İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI ISTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS

Transkript

1 İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI ISTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS MALİ EYLÜL - EKİM 2011 September - October 2011 YIL 21 YEAR 21 İ K İ A Y L I K M E S L E K İ D E R G İ Sahibi İSMMMO Adına - Owner on behalf of the ISMMMO YAHYA ARIKAN Genel Yayın Yönetmeni - Editor HÜSEYİN FIRAT Sorumlu Yazı İşleri Müdürü - Editorial Assistant VEYSEL KARANİ PALAK DANIŞMA KURULU Advisory Board Alfabetik Sıraya göre (Alphabetical Orders) YAYIN KURULU Publication Board Doç. Dr. Volkan DEMİR (Galatasaray Üniversitesi) Prof. Dr. Rüstem HACIRÜSTEMOĞLU (Galatasaray Ün.) Prof. Dr. Cemal İBİŞ (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. İsmail Ufuk MISIRLIOĞLU (Bilgi Üniversitesi) Prof. Dr. S. Ateş OKTAR (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Serdar ÖZKAN (İzmir Ekonomi Üniversitesi) Hüseyin FIRAT (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) Veysel Karani PALAK (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) Orhan SARIGENE (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) Ertuğrul ERDEM (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) Bahriye PAYAL (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) HAKEM KURULU (Alfabetik Sıraya Göre) Editorial Advisory Board (Alphabetical orders) Prof. Dr. Nalan AKDOĞAN (Başkent Üniversitesi) Doç. Dr. Tamer Aksoy (TOBB Üniversitesi) Prof. Dr. Doğan ARGUN (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Ercan BAYAZITLI (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Nejat BOZKURT (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Emre BURÇKİN (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Nurşen CANİKLİOĞLU (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Nuran CÖMERT (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Volkan DEMİR (Galatasaray Üniversitesi) Dr. A. Bumin DOĞRUSÖZ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. M. Banu DURUKAN (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Dr. Melih ERDOĞAN (Anadolu Üniversitesi) Prof. Dr. Recep GÜNEŞ (İnönü Üniversitesi) Prof. Dr. Oktay GÜVEMLİ Prof. Dr. Rüstem HACIRÜSTEMOĞLU (Galatasaray Ünv.) Prof. Dr. Cemal İBİŞ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Seval KARDEŞ SELİMOĞLU (Anadolu Ünv.) Dr. Ahmet KAVAK (Yeminli Mali Müşavir) Prof. Dr. Yüksel KOÇ YALKIN (Ankara Üniversitesi) Dr. Resul KURT (Sosyal Güvenlik Uzmanı) Prof. Dr. Ömer LALİK (Yeni Yüzyıl Üniversitesi) Mehmet MAÇ (Yeminli Mali Müşavir) Doç. Dr. İsmail Ufuk MISIRLIOĞLU (Bilgi Üniversitesi) Prof. Dr. S. Ateş OKTAR (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Serdar ÖZKAN (İzmir Ekonomi Üniversitesi) Prof. Dr. Recep PEKDEMİR (İstanbul Üniversitesi) Dr. Veysi SEVİĞ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Barış SİPAHİ (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Fevzi SÜRMELİ (Anadolu Üniversitesi) Prof. Dr. Münir ŞAKRAK (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Tuğrul TÜFEKÇİOĞLU (Anadolu Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Masum TÜRKER (İstanbul Ticaret Ünv.) Prof. Dr. Nuri UMAN (Koç Üniversitesi) Prof. Dr. Selçuk USLU (Başkent Üniversitesi) Prof. Dr. Göksel Yücel (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Süleyman YÜKÇÜ (Dokuz Eylül Üniversitesi) 1

2 ISSN Net... adet basılmıştır. Dergi Adı: Mali Çözüm Dergimiz EBSCO ve ULAKBİM Sosyal Bilimler Veritabanı tarafından taranmaktadır. İmtiyaz Sahibinin Adı, Soyadı ve Adresi: Yahya ARIKAN Kurtuluş Caddesi No: 114 A Blok Kat:7 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Genel Yayın Yönetmeni: Hüseyin FIRAT Kurtuluş Caddesi No: 114 A Blok Kat:5 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Sorumlu Müdürün Adı, Soyadı ve Adresi: Veysel Karani PALAK Kurtuluş Caddesi No: 114 A Blok Kat:5 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Yazı İçerik-Teknik Sorumlusu: İlkim MENGÜLEREK Kurtuluş Caddesi No: 114 B Blok Kat:5 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Grafik Tasarım ve Dizgi: Evren GÜNAY Kurtuluş Caddesi No: 114 A Blok Kat:6 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Yönetim Yeri Adresi: Kurtuluş Caddesi No: 114 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Basımı Yapanın Adı, Soyadı ve Adresi: TOR OFSET SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ Hadımköy Yolu. Akçaburgaz Mah. 4. Bölge 9. Cadde Sokak No: 2 Esenyurt/İSTANBUL Telefon: Faks: tor@torofset.com.tr Yayın Türü: Yerel-Süreli, 2 aylık Dergimiz HAKEMLİ DERGİ olma özelliği taşımaktadır. Dergimize gönderilen yazılar, hakem değerlendirmesine tabi tutulduğundan yayımında gecikmeler olabilmektedir. Dergimizde yayınlanan yazılar kaynak gösterilerek kullanılabilir. Yazılardaki görüşler yazarlarına aittir. Mali Çözüm (Financal Analyze) is two months journal of Chamber of Certified Public Accountants of Istanbul. It is a peer-reviewed Journal publishing refered articles, opinion papers, letters, reviews, news, questions and answers, law decisions on accounting. Yönetim Merkezi ve Yazışma Adresi: İSMMMO Kurtuluş Caddesi No: 114 Kurtuluş-Şişli/İSTANBUL Telefon: (0212) pbx Faks: (0212) ismmmo@ismmmo.org.tr 2

3 SUNUŞ Türkiye de sayıları 80 bini aşan Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ile Yeminli Mali Müşavirleri mesleki geleceklerini yakından ilgilendiren Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu hayata geçti. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu nun kurulması; 6 Nisan 2011 tarihli ve 6223 sayılı Kanun un verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulu nca 26 Eylül 2011 tarihinde kararlaştırılmış ve 2 Kasım 2011 tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Meslek mensuplarımız ve konunun taraflarının mesleki gündeminde önemli bir yer oluşturmakta, Türk Ticaret Kanunu nun uygulanmasıyla denetime tabi olacak mevcut 800 bin dolayındaki şirketi de yakından ilgilendirmektedir. Ancak konuyla ilgili «ikincil mevzuat düzenlemeleri» henüz yapılmadığından birçok noktada soru işaretleri mevcuttur. 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname teknik olarak değerlendirildiğinde Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu; AB uygulamalarına ve 8. Yönerge ye paralel bir şekilde düzenlenmiştir. AB düzenlemelerinin üye ülkelere bıraktığı birtakım yetkiler bu kurumda bırakılmış, bu yeni kurum; teknik olarak üzerinde birçok yetkiyi ve görevi toplamıştır Şöyle ki; Kamu gözetimi görevinin yapılması Muhasebe standartlarının belirlenmesi Denetim standartlarının hazırlanması Denetçinin belirlenmesi, sicili ve disiplini Denetim kuruluşlarının listeye alınması Etik ilkelerin belirlenmesi Yabancı firmaların çalışmaları ile ilgili koşulların belirlenmesi Kalite güvence sisteminin işleyişi Sınav Yukarıda sıralanan «süper yetkilerle» donatılmış bir kurum ve onun yönetim organı olan kurulun başarılı olması tüm kesimlerin menfaatinedir. Ancak bu kadar yetki alınıp sorumluluklar yerine getirilemediği takdirde telafisi zor olan ekonomik yaralar açacağı da muhakkaktır. 3

4 SUNUŞ TÜRMOB da bu sürecin getirdiği sorumluluğun bilinci içindedir ve çalışmalarını bu perspektifle sürdürmektedir. Bağımsız denetimin gerektiği gibi yapılabilmesi için, meslek mensuplarının eğitimine yönelik projesini tamamlamış olup, yeni yılın başından itibaren uygulamaya geçecektir. Meslek mensuplarımızın kurumsallaşarak mesleki kaliteyi artırma konusunda büyük çaba sarf ettikleri de ortadadır. Bu konuda düzenlediğimiz seminerlere gerçekleşen yoğun katılımlar çabalarımızın yerini bulacağına olan inancımızı her geçen gün artırmaktadır. Yeni dönem; profesyonel meslek mensuplarımızın ülke ekonomisinin iyiye götürülmesinde daha fazla söz sahibi oldukları bir dönem olacaktır. Yapılacak olan ikincil düzenlemelerde ifade etmeye çalıştığımız yukarıdaki konuların dikkate alınacağını umuyor, daha da ötesinde bekliyoruz Mali Çözüm Dergisinde buluşmak dileğiyle sağlık mutluluk ve kolaylıklar dileriz. YÖNETİM KURULU 4

5 İÇINDEKILER İÇİNDEKİLER Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Görüşler / Saptamalar / Öneriler Yahya ARIKAN 7 HAKEMLİ YAZILAR REFEREED PAPERS Kurumsal Yönetim İle Finansal Tablo Manipülasyonu Arasındaki İlişki: İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi nde Yer Alan Şirketlerde Bir Araştırma Yrd. Doç. Dr. Hüseyin DALĞAR - Sait PEKIN 19 Haksız Olarak Ödendiği Tespitle İadesine Hükmolunan Vergi Aslına, Vergi Yargı(Sının)/Cının Faiz Yürütmeme Çelişkisi Dr. Selami DEMIRKOL 45 Türkiye deki Yenilenebilir Enerji Sektörünün Muhasebe Sorunları İbrahim BOZKURT/Muharrem KARATAŞ 85 HAKEMSİZ YAZILAR OPINION PAPERS TMS TFRS Diye Diye Prof. Dr. Recep PEKDEMIR 117 Yeni Türk Ticaret Kanununun Anonim Şirket Yönetim Kuruluna Tanıdığı Devredilemez Görev Ve Yetkiler Soner ALTAŞ İthalat Sürecinde Tahsil Edilen Ek Mali Yüklerin Hukuksal Anlamı Nevzat BOZKURT 137 Bağımsız Denetim Kuruluşları Ve Bağımsız Denetçiler Üzerinde Kamu Denetimi Ve Gözetimi Mustafa YAVUZ 147 5

6 İÇINDEKILER Alıcıya Geç İntikal Eden Faturada Yazan Katma Değer Vergisinin Akıbeti Bülent SEZGIN 163 Fason Tekstil ve Konfeksiyon Hizmetlerinde KDV Tevkifatı Fevzi BULUT - Oktay COŞGUN 175 Fazla Ve Yersiz Ödenen Vergilerin İadesinde Faiz Uygulaması Ve Anayasa Mahkemesi Kararı Mehmet YÜCEL 183 Ücret Gelirlerinin Beyanında Ne Değişti? Rızkullah ÇETIN 191 Part-Time İş Sözleşmeleriyle Çalışanların Sosyal Güvenliği Murat ÖZDAMAR - Erden ÇAKAR Sayılı Kanunun Geçici 10. Maddesindeki Teşvikte Ortalama Sigortalı Sayısının Hesaplanması Ve Teşvikten Yararlanma Ersin UMDU 211 İş Kanunu na Göre Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik Cumhur Sinan ÖZDEMIR 219 Kısmi Süreli İş Sözleşmesiyle Çalışanların Yıllık Ücretli İzin Hakkı Umut TOPÇU 227 Vergi Karnesi Sahiplerinin Sosyal Güvenlik Durumlarının Açıklanması Vakkas DEMIR 233 İşçinin Birden Fazla Rapor Alması Ve Her Rapor Aralığında Çalışması Durumunda İhbar Önelleri + 6 Haftanın Hesaplanması Selahattin BAYRAM 239 Pratik Bilgiler 249 Yazım Kuralları 299 6

7 KURUMSAL YÖNETİM İLE FİNANSAL TABLO MANİPÜLASYONU ARASINDAKİ İLİŞKİ: İMKB KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ NDE YER ALAN ŞİRKETLERDE BİR ARAŞTIRMA THE RELATIONSHIP BETWEEN CORPORATE GOVERNANCE AND MANIPULATION OF FINANCIAL STATEMENTS: A RESEARCH OF COMPANIES IN ISTANBUL STOCK EXCHANGE CORPORATE GOVERNANCE INDEX Yrd. Doç. Dr. Hüseyin DALĞAR ** Sait PEKİN ** Öz Dünya genelinde meydana gelen muhasebe ve kurumsal etik skandalları ile birlikte finansal tablolarda sunulan bilgilere olan güven giderek kaybolmuştur. Bunun sonucunda finansal tabloların menfaat sahiplerinin çıkarlarını ve genel ekonomik durumu olumsuz etkileyecek şekilde manipüle edilebileceği kanısı tüm finansal bilgi kullanıcılarında meydana gelmiştir. Ortaya çıkan bu durum, finansal tablolarda manipülasyon riskinin ortadan kaldırılmasına yönelik düzenlemelere ağırlık verilmesini zorunlu kılmıştır. Yapılan düzenlemeler incelendiğinde, bu düzenlemelerin önemli bir kısmının kurumsal yönetim alanında olduğu açıkça görülmektedir. Bu durum göz önüne alınarak bu çalışmada, işletmelerin kurumsal yönetim ilkelerine uyumu sonucunda finansal tablolarda manipülasyon riskinin ne yönde etkilendiği İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kurumsal Yönetim Endeksi nde yer alan şirketlerde finansal tablo manipülasyonu tahmin modelleri yardımıyla analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; işletmelerin kurumsal yönetim yapılarının güçlendirilmesinin, finansal tablolarda manipülasyon riskini azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler: Kurumsal Yönetim, Kurumsal Yönetim Endeksi, Finansal Tablo Manipülasyonu * Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ** Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi 19

8 Abstract Accounting and corporate ethics scandals that occur throughout the world with increasingly lost confidence in the information provided in financial statements. As a result, financial statements and general economic conditions adversely affect the interests of stakeholders can be manipulated to belief that all users of financial information has occurred. Resulting in this situation, manipulation of financial statements for the elimination of risk regulations make it obligatory to be given weight. The arrangements are analyzed, a significant portion of these regulations is clearly seen in the field of corporate governance. Considering this situation in this study, as a result of compliance with the principles of corporate governance in the financial statements of businesses affected by what is the risk of manipulation, the manipulation of financial statements in the Istanbul Stock Exchange Corporate Governance Index included companies were analyzed with the help of forecasting models. As a result of the analysis, reached the conclusion that, strengthening corporate governance structures of firms reduces the risk of manipulation of financial statements. Key Words: Corporate Governance, Corporate Governance Index, Manipulation of Financial Statements 1. GİRİŞ Günümüzde teknolojik gelişme ve küreleşmenin etkisiyle işletmelerin büyümesi ve iletişimin hızlanması ile birlikte, işletmelerin işlem sayısı artmış ve karmaşıklaşmıştır. Ortaya çıkan bu durum, işletme yönetiminde profesyonelleşme olgusunu ortaya çıkarmış ve işletme ile ilgili karar alma durumunda olan menfaat sahiplerinin güvenilir bilgiye olan ihtiyacını artırmıştır. Günümüz ekonomik hayatında işletmeler ile ilgili bilgilerin bu denli önemli hale gelmesi, işletmeler ile ilgili en önemli bilgi kaynağı olan finansal tabloların güvenilirliğini önemli ölçüde etkilemiştir. Özellikle menfaat sahiplerinin çıkarlarının ayrıştığı durumlarda işletme yönetimi tarafından muhasebe politikalarındaki esnekliklerden yararlanılarak veya tamamen bunun dışına çıkılarak finansal tabloların gerçeğe aykırı şekilde sunulması, diğer bir ifadeyle finansal tabloların manipüle edilmesi finansal tablolara olan güveni zedelemiştir. 20

9 Finansal tablo manipülasyonu, işletmelerin gerçek finansal durumlarının görülmesine engel olmakta ve yanlış finansal kararlar alınmasına neden olmaktadır. Bu durum kısa vadede işletmeye ve yatırımcılara önemli kazançlar getirebilmekle birlikte uzun vadede giderilmesi oldukça zor sorunların oluşmasına neden olmaktadır. Bunun en iyi örneği Dünya genelinde yaşanan finansal raporlama skandallarıdır. Özellikle 2000 li yılarda uluslararası piyasalarda önemli yere sahip olan Enron, WorldCom, Parmalat gibi şirketlerin finansal tablolarında manipülasyon yapıldığının ortaya çıkması ile birlikte işletmeler ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmış, diğer taraftan işletmelerin finansal tablolarının manipüle edildiğini duyan sermaye sahiplerinin ekonomik sisteme olan güvenlerinin kaybolması sonucunda, ekonomik sistemin tamamı bu gelişmelerden olumsuz etkilenmiştir. Ortaya çıkan bu sorunun çözülebilmesi ve sermaye piyasalarına olan güvenin yeniden tesis edilebilmesi için düzenleyici otoriteler tarafından çareler aranmaya başlanmış ve çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler incelendiğinde finansal tablo manipülasyonunun önlenmesinin iyi bir kurumsal yönetim sisteminden geçtiği yönünde bir kanının oluştuğu ve bu yönde düzenlemeler yapıldığı açık bir şekilde görülmektedir. Ancak literatürde finansal tablo manipülasyonunun önlenmesinde ve finansal tabloların güvenilirliğinin arttırılmasında kurumsal yönetimin etkisini ölçmeye yönelik yeterli bir çalışma bulunmamaktadır. Bu husus göz önünde bulundurularak yapılan bu çalışma ile, kurumsal yönetim ilkelerine uyan işletmelerin finansal tablolarındaki manipülasyon olasılığında meydana gelen değişme incelenecektir. 2. KURUMSAL YÖNETİM Kurumsal Yönetim, şirketlerin sermayeyi ve insan kaynaklarını kendisine çekmesine, etkin performans göstermesine, hedeflerine ulaşmasına, hukuki zorunlulukları ve toplumsal beklentileri yerine getirmesine yönelik, yasa, düzenleme ve gönüllü özel sektör uygulamalarını kapsamaktadır (TKYD, 2010, 12). Kurumsal yönetim, ekonomik verimliliği ve büyümeyi artırmanın ve yatırımcı güveninin kazanılmasının bir anahtar unsurudur. Kurumsal yönetim, bir şirketin yönetimi, yönetim kurulu, hissedarları ve diğer paydaşları 21

10 arasındaki bir dizi ilişkiyi içerir. Kurumsal yönetim ayrıca, şirketin hedeflerinin belirlendiği bir yapıyı ortaya koymakta ve bu hedeflere ulaşmada kullanılacak araçların ve performansın nasıl izleneceğinin belirlenmesini sağlamaktadır. Etkili kurumsal yönetim sisteminin varlığı, şirketler bazında ve bir bütün olarak ekonominin genelinde, piyasa ekonomisinin uygun şekilde işleyebilmesi için gerekli olan güvenin sağlanmasına yardımcı olur. Bunun sonucunda, sermaye maliyeti düşer ve şirketlerin, kaynaklarını daha etkin bir şekilde kullanmaya yönlendirilmesi ile büyüme desteklenir (OECD, 2004, 11). Günümüzde şirketlerin büyümesi ile birlikte yönetimde profesyonelleşme olgusu ortaya çıkmış ve şirket sahipleri ile yöneticileri birbirinden ayrılmıştır. Bu durum, şirketler açısından önemli kazançlar getirmekle birlikte, işletme yönetimi ile diğer menfaat sahiplerin çıkarlarının ayrıştığı durumlarda, şirket yöneticilerinin kişisel menfaatlerini öncelemesi sonucunda diğer menfaat sahiplerinin zarar görmesine sebep olabilmektedir. Özellikle büyük ölçekli işletmelerin menfaat sahipleri tarafından değerlendirilmesinde önemli rol oynayan finansal tabloların gerçeğe aykırı şekilde sunulması bu noktada göze çarpan en önemli husustur. Finansal tabloların şirketin gerçek durumunun görülmesini engelleyecek şekilde manipüle edilerek sunulması başta yatırımcılar olmak üzere tüm menfaat sahiplerinin zarar görmesine sebep olmaktadır. Ayrıca finansal tabloların manipüle edildiğinin öğrenilmesi sonucunda güven duygusunun kaybolması ile birlikte ekonomik sitemin tamamı bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Anılan bu olumsuzlukların giderilmesi etkin bir kurumsal yönetim sisteminin varlığını zorunlu kılmaktadır. Kurumsal yönetim uygulamalarıyla, işletme içindeki iç kontrol yapılarının işlerlik ve etkinlik düzeyleri artırılarak, bağımsız mali tablo denetimlerinin verimliliği ve güvenilirliği desteklenmekte, şeffaflığı temin edilmiş ve yatırımcıların daha fazla itibar ettiği bilgileri içerir finansal tabloların oluşturulması sağlanmaktadır (Arı, 2008, 1) Kurumsal Yönetim İlkeleri Kurumsal yönetim alanında dünyada yapılan birçok çalışma, her ülke için geçerli tek bir kurumsal yönetim modelinin olamayacağını önemle 22

11 vurgulamaktadır. Ancak bununla birlikte, genel kabul gören tüm uluslararası kurumsal yönetim yaklaşımlarında, eşitlik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk kavramları olmazsa olmaz kavramlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kavramlar aşağıdaki gibidir (SPK, 2005, 3): Eşitlik: Şirket yönetiminin tüm faaliyetlerinde, pay ve menfaat sahiplerine eşit davranmasını ve olası çıkar çatışmalarının önüne geçilmesini ifade etmektedir. Şeffaflık: Ticari sır niteliğindeki ve henüz kamuya açıklanmamış bilgiler hariç olmak üzere, şirket ile ilgili finansal ve finansal olmayan bilgilerin, zamanında, doğru, eksiksiz, anlaşılabilir, yorumlanabilir, düşük maliyetle kolay erişilebilir bir şekilde kamuya duyurulması yaklaşımıdır. Hesap Verilebilirlik: Yönetim kurulu üyelerinin esas itibarıyla anonim şirket tüzel kişiliğine ve dolayısıyla pay sahiplerine karşı olan hesap verme zorunluluğunu ifade etmektedir. Sorumluluk: Şirket yönetiminin anonim şirket adına yaptığı tüm faaliyetlerinin mevzuata, esas sözleşmeye ve şirket içi düzenlemelere uygunluğunu ve bunun denetlenmesini ifade etmektedir. Yukarıda sayılan kavramlar kurumsal yönetimin tüm dünyada kabul görmüş temel ilkeleridir. Ancak bu ilkelere paralel olarak Dünya da çeşitli topluluk ve ülkelerin kendine özgü koşulları ve uygulamaları dikkate alınarak kurumsal yönetimin uygulanmasına dönük olarak kurumsal yönetim ilkeleri yayımlanmış ve ülkeler tarafından uygulamaya konmuştur. Bu açıdan 1999 yılında OECD tarafından, gerek OECD ülkelerinin kurumsal yönetim uygulamalarına, gerekse diğer ülkelerin kurumsal yönetim uygulamalarına ışık tutması için kurumsal yönetim ilkeleri yayımlanmıştır. OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri Dünya daki gelişmeler dikkate alınarak 2004 yılında güncelleştirilmiştir. Dünya genelinde oluşmuş genel kanıya paralel olarak ülkemizde de kurumsal yönetim uygulamalarına yönelik olarak Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleri birçok ülkenin düzenlemeleri incelenerek, başta OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri olmak üzere, dünyada benimsenmiş ve tavsiye edilen genel esaslar ile ülkemizin kendine özgü koşulları dikkate alınarak hazırlanmış ve 2003 yılında yayımlanmıştır. OECD Ku- 23

12 rumsal Yönetim İlkeleri nin 2004 yılında gözden geçilerek yenilenmesinin ardından, aradaki farklılıkların giderilmesi amacıyla SPK tarafından uyum çalışmaları başlatılmış ve Şubat 2005 te Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleri, yapılan değişiklilikleri de içerecek şekilde güncelleştirilmiştir (Doğan, 2007, 136). SPK kurumsal yönetim ilkeleri; pay sahipleri, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık, menfaat sahipleri ve yönetim kurulu olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır (SPK, 2005, 4). İlk bölümünde, pay sahiplerinin hakları ve eşit işleme tabi olmaları konusundaki prensipler yer almaktadır. Bu bölümde, pay sahiplerinin bilgi alma ve inceleme hakkına, genel kurula katılım ve oy verme hakkına, kar payı alma hakkına ve azınlık haklarına ayrıntılı olarak yer verilmekte; ayrıca pay sahipliğine ilişkin kayıtların sağlıklı olarak tutulması ve payların serbestçe devri ve satışı konuları ile pay sahiplerine eşit işlem ilkesi ele alınmaktadır (SPK, 2005, 5). İkinci bölümde, kamunun aydınlatılması ve şeffaflık kavramları ile ilgili prensipler yer almaktadır. Bu çerçevede, şirketlerin pay sahiplerine yönelik olarak bilgilendirme politikası kuralları oluşturmaları ve bu kurallar bütününe sadık kalarak kamuyu aydınlatmalarına yönelik prensipler belirlenmiş, ayrıca, dünyadaki güncel gelişmeler ve ülkemiz koşulları göz önünde bulundurularak periyodik mali tablo ve raporlarda yer alacak bilgiler bir standarda bağlanmış ve işlevsellik ön planda tutularak ayrıntılandırılmıştır (SPK, 2005, 5). Üçüncü bölüm, menfaat sahipleri ile ilgilidir. Menfaat sahibi, işletmenin hedeflerine ulaşmasında ve faaliyetlerinde herhangi bir ilgisi olan bir kimse, kurum veya çıkar grubu olarak tanımlanmaktadır. Şirketle ilgili menfaat sahipleri pay sahipleri ile birlikte çalışanları, alacaklıları, müşterileri, tedarikçileri, sendikaları, çeşitli sivil toplum kuruluşlarını, devleti ve hatta şirkete yatırım yapmayı düşünebilecek potansiyel tasarruf sahiplerini de içerir. Bu bölümde şirket ile menfaat sahipleri arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine yönelik prensipler yer almaktadır (SPK, 2005, 5). Dördüncü bölümde ise, yönetim kurulunun fonksiyonu, görev ve sorumlulukları, faaliyetleri, oluşumu ile yönetim kuruluna sağlanan mali 24

13 haklar ve yönetim kurulunun faaliyetlerinde yardımcı olmak üzere kurulacak komitelere ve yöneticilere ilişkin prensipler yer almaktadır (SPK, 2005, 5) İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi (XKURY) İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi (XKURY), Kurumsal Yönetim İlkeleri ni uygulayan şirketlerin dahil edildiği ve hisse senetleri İMKB pazarlarında (Gözaltı Pazarı ve C Listesi hariç) işlem gören ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum notu 10 üzerinden en az 7 olan şirketlerin fiyat ve getiri performansının ölçülmesi amacıyla oluşturulmuş bir endekstir. Kurumsal Yönetim İlkelerine uyum notu, SPK tarafından yetki verilmiş derecelendirme kuruluşları listesinde bulunan derecelendirme kuruluşları tarafından, şirketin tüm kurumsal yönetim ilkelerine bir bütün olarak uyumuna ilişkin yapılan değerlendirme sonucunda verilmektedir (imkb.gov. tr, 2011). İlk oluşturulduğu döneme nazaran konunun öneminin işletmelerce dikkate değer bulunması İMKB Kurumsal Yönetim Endeksinde işlem gören şirket sayısını artırmıştır. Bugün itibariyle kurumsal yönetim endeksinde 33 şirket yer almaktadır. Bu şirketlerden 8 tanesi finansal kuruluş ve 6 tanesi holdingdir. İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi, kurumsal yönetim ilkelerini başarıyla uygulayan şirketlerin yatırımcılar tarafından tanınması ve takdir edilmesini kolaylaştıracak bir mekanizma oluşturmaktadır (Deloitte ve TKYD, 2006, 12). Bu açıdan, kurumsal yönetim endeksi, finansal tabloların güvenilirliğinin önemli bir göstergesi olan kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesinin yatırımcılar tarafından ölçülebilmesini sağlamaktadır. 3. FİNANSAL TABLO MANİPÜLASYONU Genel manada manipülasyon kavramı; yönlendirme, seçme, ekleme ve çıkarma yoluyla bilgileri değiştirme ve varlıkları yapıcı açıklayıcı ve yararlı bir biçimde kullanma işi şeklinde tanımlanmaktadır. Sermaye piyasaları açısından manipülasyon, bilerek ve isteyerek, sermaye piyasası fiyatlarını kontrol etmek veya fiyatları yapay şekilde etkilemek suretiyle yatırımcıları aldatmayı ve dolandırmayı amaçlayan davranışları ifade et- 25

14 mektedir. Bu kapsamda finansal piyasalarda manipülasyon, kısaca menkul kıymet fiyatlarının yapay kontrolü biçiminde tanımlanmaktadır. Geniş anlamda manipülasyon, genellikle finansal piyasaların, genişlik ve derinlikten yoksun, arz ve talebin sınırlı olduğu; katılımcıların önemli bir kısmının pazarın yapısı ve hisse senedi olgusu hakkında yeterince bilgi sahibi olmadığı, oyunun kurallarının konmadığı ya da yeterice bilinmediği dönemlerde kendini gösteren, gerçekte kriminal bir faaliyet olarak kabul edilen bir olgudur (Yörük ve Doğan, 2009, 31). Manipülasyon, kamunun aydınlatılması mekanizmalarının işlerliğini ve piyasaların şeffaflığını ortadan kaldırdığından, yatırımcıların piyasaya olan güvenlerini olumsuz yönde etkilemekte ve dolayısıyla piyasaların gelişimini de engellemektedir (SPK, 2003, 3). Finansal tablo manipülasyonu ise; şirketlerin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerindeki normal raporlama ile ilgili esnekliklerden yararlanmaları ya da bu esneklik sınırlarını aşarak, finansal durum ve faaliyet sonuçlarını gerçek durumdan farklı göstermek üzere finansal tablolar aracığıyla sunulan bilgiler üzerinde oynamaları suretiyle gerçekleşmektedir (Küçüksözen, 2004, 49). Finansal tablo manipülasyonun temeli, şirketle ilgili risk hakkında piyasa katılımcılarındaki algıyı etkileme arzusuna dayanmaktadır (Stolowy ve Breton, 2000, 2). Finansal tablo manipülasyonu ile genellikle; şirketin hisse senedi fiyatlarını etkilemek, borçlanma maliyetlerinin azaltılması, politik ve yasal düzenlenmelerden kaynaklanan maliyetlerin azaltılması, yönetici ücret ve primlerini manipüle etmek, halka arz ve sermaye artırımı suretiyle sağlanacak fon tutarını artırmak, içerden öğrenenlerin ticareti, ödenecek vergi tutarını azaltmak, şirket performansının gelecekte daha iyi görünmesini sağlamak, karı istikrarlı hale getirmek ve şirketlerin ele geçirilme maliyetini düşürmek gibi amaçlar güdülmektedir (Yörük ve Doğan, 2009, 52). Şirketler tarafından piyasaya sunulan bilgilerin, finansal tablo manipülasyonu nedeniyle, şirketlerin gerçek finansal durumlarını ve faaliyet sonuçlarını yansıtmaması, bir taraftan bu şirketlerin menkul kıymetlerine yatırım yapan yatırımcıların zarara uğramasına ve sisteme olan güvenlerinin sarsılmasına, diğer taraftan yanlış bilgi üzerine alınan menkul kıymet alım-satım kararları nedeniyle de kaynakların yanlış ve verimsiz alanlara 26

15 tahsis edilmesine, dolayısıyla ekonomiye ek bir maliyet yüklenmesine neden olmaktadır (Küçüksözen, 2004, 3). 3.1.Finansal Tablo Manipülasyonu Uygulamaları Gelirlerin Muhasebeleştirilmesi İle İlgili Finansal Tablo Manipülasyonu Gelirlerin muhasebeleştirilmesi aşamasında finansal tabloları manipüle etmeye yönelik uygulamalar; bir gelirin tahakkuk etmeden muhasebeleştirilmesi, bir kerelik kazançlarla gelirin yüksek göstermesi ve fiktif gelir şeklinde ortaya çıkabilmektedir. Tahakkuk etmemiş yani henüz doğmamış gelirin muhasebeleştirilmesi, gerçek bir satışın genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin öngördüğü dönemden önceki bir dönemde muhasebeleştirilmesidir. Örneğin, siparişi alınmış ancak henüz yüklemesi yapılmamış bir ürünü müşteriye teslim edilmiş gibi göstererek satış gelir kaydı yapmak henüz doğmamış gelirin muhasebeleştirilmesi olarak değerlendirilebilir (Yörük ve Doğan, 2009, 90). Fiktif gelir kaydı uygulamasında işletmeler, var olmayan bir satışa ait geliri muhasebeleştirerek finansal tablolarını manipüle edebilmektedirler (Demir ve Bahadır, 2007, 116). Bir kerelik kazançlarla gelirlerini yüksek göstermek isteyen işletmeler, satışlardan kazanç elde edilmesiyle sonuçlanmak üzere bilerek aktifleri az değerleme ve yatırım gelirini giderlerden düşme yöntemlerini uygulayabilmektedirler. Düşük değerlenmiş aktiflerin satılması durumunda, bu aktiflerin satışından önemli tutarda gelir elde edilecektir (Çıtak, 2007, 56) Giderlerin Muhasebeleştirilmesi İle İlgili Finansal Tablo Manipülasyonu Giderlerin muhasebeleştirilmesi aşamasında finansal tabloları manipüle etmeye yönelik uygulamalar; bir giderin aktifleştirilmesi veya doğrudan gider yazılması kararının genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine aykırı olarak ulaşılmak istenen hedefe göre belirlenmesi, amortisman metodunun veya periyodunun değiştirilmesi, gelecek dönem giderinin cari yıla kaydırılması ve özel harcamalar şeklinde ortaya çıkmaktadır. 27

16 MALİ İşletmelerde farklı gider türleri bulunmakta ve işletmeler bu giderleri seçtikleri muhasebe politikalarıyla aktifleştirmekte veya doğrudan gider yazabilmektedirler. Seçtikleri aktifleştirme yöntemi, işletmenin olması gereken kar rakamından daha yüksek ya da daha düşük kar açıklamasına neden olmaktadır. Bunun nedeni gider konusunu Vergi Usul Kanunu (VUK), Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn) ve Türkiye Muhasebe Standartlarının (TMS) farklı kapsam ve boyutta düzenlemiş olmasıdır (Yörük ve Doğan, 2009, 92). Amortismanlara ilişkin uygulamalarda, cari dönem karını yüksek göstermek isteyen şirketler amortisman yöntemini azalan bakiyeler yönteminden, normal yönteme dönüştürmekte veya normal amortisman süresini uzatmaktadırlar. Cari dönem karının daha az göstermek isteyen şirketler ise, amortisman yöntemini normal yöntemden azalan bakiyeler yöntemine dönüştürmekte ya da amortisman süresini kısaltmaktadırlar (Canbulut, 2008, 56). Gelecek dönemlerde belli oranda kar büyümesini hedefleyen işletmelerde kar hedeflerinin gerçekleşemeyeceği beklentisinin oluşması ile birlikte gelecek dönemdeki giderlerin cari döneme aktarılarak finansal tablolar manipüle edilebilmektedir. Bu finansal tablo manipülasyonu uygulamasında, satış maliyetini yanlış bildirmek, satıcılardan reklam için hileli faturalar almak ve henüz alınmamış hizmetlerin faturalarını giderleştirmek gibi işlemler ile giderlerin cari dönemde artırılması sağlanarak, cari dönem karı azaltılmış olup, gelecek dönemlerin daha karlı olmasını sağlayacak finansal tablo manipülasyonu yapılmış olur (Yörük ve Doğan, 2009, 94). Giderlerin muhasebeleştirilmesinde kullanılan finansal tablo manipülasyonu uygulamalarından biri olan özel harcamalar ise genellikle şirket birleşme ve ele geçirmelerinde söz konusu olmaktadır. Birleşme sürecinde, birleşme ile ilgili harcamalar yüksek kaydedilmek suretiyle, gelecekte finansal tablolara yansıtılacak harcamalar azaltılmakta ve gelecek dönemlerin daha karlı olması sağlanmaktadır (Küçüksözen, 2004, 226). 28

17 Varlık ve Yükümlülüklerin Muhasebeleştirilmesi Sürecinde Finansal Tablo Manipülasyonu Varlık ve yükümlülüklerin muhasebeleştirilmesi sürecinde, stok değerleri yüksek, satılan mallar maliyetin düşük gösterilmesi yoluyla veya stok değerleme yönteminin amaca uygun olarak seçilmesi ile finansal tablolar manipüle edilebilmektedir. Şirketlerin alacaklar ve stoklar gibi bazı varlıklar ile ilgili karşılık ayırma işlemlerini muhasebe ilke ve standartlarına uygun olmayan şekilde yapmaları işletme karının finansal tablolara gerçeğe aykırı şekilde yansıtılmasına sebep olmaktadır (Schilit, 2002, 129). Bir varlığın değerinde ani ve önemli bir değer azalışı söz konusu olduğunda, varlıktan gelecekte yarar sağlanamayacağı belirlendiğinde veya demirbaş kapsamındaki bir varlık kullanılamayacak hale geldiğinde bu varlık hemen ilgili hesaptan alınarak gider hesabına aktarılmalıdır. İlgili varlığa ilişkin bu işlem yavaş yavaş değil tamamı gidere aktarılarak yapılmalıdır. Bu noktada yönetimin varlıkta yer alan bir hesabın ne zaman değersiz olduğuna karar vermesi gerekmektedir. Pratikte bunu uygulamak oldukça zordur ve bu tür ilgili gider hesabına aktarmalar genellikle miktar olarak büyük olduğu için hem cari yılı hem de gelecek yılları etkilemektedir (Schilit, 2002, 129) Finansal Tablo Kalemlerinin Sınıflandırılması İle İlgili Finansal Tablo Manipülasyonu Finansal tablo manipülasyonu, işlemleri gerçeğe aykırı bir şekilde kayıtlara geçirmek yanında, finansal tablolarda yer alan kalemlerin yerlerini değiştirmek veya muhasebe ilke ve standartlarına uygun şekilde sınıflandırmaya tabi tutmamak şeklinde de gerçekleştirilebilmektedir. Bilançonun sunumu sırasında işletmeler, muhasebe ilke ve standartlarına aykırı olarak vadesi bir yılın altına düşen ve dönen varlıklara aktarılması gereken nitelikteki bir duran varlığın dönen varlıklara aktarılmaması, kısa vadeli amaçlarla elde edilen menkul kıymetle ilgili olarak elde bulundurma amacının değiştirilmesine rağmen mali duran varlıklara bir aktarma yapılmaması, kısa vadeli bir borcun vadesi bir yılın üstüne uzatıldığı halde uzun vadeli yabancı kaynaklara aktarılmaması ve uzun vadeli yabancı kaynaklar arasında yer alan bir kalemin vadesi bir yılın altına düştüğü halde 29

18 kısa vadeli yabancı kaynaklara aktarılmaması şeklindeki uygulamalar ile manipülasyon yapabilmektedirler (Yörük ve Doğan, 2009, 97). Gelir tablosu kalemlerine yönelik manipülatif uygulamalar da gelir tablosunun formatında bir takım değişiklikler yapılmasına yönelik işlemleri kapsamaktadır. Bu uygulamalar sonucunda toplam net gelir değiştirilmeden, şirketin faaliyet karlılığının arttığı ya da azaldığı veya brüt kar marjının yükseldiği izlenimi verilmeye çalışılmaktadır (Mulford ve Comiskey, 2002, 12). Bu finansal tablo manipülasyonu uygulamasında işletmeler, arızi niteliğe sahip gelirlerini esas faaliyet geliri olarak ya da esas faaliyet giderlerini arızi gider olarak sınıflandırmak yoluyla faaliyet karını yüksek gösterebilmektedirler (Yörük ve Doğan, 2009, 98). Bir şirket yüksek kar üretme gücüne sahip olduğu izlenimi yaratmak için yalnızca karı yüksek göstermeye yönelik işlemler yapmaz. Bunun yanında, yüksek ve sürekli bir nakit akımı olduğu izlenimi de yaratmaya çalışabilir. Nakit akım tablosunda nakit akımının temelde; esas faaliyetlerden, yatırımlardan ve finansal işlemlerden sağlanan nakit olmak üzere üç kaynağı bulunmaktadır. Bu kapsamda esas faaliyetlerden sağlanan nakdin yüksek olması şirketin yüksek bir nakit üretme gücüne sahip olduğunu gösterir. Bu nedenle şirketler, esas faaliyetlerden sağlanan nakdi yüksek göstermek üzere, faaliyet giderleri nedeniyle oluşan nakit çıkışını, yatırım ya da finansal işlemlerden kaynaklanan nakit çıkışı gibi ya da bir yatırımdan, örneğin duran varlık satışından ya da finansal işlemlerden kaynaklanan nakit girişini, esas faaliyetlerden sağlanan nakit girişi gibi gösterebilmektedirler. Bu işlemler sonucunda toplam nakit akımı değişmemekle beraber, nakit giriş ya da çıkışının kaynağı değiştirilmekte, böylece şirketin nakit üretme gücünün yüksek olduğu izlenimi yaratılmaya çalışılmaktadır (Küçüksözen, 2004, 230) Örtülü Kar Aktarımı Örtülü kazanç müessesesi ile işletmeler işletme sahipleri, ortakları ya da ilgili olduğu kişilerle örtülü işlemler yapmak suretiyle, şirketlerin kârlılıklarını etkileyebilmektedirler. Gerçekte örtülü kazanç dağıtımı şirket bünyesinde oluşan veya oluşması gereken kazancın değişik işlemlerle şirket ortaklarına veya ilgili taraflara aktarılması şeklinde karşımıza çıkmaktadır (Güner, 2004). 30

19 3.2. Finansal Tablo Manipülasyonu Yöntemleri Kar Yönetimi (Earnings Management): Bir şirketin ekonomik performansı hakkında, şirketle ilgili bazı tarafların yanıltılması ya da kamuya açıklanan kar rakamına bağlı bazı sözleşmesel sonuçların etkilenmesi amacına yönelik olarak, yöneticilerin finansal raporlama sürecinde aldıkları kararlarla veya gerçekleştirdikleri işlemlerle finansal tablo sonuçlarını değiştirmeleridir (Healy ve Wahlen, 1999, 368). Karın İstikrarlı Hale Getirilmesi (Income Smoothing): Kar yönetimi uygulama yöntemlerinden biri olup, istikrarlı bir kar dağıtımı sağlayarak daha az riskli bir şirket izlenimi yaratmak üzere, karın yüksek olduğu dönemlerde düşürülmesi, düşük olduğu dönemlerde ise yükseltilmesine yönelik uygulamaları kapsamaktadır (Küçüksözen, 2004, 67). Yaratıcı Muhasebe Uygulamaları (Creative Accounting Practices): Yaratıcı muhasebe uygulamaları genel olarak muhasebe standartlarındaki ve yasal düzenlemelerdeki esnekliklerden veya boşluklardan yararlanmak suretiyle hayat bulmaktadır. Söz konusu işlemlerle ilgili yasa ya da standart hükümleri o kadar farklı yorumlara açıktır ki bu açıdan bakıldığında yapılan uygulamada bir yanlışlık yok gibidir. Ancak çarpıtılmış ya da manipüle edilmiş işlemlerin doğurduğu sonuçlar yanıltıcı olmaktadır (Saltoğlu, 2003, 108). Agresif Muhasebe (Aggresive Accounting): Hedeflenen sonuçlara ulaşmak ve genelliklede yüksek dönem karı elde etmek için kullanılacak muhasebe yöntemlerinin, yürürlükteki muhasebe mevzuatına ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olup olamadığına bakılmaksızın kasıtlı ve zorlayıcı bir şekilde seçilmesi ve uygulanmasıdır (Mulford ve Comiskey, 2002, 49). Büyük Temizlik Muhasebesi (Big Bath Accounting): Uygulamada aynen hükümet değişimlerinde olduğu gibi, bir şirketin yönetimi değiştiğinde yeni yönetim, gelecekte karın istikrarlı hale getirilmesi veya yükseltilmesi için kullanılabilecek kalemleri finansal tablolardan temizlemek suretiyle, geçmiş yönetimin aslında kamuya açıklanandan daha kötü sonuçlar devrettiği izlenimi yaratmaya ve kendileri için karı ileri dönemlerde arttırma imkânı sağlamaya çalışmaktadır (Stolowy ve Breton, 2000, 43). Finansal Hile (Fraud): Hile bir kişinin yasal olmayan bir faaliyette 31

20 bulunduğunda ortaya çıkmaktadır. Finansal tabloları oluştururken, satışları yüksek göstermek için fatura üretmek hile; konsinye satışları sıradan satışlar olarak yorumlamak bir hata olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte bazen hile ve hata arasındaki farkın herkes tarafından ayırt edilebilmesi zor olmaktadır. Gerçek hile olarak tanımladığımız eylem ise, belge ve dokümanları değiştirmek, kayıtlardan işlemleri silmek, hayali işlemleri kaydetmek veya önemli bilgileri yok etmek gibi örneklerle açıklanabilir (Demir ve Bahadır, 2007, 115). 4. KURUMSAL YÖNETİM VE FİNANSAL TABLOLARIN GÜVENİLİRLİĞİ Bugün işletmelerden muhasebe kayıtlarını doğru ve güvenilir şekilde sunmalarının yanında, işletme ile ilgili menfaat sahiplerinin gereksinim duydukları bilgileri sorumluluk anlayışı ile anlaşılır bir biçimde, şeffaf, hesap verebilirlik yaklaşımı ile zamanında sunmaları istenmektedir. Bu açıdan işletmenin muhasebe bilgi sisteminden beklentileri ancak işletmede geçerli kurumsal yönetim anlayışı ile karşılanabilecektir (Dinç ve Abdioğlu, 2009, 166). Finansal tablolarda yer alan bilgilerin gerçekleri yansıtmasını, dolayısıyla finansal tabloların güvenilirliğini etkileyen en önemli husus, işletmeyle ilgili menfaat sahipleri arasında bir çıkar çatışmasının mevcut olması durumunda; finansal raporlama sürecinde rol alan paydaşların kendi çıkarlarını önceleyecek bir takım manipülasyonlara gitme olasılığıdır. Bu durumu göz önünde bulunduran finansal tablo kullanıcılarının finansal raporlama hakkındaki güvenirlilik algılarının olumsuz yönde değişeceği ortadadır. Son yıllarda, özellikle Enron, WorldCom vb şirketlerin finansal raporlama sürecinde etkin olan işletme üst yöneticilerinin finansal tablolar üzerinde kendi istekleri ve çıkarları doğrultusunda yapmış oldukları çarpıtmalar, finansal raporlamaya olan güven azalmasının en önemli nedenleri arasında gösterilmektedir (Arı, 2007, 1). Rezaee (2005) göre; son finansal raporlama skandallarının ortaya çıkmasında, yönetim kurulu ve denetim komitesinin gözetim fonksiyonlarındaki eksiklikler, açgözlü ve kibirli şirket yönetimleri, üst yönetim tarafından işlerin uygun olmayan şekilde yürütülmesi, etkin olmayan denetim 32