sayıştay ın Roü: İç denetim konusunda kamuda farkındaığın yüksemesi, yani üst yönetim tarafından konunun sahipenimesi, ancak Sayıştay ın yapacağı denetimer ve hazırayacağı denetim raporarında bu konuya yer vermesi ie mümkün oacaktır. Sayıştay bir kamu kurumuna gittiğinde iç denetim ve iç kontro sistemeri sağıkı bir şekide yapıandırımış mı diye usuüne uygun şekide üst yöneticiden hesabını sormaı. Bazı üst yöneticierde agı yanısaması var, iç denetçieri gereksiz görüyorar. Bunu dış denetimin bir nebze düzetebieceğini düşünüyoruz. Sayıştay tarafından başatıan çaışmaar ie igii oarak bir değerendirme yapabimek için ise, raporarın sonuçarını görmek gerekmektedir. Sayıştay Türkiye nin kökü bir kuruuşu ve en pahaı oyuncusu oarak bugüne kadar yedek kuübesinde kamıştır. Bu sene denetim programarına iç denetim konusunun da ekenmesiye birikte, eğer bu sisteme kanuna uygun bir müdahaede buunursa, kamuoyunun konuya iişkin farkındaığı çok yükseecektir. Topantıya başkanık eden Sn. ANTONCIC, yeni kuruan bir fonksiyon için kaite ve niteiğin bir süre probem oabidiğini ifade ederek, denetim aanında iç denetçi atamaarının yapımaması ve üst yönetimindeki farkındaık eksikiği gibi sorunarın ne kadar bir sürede çözüebieceğine yöneik yabancı uzmanara soru yönetmiştir. Bunun üzerine, Hoanda Sayıştayı ndan Sn. Luuk KRIJNEN, Hoanda da iç denetim sisteminin kuruması ve işer bir hae getirimesinin yakaşık 10 yıık bir zaman adığını, haen de mükemme çaıştığının söyenemeyeceğini söyeyerek şunarı ifade etmiştir: Kaite sorunu geçicidir ve eğitime üstesinden geinebiir, bu çerçevede örneğin üniversiteerin eğitim programına iç denetim ekenebiir. Üst yöneticierin farkındaığı ise daha zor bir konudur. Üst yönetim hesap verebiiriğin kendi sorumuuğu oduğunu anamaıdır. Bunu kabu ettirmek için sizi destekeyecek birierini bumaısınız. Sistemin iyi işemesi bakımından ise bu Konferansta oduğu gibi igii bütün tarafarın sürece dâhi edimesi ve yönetimde hesap verebiiriğin ve farkındaığın sağanması önemidir. Bunun ardından, İDKK üyesi Sn. Erhan USTA, iç denetim ve dış denetimin ik kez bu kadar koordinei bir ortamda bir araya gediğini ve güze bir ortam oduğunu ifade ederek, emeği geçenere teşekkürerini ifade etmiş ve iç denetimin sorunarına iişkin aşağıdaki değerendirmeerde buunmuştur: - Reformara Karşı Direnç: Önümüzdeki en büyük sorun ükemizde reformara karşı ouşan dirençtir. Reform konusunda düşünceerin ve mevzuat çaışmaarının başangıçta gördüğü destek, uyguama aşamasında yerini reformara ve sonuçarına gösterien dirence bırakmaktadır. - Güçü Teftiş Geeneği: 5018 sayıı Kanun a iç denetim sisteminin getirimiş omasına rağmen, buna uygun oarak teftiş fonksiyonunun yeniden düzenenmemiş oması önemi bir sorundur. Ayrıca, Türk kamu idaresindeki güçü teftiş geeneği iç denetim sisteminin yereşmesini oumsuz etkiemektedir. Teftiş ie aynı gibi görüdüğü 31

34 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı için, teftiş konusunda geçmişten geen kötü şöhret, iç denetimin de oumsuz agıanmasına neden omaktadır sayıı Kanun da net bir teftiş tanımı yapımadığı için teftiş eskiden oduğu gibi kendi aanında faaiyet göstermeye devam etmektedir. - İç Kontro Sisteminin Geride Kaması: Yönetimde de bir direnç söz konusudur. İç denetim aanında sağanan geişmeere parae oarak iç kontro sistemerinin geiştiriememesi, iç denetim sisteminde etkinik sağanması önemi bir sorundur. - Maiye Bakanığı nın Roü: Mai yönetim ve kontro konusunda kiit öneme sahip oan Maiye Bakanığı, bütçe sorununun çözümü konusunda da görüdüğü gibi, iç denetime gereken desteği vermemektedir. Oturum başkanı Sn. ANTONCIC, reforma karşı direncin evrense bir sorun oduğunu ve bazı ükeerde değişim yönetimi ie igii birimer kuruduğunu ifade etmiş ve sözü İranda dan geen SIGMA Uzmanı Sn. Michae GUILFOYLE a bırakmıştır. Sn. GUILFOYLE, üst yöneticierin ve igii bütün tarafarın, sistemin ouşturuduğu ik aşamada ve uyguama safhasında sürece dâhi omasının önemi oduğunu, aksi takdirde uyguamada sıkıntıar yaşanabieceği ve sistemin yavaş iereyeceğini ifade etmiştir. Yüksek denetim kurumunun roü ie igii oarak ise, İranda örneğinde iç denetim sisteminin yereşmesinin idareer açısından isteğe bağı bir konu omadığını, Sayıştay ın yönetimde hesap verebiirik anayışının yereştirimesi ve üst yönetimin sahipiğinin sağanması konusunda önemi bir ro oynadığı bigisini aktarmıştır. İDKK üyesi Sn. Prof. Dr. Muhittin ŞİMŞEK, dünyanın her yerinde başangıçta değişime direnç gösteridiğini beirterek Türkiye de yeni bir kavram oan iç denetim ie igii sorunarın çözümünün eğitim ve ietişim oduğunu ve kütüre bir dönüşüm gerektirdiğini söyemiştir. Maiye Bakanığının gereken desteği sağamadığı ie igii eeştiriere katımadığını beirterek, üst yönetimin iç denetimi rahatsız oduğu şeyeri ortaya dökmek için siah gibi kuanmasının önemi bir sorun oduğunu ifade etmiştir. İDKK üyesi Sn. Abduah KAYA ise, bu topantının bundan sonra karşııkı işbiriğine zemin hazıramak amacıya düzenendiğini ve amacına uaştığını ifade ederek, şunarı vurguamıştır: İç denetim Türkiye de kökü bir teftiş sisteminin üzerine gemiştir. Teftişin kaesi de eskiden bu yana Maiye Bakanığı omuştur. Maiye Bakanığı buna rağmen 5018 sayıı Kanunu yürürüğe koymuştur. Bununa birikte, Sayıştay Kanunu nun yasaaşması çok gecikmiştir. Biz iç denetimi yapıandırırken ve İDKK nın çaışma usu ve esasarını hazırarken iç denetim ie dış denetim iişkisini uusararası standartara uygun şekide yazdık. O günkü Sayıştay yönetimi bunarı çıkararak hangi konuarda işbiriği yapıacağına Sayıştay ın karar vereceğini ifade etti. Bu durumun karşııkı güven ve anayışa dayaı oarak çözüeceğine inanıyoruz. Dış denetimin kendini iç denetimin üstünde agıaması durumunda sorunar çıkacaktır. Oysaki bunarın her biri birbirinden farkıdır, birbiri yerine geçemez. Etkin bir iç denetim varsa dış denetim de bunun buguarından yararanır. Ası oan yönetimin iyi işemesidir. Gerek iç denetçier gerekse dış denetçier yönetimin içinden gemediği için önerieri yöneticier için yeteri omayabiiyor. Son oarak İDKK üyesi Sn. Burhanettin AKTA tarafından, yeni kamu mai yönetimi ve kontro sistemi ie yönetim sorumuuğu ikesinin getiridiği, ancak yöneticierin bu sorumuukarının biincinde omadıkarı beirtimiştir. Yeni mentaitenin anaşıması ve bu biincin ouşturuması için önceike Maiye Bakanığından, daha sonra da Başbakanıktan bekenen öncü roü göremedikerini, bugün ise artık Sayıştay Başkanığının önemi bir ro oynamasının bekendiği ifade edimiştir. 32

35 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı 2- İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği: Oturumun ikinci böümünde ise, iç denetim ve dış denetimin işbiriği üzerinde görüş aışverişinde buunumuştur. Bu çerçevede ik oarak söz aan Sayıştay Başkan Yardımcısı Sn. Fehmi BAŞARAN, konferansı düzeneyenere teşekkür ederek başadığı konuşmasında, 5018 sayıı Kanuna uygun oarak 2010 yıında çıkarıan yeni Sayıştay Kanunu ie Sayıştay Başkanığının da yeniden yapıandırımakta oduğunu, doayısıya bu anamda Sayıştay ın da yeni oduğunu beirterek şu hususara değinmiştir: Yeni yapıanmada Sayıştay denetimerini bütüncü bir anayışa ve kamu idaresi bazında yapacak ve makro temede TBMM yi raporarıya bigiendirecektir. Yeni denetim anayışında sayman deği, kamu idaresinin bütünü muhatap aınmaktadır. Kamu idaresi bazında dış denetimin yapıabimesi için, üst yöneticierin iç denetimin öneminin biincinde omaarı gerekmektedir. Sayıştay ve iç denetim birikte çaışması, işbiriği yapması gerekidir. İç denetim ve dış denetim arasında bir at üst iişkisi söz konusu değidir. Sayıştay yeni Kanun ie birikte getirien yeni sisteme uyum çaışmaarını sürdürmektedir. Bu kapsamda ikinci mevzuat çaışmaarı başatımıştır. Bu bağamda, Sayıştay ın yönetim yapısı da değişmiştir. Denetime iişkin uusararası standartar uyarınca yeni usu ve esasar denetim rehbererine işenmiştir. Aynı zamanda TBMM ye gönderien raporarın daha etkin görüşümesine yöneik mevzuat çaışmaarı sürmektedir. Şu an Mecis te Sayıştay raporarı Pan ve Bütçe Komisyonunda ve KİT Komisyonunda görüşümektedir. Bunarın dışında bir Kamu Hesaparı Komisyonu veya Sayıştay Komisyonu kurma çaışmaarı yürütümektedir. Önümüzdeki sene 150. kuruuş yıdönümünü kutayacak oan Sayıştay Başkanığı hem denetim hem de yargı yetkisine sahiptir. Şu anki kadrosu bu aanda da itici güç omaya yeteridir. Daha sonra söz aan Sayıştay Üyesi Sn. Nükrettin PARLAK, konferans boyunca yapıan sunumarın hepsinin, özeike de sistemin yeni kuruduğu Poonya ie igii sunumun çok 33

36 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı faydaı oduğunu beirterek şu hususara değinmiştir: Sayıştay uygunuk denetiminden mai denetime daha yeni geçmektedir. Bugüne kadar Sayıştay tarafından yapıan denetimerde iç kontro ve iç denetim sistemerinin işeyişine iişkin değerendirmeere yer verimedi ve bu konuara doğrudan igienimedi, bazı sorunar oduğunu bugün burada görmüş oduk. Bu konu ik defa bu yı ee aınacak. Bu çerçevede Sayıştay ın bugüne kadar bu konu ie igienmediği eeştirisi gerçekçi deği. Biz bu konuda sorunun deği, çözümün parçası oma niyetindeyiz. Bu topantıda Sayıştay denetimerinde iç denetim sisteminin ve sorunarının değerendirimesinin gereki oduğunu bir kez daha gördük. Türkiye de iç denetim uyguamaarı, kurumar arası farkııkar, geiştirimesine ihtiyaç duyuabiecek aanar ve iç denetimin dış denetime katacağı değerere iişkin bir performans denetimi çaışması yapıp hem durumu kendimizin görmesi, hem de bu aana iişkin dış denetim sonuçarının Paramento ve igii kamu kurumarı ie payaşımasının sorunun çözümüne katkı sağayacağını düşünüyoruz. Diğer yandan, eğer iç denetim kendi statüsünü Sayıştay üzerinden kabu ettirmeye çaışıyorsa burada bir soruna karşı karşıyayız. Bunun ardından, Poonya Sayıştayı temsicisi Sn. Dr. Jacek Mazur, Poonya da dış denetimin, iç denetim sisteminin işeyişinin iç denetim raporarının zamanında düzenenip düzenenmediği, gereki merciere ietiip ietimediği gibi şekise yönden değerendirdiğini beirterek bunun ötesinde içerik yönünden bir değerendirmenin pek mümkün oamayacağı düşüncesini payaşmıştır. Sayıştay Başkanığından Grup Başkanı Sn. Azmi ES, yapıan gene değerendirmeerin sorunun kavrandığını gösterdiğine dikkat çekerek şu hususara değinmiştir: Sayıştay ın yeni denetim rehbereri henüz Kanun yürürüğe girmeden hazıranmıştır ve burada iç kontro ve iç denetim sistemerinin Sayıştay denetimerinde nası değerendirieceğine iişkin ayrıntıı düzenemeere, ayrıca AB öçüterinin neredeyse tamamına yer verimiştir. Sayıştay iç denetimi değerendirirken iç denetimin varığı ve işeyişine iişkin fonksiyone bir değerendirme yapıyor, ayrıca iç denetim raporarından yararanıp yararanamayacağını da değerendiriyor. Bazı endişeerin aksine Sayıştay ın iç denetime iişkin değerendirmeerinin iç denetçier bakımından meseki bir yetkinik öçümü veya sınav şekinde gerçekeşmeyecektir. Sayıştay için 2012 yıı söz konusu rehberin kapsamı bir şekide uyguanacağı ik yı oacaktır. Sürecin bundan soran daha iyiye gideceğini düşünüyoruz. Daha sonra söz aan Sayıştay Üyesi Sn. Zekeriya TÜYSÜZ ise, burada iki sorunun değişime direnç ve üst yöneticierdeki farkındaık eksikiği oarak ifade edidiğini, ancak farkındaık eksikiği konusunda daha önce die getirien konuarda hemfikir omadığını ifade etmiştir. Sn. TÜYSÜZ ayrıca, şu hususara değinmiştir: Esasında yöneticier iç denetim sisteminin farkındadır ve başangıçta iç denetçi atama konusunda isteki davranmıştır, fakat sonradan araarında bir zıtaşma ortaya çıkınca iç denetçieri istememeye başamıştır. Sorun, iç denetim sisteminin merkeziyetçi bir şekide yapıandırımış omasından, daha açık bir ifadeye üst yöneticierin iç denetçieri merkezi sistemin bir ajanı oarak görmeerinden kaynakanmaktadır. Diğer bir sorun ise mevcut iç denetçierin de eski göreverine dönmek istemeeridir, bu da bir huzursuzuk oduğunu göstermektedir. Üst yöneticierde ve iç denetçierdeki bu isteksiziğin nedeneri anaşımaıdır. Yöneticier uyumu çaışamadıkarı iç denetçi ie çaışmak istememekte, ancak görevden de aamamaktadır. Burada hem sistem kiitenmekte, hem de iç denetçi atı kamaktadır. İç denetim öze sektörden aınmıştır, kamu sektörüne tam oarak uyamayabiiyor, bu diğer ükeerde de sorun oabiir. Ardından söz aan SIGMA Uzmanı Sn. GUILFOYLE, İranda da iç denetçinin üst yönetici tarafından atandığını ve araarında uyumu bir iişki ve anayış oduğunu, bunu resmiyete 34

37 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı dökmenin ve gerçekten profesyoneeri istihdam etmenin uzun yıar adığını, iç denetimin kamuda tam oarak yereşmesinin hassas bir konu oduğunu beirtmiştir. Üst yöneticinin iç denetçiyi işten atması hainde dış denetçi bunun nedenini de soruşturmaktadır. Oturumun sonunda Avrupa Komisyonu Bütçe Gene Müdürüğü Böüm Başkanı Sn. Robert GIELISSE, aşağıdaki açıkamaarda buunmuştur: Sorunarın aşıabimesi için iç denetim ve dış denetimin işbiriği içerisinde çaışmaarı şarttır. Türkiye de eksik oan, reformarı açıkça destekeyen bunu yüksek sese ifade eden bir siyasi destek omamasıdır. Bu anamda, Sn. Başbakan ın bu reformarın önemini vurguaması anamı our. Ayrıca yeni bir yapı kuruurken sistemde daha önceden var oan unsurarın da fonksiyonarını yeniden tanımaması gerekmektedir. Oturum başkanı Sn. ANTONCIC de, iç denetim ve dış denetim tarafarını bu kapsamda ik kez bir araya getiren bu topantının işbiriğine katkıda buunduğunun, ancak devamının getirimesi gerektiğinin, bunun için üst yöneticierin farkındaığını artırmaya ve aynı zamanda siyasi yönendirmeye ihtiyaç oduğunun, Türkiye de yavaş da osa iereme kaydedidiğinin, ancak iç denetim-teftiş ayrımının da bir an önce ee aınması gerektiğinin atını çizmiştir. Sayıştay Başkan Yardımcısı Sn. BAŞARAN, son söz oarak, Sayıştay ın bu konuda geç kamadığını, rehbererin daha önce hazırandığını, ancak Sayıştay Kanunu nun 5018 sayıı Kanun ie aynı anda çıkmadığını, bu sebepe 2003 ten 2010 a kadar bekendiğini, ancak bundan sonra hızanacakarını ifade etmiştir. İDKK Başkanı Sn. HATİPOĞLU ise, Maiye Bakanığının 5018 i uyguamaya koyan bakanık oduğunu, bu anamda sahipenmediğine katımadığını, yönetimin sahipenmemesi ie igii tüm kurumarda sorunar oduğunu ifade ederek, işbiriği aanarı oarak, birikte eğitim faaiyeteri ve vaka çaışmaarı düzenenmesini, denetim panama ve mevzuat hazırıkarında görüş aışverişinde buunumasını ve bir ortak sekretarya tespit edimesini önermiştir. Avrupa Biriği Bakanığı Müsteşar Yardımcısı Sn. Ahmet YÜCEL ise, kapanış konuşmasında bu konferansın organizasyonunda öncü ro aan AB Bakanığının AB sürecini bir reform süreci oarak agıadığını, bu süreçte iç denetim ve dış denetim arasında işbiriği konusunun kamu yönetimi reformunun önemi bir unsurunu teşki ettiğini, bu işbiriği için bu Konferansın bir başangıç oarak görümesi gerektiği ve bundan sonra konunun tarafarınca devam ettirimesinin bekendiği, 32 No u Mai Kontro Fası kapsamında bu yöndeki çaışmaarın takipçisi oacakarını ifade etmiştir. EK: Katıımcı Listesi 35

38 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı KAMU SEKTÖRÜNDE İÇ DENETİM-DIŞ DENETİM İŞBİRLİĞİ KONFERANSI ÜST DÜZEY YUVARLAK MASA TARTIŞMASI KATILIMCI LİSTESİ (14 ARALIK 2011) SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 1 Fehmi BAŞARAN Başkan Yardımcısı Sayıştay Başkanığı 2 Mehmet KÖSEDAĞ Böüm Başkanı Sayıştay Başkanığı 3 Osman KAYA Böüm Başkanı Sayıştay Başkanığı 4 Sait AYAZ Böüm Başkanı Sayıştay Başkanığı 5 Yüce TURHAN Böüm Başkanı Sayıştay Başkanığı 6 Nükrettin PARLAK Üye Sayıştay Başkanığı 7 Zekeriya TÜYSÜZ Üye Sayıştay Başkanığı 8 Bayram BARUN Grup Başkanı Sayıştay Başkanığı 9 Azmi ES Grup Başkanı Sayıştay Başkanığı 10 Ahmet TEZCAN Grup Başkanı Sayıştay Başkanığı 11 Orhan YAŞA Grup Başkanı Sayıştay Başkanığı 12 Nuray YILMAZ Uzman Denetçi Sayıştay Başkanığı 13 Mehmet ÇIVGIN Başdenetçi Sayıştay Başkanığı İÇ DENETİM KOORDİNASYON KURULU (İDKK) 1 İsmai İhan HATİPOĞLU İDKK Başkanı ve Bütçe ve Mai Kontro Gene Müdürü 2 Prof. Dr. Hasan TÜREDİ İDKK Üyesi ve Öğretim Üyesi 3 Burhanettin AKTAŞ 4 Erhan USTA 5 Murat KOCA 6 H. Abduah KAYA 7 Prof. Dr. Muhittin ŞİMŞEK İDKK Üyesi ve Müsteşar Yardımcısı İDKK Üyesi ve Müsteşar Yardımcısı İDKK Üyesi ve Müsteşar Yardımcısı İDKK Üyesi ve Mii Emak Gene Müdürü İDKK Üyesi ve Yürütme Kuruu Üyesi Maiye Bakanığı İstanbu Ticaret Üniversitesi Ticari Biimer Fakütesi Hazine Müsteşarığı Kakınma Bakanığı İçişeri Bakanığı Maiye Bakanığı YÖK 36

39 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı 8 Cüneyt GÜLER Bütçe ve Mai Kontro Gene Müdürüğü Daire Başkanı Maiye Bakanığı AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI 1 Ahmet YÜCEL Müsteşar Yardımcısı Avrupa Biriği Bakanığı 2 Ayin SAKIZLIOĞLU Başkan Avrupa Biriği Bakanığı 3 Cemie TÜRKEŞ Koordinatör Avrupa Biriği Bakanığı 4 Niha SAMSUN KARABACAK AB İşeri Uzmanı Avrupa Biriği Bakanığı 5 Özgü YÜKSEL Uzman Avrupa Biriği Bakanığı 6 Özgür UÇAR AB İşeri Uzman Yardımcısı Avrupa Biriği Bakanığı 7 Esra KELEŞ AB İşeri Uzman Yardımcısı Avrupa Biriği Bakanığı 8 Hia BEYCAN AB İşeri Uzman Yardımcısı Avrupa Biriği Bakanığı YABANCI UZMANLAR 1 Robert GIELISSE Avrupa Komisyonu Bütçe Gene Müdürüğü 2 Urika KLINGENSTIERNA OECD-SIGMA 3 Dr. Vojko Anton ANTONČIČ OECD-SIGMA 4 Michae GUILFOYLE OECD-SIGMA 5 Dr. Jacek MAZUR Poonya Sayıştayı 6 Luuk KRIJNEN Hoanda Sayıştayı 37

40 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı VI. KONFERANSTA YAPILAN SUNUMLAR İç ve Dış Denetimde İranda Deneyimi Michae GUILFOYLE, SIGMA Uzmanı, İranda Maiye Bakanığı Eski Müsteşar Yardımcısı 13 Araık

41 Kamuda İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği Konferansı principay financed by the EU Ankara Araık 2011 İç ve Dış Denetim: Görever, İişkier, Hesap Verme Sorumuuğu ve Kontro Sistemeri Hakkında Yönetimin Bakış Açısı. İranda Deneyimi Michae Guifoye, Sigma Uzmanı, MSc (Ekon), Eski Müsteşar Yardımcısı Sunumda Ee Aınan Konuar principay financed by the EU Yasa oarak hesap vermeke sorumu kişi odağında İranda da hesap verebiirik rejimi Hesap verebiirik rejiminde Dış Denetimin ve Mecis Denetiminin roü Hesap vermeke yükümü kişiyi destekemede İç Denetimin roü İç / Dış denetim iişkisi İranda da öğrenien derser 39

42 Hesap vermeke kim yükümü? principay financed by the EU Bakanık Müsteşarı veya finansmanı kamu kaynakarından sağanan kurumun Baş Yöneticisi (CEO) ( Üst Yönetici ) Kişise oarak aşağıdakierden sorumudur: - kamu kaynakarının ve varıkarının korunmasından - bütün işemerin düzeniiği ve yerindeiğinden - etkinik ve ekonomikikten Bu sorumuuğu astarına devredemez. Kişise Hesap Verebiirik Nası İşer? principay financed by the EU Üst Yönetici Yıık Hesaparı hazırayıp onayamaı ve Dış Denetime sunmaıdır Mecis tarafından hesapar ve dış denetimin sonuçarı açısından kişise oarak inceenir Mecisin taktirine göre hesapar dışında diğer konuar açısından da inceenebiir Kendisi hakkında yapıan inceeme (özeike günümüzde) basında geniş yer bumaktadır 40

43 İranda da Dış Denetçi Kimdir? principay financed by the EU Komptroör ve Sayıştay Başkanı (1866) Göreveri Anayasa ve birinci mevzuatta beirenen bir Anayasa Yetkii Temsicier Mecisi tarafından aday gösteriir ve Devet Başkanı tarafından atanır Bu sunumun amacı gereği, sadece Sayıştay Başkanığı görevini inceeyeceğiz Sayıştay Başkanı ve Mecis arasındaki bağantı nedir? principay financed by the EU Sayıştay Başkanı (Mecis adına) Hükümetin ve kamu kurumarının hesaparını mai doğruuk ve düzeniik açısından deneter Mai denetim sistemerin doğruuğu ve güveniiriğini, düzeniik denetimi ise harcamaara Mecis ve Maiye Bakanığı onayı oup omadığını test eder Sayıştay Başkanı kendi girişimiye veya Mecisin taebi üzerine diğer inceemeerde de buunabiir (örn: Performans Denetimi) 41

44 Üst Yönetici ve Sayıştay Başkanı arasındaki iişki nedir? principay financed by the EU (Mecis adına hareket eden) Sayıştay Başkanı denetimi sırasında ortaya çıkan hususara iişkin Üst Yöneticiden bigi ve/veya açıkama taebinde buunur Denetim Sorusu adı verien bu taeper Üst Yöneticiye kişise oarak doğrudan ietiir Arada odukça resmi bir diyaog ouşur ve sonucunda Mecise rapor veriebiir Üst Yönetici bu konuarda Sayıştay Başkanının destek verdiği Mecis Komisyonu tarafından inceenir Üst Yönetici Sayıştay Başkanını nası görüyor? principay financed by the EU Üst yönetici kamuya karşı hesap verme sorumuuğunu ve Sayıştay Başkanını gerçekten ciddiye aır! Bakanığın Sayıştay Başkanına vereceği bütün cevaparı şahsen gözetir ve yönetir Mecis faaiyeterine hazırık için bütün Bakanık kaynakarını sana oarak seferber eder Müsteşar yardımcıarından (mesea benden) Sayıştay Başkanı ve Mecis Üyeerinin soruarına cevap vermeerini isteyebiir Bütün üst yöneticier bu tür faaiyeter konusunda tümüye bigi edinir (hazır buunmasaar bie) 42

45 İç denetim nerede devreye giriyor? principay financed by the EU Üst Yönetici yıık hesaparı imzaamanın yanı sıra 2006 itibariye bir İç Mai Kontro Beyanı imzaamaka da sorumudur. Bu begede, Mecise resmi oarak aşağıdakieri söyer: - Kurumda etkin bir iç mai kontro sistemi için sorumuukarını kabu ettiğini - uygun bir kontro ortamının mevcut oduğunu doğruadığını - kurumunun etkin bir İç Denetim işevine sahip oduğunu Bakanığın Yönetişiminde İç Denetimin (İD) Roü Nedir? principay financed by the EU 1 Ne DEĞİLDİR? İD, Yönetimin Kurumsa Yönetişime dair tam sorumuuğunun yerine geçmez İD kurumdaki harcamacı birimerin yöneticierinin uzantısı veya yedeği değidir İç kontroerin uygun ve yeteri düzeyde ouşturumasından tamamen harcamacı birimerin yöneticieri sorumudur (Kamu Maiyesi Usueri, İranda 2008) 43

46 2 NEDİR? Yönetime, özeike de üst yöneticiye iave bir hizmet veya güvencedir principay financed by the EU Yönetim tarafından işetien sistemerin, usuerin ve kontroerin yeteriiğini test eder Kurumun işev ve sorumuukarının bütün unsurarını kapsamayı hedefeyen sistem odakı bir yakaşımdır (Dış Denetim kadar kısıtı değidir) İşini yerine getirmek için, üst yönetici tarafından kuruan bağımsız bir Denetim Komitesinin atında özgür ve nesne bir şekide çaışabimeidir Üst Yöneticierin İD Hakkındaki Görüşü Nedir? 1 Başangıçta principay financed by the EU İD (90arın ortaarında) Maiye Bakanığı tarafından dayatımıştır Çaıştığım bakanıkta iç denetimi ve onu yönetecek Denetim Komitesini kurma görevi bana verimiştir Başangıçta bir tehdit oarak agıandı Roü ve değeri konusunda güven eksikiği ve beirsizik hakimdi Orta ve at yönetim iç denetimi bir müdahae oarak gördü Dış Denetimin üstüne iave bir yük oarak da gördüer! Değeri sadece üst yönetim tarafından anaşımıştı 44

47 2 Şimdi ise principay financed by the EU Daha önce de söyendiği gibi, üst yönetici İD yi kurmak zorundaydı Başangıçta kontro istesindeki kutucukarı işaretemekten ibaretti ŞİMDİ İSE üst yönetici ve diğer üst yönetim onsuz yapamıyor İD nin profesyone, güveniir, bağımsız, donatımış ve destekenen bir hizmet omasını sağamak üst yöneticinin çıkarına Orta ve at yönetimde bazı şüpheer osa da, çoğu İD ie çaışmanın verimi oduğunu düşünüyor İD nin iyi işemesi için gereki koşuar neerdir? principay financed by the EU İD nin bir maiyeti var doayısıya değer katması gerekir Personeinin niteiki oması gerekir Kurum içinde bağımsız bir mevkide oması gerekir Kaynakara donatıması gerekir Özeike üst yönetim tarafından tümüye destekenmesi gerekir Çaışmaarının hem kurum içinde hem de dışında (özeike Dış Denetim tarafından) saygıya karşıanması gerekir Kurumdaki personee karşı hassas oması gerekir 45

48 İranda sisteminde İD/Dış Denetim koordinasyonunun önemi principay financed by the EU Daha önce de söyendiği gibi, İç Denetimin Dış Denetim tarafından saygıya karşıanması yönetimin çıkarınadır Bu, İranda da yüksemiş oan hesap verebiirik ortamında özeike geçeri bir durumdur Çaışmaarı Dış Denetim tarafından da kabu edien iyi işeyen bir İD kaynağı üst yönetim için çok değeri bir güvence kaynağıdır İD nin Dış Denetim tarafından güveniir oarak kabu edimediği durumarda üst yöneticinin güveniiriği konusunda da ÖNEMLİ sorunar baş gösterir. İç/Dış Denetçi İişkisi Nedir? principay financed by the EU Dış Denetçi daha çok kıdemi ortaktır Hükümetten bağımsız, sadece Mecis e cevap veren Anayasa Yetkiidir (İranda da) İç Denetçi yasaya düzenenmiş kişi değidir İç Denetçi sadece Denetim Komitesine ve üst yöneticiye karşı sorumudur Her iki taraf da karşııkı oarak farkı roeri/statüeri tanır ve bağımsızık sınırarını biir Dış Denetim güveniir oduğunu düşünürse İç Denetimin çaışmaarından yararanmayı kabu eder 46

49 principay financed by the EU İD/DD işbiriği İranda da nası işiyor? DD her yı Mai İşer Yöneticieri ie çaışarak İD yi değerendirir (Denetim Komiteeri de ID yi değerendirir) Dış Denetçier münferit Bakanıkarda ve diğer kamu kurumarında görevendiriir (bazen denetim sırasında denetedikeri kurumun binasına taşınırar) Bakanıkarda denetenen ie geneike açık bir payaşım söz konusudur Mai Yöneticier ve DD, İD nin bütün begeerinin DD tarafından görümesini sağamak için birikte çaışır Denetim Komiteeri DD ie düzeni topantıar yapar DD, Denetim Komiteerinin ve İD nin iç desteğini saygıya karşıar ve taimat vermekten kaçınır principay financed by the EU İranda da öğrenien derser İç Denetim devet kurumarının yönetişimi için paha biçimez bir destektir Ama sadece destekerden biridir Yönetişimden yönetim sorumudur İranda da başıca yönetişim başarısızıkarı Yönetimin İD ye kuak asmamasından kaynakandı Ancak, bu başarısızıkar aynı zamanda İD deki yetersizikeri (hız ve derinik) ve denetim tarafından üzerinde durumayan risk yönetim sistemerine işaret etmektedir İD kaitesi ister istemez parçaı bir yapıya sahiptir ama durum iyieşmekte ve kapsam genişemektedir (özeeşmiş Kamu Sektörü girdisi) İD ve DD arasında bei bir mesafe bırakmak her iki mesek için de muhtemeen doğru oacaktır 47

50 İranda da öğrenien derser (Devam) principay financed by the EU Üst yönetimde persone sayısının azatıması ve hesap veriebiiriğin arttırıması, iç denetim de dahi omak üzere Kurumsa Yönetişime daha çok özen gösteridiği anamına geir Denetim Komitesi (özeike de Başkanı) ve İç Denetçierin kaitesi ie kişier arası iişkier önemidir İç denetimin Bakanık tarafından kiretimemesi önemidir Üst yönetimin İD personeinin kurumdaki statüsü ve konumuna gösterdiği hassasiyet önemidir İranda da öğrenien derser (Devam) principay financed by the EU İranda da iç denetim koordinei bir şekide getiridi (Maiye Bakanığı, DD, Müsteşarar) İranda Kamu Sektöründe kökü bir reform kapsamında gündeme getiridi (reformun kapsamı: performans yönetimi, veri koruma, bigi edinme hakkı, BT kuanımının genişetimesi, kişiseeştirimiş hesap verebiirik, vs.) Tümüye kabuünü sağamak için üst yönetimin zaman harcaması gerekti İranda da üst yöneticier şimdi bazı programarı kapatıp maiyeteri kısmak istiyor, ancak kimse İç Denetimin bırakımasını önermiyor 48

51 Teşekkürer principay financed by the EU 49

52 Conference on Cooperation between Interna and Externa Audit in Pubic Sector principay financed by the EU Ankara December 2011 Interna and Externa Auditing: Management Perspective on Roes and Reationships, Accountabiities and Contro Systems. Experience gained in Ireand Michae Guifoye, Sigma Expert, MSc (Econ), ex-deputy Permanent Secretary Topics in Presentation principay financed by the EU Accountabiity Regime in Ireand, focussing on the egay accountabe person Roe of Externa Audit and Pariamentary Scrutiny in accountabiity regime Roe of Interna Audit in supporting the accountabe person The Interna/Externa Audit Reationship Lessons earned in Ireand 50

53 The Accountabe Person? principay financed by the EU Permanent Head of Ministry or Chief Executive Officer of Pubic funded Organisation (the Accounting Officer ) He/she is personay responsibe - for safeguarding pubic funds and property - reguarity and propriety of a transactions - efficiency and economy He/she cannot deegate that responsibiity to subordinate officers How does this Persona Accountabiity work? principay financed by the EU Accounting Officer must prepare and certify Annua Accounts and present for Externa Audit He/she is examined personay by Pariament on the accounts and the resuts of Externa Audit He/she may be examined on other issues outside the accounts at the discretion of Pariament His/her examination occurs with fu media coverage (especiay now) 51

54 Who is the Externa Auditor in Ireand? principay financed by the EU The Comptroer and Auditor Genera (1866) A Constitutiona Officer with duties set out in the Constitution and primary egisation Appointed by the President on nomination of Lower House of Pariament For the purposes of this presentation we wi ook ony at his Auditor Genera function How does Auditor Genera reate to Pariament? principay financed by the EU He/she audits (for Pariament) Government and Pubic body accounts for financia accuracy and reguarity Financia Audit tests accuracy and reiabiity of systems and Reguarity Audit tests whether expenditure is propery sanctioned by Pariament and Finance Ministry Carries out other examinations (eg Vaue for Money Audits) on his/her own initiative or as requested by Pariament 52

55 principay financed by the EU What is the reationship between the Accounting Officer and the Auditor Genera? Auditor Genera (acting for Pariament) wi request information and/or expanations from Accounting Officer arising out of his/her audit These requests are directed personay to the Accounting Officer and are caed Audit Queries A very forma diaogue foows which may ead to a report to Pariament The Accounting Officer is examined on these issues by the Pariamentary Committee, supported by the Auditor Genera How does the Accounting Officer view the Auditor-Genera? principay financed by the EU He/she takes his/her pubic accountabiity and the Auditor Genera very very seriousy! He/she personay oversees and manages a Departmenta responses to the Auditor Genera He/she mobiises virtuay a Departmenta resources in preparing for Pariamentary events He/she may ask Deputy Permanent Secretaries (such as mysef) to address queries of the Auditor Genera and Pariamentarians A senior managers fuy brief themseves for such events (even if not in attendance) 53

56 Where does Interna Audit come into the picture? principay financed by the EU As we as signing the Annua Accounts, the Accounting Officer is required since 2006 to sign a Statement of Interna Financia Contro In this he/she formay tes Pariament - that he/she acknowedges his/her responsibiities for having an effective system of Interna Financia Contro - that he/she confirms that an appropriate contro environment is in pace - that his/her organisation has an effective Interna Audit function What is Roe of Interna Audit (IA) in Governance of Ministry etc? principay financed by the EU 1 What it is NOT IA does not dispace Management s fu responsibiity for Corporate Governance IA is not an extension of, or substitute for, ine management within the Organisation Line Managers remain fuy responsibe for having appropriate and adequate interna contros (Pubic Finance Procedures, Ireand 2008) 54

57 2 What it IS An extra service or reassurance to management, particuary to the Accounting Officer principay financed by the EU It tests the adequacy of systems, procedures and contros operated by ine management It is a systems-based approach which aims to cover a aspects of the organisations functions and responsibiities (not as constrained as Externa Audit) To do its job it must operate freey and objectivey under an independent Audit Committee, estabished by the Accounting Officer What is the Accounting Officer s view of IA? principay financed by the EU 1 in the Beginning IA was imposed by the Finance Ministry (mid 90s) I had the task of estabishing IA and its governing Audit Committee in my Ministry Initiay it was seen as a threat There was ack of trust and high eves of uncertainty about its roe and vaue Midde and ower management regarded it as an intrusion an imposition on top of Externa Audit! Vaue recognised by top management ony 55

58 2 - Now principay financed by the EU As said, Accounting Officers were required to introduce IA Initiay it was a box ticking exercise NOW Accounting Officers and top management coud not do without it Accounting Officers have a vested interest in ensuring that IA is professiona, credibe, independent, resourced and supported Some suspicion at midde/ower management eve, though most regard working with IA as productive What are the necessary conditions for IA to work we? principay financed by the EU IA costs money so it must give vaue Personne must be quaified Its status must be independent within the organisation It must be we resourced It must be fuy supported, especiay by top Management Its work must be respected internay and externay (especiay by Externa Audit) It must be sensitive to staff in the organisation 56

59 Importance of IA/Externa Audit coordination in Irish system principay financed by the EU As said, it is in management s interest that Interna Audit is respected by Externa Audit This is particuary true in the heightened accountabiity environment in Ireand today A we functioning IA resource whose work is accepted by Externa Audit is a very vauabe reassurance to top management Where IA is not accepted as credibe by Externa Audit MAJOR probems arise for credibiity of the Accounting Officer! What is the Interna/Externa Auditor Reationship? principay financed by the EU Externa Auditor is very much the senior partner He/she is a Constitutiona Officer independent of Government and answerabe ony to Pariament The Interna Auditor (in Ireand) is not a ega person The Interna Auditor is responsibe ony to the Audit Committee and the Accounting Officer Both ceary understand each other s different roes/status and independence threshods Externa Audit wi accept IA work if it considers that reiance can be paced on it (judgement for EA) 57

60 How does IA/EA cooperation work in Ireand? principay financed by the EU EA assesses IA each year, working with Finance Managers (Audit Committees aso assess IA) EA Auditors are assigned individua Ministries and other Pubic bodies (sometimes residing there) There is generay an open sharing reationship with the Auditee within Ministries Finance Managers and EA work together to ensure that EA sees a IA documentation Audit Committees are required meet EA reguary EA respects interna support roe of Audit Committees and IA and avoids direction Lessons earned in Ireand principay financed by the EU Interna Audit is an invauabe support within the Governance of State bodies But it is just one Management is responsibe for Governance Some major Governance faiures in Ireand resuted from Management not heeding IA However, these faiures aso point to inadequacies in IA (speed and depth of enquiry) and in Risk Management systems not aways fagged by IA Quaity of IA is inevitaby patchy but improving and widening scope (speciaised Private Sector input) Maintenance of some space between IA and EA probaby right for both functions 58

61 Lessons earned in Ireand (Contd) principay financed by the EU Combination of reduced staff and heightened accountabiity of top officias mean more attention to Corporate Governance, incuding Interna Audit Quaity of Audit Committee (Chairperson in particuar) and IA staff and inter-persona reations crucia Essentia that IA is not contaminated within Ministry Sensitivity of senior management to position of IA staff with the organisationa community important Lessons earned in Ireand (Contd) principay financed by the EU Introduction of IA in Ireand was a coordinated event (Finance Ministry, EA and Permanent Secretaries) Came at a time of major reform in Pubic Sector in Ireand (Performance Management, Data Protection, Freedom of Information, major expansions of IT use, Personaised Accountabiity etc) Required high eves of investment of senior management time to achieve Buy-In In Ireand Senior Managers are now seeking to discontinue programmes and cut costs but no one is suggesting dropping Interna Audit! 59

62 Thank you principay financed by the EU 60

63 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması (INTOSAI nin ISSAI 1610 no u standardı) Kje LARSSON, Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu 13 Araık

64 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması (INTOSAI nin ISSAI 1610 no u standardı) Kje Larsson, SIGMA Uzmanı, İsveç Sayıştayı Eski Başkanı ve Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu Eski Üyesi Sunum panı: 1. İç denetçi ve dış denetçi neden işbiriği yapmaı ve çaışmaarını koordine etmei? 2. Uusararası standartar ve iyi uyguamaar neden kuanımaı? Kamuda hangi standartar daha çok kuanııyor? 3. Uusararası Yüksek Denetim Kurumu Standartarı - ISSAI Bu standardın bağamı ve kapsadığı önemi unsurar. 4. ISSAI Standartarın başarıı bir şekide uyguanması için dikkate aınması gereken bazı sonuçar, edinien derser ve eyemer. 1. Dış denetçier ve iç denetçier neden işbiriği yapmaı ve çaışmaarını koordine etmeidir? Karşııkı farkı ro ve yetki aanarına saygı göstermek koşuuya, iç denetim ve dış denetim arasında yararı bir işbiriği ve koordinasyon ouşturmayı beseyen birçok sebepten bahsediebiir. Bu sebeperden bazıarı denetim kurumarının ve yaptıkarı çaışmaarın etkiniği ve verimiiği ie igiidir. Kamu İdaresi, Hükümet ve Mecis için denetim faaiyeterinin oumu bir değer yaratmasının en iyi younu bumak da diğer sebeperin odakandığı konudur. 2. Uusararası standartar ve iyi uyguamaar neden kuanımaı? Kamuda hangi standartar daha çok kuanııyor? Uzun zamandan beri Yüksek Denetim Kurumarı (YDK er) tarafından denetim faaiyeteri için kapsamı, düzeni oarak günceenen ve şeffaf bir patform ouşturmak için gösterien yoğun çaba üç keimeye özetenebiir: güven inşa etmek. Gene oarak kamuoyu da dâhi omak üzere bütün paydaşarın duyacağı güven. YDK ve iç denetimin bütün faaiyeterinin açık ve net, şeffaf ve nesne kriterere dayandığına dair güven. Tek bir YDK için deği, dünyanın her yerindeki bütün YDK er ve iç denetim kurumarı ie denetçier için geçeri oan kriterer. Uusararası kabu gören denetim standartarının kuanıması, YDK ere, bakanıkara, iç denetim birimerine ve diğer paydaşara önemi faydaar sağar. Bu faydaardan bazıarı: Ükenin kendi uusa standartarını ouşturması ve bunarı süreki günceemesi, çok emek gerektiren, zaman aıcı ve maiyeti bir çaışmadır. Hâbuki uusararası standartarın ouşturumasında ortaya çıkan maiyeter birçok ükenin birçok denetim kurumu arasında böüşüür doayısıya daha maku hae geir. Maiyeter sadece kamu kurumarı tarafından böüşümemektedir. ISSAI er büyük öçüde dünya çapında öze 1 İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanmak konuu ISSAI 1610 standardına adresinden erişiebiir. 62

65 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı mai müşavirik meseğini temsi eden Uusararası Muhasebecier Federasyonu (IFAC) tarafından yapıan çaışmaara dayanmaktadır. Ayrıca, dünyanın dört bir yanından derenen deneyimer, derser ve biimse araştırmaardan yararanmak, standartarın yüksek kaitede oma oasıığını da arttırmaktadır. Bu da kamu denetiminin meseki geişimini mütemadiyen destekeyen bir sistem haine geir. Aynısı İç Denetim Enstitüsü Standartarı için de söyenebiir. Standartarın uyumaştırıması ve kamu denetimi bağamına oturtumak üzere tasaranması için de yoğun çabaarın sarf edidiği ifade edimeidir. 3. Uusararası Yüksek Denetim Kurumu Standartarı - ISSAI 1610 (ekte). Standardın bağamı ve kapsadığı kiit unsurar. İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması konuu INTOSAI standardı ISSAI 1610, mai denetime igiidir ve Mai Denetim Kıavuz İkeerini ouşturan birçok ISSAI den biridir. Bu standart, diğer bütün ISSAI er gibi, Yüksek Denetim Kurumarına, iç denetçierin çaışmaarından hangi amaça, hangi koşuarda ve nası yararanıabieceğine dair kıavuzuk yapar. ISSAI er daha geniş çapı bir kıavuzuk çerçevesinin parçasıdır. Kurucu İkeer in ik kademeyi ouşturduğu çerçevenin dördüncü kademesindedirer. Yüksek Denetim Kurumarı için İkeer ve Rehberer ikinci kademe; Teme Denetim İkeeri (INTOSAI Denetim Standartarı) üçüncü kademeyi ouşturur. Bu çerçevenin kademeerinde, hem etik kuraarı hem de iç denetime igii tanımarı ve bağımsız oarak değerendirimek için karşıanması gereken kritereri bumak mümkündür. ISSAI 1610 un ik böümü, kamu kurumarını deneteyen denetçier için iave rehberik sağayan Uyguama Notu dur. Uyguama Notu nun teme adığı ikinci böümde ise, Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu tarafından çıkarıan ve öze sektördeki muhasebecier tarafından da kuanıabien ISA 160 ee aınmaktadır. ISSAI er zorunu değidir ama uusa seviyede örneğin, spesifik yasa durumar veya diğer durumara uyaranmaarı için açıkamaar da içerirer. Böye bir uyaramanın vaka bazı deği, gene oması, şeffaf bir şekide yapıması ve duyuruması gerekmektedir. Mai denetimde teme aınan ISSAI ere gönderme yapmak için denetçinin bütün bu standartarı igii durumarda tam oarak uyguamış oması gerekmektedir. ISSAI 1610 söz konusu oduğuna bu aynı zamanda ISA 610 ve beki de ayrıca ISA 200 ve 315 anamına da geir. ISSAI 1610 hakkında detayı bigiere geçmeden önce, dış denetim ve iç denetimin roeri ve hedeferi hakkında INTOSAI çerçevesi ve IIA (İç Denetim Enstitüsü) standartarının ne dereceye kadar açık ve net oduğunu tartışmamız gerekmektedir. ISSAI 1610 iç ve dış denetimin farkı hedeferi oduğunu kabu eder. Dış denetçinin (örneğin) mai taboar hakkında görüş bidirmek için iç denetimin çaışmaarından yararanmayı düşünürken aşağıdaki amaçarı gütmesini ister: - iç denetçinin çaışmaarından yararanımaı mı, yararanıacaksa, ne dereceye kadar? - iç denetçinin çaışmaarından yararanma oasıığı varsa, İD çaışmasının dış 63

66 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı denetçiye yeteri oup omayacağının beirenmesi. Bu konuarda sonuca varmak için dış denetçinin bei başı bazı hususar yanında iç denetçierin bağımsızığı, nesneiği ve çaışma kaitesi hakkında farkı denetim usueri uyguaması ve değerendirmesi gerekmektedir. 4. ISSAI 1610 sonuçar ve öğrenien derser. Sunumda AB Üye Deveteri ie diğer ükeerdeki uyguamaara dayanan bazı sonuçar ve deneyim örnekeri özetenmiştir. Gene oarak, bütün standartarın iç ve dış denetimin farkı roeri hakkında açık ve net oduğu sonucuna varıabiir. Ancak, bu sunumda da die getirien bazı sebeperden ötürü ISSAI 1610 un uyguanması çoğu zaman zor ve başarısız omuştur. Sunumun ikinci kısmında, iç ve dış denetim arasında etkii bir işbiriği ve koordinasyon yapısına uaşmada hangi deneyimerden yararanıabieceği konusu ee aınacaktır. 64

67 KAMUDA İÇ VE DIŞ DENETİM ARASINDA İŞBİRLİĞİ KONFERANSI principay financed by the EU ANKARA ARALIK 2011 İç denetçierin çaışmaarından yararanıması ISSAI 1610 Kje Larsson, Sigma Uzmanı, İsveç Sayıştayı Eski Başkanı. Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu Eski Üyesi İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması principay financed by the EU Sunum panı Neden işbiriği ve koordinasyon? Neden standartar? Hangi standartar? ISSAI Bağam ve kiit unsurar ISSAI 1610 Sonuçar. Öğrenien derser 65

68 principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Neden? Paydaşara/yönetime karmaşık/kafa karıştırıcı mesajardan kaçınmak, Aynı işin iki kere yapımasından kaçınmak, Meseki geişimi teşvik etmek, En önemi aanara yoğunaşmak, Denetimerin artan değeri. Mecise daha güveniir bigi. Kamu idaresinde ekonomikik, etkinik, etkiiik principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Neden standartar? Güven inşa etme Etkin ve etkii Uzmanığa, öğrenien dersere ve uusararası araştırmaara dikkat çekmek Dış denetim (DD) ve iç denetimin (İD) devamı karşııkı meseki geişimi 66

69 principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Hangi standartar? DD: Uusararası YDK Standartarı (ISSAI). Öze sektördeki Uusararası Denetim Standartarı (ISA) temeinde hazıranmıştır. İD: İç Denetim Enstitüsü Uusararası İç Denetim Standartarı Farkı çıkış noktaarı. Şimdi ise tutarı! principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması INTOSAI Standartarı Kıavuzuk yapar Dört seviyei çerçeve Uusa bağamın, kanunarın ve düzenemeerin uyaranmasına izin verir Dikkat! Gönderme yapıdıysa, igii bütün ISSAI erin kuanıması gerekmektedir. Bütün çerçeveye uyuur ve kabu ediener beirtiir. 67

70 principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Standartar. ISSAI 1610 İç Kontro Kıavuz İkeeri (GOV 9100) İç Denetimin Bağımsızığı (GOV 9140) YDK ve iç denetçier arasında işbiriği ve koordinasyon (GOV 9150) Bugün odakandığımız nokta: İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması (ISA, 315 ve 610 ie ISA 200 ie bağantıı okunması gereken ISSAI 1610) principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Standartar. Açık ve net bir Çerçeve? GOV 9100 İD = İç kontro sistemini inceeyip, değerendirme ve önerierde buunarak sistemin etkiniğine katkı sağar, doayısıya iç kontroün etkin işeyişinde önemi bir roe sahiptir. Ancak, iç kontroe iişkin yönetimin taşıdığı birinci sorumuuğu taşımazar. YDK = Devet birimerinde etkin bir iç kontroün ouşturumasını teşvik eder ve desteker. YDK nin uygunuk, mai ve performans denetimerinde iç kontroün değerendirimesi esastır. Buguarını ve önerierini igii paydaşara ietir. 68

71 principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması ISSAI Kiit unsurar Mai denetimi igiendirir. DD-İD arasındaki iişkiyi DD açısından tanımar DD ve İD nin farkı hedeferi oduğunu kabu eder DD nin hedeferi: İD nin spesifik çaışmaarından yararanımaı mı ve ne derece yararanımaı Yararanıacaksa, İD çaışmaarının DD de esas aınmak üzere yeteri oup omadığını beireme principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması ISSAI 1610 İD nin çaışmaarı esas aınacak kadar yeteri mi? Bu soruya cevap vermek için DD nin aşağıdakieri değerendirmesi gerekir: İD nin nesneiği İD nin teknik yetkiniği İD nin denetimerini Standartara uygun ve dikkati bir şekide yapıp yapmadığı DD ve İD arasında etkin bir ietişim oup oamayacağı 69

72 principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması ISSAI 1610 İD nin çaışmaarından yararanımasının pananan etkisini beiremek için DD nin aşağıdakieri dikkate aması gerekir: İD tarafından gerçekeştirien çaışmanın doğası ve kapsamı Gene mai tabo düzeyinde önemi yanış beyan riskinin değerendirimesi Kanıt topamada özneik derecesi Eğer İD nin spesifik çaışmaarından yararanııyorsa, yeteriikerinin tespiti için DD bu çaışmaar üzerinde değerendirme yapar ve denetim usueri uyguar principay financed by the EU İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Sonuçar DD ve İD nin roeri ve hedeferine iişkin standartar açık ve nettir DD/İA arasındaki farkar anaşımıştır İD nin çaışmaarından yararanabimek için DD nin detayı değerendirmeer yapması ve bei denetim usuerini hayata geçirmesi gerekir Standartar DD/İD iişkisine daha çok DD açısından bakar 70

73 İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması Öğrenien Derser principay financed by the EU Standartar ancak paydaşarın uusa düzenemeere/standartara uyması, bunarı anaması, kabu etmesi ve destekemesi durumunda işer, Bu ön koşuardan bazıarı yerine getirimediğinde uyguama zoraşır, kısmi our, Bu da yıkıcı bir rekabet, güç mücadeesi, bigi payaşmama ve görmezden geme durumarına yo açabiir, Bu da nihayetinde Mecise ve Hükümete giden bigierin kaitesi dahi gene etkiniğini oumsuz etkieyecektir. İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanıması principay financed by the EU O zaman işbiriği için etkin bir yapı nası omaıdır? Kahve arasından sonra bazı deneyimeri ve edindiğimiz derseri özete aktaracağım. 71

74 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Using the Work of Interna Auditors (Presentation of key eements in the Internationa Standards of Supreme Audit Institutions ISSAI 1610) Kje Larsson, SIGMA expert, Former Auditor Genera of Sweden and Former Member of the Internationa Audit and Assurance Standards Board. Outine of the presentation: 1. Why do Externa and Interna Auditor need to cooperate and coordinate their work. 2. Why use internationa standards and best practices? Which standards are widey used in the pubic sector? 3. The Internationa Standard of Supreme Audit Institutions ISSAI Its context and the key eements covered by the standard. 4. ISSAI Some concusions, essons earned and actions to consider for a successfu impementation of standards. 1. Why do Externa and Interna Auditors need to cooperate and coordinate their work? There are many reasons why there is a cear need for, whie carefuy respecting the different roes and mandates of the two professions, estabishing a fruitfu cooperation and coordination between the Externa and Interna Audit. Some of the reasons discussed concern the efficiency and effectiveness of the audit institutions and their work. Other reasons discussed concerns how to best create a positive vaue of the audit activities for the Pubic Administration and its managers, the Government and the Pariament. 2. Why use internationa standards and best practices? Which standards are widey used in the pubic sector? The two words that best sum up the substantia efforts done since ong by the Supreme Audit Institutions (SAIs) to estabish a comprehensive, reguary updated and transparent patform for a audit activities are buiding trust. Trust from a stakehoders incuding the genera pubic. Trust that a activities of a SAI and Interna Audit are based on cear, transparent and objective criteria. Criteria those are not unique for the individua SAI but common for SAIs and Interna Audit entities, and auditors, from many countries a over the word. Use of internationay recognized audit standards has many additiona benefits for SAIs, ministries, Interna Audit entities and others. Among those that wi be mentioned are: Deveoping own nationa standards, and constanty updating them, is a aborious undertaking with many times prohibitive costs attached. The costs for deveoping the internationa standards are shared among many audit organisations of many countries and become far more reasonabe. The costs are not ony shared among pubic sector organisations. ISSAIs buid in fact to a arge extent on work done by the Internationa Federation of Accountants (IFAC) for the wordwide private accountancy profession. Furthermore, to be abe to draw on 1 The ISSAI 1610 on Using the Work of Interna Auditors can be found on the website 72

75 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı experiences, essons earned and scientific research from a over the word increases the ikeihood for estabishing high quaity standards. Which in its turn contributes to a continuous professiona deveopment of a pubic audit. The same coud aso be said referring to the Institute of Interna Auditor s Standards. It wi aso be mentioned that concerted efforts have been done during the ast decade or so to aign the standards and to carefuy design them to fit we in a pubic audit context. 3. The Internationa standard of Supreme Audit Institutions ISSAI 1610 (attached). Its context and the key eements covered by the standard. The INTOSAI standard ISSAI 1610 Using the work of Interna Auditors concerns financia audit and is one of the many ISSAIs part of the Financia Audit Guideines. This standard gives ike a ISSAIs a guidance to SAIs and in this specific standard for what purposes, under which conditions and how the externa auditor may use the work of the interna auditors. A ISSAIs are part of a much wider framework of guidance. They constitute in fact a forth eve of the framework where the Founding Principes constitute the first eve. The Principes and Guideines for SAIs constitute the second eve and the Fundamenta Auditing Principes (the INTOSAI Auditing Standards) constitute the third eve. At these eves one find for exampe ethica guideines but aso definitions of interna audit and the criteria that needs to be met in order to be evauated as independent. The first part of the ISSAI 1610 is a so caed Practice Note giving additiona guidance to auditors auditing pubic sector entities. The second part, on which the Practice Note buids, is the ISA 610 issued by the Internationa Auditing and Assurance Standards Board for use by accountants in aso the private sector. ISSAIs are not mandatory but give guidance in order to aow for an adaptation at nationa eve to, for exampe, specific ega or other circumstances. It wi be mentioned that such an adaptation must be generic and not ad hoc, transparent and communicated. It wi aso be underined that in order to refer to ISSAIs being used as a base for a financia audit, the auditor must have fuy appied a in the circumstances reevant standards. Which in the case of ISSAI 1610 means ISA 610 but probaby aso ISAs 200 and 315. Before discussing the ISSAI 1610 in more detai it wi be discussed to what extent the INTOSAI framework and the IIAs Standards are cear enough on the roes and objectives of externa and interna audit. The ISSAI 1610 recognises that the externa and interna audits have different objectives. It defines the objectives for the externa auditor, when considering using the work of interna auditors, in order to express an opinion on for exampe the financia statement to be; - to determine whether, and to what extent, to use specific work of the interna auditor, - and if the interna auditors work potentiay wi be used, to determine whether IA work is adequate for the externa auditor. 73

76 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı In order to come to concusions on this the externa auditor is obiged to evauate and perform different audit procedures concerning among other matters the interna auditors independence, objectivity and work quaity. 4. ISSAI 1610 concusions and essons earnt. The presentation is summed up in some concusions and essons earnt based on practica experiences from EU Member States but aso other countries. The overa concusion is that a standards are cear on the different roes and objectives of externa as we as interna audit. However, the impementation of ISSAI 1610 has many times been difficut and not successfu of severa reasons to be touched upon in the presentation. A second part of the presentation wi continue ooking into what experiences te about how to achieve an effective structure of cooperation and coordination between the externa and interna audit. 74

77 principay financed by the EU CONFERENCE ON COOPERATION BETWEEN INTERNAL AND EXTERNAL AUDIT IN PUBLIC SECTOR ANKARA DECEMBER 2011 Using the work of interna auditors ISSAI 1610 Kje Larsson, Sigma Expert, Former Auditor Genera of Sweden. Former Member of the Internationa Auditing and Assurance Standards Board. Using work of Interna Auditors principay financed by the EU Outine Why cooperation and coordination? Why standards? Which standards? ISSAI Context and key eements ISSAI 1610 Concusions. Lessons earnt 75

78 Using work of Interna Auditors Why? principay financed by the EU Avoiding conficting/confusing messages to stakehoders/management, Avoiding doube work, Encourage professiona deveopment Focus on most important areas Increased vaue of audits. More reiabe information to Pariament. Economy, efficiency, effectiveness of Pubic Admin Using work of Interna Auditors Why standards? principay financed by the EU Buiding trust Efficient and effective Draw on expertise, essons earnt and internationa research Continuous mutua professiona deveopment of EA and IA 76

79 Using work of Interna Auditors Which standards? principay financed by the EU EA. The Internationa Standards of SAIs (ISSAI). Buids on private sector Internationa Standards on Auditing (ISA) IA. Institute of Interna Auditors Internationa Standards for the Professiona Practice of Interna Auditing (Standards) Different starting points. Now consistent! Using work of Interna Auditors INTOSAI Standards principay financed by the EU Gives guidance Four eve framework Aows adaptation to nationa contexts, aws, reguations Note! If referred to, a reevant ISSAIs must be used. A framework respected and adoptions stated. 77

80 principay financed by the EU Using work of Interna Auditors Standards. ISSAI 1610 Guideines for Interna Contro (GOV 9100) Interna Audit Independence (GOV 9140) Coordination and Cooperation between the SAI and Interna Auditors (GOV 9150) Our focus today Using the Work of Interna Auditors (ISSAI 1610 with ISA 315 and 610 read in conjunction with ISA 200) Using work of Interna Auditors Standards. Cear Framework? principay financed by the EU GOV 9100 IA = Examine and contribute to the ongoing effectiveness of the interna contro system through their evauations and recommendations and therefore pay a significant roe in effective interna contro. However, they do not have management's primary responsibiity for interna contro SAI = Encourage and support the estabishment of effective interna contro in the government. The assessment of interna contro is essentia to the SAI s compiance, financia and performance audits. They communicate their findings and recommendations to interested stakehoders. 78

81 Using work of Interna Auditors ISSAI Key eements principay financed by the EU Concerns financia audit. Defines the EA- IA reation from an EA perspective Recognises EA and IA have different objectives EA objectives are To determine whether, and to what extent, to use specific work of IA If using, to determine whether IA work is adequate for EA to rey their work on Using work of Interna Auditors ISSAI 1610 principay financed by the EU Is the work of the IA adequate to rey their work on? To answer, the EA has to evauate The objectivity of the IA The technica competence of the IA If the IA do audits carefuy foowing their Standards If there wi be effective communication between EA and IA 79

82 Using work of Interna Auditors ISSAI 1610 principay financed by the EU If determining the panned effect of using the IA work, the EA sha consider Nature and scope of specific work performed by IA Assess risks of materia misstatements at an overa financia statement eve Degree of subjectivity in gathering evidence If using specific work, the EA sha evauate and perform audit procedures on that work to determine its adequacy Using work of Interna Auditors. 11 Concusions principay financed by the EU Standards are cear on the roes and objectives of EA and IA Differences EA/IA ceary recognised EA has to perform detaied evauations and certain audit procedures of the IA in order to be abe to use IA work The standards ook at EA/IA reationship foremost from an EA point of view 80

83 Using work of Interna Auditors. 12 Lessons earned principay financed by the EU The standards function when nationa reguations/standards are we in ine, understood, accepted and supported by stakehoders Impementation difficut or piecemea when some of the these prerequisites not in pace. Which ed to detrimenta competition, turf wars, non-sharing of information and ignorance To the detriment of the overa effectiveness incuding quaity of information to Pariament and Government. Using work of Interna Auditors 13 principay financed by the EU What is then an effective structure for cooperation? After the coffee break I wi sum up some experiences and essons earned. 81

84 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı İşbiriği için etkin bir yapı, deneyimer ve aınan derser Kje LARSSON, Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu 13 Araık

85 Kamuda İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği için etkin yapıar neerdir? Kje Larsson, SIGMA uzmanı, İsveç Sayıştayı Eski Başkanı ve Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu Eski Üyesi. Sunum panı: 1. AB 27 de uyguanan yapıara gene bakış 2. Üke örnekeri ve resmi ve resmi omayan çözümere örneker 3. Öğrenien derser ve bir ön sonuç 1. AB 27'de uyguanan yapıara gene bakış Bu sunumda İç Denetim (İD) ve Dış Denetim (DD) arasında etkin bir işbiriği ve koordinasyonun sağanması için Avrupa Biriği'ne üye 27 devette kuanıan kurumsa çözümere örneker veriecektir. Üke örnekeri kapsamında verien bigier, kısmen SIGMA'nın yürüttüğü farkı çaışmaardan, kısmen de bu ükeerdeki İD ve DD uyguamaarı hakkında doğrudan bigi sahibi oan kişiere yapıan görüşmeerden ede edimiştir. Sunumda ik oarak İD ve DD arasındaki işbiriğinin mevcut durumu hakkında bigi veriecektir. Bu kapsamda, 27 ükeden kaçının kurumsaaşmış bir İD sistemi oduğu, kamu İD yapıarının birbirinden farkı ve çeşiti kapsamarı ve yapıan farkı türde denetimer ve danışmanık hizmeteri inceenecektir. Ükeerin çoğunda, kurumar arası denetim faaiyeteri arasında işbiriği ve koordinasyonun bei bir seviyede ouşturuması için, gene oarak resmi osa da bazen de resmi omayan karar mekanizmaarı tarafından beirenen iave bieşeneri oan spesifik düzenemeerin mevcut buunduğu göze çarpmaktadır. Bu işbiriği aynı zamanda bazı durumarda kamu kontroörerini veya Mai Müfettişeri de kapsamaktadır. Bazen kamu sektörünün de ötesinde, öze sektörde görev yapan denetçi ve kontroörer de bu işbiriğine dahi omaktadır. DD ve İD arasında işbiriğini düzeneme girişiminin geneike DD tarafından veya varsa Merkezi Uyumaştırma Birimi tarafından başatıdığı görümektedir. Arada ne tür bir işbiriği oursa osun, DD'nin iç kontro sistemerini deneteme yükümüüğü ve buna bağı oarak İD'nin işeyişini değerendirme ve deneteme ve sonucunda buguarını Mecise raporama yükümüüğü aynı kamaktadır. 2. Üke örnekeri ve resmi ve resmi omayan çözümere örneker Sunumda, işbiriğinin omadığı bir duruma ve bei seviyeerde işbiriği kurumuş dört ükeden örneker verimektedir. Konferans boyunca yapıacak diğer sunumarda iave örneker de veriecektir. Örnekerden de açıkça anaşıacağı üzere, DD ve İD arasında etkii bir işbiriğinin nası kuruacağına dair tek bir çözüm buunmamaktadır. Canı ve etkii bir işbiriği birçok farkı etkene bağıdır (örn: KİMK'nin gene yapısı, kurumar arası iişkier ve sürece dahi oanarın igi ve istek düzeyi) ve bu etkenerin yapıyı ouşturacakar tarafından dikkate aınması gerekir. Verien örnekerde etkii işbiriğinin ouşturumasındaki bu önemi etkenerin ne oabieceğine dair değeri göstergeer dikkate sunumaktadır. 83

86 3. Öğrenien derser ve bir ön sonuç Sunumda sonuç oarak konferansın bu böümüne hazırıkar sırasında edinien bazı dersere gönderme yapımakta ve DD ve İD arasında işbiriği ve koordinasyon için etkii bir yapının hangi özeikeri taşıması gerektiğine dair önermeerde buunan beş ön sonuç tartışmaya açımaktadır. DD ve İD arasında etkin bir işbiriği ve koordinasyon yapısı: 1. Bütün kurumara / bieşenere iyi tanımanmış roer ve yetki aanarı sağar 2. Herkesin faydasınadır 3. Meseki konuarda işbiriğini ve bigi payaşımını teşvik eder (denetim yöntemeri, eğitim programarının ve müfredatarının tasaranması, iç denetimin üst yöneticiye tanıtıması, iç kontro sistemerinin geiştirimesi için Sayıştay ie iişkier ve süreki irtibatın kuruması, vs.) 4. Kamu sektöründeki dış denetim ve iç denetimin ötesine gider 5. Mecis ve Hükümet tarafından destekenir 84

87 principay financed by the EU KAMUDA İÇ VE DIŞ DENETİM ARASINDA İŞBİRLİĞİ KONFERANSI ANKARA ARALIK 2011 Etkii yapıar Kje Larsson, SIGMA Uzmanı İsveç Sayıştayı Eski Başkanı Uusararası Denetim ve Güvence Standartarı Kuruu Eski Üyesi Etkii işbiriği yapıarı principay financed by the EU Sunum panı AB 27 dahiinde başvuruan yapıara gene bakış Üke örnekeri ve resmi ve resmi omayan çözümerden örneker Öğrenien derser ve ön sonuç 85

88 Etkii işbiriği yapıarı? AB 27 deki yapıara gene bakış principay financed by the EU 27 Üye Devetin 23 ünde kamu sektöründe (bei oranarda) İç Denetim (İD) uyguanmaktadır. Bu uyguamanın omadığı üç devet ise İD hazırıkarı içindedir. Kamuda İD kapsamı ükeden ükeye büyük değişikiker gösterir Bu 23 ükenin yakaşık 20 sinde Dış Denetim (DD) ve İD arasında işbiriği / koordinasyon için haihazırda bazı düzenemeer mevcuttur Bunarın çoğu resmi düzenemeere dayanmaktadır Bazı ükeerde de iave resmi omayan düzenemeer de mevcuttur Etkii işbiriği yapıarı? AB 27 deki yapıara gene bakış principay financed by the EU Resmi omayan düzenemeer bazen öze sektörden mai müfettişeri /kontroöreri ve denetçieri / kontroöreri de kapsar (örn: eğitim İşbiriği geneike DD veya bir Merkezi Uyumaştırma Birimi girişimiye başar Bütün ükeerde DD nin diğer kamu kurumarını denetediği gibi, iç denetimi de deneteyip değerendirme ve buguarını Mecise raporama oanağı var gibi görünmektedir. 86

89 Etkii işbiriği yapıarı? Bazı örneker principay financed by the EU Amanya DD ve İD arasında herhangi bir iişki yoktur İD nin görevi yönetime destek omaktır DD, denetimerini iç denetim birimerinden bağımsız şekide yapar Kura gereği DD nin, İD çaışmaarının sonuçarı hakkında bigisi omaz Etkii işbiriği yapıarı? Bazı örneker principay financed by the EU Mata. Resmi bir çaışma iişkisi. Diğer bazı ükeerde de geçeri DD, iç kontroün etkiniğini değerendirirken, İD nin çaışmaarına erişebiir ve bunardan yararanabiir İD, denetçier tarafından kuanıan sistemere iişkin DD ye bigi sağar DD, iç denetimi deneteyip değerendirme ve buguarını raporama yetkisine sahiptir DD ve İD başkanarı yıda birkaç kez bir araya geir Mata örneğinin kendine özgü bir durumu vardır. DD Başkanı İD tarafından inceeme veya diğer öze denetimerin yapımasını isteyebiir. 87

90 Etkii işbiriği yapıarı? Bazı örneker principay financed by the EU Hoanda. Resmi ve resmi omayan Mata ya benzer, ancak Yıık mai denetim ve uygunuk denetimi raporarı DD ye gönderiir, DD bunardan denetimerinde yararanabiir. Ya da gereki gördüğü ek denetimeri gerçekeştirebiir İD üst yöneticierinin ayık topantıarına DD dineyici oarak katıır. Diyaog ve işbiriğinin önünü açar Denetim poitikaarı hakkında DD Başkanı ve Maiye Bakanı ayık istişareer yapar (standartar, mai bigierin sunuması, vs.) Etkii işbiriği yapıarı? Bazı örneker principay financed by the EU Bireşik Kraık. Resmi ve resmi omayan Mata gibi, ancak Denetim kapsamının en uygun hae getirimesi ve denetenen kurumdaki denetim yükünün hafifetimesi için DD ve İD stratejierini, panarını ve çaışma usuerini payaşarak işbiriği yapmaya teşvik ediir. 88

91 Etkii işbiriği yapıarı? Bazı örneker principay financed by the EU Litvanya. Resmi ve resmi omayan Mata gibi, ancak İşerin tekrarından kaçınmak için, bir kamu kurumunda denetim yapan diğer denetçiere İD faaiyeteri hakkında bigi veriir ve faaiyeterin eşgüdümü sağanır DD, diğer kurumara, şirketere ve İD birimeriye işbiriği yapar DD ve İD, denetim deneyimerini payaşarak, denetim yöntemerini geiştirerek ve denetim kaite güvence sistemeri geiştirerek birbirini desteker DD ve Merkezi Uyumaştırma Birimi denetçier için eğitimerin hazıranması ve düzenenmesi aanında işbiriği yapar DD ve Merkezi Uyumaştırma Birimi, Mecis teki daimi Denetim Komisyonu ie ortak topantıara davet ediir Öğrenien derser principay financed by the EU Tarafardan biri işbiriğinin getirdiği yarararı tam oarak göremediği taktirde, ortak iradenin ve çıkarın ouşturuması zordur Aynı zoruk, işbiriğinin dış taepere (Mecis, Hükümet, Denetenener) destekenmediği durumarda da yaşanır İD ve Mai Teftiş arasındaki iişkiyi ve sınırarı beirememek büyük bir hataydı. İD ve DD arasında gerçek anamda ik ve şimdi resmi hae gemiş iişkinin başaması, topumun tüm sektörerinden mai kontroörer ve denetçier için eğitim programarı ouşturmaya yöneik resmi omayan ağın kuruması sayesinde gerçekeşti 89

92 ve bir de ön sonuç principay financed by the EU DD ve İD arasında işbiriği ve koordinasyon için etkii bir yapı Bütün kurumara / bieşenere iyi tanımanmış roer ve yetkier verir Herkes için faydaıdır Meseki konuarda işbiriğini ve bigi payaşımını teşvik eder (denetim yöntemeri, eğitim programarının ve müfredatarının tasaranması, iç denetimin üst yöneticiye tanıtıması, Sayıştay ie iişkier ve süreki irtibatın kuruması, vs.) Kamu sektöründeki DD ve İD nin ötesine gider Mecis ve Hükümet tarafından destekenir 90

93 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı What is an effective structure for cooperation? Kje Larsson, SIGMA expert. Former Auditor Genera of Sweden and Former Member of the Internationa Audit and Assurance Standards Board Outine of the presentation: 1. Overview of structures used within EU27 2. Country exampes and exampes of forma and informa soutions 3. Lessons earnt and a preiminary concusion. 1. Overview of structures used within EU27 This presentation wi use exampes from the 27 Member States of the EU to discuss different types of institutiona soutions in order to arrange good and effective cooperation and coaboration between externa (EA) and interna (IA) pubic sector audit. The information on the country exampes come party from different studies carried out by SIGMA but aso from interviews with some peope with direct knowedge of EA and IA in the countries. For more information on the current situation of Pubic Interna Contro in the EU 27, incuding how EA and IA work and cooperate, pease note the European Commission wi soon reease a book with contributions on the matter from each of the 27 Members (European Commission: Compendium of the pubic interna contro systems in the EU Member States 2012). The presentation wi first give an indication of the current status of cooperation between EA and IA. This incudes how many countries out of the 27 have an institutionaised IA in pace, the varied coverage of the pubic sector the IA structures have, and the varied type of audit and consutancies done. It is then noted that a cear majority of the countries have specific arrangements - usuay forma but reguary aso with informay decided additiona components - in pace in order to estabish a certain eve of cooperation or coordination of audit activities between the institutions. The cooperation aso incudes pubic financia controers or Financia Inspection entities in a few instances. Sometimes it even goes beyond the pubic sector and incudes private sector auditors and controers. The initiative to organise cooperation between EA and IA usuay seems to have come from the EA or, when it exists, a Centra Harmonisation entity at some eve of government. The common obigation for EA to audit the interna contro systems and, in connection to that, aso evauate and audit the IA function and report its findings to Pariament stays, it seems, the same, irrespective of the cooperation arrangements in pace. 2. Country exampes and exampes of forma and informa soutions One exampe of no cooperation and four country exampes of more or ess ambitious cooperation arrangements is presented. Additiona exampes wi aso be mentioned in other 91

94 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı presentations at this Conference. It is cear from the exampes that there exists no one soution for how to arrange an effective structure of cooperation between EA and IA. A iving and effective cooperation is dependent on many different factors (e.g. overa set up of the PIC, reationship between institutions and interest and wiingness of persons invoved) that the chosen structure must take into account. However, the exampes presented wi give some vauabe indications of what might be crucia factors for achieving effective cooperation. 3. Lessons earnt and a preiminary concusion The presentation concudes by referring to some of the essons earnt during the preparation of this part of the conference and by presenting five preiminary concusions for discussion on what may characterise an effective structure for cooperation and coordination between EA and IA. An effective structure for cooperation and coordination between EA and IA: 1. Gives a institutions / components a we defined roe and mandate 2. Creates benefits for a 3. Encourages initiatives to cooperate and exchange views on professiona matters (audit methods, design of training programs and their curricua, promotion of interna audit to senior management, buid reationships and continue iaison with the Court of Accounts to hep promote interna contro systems etc.) 4. Goes beyond pubic sector EA and IA 5. Has the support of Pariament and Government 92

95 principay financed by the EU CONFERENCE ON COOPERATION BETWEEN INTERNAL AND EXTERNAL AUDIT IN PUBLIC SECTOR ANKARA DECEMBER 2011 Effective structures Kje Larsson, SIGMA Expert Former Auditor Genera of Sweden. Former Member of the Internationa Auditing and Assurance Standards Board Effective structures for cooperation? principay financed by the EU Outine Overview of structures used within EU 27 Country exampes and exampes of forma and informa soutions Lessons earnt and a preiminary concusion 93

96 Effective structures for cooperation? Overview of structures EU 27 principay financed by the EU Out of 27 Member States 23 have (some) pubic sector IA. Three without are preparing for IA IA coverage of the pubic sector varies consideraby About 20 of the 23 have (some) arrangements in pace for cooperation / coordination between EA and IA Most are based on forma arrangements Severa aso have additiona informa arrangements Effective structures for cooperation? Overview of structures EU 27 principay financed by the EU Informa arrangements incude sometimes financia inspectors / controers and aso auditors / controers from the private sector (esp. training) The EA or a Centra Harmonization Unit has usuay taken the initiative to estabish the cooperation The EA aways seems to have the possibiity to audit and evauate IA the same way it audits other pubic entities. And to report its findings to Pariament 94

97 Effective structures for cooperation? Some exampes principay financed by the EU Germany There is no reationship between EA and IA The purpose of IA is to support management The EA carries out its audits independenty to the interna audit units As a rue the EA has no knowedge of the resuts of the IA work Effective structures for cooperation? Some exampes principay financed by the EU Mata. A forma working reationship, typica for severa The EA has access to and can use the work of IA when evauating effectiveness of interna contro IA provides the EA with information on systems used by auditees. And with its approved annua audit pan The EA is in a position to audit and evauate IA. And to report its findings Heads of EA and IA meet a few times a year A unique aspect of this Matese working reationship is that the Head of EA may request investigations or other specia audits to be done by the IA 95

98 Effective structures for cooperation? Some exampes principay financed by the EU Netherands. Forma and informa Like Mata but aso Annua financia and compiance reports sent to EA which then may use them in its audits. Or make any suppementary audits it deems necessary EA participate as istener in monthy meetings of the IA top managers. Stimuates diaogue and cooperation Monthy consutations, Head of EA and Minister of Finance, on audit poicy matters (standards, presentation of financia information etc.) Effective structures for cooperation? Some exampes principay financed by the EU United Kingdom. Forma and informa Like Mata but aso EA and IA are encouraged to cooperate by sharing strategies, pans and working practices in order to optimise the audit coverage and reduce the audit burden on the audited organisation 96

99 Effective structures for cooperation? Some exampes principay financed by the EU Lithuania. Forma and informa Like Mata but aso Activities of the IA sha be co-ordinated and information exchanged with any other auditors performing audits in a pubic entity in order to avoid dupication of work The EA sha coaborate with other audit institutions, enterprises and IA units The EA and IA support each other by sharing audit experiences, improving audit methodoogies, deveoping audit quaity assurance systems The EA and the Centra Harmonisation Unit cooperate on deveoping and deivering training for auditors The EA and Centra Harmonisation Unit are invited to joint meetings with the standing Pariament Audit Committee Lessons earnt principay financed by the EU It is difficut to create a common wi and interest to cooperate if the benefits for some of the participating institutions are uncear And if there is no cear externa demand for our cooperation (from Pariament, Government, Auditees) It was a big mistake not to carify the reationship and borders between IA and Financia Inspection The informa network set up for deveoping training programmes for financia controers and auditors from a sectors of society was what started the first rea and now officia cooperation (IA and EA) 97

100 and a preiminary concusion principay financed by the EU An effective structure for cooperation and coordination between EA and IA Gives a institutions / components a we defined roe and mandate Creates benefits for a Encourages initiatives to cooperate and exchange views on professiona matters (audit methods, design of training programs and their curricua, promotion of interna audit to senior management, buid reationship and continuous iaison with the Court of Accounts, etc.) Goes beyond pubic sector EA and IA Has the support of Pariament and Government 98

101 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Metodoojik Açıdan Kamu Sektöründe İç ve Dış Denetim İşbiriği Dr. Vojko Anton ANTONCIC, SIGMA Uzmanı, Avrupa Sayıştayı Eski Üyesi 13 Araık

102 principay financed by the EU Kamu Sektöründe İç ve Dış Denetim Arasındaki İişki İç Denetçierin Çaışmaarından Yararanmaya İişkin Yöntemse bir Unsur Dr. Vojko Anton Antoncic, SIGMA Uzmanı, Avrupa Sayıştayı eski Üyesi Giriş Niyetine principay financed by the EU Bizer: mai denetim, uygunuk denetimi ve performans denetimi arasında ayrım yapmaya aışkınız Aşağıdakier mai denetim ie uygunuk denetimi için geçeridir. Parasa hata mai taboarda yanış beyan düzensiz mai işem 100

103 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU ISA 610 & ISSAI 1610 : Dış denetçi, iç denetçierin spesifik çaışmaarından yararanıp yararanmayacağına ve hangi öçüde yararanacağına karar verir. Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 101

104 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Doğru omayan denetim sonucu riski : H 0 nin doğru omayan bir şekide reddedimesi riski H 0 nin doğru omayan bir şekide kabu edimesi riski Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Doğru omayan denetim sonucu riski: H 0 nin doğru omayan bir şekide reddedimesi riski (afa riski) H 0 nin doğru omayan bir şekide kabu edimesi riski 102

105 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Doğru omayan denetim sonucu riski : H 0 nin doğru omayan bir şekide reddedimesi riski (afa riski) H 0 nin doğru omayan bir şekide kabu edimesi riski (beta riski) Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Doğru omayan denetim sonucu riski : H 0 nin doğru omayan bir şekide reddedimesi riski (afa riski) H 0 nin doğru omayan bir şekide kabu edimesi riski (beta riski) 103

106 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Maku güvence Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Maku güvence = En az yüzde 95 ik güvence Üç kaynaktan ouşur: doğa güvence, kontro güvencesi ve maddi doğruuk güvencesi. 104

107 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Denetim güvence modei T = 1 (1 I)(1 C)(1 S) Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. ISA 610: İç denetim, kuruma bir hizmet birimi oarak kuruan ya da bir hizmet oarak sunuan bir değerendirme faaiyetidir. İşeveri arasında, başka göreverin yanı sıra, iç kontroün yeteriiği ve etkiniğini inceeme, değerendirme ve izeme de yer aır. 105

108 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. Böyece, ISA 610 gereğince oduğu gibi, eğer dış denetçi, iç denetçierin çaışmaarının dikkate aınacak geçeriikte oma şartını karşıadığı sonucuna varırsa o zaman, Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. denetenecek kurumun kontroerinden ne kadar güvence aınabieceğini değerendirmede, dış denetçi, iç denetçinin kontroer üzerinde yaptığı inceemeeri esas aabiir. 106

109 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. ISA 610: İç denetim fonksiyonuna iişkin faaiyeter arasında kanunara, yönetmeikere ve diğer dış gerekiikerin yanı sıra yönetim poitikaarı ie yönergeere ve diğer iç gerekiikere uygunuğun inceenmesi de yer aabiir. Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H 0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. İç denetçierin dış ve iç düzeneme gerekiikerine uygunuğu inceemesi, dört bieşenden ouşan bir güvence modeinin ouşturuması ie birikte ee aınabiir: T = 1 (1 I)(1 C 1 )(1 C 2 )(1 S) 107

110 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. H0 'nun doğru omayan kabuü 17 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. H0 'nun doğru omayan kabuü Denetçinin ses çıkarmaması

111 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU H0 : Hesaptaki parasa hata önemi DEĞİL. H0 'nun doğru omayan kabuü Denetçinin ses çıkarmaması H0 'nun doğru omayan reddi Denetçi despotuğu 19 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU Prem Sikka (Accounting, Organization and Society; 2007): "Büyük Britanya, ABD, Amanya, İzanda, Hoanda, Fransa veya İsviçre'de stres atındaki mai kuruuşar, sıkıntıı mai dönemin beyanından hemen önce yayınanan mai taboarına iişkin oumu görüş adı."

112 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU Avrupa Komisyonu (Avrupa finans sektöründe daha çok sorumuuk ve rekabetçiiğe doğru): "Denetçierden sağam raporu adıktan sonra birçok banka arasında büyük çapı zarararı oduğunu beyan etti." 21 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU Kamu sektörü iç denetçieri : Öze sektördeki denetçierin yaşadığına benzer bir bağımsızık eksikiği sorunu yaşıyorar

113 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU Kamu sektöründeki dış denetçier: denetçierin bağımsızığı açısından, öze sektördeki mesektaşarına göre daha iti durumdaar denetim standartarından da bağımsız denetim etkiniğinin eeştiri miktarına göre öçüdüğünü düşünme eğiimindeer Böye bir anayış, az miktarda yöntemse araça bireştiğinde, denetçi despotuğu koayca ortaya çıkabiir. 23 Yöntemse bir Unsur principay financed by the EU Daha önce beirtien yöntemse koşuar atında, iç denetim ve dış denetim arasındaki işbiriği: iç denetçiyi sessiz kamaktan dış denetçiyi de despotuktan kurtarabiir

114 Verimiik Konusu principay financed by the EU Kontroer ve denetimerin bir maiyeti vardır! Kamuda hesap verebiiriği sağayan bir sistemin tasaranması, kuruması ve uyguanması sırasında en uygun kontro maiyeti kavramını akın bir köşesinde buundurmak iyidir (beki de gerekidir). 25 Verimiik Konusu principay financed by the EU Bir hesaba iişkin kontro maiyeti ie hesaptaki topam hata arasında aşağıdaki şekide bir iişki vardır: Diğer her şey eşit oduğunda, kontro maiyeti arttıkça hesaptaki topam hata azaır. Kontro maiyetinde bir birimik artışın neden oduğu topam hatadaki azamaya marjina kontro faydası denir

115 Verimiik konusu principay financed by the EU Görünüşe göre kontro maiyeti ie bir hesaptaki topam hata arasındaki iişkide bir çeşit azaan getirier kanunu geçeri. Yani, diğer herşey eşit oduğunda, kontro maiyeti arttıkça kontroerden ede edien marjina fayda azaır. 27 Verimiik Konusu principay financed by the EU Buna göre, beiri bir miktarda bir kontro maiyeti vardır, buna A miktarı diyeim, bu durumda aşağıdaki ifade geçeri our: kontro maiyeti A miktarından daha az oana kadar, kontro maiyetindeki artış topam hatada buna karşıık geen azamadan küçüktür;

116 Verimiik Konusu principay financed by the EU ve kontro maiyeti A miktarını geçtiği zaman, kontro maiyetinde meydana geecek artış bunun sonucunda topam hatada meydana geecek azamadan büyük oacaktır. Buna göre, kontro maiyetinin A miktarı optimum kontro maiyeti oarak kabu ediebiir. 29 Verimiik Konusu principay financed by the EU Optimum kontro maiyetindeki topam hata yine de odukça yüksek oabiir. Ancak, ne kadar yüksek oursa osun, toere ediemeyecek kadar yüksek osa bie, kontro maiyetini optimum değerinin üstüne çıkarmak akıcı değidir

117 Verimiik Konusu principay financed by the EU Örneğin, topam hata miktarını beki Euro azatmak için kontro maiyetini Euro arttırmayı hakı çıkarmak zordur. Geneike, kontro maiyetindeki bir artışı, topam hatada karşıık geen azamadan düşük oduğu sürece, hakı çıkarmak zordur. 31 Verimiik Konusu principay financed by the EU Bu nedene, eğer kamu kaynakarı tarafından finanse edien bir program için optimum kontro maiyetindeki topam hata miktarı toere ediemeyecek kadar yüksekse, bunun çözümü başka hiçbir şeyi değiştirmeden kontro harcamaarını arttırmak değidir. Bunun yerine, söz konusu programdan sorumu kurumun, igii program için ouşturumuş oan rejimi gözden geçirmesi gerekir

118 principay financed by the EU Reationship between Interna and Externa Audit in Pubic Sector A Methodoogica Aspect of Using the Work of Interna Auditors principay financed by the EU In Pace of an Introduction We are accustomed to distinguishing: financia audit; compiance audit; and performance audit What foows appies to financia and compiance audit. Monetary error misstatement in the financia statements irreguar financia transaction 116

119 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect ISA 610 & ISSAI 1610 : The externa auditor sha determine whether, and to what extent, to use specific work of the interna auditors. principay financed by the EU H 0 A Methodoogica Aspect 117

120 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Risk of incorrect audit concusion: risk of incorrect rejection of H 0 risk of incorrect acceptance of H 0 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Risk of incorrect audit concusion: risk of incorrect rejection of H 0 (the apha risk) risk of incorrect acceptance of H 0 118

121 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Risk of incorrect audit concusion: risk of incorrect rejection of H 0 (the apha risk) risk of incorrect acceptance of H 0 (the beta risk) A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Risk of incorrect audit concusion: risk of incorrect rejection of H 0 (the apha risk) risk of incorrect acceptance of H 0 (the beta risk) 119

122 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Reasonabe assurance A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Reasonabe assurance = Assurance of at east 95 per cent Buit up from three sources: inherent assurance; contros assurance; and substantive assurance. 120

123 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Audit assurance mode T = 1 (1 I)(1 C)(1 S) A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. ISA 610: Interna audit is an appraisa activity estabished or provided as a service to the entity. Its functions incude, amongst other things, examining, evauating and monitoring the adequacy and effectiveness of interna contro. 121

124 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Thus, if, as required by ISA 610, the externa auditor comes to a concusion that the work of the interna auditors meets the vaidity condition for being taken into account, then, A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. in assessing how much assurance can be derived from the contros of the entity to be audited, the externa auditor can draw on the interna auditor's examination of the contros. 122

125 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. ISA 610: The activities of the interna audit function may incude aso review of compiance with aws, reguations and other externa requirements, and with management poicies and directives and other interna requirements. principay financed by the EU A Methodoogica Aspect H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. The interna auditors' review of compiance with externa and interna reguatory requirements can be taken into account by setting up a four component assurance mode: T = 1 (1 I)(1 C 1 )(1 C 2 )(1 S) 123

126 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Incorrect acceptance of H 0 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Incorrect acceptance of H 0 Auditor sience 124

127 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU H 0 : The monetary error in the account is NOT materia. Incorrect acceptance of H 0 Auditor sience Incorrect rejection of H 0 Auditor tyranny A Methodoogica Aspect principay financed by the EU Prem Sikka (Accounting, Organization and Society; 2007): "The distressed financia enterprises, whether in the UK, USA, Germany, Iceand, the Netherands, France or Switzerand, received unquaified audit opinions on their financia statements pubished immediatey prior to the pubic decaration of financia difficuties." 125

128 principay financed by the EU A Methodoogica Aspect The European Commission (Towards more responsibiity and competitiveness in the European financia sector): "Severa banks announced huge osses between 2007 and 2009 after being given a cean bi of heath from auditors." principay financed by the EU A Methodoogica Aspect The interna auditors in the pubic sector: They seem to suffer from a simiar ack of independence as the auditors in the private sector

129 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU The externa auditors in the pubic sector: with respect to auditor independence are better off than their coeagues in the private sector independent aso from the standards on auditing prone to beieve that the amount of criticism measures audit efficiency Such a beief in combination with modest methodoogica toos can easiy give rise to the auditor tyranny. 23 A Methodoogica Aspect principay financed by the EU Subject to the methodoogica conditions mentioned earier, cooperation between the interna and the externa auditors in the pubic sector can keep: the interna audit above sience and the externa audit beow tyranny. 127

130 The Issue of Efficiency principay financed by the EU Contros and audits cost money! In designing, buiding and impementing a pubic accountabiity ensuring system, it is good not to say necessary to have in mind the notion of optimum contro cost. The Issue of Efficiency principay financed by the EU There is a reationship between contro cost and tota error in an account. The reationship seems to be of the foowing form: A ese being equa, as the contro cost increases the tota error in the account decreases. The decrease in the tota error resuting from a unit increase in the contro cost is caed the margina benefit from contros. 128

131 The Issue of Efficiency principay financed by the EU It appears that a kind of the aw of diminishing returns hods for the reationship between contro cost and tota error in an account. Namey, a other things being equa, as the contro cost increases the margina benefit from contros decreases. The Issue of Efficiency principay financed by the EU Thus, there appears to be an amount of contro cost, et us ca it the amount A, such that the foowing hods: unti the contro cost is beow the amount A, an increase in the contro cost is smaer than the corresponding decrease in the tota error; 129

132 The Issue of Efficiency principay financed by the EU and once the contro cost exceeds the amount A, a further increase in the contro cost is greater than the resuting decrease in the tota error. Accordingy, the amount A of the contro cost can be regarded as an optimum contro cost. The Issue of Efficiency principay financed by the EU The tota error at the optimum contro cost may sti be rather high. Yet, irrespective of how high it is, and even if it is too high to be toerabe, it is not rationa to increase the contro cost beyond its optimum vaue. 130

133 The Issue of Efficiency principay financed by the EU For exampe, it is difficut to justify an increase in contro cost by euro in order to reduce the tota error by perhaps euro. In genera, it is difficut to justify an increase in contro cost if it is greater than the corresponding decrease in tota error. The Issue of Efficiency principay financed by the EU Thus, if for a programme financed by a pubic fund the tota error at the optimum contro cost turns out to be intoeraby high, the soution is not in spending more on contros whie keeping everything ese basicay unchanged. Instead, the authority responsibe for such a programme shoud carry out a review of the reguatory regime estabished for the programme concerned. 131

134 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Denetimin Pananması, Uyguanması, Sonuçarının Raporanması ve İzenmesi Konusunda İç Denetim ve Dış Denetim Arasında İşbiriği ve Koordinasyon: Gerçekte nası işemektedir? José Viegas RIBEIRO, Portekiz Maiye Bakanığı 14 Araık

135 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Denetimin Pananması, Uyguanması, Sonuçarının Raporanması ve İzenmesi Konusunda İç Denetim ve Dış Denetim Arasında İşbiriği ve Koordinasyon José Viegas Ribeiro, Portekiz Maiye Bakanığı, Maiye Teftiş Kuruu Başkan Yardımcısı Sunum panı: 1. Portekiz iç denetim sistemi 2. Dış denetime koordinasyonun sağanması için Portekiz iç denetim sisteminde yapıan düzenemeer 3. Portekiz iç denetim sistemi ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon gerçekte nası işiyor? Uyguama örnekeri 4. Portekiz iç denetim sistemi ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon bir güven ouşturma faaiyeti ve vergi mükeeferinin parasının korunması ve itibara iişkin bir husus 5. Sonuçar 1. Portekiz iç denetim sistemi Kamu hizmetini daha esnek ve sorumu kımak, kamu maiyesinin uzun vadede sürdürüebiiriğini arttırmak amacıya Portekiz hükümeti tarafından kamu sektöründe teşkiat düzenemeerini kapsayan bir reform başatımıştır. İç denetimin geiştirimesi de bu reform dâhiinde ee aınmıştır. Bu bağamda ve geniş çapı bu yeniden düzeneme kapsamında, igii tüm mevzuata ve usuere uygunuğun izenmesi ve sağanması, kamu varıkarının ve yükümüükerinin değerinin korunması, mevcut kaynakarın sağam mai yönetim ikeerine uygun bir şekide, ekonomik, etkin ve etkii kuanımının temin edimesi ve aynı zamanda poitika hedeferine, önceikerine ve amaçarına uaşmak üzere atıan adımarın izenmesi ve başarıya uaşmasının sağanması amacıya iç kontroe iişkin bir reform da başatımıştır. Portekiz de kamu iç mai kontro sisteminin geişimi, yukarıda sözü geçen reformar ışığında değerendiriip anaşımaıdır. Bu bağamda ve hükümetin yönetim poitikasına getirien gene iyieştirmeere parae oarak, Portekiz hükümeti bir iç denetim işevi de geiştirmeye karar verdi. Portekiz İç Denetim Sistemi resmi oarak Haziran 1998 tarihi bir kanun ie yeniden yapıandırıdı ve denetim üç seviyeye ayrıdı: Maiye Teftiş Kuruu tarafından bütün kamu idaresini kapsayacak şekide gerçekeştirien stratejik seviye; Harcamacı bakanıkarda iç denetim birimeri tarafından gerçekeştirien bakanık seviyesi ve Münferit harcama merkezerinde gerçekeştirien operasyone seviye. 133

136 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Maiye Teftiş Kuruunun stratejik koordinasyon ve ağ ouşturma roü, aşağıdaki bege ve eyemerin hazıranması ve geiştirimesini kapsar: Poitika begesi (sistemin geiştirimesine yöneik stratejik bege), İç Denetim Birimeri ie düzeni topantıar, İç brifinger, Denetim döngüsünün izenmesi denetim panının koordinasyonu, denetim panının uyguanışının takibi/izenmesi ve Hükümete raporama dahi, Denetim standartarı, Denetçierin hizmet içi ve uyguama sırasında eğitimeri, Bütün Hükümet geneinde iç denetimin tutarı bir işeyişinin sağanması için denetim rehberi ve bir risk değerendirme poitikası ve tabosunun ouşturuması, Raporama araçarı ve şabonarı, Aynı görevi yapanar arasında yöntemerin payaşıması, Eğitim poitikası, Yardım masası işevi, Sistemin koordinasyonunu sağama görevine sahip oan Maiye Teftiş Kuruu/Merkezi Uyumaştırma Birimi (MUB), sistemin güçendirimesi ve iç denetim birimerinin kapasiteerinin arttırıması amacıya, iç denetim sisteminin işeyişine yöneik bütüneştirimiş bir denetim stratejisinin kabu edimesinin tekif edidiği ve Koordinasyon Komitesi tarafından onayanan bir poitika begesi hazıradı. Bütüneştirimiş denetim stratejisinin uyguanması için aşağıdaki unsurarın yo gösterici oacağını düşünüyoruz: MUB un stratejik koordinasyon ve ağ ouşturma görevi Denetim Poitikası Denetim Rehberi Risk Değerendirme Çerçevesi Orta Vadei koordinei Denetim Panı (3 yıık) Yıık Denetim Panı SiAudit (yıık panama sürecinden uyguama ve denetim raporunun hazıranması aşamasına kadar başıca buguar, sonuçar ve önerier de dahi omak üzere denetim döngüsünü izemek için kuanıan bigi sistemi). Kanuna ayrıca sistemi yönetmesi ve sistemin stratejik gündemini beiremesi için Maiye Bakanığı MUB Başkanının başkanık yaptığı bir İç Denetim Koordinasyon Komitesi kurumuştur. Konseyin üyeeri sayısı 15 oan diğer harcamacı bakanıkarın iç denetim birim başkanarından ouşur. Bu bağamda Koordinasyon Komitesi sistemin eşgüdümünün sağanması ve ağ ouşturma işevinin yerine getirimesi açısından önemi bir ouşumdur. Komite denetim sistemi ve eğitim panına iişkin için stratejik taimatar beirer, yıık denetim panarının koordinasyonunu sağar ve denetim faaiyeteri için uygun standartar beirer. İç ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyona geince, işbiriği gündeminin kiit konu başıkarına düzeni yapıan topantıar sırasında İç Denetim Koordinasyon 134

137 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Komitesi Başkanı (Maiye Bakanığı MUB Başkanı) ve dış denetim organının başkanı karar verir. Ayrıca, işbiriği gündemi ne katkı sağamak için Teknik Komite çaışmaarının sonuçarından ortaya çıkan da tekifer değerendiriir. Bu topantıarın bazıarına dış denetim organının katıdığını beirtmek de önemidir. 2. Dış denetime koordinasyonun sağanması için Portekiz iç denetim sisteminde yapıan düzenemeer Koordinasyon Komitesinin bir diğer önemi sorumuuğu, Komite topantıarına katımak üzere davet edien (Portekiz dış denetim organı) Sayıştay ie gene eşgüdümün sağanmasıdır. Koordinasyon Komitesi stratejik taimatarının geiştirmesi için ayrıca dört teknik komite de kurumuştur. Teknik seviyede işeyiş gösteren bu teknik komiteer, Koordinasyon Komitesinin günük işerini yerine getirmeke sorumudur. Şu anda işer durumda dört teknik komite buunmaktadır: Panama & İzeme Komitesi Eğitim Komitesi Yöntemer Komitesi Değerendirme Komitesi Panama ve İzeme Komitesinin gündemi esasen Hükümete ve Mecise sunuacak (risk değerendirmesine dayanan) yıık denetim panama sürecinin eşgüdümü, Sayıştay ie denetim panarının payaşıması, yıık denetim panının uyguamasının (üç ayık dönemere) izenmesi ve Hükümete ve ayrıca Mecise yıık raporamadan ouşmaktadır. Yıık denetim panı uyguamasının üç ayık dönemere izenmesi, harcamacı bakanıarda denetim panının nası uyguandığına dair gerçek durum hakkında bigi amak ve aynı kurumda aynı zamanda denetim çaışmaarının tekrarından kaçınıması için yapıan denetimer hakkında dış denetim organını bigiendirmek için önemi bir araçtır. Aynı zamanda dış denetim organı, tamamanmış veya haa devam eden denetimere igii doğru ve günceenmiş bigier aır, bu sayede kendi çaışmaarını panarken bu bigierden de yararanmış our. Eğitim Komitesi, persone poitikasının stratejik koordinasyonu için poitika ve tedbir tekiferinde buunmak (örneğin, yetkinik ve becerierin tanımanması), eğitim ihtiyaçarını ve (hizmet içi eğitim de dahi omak üzere) spesifik eğitim faaiyeterini koordine etmekten sorumudur). Bu komite aynı zamanda uzun vadei eğitim panının ve yıık eğitim panının hazıranmasından ve devet denetçieri için ortak eğitim programarının düzenenmesinden de sorumudur (bu ortak eğitimer dış denetçieri de kapsar Sayıştay bu topantıara katıarak bu ağ ouşturma faaiyeterini yakından takip eder). 135

138 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Eğitim Komitesi ayrıca müfredatı düzener ve onay için Koordinasyon Komitesine önerir. Portekiz Uusa Eğitim Ajansı ie yakın işbiriği yaparak bu eğitimer için ojistik ayaramaarı yapmaktan da sorumudur. Yöntemer Komitesi bütün iç denetim birimerinin işeyişine yardımcı omak üzere teknik yardım masası ve standart beireyici oarak işev gösterir (bu görev Komitenin daimi görevi oarak kabu edimektedir), komite ayrıca iyi uyguamaarın payaşıması, genei igiendiren konuarda özeike dış denetim organı ie tartışma/görüşmeerin yapımasını sağar. Bu görüşmeer dış denetim organının temsicierinin de katıdığı Yöntemer Komitesinin topantıarı sırasında yapıabieceği gibi iç ve dış denetim yapıarının üst yöneticierinin bir araya gediği düzeni ikii topantıarda da yapıabiir. 3. Portekiz iç denetim sistemi ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon gerçekte nası işiyor? Uyguama örnekeri Portekiz de iç ve dış denetim arasındaki işbiriği ve koordinasyona yöneik yukarıda beirtien kurumsa çerçeve kapsamında iki yapı arasındaki etkii işbiriği örnekerinden bazıarı şunardır: Bir önceki topantıdan geinen noktaya kadar işbiriği aanındaki ieremeyi raporamak ve geecekte işbiriği yapıabiecek konuarı beiremek için düzeni topantıar. Oası işbiriği aanarının beirenmesi için yöneticier ve çaışanarı hedefeyen ortak seminerer ve çaıştayar (örn: Maiye Bakanığı iç denetim MUB ve dış denetim merciinin ortak düzenedi kamu aımarının denetimi semineri) düzeneyerek, İç Denetim ve Dış Denetimin roerinin ve gerektirdikerinin iki tarafça da net bir şekide anaşımasını sağayacak yönetim taahhüdü Ortak eğitim etkinikeri ve vaka çaışmaarı da dâhi eğitim materyaerinin payaşıması youya işbiriği (dış denetim personei iç denetim eğitimi programarına katıır, bu eğitim müfredatının hazıranması sırasında dış denetim organından görüş aınır) Denetim yöntemeri hakkında işbiriği ve akran görüş payaşımarı (denetim rehbererinin ve diğer denetim araçarının, örneğin Yöntemer Komitesi topantıarında payaşıması) Denetim panarının payaşıması sayesinde denetim panamasının daha iyi koordine edimesiye denetim faaiyetinin koordinasyonu Denetim panının uyguanması hakkında üç ayda bir bigiendirme (aynı kurumda yapıan denetim çaışmaarının tekrarını/çakışmasını engeemek amacını da taşımaktadır) 136

139 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Denetim sonuçarının üç ayda bir payaşıması kiit buguar, sonuçar ve önerier (böyece hem iç denetim hem de dış denetim bu bigierden gerektiğinde yararanabiir) Sonuç oarak da denetimin gereksiz tekrarı oasıığının azatıması Yönetime mai sorumuuk ie igii öneride buunuduğunda, denetim buguarının, (İç Denetim sisteminin tamamının temsicisi oan) Maiye Bakanığı/MTK ve Sayıştay tarafından imzaanan öze bir Mutabakat Zaptı uyarınca düzgün bir şabon dâhiinde ietimesi Denetim raporarının payaşıması Denetim hizmeterinin etkiiiğini arttırabiecek şekide denetim önerieri ve önerieri yerine getirimesinin takibi hususarında karşııkı destek (denetim önerierinin ve denetim sonrası sürecin açıkanması, payaşıması ve tartışıması için geneike denetim ekiperinin başarıya teknik düzeyde topantıar yaparak) Karşııkı denetim begeerine erişim sağanması (geneike teknik düzeyde topantıar yaparak) Araştırmak üzere önemi denetim hususarının tespit edimesi (örneğin, ikii topantıar veya Denetim Sistem Panaması ve İzeme Komitesi topantıarı sırasında) Yeni uusararası veya uusa muhasebe veya denetim standartarının ne zaman yayınandığı veya Hükümet tarafından yeni Kanun ve Yönetmeikerin ne zaman çıkarıdığı gibi muhasebe ve denetim aanarındaki soruarın cevapanması 4. Portekiz iç denetim sistemi ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon bir güven ouşturma faaiyeti ve vergi mükeeferinin parasının korunması ve itibar meseesi İç ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyonu sağamanın getireceği avantajar ve iyi yönetişim ve hesap verebiirik uyguamaarını geiştirmek ve iç kontroün ve denetim süreçerini geiştirmenin önemi konusunda yönetim anayışını arttırmak younda bu iki meseğin birbirine karşııkı oarak katkı sağayabieceği hakkında açık ve net bir mutabakat ve ortak anayışa ihtiyaç vardır. Asında önceiki oarak doğru, adi ve sağam bir işbiriği kütürü, karşııkı saygı ve anayışın ouşturuması gerekmektedir. İç ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyonun iki yönü bir süreç oduğu ve iki mesek arasında gerçek bir güven ve saygı ortamı içinde geişmesi gerektiğinin açık bir şekide ortaya koyuması için her iki tarafın da işbiriği ve koordinasyona geecek faydaara sahip çıkması gerekmektedir. 137

140 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Düzgün işeyen koordinasyon sayesinde aynı iş tekraranmayacağından denetçier başa işere yoğunaşabiir, denetenen kurumarın üzerindeki yük de azaır böyece denetimer daha etkin ve verimi hae geir. Mai zorukarın yaşandığı dönemerde vergi mükeeferinin modern Devetin işeyişine güven duymasını sağamak için sağam bir mai yönetim gerekir. Denetim maiyeterinin düşürümesi ve bu sayede vergi mükeeferinin parasının daha iyi korunmasıya, kamu denetçieri iç ve dış denetim işeverinin itibarının da artmasına katkı sağamış our. 5. Sonuçar İç ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyon, bir öğrenme sürecidir ve sağam bir işbiriği kütürüne, açık ietişim yakaşımına, karşııkı saygı ve anayışa doğrudan bağıdır İşbiriği ve koordinasyon odakı bir sistemin etkii işeyişi aynı zamanda bei bir tarihi anda inşa ediebiecek güvene ve istekiiğe de bir şekide bağıdır. Benim baktığım açıdan, karşıaştığımız başıca güçük, kişise görüş ve yorumarın ötesine geçecek nesne, resmi ve kurumsa bir çerçevenin ouşturumasında yatmaktadır. İç ve dış denetim arasında işbiriği ve koordinasyonun devamıığını ve hatta bei anarda paydaşarın sahip oduğu kişise görüşere rağmen güçenmesini sağamak için yukarıda ifade edienerin yerine getirimesi gerekmektedir. 138

141 KAMUDA İÇ VE DIŞ DENETİM ARASINDA İŞBİRLİĞİ KONFERANSI principay financed by the EU ANKARA ARALıK 2011 İç ve dış denetim arasında denetimin pananması, uyguanması, raporama ve takip sürecinde işbiriği ve eşgüdüm. Gerçekte nası işiyor? José Viegas Ribeiro Portekiz Maiye Bakanığı, Maiye Teftiş Kuruu Konu başıkarı principay financed by the EU 1. Portekiz iç denetim sistemi ve dış denetime işbiriğinin arttırıması için nası yönendiridiği 2. İç ve dış denetim arasında işbiriği ve eşgüdüm 139

142 principay financed by the EU 1. Portekiz iç denetim sistemi Gene anamıya iç denetim: principay financed by the EU MYK sistemerinin tutumuuk, verimiik ve etkinik açısından değerendirir İç kontro sistemerinin geiştirimesine katkı sağamak amacıya yönetime raporar ve önerier sunar (işem örnekemerini test ederek bir yetki devri sistemi arar) Teftiş faaiyeteri ie karışmaz, her zaman bağımsızdır ve teftiş faaiyetinin sonuçarını değerendirebiir MYK sistemerinde iyieştirme çaışmaarının uyguanmasında sorumuuk amaz - bu yönetimin sorumuuğudur Etkin, sürece dahi ve kendini adamış bir yönetim yapısı gerektirir Bu nedene iç denetimin nası yararı oabieceğine dair yönetimde farkındaık yaratmak önemidir Son oarak iç denetim bir paradigma değişikiği anamına da geir, bu nedene düşünce yapıarının değiştirimesini ve eğitimi de gerektirir 140

143 İç Denetim Sistemi principay financed by the EU Üç aşamada ouşturuan denetim sistemi stratejik, harcamacı bakanıkar ve operasyone seviye Düzeni topantıar Koordinasyon Komitesi ve teknik komiteer Teknik komiteer Panama & izeme Eğitim Yöntemer Değerendirme Çaıştayar ve resmi omayan topantıar İç Denetim Sistemi dış denetime irtibat ve işbiriği principay financed by the EU İç denetime dahi oan çeşiti kurumar arasında eşgüdüm, başkanığını Maiye Bakanığı İç Denetim birimi oan Maiye Teftiş Kuruu Başkanının yaptığı üst düzey Koordinasyon Komitesi tarafından destekenir; Sayıştay (dış denetim) Koordinasyon Komitesi topantıarına gözemci oarak katıır; Komite, harcamacı bakanıkarın İç Denetim Birim Başkanarından ouşur; Düzeni oarak topanır; Komite stratejik gündemi beirer; Teknik komiteer üç ayda bir topanır 141

144 İç Denetim Sistemi dış denetim ie irtibat ve işbiriği principay financed by the EU Koordinasyon Komitesinin göreveri Denetim sistemi için stratejik taimatar ouşturur; Eğitim panı için stratejik taimatar ouşturur; Yıık denetim panarının eşgüdümünü sağar; Denetim faaiyeteri için uygun standartar beirer; Sayıştay ie gene eşgüdümü teşvik eder/geiştirir (Sayıştay topantıara katımak üzere davet edimektedir); İç Denetim Sistemi Koordinasyon Komitesi /Teknik Komiteer principay financed by the EU Komitenin günük işerinin yürütümesini sağamak için teknik komiteer de kurumuştur Panama ve İzeme Komitesi Eğitim Komitesi Yöntemer Komitesi Değerendirme Komitesi 142

145 İç Denetim Sistemi teknik komiteer ve dış denetim ie işbiriği principay financed by the EU Panama ve İzeme Komitesi Stratejik panama; (Risk değerendirmesine dayanan) yıık pan Maiye Bakanığı ve Mecise sunuur (Dış Denetime bigi amaçı gönderiir); Sayıştay ie denetim panarı değişimi yapıır; Denetim panarının uyguanışının izenmesi (üç ayık dönemere) Dış Denetime bigi amaçı gönderiir; Raporama Maiye Bakanığı ve Mecise yıık rapor (Dış Denetime bigi amaçı gönderiir) (sonuç oarak Mecis İç Denetim sistemi tarafından 2, dış denetçi tarafından da 2 denetimin yapımasını isteyebiir) İç Denetim Sistemi teknik komiteer ve dış denetim ie işbiriği principay financed by the EU Eğitim Komitesi Persone poitikasının stratejik oarak koordinasyonu (örn. Yetkinik profierinin ve becerierin tanımanması); Eğitim ihtiyaçarının ve eğitim faaiyeterinin stratejik koordinasyonu (hizmet içi eğitim dahi); Uzun vadei eğitim panı ve yıık eğitim panının hazıranması; Devet denetçieri için ortak eğitim (dış denetçier dahi Sayıştay da bu topantıara katıır ve bu ağ ouşturma faaiyeti ie yakından igiidir) 143

146 İç Denetim Sistemi teknik komiteer ve dış denetim ie işbiriği principay financed by the EU Yöntemer Komitesi Teknik yardım masası; İyi uyguamaarın değiş tokuşu (dış denetim kurumuya da); Ortak igi konuarının tartışıması (dış denetim kurumuya da); Standart beireyicier daimi bir görev oarak görüen standartarın ouşturuması; Mesektaşar, diğer komite üyeeri ve dış denetçier ie yöntemerin payaşıması principay financed by the EU 2. İç ve dış denetim arasında işbiriği: Portekiz örneği 144

147 Dış Denetim principay financed by the EU Dış denetim sistemimiz de gözden geçimiştir ve bugün Sayıştay (Portekiz'de dış denetim organı), yönetimin tümünde mai yönetim ve kontro (MYK) sistemerinin doğruanması için harcama sonrası denetim yapar ve yıık devet hesaparı hakkında görüş bidirir Dış kontro organı oarak Sayıştay, Mecise rapor ve hesap verir Portekiz'de İç ve Dış Denetim nası işbiriği yapar principay financed by the EU Düzeni topantıar - bir önceki topantıdan geinen noktaya kadar işbiriği aanındaki ieremeyi raporamak ve geecekte işbiriği yapıabiecek konuarı beiremek için. Oası işbiriği aanarının beirenmesi için yöneticier ve çaışanarı hedefeyen ortak seminerer ve çaıştayar(örn: kamu aımarının denetimi semineri) düzeneyerek, İç Denetim ve Dış Denetimin roerinin ve gerektirdikerinin iki tarafça da net bir şekide anaşımasını sağayacak yönetim taahhüdü Ortak eğitim etkinikeri ve vaka çaışmaarı da dahi eğitim materyaerinin payaşıması youya işbiriği 145

148 Portekiz'de İç ve Dış Denetim nası işbiriği yapar principay financed by the EU Denetim yöntemeri hakkında işbiriği ve akran görüş payaşımarı (denetim rehbererinin ve diğer denetim araçarının payaşıması) Denetim panarının payaşıması sayesinde denetim panamasının daha iyi koordine edimesiye denetim faaiyetinin koordinasyonu Denetim panının uyguanması hakkında üç ayda bir bigiendirme (aynı kurumda yapıan denetim çaışmaarının tekrarını/çakışmasını engeemek amacını da taşımaktadır) Denetim sonuçarının üç ayda bir payaşıması kiit buguar, sonuçar ve önerier Sonuç oarak da denetimin gereksiz tekrarı oasıığının azatıması Portekiz'de İç ve Dış Denetim nası işbiriği yapar principay financed by the EU Yönetime mai sorumuuk ie igii öneride buunuduğunda, denetim buguarının, (İç Denetim sisteminin tamamının temsicisi oan) Maiye Bakanığı/MTK ve Sayıştay tarafından imzaanan öze bir Mutabakat Zaptı uyarınca düzgün bir şabon dahiinde ietimesi Denetim raporarının payaşıması Denetim hizmeterinin etkiiiğini arttırabiecek şekide denetim önerieri ve önerieri yerine getirimesinin takibi hususarında karşııkı destek Karşııkı denetim begeerine erişim sağanması Araştırmak üzere önemi denetim hususarının tespit edimesi Yeni uusararası veya uusa muhasebe veya denetim standartarının ne zaman yayınandığı veya Hükümet tarafından yeni Kanun ve Yönetmeikerin ne zaman çıkarıdığı gibi muhasebe ve denetim aanarındaki soruarın cevapanması 146

149 İç ve Dış Denetim arasında işbiriği kaçınıması gereken risker/sağam işbiriğinin şartarı principay financed by the EU İşbiriğinin faydaarının açık ve net oarak anaşıması ihtiyacı her iki tarafın da göstermesi gereken istek ve taahhüt Karşııkı göreverden kaynakanan giziik ve bağımsızık esasarına saygı Sorumuukarın karıştırıması veya bireştirimesinden kaçınma gereği iki farkı raporama hattı (Hükümet, Mecis) İşbiriğinin iki yönü bir süreç oduğuna dair güvence ihtiyacı mesek mensuparı arasında güven ve saygı şartı Görev ve sorumuukarın karşııkı oarak net bir şekide anaşıması gereği İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği avantajar principay financed by the EU İyi yönetişim ve hesap verebiirik ikeerinin geiştirimesi için karşııkı kabiiyeterin güçendirimesi İç kontroün önemine dair yönetimin anayışının geiştirimesine katkı Risk değerendirmesine dayanan denetim kapsamının iyieştirimesi ve mümkün oduğunca genişetimesi Daha iyi koordine edimiş denetim faaiyeti sayesinde daha etkii ve verimi denetimer (panama, uyguama, raporama ve takibin koordinasyonu) Denetim çaışmaarının gereksiz tekrarı oasıığının azatıması ve denetim kurumunun üzerindeki yükü en aza indirimesi Denetim faaiyetinin maiyetinin azatımasıya vergi mükeeferinin parasının daha iyi korunması ve buna parae oarak iç denetim ve dış denetim işeverinin itibarının yüksetimesi 147

150 İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği bir uyguama örneği taahhüt kontroü principay financed by the EU Etkii bir iç denetim sistemi, taahhüt kontro sistemi de dahi omak üzere iç kontro süreçerinin ve yönetiminin etkiniğinin değerendirimesi ve geiştirimesi için odukça faydaıdır ve Benzer şekide dış denetim, kontro mekanizmaarında sisteme iişkin zayıfıkarın tespit edimesinde ve bunara dair çözüm önerieri getirmede önemi bir ro oynayabiir. [Radev & Khemani, Mai İşer Dairesi, IMF] 148

151 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Cooperation and Coordination between Interna and Externa Audit in Audit Panning, Impementation, Reporting and Foow-up By José Viegas Ribeiro, Deputy Inspector Genera, Ministry of Finance Portuga Outine: 1. Portuguese interna audit system 2. Portuguese interna audit system arrangements for the coordination with the externa audit 3. Cooperation and coordination between the Portuguese interna audit system and the externa audit how does it work in reaity? Practica exampes 4. Cooperation and coordination between the Portuguese interna audit system and the externa audit - a trust buiding exercise and a question of reputation and protection of taxpayers money 5. Concusions 1. Portuguese interna audit system The Portuguese government undertook a reform of the pubic sector organizationa arrangements to make the civi service more fexibe and responsibe and to enhance the ong term sustainabiity of the pubic finances. Incuded in these reforms was the deveopment of interna audit. Accordingy, and in the context of this broader reorganization, the reform of the interna contro was aso deveoped with the aim to monitor and guarantee the compiance with a reevant egisation and procedures and to protect and safeguard the vaue of pubic assets and iabiities, but aso to ensure an economic, efficient and effective use of the avaiabe resources according to the principes of sound financia management as we as to monitor and assure the achievement of poicy aims, priorities, targets and objectives. The deveopment in Portuga of a pubic interna audit system must, of course, be understood in ine with the above mentioned reforms. Accordingy, and in ine with the overa improvements introduced on the government management poicy, the Portuguese government decided to deveop an interna audit function as we. The Portuguese Interna Audit System was formay restructured by a aw of June 1998, and it is divided into three eves of audit: 149

152 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı a strategic eve, carried out by Inspectorate Genera of Finance, the coverage of which encompasses the whoe pubic administration; a ine ministry eve, carried out by the interna audit units of the ine ministries, and an operationa eve, which is carried out at the individua spending centres. The Inspectorate Genera of Finance strategic coordination and networking roe incudes the responsibiity for the preparation and the deveopment of the foowing documents and actions: Poicy paper (strategic document for the systems deveopment); Reguar meetings with Interna Audit Units; Interna briefings Monitoring the audit cyce, incuding the coordination of the annua audit pan, the foow up/monitoring of the audit pan execution and the reporting to Government Audit standards; On job and in house training of auditors Audit manua and a Risk assessment poicy and matrix to assure a coherent execution of the interna audit function amongst a the Government Reporting toos and tempates Sharing methods with peers Training poicy Hep desk function Regarding the functions of the Inspectorate Genera of Finance /Centra Harmonising Unit (CHU) as the system coordinator, Inspectorate Genera of Finance prepared a poicy paper, with a proposa of the adoption of an integrated audit strategy for the functioning of the interna audit system, which was approved by the Coordination Committee, with the aim to strengthen the system functioning and to improve the capabiities of a the interna audit units. To impement the integrated audit strategy, we consider that the foowing eements are pivota: CHU strategic coordination and networking roe Audit Poicy Audit Manua Risk Assessment framework Medium Term coordinated Audit Pan (3 years) Annua audit pan SiAudit (it is an information system to monitor the audit cyce, from the annua panning process, to the pan execution and the audit reporting, incuding the main findings, concusions and recommendations). The aw aso created an Interna Audit Coordination Committee which governs the system, sets the strategic agenda of the system and is chaired by the Head of the Minister of Finance CHU. The members of the Counci are the heads of other ine ministries interna audit units and consists of 15 members which is equivaent to the number of ministries 150

153 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Accordingy, the Coordination Committee is the crucia structure of the system coordination and networking. The Committee sets strategic directives for the audit system, sets strategic directives for the training pan, coordinates the annua audit pans and estabishes appropriate standards for the audit activities. Concerning the cooperation and the coordination between the interna and externa audit, the key topics of the agenda of cooperation are decided by President of the Interna Audit Coordination Committee (Head of the Minister of Finance CHU) and the President of the externa audit body, during their reguar meetings. Additionay, some inputs for the agenda of cooperation are aso proposas resuting from the operationa Technica Committees work; it is aso important to refer that the externa audit body aso participates in some of these meetings. 2. Portuguese interna audit system arrangements for the coordination with the externa audit Another important responsibiity of the Coordination Committee is to promote the overa coordination with the Court of Auditors (the externa audit body in Portuga), which is invited to attend the Committee meetings. To deveop the Coordination Committee strategic directives, four operationa technica Committees were aso created. These technica Committees, functioning at a technica eve, are accountabe for conducting the daiy business of the Coordination Committee. Currenty, four technica Committees are functioning, as foows: Panning & Monitoring Committee Training Committee Methodoogica Committee Evauation Committee The agenda of the Panning & Monitoring Committee incudes mainy the coordination of the annua audit panning process (based on risk assessment) to be presented to the Government (through the Ministry of Finance) and to the Pariament, the exchange of audit pans with the Court of Auditors, the monitoring of the audit annua pan execution (on a quartery basis) and the annua reporting to the Government (through the Ministry of Finance) and to the Pariament, as we. It must be underined that the monitoring of the audit annua pan execution on a quartery basis is an important too, both to get information on the rea state of affairs of a the ine ministries audit annua pan execution and aso to inform the externa audit body about the audit work that are being carried out, in order to avoid or to mitigate the dupication of the audit work at the same time in the same entity. At the same time, the externa audit body gets accurate and updated information about the audits aready carried out or sti in the execution phase, which aows the externa audit body to incorporate these informations in the panning of their own work. 151

154 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı The Training Committee is responsibe to propose the adoption of poicies and measures concerning the strategic coordination of the staff poicy (eg, defining competency profies and skis), the coordination of the training needs and the coordination of specific training activities (incuding on job training). It is aso responsibe for the preparation of a ong term training pan and the annua training pan as we as to promote common trainings for state auditors (incuding externa auditors the Court of Auditors aso attend these meetings and is deepy associated to this networking activity). The Training Committee aso organizes and proposes the training curricua to the Coordination Committee for approva, and it is aso responsibe to organize the ogistics in cose cooperation with the Portuguese pubic administration Nationa Training Agency. The Methodoogica Committee functions as a technica hep-desk and as a standard setter for the functioning of a interna audit units (regarded as a permanent task), as we as promoting the exchange of good practices, the discussion of matters of mutua interest, in particuar with the externa audit body. These discussions can occur both during the Methodoogica Committee meetings when the representatives of the externa audit body attend, and aso during the hoding of periodic biatera meetings between the top management of both interna and externa audit structures. 3. Cooperation and coordination between the Portuguese interna audit system and the externa audit how does it work in reaity? Practica exampes According to the above mentioned institutiona framework concerning the cooperation and coordination arrangements in pace between the interna and externa audit in Portuga, some practica exampes of the effective cooperation between the Portuguese interna audit system and the externa audit body are isted beow: The hoding of periodic meetings, to report on progress with cooperation since previous meeting and to estabish future areas of cooperation. Interna audit and externa audit senior management commitment to promote a cearer understanding of the audit roes and requirements of the two institutions/systems, by hoding joint seminars, workshops and trainings for managers and staff to identify areas of potentia cooperation (exampe: seminar on auditing pubic procurement organized in cooperation by the interna audit of the Ministry of Finance as CHU, and the externa audit body) Cooperation on reevant joint training events and sharing training materia, incuding case studies (externa audit body staff participates in the interna audit training program and the externa audit body was aso consuted about the training curricua) 152

155 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Cooperation and peer exchange views on audit methodoogies (exchange of audit manuas and other audit toos, for exampe during the Methodoogica Committee meetings) Coordination of the audit activity by better coordinating the audit panning through the exchange of each other pans Quartery information about the impementation of the audit pan (aso to avoid dupication of audit work at the same time in the same entity) Quartery communication of audit resuts key findings, concusions and recommendations (so that both interna and externa audit can take them into account when appropriate) And, therefore, reducing the ikeihood of unnecessary dupication of audit Communication of audit findings under a proper tempate, when they suggest management financia responsibiity, according to a specific and forma Memorandum of Understanding signed by Inspectorate Genera of Finance/Ministry of Finance (representing a the IA system) and the Court of Auditors Communication of audit reports Mutua support on audit recommendations and foow-up which may enhance the effectiveness of audit services (through the hoding of meetings at technica eve, usuay with the heads of the audit teams, to carify, share and discuss the audit recommendations and the resuts of the foow-up process) Granting access to each other audit documentation (usuay, through the hoding of meetings at technica eve) Identification of significant audit issues for investigation (for exampe, during the biatera meetings or during the Interna Audit system Panning & Monitoring Committee meetings) Discussion of accounting and auditing issues, such as when new internationa or nationa accounting or auditing standards are issued or when new Laws or Reguations are promugated by the Government 4. Cooperation and coordination between the Portuguese interna audit system and the externa audit - a trust buiding exercise and a question of reputation and protection of taxpayers money There is a need of a cear agreement and a common understanding about the advantages of the cooperation and coordination arrangements between the interna and externa audit, and how they can contribute to strengthening their mutua abiity to promote good governance and accountabiity practices, as we as to enhance management understanding on the importance of interna contro and improve the audit process. 153

156 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Indeed, the first priority is to estabish a true, fair and soid cuture of cooperation, mutua respect and cear understanding of each other roes. Both parts need to be truy committed with the benefits of the cooperation and coordination procedures in order to make it cear that cooperation and coordination between interna and externa audit is a two-way process, and shoud be based on a rea atmosphere of confidence and respect between professionas. Proper coordination can ead to efficient and effective audits as there is no unnecessary dupication of efforts and auditors can focus on other tasks, as we as minimizing the burden to the audited institutions,. During austerity times, a sound pubic financia management is a key eement to assure the taxpayers respect about the functioning of the modern State. By reducing costs of the audit activity and therefore better protecting the taxpayers money, pubic auditors are contributing to improve the reputation of the interna and externa audit function. 5. Concusions Cooperation and coordination between interna and externa audit is a earning process, and is very much associated to a soid cuture of cooperation, an open communication approach, mutua respect and cear understanding of each other roes. In a certain way, the effective functioning of a cooperation and coordination oriented system is aso reated to the wiingness and to the confidence and trust that is possibe to buid in a certain historica moment. From where I stand, the key chaenge we face is to estabish an objective, forma and institutiona framework that woud prevai over the persona opinions and interpretations. This is crucia to assure that cooperation and coordination between interna and externa audit institutions wi remain and can even be strengthened regardess the stakehoders persona views on a certain moment. December, 2011 José Viegas Ribeiro Deputy Inspector Genera, Ministry of Finance Portuga 154

157 CONFERENCE ON COOPERATıON BETWEEN ınternal AND EXTERNAL AUDıT ın PUBLıC SECTOR principay financed by the EU ANKARA DECEMBER 2011 Cooperation and coordination between interna and externa audit in audit panning, impementation, reporting and foow-up process. How does it work in reaity? José Viegas Ribeiro IGF, Ministry of Finance Portuga Topics principay financed by the EU 1. The Portuguese interna audit system, and how it is oriented to promote cooperation with the externa audit 2. Cooperation and coordination between interna and externa audit 155

158 principay financed by the EU 1. The Portuguese interna audit system Interna audit is very much about principay financed by the EU Assessing FMC-systems on economy, efficiency and effectiveness Provides reports and recommendations to the management in order to contribute to the improvement of the interna contro systems (through testing a sampe of transactions, interna audit is ooking for the system attributes) Does not mix with inspection activities, but remains aways independent and can assess the resuts of the inspection activity Does not take responsibiity for impementing improvements in FMCsystems this is a management responsibiity However, requires an effective, invoved and committed management structure This is why it is so important to raise management awareness on how interna audit can be hepfu Finay, it means the modification of a paradigm, so it is aso very much about changing mentaities and training peope accordingy 156

159 Interna Audit System principay financed by the EU Audit system set up on three eves strategic, ine ministries and operationa eve Reguar meetings Coordination Committee and technica committees Technica committees Panning & monitoring Training Methods Evauation Workshops and informa meetings Interna Audit System networking and cooperation with externa audit principay financed by the EU coordination between the various entities invoved in interna audit; is supported by a high-eve Coordination Committee, chaired by the Head of IGF (IA of Ministry of Finance); The Court of Accounts (externa auditor) participates in the Coordination Committee meetings as an observer; consisting of heads of ine ministries IA units; committee meets reguary; committee sets the system strategic agenda; technica committees meet on a quartery basis 157

160 Interna Audit System networking and cooperation with externa audit principay financed by the EU Coordination Committee tasks sets strategic directives for the audit system; sets strategic directives for the training pan; coordinates annua audit pans; estabishes appropriate standards for the audit activities; promotes overa coordination with the Court of Auditors (who is invited to attend meetings); Interna Audit System Coordination Committee/Technica Committees principay financed by the EU Technica committees were aso introduced to assure the daiy business of the Committee Panning & Monitoring Committee Training Committee Methodoogica Committee Evauation Committee 158

161 Interna Audit System - technica committees and cooperation with externa audit principay financed by the EU Panning & Monitoring Committee strategic panning; annua panning (based on risk assessment) presented to the Ministry of Finance and Pariament (EA on copy) exchange of audit pans with the Court of Auditors; monitoring of the audit pans execution (on a quartery basis) externa auditor aso informed reporting annua report to the MoF and Pariament (EA on copy) (as a resut, Pariament can ask 2 audits to be performed by the IA system and 2 audits to be performed by the externa auditor) Interna Audit System - technica committees and cooperation with externa audit principay financed by the EU Training Committee strategic coordination of staff poicy (e.g., defining competency profies and skis); strategic coordination of training needs and training activities (incuding on job training); preparation of a ong term training pan and annua training pan common training for state auditors (incuding externa auditors the Court of Auditors attend these meetings and is cosey associated to this networking activity) 159

162 Interna Audit System - technica committees and cooperation with externa audit principay financed by the EU Methodoogica Committee technica hep-desk; exchange good practices (aso with externa audit body); discussing matters of mutua interest (aso with externa audit body); standard setters - production of standards regarded as a permanent task; sharing methods with homoogues, other MS peers and externa auditors principay financed by the EU 2. Cooperation between interna and externa audit: the Portuguese exampe 160

163 Externa Audit principay financed by the EU Our externa audit system was aso revised, and today the Court of Accounts (externa audit body in Portuga) performs ex-post audits to verify the financia management and contro systems (FMCs) of the entire government, incuding the issuing of an opinion on the State annua accounts The Court of Accounts, as the externa contro body, reports and is accountabe to the Pariament How Interna and Externa Audit cooperate in Portuga principay financed by the EU The hoding of periodic meetings, to report on progress with cooperation since previous meeting, and to estabish future areas of cooperation. IA and EA senior management commitment to promote a cearer understanding of the (respective) audit roes and requirements of the two institutions/systems, by hoding joint seminars and workshops for managers and staff to identify areas of potentia co-operation (exampe: seminar on auditing pubic procurement) Cooperation on reevant joint training events and sharing training materia, incuding case studies 161

164 How Interna and Externa Audit cooperate in Portuga principay financed by the EU Cooperation and peer exchange views on audit methodoogies (exchange of audit manuas and other audit toos) Coordination of the audit activity by better coordinating the audit panning through the exchange of each other s pans Quartery information about the impementation of the audit pan (aso to avoid dupication of audit work at the same time in the same entity) Quartery communication of audit resuts key findings, concusions and recommendations And, therefore, reducing the ikeihood of unnecessary dupication of audit How Interna and Externa Audit cooperate in Portuga principay financed by the EU Communication of audit findings under a proper tempate, when they suggest management financia responsibiity, according to a specific Memorandum of Understanding signed by IGF/Ministry of Finance (representing a the IA system) and the Court of Auditors Communication of audit reports Mutua support on audit recommendations and foow-up which may enhance the effectiveness of audit services Granting access to each other s audit documentation Identification of significant audit issues for investigation Discussion of accounting and auditing issues, such as when new internationa or nationa accounting or auditing standards are issued or when new Laws or Reguations are promugated by the Government 162

165 Interna and Externa Audit cooperation risks to be avoided/requisites for sound cooperation principay financed by the EU Need of a cear awareness on the benefits of cooperation wiingness and commitment by both parts Need to respect confidentiaity and independence deriving from the respective roes Need to avoid diution or confusion of responsibiities two different reporting ines (Government, Pariament) Need to assure that the cooperation is a two-way process need to create confidence and respect between professionas Need to have a cear understanding of each other s roes and responsibiities Interna and Externa Audit cooperation advantages principay financed by the EU Strengthening their mutua abiity to promote good governance and accountabiity practices Contribution to enhance management understanding of the importance of interna contro Improving and maximising the audit coverage based on risk assessment More effective and efficient audits based on better coordinated audit activity (panning, impementation, reporting and foow-up coordination) Reducing the ikeihood of unnecessary dupication of audit work and minimising the burden to the audited institution Reducing costs of the audit activity and therefore better protecting the taxpayers money and, accordingy, improving the reputation of the interna and externa audit function 163

166 Interna and Externa Audit cooperation a practica exampe commitment contros principay financed by the EU An effective interna audit system is very usefu for evauating and improving the effectiveness of interna contro processes and management, incuding the commitment contros system, and, Simiary, externa audit can pay a usefu roe in identifying systemic weaknesses in contro mechanisms and suggesting soutions. [Radev & Khemani, Fisca Affairs Department, IMF] 164

167 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Denetimin Pananması, Uyguanması, Sonuçarının Raporanması ve İzenmesi Konusunda İç Denetim ve Dış Denetim Arasında İşbiriği ve Koordinasyon: Gerçekte nası işemektedir? Dr. Jacek MAZUR, Poonya Sayıştayı 14 Araık

168 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Poonya Sayıştayı ve iç denetçier arasında işbiriği: oanakar ve zorukar Dr. Jacek Mazur, Poonya Sayıştayı Sunum Panı: I. Giriş I. Giriş Poonya'da iç denetimin kuruması hakkında bazı yorumar ve Poonya Yüksek Denetim Ofisi (NIK) hakkında kısa açıkama II. İç denetimin yasa ve kurumsa temeerinin atıması sırasında NIK ve Maiye Bakanığı arasındaki işbiriği ( ) III. NIK ve iç denetçier arasında mevcut işbiriği IV. İşbiriğinin geiştirimesi için bekentier V. Sonuçar Poonya'da iç denetimin kuruması Poonya kamu sektöründe iç denetim nispeten yeni bir kurumdur. Poonya nın Avrupa Biriği ne katıım müzakereeri sonucunda ouşturumuştur. O zamanar Avrupa Komisyonu Poonya daki mai kontro sisteminin etkin omadığını düşünüyor ve bazı çekinceer die getiriyordu. Mai kontro fasına dair AB katıım müzakereeri 2000 yıında gerçekeşti. Poonya bu aandaki topuuk müktesebatının tamamını aktarmayı kabu ettiği için müzakereer hızı bir şekide ieredi. Temmuz 2001 de çıkan bir kanun ie seçien kamu kurumarında 1 Ocak 2002 itibariye iç denetim kurudu. Kanunun çıkmasını takip eden yıarda bazı teme yasa hususarda değişikiker yapıdığı için kanunun gerçek anamda uyguaması biraz zaman adı. Yapıan mevzuat değişikikeri iç denetimin amaç ve kapsamının uusararası standartara uygun bir şekide net oarak tanımanmasını sağadı. Başangıçta 2001'de çıkan kanuna göre iç denetimin amacı, verien kurumda mai ekonominin nesne ve bağımsız bir değerendirmesini yapmaktı. Getirien değişikikere iç denetim, kurumun bütün faaiyeterini kapsayacak şekide genişetidi ve iç denetçierin birim başkanına danışmanık yapacakarı açık ve net bir şekide ifade edimiş odu. İç denetime tabi kurumarın sayısı da giderek arttı: başangıçta 350 kurum iken, şu an Geçen 10 yıık sürede iç denetim gene oarak kabu gören bir kurum haine gedi ancak bazı sebeperden ötürü haa geiştirimesi gereken önemi hususar mevcut. Poonya Yüksek Denetim Ofisi (Sayıştay) hakkında kısa açıkama Poonya Sayıştayı nın (NIK) yasa ve gerçek statüsü aşağıdaki sebeperden ötürü önem taşımaktadır: - NIK e uygun yetkinik ve bağımsızığı veren detayı anayasa hükümeri, - NIK önerierinin denetenen kurumarca uyguanmasını koayaştıran Paramento ie yakın iişkier, - Medya da NIK faaiyeterinin geniş yer buması, - NIK in kamuoyu tarafından tanınması ve NIK faaiyeterine kamu desteği. 166

169 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı NIK denetimi bütün devet kurumarını ve yere özerk idareeri kapsar. NIK ayrıca, yasaık ve sağam yönetim açısından, kamu varık veya kaynakarını kuanan veya devete karşı mai yükümüükeri oan diğer organizasyone birimeri ve şirketeri de devete iişki dereceerine göre deneteyebiir. NIK hem düzeniik hem de performans denetimi yapabiir. Gerçek uyguamada çoğunuka kapsamı yasaık denetimi yapmaktadır. NIK tek kurumuk denetimer yapar ancak bunu koordinei bir şekide düzener: teme aacağı ortak bir denetim panı geiştirir ve bu pana göre tek kurum denetimeri yapar. Ede ettikeri sonuçar özet denetim raporarına teme ouşturur. II. İç denetimin yasa ve kurumsa temeerinin atıması sırasında NIK ve Maiye Bakanığı arasındaki işbiriği ( ) Benim görüşüm, Poonya da dış denetim ve iç denetim arasında işbiriğine iişkin deneyimerin haa orta düzeyde oduğu yönünde. NIK ve iç denetim arasındaki iişki, iç denetim açısından bakıdığına, haa işbiriğini sınırayıcı niteikte, bir denetçi - denetenen iişkisi gibi görünüyor. Ancak NIK in son zamanarda yürüttüğü faaiyeter, özeike iç denetime igii gene değerendirme yapıp igii sorunarı teşhis etmek ve NIK in denetim metodoojisini geiştirmek yönündeki adımar, bu işbiriğinin güçendirimesine yeşi ışık yakıyor. Üç aşamada değerendirebieceğimiz bir geişim süreci söz konusu: 1) iç denetimin ouşturuması, 2) sınırı işbiriği, 3) işbiriğinin arttırıması. Önceike yıarı arasında iç denetimin yasa ve kurumsa at yapısının ouşturuduğu dönemden NIK ve Maiye Bakanığı arasında gerçekeşen işbiriğinden somut bir örnek vermek istiyorum. Bu dönemde NIK Maiye Bakanığı ve özeike de Merkezi Uyumaştırma Biriminden sorumu oan Baş İç Denetim Müfettişi ie yakın işbiriği yapmıştır. Haziran 2002 de Kamuda mai kontro, iç denetim ve dış denetim faaiyeterinin uyumaştırıması için Maiye Bakanı ve NIK Başkanı arasında Anaşma adı verien resmi bir anaşma imzaandı. Bu anaşmanın imzaanmasına yöneik girişim kamuda şeffafık ve hesap verebiirik aanarında bazı endişeeri oan NIK tarafından başatımıştı. Başıca işbiriği aanarı şunardı: a) Poonya için uusararası standartara uygun mai kontro ve iç denetim standartarının geiştirimesi, b) denetim ve kontroe igii uusararası begeerin Lehçe diinde hazıranması, c) denetim ve mai kontroerin uyguanmasına yöneik yöntemerin geiştirimesi. Anaşmanın uyguanması için çaışma grubu Araık 2002 de Anaşmanın uyguanması için bir çaışma grubu kurudu. Her iki kurumdan üçer çaışan bu grupta görev adı. Haziran 2005 e kadar görevine devam eden çaışma grubu aşağıdaki konuarın masaya yatırıdığı 12 topantı düzenedi: 1. Kontro ve denetim terimeri için bir sözük ouşturmak; 2. Kamu Mai Kontro ve İç Denetim Standartarının Geiştirimesi; 3. Aşağıda beirtien konuarda hazıranmış kıavuz ikeer hakkında görüş vermek o kamu kurumarında mai kontro hakkında öz değerendirme, 167

170 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı o kamu kurumarında iç denetim standartarının uyguanması, o iç denetim birimerinde öz değerendirme; 4. Maiye Bakanığı NIK ve iç denetçier NIK denetçieri arasındaki işbiriğinin kuraarının geiştirimesi. Çaışma grubunun ede ettiği başarıar: 1. Lehçe İngiizce kontro ve denetim terimeri sözüğünün hazıranması. İk tasak Maiye Bakanığında hazırandı. Daha sonra NIK, Maiye Bakanığı, İç İşeri ve İdare Bakanığı ve Başbakanık Ofisi temsicierinden ouşan çaışma ekinin denetim ve kontro terimerinin uyumaştırıması çaışmaarı dikkate aınarak yeniden eden geçiridi. Bu çaışmaar sonucunda 2005 te Kamu İdaresinde Denetim Terimeri Sözüğü başığı ie yayınandı ( 2. Aşağıdaki begeerin nihai hae getirimesine katkı: o Kamu Kurumarında Mai Kontro Standartarı, o Kamu Kurumarında Mai Denetim Standartarı 3. Kamu Kurumarında Mai Kontro Öz Değerendirme Kıavuz İkeerinin içeriğinin geiştirimesine katkı. Bu bağamda: o Kamu Kurumarında İç Denetim Standartarının Uyguanmasına Yöneik Kıavuz İkeer, o Kamu Kurumarında İç Denetimde Öz Değerendirme Kıavuz İkeeri. 4. İç denetçier ve NIK denetçieri arasında işbiriği kuraarının detayı anaizi. İgii düzenemeerin yetersiz oduğu sonucuna varımıştır. Kamuda İç Denetim Standartarının Uyguanmasına Yöneik Kıavuz İkeere değişikik önerisi getiridi. 5. Denetim ve mai kontro uyguamaarı için yöntemer üzerinde anaşmak için NIK tarafından Denetim Rehberinin Maiye Bakanığına sağanması. Lehçe İngiizce terimer sözüğü Söz konusu işbiriğinin en değeri sonuçarından biri Lehçe-İngiizce Kamu İdaresinde Denetim Terimeri Sözüğünün çıkarımış omasıdır. Çaışma grubunun Poonya deneyimerini uusararası standartar ışığında değerendirdiği detayı görüşmeer sonucunda derenmiştir. Çaışma grubunun özeike dikkate adığı uusararası ve uusa standartar şunardır: INTOSAI Denetim Standartarı, INTOSAI Denetim Standartarı Avrupa Uyguama Rehberi, Uusararası Muhasebecier Federasyonu Denetim Standartarı, COSO İç Kontro Bütüneştirimiş Çerçeve, NIK Denetim Standartarı, Maiye Bakanığı tarafından geiştirien iç kontro ve iç denetim standartarı. Çaışma grubu ayrıca AB yasa begeerini de inceemiştir. Tasağın son hai Avrupa Sayıştayından bir uzman tarafından gözden geçirimiştir. Terimer sözüğünün önemini vurguamak açısından Poonya da özeike iç denetim kavramının anaşımasında yaşanan sıkıntıarın atı çiziebiir. Lehçe de denetim ifadesinin net bir anamının omaması bu sıkıntının ik sebebidir. Bu nedene İngiizce interna audit (iç denetim) ifadesi, uyguamada sadece mai kontro ve muhasebe uyguamaarının doğruuğunun ve mai taboarın güveniiriğinin kontroü ie sınırı oan iç kontro oarak tercüme edimiş ve bununa bağdaştırımıştır. Bu sadece Poonya nın yaşadığı bir sıkıntı değidir. 168

171 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Yaşanan sıkıntıarın ikinci bir sebebi ise, iç kontro kavramının uzun zamandır biinen bir kavram oması ancak Hükümet düzenemeerinde ususüzükerin (ususüzük oarak da mevzuat ihai anaşımaktadır) beirenmesini ve buna yo açan nedener ie suçanacak kişierin tespit edimesini amaçayan, kasik anamda bir harcama sonrası denetim oarak tanımanmış omasıdır. Asında bu, verien bir kamu kurumunun herhangi bir biriminde, aynı kurumun öze işeve sahip başka bir birimi tarafından (örn. iç kontroörer) yapıan teftiş tarzı denetim oarak agıanmaktaydı. Poonya kamu görevieri arasında iç kontroü bu şekide agıayanar haa mevcut. Sıkıntıarın bir diğer sebebi ise, 2001 Kanununda getirien mai kontro tanımıydı. Kanun mai kontroü kaynakarın tahsi edimesi ve harcanmasının kontroü oarak tanımamış, bu da iç kontroe dair eski agıyı doğruamıştı. İç kontroün anamının yönetim sürecinden ayrımayan ve risk değerendirmesi veya önceikendirmesine dayaı bir eyemer (veya süreçer) dizisi oarak neteştirimesine yöneik çabaar başarısızıka sonuçandı. Kamu Mai Yasasında yapıan değişikiker iç denetim nosyonuna düzgün bir anam kazandırdı. Şu an kavram kargaşasının görüdüğü durumar çok nadir yaşanmakta. III. NIK ve iç denetçier arasında mevcut işbiriği İç denetime iişkin ikinci mevzuat, standartar ve rehberer hazırandıkça NIK ve Maiye Bakanığı arasında oası doğa işbiriği de azamış odu. Ayrıca Baş İç Denetim Müfettişi unvanı 2006 sonunda kadırıdı. Merkezi Uyumaştırma Birimi haa devam etse de teşkiat yapısındaki seviyesi düşürüdü, bu da irtibatı daha da zoraştırdı. Yetersiz güven seviyesi Aynı zamanda, işbiriğine yöneik başka resmi bir at yapı veya NIK in denetim daireerinden veya iç denetçierden yeteri istek omaması da sorun teşki etmekteydi. İç denetim birimeri haa küçük ve bazı birimer 1 kişiden ouşuyor. Yani, iç denetim haa geişim ve süreki öğrenme aşamasında oan bir mesek. Teoride, her iki tarafın da yararı için NIK denetçieri ve iç denetçier arasında dostane çaışma iişkierinin doğa oarak geişmesi gerekirken gerçekte durum farkı. Geneike NIK için değerendirme yaparken iç denetçierin çaışmaarının sonuçarını esas amak zorken; iç denetçier de NIK i kendi konumarını güçendiren bir ortaktan ziyade çaışmaarını doğruayan bir merci oarak görüyorar. Bu da güven seviyesinde yetersiziğe neden ouyor. Durumun bu şekide geişmesinin sebeperinden biri, Poonya da iç denetimin ik yıarında bazı NIK denetçierinin gösterdiği aışıagemedik davranışar oabiir. NIK denetçieri ik zamanarda iç denetçier tarafından hazıranmış dokümanarı kaynak beirtmeden kopyaadıar ve kendi buguarıymış gibi görünmeerine neden oduar. Bunun uygunsuz oduğu düşünüdü ve bir daha omadı. Uyguamada oan NIK Denetim Standartarı şunu açıkça ifade etmektedir: Bir denetçi görüşünü başka bir denetçinin çaışmaarını teme aarak ouşturduğunda, raporunda bunu açıkça söyemei ve diğer denetçi tarafından denetenen unsurarın boyutunu beirtmeidir. Bir diğer sorun ise, bazı NIK denetçierinin iç denetimi kanun ihaeri veya diğer ususüzüker hakkında bigi amak için bir kaynak oarak görmesi ve iç denetçierin çaışma begeerine uaşmak için çaba göstermesidir. Bu konuda farkı görüşer vardır ve çözüm basit değidir doayısıya özeike dikkat edimesi gereken bir husustur. 169

172 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Denetim yapan NIK denetçieri, denetenen kurumda denetim konusuya igii bütün begeerde bigi arama hakkına sahiptir. Bu bağamda, iç denetçier tarafından topanan kanıtarı da kuanabiirer ancak bunun için doğrudan iç denetçiden deği denetenen kurumun yöneticisinden izin amaarı gerekir. Bu kura uyuması gereken bir kuradır. Ancak, daha da önemisi, iç denetçinin yasa roü gereği dış denetçinin ihtiyaçarına karşıık vermek için deği kendi birimi ve birim başkanı için çaışan bir kişi oduğunun NIK denetçisi tarafından anaşımasıdır. Sözü geçen durumarı, kendi çaışmaarını NIK yetkisi atına bağama teşebbüsü oarak veya kendi kurumunun sorunarını ve ususüzükerini ortaya dökmeke kurumuna ihanet gibi gören denetçierin endişeeri anaşıır endişeerdir. İç denetçiere yaptığım görüşmeerde, NIK denetçierinin bazen iç denetçiere bir ortak gibi davranmadığını, tam aksine onarı kuandığını duydum. Bunar nadiren yaşanan durumar da osa, bu tür haberer çok çabuk yayıır ve NIK in itibarını oumsuz yönde etkier. NIK denetimeri sırasında iç denetim çaışmaarının dikkate aınması NIK tarafından uyguanan Denetim Standartarı ve Denetim Rehberi uyarınca bir denetim hazıranırken, NIK denetçisinin iç denetim faaiyeteri hakkında bir ön değerendirme yapması gerekir. Bu değerendirme, denetim kapsamının NIK denetiminin ihtiyaçarına cevap verecek şekide formüe edimesini sağayabiir ve aynı zamanda iş yükünü hafifetebiir. Bir iç denetçinin yapmış oduğu çaışmaar ayrıca denetenen kurumun karşı karşıya oduğu riski aanar ve ortadan kadırıması gereken ususüzüker hakkında bigi verebiir. Öte yandan, iç denetçierin buguarından yararanmak için denetçinin çaışmaarını önceden hazıranmış raporar, vs. ışığında değerendirmek gerekir. Bu değerendirmeer kapsamında, iç denetim tarafından hazıranmış oan begeerin güveniiriği, bir başka deyişe iç denetimin nesneiği, yetkiniği ve topanan kanıtarın eksiksiziği de değerendirimeidir. İç denetim ie işbiriği Şimdi sizere bir kurum oarak NIK (ve münferit denetim birimeri) ie iç denetim meseği arasında kurumsa düzeyde işbiriğinin geiştirimesine yöneik bazı örneker payaşmak istiyorum. NIK temsicieri kamu iç denetçierinin topantıarına katıarak yapıan görüşmeerde yer aır. Bu uyguamaar, şu an NIK te iç denetçi oan mesektaşım, Poonya İç Denetim Enstitüsünün başkanı iken yıar önce başatımıştı. O zamanar iç denetçier için standartarın geiştirimesi sırasında işbiriği yapımaktaydı. Ancak yeni işbiriği şekieri de mevcuttur. Örneğin Mayıs 2010'dan bu yana Maiye Bakanığı - Merkezi Uyumaştırma Birimi kamuda yönetim kontroü ve iç denetimin işeyişi ve geiştirimesine dair önemi konuarın ee aındığı ve iyi uyguamaarın payaşıdığı ayık topantıar düzenemektedir. NIK temsicieri de bu topantıara konuşmacı oarak omasa da gözemci oarak katımaktadır. Ancak, Poonya İç Denetim Enstitüsü nün bu yıın Eyü ayında Kraków da düzenediği Kongre gibi iç denetim mesek kuruuşarının seminererinde NIK raporarı sunumaktadır. Bu sayede iç denetim ve dış denetim arasında işbiriği ihtiyacının benimsendiği bir ortam ouşturumaktadır. Ayrıca iç denetçier de NIK in yöntemerinin ve usuerinin bazı unsurarını kuanmaktadır (ör. denetim önerierinin hayata geçirimesi sonucu ortaya çıkan mai tasarrufun hesapanması yöntemi). İç denetçier ayrıca NIK in denetim önerierinin 170

173 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı uyguanıp uyguanmadığını doğruar. İç ve dış denetim arasında işbiriği unsurarı oarak tanımanabiecek bu tür örnekerin sayısı giderek artmaktadır. NIK tarafından iç denetim hakkında sistemi sonuçara varıması Son yıarda NIK, kamuda iç kontro ve iç denetime igii sorunarın çözümüne yöneik bazı denetimer gerçekeştirmiştir. Bu denetimer arasında en önemieri şunardır: 1. Merkezi yönetim kurumarında iç kontro (1998) 2. Yere özerk idareerde iç kontro (2001) 3. Bakanıkarda ve diğer merkezi yönetim kurumarında iç kontroün işeyişi (2003) 4. Yapısa Fonarın iç mai kontroü sisteminin işeyişi (2005) Bögese Faaiyet Programarının yönetim ve kontro sistemerinin uyguanması sürecinde Topuuk müktesebatı ve Poonya kanunarının gerekikerine uyum (2008) Kısa süre önce, doğrudan iç denetime igii iki denetim gerçekeştirimiştir: 1. Pomorenya Voyvodaığı nın seçien beediyeerinde (Lehçe de gmina) iç kontro (yönetim kontroü) ve iç denetimin işeyişi (2009) 2. Yere özerk idareerde yönetim kontroünün işeyişi (iç denetime özeike vurgu yapıarak) (2011) Yapıan denetimerin sonuçarı, yönetim kontroü ve iç denetim için sistemi çözümerin üretimesi sürecinin haa devam etmekte oduğunu göstermektedir. Bu hususar haa yöneticier tarafından yönetime destek araçarı oarak deği, ususüzükerin tespiti ve cezaandırımasını hedefeyen harcama sonrası teftiş faaiyeteri oarak görümektedir. Kamu daireerinde kontro mekanizmaarına iişkin usuer osa da bunarın sağadığı fayda geneike sınırıdır. Bunun sebebi, kontro mekanizmaarı ouşturuurken denetim standartarından ortaya çıkan iyi uyguamaara dikkate aınmamasıdır. NIK, yere özerk idareerde yönetim kontroü ve iç denetim kavramarının yeniden düşünümesi gerektiği kanısındadır. Örneğin, iç denetçierin tamamen üsterine bağımı omamasını sağamak, değiştirimesi gereken hususar arasındadır. Söz konusu iki denetim ise, yere özerk idareerde iç denetimin işeyişi ie igii denetimerdi. Şu an için NIK, hükümet idaresini igiendiren yönetim kontro sisteminde iç denetimi denetemektedir. Bu denetim önümüzdeki yı tamamanacaktır IV. İşbiriğinin geiştirimesinden bekentier NIK ve iç denetçier arasındaki işbiriğinin geiştirieceğine dair hiçbir şüphe yoktur. Bu görüşü en az üç gerekçeye destekeyebiirim. İk oarak, hepimiz öğrenmeye devam ediyoruz. Öğrenme sürecini tamamamış bir kurum yoktur. Poonya da iç denetime igii iki yı önce başatıan ve devam eden denetimer sayesinde NIK denetçieri iç denetimin doğasını ve hedeferini daha iyi anamaya başadı. Beirsizik ve süreki değişen yasa düzenemeer nedeniye NIK teki denetim yöneticieri ve denetçier iç denetimi doğru anamamış veya tanımamış oabiir, bunu inkâr edemem. Ancak bu değişiyor. İkinci oarak, NIK in denetim yakaşımındaki değişimer sayesinde, NIK ve iç denetçier arasında işbiriği ouşturumasına yöneik oanakarı daha iyi görmeye 171

174 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı başadık. Burada demek istediğim, hem bizim hem de iç denetçierin çaışmaarında fayda sağayacak şekide, denetim usuerinin en uygun şekide pananmasını sağayacak risk anaizi yöntemerinin geiştirimesidir. Ortak igi aanı, iç kontro sistemerinin inceenmesine iişkin yöntemer oabiir. NIK denetçierinin ve iç denetçierin yaptıkarı inceemeer sonucu vardığı buguar, iki taraf için de denetim panaması sürecinde yardımcı oabiir. Üçüncü oarak da, NIK in uusararası işbiriği aanarında yer aması da oumu koşuarın doğmasını sağamaktadır. NIK, 2010 dan beri INTOSAI İç Kontro Standartarı At Komisyonunun başkanığını yürütmektedir; NIK Başkanı Ekim 2011 de İç Denetim Enstitüsü nün İç Denetim Standartarı Kuruuna INTOSAI temsicisi oarak seçimiştir. NIK Başkanının bu göreveri üstenmesi tabi ki, denetim konuarının seçimi gibi çaışmaarımızda önceik verdiğimiz hususarı etkiemiştir. Aynı zamanda bu gruparın çaışmaarına dair materyaeri geiştirmek amacıya NIK te farkı denetim daireerinden mesektaşarın yetkinikerini bir araya getiren bir çaışma grubu kurumuştur. Bu çaışmaar NIK dâhiinde iç denetim bigisinin yaygınaştırımasına da yardımcı oacaktır. V. Sonuçar Sonuç oarak, konuşmamdaki bazı önemi konuara tekrar değinmek istiyorum: Başangıçta sorunar yaşansa da, Poonya mevzuatına uusararası standartara uygun bir iç denetim kavramı yereştiridi. Poonya Yüksek Denetim Kurumu (NIK) devet kurumarı arasında, kamuoyu ve medya gözünde iyi bir konuma sahiptir. Böyesine yüksek bir YDK profiinin kurumara dağımış iç denetim meseği ie iyi iişkierin kurumasına enge oup omayacağı da aka geen bir sorudur. İç denetim için yasa ve kurumsa bir teme ouşturma sürecinde NIK ve Maiye Bakanığı arasında yürütüen işbiriği çok değeriydi. Bu işbiriğinin yazıı bir anaşmaya dayandırıması da faydaı odu. Bazı kararar ise o kadar iyi verimiş kararar değidi. Örneğin Baş İç Denetim Müfettişi unvanının kadırıması ve sonucunda Merkezi Uyumaştırma Birimi mevkiinin statü oarak düşmesi kararı. İç denetim odukça dağınık, özeike yere özerk idareerde. Bu nedene iç denetim Maiye Bakanığının faaiyeterinin merkezinde yer amasa da, Bakanığın iç denetim meseğine sahip çıkması çok değeri. NIK ve iç denetimin hedeferi ortaktır: NIK in görevi Devet in düzetimesine yardımcı omaktır; iç denetimin görevi ise Devetin kurumsa birimerinin düzetimesine yardımcı omaktır. Bence, iç denetçier ve NIK arasında işbiriği ouşturmada yaşanan sıkıntıar, NIK denetimerinin çoğunun haa uygunuk denetimi omasından kaynakanıyor. Bu nedene ben şahsen NIK in denetim yöntemerindeki değişikik bağamında bir işbiriği geiştiriebieceğini düşünüyorum. Değişim süreci yavaş ancak ieriyor. Ben burada denetim usuerinin en uygun şekide pananmasını sağayan performans denetimi ve risk değerendirmesi yöntemerinin geiştirimesinden bahsediyorum. NIK in INTOSAI ve İç Denetim Enstitüsü üyeikeri bu değişimeri daha da koayaştırabiir. Ayrıca, NIK in iç denetim meseğinin ihtiyaçarını giderek daha iyi anadığına da inanmak istiyorum. Burada, Maiye Bakanığında düzenenen topantıara katımak gibi doğrudan kişier arası irtibatar büyük önem taşımaktadır. 172

175 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Hemen hemen her denetimde YDK arın iç denetçiere yeteri düzeyde işbiriği sağaması gerekir. Bu nedene her YDK nin bunu düşünmesi ve buna iişkin net bir duruş beiremesi gerektiğini düşünüyorum Bu bağamda, Türkiye Cumhuriyeti ve SIGMA tarafından düzenenen Kamuda İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği Konferansı, kurumum NIK için büyük önem taşımaktadır. Bu iki gün boyunca öğrendiğim her şeyi, uygun öneriere birikte Başkanıma ietmeye çaışacağım. 173

176 principay financed by the EU Poonya Yüksek Denetim Ofisi ve iç denetçier arasında işbiriği: oanakar ve zorukar Jacek Mazur, Ph.D. Poonya Sayıştayı (NIK) Başkan Danışmanı Kamuda İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği Konferansı Ankara Araık 2011 İçerik I. Giriş II. III. IV. NIK ve Maiye Bakanığı arasında işbiriği : iç denetimin kuruması ( ) NIK ve iç denetçier arasında mevcut işbiriği İşbiriğinin geiştirimesi için bekentier V. Özet Ankara December

177 I. Giriş Ankara December 2011 Poonya da iç denetimin kuruması Poonya kamu sektöründe iç denetim nispeten yeni bir kurumdur. Poonya nın Avrupa Biriği ne katıım müzakereeri sonucu ouşturumuştur. Avrupa Komisyonu nun Poonya daki mai kontro sistemi hakkında çekinceeri (etkii omadığına dair) de Mai Kontro fasının katıım müzakereeri. Poonya nın bu fası kapsamındaki topuuk müktesebatının tamamını aktarmayı kabuü. Ankara December

178 2001 Yasası Kamu Mai Yasası (Temmuz 2001) 1 Ocak 2002 itibariye seçien devet kurumarında iç denetimi kurmuştur. Kamu Mai Yasasında daha sonra yapıan değişikikere iç denetimin hedefi ve faaiyet kapsamı uusararası standartara uygun bir şekide daha net tanımanmıştır Yasasına göre, iç denetimin amacı igii kurumun mai ekonomisi hakkında nesne ve bağımsız bir değerendirme yapmaktı. Getirien değişikikere iç denetim, kurumun bütün faaiyeterini kapsayacak şekide genişetidi ve iç denetçierin birim başkanına danışmanık yapacakarı açık ve net bir şekide ifade edimiş odu. Ankara December 2011 İç denetim Poonya da kök sadı İç denetime tabi kamu kurumu sayısı 350 den (şu anki) 1800 e çıktı. İç denetim geçen 10 yıık sürede gene oarak kabu edien ancak bei etkener nedeniye haa önemi öçüde geiştirimesi gereken bir kurum haine gedi. Ankara December

179 NIK in yasa ve gerçek statüsü Anayasa hükümeri ie NIK e uygun yetkinik kapsamı ve bağımsızık verimiştir; NIK tarafından öne sürüen önerierin denetenen kurumarca uyguanması Mecis e yürütüen yakın iişkier sayesinde koayaşmıştır; Medya NIK faaiyeteri hakkındaki bigieri geniş kiteere dağıtır; NIK kamuoyunda tanınmakta, faaiyeteri kamudan destek görmektedir. Ankara December 2011 NIK in denetim kapsamı NIK in denetim kapsamı bütün devet kurumarını ve yeredeki özerk birimeri kapsar. NIK ayrıca, yasaık ve sağam yönetim açısından, kamu varık veya kaynakarını kuanan veya devete karşı mai yükümüükeri oan diğer organizasyone birimeri ve şirketeri de devete iişki dereceerine göre deneteyebiir. Ankara December

180 NIK ın denetim yakaşımı NIK hem düzeniik hem de performans denetimi yapabiir (çoğunuka yasaık denetimi). NIK tek kurumuk denetimer yapar ancak bunu koordinei bir şekide düzener: teme aacağı ortak bir denetim panı geiştirir ve bu pana göre tek kurum denetimeri yapar. Ede ettikeri sonuçar özet denetim raporarına teme ouşturur. Ankara December 2011 II. NIK ve Maiye Bakanığı arasında işbiriği: iç denetimin kuruması ( ) Ankara December

181 Geişim süreci NIK ve iç denetim arasındaki iişki esasen denetçi denetenen iişkisidir. NIK ın son zamanarda yürüttüğü faaiyeter (örn: iç denetime igii gene değerendirme yapıp igii sorunarı teşhis etmek ve NIK in denetim metodoojisini geiştirmek) bu işbiriğini güçendirebiir. Doğa oarak üç aşamaya ayrımış bir geişim sürecidir: 1) iç denetimin kuruması, 2) sınırı işbiriği, 3) işbiriğinin arttırıması. Ankara December 2011 NIK Maiye Bakanığı işbiriği İç denetim için yasa ve kurumsa bir teme ouşturma sürecinde ( ), NIK in işbiriği yaptığı kişi ve kurumar: Maiye Bakanığında Merkezi Uyumaştırma Biriminin gözetiminden sorumu Baş İç Denetim Müfettişi. Ankara December

182 Resmi anaşma Kamuda mai kontro, iç ve dış denetim faaiyeterinin uyumaştırıması hakkında Maiye Bakanı ve NIK Başkanı arasında anaşma Haziran Başıca işbiriği aanarı: a) Poonya için uusararası standartara uygun mai kontro ve iç denetim standartarının geiştirimesi, b) Denetim ve kontroe igii uusararası begeerin Lehçe diinde hazıranması, c) denetim ve mai kontroerin uyguanmasına yöneik yöntemerin geiştirimesi. Ankara December 2011 Anaşmanın uyguanmasından sorumu Çaışma Grubu (1) Anaşmanın uyguanması için Araık 2002 de bir Çaışma Grubu ouşturudu. Haziran 2005 e kadar faaiyet gösterdi ve aşağıdaki konuarın ee aındığı 12 topantı düzenedi: 1) Kontro ve denetim terimeri için bir sözük ouşturmak; 2) Kamu Mai Kontro ve İç Denetim Standartarının Geiştirimesi; Ankara December

183 Anaşmanın uyguanmasından sorumu Çaışma Grubu (2) 3) Aşağıda beirtien konuarda hazıranmış kıavuz ikeer hakkında görüş vermek : kamu kurumarında mai kontro hakkında öz değerendirme, kamu kurumarında iç denetim standartarının uyguanması, iç denetim birimerinde öz değerendirme; 4) Maiye Bakanığı NIK ve iç denetçier NIK denetçieri arasındaki işbiriğinin kuraarının geiştirimesi. Ankara December 2011 Çaışma Grubunun başarıarı (1) 1. Lehçe İngiizce Kamu Denetim Terimeri Sözüğü : İk tasak Maiye Bakanığında hazırandı; çaışma ekibinin denetim ve kontro terimerinin uyumaştırıması çaışmaarı dikkate aınarak yeniden hazırandı (çaışma ekibi: NIK, Maiye Bakanığı, İç İşeri ve İdare Bakanığı ve Başbakanık Ofisi temsicierinden ouşmaktadır); 2005 te yayınandı; Ankara December

184 Çaışma Grubunun başarıarı (2) 2. Aşağıdakierin nihai hae getirimesine katkı : Kamu Kurumarında Mai Kontro Standartarı, Kamu Kurumarında Mai Denetim Standartarı; 3. Kamu Kurumarında Mai Kontro Öz Değerendirme Kıavuz İkeerinin içeriğinin geiştirimesine katkı. Bu bağamda: Kamu Kurumarında İç Denetim Standartarının Uyguanmasına Yöneik Kıavuz İkeer, Kamu Kurumarında İç Denetimde Öz Değerendirme Kıavuz İkeeri Ankara December 2011 Çaışma Grubunun başarıarı (3) 4. İç denetçier ve NIK denetçieri arasında işbiriği kuraarının detayı anaizi : İgii düzenemeer yetersiz Kamuda İç Denetim Standartarının Uyguanmasına Yöneik Kıavuz İkeere değişikik önerisi. 5. Denetim ve mai kontro uyguamaarı için yöntemer üzerinde anaşmak için NIK tarafından Denetim Rehberinin Maiye Bakanığına temin edimesi Ankara December

185 Lehçe İngiizce terimer sözüğü Lehçe-İngiizce Kamuda Denetim Terimeri Sözüğü hazıranırken esas aınanar: uusararası standartar (örn. INTOSAI Denetim Standartarı, INTOSAI Denetim Standartarı Avrupa Uyguama Rehberi, Uusararası Muhasebecier Federasyonu Denetim Standartarı, COSO İç Kontro Bütüneştirimiş Çerçeve); Poonya uusa standartarı (NIK Denetim Standartarı, Maiye Bakanığı tarafından geiştirien iç kontro ve iç denetim standartarı); AB yasaarı; Nihai versiyon Avrupa Sayıştayı ndan bir uzman tarafından inceenmiştir. Ankara December 2011 Poonya da iç denetimin anaşıması (1) Poonya da iç denetim nosyonunun anaşımasında sorunar: 1) Denetim keimesi, Lehçe de hiçbir zaman tam bir anam ifade etmedi; İngiizce interna audit ifadesi tercüme edimiş ve iç kontroe bağdaştırımıştır. Ankara December

186 Poonya da iç denetimin anaşıması (2) 2) İç kontro nosyonu uzun zamandır biiniyordu, ancak Hükümet düzenemeerinde kasik bir harcama sonrası denetim oarak tanımanmıştı beiri bir kamu idaresi biriminde, öze işevi başka bir birimde görev yapan persone (örn: iç kontroörer) tarafından yapıan teftiş tarzı denetim Ankara December 2011 Poonya da iç denetimin anaşıması (3) 3) 2001 Yasasında, kaynakarın tahsi edimesi ve harcanmasının kontroü kavramına karşıık geecek şekide mai kontro ifadesi ouşturumuştur ~ eski iç kontro anayışını doğruar : İç kontroün anamının yönetim sürecinden ayrımayan ve risk değerendirmesi veya önceikendirmesine dayaı bir eyemer (veya süreçer) dizisi oarak neteştirimesine yöneik çabaarda başarısızık; Kamu Mai Yasasında yapıan değişikiker iç denetim nosyonuna düzgün bir anam kazandırdı. Şu an yanış anaşımaar çok nadir. Ankara December

187 III. NIK ve iç denetçier arasında mevcut işbiriği Ankara December 2011 NIK Maiye Bakanığı arasında azatımış işbiriği İç denetime iişkin ikinci mevzuat, standartar ve rehberer hazırandıkça NIK ve Maiye Bakanığı arasında oası doğa işbiriği de azadı; Baş İç Denetim Müfettişi unvanı 2006 sonunda kadırıdı; Merkezi Uyumaştırma Birimi haa devam etse de teşkiat yapısındaki seviyesi düşürüdü. Ankara December

188 Yetersiz güven seviyesi İşbiriğine yöneik resmi bir at yapı veya NIK in denetim daireerinden veya iç denetçierden yeteri istek yok; Teoride, NIK denetçieri ve iç denetçier arasında dostane çaışma iişkierinin doğa oarak geişmesi gerekirken gerçekte durum farkı yetersiz güven düzeyi: NIK için değerendirme yaparken iç denetçierin çaışmaarının sonuçarını esas amak zor; İç denetçier de NIK i kendi konumarını güçendiren bir ortaktan ziyade çaışmaarını doğruayan bir merci oarak görüyorar. Ankara December 2011 Zorukarın sebeperi (1) Poonya da iç denetimin ik yıarında bazı NIK denetçierinden aışıagemedik davranışar: iç denetçier tarafından hazıranmış dokümanarı kaynak beirtmeden kopyaadıar ve kendi buguarıymış gibi görünmeerine neden oduar. Uygunsuz oduğu düşünüdü ve bir daha omadı. Bir denetçi görüşünü başka bir denetçinin çaışmaarını teme aarak ouşturduğunda, raporunda bunu açıkça ifade etmei ve diğer denetçi tarafından denetenen unsurarın boyutunu beirtmeidir. NIK Denetim Standartarı Ankara December

189 Zorukarın sebeperi(2) Bazı NIK denetçieri iç denetimi kanun ihaeri veya diğer ususüzüker hakkında bigi amak için bir kaynak oarak görüp iç denetçierin çaışma begeerine erişimeri osun ister. Bu konuda farkı görüşer vardır ve çözüm basit değidir doayısıya özeike dikkat edimesi gereken bir husustur. NIK denetçieri, denetenen kurumda denetim konusuya igii bütün begeerde bigi arama hakkına sahiptir. İç denetçier tarafından topanan kanıtarı da kuanabiirer ancak bunun için doğrudan iç denetçiden deği denetenen kurumun yöneticisinden izin amaarı gerekir Ankara December 2011 Zorukarın sebeperi(3) NIK denetçisi, iç denetçinin yasa roü gereği dış denetçinin ihtiyaçarına karşıık vermek için deği kendi birimi ve birim başkanı için çaışan bir kişi oduğunu anaması gerekir. Sözü geçen durumarı, kendi çaışmaarını NIK yetkisi atına bağama teşebbüsü oarak veya kendi kurumunun sorunarını ve ususüzükerini ortaya dökmeke kurumuna ihanet gibi gören denetçierin endişeeri anaşıır endişeerdir. Ankara December

190 NIK denetimeri sırasında iç denetim çaışmaarının dikkate aınması Denetim Standartarı ve Denetim Rehberi şöye der: Bir denetim hazıranırken, NIK denetçisinin iç denetim faaiyeteri hakkında bir ön değerendirme yapması gerekir (NIK denetiminin ihtiyaçarına cevap vermek için denetim kapsamı). Bir iç denetçinin yapmış oduğu çaışmaar ayrıca denetenen kurumun karşı karşıya oduğu riski aanar ve ortadan kadırıması gereken ususüzüker hakkında bigi verebiir. İç denetçierin buguarından yararanmak için denetçinin çaışmaarını önceden hazıranmış raporar ışığında değerendirmek gerekir. Ankara December 2011 İç denetim ie işbiriği(1) Kurumsa düzeyde işbiriğinin geiştirimesine öneker: NIK temsicieri kamu iç denetçierinin topantıarına katıır ve tartışmaara iştirak eder. İç denetçier tarafından standartar geiştiriirken de işbiriği yapımıştı. Ankara December

191 İç denetim ie işbiriği (2) 3) Mayıs 2010 dan bu yana,maiye Bakanığı ayık topantıar düzenemektedir. Bu topantıarda kamuda yönetim kontroü ve iç denetimin işeyişi ve geiştirimesine dair önemi konuar ee aınır ve iyi uyguamaar gösteriir. NIK temsicieri bu topantıara gözemci oarak katıır. 4) Poonya İç Denetim Enstitüsü nün Eyü 2011 de Kraków da düzenediği Kongre gibi iç denetim mesek kuruuşarının seminererinde NIK raporarı sunumaktadır. Ankara December 2011 İç denetim ie işbiriği (3) 5) İç denetçier NIK in yöntemerinin ve usuerinin bazı unsurarını kuanmaktadır (örn. Denetim önerierinin hayata geçirimesi sonucu ortaya çıkan mai tasarrufun hesapanması yöntemi). 6) İç denetçier ayrıca NIK in denetim önerierinin uyguanıp uyguanmadığını doğruar. Ankara December

192 İç kontro ve iç denetim ie igii NIK denetimeri (1) Son yıarda NIK, kamuda iç kontro ve iç denetim ie igii bazı sorun odakı denetimer gerçekeştirmiştir: 1) Merkezi yönetim kurumarında iç kontro (1998) 2) Yere özerk idareerde iç kontro (2001) Ankara December 2011 İç kontro ve iç denetim ie igii NIK denetimeri (2) 3) Bakanıkarda ve diğer merkezi yönetim kurumarında iç kontroün işeyişi (2003) 4) Yapısa Fonarın iç mai kontroü sisteminin işeyişi (2005) 5) Bögese Faaiyet Programarının yönetim ve kontro sistemerinin uyguanması sürecinde Topuuk müktesebatı ve Poonya kanunarının gerekikerine uyum (2008). Ankara December

193 İç kontro ve iç denetim ie igii NIK denetimeri (3) Kısa süre önce doğrudan iç denetimi igiendiren iki denetim gerçekeştirimiştir : 6) Pomorenya Voyvodaığı nın seçien beediyeerinde (Lehçe de gmina) iç kontro (yönetim kontroü) ve iç denetimin işeyişi (2009) 7) Yere özerk idareerde yönetim kontroünün işeyişi (iç denetime özeike vurgu yapıarak) (2011). Ankara December 2011 Kavramın tümüye yeniden düşünümesi ihtiyacı Yönetim kontroü ve iç denetim için sistemi çözümerin üretimesi süreci haa devam etmektedir. Bu hususar yöneticier tarafından yönetime destek araçarı oarak deği, haa ususüzükerin tespiti ve cezaandırımasını hedefeyen harcama sonrası teftiş faaiyeteri oarak görümektedir. Kamu daireerinde kontro mekanizmaarına iişkin usuerin faydaıığı geneike sınırıdır (kontro mekanizmaarı ouşturuurken denetim standartarından ortaya çıkan iyi uyguamaara dikkate aınmamaktadır). Yere özerk idareerde yönetim kontroü ve iç denetim kavramarının yeniden düşünümesi gerekmektedir. Ankara December

194 Yönetim kontro sisteminde iç denetim hakkında denetim Söz konusu iki denetim, yere özerk idareerde iç denetimin işeyişi ie igii denetimerdi. Şu an için NIK, hükümet idaresini igiendiren yönetim kontro sisteminde iç denetim i denetemektedir. Bu denetim önümüzdeki yı tamamanacaktır. Ankara December 2011 IV. İşbiriğinin geiştirimesi için bekentier Ankara December

195 Devam eden öğrenme süreci 1) Poonya da iç denetime igii (iki yı önce başatıan ve) devam eden denetimer nedeniye NIK denetçieri iç denetimin doğasını ve hedeferini daha iyi anamaya başadı. Beirsizik ve süreki değişen yasa düzenemeer nedeniye NIK teki denetim yöneticieri ve denetçier iç denetimi doğru anamamış veya tanımamış oabiir ŞİMDİ İSE BU DEĞİŞİYOR Ankara December 2011 NIK in denetim yakaşımındaki değişimer 2) NIK in denetim yakaşımındaki değişimer NIK ve iç denetçier arasında işbiriği ouşturumasını sağayabiir denetim usuerinin en uygun şekide pananmasını sağayacak risk anaizi yöntemerinin geiştirimesi Ortak igi aanı, iç kontro sistemerinin inceenmesine iişkin yöntemer oabiir. NIK denetçierinin ve iç denetçierin yaptıkarı inceemeer sonucu vardığı buguar, iki taraf için de denetim panaması sürecinde yardımcı oabiir. Ankara December

196 İç denetim aanında NIK in uusararası faaiyeteri 3) NIK in katıdığı uusararası işbiriği aanarı: NIK, 2010 dan beri INTOSAI İç Kontro Standartarı At Komisyonunun başkanığını yürütmektedir; NIK Başkanı Ekim 2011 de İç Denetim Enstitüsü nün İç Denetim Standartarı Kuruuna INTOSAI temsicisi oarak seçimiştir; Bu gruparın çaışmaarına dair materyaeri geiştirmek amacıya NIK te bir çaışma grubu kurumuştur NIK içinde iç denetim bigisi. Ankara December 2011 V. Sonuçar Ankara December

197 Sonuçar Poonya mevzuatında iç denetim Başangıçta sorunar yaşansa da, Poonya mevzuatına uusararası standartara uygun bir iç denetim kavramı yereştiridi. Ankara December 2011 Sonuçar NIK in iyi konumu Poonya Yüksek Denetim Kurumu (NIK) devet kurumarı arasında, kamu oyu ve medya gözünde iyi bir konuma sahiptir. Peki bu kadar yüksek bir YDK profii kurumara dağımış iç denetim meseği ie iyi iişkierin kurumasına enge midir? Ankara December

198 Sonuçar Değeri işbiriği İç denetim için yasa ve kurumsa bir teme ouşturma sürecinde NIK ve Maiye Bakanığı arasında yürütüen işbiriği çok değeriydi. Bu işbiriğinin yazıı bir anaşmaya dayandırıması da faydaı odu. Ankara December 2011 Sonuçar Maiye Bakanığının roü Baş İç Denetim Müfettişi unvanının kadırıması ve Merkezi Uyumaştırma Birimi mevkiinin ortadan kakması yazık odu. İç denetim odukça dağınık, özeike yere özerk idareerde. İç denetim Maiye Bakanığının faaiyeterinin merkezinde yer amasa da, Bakanığın iç denetim meseğine sahip çıkması çok değeri. Ankara December

199 Sonuçar Ortak hedefer NIK ve iç denetimin ortak hedeferi : NIK in görevi Devet in düzetimesine yardımcı omaktır; iç denetimin görevi ise Devetin kurumsa birimerinin düzetimesine yardımcı omaktır Ankara December 2011 Sonuçar İşbiriğinin geiştirimesi NIK denetimerinin çoğu uygunuk denetimi oduğundan, NIK in denetim yöntemerindeki değişikik bağamında bir işbiriği geiştiriebiir. denetim usuerinin en uygun şekide pananmasını sağayan performans denetimi ve risk değerendirmesi yöntemerinin geiştirimesi. NIK in INTOSAI ve İç Denetim Enstitüsü üyeikeri bu değişimeri daha da koayaştırabiir. Ankara December

200 Sonuçar İç denetim meseğinin daha iyi anaşıması NIK iç denetim meseğinin ihtiyaçarını giderek daha iyi anamaktadır. Burada, Maiye Bakanığında düzenenen topantıara katımak gibi doğrudan kişier arası irtibatar büyük önem taşır. Ankara December 2011 Sonuçar YDK erin net duruşa ihtiyacı Hemen hemen her denetimde YDKerin iç denetçiere yeteri düzeyde işbiriği sağaması gerekir. Her YDK bunu düşünmei ve buna iişkin net bir duruş beiremeidir. Ankara December

201 Sonuçar Konferansın önemi Türkiye Cumhuriyeti ve SIGMA tarafından düzenenen Kamuda İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği Konferansı, NIK için büyük önem taşımaktadır. Ankara December 2011 DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER Ankara December

202 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Cooperation between the Poish Supreme Audit Office and interna auditors: possibiities and difficuties By Jacek Mazur, Ph.D. Advisor to the President of the Supreme Audit Office, Poand This presentation incudes the foowing parts: I. Introduction with some comments on the estabishment of interna audit in Poand and a short description of the Poish Supreme Audit Office (the NIK) II. Cooperation between the NIK and the Ministry of Finance during the period of buiding ega and organisationa basis for interna audit (ca. years ) III. Current cooperation of the NIK and interna auditors IV. Prospects for deveopment of cooperation V. Summing up I. Introduction Estabishment of interna audit in Poand Interna audit in the pubic sector in Poand is a reativey new institution. It was estabished as a resut of negotiations carried out before Poand joined the European Union. At that time the Commission had many reservations regarding the financia contro system in Poand, considering it ineffective. The EU accession negotiation on the financia contro issues took pace in These negotiations were quicky proceeding since Poand at once agreed to adopt the whoe acquis communautaire in this area. A aw was passed in Juy 2001 which estabished interna audit in seected state bodies from 1 January Its rea enforcement took some time, especiay since in the years that foowed its ega basics were amended severa times. Legisative amendments aowed for more precise definition of interna audit s goa and activity scope, in conformity with internationa standards. In the beginning, according to the 2001 Act, the interna audit s goa was to achieve an objective and independent evauation on the financia economy of a given entity. Subsequent acts extended this notion to the whoe activity of an entity and added an expicity expressed competence of interna auditors to advise the head of the unit. Step by step, the number of pubic sector entities subjected to interna auditing grew: at first there were about 350, and presenty there are about It is true that after amost 10 years, interna audit is an aready commony accepted institution but its activity sti requires important enhancement due to a number of factors. Short description of the Poish Supreme Audit Office The NIK s ega and actua status is rather significant because of: - detaied constitutiona provisions which give the NIK appropriate scope of competence and independence, - cose reations with the Pariament, which faciitate the impementation of the NIK s recommendations by audited entities, - wide dissemination of information on the NIK's activities in the media, - broad pubic knowedge of the NIK and the pubic s support for the NIK's activities. 200

203 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı The NIK s audit scope incudes a state bodies and oca sef-government units. The NIK can aso audit, with regard to egaity and sound management, the activity of other organisationa units and enterprises, to the extent to which they use state or communa property or resources, or discharge financia iabiities towards the state. The NIK can carry out both reguarity and performance audits. In reaity, comprehensive audits, focusing on egaity, sti predominate. The NIK performs singe-entity audits, but in a coordinated way. The starting point is to deveop one common audit program which is the basis on which singe-entity audits are carried out. Their resuts form the basis for the summary audit reports. II. Cooperation between the NIK and the Ministry of Finance during the period of buiding a ega and organisationa basis for interna audit (ca. years ) In my opinion, the Poish experience concerning the cooperation between externa and interna audit is sti modest. The reationship between NIK interna audit is, as far as interna audit is concerned, mosty a reationship between auditor auditee which somewhat imits this cooperation. However, recent NIK activity, in particuar making genera evauations of interna audit and diagnosing reated probems, and deveopment of the NIK s audit methodoogy, gives hope for the strengthening of cooperation. I see this as a deveopment process in three natura phases: 1) buiding interna audit, 2) imited cooperation, 3) increasing cooperation. First I woud ike to present a very concrete exampe of cooperation between the NIK and the Ministry of Finance during the period of buiding a ega and organisationa basis for interna audit, from During this period the NIK cooperated cosey with the Ministry of Finance, in particuar with its Chief Interna Audit Inspector who supervised a Centra Harmonisation Unit. In June 2002 a forma agreement was signed, namey the Agreement between Minister of Finance and the President of NIK on harmonization of activities of financia contro, interna audit and externa audit in the pubic sector. The initiative for such agreement came from the NIK, refecting our concern for transparency and accountabiity in pubic ife. The main areas of cooperation were: a) deveoping Poish standards of financia contro and interna audit in compiance with internationa standards, b) deveoping Poish versions of internationa documents on audit and contro, c) working out methods for conducting audit and financia contro, Task Force to impement the Agreement In December 2002 a Task Force was estabished to impement the Agreement. It was composed of 3 empoyees from each of the two institutions. The Task Force operated unti June 2005 and had 12 meetings during which the foowing topics were discussed: 1. Deveopment of a gossary of terms reated to contro and audit, 2. Deveopment of standards for financia contro and interna audit in the pubic sector, 3. Giving opinion on: o guideines on sef-assessment in financia contro in pubic sector units, o guideines on appication of interna audit standards in pubic sector units, o guideines on sef-assessment in interna audit units; 4. Deveopment of rues for cooperation between the Ministry of Finance and the NIK, and between interna auditors and the NIK auditors. 201

204 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı The Task Force s achievements incude the foowing: 1. Deveopment of the Poish-Engish gossary of terms reated to contro and audit. The first draft was eaborated at the Ministry of Finance. Next it was redrafted taking into account the works of the working team estabished for harmonizing audit and contro-reated terminoogy, which was composed of representatives of the NIK, the Ministry of Finance, the Ministry of Interna Affairs and Administration, and the Prime Minister s Chanceery. These efforts ed to the pubication in 2005 of the Gossary of Terms Reated to Audit in Pubic Administration ( 2. Contribution to the deveopment of the fina version of the foowing documents: o Standards of Financia Contro in Pubic Sector Units, o Standards of Financia Audit in Pubic Sector Units, 3. Contribution to the content of Guideines on Sef-Assessment in Financia Contro in Pubic Sector Units, comprising o Guideines on Appication of Interna Audit Standards in Pubic Sector Units, o Guideines on Sef-Assessment in Interna Audit in Pubic Sector Units. 4. Detaied anaysis of the rues of cooperation between interna auditors and NIK auditors. It was concuded that the reevant reguations were insufficient. Amendments to the Guideines on Appication of Interna Audit Standards in Pubic Sector Units were suggested. 5. Making avaiabe the Auditor s Manua by the NIK to the Ministry of Finance in order to agree methods for carrying out audit and financia contro. Poish-Engish gossary of terms An especiay vauabe resut of the cooperation is the Poish-Engish Gossary of Terms Reated to Audit in Pubic Administration. It was deveoped after detaied discussions during which the working team tried to ook at the Poish experience through the prism of internationa standards, incuding in particuar: INTOSAI Auditing Standards, European Impementing Guideines for the INTOSAI Auditing Standards, Internationa Standards on Auditing of the Internationa Federation of Accountants, COSO Interna Contro Integrated Framework, and aso Poish nationa standards, such as the Auditing Standards of the NIK or the standards of interna contro and interna audit deveoped by the Ministry of Finance. Furthermore, the working team aso ooked at the EU ega acts. The fina version of the draft was reviewed by an expert from the European Court of Auditors. In order to see the importance of the Gossary, it is worth underining that in Poand there have been many probems with understanding the notion: interna audit. The first reason was that the word audit has never functioned in Poish. Hence the Engish term interna audit was transated into, and identified with, interna contro, in practice imited to financia contro, checking the correctness of bookkeeping, and the reiabiity of financia statements. This probem exists not ony in Poand. The second reason for difficuties resuted from the fact that the notion of interna contro had been known for quite a whie, however, in the Government reguation it was defined as a cassic ex-post audit, aimed at indicating irreguarities (mainy understood in terms of infringements on the egisation), identifying causes and persons to be bamed. In fact, it was an inspection-type audit to be performed inside a given structura pubic administration unit by staff members empoyed in another specia-function unit, i.e., by interna controers. Such understanding of interna contro is sometimes sti vaid for pubic officias in Poand. 202

205 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı Another reason for difficuties was that the 2001 Act introduced the term financia contro as the contro of coecting and spending funds, which meant confirmation of the od understanding of interna contro. Efforts to carify the meaning of interna contro as a sequence of actions (or processes) inscribed into the managing process and based on risk assessment or prioritisation, faied. Ony subsequent amendments to the Pubic Finances Act gave the notion of interna audit a proper meaning. Presenty, cases of misunderstanding seem to be rather rare. III. Current cooperation of the NIK and interna auditors After deveopment of secondary egisation, standards and guideines on interna audit, the natura potentia cooperation between the NIK and the Ministry of Finance was reduced. Moreover, at the end of 2006, the post of the Chief Interna Audit Inspector was aboished. A Centra Harmonisation Unit sti existed, but its rank had been diminished, which made contact more difficut. Insufficient eve of trust At the same time, there was no other forma basis or adequate interest in cooperation from the NIK s audit departments or interna auditors. Interna audit departments are sti sma and sometimes ony composed of 1 person. So, it is a dispersed profession which is sti under construction and is constanty earning. In theory, friendy working contact between the NIK auditors and interna auditors shoud be natura for the benefit of both parties but in reaity it is different. Generay, there is not a sufficient eve of trust both from the NIK, for whom it is difficut to base its assessments on the resuts of interna auditors work, and from interna auditors who consider the NIK a verifier of their work and not a partner who strengthens their position. One of the reasons for such a situation coud be due to the a typica behaviour of some NIK auditors in the first years of the functioning of interna audit in Poand, when NIK auditors copied materias produced by interna auditors without referencing them which might have suggested that they were their own findings. Such practices are considered inappropriate and do not happen anymore. The appicabe Auditing Standards of the NIK say expicity that Where the auditor formuates his opinion on the basis of the work of another auditor, his report shoud expicity state this fact and define the size of the eements which were audited by the other auditor. Another probem is reated to the fact that some NIK auditors woud ike to consider interna audit as a source of information about cases of aw infringement or other irreguarities and they strive to obtain access to the working papers of interna auditors. This is an issue where different arguments exist and there is no simpe soution therefore it requires particuar care and prudence. The NIK auditors conducting audits are entited to seek information in a documents which are in the audited entity and which concern the subject matter of the audit. Thus, they may aso use evidence gathered by interna auditors. Demanding access to such materias shoud be addressed to the head of the audited entity, and not directy to the interna auditor and this rue must be obeyed. But most of a, the NIK auditor shoud consider the statutory roe of the interna auditor as a person working for its unit and the head of the unit, and not for the needs of externa audit. So, the concern of interna auditors is understandabe, who see the mentioned situations as an attempt to subordinate their work to the NIK and to betray in a way their parent unit by reveaing its probems and irreguarities. When I participated in discussions with interna auditors, I heard that the NIK auditors sometimes 203

206 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı did not treat them as partners, but rather used them. Even if such cases are rare, such information is quicky spread and has a negative impact on the NIK s image. Taking into account interna audit work during the NIK audits According to the Auditing Standards and Auditor s Manua appicabe in the NIK, whie preparing the audit the NIK auditor shoud carry out a preiminary assessment of the activities of interna audit. It may aow for the formuation of the audit scope in a way that it responds to the needs of the NIK audit, and aso can imit its aboriousness. The work of an interna auditor may aso give knowedge of risk areas in which the audited entity functions, and information on irreguarities to be eiminated. On the other hand, using findings of interna auditors depends on the positive assessment of their work, which coud be done on the basis of earier deveoped reports, etc. Such assessments shoud aso incude the reiabiity of deveoped documents, meaning the objectivity of interna audit, competence, and competeness of the coected evidence. Cooperation with the interna audit profession I woud ike to share a few exampes with you regarding the deveopment of coaboration at an institutiona eve between the NIK as an institution (and individua audit departments) as we as the interna audit profession. The NIK s representatives attend meetings of interna auditors from the pubic sector and take part in discussions. Such practices were particuary deveoped severa years ago when my coeague the interna auditor of the NIK was the President of the Poish branch of the Institute of Interna Auditors. At that time there was cooperation in eaborating standards by interna auditors. There are aso new forms of cooperation. Since May 2010, the Ministry of Finance Centra Harmonisation Unit has been organising monthy meetings during which issues important for the functioning and deveopment of management contro and interna audit in the pubic sector are discussed, and good practices are presented. The NIK representatives are present at these meetings as observers, athough not as ecturers. But the NIK s reports were presented in seminars organised by interna audit associations, for exampe, at the Congress of the Poish Institute of Interna Audit in September this year in Krakow. This creates a situation which favours the understanding of the need for cooperation between interna and externa audit. Furthermore, interna auditors notice the possibiities of coaboration by, for instance, using some eements of the NIK s methodoogy and procedures (e.g. method for cacuating financia savings which resut from foowing the audit recommendations). Interna auditors aso verify the impementation of the NIK s audit recommendations. So, some eements that coud be defined as the cooperation between interna and externa audit are sowy coming out. Formuation of systemic concusions on interna audit by the NIK In recent years the NIK has carried out severa probem-oriented audits on interna contro and interna auditing in the pubic sector, and the most important ones are shown on this ist: 1. Interna contro in centra government bodies (1998) 2. Interna contro in oca sef-government units (2001) 3. Functioning of interna contro in ministries and other centra government bodies (2003) 4. Functioning of the system of interna financia contro of Structura Funds (2005) 204

207 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı 5. Adherence to requirements of the Community and Poish aw in the process of impementation of management and contro systems of the Regiona Operationa Programmes for (2008) Recenty there have been two audits performed which directy concerned interna audit: 6. Functioning of interna contro (management contro) and interna audit in seected communes [Poish gminas] of Pomorskie Voivodeship (2009) 7. Functioning of management contro (with particuar emphasis on interna audit) in oca sef-government units (2011) Audit resuts prove that the process of impementing systemic soutions for management contro and interna audit is sti underway. These issues are sti seen by the management as the ex-post inspection activities focused on detecting and prosecuting irreguarities rather than as toos supporting the unit s management. Athough pubic offices usuay have procedures for contro mechanisms appied, their usefuness is often imited. This is because contro mechanisms are created without taking into account good practices that derive from audit standards. In the NIK s opinion, there is a need to reconsider the whoe concept of management contro and interna audit in oca sef-government units. What requires modification is, for exampe, making interna auditors not fuy dependent on their superiors. The two audits mentioned refer to the functioning of interna audit in oca sef-government units. Presenty, the NIK is auditing the Interna audit in management contro system which concerns government administration. This audit wi be finished next year. IV. Prospects for deveopment of cooperation There is no doubt that the cooperation between the NIK and interna auditors wi be deveoped. I can see at east three reasons that justify this opinion. Firsty, we a keep earning there is no institution which has finished the process of earning. Due to the series of audits on interna audit in Poand, started more or ess two years ago, the NIK auditors better understand the nature of interna audit and its goas. I cannot deny that, in view of the ack of carity and amendment of subsequent ega reguations, NIK audit managers and auditors have not, I guess, understood nor perceived interna auditing correcty. This is now changing. Secondy, I am incined to see the possibiities of cooperation between the NIK and interna auditors in the context of changes in our audit approach. What I mean is mosty improving risk anaysis methods that ensure optima panning of audit procedures, as an important eement both in our work and the work of interna auditors. Moreover, the common interest area can be methods of examining interna contro systems which we try to improve. Our and interna auditors findings resuting from their examination are mutuay hepfu in panning audits. And thirdy, the NIK s participation in internationa cooperation in this area creates favourabe conditions: since 2010, the NIK has been in the chair of the INTOSAI Interna Contro Standards Subcommittee and in October 2011 the President of the NIK was appointed as the INTOSAI representative on the Institute of Interna Auditors Interna Auditing Standards Board. Since the President of the NIK has been engaged in this issue, it has, of course, impacted on defining priorities of our work, incuding the seection of audit topics. At the same time, an interna task force was estabished to deveop materias reated to the 205

208 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı work of these groups, which gathers competent coeagues from different audit departments. It shoud aso hep in disseminating knowedge of interna audit inside the NIK. V. Summing up To sum up, I woud ike to refer to the main points of my speech: After initia probems, a concept of interna audit that foows internationa standards was introduced to the Poish egisation. The Poish SAI has a good position in the system of state bodies, pubic opinion and the mass media. Sometimes one may wonder if such a high SAI profie might not hinder the estabishment of good reations with the dispersed interna audit profession. The cooperation of the NIK and the Ministry of Finance in buiding a ega and organisationa basis for interna audit was vauabe. It was good that it was based on a written agreement. Some decisions were not so good, for instance the aboishment of the Chief Interna Audit Inspector post, which diminished the position of the Centra Harmonisation Unit. The interna audit profession is very dispersed, especiay in oca sefgovernment units. Professiona engagement by the Ministry of Finance is therefore vauabe, athough, interna audit is not the centre of the Ministry s activity. The goas of the NIK and of interna audit are common: the NIK s mission is to hep to remedy the State, and the mission of interna audit is to hep to remedy organisationa units of that State. In my opinion, difficuties in the NIK s cooperation with interna auditors resut from the fact that quite a number of NIK audits are sti compiance audits. That is why I personay see the possibiity for deveoping this cooperation mosty in the context of changes in the NIK audit methodoogy. Changes are sow, but ongoing. I refer to the deveopment of performance auditing and improving risk anaysis methods that ensure optima panning of audit procedures. NIK s membership in INTOSAI and the Institute of Interna Auditors can make such changes easier. In addition, I woud ike to beieve that the NIK understands the needs of the interna audit profession better and better. What is vauabe here are direct interpersona contacts such as participating in discussions organised in the Ministry of Finance. The issue of adequate coaboration of SAIs with interna auditors may appear in amost every audit. Therefore I beieve that each SAI shoud consider this and adopt a cear stand. In this context I woud ike to underine the importance of today s conference, organised by the Repubic of Turkey and SIGMA, for my institution the NIK. Everything I earn over these two days, I wi try to present to my President with appropriate suggestions. 206

209 principay financed by the EU Cooperation between the Poish Supreme Audit Office and interna auditors: possibiities and difficuties Jacek Mazur, Ph.D. Advisor to the President of the NIK Conference on Cooperation Between Interna and Externa Audit in Pubic Sector Ankara December 2011 Content I. Introduction II. III. IV. Cooperation between the NIK and the Ministry of Finance: buiding interna audit ( ) Current cooperation of the NIK and interna auditors Prospects for deveopment of cooperation V. Summing up Ankara December

210 I. Introduction Ankara December 2011 Estabishment of interna audit in Poand Interna audit in the pubic sector in Poand - a reativey new institution. Estabished as a resut of negotiations before Poand joined the European Union. Reservations of the European Commission as to the financia contro system in Poand (non effective). The EU accession negotiation on the Financia Contro chapter in Poand s agreement to adopt the whoe acquis communautaire from this chapter. Ankara December

211 2001 Act The Pubic Finance Act (Juy 2001) estabished interna audit in seected state bodies from 1 January Further amendments to the Pubic Finance Act aowed to define more precisey interna audit s goa and activity scope, in conformity with internationa standards. According to 2001 Act, the interna audit s goa was to achieve an objective and independent evauation on financia economy of a given entity. Amendments extended this notion to the whoe activity of an entity and added an expicity expressed competence of interna auditors to advise the head of the unit. Ankara December 2011 Interna audit ingrained in Poand Number of pubic sector entities subject to interna auditing increased from about 350 to about 1800 (at present). After amost 10 years, interna audit is an aready commony accepted institution but its activity sti requires important enhancement due to a number of factors. Ankara December

212 NIK s ega and actua status Appropriate scope of competence and independence given to the NIK by constitutiona provisions; Impementation of the NIK s recommendations by audited entities faciitated by cose reations with the Pariament; Wide dissemination of information on the NIK's activities in the media; Broad pubic knowedge of the NIK and pubic s support for the NIK's activities. Ankara December 2011 NIK s scope of audit The NIK s scope of audit covers a state bodies and oca sef-government units. The NIK can aso audit, with regard to egaity and sound management, the activity of other organisationa units and enterprises, to the extent to which they use state or communa property or resources, or discharge financia iabiities towards the state. Ankara December

213 NIK s audit approach The NIK can carry out both reguarity and performance audits (in the majority - egaity audits). The NIK performs singe-entity audits, but in a coordinated way: deveops one common audit program as a basis on which singe-entity audits are carried out. Their resuts are the basis for the summary audit reports. Ankara December 2011 II. Cooperation between the NIK and the Ministry of Finance: buiding interna audit ( ) Ankara December

214 Deveopment process The reationship between NIK - interna audit is mainy a reationship between auditor auditee. Recent NIK activity (e.g. making genera evauation of interna audit and diagnosing reated probems and deveopment of the NIK s audit methodoogy) might strengthen cooperation. It is a deveopment process in three natura phases: 1) buiding interna audit, 2) imited cooperation, 3) increasing cooperation. Ankara December 2011 Cooperation NIK Ministry of Finance In the period of buiding a ega and organisationa basis for interna audit ( ) the NIK cooperated with: the Chief Interna Audit Inspector at the Ministry of Finance who supervised a Centra Harmonisation Unit. Ankara December

215 Forma agreement Agreement between Minister of Finance and the President of NIK on harmonization of activities of financia contro, interna audit and externa audit in the pubic sector signed in June Main areas of cooperation: a) deveoping Poish standards of financia contro and interna audit in compiance with internationa standards, b) deveoping Poish versions of internationa documents on audit and contro, c) working out methods for conducting audit and financia contro. Ankara December 2011 Task Force to impement the Agreement (1) Task Force estabished in December 2002 to impement the Agreement. Operated ti June 2005 and had 12 meetings during which the foowing topics were discussed: 1) Deveopment of a gossary of terms reated to contro and audit; 2) Deveopment of Standards for Financia Contro and Interna Audit in the Pubic Sector; Ankara December

216 Task Force to impement the Agreement (2) 3) Giving opinion on the guideines on: sef-assessment in financia contro in pubic sector units, appication of interna audit standards in pubic sector units, sef-assessment in interna audit units; 4) Deveopment of rues for cooperation Ministry of Finance - the NIK, and interna auditors - the NIK auditors. Ankara December 2011 Task Force achievements (1) 1. Deveopment of the Poish-Engish Gossary of Terms Reated to Audit in Pubic Administration : first draft eaborated at the Ministry of Finance; redrafted, taking into account the works of the working team for harmonizing audit and contro-reated terminoogy (representatives of the NIK, the Ministry of Finance, the Ministry of Interna Affairs and Administration, and the Prime Minister s Chanceery); pubished in 2005; Ankara December

217 Task Force achievements (2) 2. Contribution to the deveopment of the fina version of: Standards of Financia Contro in Pubic Sector Units, Standards of Financia Audit in Pubic Sector Units; 3. Contribution to the content of Guideines on Sef- Assessment in Financia Contro in Pubic Sector Units, comprising: Guideines on Appication of Interna Audit Standards in Pubic Sector Units, Guideines on Sef-Assessment in Interna Audit in Pubic Sector Units. Ankara December 2011 Task Force achievements (3) 4. Detaied anaysis of rues of cooperation between interna auditors and NIK auditors: reevant reguations insufficient suggested amendments to the Guideines on Appication of Interna Audit Standards in Pubic Sector. 5. Making avaiabe Auditor s Manua by the NIK to the Ministry of Finance to agree methods for carrying out audit and financia contro. Ankara December

218 Poish-Engish gossary of terms Poish-Engish Gossary of Terms Reated to Audit in Pubic Administration was inspired by: internationa standards (e.g. INTOSAI Auditing Standards, European Impementing Guideines for the INTOSAI Auditing Standards, Internationa Standards on Auditing of the Internationa Federation of Accountants, COSO Interna Contro Integrated Framework); Poish nationa standards (Auditing Standards of the NIK, standards of interna contro and interna audit deveoped by the Ministry of Finance); EU ega acts; Fina version reviewed by an expert from the European Court of Auditors. Ankara December 2011 Understanding interna audit in Poand (1) Probems in Poand with understanding the notion of interna audit : 1) The word audit has never functioned in Poish; Engish term interna audit transated into and identified with interna contro. Ankara December

219 Understanding «interna audit in Poand (2) 2) The notion of interna contro known for quite a whie, but in the Government reguations defined as a cassica ex-post audit inspection type of audit to be performed inside a given structura pubic administration unit by staff members empoyed in another speciafunction unit, i.e., by interna controers. Ankara December 2011 Understanding interna audit in Poand (3) 3) 2001 Act introduced a term of financia contro as the contro of coecting and spending funds ~ confirmed the od understanding of interna contro: Faiure of efforts to carify the meaning of interna contro as a sequence of actions (or processes) inscribed into the managing process and based on risk assessment or prioritization; Amendments to the Pubic Finance Act gave the notion of interna audit a proper meaning. Presenty, cases of misunderstanding are rather rare. Ankara December

220 III. Current cooperation of the NIK and interna auditors Ankara December 2011 Reduced cooperation NIK Ministry of Finance Reduced natura potentia cooperation between the NIK and the Ministry of Finance after deveopment of secondary egisation, standards and guideines on interna audit; Post of the Chief Interna Audit Inspector aboished at the end of 2006; Centra Harmonisation Unit sti existed, but its rank diminished. Ankara December

221 Insufficient eve of trust No other forma basis of or adequate interest in cooperation from the NIK s audit departments or interna auditors; In theory, friendy working contact between the NIK auditors and interna auditors shoud be natura but in reaity it is different insufficient eve of trust: for the NIK it is difficut to base its assessments on the resuts of interna auditors work; interna auditors consider the NIK a verifier of their work and not a partner who strengthens their position. Ankara December 2011 Reasons for difficuties (1) Atypica behaviour of some NIK auditors in the first years of functioning of interna audit in Poand - they copied materias made out by interna auditors without referencing them, which might suggest that they were their own findings. Considered inappropriate and does not happen any more. Where the auditor formuates his opinion on the basis of the work of another auditor, his report shoud expicity state this fact and define the size of the eements which were audited by the other auditor. Ankara December 2011 Auditing Standards of the NIK 219

222 Reasons for difficuties (2) Some NIK auditors woud ike to consider interna audit as a source of information about cases of aw infringement or other irreguarities and to have access to the working papers of interna auditors. This is an issue where different arguments exist and there is no simpe soution therefore it requires particuar care and prudence. The NIK auditors are entited to seek information in a documents in the audited entity and which concern the subject matter of the audit. They may aso use evidence gathered by interna auditors shoud ask the head of the audited entity, and not the interna auditor directy. Ankara December 2011 Reasons for difficuties (3) The NIK auditor shoud consider the statutory roe of the interna auditor as a person working for its unit and the head of the unit, and not for the needs of externa audit. Concern of interna auditors is understandabe, who see the mentioned situations as an attempt to subordinate their work to the NIK and to betray in a way their parent unit by reveaing its probems and irreguarities. Ankara December

223 Taking into account interna audit work during the NIK audits Auditing Standards and Auditor s Manua say that whie preparing the audit, the NIK auditor shoud carry out a preiminary assessment of the activities of interna audit (audit scope to respond to the needs of the NIK audit). Work of an interna auditor may aso give knowedge of risk areas in which the audited entity functions, and information on irreguarities to be eiminated. Using findings of interna auditors depends on the positive assessment of their work, which coud be done on basis of earier deveoped reports. Ankara December 2011 Cooperation with interna audit profession (1) Exampes of deveoping cooperation at an institutiona eve: The NIK s representatives attend meetings of interna auditors from pubic sector and take part in discussions. There was cooperation in eaborating standards by interna auditors. Ankara December

224 Cooperation with interna audit profession (2) 3) Since May 2010, the Ministry of Finance has been organising monthy meetings issues important for functioning and deveopment of management contro and interna audit in pubic sector discussed and good practices presented. The NIK representatives attend the meetings as observers. 4) The NIK s reports presented in seminars organised by interna audit associations such as the Congress of the Poish Institute of Interna Audit in September 2011 in Kraków. Ankara December 2011 Cooperation with interna audit profession (3) 5) Interna auditors use some eements of the NIK s methodoogy and procedures (e.g. method of cacuating financia savings which resut from foowing the audit recommendations). 6) Interna auditors aso verify the impementation of the NIK s audit recommendations. Ankara December

225 NIK s audits on interna contro and interna auditing (1) In recent years the NIK has carried out severa probem-oriented audits on interna contro and interna auditing in pubic sector: 1) Interna contro in centra government bodies (1998) 2) Interna contro in oca sef-government units (2001) Ankara December 2011 NIK s audits on interna contro and interna auditing (2) 3) Functioning of interna contro in ministries and other centra government bodies (2003) 4) Functioning of the system of interna financia contro of Structura Funds (2005) 5) Adherence to requirements of the Community and Poish aw in the process of impementation of management and contro systems of the Regiona Operationa Programmes for (2008). Ankara December

226 NIK s audits on interna contro and interna auditing (3) Recenty there have been two audits performed which directy concerned interna audit: 6) Functioning of interna contro (management contro) and interna audit in seected communes [Poish gminas] of Pomorskie Voivodeship (2009) 7) Functioning of management contro (with particuar emphasis on interna audit) in oca sef-government units (2011). Ankara December 2011 Need to reconsider the whoe concept Process of impementing systemic soutions for management contro and interna audit is sti underway. These issues are sti seen by the management rather as the ex-post inspection activities focused on detecting and prosecuting irreguarities than as toos supporting the unit s management. Usefuness of procedures for contro mechanisms in offices is often imited (contro mechanisms are deveoped without taking into account good practices that derive from audit standards). There is a need to re-consider the whoe concept of the management contro and interna audit in oca sef-government units. Ankara December

227 Audit on Interna audit in management contro system The two audits mentioned referred to the functioning of interna audit in oca sef-government units. Presenty, the NIK is auditing the Interna audit in management contro system which concerns government administration. The audit wi be finished next year. Ankara December 2011 IV. Prospects for deveopment of cooperation Ankara December

228 Ongoing earning process 1) Due to the series of audits on interna audit in Poand (started two years ago), the NIK auditors better understand the nature of interna audit and its goas. In view of the ack of carity and amending of subsequent ega reguations, NIK audit managers and auditors have probaby not understood nor perceived correcty interna auditing NOW IT IS CHANGING Ankara December 2011 Changes in the NIK s audit approach 2) Changes in the NIK s audit approach may enabe cooperation between the NIK and interna auditors improving risk anaysis methods that ensure optima panning of audit procedures Common interest area can be methods of examining interna contro systems. The NIK s and interna auditors findings resuting from their examination are mutuay hepfu in panning audits. Ankara December

229 NIK s internationa activity in interna audit area 3) The NIK s participation in the internationa cooperation: NIK has been the chair of the INTOSAI Interna Contro Standards Subcommittee since 2010; President of the NIK appointed in October 2011 as the INTOSAI representative on the Institute of Interna Auditors Interna Auditing Standards Board; NIK s interna task force was estabished to deveop materias reated to the works of these groups knowedge of interna audit inside the NIK. Ankara December 2011 V. Summing up Ankara December

230 Summing up Interna audit in Poish egisation After initia probems, a concept of interna audit that foows internationa standards was introduced to the Poish egisation. Ankara December 2011 Summing up NIK s good position The Poish SAI has a good position in the system of state bodies, pubic opinion and the mass media. Does such a high SAI profie hinder the estabishment of good reations with the dispersed interna audit profession? Ankara December

231 Summing up Vauabe cooperation The cooperation of the NIK and the Ministry of Finance during the period of buiding a ega and organisationa basis for interna audit was vauabe. It was good that it was based on a written agreement. Ankara December 2011 Summing up Ministry of Finance s roe It is a pity that the Chief Interna Audit Inspector post was aboished position of the Centra Harmonisation Unit diminished. The interna audit profession is very dispersed, especiay in oca sef-government units. Professiona engagement by the Ministry of Finance is vauabe, athough interna audit is not in the centre of the Ministry s activity. Ankara December

232 Summing up Common goas Common goas of the NIK and of interna audit: the NIK s mission is to hep to remedy the State; the mission of interna audit is to hep to remedy organisationa units of that State. Ankara December 2011 Summing up Improving cooperation Since quite a number of NIK audits are compiance audits, cooperation might be deveoped in the context of changes in the NIK audit methodoogy. deveoping performance auditing and improving risk anaysis methods that ensure optima panning of audit procedures. NIK s membership in INTOSAI and the Institute of Interna Auditors can make such changes easier. Ankara December

233 Summing up Understanding interna audit profession better The NIK understands the needs of the interna audit profession better and better. Direct interpersona contact is vauabe here, such as participating in discussions organised in the Ministry of Finance. Ankara December 2011 Summing up Need for SAIs cear stand The issue of adequate coaboration of SAIs with interna auditors may appear in amost every audit. Each SAI shoud consider this and adopt a cear stand. Ankara December

234 Summing up Importance of the Conference The Conference on Cooperation Between Interna and Externa Audit in Pubic Sector, organised by the Repubic of Turkey and SIGMA is very important for the NIK. Ankara December 2011 THANK YOU FOR YOUR ATTENTION Ankara December

235 Avrupa Biriği ne Uyum Sürecinde Kamu Sektöründe İç Denetim ve Dış Denetim İşbiriği Konferansı İç ve dış denetim arasında işbiriği: Hoanda da iç kontro ve iç denetim sistemerinin performansının gözden geçirimesi Luuk KRIJNEN, Hoanda Sayıştayı 14 Araık

236 Agemene Rekenkamer principay financed by the EU İç ve Dış Denetim Arasında İşbiriği ve Koordinasyon Hoanda da iç denetim sisteminin performans inceemesi Luuk Krijnen, Denetim Yöneticisi Hoanda Sayıştayı Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Sunum Panı Hoanda Sayıştayının Konumu Hoanda sisteminin tarihse geişimi Mevcut sistem İç denetim Dış denetim Yeni geişmeer Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 234

237 1. Hoanda Sayıştayının Konumu Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Hoanda Sayıştayı (HS) Yüksek Devet Konseyi Bağımsız konum Yargı yetkisi yok Bakanıkarın sorumuukarı hakkında Mecise bigi verir Yetkisi, kaiteye ve raporarın igiiiğine bağıdır Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 235

238 Hoanda Sayıştayı (HS) Kuru: 3 kişi Persone: 300 Kadrou (210 denetçi, 90 destek personei) Yasa dayanak: Anayasa ve öze kanun Yetki aanı: merkezi yönetim ve igii kurumarı Denetim türeri: performans denetimi ve mai denetim Hükümet bütçesi: 200 Miyar Avro Sayıştayın yetki aanına giren diğer kamu bütçeeri : 100 Miyar Avro Sayıştay Bütçesi: 20 Miyon Avro Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Yetki aanı Devet ve kamu kaynakarından yararanan veya kamu hizmeti veren öze kuruuşarı kapsayan geniş yetki aanı Öze kuruuşar Yetki aanı aynı zamanda Avrupa kaynakarından yararanan öze kişieri de kapsar (tarım sübvansiyonarı) DEVLET Öze kişier Yere idareer yetki aanının dışındadır (ier ve beediyeer) Beediyeer İer Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 236

239 2. Hoanda sisteminin tarihse geişimi Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Düzeniik denetimeri Düzeniik denetimi, HS nin 1980erdeki durumu Geçmişte: HS, Devet harcamaarının ve geirerinin düzeniiğini deneter Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 237

240 Devet bütçesi artmakta Bütçe kaemerinin sayısı giderek artmakta Gözetim giderek azamakta Devet hesaparına ciddi sorunar Hesapara çok az dikkat ediiyor Bakanıkarda uyguanan standartar çok zayıf Mai taboar günce deği Çok sayıda ususüzük Düzeniik denetimi, HS nin 1980erdeki durumu Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Bakanıkardaki (varsa) iç denetim birimerinin performansı zayıf Persone / yetkinik eksikiği Zayıf denetim programarı Düzeniik denetimi, HS nin 1980erdeki durumu Denetimer başamadan önce idareerin temizenmesi gerekiyordu Sayıştayın yaptığı mai denetimer, hesaparın sadece %5 ini kapsayabiiyordu Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 238

241 : Muhasebe reformu operasyonu Muhasebe sisteminde kökü reform 1. Düzeniik bakanarın sorumuuğunda, Sayıştayın deği 2. Sağam iç birimere duyuan ihtiyaç Bakanık Mai Yönetim Birimeri (BMYB): İç Kontro (İK) sistemini ouşturmak ve yürütmekten sorumu Bakanık Muhasebe Birimeri (BMB): iç denetimden sorumu Merkezi yürütme 3. İdare ve denetim döngüsü hızandı 4. Sayıştayın dış denetçi oarak değişen roü Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Muhasebe reformu operasyonu ISSAI Devet Muhasebe Kanunu Maiye Bakanığı Devet Denetim Poitikası Müdürüğü HAFIR HARO HANDAR Sayıştay Bakanık Denetim Birimeri İÇ KONTROL Bakanık sorumuuğu Yönetse sorumuuk Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 239

242 Geenekse düzeniik denetimeri Muhasebe reformu operasyonu SAYIŞTAY Mecise rapor verir İÇ DENETİM Bakana rapor verir Denetim mai yönetim sistemi İÇ İÇ KONTROL Birime rapor verir Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Muhasebe reformu operasyonu Harcamaarın uygunuğu %99,7 Denetim piramidi Geirerin uygunuğu % persone SAYIŞTAY 800 persone İÇ DENETİM persone İÇ KONTROL Birime rapor verir Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 240

243 2. Mevcut sistem Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Mevcut yapı Devet Muhasebe Kanunu HANDAR HARO HAFIR Maiye Bakanığı ICFMD ICAD SAYIŞTAY Ministeria Ministeria Audit Ministeria Audit Departments Ministeria Audit Departments Bakanık Audit Departments Denetim Departments Ministeria Daireeri Audit Ministeria Financia Departments management Ministeria Departments Financia management Ministeria Ministeria departments Financia Financia management Bakanık Departments mai yönetim management departments daireeri 18 Apri 2012 Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 241

244 Devet Muhasebe Kanununda düzeniik fesefesi : Bütçeer Mecis tarafından onayanıyor Bakanar Mecise karşı sorumu Yöneticier bakana karşı sorumu Bakanarın kontroü ede buundurması gerekiyor Düzeniiğin teme fesefesi: uygunuğa dayanır İç denetim için Devet Muhasebe Kanununda uygunuk odakı sistem; Sayıştay dış denetimi için deği. Tek denetim ikesi Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Uygunuğa dayaı iç denetim sistemi Bakanın iç kontro beyanı konusu: bakanın hedeferine uaşıması için yapıan tüm faaiyeter istisnaarın raporanması istisnaar: ususüzüker iç kontro zayıfıkarı Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 242

245 Uygunuğa dayaı iç denetim sistemi İç denetim beyanı: Yıık Hesap gerçeği adi ve doğru bir şekide yansıtmaktadır (yasa görev) Yönetime gönderien yazıarda iç kontro buguarına yer verimesi Yönetim yazısı resmi bir bege değidir Beyan + yönetim yazısı bakana gönderiir Tasak + nihai hai Sayıştaya Sayıştay dış denetimeri için önemi bir teme Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu İç denetim birimeri Her bakanıkta denetim birimi: Bakanık Denetim Birimi (BDB) Başıca odak aanı: iç kontro sisteminin işeyişi ( Teme mai yönetim ve kontroe bağı) Kontro faaiyeteri yıık risk değerendirmeerine göre beireniyor Topam persone: 800 kadrou Sertifikaı muhasebecier Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 243

246 Sert kontroer Yetkiendirme ve onay usueri Görever ayrıığı Kaynakara ve kayıtara erişimin kontroü Doğruamaar (ödeme öncesi; harcama öncesi) Gözetim Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Yumuşak kontroer (kontro ortamı) Personein şahsi ve meseki dürüstüğü Yönetimin sorumuuğu Teşkiat yapısı İnsan kaynakarı yönetimi poitikaarı ve uyguamaarı Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 244

247 Sayıştay dış denetimi Her bütçe raporunda: Raporun gerçek ve adi bir yansıma sunduğu görüşü Mai yönetim ve iç kontro hakkında görüş Kontro beyanının üretime şeki hakkında görüş Performans bigierinin hazıranma şeki hakkında görüş Önerier Bütüneştirimiş Kamuda Hesap Verebiirik Raporu Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Hoanda Sayıştayı dış denetimi İç denetimden yoğun biçimde yararanıır (Devet Muhasebe Kanunu Madde 86; ISA 610 uyarınca) İç denetimin inceemeeri temeinde İave araştırmaar (Risk anaizi temeinde, ISA 330) Yeniden uyguama Örnekem /maddi doğruuk testeri Ususüzüker Önceki buguar İave araştırma/inceemeer (strateji): Mai omayan bigier BT Güveniği Üçüncü tarafarın denetimi/gözetimi Yeniden uyguama Örnekem İnceeme SAYIŞTAY İÇ DENETİM İÇ KONTROL İave inceemeer Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 245

248 Hoanda Sayıştayı dış denetimi İç denetimin inceenmesi İnceemenin amacı: İç Denetim raporarının güveniiriğini değerendirmek Ana odak noktası: İç denetimin kaitesi: Buna güvenebiir miyiz? İç denetimin inceenmesinde atıan adımar - İç denetim rehberinin değerendirimesi - Denetim panının değerendirimesi - Denetimin uyguamasının değerendirimesi - Denetim raporunun değerendirimesi Buguar denetim daireeriye görüşüerek değerendiriir Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Hoanda Sayıştayı dış denetimi Yıda 250 Miyar Avrouk harcama ve geirer Bakanıkarın yıık hesaparının doğruanması Vergi geireri kuraara göre mi harcanıyor? Her bir mai hesap hakkında rapor ( V gününde ± 25 rapor ) Ususüzüker: Hataar: doğruamaya etkieri Eksikiker: öze usu: tazminat yasası Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 246

249 Hoanda ya özgü Ön-KİMK Yapıandırımış iç kontro, iç denetim ve dış denetim (HS) sistemi Sorumuuk oması gerektiği yerde ICAD ve ICFMD ağarı; Sayıştay da katııyor Bütçe ve denetim için merkezi koordinasyon: geneike ağ kapsamında Sayıştay Maiye Bakanığı ve çaışma gruparıya işbiriği içinde (topantıara katııyor) MUB a artık ihtiyaç yok (80erde oduğu gibi) %100 kapsama İhtiyaç duyuan kapasite: Personein %30 u Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 3. Yeni geişmeer Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 247

250 Düzeniik denetimerinde yeni geişmeer Düzeniik denetimi ve performans denetimi için risk anaizeri bütüneştiridi Düzeniik denetimi ve performans denetimi için daha faza işbiriği ve koordinasyon Yatay ve dikey denetimerin karışımı Raporama: resmi ifadeer yerine, içeriğe yöneik daha derin ifadeer Sonuçarın sunumasında yeni yöntemer Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Düzeniik denetimerinde yeni geişmeer Kaite taboarı Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 248

251 Performans denetimi için parae çerçeve Teori Sayıştay Denetimeri Bakan değerendirmesi İÇ İZLEME ÇIKTILARI Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu Performans denetimi için parae çerçeve Sayıştay denetimeri uyguama Sayıştay Denetimeri Sayıştay denetimeri Geneike çıktı ve sonuç göstergeerini kendimiz bumak zorunda kaıyoruz Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 249

252 Teşekkür Hoanda Sayıştayı İç ve dış denetim işbiriği ve koordinasyonu 250

253 Agemene Rekenkamer principay financed by the EU Cooperation and coordination between interna and externa audit Performance review of the interna audit system in The Netherands Luuk Krijnen, audit manager Netherands Court of Audit NCA Cooperation and coordination interna and externa audit Contents Position of NCA Historica deveopment of Dutch system Present system Interna audit Externa audit New deveopments NCA Cooperation and coordination interna and externa audit 251