İşlemci Tasarımı ve Aşamaları
|
|
- Nergis Uslu
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 İşlemci Tasarımı ve Aşamaları Yazar: Erman Üret Çalışmamızın bu kısmında hazır bir işlemci tasarımı üzerinden gidilerek okuyucuların işlemci tasarımı konusunda izlenim edinmesi ve tasarım aşamalarını öğrenmeleri amaçlanmıştır. Bu işlemci birçok mimari yapıyı içinde barındırdığından eğitimsel olarak değişik mimarilerin tanıtılmasına da yardımcı olacak. Aşağıda ismi verilen makalenin çevirisinden oluşan bu çalışma, örnek olarak tasarlanmış bir işlemcinin teorik anlatımını içermektedir. Bu, kullanıcıla örnek bir işlemci tasarım sürecini gösterir. Tasarlanan işlemci 6 farkılı mimariyi içinde barındırmaktadır. İşlemcinin 6 mimariyi de desteklemesi eğitim amaçlı oluşundan kaynaklanıyor. Böylece dizaynı gerçekleştirilen işlemci, kullanıcının isteğine göre donanımsal olarak (ilgili giriş pinleri kullanılarak) istenen mod da çalıştırılabiliyor. Normal bir işlemci dizaynında ise tasarımcı 6 farklı mimariyiye destek vermek yerine seçtiği mimari üzerinden dizaynını gerçekleştirir. Burada amaç mevcut mimarilerin incelenmesi olduğundan 6 mimarinin bir yapı içerisinde verilmesi oldukça yararlı olmuştur. Verilen işlemcinin simulasyon ve gerçeklenme gibi ileri aşamaları ise daha sonraya bırakılmıştır. Bu yazı L K S Udugama ve Janath C Geeganage nin Students Experimental Processor: A Processor Integrated with Different Types of Architectures for Educational Purposes isimli çalışmasının Türkçe ye çevriminden oluşmaktadır. Çalışmanın orijinal halini ve dökümantasyon kısmında belirtilen materyalleri sitede bulabilirsiniz. Kaynak :
2 Öğrenciler için Deneysel İşlemcisi: Eğitsel Amaçlar için Farklı Türde Mimariler ile Entegre İşlemci L S K Udugama, PhD Department of Electrical & Computer Engineering, Faculty of Engineering Technology, The Open University of Sri Lanka. udugama@ou.ac.lk Janath C Geeganage Department of Electrical & Computer Engineering, Faculty of Engineering Technology, The Open University of Sri Lanka. janathg@gmail.com Özet Başlangıç seviyesindeki öğrenciler bilgisayar mimarisi temellerini anlamakta zorluklarla karşılaşırlar. Öğrencilerin problemleri tanımlandıktan sonra proje, belirlenen hedeflerle, bu problemlere hitap edicek şekilde başlatıldı. Proje bölümler halinde gerçeklenmelidir. Bu bölümler; İşlemci dizaynı Simulator dizaynı Derleyici geliştirme ve entegre sistem geliştirme Bu yazı ilk bölümün (işlemci dizaynı) sonuçlarını göstermektedir. İşlemcinin özellikleri ve karakteristiği tanımlanmış ve dizayn işlemleri detaylı bir şekilde anlatılmıştır. SEP (Students Experimental Processor Öğrencilerin Deneysel İşlemcisi) değişik türden mimarileri içinde barındırır. Bu mimariler; Memory Memory Accumulator Genişletilmiş Accumulator Stack (yığın) Register (yazmaç) Memory Load - Store. mimarileridir. İşlemci modlar arasında geçiş yapabilmektedir. VHDL kullanılarak modellenmiştir ve FPGA üzerinde gerçeklenmeye hazırdır.
3 SEP giriş seviyesi öğrencilerin, bilgisayar mimarisinin karakteristiğini ve operasyonlarını anlamalarını pekiştirecektir. Bilgisayar mimarisi eğitiminin ileriki gelişiminde bu işlemcinin kullanılması da görüşülmektedir. 1) Giriş Srilanka Açıköğretim Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümleri Bilgisayar mühendisliğinde mühendislik derecesinde uzmanlaşma imkanı sunuyor yılında yeni müfredat tanıtıldı ve bilgisayar mimarisi, bilgisayar mühendisliği alanında ana bileşenlernden birisi oldu. Departmanımızda bilgisayar mimarisi eğitimi basitçe 4 değişik ders ve değişik seviyelerde gösteriliyor. İlk ders, haberleşme ve bilgi teknolojileri. Bu ders ile yeni başlayan öğrenciler işlemci bileşenlerine, bu bileşenlerin birbirlerine nasıl bağlı olduğuna ve nasıl işlevleri olduğuna giriş yapıyorlar. Teori kuramsal makine kullanılarak açıklanmasına rağmen öğrenciler 8051 için simulator kullanarak alıştırmalarını yapıyorlar. Bir sonraki derste microişlemci tabanlı sistemler işleniyor. Burada öğrenciler 8051 geliştirme kartlarını kullanarak labaratuar çalışmalarını yapıyorlar. Sonraki seviyede öğrenciler bilgisayarın beş klasik bileşenini ve performans, çevre elemanları gibi diğer ilgili alanların üzerinde çalışıyorlar. Son seviye öğrenciler ise işlemci dizaynını ve bu dizaynın labaratuar ortamında FPGA üzerinde nasıl gerçekleneceğini öğrenecekler. Özellikle alt seviye kurslardaki öğrenciler bilgisayar mimarisinin temellerini anlamakta bazı güçlüklerle karşılaşıyorlar. Bu güçlüklerden bazıları tanımlandı ve çözüm önerileri üretildi. Deneyimlerimize göre öğrenciler tarafından karşılaşılan problemleri sıralarsak; İşlemcinin basit bileşenlerinin fonksionlarının anlaşılması. İşlemcinin komutları nasıl işlediğinin ve verinin bileşenler arasında nasıl iletildiğinin gözde canlandırılması. Karmaşık, ticari olarak serbest microişlemci ve microdenetleyicilerin assembly dilinde programlanması. Bu gibi sorunlara çözüm olması için bu projeyi başlattık. Proje yapılırken öncelikle bilgisayar ve işlemciler hakkında bir miktar bilgisi olan en alt seviye derslerdeki öğrenciler hedeflendi. Fakat bu projeyi sadece bir ders ile sınırlamak istemiyorduk, aynı zamanda yüksek seviyeli derslerin ihtiyaçlarının karşılanma olasılıklarını da görmek istiyorduk. Bu yüzden aşağıda belirtilen amaçlar hazırlandı; Basit mimarilerin öğretimi, işlmci parçalarının fonksiyonlarının tanıtılması ve bu fonksiyonların basit bir işlemci ya da işlemciler tasarlanarak öğretilmesi. İşlemci ya da işlemcilerin konularla alakalı alıştırmalarda kullanılması.
4 İşlemci ya da işlemciler için bir simulator yapılması ve bunun işlemcilerin fonksiyonlarının tanıtımında kullanılması. Bu işlemci içindeki data akışını göstermek ve bir assembler programı yazarak çalıştırmak. Microişlemci geliştirme sistemlerinde tedarik kolaylığı sağlamak için aynı işlemciyi kullanmak ve bilgisayar mimarisinin kavramlarını öğretmek. İşlemci dizayn dersinde son seviye inceleme olarak bu işlemcinin kullanılması. Tüm hedeflerimizi karşılayan uygun bir sistem için literatür taraması yaptık, fakat bulduğumuz sistemler ve simulatorler hedeflerimizi tam olarak karşılamıyordu. Daha sonra Computer Architecture Learning System of the Open University of Sri Lanka (CALS-OU) adındaki bu projeye başlamaya karar verdik. Proje aşağıda belirtilen bölümlere ayrılarak yapılacaktır. Basit işlemci dizaynı Program yazmak, hata ayıklamak, programı çalıştırmak için simulator oluşturulması Yüksek seviyeli dillerle kod yazımını mümkün kılmak için bir derleyici geliştirilmesi Son olark da öğrencilerin bilgisayar mimarisinin kavramlarını öğrenmelerini kolaylaştırmak ve bunu deneylerinde kulanabilmeleri için donanım/yazılım entegre sistemin geliştirilmesi. İşlemci tasarımının ilk aşaması tamamlandı ve bu yazı elde edilen sonuçları tanıtıyor. Bizim ihtiyaçlarımızı karşılayacak basit bir işlemci dizayn ettik ve adı Students Experimantal Processor SEP olarak koyduk. 2) SEP i Nasıl Gerçekleyeceğiz? Dizaynın ilk başlarında işlemcinin özelliklerini ve karakteristiğinin nasıl olacağını tanımladık. İlk özellik işlemcinin aşağıda belirtilen 4 mimari türünü de kapsamasıydı. Bunlar; Accumulator Memory Memory Stack Load Store Daha sonra bu türlere 2 tür daha eklemeye karar verdik; Register Memory Extended accumulator
5 Bu mimarileri eklememizdeki düşüncemiz popüler işlemcilerin de bu mimari yapıları kullanmalarıdır. Sonraki özellik, işlemcinin belirtilen altı mod arasında yazılımsal ya da donanımsal anahtarlar yardımıyla geçiş yapabilmesidir. İşlemciyi basit tutmak ve programcıların kullanımını kolaylaştırmak için 32 den daha az komuta sahip olmasına ve giriş/çıkış (I / O) komutlarının kullanılmamasına karar verdik. Fakat değişik durumlarda öğrencilerin adresleme modlarını kullanmayı öğrenmeleri için adres modlarının sayısını sınırlandırmak istemedik. Dizayn işlemi aşağıdaki bölümleri kapsamaktadır; ISAs (Instruction Set Architecture Komut Seti Mimarisi), uygulanabilir adres modları, adres ve veri yollarının boyutları, GPRs (General Purpose Register Genel Amaçlı Yazmaç) ların sayısı ve boyutu, stack in (yığın) genişliğinin dizaynı. 6 mimari için veri yolarının dizaynı. Değişik komut sınıfları için kontrol sıralarının dizaynı. Üst seviye mimari dizaynı. Bu 6 mimarinin bir işlemci üzerine entegre edilmesi ile oluşuyor. VHDL modelleme. Test. Dökümantasyon. Yazının kalan kısmında dizayn işlemleri, karşılaşılan problemler ve bu problemlere bulunan çözümler anlatılıyor. 3) Komut Seti Mimarisi ISA hakkında genel bir bilgi edinilmesi için basit komutlar komut setine eklendi. Tüm komutlar; Aritmetik Logical, Kontrol, Veri hareketi ve çok yönlü komutlar olarak guruplandırıldı (Tablo 1). Aritmetik Logical ve Kontrol transferi guruplarındaki komutlar tüm mimariler için uygulanabilirdir. Sadece veri transfer komutları makineden makineye değişmektedir. Kontrol transfer komutları bayrak (flag) register ı ile ilişkilidir. Bayrak register ı; eşitlik(parity) bayrağı (eşit olup olmaması), işaret(sign) bayrağı (negatif pozitif), taşma(overflow) bayrağı (bir işlem tasarımındaki bit sayısı ile yanlış ifade ediliyorsa 1, diğer durumlarda 0), elde(carry) bayrağı (bir işlem sonucunda elde oluşmuş ise 1, diğer durumlarda 0) ve sıfır bayrağından (işlem sonucu oluşan sonucun 0 a eşit olup olmaması) oluşan 5 bitlik bir registerdır. Komut sayısı her makine için 32 den azdır.
6 İşlemcide 7 adresleme modu kullanıldı. Bunlar; Direk Dolayılı İmmediate Register direk Register dolaylı Dizin Yer değiştirme adres modlarıdır. Yer değiştirme adres modu dışındaki modlarda kullanıcının üzerinde işlem yaptığı nesneye (operand) ulaşımı serbesttir. Yer değiştirme adresleme modu donanımsal kontrol transfer komutları tarafından kullanılır. Operandlar ilgili mimariye göre hafızada (memory), register bloğunda, stack te(yığın) ya da accumulatorde bulunur. Adres modları bir bakıma genel ve popüler modları içerecek şekilde tanımlanmıştır. Açıklık ve uyum için aynı komut biçimi bütün mimarilere uygulanmıştır. (Tablo 1 ) Architectu re Memory to Memory Accumulat or Stack Extended Accumulat or Register Memory Load Store Arithmeti c and Logic Table1.In stru tionsavail ableineac arhitectur eadd, SUB, INC, MUL, DIV AND, OR, NOT, XOR, SHL, SHR, ROL, ROR Control Transfer JC, JS, JP, JZ, JOF Call Ret Looz Data Moveme nt LOAD LOADa cc STOREa cc PUSH, POP, DUP, SWAP, ROTAT E3 LOADa cc, STOREa cc LOAD, STORE LOAD, STORE LOAD, STORE Mi sc N O P Tablo 1Her mimari için kullanılabilir komut biçimi
7 Komutlar iki adress alıcak şekilde tasarlanmışlardır. Hedeflenen işşlemci 16 bitilik 512K hafızaya sahiptr. 512K lık bir adres alanını adresleyebilmek için 19 bitlik bir adres bus ı gereklidir. Herbir komut iki adres içerdiğinden 19*2 = 38 bit adresleme için gereklidir. Komut biçimi (Figure 1); Opcode (komutla hangi işlemin yapılacağı) 5 bit (32 komuta kadar destek) Adresleme mod seçimi 3 bit (8 farklı adresleme moduna destek verebilir) 2 operand için adres alanı 19*2=38 bit (512K adresleyebilme kabiliyeti) Figure 1 Komut un bitlere ayrılmış gösterimi Toplamda 46 bit gerekli oluyor. 16 bitlik hafıza kullandığımızdan 3 hafıza lokasyonu ile komutlar ifade edilebilir. Böylece 3*16=48 bit bir komutun uzunluğu olarak bulunuyor. Kullanılmayan iki bit ise daha sonraki geliştirmelerde kullanılabilir. 4) Sayı Gösterimi Aritmetic Logic Unit (ALU Hesaplama ünitesi) işaretli (yani pozitif ve negatif sayılar) ve tamsayılar üzerinde işlem yapabilecek şekilde tasarlanmıştır. Negatif sayılar 2 s complement (2 ye göre tersi) şeklinde ifade edilmektedir. İşaret sinyali ise 16. bitten 19. bite kadar kopyalanmalıdır. Bunun nedeni ALU nun 19 bitlik sayılar üzerinde işlem yapıcak şekilde tasarlanmasına rağmen veri yolunun ALU ya 16 bitlik veriler taşımasıdır. Bunun için MSB (En değerli bit) 16. biten 19. bite kadar kopyalanmıştır. 5) Veri yolu Dizaynı Bu mimarinin yapısı basit olarak dizyn edildi. Veri yolu operasyonları basitçe gösteren varlıklara sahiptir. Örneğin Memory Memory mimarisi aşağıdaki yapılara sahiptir; IP: Instruction pointer Komut göstericisi MAR: Memory address register Memory adresleme yazmacı IR: Instruction register İşlenecek komutun tutulduğu yazmaç
8 OP1: 16 bit register 1. Operand SR: Status register / Flag register Bayrakların tutulduğu yazmaç MDR: Memory data register Hafıza giriş ve çıkış datalarının tutulduğu yazmaç 3S_buff: 3 state buffer 3 halli buffer 6 multiplexer (Çoklayıcı) 5.1) Varlıklar Her mimari, kendi stilindeki karakteristik operasyonları kolaylaştıracak şekilde farklı veri yollarına sahiptir. Neredeyse tüm varlıklar kullanılan bütün mimarilerde etkindir. Varlıkların iki türdür; Senkron varlıklar ve asenkron varlıklar. Senkron varlıklar saat sinyalinin köşe durumlarına göre işlemlerini gerçekleştirirler. Asenkron varlıklar ise outputlarını yalnızca inputlarına göre, inputları ne zaman değişirse saat sinyaline bakmaksızın değiştirirler. Multiplexer lar ve ALU senkron olmayan yapılardandır. Registerlar ise saat darbesinin yükselen kenarına bağlı senkron yapılardır. İşlemcide kullanılan yapı türleri; Master Slave register (Efendi Köle) Shift Register (Kaydırmalı Yazmaç) 3 durumlu buffer Register bank Stack Accumulator birleşimi ünite Asenkron SRAM Seçiciler (Multiplexers) Register bank Stack Accumulator birleşimi ünite aşağıdaki blok diagramda gösterilmiştir (Figure 2). Figure 2 Register bank Stack Accumulator ünitesinin arayüzü
9 5.2) Değişik Boyutlardaki Buslar Üzerinde İşlem Yapmak Dolaylı adresleme modunda hafızadan alınan yerin adresi 16 bittir.bu veri 19 bit genişliğindeki MAR a yüklenir. Bu durumda MAR ünitesindeki verinin sadece alt 16 bitlik kısmı yer değiştirmiş olur. Bu istenmeyen bir durumdur. Veri yolu MDR ın çıkışında eksik olan 3 değerlikli biti 16. bite göre kopyalarak bu sorunu çözer. Bu teknik pek çok yerde karşılaşılan yukarıdaki problemi çözmek için kullanıldı. Bu yöntem aynı zamanda dizaynda birtakım problemlere de neden oldu. 5.3) Kontrol Sinyalleri Yukarıda bahsedilen 6 mimariyi gerçekleyen işlemci yapısının veriyolu Figure 3 de gösterilmiştir. Bütün yapılarla ilgili kontrol sinyalleri yapının üzerinde bulunabilir. 6) Kontrol Ünitesi Dizaynı Kontrol sinyallerinin sıklığına karar vermek için her komut sınıfı için zamanlama diyagramı çizildi. Kontrol ünitesi de bu diyagramlar kullanılarak tasarlandı. Yapıların kontrol sinyallerine göre işler durumda olması kontrol ünitesi dizayn edilirken önemlidir. Kontrol sinyallerini içeren belge kontrol ünitesi tasarımının başlangıcında hazırlandı. 7) VHDL Modelleme VHDL modelleme için ücretsiz indirilebilen Xilinx Ise Webpack ve Modelsim programları kullanıldı. 7.1) Modelleme Stratejisi Öncelikle beklenen sonuçlar için alt seviye yapılar dizayn ve test edildi. Bütün alt seviye yapılar tek olarak çalıştığında üst seviye yapıların dizayn işlemlerine geçildi. Üst seviye yapılar veri, adres ve kontrol oluşturucak şekilde veriyolu dizaynının ışığında oluşturuldu. Alt seviye yapılar oluşturulurken davranışsal modelleme kullanıldı. En üst seviye yapıda ise yapısal modelleme kullanıldı. Daha sonra kontrol ünitesi programlandı. Kontrol ünitesi, ünitenin davranışlarını doğrulamak için, bağımsız bir ünite gibi ve yapının içine entegre şekilde olmak üzere iki şekilde test edildi.
10 Kontrol ünitesinin oluşturulmasından sonra, yapıya entegre edilerek test uygulandı. 7.2) Register bank Stack Accumulator 3 ü birarada Ünite Register bank Stack Accumulator combine mimarisi değişik bir yolla gerçekleştirildi. Bu üç ünite birbirleriyle alakalı görünselerde iki ünitenin aynı anda ulaşılabilir olamayacağı açıktır. Accumulator mimarisi register bankası yada stack içermez. Aynı şekilde stack mimarisi de Accumulator ya da register bankası içermez. Bu yüzden bu üç ünite tek ünite olarak birleştirildi ve geliştirildi. Seçilen mimariye göre organizasyonlarını değiştirebilen bu ünite aynı zamanda kaynakların kullanımını da optimize etmiş oluyor. 8) Assembly kod dönüştürücü Sistemin tasarımı bittikten sonra sistem test işlemine sokulucaktır. Test sisteminde işlemcide kullanılan 6 farklı mimari değişik komut sınıfları ile test edilmelidir. Test işlemine başlamak için Figure 1 de verilen komut yapısına uygun olarak makine dilinde sıralı bir şekilde yazılan program hafızaya yüklenmelidir. Yükleme sırasında yüklenecek komutlar 16 bitlik 3 kısma ayrılmalı ve hafızanın başından itibaren yüklenmelidir. Bu işlemin el ile yapılması oldukça zahmetli bir iştir. Ayrıca bir bitlik bir yanlışlık tüm test prosedürüünü etkileyecektir. Bu yüzen işlemci için assembly komutlarını makina komutlarına çevirecek bir çevirici yapıldı. Çeviricinin ana özellikleri; Komutların adres modlarının ve operandların doğruluğunu kontrol etmek. Otomatik kod üretmek. Otomatik hafıza başlangıç datasını üretmek Yazılan programların tekrar kullanılabilirliğini arttırmak Çeviricinin çıktısı hafıza başlangıç verilerini ve programı içeren bir text dosyasıdır. Kullanıcı bu dosyanın içindeki ikilik sisteme göre yazılmış kodu hafızanın VHDL kodu içine atarak programı işlemciye yüklemiş olur. Çevirici öncelikli olarak test için tasarlanmış olsada ileriki kullanımlara öğrencilere büyük kolaylık sağlayacak ve zaman kazandırıcaktır. Böylece öğrenciler çeviriciyi kullanarak kendi yazdıkları programları kolayca makine diline çevirebilicekler. Çevirici Microsoft Visula Basic 6 kullanılarak yazılmıştır. Program aynı zamanda Microsoft Access veritabanı kullanarak yazılan programları ileriki uygulamalar için saklamaktadır (Figure 4)
11 Figure 4 Çevirici Arayüzü 9) Test Test işlemi uygun operasyonları doğrulamak için aşağıdaki yapılara uygulandı; Her yapı için Her komut sınıfı için Her adres modu için her komut sınıfı altında Durum bayrak ayarları için ALU Senkron operasyonlar Register bank Stack Accumulator birleşmiş ünitesi gibi özel durumlar için 9.1) Test Stratejisi En alt seviyeden en üst seviyeye doğru giden bir test stratejisi izlendi. En alt yapıların testleri tamamlandıktan sonra entegre yapıların testine geçildi. İlerlemeyi ölçmek ve ilerlemeyi organize bir şekilde yapmak için bir kontrol listesi hazırlandı.
12 Figure 3 En üst seviye mimarinin veri yolu
13 9.2) Test Sonuçları Başarılı bir şekilde test edilmiş programların her biri kendi mimarilerinin altına kaydedildi. Sonuçları doğrulamak için gerekli modifikasyonlar tamamlandıktan sonra sistem bu programlarla test edildi. 10) Gerçekleme Hedeflenen işlemcinin gerçeklenmesinin yapılacağı cihaz Xilinx firması tarafından geliştirilen Spartan 3A FPGA kartıdır. Bu cihazın özelliklerini sıralarsak; Satın alınılabilir bir fiyat gate FPGA XC3S400 (model numarasındaki sondaki rakam * 1000 kapı adedini gösteriyor) Xilinx 2Mbit platform flash configürasyonu PROM XCF02S 1 Mbyte hızlı asenkron SRAM Genişelme portları 11) Dökümantasyon Bu projenin ana hedef kitlesi öğrenciler olduğundan uygun dökümantasyon hazırlanması için büyük bir çaba harcandı. Dökümantasyonun ayrı dökümanlar halinde tutulmasına karar verildi. Bunlar; Programcı el kitabı (6 komut seti mimarisinin detaylı anlatımını içermektedir.) İşlemci mimarisinin anlatımı. Bu belge kontrol sinyalleri, işlemci mimari diyagramları, 6 mimarinin özet görünümü ve memory memory, load store mimarisinin detaylı kontrol sırası üzerinde yapıların işlerliğini içermektedir. Kaynak kod listesi Tüm döküman ve kaynaklar siteye eklenmiştir. 12) Sonuç ve Geliştirmeler Yapılan projede kullanılan 6 yapı da karakteristik özelliklerine göre çok iyi çalıştı. Ancak bu dizayn beraberinde bazı sınırlamaları da getirdi. Örneğin Call Return (çağrı dönüş) ve dolaylı adres modu sadece aynı segmentte kullanılabiliyor. Bu yüzden Call komutu çağrıldığında işlemci, derleyicinin geri dönüş için gerekli kayıtları tutmasını bekliyor. Bu aynı zamanda Looz komutları için de geçerlidir. Sistemin basitliğini korumak için bu yapılar oldukları gibi bırakılmıştır.
14 Register bank Stack Accumulator yapıları FPGA üzerindeki kaynak kullanımını minimize etmek için tek ünitede birleştirildi. Bu yapı aktif mimariye göre otomatik olarak ilgili depolama şekline geçiyor. Projedeki bir sonraki bölüm işlemci için bir simülatör tasarlanmasıdır. Aynı zamanda yüksek seviyeli bir dille programlama yapılabilmesini sağlamak için işlemciye uygun bir derleyici geliştirmeyi umuyoruz. Bu derleyici hazır olduğunda bilgisayar mimarisine yeni başlayanlar için yararlı bir araç olacaktır. İşlemciyi bu akademik yıl boyunca işlemci dizayn derslerinde case study metodu ile kullanmayı umuyoruz. Aynı zamanda VHDL simülatörü ile her saat sinyalinde kontrol sinyallerini incelemek mümkündür. Bu yüzden işlemcinin iç operasyonlarının değerini anlamaları için Modelsim e aşina öğrencilere çok yararlı olacaktır. SEP kullanılarak microişlemci geliştirme kartı geliştirme olasılığı da bulunmaktadır. Bizim de yaptığımız gibi projeyi Xilinx Spartan 3 FPGA kartı üzerinde gerçeklemek mümkündür. İşlemci buna ek olarak kart üzerindeki 1Mbyte asenkron Ram ile de arayüz oluşturacak şekilde tasarlanmıştır. Bu yüzden Spartan 3 kartı aynı zamanda bir microişlemci geliştirme kartı olarak da kullanılabilmektedir. Fakat arayüz üniteleri keypad (klavye) ve display (görüntü) ünitesi tasarlanıp kartta uygulanmalıdır. Bu işlemci pipeline komut işleyecek şekilde geliştirilebilir. Sonuç İşlemcinin özelliklerini kısaca özetlersek; 4 basit mimari türü Accumulator Memory-memory Stack Load Store. Eklenen 2 mimairi türü Register memory Extended accumulator İşlemcinin dizaynından kaynaklanan sınırlamalar;
15 Call & Return Indirect addressing Çarpmanın 8-bit olması 512K address space İşlemciye has özellikler; Bir işlemcide 6 mimari Register bank, Stack and Accumulator birleşimi unite ile FPGA üzerinde minimum kaynak kullanımı. Donanımsal anahtarlama ile mimarinin değiştirilebilmesi Bir sonraki çalışmamızda yukarıda anlatılan kağıt üzerinde tasarımı tamamlanmış işlemciyi VHDL kodlama kullanılarak gerçekleyeceğiz. Verilen örnek programların gerçeklenmesi ile işlemcinin çalışması hakkında daha objectif bilgiler edinilebilir. VHDL kodlama ile gerçekleme işleminden sonra basit olarak işlemci tasarım süreçleri incelenmiş olacaktır.
x86 Ailesi Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar
x86 Ailesi 1 8085A,8088 ve 8086 2 Temel Mikroişlemci Özellikleri Mikroişlemcinin bir defade işleyebileceği kelime uzunluğu Mikroişlemcinin tek bir komutu işleme hızı Mikroişlemcinin doğrudan adresleyebileceği
DetaylıMikroçita. Mikroçita Rapor 2:
Mikroçita Rapor 2: İşlemci projemizle ilgili olarak hazırlamış olduğumuz bu ikinci raporda öncelikli olarak vhdl kullanarak tasarladığımız işlemcimizin genel çalışmasını ilk rapora göre daha ayrıntılı
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Operand türleri Assembly dili 2 İşlemcinin yapacağı iş makine komutlarıyla belirlenir. İşlemcinin
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Processor organization Register organization Instruction cycle 2 Processor organization İşlemci
DetaylıBitirme Ödevi Sunumu PLATFORM BAĞIMSIZ BENZETİM PROGRAMI. Danışman : Yrd.Doç.Dr. D Feza BUZLUCA Gökhan Akın ŞEKER
Bitirme Ödevi Sunumu BERKELEY RISC I işlemcisi İÇİN PLATFORM BAĞIMSIZ BENZETİM PROGRAMI Danışman : Yrd.Doç.Dr. D Feza BUZLUCA 0495 0639 Sunum Planı Ödev konusu hakkında Berkeley RISC I işlemcisi hakkında
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Giriş Mikro işlemler Fetch cycle Indirect cycle Interrupt cycle Execute cycle Instruction
DetaylıBahar Dönemi. Öğr.Gör. Vedat MARTTİN
Bahar Dönemi Öğr.Gör. Vedat MARTTİN 8086/8088 MİKROİŞLEMCİSİ İÇ MİMARİSİ Şekilde x86 ailesinin 16-bit çekirdek mimarisinin basitleştirilmiş bir gösterimi verilmiştir. Mikroişlemci temel iki ayrı çalışma
Detaylı8086 Mikroişlemcisi Komut Seti
8086 Mikroişlemcisi Komut Seti X86 tabanlı mikroişlemcilerin icra ettiği makine kodları sabit olmasına rağmen, programlama dillerinin komut ve ifadeleri farklı olabilir. Assembly programlama dilininde
DetaylıMikrobilgisayar Sistemleri ve Assembler
Mikrobilgisayar Sistemleri ve Assembler Bahar Dönemi Öğr.Gör. Vedat MARTTİN Konu Başlıkları Mikrobilgisayar sisteminin genel yapısı,mimariler,merkezi işlem Birimi RAM ve ROM bellek özellikleri ve Çeşitleri
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar)
DetaylıDr. Feza BUZLUCA İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
1 BİLGİSAYAR MİMARİSİ Dr. Feza BUZLUCA İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü http:// http:// Ders Notlarının Creative Commons lisansı Feza BUZLUCA ya aittir. Lisans: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar) Bus
DetaylıTemel Mikroişlemci Tabanlı Bir Sisteme Hata Enjekte Etme Yöntemi Geliştirilmesi. Buse Ustaoğlu Berna Örs Yalçın
Temel Mikroişlemci Tabanlı Bir Sisteme Hata Enjekte Etme Yöntemi Geliştirilmesi Buse Ustaoğlu Berna Örs Yalçın İçerik Giriş Çalişmanın Amacı Mikroişlemciye Hata Enjekte Etme Adımları Hata Üreteci Devresi
DetaylıMikroişlemcili Sistemler ve Laboratuvarı 6.Hafta
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Bilgisayar ve Bilişim Bilimleri Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Mikroişlemcili Sistemler ve Laboratuvarı 6.Hafta Doç.Dr. Ahmet Turan ÖZCERİT Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Yrd.Doç.Dr.
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Adresleme modları Pentium ve PowerPC adresleme modları Komut formatları 1 Adresleme modları
DetaylıBİLGİSAYAR MİMARİSİ. Bilgisayar Bileşenleri Ve Programların Yürütülmesi. Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü
BİLGİSAYAR MİMARİSİ Bilgisayar Bileşenleri Ve Programların Yürütülmesi Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü Program Kavramı Bilgisayardan istenilen işlerin gerçekleştirilebilmesi için gereken işlem dizisi
Detaylıİşletim Sistemleri (Operating Systems)
İşletim Sistemleri (Operating Systems) 1 İşletim Sistemleri (Operating Systems) Genel bilgiler Ders kitabı: Tanenbaum & Bo, Modern Operating Systems:4th ed., Prentice-Hall, Inc. 2013 Operating System Concepts,
DetaylıDERS 3 MİKROİŞLEMCİ SİSTEM MİMARİSİ. İçerik
DERS 3 MİKROİŞLEMCİ SİSTEM MİMARİSİ İçerik Mikroişlemci Sistem Mimarisi Mikroişlemcinin yürüttüğü işlemler Mikroişlemci Yol (Bus) Yapısı Mikroişlemci İç Veri İşlemleri Çevresel Cihazlarca Yürütülen İşlemler
DetaylıBÖLÜM 2 SAYI SİSTEMLERİ
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1. Lojik devre içeriği... (1) 1.1.1. Kodlama, Kod tabloları... (2) 1.1.2. Kombinezonsal Devre / Ardışıl Devre... (4) 1.1.3. Kanonik Model / Algiritmik Model... (4) 1.1.4. Tasarım
DetaylıSPARC v8 İŞLEMCİ SİMÜLASYONU
SPARC v8 İŞLEMCİ SİMÜLASYONU BİTİRME ÖDEVİ SUNUMU D a n ı ş m a n : Yrd. D oç. D r. F eza B U Z L U C A EZGİ ZÜMRÜT ULAŞ 040080194 Sunum Konuları 2 RISC İşlemciler Programlama Dili Seçimi SPARC v8 Yazılım
DetaylıQuiz:8086 Mikroişlemcisi Mimarisi ve Emirleri
Öğrenci No Ad-Soyad Puan Quiz:8086 Mikroişlemcisi Mimarisi ve Emirleri S1) 8086 mikroişlemcisi bitlik adres yoluna ve.. bitlik veri yoluna sahip bir işlemcidir. S2) 8086 Mikroişlemci mimarisinde paralel
DetaylıBilgisayar Mimarisi Nedir?
BİLGİSAYAR MİMARİSİ Bilgisayar Mimarisi Nedir? Bilgisayar mimarisi, diğer mimariler gibi, bir yapı kullanıcısının ihtiyaçlarını belirleme ve bu ihtiyaçları ekonomik ve teknolojik kısıtlamalar dahilinde
DetaylıBölüm Bazı Temel Konseptler
Bölüm 7 Bu ve bundan sonraki bölümde, makine komutlarını işleten ve diğer birimlerin faaliyetlerini düzenleyen işlem birimi üzerine yoğunlaşacağız. Bu birim genellikle Komut Seti Mimarisi (Instruction
DetaylıBilgisayar Donanım 2010 BİLGİSAYAR
BİLGİSAYAR CPU, bellek ve diğer sistem bileşenlerinin bir baskı devre (pcb) üzerine yerleştirildiği platforma Anakart adı verilmektedir. Anakart üzerinde CPU, bellek, genişleme yuvaları, BIOS, çipsetler,
DetaylıDOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ BAHAR BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BLGM-324 BİLGİSAYAR MİMARİSİ DENEY #6
DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ BAHAR 2012-2013 BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BLGM-324 BİLGİSAYAR MİMARİSİ DENEY #6 16 Bitlik R Tipi İçin ALTERA MAX-PLUS-II VHDL de Tam Tek Saat Veri Yolu Birimi Amaç: Tek-Saat
DetaylıDERS 5 PIC 16F84 PROGRAMLAMA İÇERİK. PIC 16F84 bacak bağlantıları PIC 16F84 bellek yapısı Program belleği RAM bellek Değişken kullanımı Komutlar
DERS 5 PIC 16F84 PROGRAMLAMA İÇERİK PIC 16F84 bacak bağlantıları PIC 16F84 bellek yapısı Program belleği RAM bellek Değişken kullanımı Komutlar Ders 5, Slayt 2 1 BACAK BAĞLANTILARI Ders 5, Slayt 3 PIC
DetaylıBilgisayar Mühendisliğine Giriş. Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN
Bilgisayar Mühendisliğine Giriş Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN Mikroişlemci Nedir? Bir bilgisayarın en önemli parçası Mikroişlemcisidir. Hiçbir bilgisayar mikroişlemci olmadan çalışamaz. Bu nedenle Mikroişlemci
DetaylıEmbedded(Gömülü)Sistem Nedir?
Embedded(Gömülü)Sistem Nedir? Embedded Computing System de amaç; elektronik cihaza bir işlevi sürekli tekrar ettirmektir. Sistem içindeki program buna göre hazırlanmıştır. PC lerde (Desktop veya Laptop)
DetaylıMİKROİŞLEMCİ MİMARİLERİ
MİKROİŞLEMCİ MİMARİLERİ Mikroişlemcilerin yapısı tipik olarak 2 alt sınıfta incelenebilir: Mikroişlemci mimarisi (Komut seti mimarisi), Mikroişlemci organizasyonu (İşlemci mikromimarisi). CISC 1980 lerden
Detaylıİşlemci Tasarımı ve Aşamaları
İşlemci Tasarımı ve Aşamaları Yazar: Erman Üret (ermanuret@gmail.com) Çalışmamıza işlemcilerin sınıflandırılması ile başlayacağız. Daha sonraki aşamalarda, bu kısımda anlatılan yapılar kullanılarak işlemci
DetaylıDers Notlarının Creative Commons lisansı Feza BUZLUCA ya aittir. Lisans: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/
Eşzamanlı (Senkron) Ardışıl Devrelerin Tasarlanması (Design) Bir ardışıl devrenin tasarlanması, çözülecek olan problemin sözle anlatımıyla (senaryo) başlar. Bundan sonra aşağıda açıklanan aşamalardan geçilerek
DetaylıMimari. risi. Yazar: İşlemci Mimar. bulunmasını istediğimiz. mimariyi. Şekil 1
İşlemci Mimar risi Yazar: Erman Üret (ermanuret@gmail.com) Bu yazıda işlemci tasarımı yapılırken izlenecek yol ve unsurlar ile yapılması gerekli dokümantasyon hakkında bilgi verilecektir. İşlemci tasarımındaki
DetaylıDENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ
DENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Adı Kodu Sınıf/Y.Y. Ders Saati (T+U+L) Kredi AKTS Bilgisayar Organizasyonu ve Mimarisi BİM-312 3/I 3+0+0 3 4 Dersin
DetaylıİŞLEMCİLER (CPU) İşlemciler bir cihazdaki tüm girdilerin tabii tutulduğu ve çıkış bilgilerinin üretildiği bölümdür.
İŞLEMCİLER (CPU) Mikroişlemci Nedir? Mikroişlemci, hafıza ve giriş/çıkış birimlerini bulunduran yapının geneline mikrobilgisayar; CPU' yu bulunduran entegre devre çipine ise mikroişlemci denir. İşlemciler
DetaylıDOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ BAHAR BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BLGM-324 BİLGİSAYAR MİMARİSİ
DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ BAHAR 2012-2013 BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BLGM-324 BİLGİSAYAR MİMARİSİ DENEY #5 16 Bitlik R Tipi İçin ALTERA MAX-PLUS-II VHDL de Tek Saat Veri Yolu Birimi 1.Giriş Bu deneyde
DetaylıBM 375 Bilgisayar Organizasyonu Dersi Vize Sınavı Cevapları 10 Nisan 2009
1-) Instruction Cycle State Diagram ı çizip herbir state için gerçekleştirilen işlemleri detaylı bir şekilde açıklayınız. Instruction state cycle da üstteki kısımlar CPU dışında alttaki kısımlar CPU içinde
DetaylıBilgisayar Mimarisi ve Organizasyonu Giriş
+ Bilgisayar Mimarisi ve Organizasyonu Giriş Bilgisayar Mimarisi Bilgisayar Organizasyonu Programcının görebileceği bir sistemin nitelikleri Bir programın mantıksal yürütülmesi üzerinde direk bir etkisi
DetaylıTarih Saat Modül Adı Öğretim Üyesi. 01/05/2018 Salı 3 Bilgisayar Bilimlerine Giriş Doç. Dr. Hacer Karacan
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ YÖNETİMİ EĞİTİM MODÜLLERİ Tarih Saat Modül Adı Öğretim Üyesi 01/05/2018 Salı Bilgisayar Bilimlerine Giriş Doç. Dr. Hacer Karacan Bu dersin amacı, bilgisayar bilimlerinin temel kavramlarını
DetaylıMİKROBİLGİSAYAR SİSTEMLERİ. Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu
MİKROBİLGİSAYAR SİSTEMLERİ Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Dersin Amacı Mikroişlemciler Mikrodenetleyiciler PIC Mikrodenetleyiciler Micro BASIC Programlama Kullanılacak Programlar MSDOS DEBUG PROTEUS
DetaylıKomutların Yürütülmesi
Komutların Yürütülmesi Bilgisayar Bileşenleri: Genel Görünüm Program Sayacı Komut kaydedicisi Bellek Adres Kaydedicisi Ara Bellek kaydedicisi G/Ç Adres Kaydedicisi G/Ç ara bellek kaydedicisi 1 Sistem Yolu
DetaylıBENZERSİZ SORUNLARA BENZERSİZ ÇÖZÜMLER
BENZERSİZ SORUNLARA BENZERSİZ ÇÖZÜMLER EĞİTİM PROGRAMLARI MATLAB İLE MÜHENDİSLİK ÇÖZÜMLERİ Amaç: Sistem tasarım ve analizinin MATLAB dilinde kolay programlama yoluyla tekrarlanabilir yapılara oturtulması
DetaylıDr. Fatih AY Tel: 0 388 225 22 55 fatihay@fatihay.net www.fatihay.net
Bilgisayar Programlama Ders 1 Dr. Fatih AY Tel: 0 388 225 22 55 fatihay@fatihay.net www.fatihay.net Bilgisayar Programlamaya C ile Programlamaya Yazılım: Bilgisayarın işlemler yapması ve karar vermesi
DetaylıBilgisayarların Gelişimi
Bilgisayarların Gelişimi Joseph Jacquard (1810) Bilgisayar tabanlı halı dokuma makinesi Delikli Kart (Punch Card) Algoritma ve Programlama 6 Bilgisayar Sistemi 1. Donanım fiziksel aygıtlardır. 2. Yazılım
DetaylıHem lw hem de sw komutlarının ofseti 16-bitlik işaretli tamsayıdır.
DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ BAHAR 2012-2013 BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BLGM-324 BİLGİSAYAR MİMARİSİ DENEY #2 DİZİLERE ERİŞİMDE MIPS BELLEK TALİMATLARI Amaç: Veri bölütü kullanımını ve tek-modüllü dizi
DetaylıDigital Design HDL. Dr. Cahit Karakuş, February-2018
Digital Design HDL Dr. Cahit Karakuş, February-2018 NOT, AND, and OR Gates NAND and NOR Gates DeMorgan s Theorem Exclusive-OR (XOR) Gate Multiple-input Gates Basic Logic Gates and Basic Digital Design
Detaylı27.10.2011 HAFTA 1 KALICI OLMAYAN HAFIZA RAM SRAM DRAM DDRAM KALICI HAFIZA ROM PROM EPROM EEPROM FLASH HARDDISK
Mikroişlemci HAFTA 1 HAFIZA BİRİMLERİ Program Kodları ve verinin saklandığı bölüm Kalıcı Hafıza ROM PROM EPROM EEPROM FLASH UÇUCU SRAM DRAM DRRAM... ALU Saklayıcılar Kod Çözücüler... GİRİŞ/ÇIKIŞ G/Ç I/O
DetaylıBİLGİSAYAR MİMARİSİ. Komut Seti Mimarisi. Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü
BİLGİSAYAR MİMARİSİ Komut Seti Mimarisi Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü Komut Seti Mimarisi Bilgisayarın hesaplama karakteristiklerini belirler. Donanım sistemi mimarisi ise, MİB(Merkezi İşlem Birimi),
DetaylıSahada Programlanabilir Kapı Dizileri (FPGA) Sayısal CMOS Tümdevre Tasarımı Y. Fırat Kula
Sahada Programlanabilir Kapı Dizileri (FPGA) Sayısal CMOS Tümdevre Tasarımı Y. Fırat Kula Programlanabilir Lojik Basit Programlanabilir Lojik Cihazlar (Simple Programmable Logic Device - SPLD) ** PAL (Programmable
DetaylıMikrobilgisayar Mimarisi ve Programlama
Mikrobilgisayar Mimarisi ve Programlama 2. Hafta Bellek Birimleri ve Programlamaya Giriş Doç. Dr. Akif KUTLU Ders web sitesi: http://www.8051turk.com/ http://microlab.sdu.edu.tr Bellekler Bellekler 0 veya
DetaylıMEB YÖK MESLEK YÜKSEKOKULLARI PROGRAM GELİŞTİRME PROJESİ. 1. Tipik bir mikrobilgisayar sistemin yapısı ve çalışması hakkında bilgi sahibi olabilme
PROGRAMIN ADI DERSIN KODU VE ADI DERSIN ISLENECEGI DÖNEM HAFTALIK DERS SAATİ DERSİN SÜRESİ ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK MİK.İŞLEMCİLER/MİK.DENETLEYİCİLER-1 2. Yıl, III. Yarıyıl (Güz) 4 (Teori: 3, Uygulama: 1,
DetaylıİÇİNDEKİLER 1. KLAVYE... 11 2. KLAVYE RB0... 19 3. KLAVYE RBHIGH... 27 4. 4 DİSPLAY... 31
İÇİNDEKİLER 1. KLAVYE... 11 Satır ve Sütunlar...11 Devre Şeması...14 Program...15 PIC 16F84 ile 4x4 klavye tasarımını gösterir. PORTA ya bağlı 4 adet LED ile tuş bilgisi gözlenir. Kendiniz Uygulayınız...18
DetaylıBÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş
C ile 8051 Mikrodenetleyici Uygulamaları BÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş Amaçlar 8051 mikrodenetleyicisinin tarihi gelişimini açıklamak 8051 mikrodenetleyicisinin mimari yapısını kavramak 8051
DetaylıJava Temel Özellikleri
Java Temel Özellikleri Java Programlama Dili Java programlama dili şu anda dünyadaki en popüler programlama dillerinden biri haline gelmiştir. Java SUN bilgisayar şirketince elektrikli ev aletlerinin birbiriyle
DetaylıDers 3 ADRESLEME MODLARI ve TEMEL KOMUTLAR
Ders 3 ADRESLEME MODLARI ve TEMEL KOMUTLAR GÖMÜLÜ PROGRAMLAMA Selçuk Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 2012-2013 Bahar Dönemi Doç.Dr.Erkan ÜLKER 1 İçerik 1. Adresleme Modları 2. İskelet Program
DetaylıBilgi ve İletişim Teknolojileri (JFM 102) Ders 10. LINUX OS (Programlama) BİLGİ & İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ GENEL BAKIŞ
Ders 10 LINUX OS (Programlama) BİLGİ & İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ GENEL BAKIŞ LINUX de Programlama LINUX işletim sistemi zengin bir programlama ortamı sağlar. Kullanıcılara sistemi geliştirme olanağı sağlar.
DetaylıDers Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Bilgisayar Organizasyonu BIL
DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Bilgisayar Organizasyonu BIL321 5 3+2 4 5 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Zorunlu / Yüz Yüze
DetaylıPROGRAMLAMAYA GİRİŞ. Öğr. Gör. Ayhan KOÇ. Kaynak: Algoritma Geliştirme ve Programlamaya Giriş, Dr. Fahri VATANSEVER, Seçkin Yay.
PROGRAMLAMAYA GİRİŞ Öğr. Gör. Ayhan KOÇ Kaynak: Algoritma Geliştirme ve Programlamaya Giriş, Dr. Fahri VATANSEVER, Seçkin Yay., 2007 Algoritma ve Programlamaya Giriş, Ebubekir YAŞAR, Murathan Yay., 2011
DetaylıHDL Dilleri VHDL. Son olarak, spesifik ASIC teknolojisi için devrenin yerleşimi netlist tanımlamalarından gelen diğer araçlarla oluşturulmuş olunur.
HDL Dilleri HDL(Donanım Tanımlama Dili); tasarımın, HDL dillerinden her hangi bir tanesinin kullanılarak yapılmasıdır. HDL bir donanım parçasını modellemek için kullanılan yazılım dilidir. VHDL ile Verilog
DetaylıEEM122SAYISAL MANTIK SAYICILAR. Elektrik Elektronik Mühendisliği Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Sağkol
EEM122SAYISAL MANTIK BÖLÜM 6: KAYDEDİCİLER VE SAYICILAR Elektrik Elektronik Mühendisliği Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Sağkol KAYDEDİCİLER VE SAYICILAR Flip-flopkullanan devreler fonksiyonlarına göre iki guruba
Detaylıİşletim Sistemlerine Giriş
İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemleri ve Donanım İşletim Sistemlerine Giriş/ Ders01 1 İşletim Sistemi? Yazılım olmadan bir bilgisayar METAL yığınıdır. Yazılım bilgiyi saklayabilir, işleyebilir
DetaylıBit, Byte ve Integer. BIL-304: Bilgisayar Mimarisi. Dersi veren öğretim üyesi: Yrd. Doç. Dr. Fatih Gökçe
Bit, Byte ve Integer BIL-304: Bilgisayar Mimarisi Dersi veren öğretim üyesi: Yrd. Doç. Dr. Fatih Gökçe Ders kitabına ait sunum dosyalarından adapte edilmiştir: http://csapp.cs.cmu.edu/ Adapted from slides
DetaylıSaklayıcı (veya Yazmaç) (Register)
Saklayıcı (veya Yazmaç) (Register) Genel bir ardışıl devre: Saklayıcılar Ardışıl devre analiz ve sentezi için iyi bir örnektir. Ayrıca daha büyük çaplı ardışıl devrelerin tasarımında kullanılabilirler.
DetaylıVon Neumann Mimarisi. Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar 1
Von Neumann Mimarisi Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar 1 Sayısal Bilgisayarın Tarihsel Gelişim Süreci Babage in analitik makinası (1833) Vakumlu lambanın bulunuşu (1910) İlk elektronik sayısal bilgisayar
DetaylıBilgisayar Sistemlerine Genel Bakış
Süleyman Demirel Üniversitesi / Mühendislik Fak. / Bilgisayar Mühendisliği Carnegie Mellon Bölümü Bilgisayar Sistemlerine Genel Bakış BIL-304: Bilgisayar Mimarisi Dersi veren öğretim üyesi: Yrd. Doç. Dr.
DetaylıMikroişlemciler ve Assembler Programlama. Teknoloji Fakültesi / Bilgisayar Mühendisliği Öğr.Gör. Günay TEMÜR
Mikroişlemciler ve Assembler Programlama Teknoloji Fakültesi / Bilgisayar Mühendisliği Öğr.Gör. Günay TEMÜR Mikroişlemciler Mikroişlemciler bilgisayar teknolojilerinin gerçek sürükleyicisi olan donanımsal
DetaylıBilgisayar Mühendisliğine Giriş
Bilgisayar Mühendisliğine Giriş Bilim İnsanı Bilgi Yaratır Dünyayı Olduğu Gibi Kabul Eder Bilimsel Yöntemle eğitilir Açık bilgiyi kullanır Düşünürler Mühendis Bu Bilgiyi Uygular Dünyayı Değiştirmek için
DetaylıMikroişlemciler (EE 208) Ders Detayları
Mikroişlemciler (EE 208) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Kodu Saati Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Mikroişlemciler EE 208 Güz 3 2 0 4 5 Ön Koşul Ders(ler)i COMPE 102 (FD) Dersin Dili
Detaylı25.10.2011. Arayüz Nedir? Arayüz Çeşitleri Arayüz Tasarım Yöntemleri Arayüz Tasarım Hataları. Ömer Faruk MIZIKACI 2008639402
Arayüz Tasarımı ve Programlama Neleri Konuşacağız Arayüz Nedir? Arayüz Çeşitleri Arayüz Tasarım Yöntemleri Arayüz Tasarım Hataları Ömer Faruk MIZIKACI 2008639402 Arayüz Nedir? Bilgisayar ve uygulamalarının
DetaylıİŞLETİM SİSTEMİ KATMANLARI (Çekirdek, kabuk ve diğer temel kavramlar) Bir işletim sisteminin yazılım tasarımında ele alınması gereken iki önemli konu
İŞLETİM SİSTEMİ KATMANLARI (Çekirdek, kabuk ve diğer temel kavramlar) Bir işletim sisteminin yazılım tasarımında ele alınması gereken iki önemli konu bulunmaktadır; 1. Performans: İşletim sistemi, makine
DetaylıMikroişlemciler ve Mikrokontrolörlere Giriş (CMPE236) Ders Detayları
Mikroişlemciler ve Mikrokontrolörlere Giriş (CMPE236) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Mikroişlemciler ve Mikrokontrolörlere Giriş CMPE236
DetaylıBilgisayarda Programlama. Temel Kavramlar
Bilgisayarda Programlama Temel Kavramlar KAVRAMLAR Programlama, yaşadığımız gerçek dünyadaki problemlere ilişkin çözümlerin bilgisayarın anlayabileceği bir biçime dönüştürülmesi / ifade edilmesidir. Bunu
DetaylıDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: CME 2006
Dersi Veren Birim: Bilgisayar Mühendisliği Dersin Türkçe Adı: BİLGİSAYAR MİMARİSİ Dersin Orjinal Adı: COMPUTER ARCHITECTURE Dersin Düzeyi:(Ön lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Lisans Dersin Kodu:
DetaylıPIC16F877A nın Genel Özellikleri
BÖLÜM 3 PIC16F877A nın Genel Özellikleri 3.1 Mikrodenetleyici Mimarisi 3.2 PIC16Fxxx Komut Seti 3.3 PIC16F877A Bellek Organizasyonu 3.4 Giriş/Çıkış Portları 3.5 STATUS ve TRIS Kaydedicileri 3.6 Kesme ve
DetaylıINVT IVC1. -Kompakt Tip PLC. Marketing 2014 HM
INVT IVC1 -Kompakt Tip PLC Marketing 2014 HM Özelikler IVC1 Özelikleri Genişleme 128 IO 7 modül genişleme Haberleşme Arayüzü 2 seri port: 1xRS232, 1xRS232/485 Temel komut işlem Hızı 0.3μs Pulse Girişi
DetaylıPR362009 24 Kasım 2009 Yazılım, PC-tabanlı kontrol Sayfa 1 / 5
Yazılım, PC-tabanlı kontrol Sayfa 1 / 5 IT standartları otomasyonu geliştiriyor: Microsoft Visual Studio entegrasyonlu TwinCAT programlama ortamı TwinCAT 3 extended Automation Beckhoff, otomasyon dünyasını
DetaylıMİKROİŞLEMCİLER 1 Ders 1
MİKROİŞLEMCİLER 1 Ders 1 Ders Kitabı: The 80x86 IBM PC and Compatible Computers Assembly Language, Design, and Interfacing Muhammad ali Mazidi, Janice Gillipsie Mazidi Öğr.Gör. Mahmut YALÇIN 09.03.2011
DetaylıPIC Mikrodenetleyicileri
PIC Mikrodenetleyicileri Intel 1976 da 8031/51 ailesini piyasaya sürdüğünde dünyanın en popüler mikroişlemcisi olmuştu. Bu işlemci dünya üzerinde 12 den fazla firma tarafından (İntel, Phillips, Dallas,
DetaylıBölüm 18 FBs-6AD Analog Giriş Modülü
Bölüm 18 FBs-6AD Analog Giriş Modülü FBs-6AD FATEK FBs serisinin analog giriş modüllerinden biridir. 12 veya 14 bit etkin çözünürlüklü 6 analog giriş sağlar. Jumper ayarları ile, sinyal akım veya gerilim
DetaylıBLM 221 MANTIK DEVRELERİ
8. HAFTA BLM 221 MANTIK DEVRELERİ Prof Dr Mehmet AKBABA mehmetakbaba@karabuk.edu.tr Temel Kavramlar MULTIPLEXERS (VERİ SEÇİCİLER), ÜÇ DURUMLU BUFFERS, DECODERS (KOD ÇÖZÜCÜLER) BELLEK ELEMANLARI 2 8.2.
DetaylıHacettepe Robot Topluluğu
Hacettepe Robot Topluluğu PIC Assembly Dersleri 1. Ders: PIC Programlamaya Giriş HUNRobotX - PIC Assembly Dersleri 1. Ders: PIC Programlamaya Giriş Yazan: Kutluhan Akman, Düzenleyen: Canol Gökel - 4 Haziran
DetaylıEğitim Amaçlı Temel Bir Mikrobilgisayarın Tasarlanması ve Gerçeklemesi Design and Implementation of a Basic Microcomputer for Educational Purpose
Eğitim Amaçlı Temel Bir Mikrobilgisayarın Tasarlanması ve Gerçeklemesi Design and Implementation of a Basic Microcomputer for Educational Purpose Mehmet BAKACAK, Taner TOPAL Bilgisayar Mühendisliği Kırıkkale
DetaylıLogix5000 Kontrolörler
Logix5000 Kontrolörler Studio 5000 Seviye 1: ControlLogix Sistem Temelleri Kurs Açıklaması KURS HEDEFLERİ Bu kurs tamamlandıktan sonra, katılımcılar aşağıdaki görevleri yerine getirebilirler: Logix5000
DetaylıKASIRGA 4. GELİŞME RAPORU
KASIRGA 4. GELİŞME RAPORU 14.07.2008 Ankara İçindekiler İçindekiler... 2 Giriş... 3 Kasırga Birimleri... 3 Program Sayacı Birimi... 3 Bellek Birimi... 3 Yönlendirme Birimi... 4 Denetim Birimi... 4 İşlem
DetaylıMONTE CARLO BENZETİMİ
MONTE CARLO BENZETİMİ U(0,1) rassal değişkenler kullanılarak (zamanın önemli bir rolü olmadığı) stokastik ya da deterministik problemlerin çözümünde kullanılan bir tekniktir. Monte Carlo simülasyonu, genellikle
DetaylıDERS 4 MİKROİŞLEMCİ PROGRAMLAMA İÇERİK
DERS 4 İÇERİK Yüksek seviyeli programlama dilleri Düşük sevyeli programlama dilleri Assembler Derleyici Program algoritmalarında yapılan işlemleri Ders 4, Slayt 2 1 GİRİŞ Mikroişlemciler dersinde giriş
DetaylıPre-requisite : EE240
Diploma Programı Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Yarıyıl Teorik Uygulama Computer Organization Ders İzlence Formu Laboratuar Kodu: CSE341 Dersin Adı: Computer Organization Toplam Saat AKTS Dersin Anlatıldığı
DetaylıMikroişlemcili Sistemler ve Laboratuvarı 8.Hafta
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Bilgisayar ve Bilişim Bilimleri Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Mikroişlemcili Sistemler ve Laboratuvarı 8.Hafta Doç.Dr. Ahmet Turan ÖZCERİT Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Yrd.Doç.Dr.
DetaylıBM-311 Bilgisayar Mimarisi
1 BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Giriş Komut çalıştırma özellikleri Büyük register file kullanımı Compiler tabanlı register
DetaylıPROGRAMLAMA TEMELLERİ
PROGRAMLAMA TEMELLERİ 2.HAFTA Yazılım Yazılım, elektronik aygıtların belirli bir işi yapmasını sağlayan programların tümüne verilen isimdir. Bir başka deyişle var olan bir problemi çözmek amacıyla bilgisayar
DetaylıBölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri
Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri DENEY 4-1 Flip-Floplar DENEYİN AMACI 1. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop
DetaylıWilliam Stallings Computer Organization and Architecture 9 th Edition
William Stallings Computer Organization and Architecture 9 th Edition Bölüm 5 İç Hafıza Bir Hafıza Hücresinin Çalışması Bütün hafıza hücrelerinin ortak özellikleri vardır: 0 ve 1 durumundan birini gösterirler
DetaylıAdresleme Modları. Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar
Adresleme Modları 1 Adresleme Modları İşlenenin nerede olacağını belirtmek için kullanılırlar. Kod çözme aşamasında adresleme yöntemi belirlenir ve işlenenin nerede bulunacağı hesaplanır. Mikroişlemcide
DetaylıMicrosoft Office Access Ders İçeriği 25 Saat. Access Temel 10 saat
Microsoft Office Access Ders İçeriği 25 Saat Access Temel 10 saat 1) Bölüm 1 : Office Çalışma Alanı Temelleri a) Temel Pencere Bileşenleri b) Backstage Görünümünü Tanıma c) Şerit İle Çalışma d) Hızlı Erişim
DetaylıDers Özeti. Ders 2. PC nin İç Organizasyonu. Mikroişlemcinin Organizasyonu. Basitçe İşlemciyi Oluşturan Parçalar. Mikroişlemciler
Ders Özeti Ders Bilgisayarlar Hakkında Mikroişlemci ve Bilgisayar sisteminin yapısı Temel komut işleme süreci x86 kaydedicileri (registers) x86 hafıza temelleri Çevre cihazları x86 assembly diline giriş
DetaylıİŞLETİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ. Modern bilgisayar çalışma prensipleri, Von Neumann ın 1945 de geliştirdiği
İŞLETİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ Von Neumann Mimarisi Modern bilgisayar çalışma prensipleri, Von Neumann ın 1945 de geliştirdiği mimariyi temel almaktadır. Merkezi İşlem Birimi Aritmetik ve Mantık Birimi Kontrol
Detaylıİvme VGA, İvme s_2.1 fiziksel işlemci çekirdeğinin, çalışan iç yapısının herhangi bir simülasyon olmaksızın fiziksel olarak dış dünyaya aktarımıdır.
1 İVME VGA İvme VGA, İvme s_2.1 fiziksel işlemci çekirdeğinin, çalışan iç yapısının herhangi bir simülasyon olmaksızın fiziksel olarak dış dünyaya aktarımıdır. Genel olarak yazmaçlar, hafıza elemanlarından
DetaylıBellekler. Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar
Bellekler 1 Bellekler Ortak giriş/çıkışlara, yazma ve okuma kontrol sinyallerine sahip eşit uzunluktaki saklayıcıların bir tümdevre içerisinde sıralanmasıyla hafıza (bellek) yapısı elde edilir. Çeşitli
DetaylıVERİ YAPILARI VE PROGRAMLAMA (BTP104)
VERİ YAPILARI VE PROGRAMLAMA (BTP104) Yazar: Doç.Dr. İ. Hakkı CEDİMOĞLU S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir.
DetaylıDENEY NO : 2 DENEY ADI : Sayısal Sinyallerin Analog Sinyallere Dönüştürülmesi
DENEY NO : 2 DENEY ADI : Sayısal Sinyallerin Analog Sinyallere Dönüştürülmesi DENEYİN AMACI :Bir sayısal-analog dönüştürücü işlemini anlama. DAC0800'ün çalışmasını anlama. DAC0800'ı kullanarak unipolar
DetaylıGÖMÜLÜ SİSTEMLER. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Gömülü Sistemler Ders notları-1
GÖMÜLÜ SİSTEMLER Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Gömülü Sistemler Ders notları-1 Gömülü sistemler için farklı tanımlamalar yapmak mümkün olmakla birlikte genel olarak şu şekilde tanımlama yapabiliriz:
Detaylı