Anemik Hastayı Etkin ve Doğru Değerlendirme. Dr Mesut AYER Haseki EAH, Hematoloji Bl.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Anemik Hastayı Etkin ve Doğru Değerlendirme. Dr Mesut AYER Haseki EAH, Hematoloji Bl."

Onur Akbaba
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Anemik Hastayı Etkin ve Doğru Değerlendirme Dr Mesut AYER Haseki EAH, Hematoloji Bl.

2 Önemli Hatırlatmalar: Günlük pratikte SIK KARŞILAŞILAN ancak ÖNEMLİ bir durumdur. Anemi; bir hastalık değil bir KLİNİK BULGUDUR altta yatan neden mutlaka araştırılmalıdır.

3 Vücut dokularına yeterli oksijenin taşınabilmesi için gerekli olan kırmızı kan hücrelerinin eksikliği Eritosit kitlesinde azalma Çevre kanında hemoglobin (Hb) miktarının kişinin yaş ve cinsiyetine göre normal kabul edilen değerin altında olması

4 Anemi Erkek Kadın Gebe Hb (gr/dl) < 13 < 12 < 11 1.ve 3. trimester < trimester WHO 2008

5 Yaş Hb (Alt sınır) >6 ay - < 5 yaş 11g/dl 5 - <12 yaş 12 - < 15 yaş 15 yaş kadın 15 yaş erkek Gebe kadınlar 11,5 g/dl 12 g/dl 12 g/dl 13 g/dl 11g/dl

6 Kemik iliğinde Eritroid dizi üretimi için; İşlevsel kemik iliği Yeterli ve uygun stimulus (EPO, IL, Sitokinler, GF) Yeterli ham madde (Demir, B12, Folik asit) gereklidir. Hipoksi eritropoezin güçlü bir uyaranıdır

7 Dolaşımdaki EPO böbrek korteksinde fibroblastlardan sentezlenir EPO reseptörleri: Hematopoetik hücrelerin yüzeyinde yer alır Eritroit progenitörlerin çoğalmasını ve farklılaşmasını sağlayan bir hormon

8 Jelkmann W J Physiol 2011;589:

9 Eritrosit üretim döngüsü EPO Kemik iliği Renal doku O2 algılayıcı Retikülosit Olgun eritrosit

11 Üretimin azalması Hipoproliferatif anemiler Yıkım artışı Hiperproliferatif anemiler Eritrosit yaşam süresinin kısalması (hemoliz) Kayıp Akut veya kronik kan kaybı

Normal a. RBC 4-6 milyon b. Hemoglobin (Hb) 12-16 mg/dl c.

12 Normal a. RBC 4-6 milyon b. Hemoglobin (Hb) mg/dl c. Hematokrit (Htc) % normal durumda (a x 3 = b x 3 = c)

13 MCV c / a x fl MCH b / a x pg MCHC b / c x %

15 Aile anemi öyküsü (orak hücreli anemi, herediter sferositoz, G6PD eks..) Kadınlarda jinekolojik öykü (hipermenore, meno-metroraji, RİA..) GİS kanama öyküsü (hemoroid, mide kanaması, varis kanaması..) Barsak parazit öyküsü (kancalı kurt..) İlaç öyküsü (NSAI, aspirin, pilavix, warfarin, diğer antikoagülanlar) Operasyon öyküsü ( mide, barsak, kanser..) Kronik hastalık (Hematüri, KBY,DM..) Beslenme öyküsü (vejetaryen, yaşlılık..)

16 Hb miktarı Aneminin oluş hızı Hemoglobinin oksijen taşıma kapasitesi Kardio-pulmoner sistemin durumu Hasta yaşı

17 Kardiovasküler ve pulmoner sistem: Anemiyi kompanse etmeye çalışır Anemi çok ağır değilse eforla semptomlar oluşur. Anemi ağır ise istirahatte de semptomlar olur Dispne, taşikardi, taşipne, başdönmesi, yorgunluk Bazen angina, konjestif kalp yetmezliği, intermittan klodikasyo Sistolik üfürümler

18 Solukluk (deri ve mukozada) Deri, dil tırnak, saç değişiklikleri Nöro-müsküler bulgular: Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, mental konsantrasyon kaybı, uyku hali, huzursuzluk, kas güçsüzlüğü Göz bulguları: kanamalar, papilla ödemi

19 Gastro-intestinal bulgular: Disfaji, glottis Solukluk İkter Sternal hassasiyet Hepato-splenomegali, lenfadenomegali

20 İlk Adım Eriropoezde olgun eritrositten önceki evre Normal durumda dolaşımda 1 gün kalır Eritrositten daha büyüktür Sitoplazmadaki nükleer artıklar ve RNA iplikçiklerinin boyanması ile görünür hale gelir Referans Değerler: %

21 Sayım için floresan bir boya kullanılır ve bu kanalda retikülositler sayılırken aynı anda retikülositlerin RNA miktarları da ölçülmektedir. Saçılma grafiğinde retikülositler içerdikleri nükleik asit yoğunluğuna göre sınıflandırılırlar. Retikülositler olgunlaştıkça RNA miktarı azalmaktadır. Genç retikülositlerin RNA miktarı fazladır, bu hücreler daha fazla floresan ışık verirler ve saçılma grafiğinde sağda görülürler. Olgunlaşmış eritrositlerde RNA yoktur, dolayısıyla floresan ışık vermezler. RNA içeriğine göre retikülositler (RET) Sysmex kan sayımı cihazlarında HFR (high fluorescence ratio), MFR (medium fluorescnce ratio), LFR (low fluorescnce ratio) olarak üç gruba ayrılır. MFR, HFR ile birlikte immature (olgunlaşmamış) retikülosit fraksiyonu (IRF) olarak bildirilir. IRF nin artışı kemik iliğinde eritrosit yapımının arttığının göstergesidir.

24 Referans Değerler: % Mutlak retikülosit sayısı: bin/mm 3 Düzeltilmiş ( corrected) Retikülosit: hastanın Hct (veya Hb) / olması gereken Hct (veya Hb) x Ret = Ret (c) Retikülosit Üretim İndeksi (RPI): Ret (c) / RPI katsayısı = RPI < 2 Hipoproliferatif anemi > 2 Hiperproliferatif anemi Hct katsayı > , <15 2,5

25 Hasta Hb: 9 gr/dl; Htc:% 27; Ret : %3 Ret(c) : 9 /15 x 3 = 1,8 27 / 45 x 3 = 1,8 RPI : 1,8 / 1,5 = 1,2 Hipoproliferatif anemi

26 ANEMİ Azalmış Üretim Artmış Yıkım Hipoproliferatif Hiperproliferatif RPI < 2 RPI >2

27 Hipoproliferatif anemi: Kemik iliği yetersizliği (İnfiltrasyon, supresyon, hasar) Maturasyon Kusuru (Olgun hücre üretim yetersizliği, inefektif eritropoez) Ham madde eksikliği (Demir, B12, Folik asit)

28 Çekirdek Kusuru Maturasyon Bozukluğu Sitoplazma kusuru Folat / B 12 eksikliği Hem defekti Globin defekti Defektif DNA sentezi Fe Porfiri Orak hücre Megaloblastik Anemia / MDS DEA, SA Talasemi

29 İkinci Adım RBC ve Eritrosit İndisleri ( MCV, MCH, MCHC, RDW)

30 MCV Mikrositik Normositik Makrositik < 80 fl fl > 100 fl < 6.5 µ µ > 9 µ

31 MCV Mikrositik Demir eksikliği Kronik hastalık Talasemiler Hemoglobinopatiler Sideroblastik Anemi Normositik Kronik hastalık Erken Demir eksikliği Hemoglobinopatiler Primer Kİ hastalıkları Kombine eksiklikler Artmış yıkım Makrositik Megaloblastik anemi Kc hast./alkol kull. Hemoglobinopatiler Metabolik bozukluklar Primer Kİ hastalıkları Artmış yıkım

32 Serum Ferritin Düşük Normal Yüksek TIBC Yüksek N / - Kİ Demir + DEA DEA dışı anemiler

33 Serum ferritin değeri Yetişkinlerde <15 mg/l DEA tanısı koydurucu mg/l olası demir eksikliği >100 mg/l DEA olasılığı yok Çocuklarda<12 mg/l DEA tanısını koydurur

34 Transferrin satürasyonu < %15 transferrin satürasyonu TS=serum demiri/demir bağlama kapasitesi x100 formulü ile hesaplanır. Örnek: Hb:8 mg/dl, Demir: 30, TDBK:350 30/350 x100 = %8

35 MCV < 80 fl Serum Demiri TIBC Kİ Demiri DEA 0 Kronik Hastalık anemisi + + Talasemi N Hemoglobinopati N N + + Kurşun Zehirlenmesi N N + + Sideroblastik a. N

36 Tiroid hastalıkları Maligniteler Kollagen Vasküler hast. Romatoid Artrit SLE Polimyozit PAN İnflamatuar Barsak H. Ulseratif Kolit Crohn s Hast. Kronik Enfekiyonlar HIV, Osteomyelit Tbc Böbrek Yetmezliği

37 Retikülosit sayısı ve RPI Serum İ. Bilirubin Serum LDH Serum Haptoglobin İdrar Hemoglobin İdrar Hemosiderin İdrar Urobilinogen Cr 51 işaretli RBC yaşam süresi Artmış Artmış Artmış Azalmış Var Var Artmış Azalmış

39 1) Eritrosit büyüklüğü -Anizositoz -Poikilositoz -Makrositoz -Normositoz -Mikrositoz 2) Boyanma özelliği -Hipokromi -Normokromi -Polikromazi

40 3) Morfolojik bozukluklar -Sferosit -Eliptosit -Stomatosit -Akantosit -Ekinosit -Şistosit -Orak hücre -Target hücresi -Tear drop

41 4) Diğer bozukluklar Howell Jolly cisimciği Bazofilik noktalanma Parazitler Cabot halkası Rulo formasyonu

44 MDS, Talasemi ve kurşun zehirlenmesi

47 1. Liver Disease 2. Thalassemia 3. Hb D,C Disease 4. Post splenectomy

48 1. Myelofibosis 2. Infiltration of BM 3. Tumours of BM 4. Thalassemia

50 Mikro Anjiopatik Hemolitik Anemi

51 Fragmented, Helmet or triangle shaped RBC 1. MAHA 2. Prosthetic valves 3. Uremia 4. Malignant HT

52 Hereditary Elliptocytosis, B 12 or Folate

53 1. Liver Disease 2. Acute Alcoholism 3. H Stomatocyosis 4. Malignancies

54 1. Uremia 2. Peptic ulcer 3. Gastric Ca 4. PK-D Called Burr Cells

55 Called Spur Cells, Occur in Abetalipoprteinemia, hereditary

56 Absence of Splenic function; Nuclear chromatin in RBC

57 Inherited condition PMN - Spectacles Heterozygous Homozygous fatal Neutrophil Bands Normal WCC No e/o infection

Trombosit sayısı düşükse akut lösemi olma olasılığı daha fazladır.

58 WBC ve Plt Anemisi olan bir hastada lökositoz da varsa akut veya kronik lösemi olabilir! Bu durumda trombosit sayısı önemlidir. Trombosit sayısı düşükse akut lösemi olma olasılığı daha fazladır. Trombosit sayısı yüksekse kronik kan kaybına bağlı demir eksikliği olabilir, MPN olabilir..vs

59 Lökopeni/trombositopeni, Pansitopeni durumunda aplastik anemi akut lösemi myelodisplastik sendrom megaloblastik anemiler akla gelmelidir.. Pseudotrombositopeni dışlanmalı!

60 Anemi Tanı Algoritması Anemi Klinik bulgular Tanımlanan patoloji Hb%, RBC, Hct azalmaış Retikülosit, RPI <2 Retikülosit, RPI >2 Mikrositik- hipokromi MCV, MCH, MCHC,RDW Makrositik- hipo/normo Hemolitik Anemi Coombs DAT, IDAT DEA Megaloblastik Normositik Hb elektroforezi Ferritin, TIBC, Kİ Fe Folate eks.. İlaç, Kr Hastalık Osmotik frajilite Talasemi, Hb.pati B12 eks, PA Kr. Renal yetm PNH klon, Ham test Sederoblastik Anemi MDS Hipotiroidi Soğuk agglutinin Kr. hastalık, kurşun z. Kİ infiltrasyonu Koagulopati, DIC

61 DİKKAT ve İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

Benzer belgeler

ANEMİLİ HASTAYA GENEL YAKLAŞIM. Dr Mustafa ÇETİN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı

ANEMİLİ HASTAYA GENEL YAKLAŞIM Dr Mustafa ÇETİN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Dersin içeriği Aneminin tanımlanması. Anemi tanısında fizik muayene, öykü Semptom ve Bulgular Anemili