YENİ TTK. Yeni TTK da Finansal Raporlama ve Denetim Sürecinin İşleyişi KOBİ LER İÇİN TFRS. Doç.Dr. Volkan DEMİR Galatasaray Üniversitesi-İİBF

Transkript

1 YENİ TTK Yeni TTK da Finansal Raporlama ve Denetim Sürecinin İşleyişi KOBİ LER İÇİN TFRS Doç.Dr. Volkan DEMİR Galatasaray Üniversitesi-İİBF

2 YENİ TTK -Finansal Raporlama- FİNANSAL RAPORLARIN HAZIRLANMASI VE SUNULMASINDAN KİM SORUMLUDUR? ŞİRKETİN YÖNETİM KURULU Denetçinin finansal tablo hazırlanma sürecinde etkisi ve yetkisi olmamalıdır

3 YENİ SİSTEMİN İŞLEYİŞİ -OLASI BEKLENTİLER- KÜÇÜK- ORTA- BÜYÜK ÖLÇEK TANIMLANACAK! UNSURLAR: NET CİRO AKTİF TOPLAMI ÇALIŞAN SAYISI 2/

4 YENİ SİSTEMİN İŞLEYİŞİ -OLASI BEKLENTİLER- KOBİ LER KOBİ LER İÇİN TFRS BÜYÜK ŞİRKETLER TAM SET TFRS

5 KOBİ TFRS BÖLÜM 1 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Kamuoyuna hesap verme yükümlülüğü olmayan işletmeler tarafından İşletme dışındakilere genel amaçlı raporlama Yönetimde yer almayan ortaklar Borç verenler ya da verecekler Kredi derecelendirme kuruluşları Genel Amaçlı Finansal Tablolar Kendi özel ihtiyaçlarına yönelik raporlar talep edebilme durumunda olmayan geniş bir kullanıcı kitlesinin ortak bilgi ihtiyacına yönelik finansal tablolardır

6 KOBİ TFRS BÖLÜM 1 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler KAMUYA HESAP VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ VARSA KOBİ TFRS UYGULANAMAZ. YASAL DÜZENLEMELERLE KAMUYA HESAP VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ OLAN İŞLETMELERE KOBİ TFRS UYGULAMA İZNİ VERİLDİYSE BU TABLOLAR, KOBİ TFRS YE UYGUN DÜZENLENMİŞ SAYILMAZ

7 KOBİ TFRS BÖLÜM 1 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Kamuya hesap verme yükümlülüğü? Kamuya açık piyasalarda işlem görme Kamuya açık piyasalara başvuru sürecinde olma Özkaynağa dayalı finansal araçlar Borçlanma araçları Varlıkları, güvenilir kişi sıfatıyla geniş bir kitle adına muhafaza etme KAMUYA HESAP VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ GETİRİR

8 TFRS FİNANSAL TABLOLARIN AMACI finansal bilgi talep edebilme imkanına sahip olmayan geniş bir kullanıcı kitlesine, genel olarak işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışları hakkında faydalı bilgi sağlamak; ayrıca, işletme yöneticilerinin, yönettikleri kaynaklar ile ilgili hesap verebilirliklerini göstermektir

9 Finansal Raporlamada Temel Varsayımlar Temel Varsayımlar Tahakkuk Esası İşlemlerin ve diğer olayların etkisi gerçekleştiğinde tanınır, ödeme yapıldığında veya tahsil edildiğinde değil İşletmenin Sürekliliği İşletmenin faaliyetlerine öngörülebilir gelecekte devam edeceği varsayımına göre hazırlanır İlgili oldukları dönemlerde kaydedilirler Amaç işletmenin tasfiyesi veya sınırlanması ise, bir başka yaklaşım daha doğru olur

10 Finansal Tabloların Niteliksel Özellikler Anlaşılabilirlik Karşılaştırılabilirlik Niteliksel Özellikler ZAMANINDA SUNUM FAYDA/MALİYET DENGESİ Güvenilirlik Gerçeğe Uygun Sunum Özün önceliği Tarafsızlık İhtiyatlılık ve Tamlık (bütünlük) İhtiyaca Uygunluk Önemlilik

11 FİNANSAL TABLO SETİ FİNANSAL DURUM TABLOSU (BİLANÇO) FİNANSAL PERFORMANS TABLOSU (GELİR TABLOSU) GELİR VE DAĞITILMAMIŞ KARLAR ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU NAKİT AKIŞ TABLOSU DİPNOTLAR TABLOSU

12 DÖNEN VARLIKLAR FİNANSAL DURUM TABLOSU Nakit ve Nakit Benzerleri Alacaklar Finansal Varlıklar Stoklar DURAN VARLIKLAR Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Canlı Varlıklar Müşterek Kontrol Edilen Yatırımlar İştiraklerdeki Yatırımlar (BİLANÇO) YÜKÜMLÜLÜKLER Borçlar Finansal Borçlar Vergi Karşılıkları Ertelenmiş Vergi Yükümlülükleri Karşılıklar ÖZKAYNAKLAR Ana Ortaklık Sahiplerinin Özkaynakları Ana Ortaklık Dışı Paylar Ertelenmiş Vergi Varlıkları

13 FİNANSAL PERFORMANS TABLOSU GELİR TABLOSU- Esas Faaliyet Gelirleri (Satışların Maliyeti) SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER Brüt Satış Karı (Zararı) Diğer Faaliyet Gelirleri (Diğer Faaliyet Giderleri) (Finansman Giderleri) DURDURULAN FAALİYETLER KAR (ZARAR) DİĞER KAPSAMLI GELİR Durdurulan Faaliyet Gelirleri (Durdurulan Faaliyet Giderleri) Vergi Öncesi Kar (Zarar) (Vergi Giderleri) Vergi Sonrası Kar (Zarar) Yabancı Para Çevrim Kazanç (Kayıp) Aktüeryal Kazanç (Kayıp) Riskten Korunma Kazanç (Kayıp) KARIN DAĞILIMI Dönem Kar/Zararının Dağılımı Ana Ortaklık Dışı payları Ana ortaklık payları Toplam Kapsamlı Gelirin Dağılımı Ana Ortaklık Dışı payları Ana ortaklık payları

14 FİNANSAL PERFORMANS TABLOSU GELİR TABLOSU- Esas Faaliyet Gelirleri (Satışların Maliyeti) SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DURDURULAN FAALİYETLER Brüt Satış Karı (Zararı) Diğer Faaliyet Gelirleri (Diğer Faaliyet Giderleri) (Finansman Giderleri) Durdurulan Faaliyet Gelirleri (Durdurulan Faaliyet Giderleri) 1. TABLO KAR (ZARAR) Vergi Öncesi Kar (Zarar) (Vergi Giderleri) Vergi Sonrası Kar (Zarar) DİĞER KAPSAMLI GELİR KARIN DAĞILIMI Vergi Sonrası Kar (Zarar) Yabancı Para Çevrim Kazanç (Kayıp) Aktüeryal Kazanç (Kayıp) Riskten Korunma Kazanç (Kayıp) Dönem Kar/Zararının Dağılımı Ana Ortaklık Dışı payları Ana ortaklık payları Toplam Kapsamlı Gelirin Dağılımı Ana Ortaklık Dışı payları Ana ortaklık payları TABLO

15 ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU ÖZKAYNAK KALEMLERİNDEKİ HAREKETLER Ödenmiş Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Dağıtılmamı ş Karlar Dönem Net Karı (Zararı) Diğer Kapsamlı Kar Toplam ÖNCEKİ DÖNEM... CARİ DÖNEM Bakiyesi Politika/Tahmin/Hata Düzeltme Kar Dağıtımı Hisse Senedi İhraç Primleri Ödenmiş Sermaye Artışı Bakiyesi

16 GELİR VE DAĞITILMAMIŞ KARLAR TABLOSU Esas Faaliyet Gelirleri (Satışların Maliyeti) SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DURDURULAN FAALİYETLER KAR (ZARAR) Brüt Satış Karı (Zararı) Diğer Faaliyet Gelirleri (Diğer Faaliyet Giderleri) (Finansman Giderleri) Durdurulan Faaliyet Gelirleri (Durdurulan Faaliyet Giderleri) Vergi Öncesi Kar (Zarar) (Vergi Giderleri) Vergi Sonrası Kar (Zarar) FİNANSAL PERFORMANS DÖNEM BAŞI DAĞITILMAMIŞ KARLAR KAR DAĞITIMI (KAR DAĞITIMLARI) VE + (-) MUHASEBE POLİTİKASINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER DAĞITILMAMIŞ KARLAR + (-) GEÇMİŞ DÖNEM HATALARININ DÜZELTİLMESİ = DÖNEM SONU DAĞITILMAMIŞ KARLAR DAĞITILMAMIŞ KARLAR

17 NAKİT AKIŞ TABLOSU İşletme Faaliyetleri İŞLEM VE OLAYLAR MUHASEBE SİSTEMİ Yatırım Faaliyetleri DİREKT YÖNTEM ENDİREKT YÖNTEM Finansman Faaliyetleri

18 NAKİT AKIŞ TABLOSU -İŞLETME FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞI-1 DİREKT (DOĞRUDAN) YÖNTEM İŞLETME FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞI: + Satışlardan elde edilen nakit + Alınan kar payları = İşletme faaliyetlerinden elde edilen nakit girişi -Tedarikçilere ödenen nakit -Faaliyet giderleri için ödenen nakit -Vergi için ödenen nakit = İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit çıkışı(-)

19 + Dönem karı (Vergi öncesi kar) + Düzeltmeler: Amortismanlar NAKİT AKIŞ TABLOSU -İŞLETME FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞI-2 ENDİREKT (DOLAYLI) YÖNTEM Gerçekleşmemiş kambiyo zararları Faiz giderleri + Çalışma sermayesi değişiminden önceki faaliyet karı -Ticari alacaklardaki artışlar (-) +Stoklardaki azalışlar +Ticari borçlardaki artışlar +Faaliyetlerden elde edilen nakit -Ödenen faizler (-) -Ödenen vergi (-) İŞLETME FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLANAN NET NAKİT AKIŞI 19

20 FİNANSAL TABLO DİPNOTLARI Tüm bölümlerin dipnot açıklamaları, Bildirim, Uygulanan muhasebe politikaları ile ilgili bilgiler ve önemli muhasebe politkalarının özeti, Finansal tabloların içinde sunulmamış bilgiler, Gerekli ek bilgiler, Tahminlerdeki belirsizliklerin temelinde yatan nedenler hakkında bilgiler, Gerekli olan diğer tüm açıklamalar

21 YENİ TTK -Finansal Raporlama ve Denetim- DEFTERLER VE FİNANSAL TABLOLAR; DEN İTİBAREN TFRS YE GÖRE OLARAK DÜZENLENECEKTİR. DENETİM; E KADAR DENETÇİ BELİRLENECEK. Denetçinin kusuru? Kamu Gözetimi?

22 Defterlerin Tutulması ve Vergi Defter tutma, vergi mevzuatına göre değil TFRS (UFRS) ye göre yapılacaktır. KOBİ ler KOBİ ler için TFRS kullanacaklardır. Vergi, Ticari Kardan sonra beyanname üzerinde hesaplanacaktır

23 Yeni TTK Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu na (TMSK) ne tür görev ve yetkiler vermiştir? KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURULU Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının uygulanmasını sağlamak ve benimsenmesini kolaylaştırmak amacıyla, TMSK ya görev verilmiştir. Buna göre; TMSK kanunen kendisine verilmiş olan görevi kullanarak, Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uygun bir şekilde ilkeleri ilan edecektir. TMSK, ilan edeceği ilkelerin uygulanmasını sağlamak, kanunlarda kendisine verilen yetki dahilinde denetim yapmak ve Türkiye muhasebe sisteminin dünyaca kabul görmüş bir düzeye ulaşmasını sağlamak için çalışmalarda bulunacak ve özellikle bu ilkelerin uygulanması konusunda küçük ölçekli sermaye şirketleri ile tek kişi işletmelere uyum için süre tanıyacaktır. (Madde 88)

24 Yeni TTK ve DENETİM Bağımsız denetim İşlem denetçisi Özel denetçi

25 MURAKIPLIK-DENETÇİLİK FARKI BAĞIMSIZ DENETİM KURULUŞU (SMMM VEYA YMM KURULUŞU) BAĞIMSIZ DENETÇİ (SMMM VEYA YMM)

26 BAĞIMSIZ DENETİM TEKLİF SÖZLEŞME DENETİM SÜREÇ RAPOR

27 DENETÇİ NİTELİĞİ? DÜNYADA UYGULAMALARI 1- SMMM / YMM 2- EĞİTİM 3- TECRÜBE KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURULU KAMU GÖZETİMİ KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ SİCİL DİSİPLİN NİTELİK BAĞIMSIZ DENETÇİ (SMMM VEYA YMM) KOBİ LER BAĞIMSIZ DENETİM KURULUŞU BÜYÜKLER BAĞIMSIZ DENETİM STANDARTLARI KOBİ LER İÇİN TFRS TAM SET TFRS MUHASEBE STANDARTLARI

28 MUHASEBE SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ İLK TFRS DÜZELTMESİ DEKİ FİNANSAL TABLOLARA UYGULANACAKTIR. DÜZELTME KAYITLARI 2013 YILININ BAŞINDA AÇILIŞ MADDESİNDE SONRA DE DÜZELTİLEN FİNANSAL TABLOLAR NE TFRS LERE NE DE KOBİ TFRS YE UYGUN DEĞİLDİR!...ÇÜNKÜ KARŞILAŞTIRMALI DEĞİLDİR... UYGUN OLMASI İÇİN İ DE DÜZELTMEK GEREKİR

29 MUHASEBE SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ HALKA AÇIK OLMAYAN ŞİRKETLER YILDA EN AZ BİR KERE FİNANSAL TABLO HAZIRLAYACAKLAR... GÜNLÜK KAYITLAR MI? DÖNEM SONU DÜZELTMELERİ Mİ? İKİSİ DE TFRS YE GÖRE DEFTER TUTMAKTIR!

30 YENİ TTK DA ZAMAN PLANLAMASI / İZLENECEK ADIMLAR / ZORUNLULUKLAR -Nereden Başlasak?- ÖLÇEK BELİRLE RAPORLAMA SİSTEMİNİ SEÇ ŞEFFAFLIĞA UYUM POLİTİKALARINI BELİRLE DENETİM KURULUŞUNU SEÇ ŞİRKETTEN PARA ÇEKİLMEYECEK KOBİ-Büyük KOBİ TFRS Tam Set TFRS WEB SİTESİ HAZIRLIĞI BİLGİ GÜNCELLİĞİ DENETLENME SIKLIĞI MENFAATLERİ BELİRLE

31 ZAMANLAMA YENİ TTK YÜRÜRLÜĞE GİRER TARİHİNDE SONA EREN DÖNEME AİT FİNANSAL TABLOLAR TFRS YE UYGUN OLARAK HAZIRLANIR (KAYIT ) DEN İTİBAREN DEFTERLER VE FİNANSAL TABLOAR TFRS YE UYGUN OLARAK DÜZENLENİR DE WEB SİTESİ EDİNME ZORUNLULUĞUNA İLİŞKİN MADDE YÜRÜRLÜĞE GİRER E KADAR DENETÇİ İLE SÖZLEŞME YAPILACAK! TARHİNDE SONA EREN DÖNEME AİT FİNANSAL TABLOLAR BAĞIMSIZ DENETİMDEN GEÇER

32 KOBİ LER İÇİN TFRS NİN ÖNEMLİ BÖLÜMLERİ

33 Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar

34 Muhasebe Politikalarında Değişiklikler Muhasebe politikaları tutarlı şekilde uygulanır, izin verildiği hallerde değişiklik yapılabilir. Değişiklik dipnotlarda açıklanır. Değişikliğin etkisi geriye dönük olarak uygulanır. Mümkün olan en erken dönemden başlamak üzere

35 Muhasebe Tahminlerinde Yapılan Değişiklikler İleriye yönelik olarak muhasebeleştirilir. Dipnotlarda açıklanır

36 Geçmiş Dönem Hatalarının Düzeltilmesi Hatanın yapıldığı dönemde düzeltilir

37 Temel Finansal Araçlar

38 Alacaklar: İlk Ölçüm İşlem fiyatı ile ölçülür (kayda alınır)

39 Alacaklar: Muhasebeleştirme Sonrası Ölçüm İtfa edilmiş maliyet

40 Stoklar

41 Stokların Ölçülmesi Stoklar, maliyet değeri ile tahmini satış fiyatından, tamamlanma maliyetleri ve satışa ilişkin maliyetler düşüldükten sonraki değerin düşük olanı ile değerlenir. Stokların maliyeti, tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme (direkt işçilik ve genel üretim) maliyetlerini ve stokların mevcut konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir. Stoklar vadeli olarak alınmış ise, vade farkı faiz gideri olarak giderleştirilir, stokun maliyetine eklenmez

42 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller

43 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Gerçeğe uygun değeri belirlenebilir olmalı Kiralama veya değer artışından kâr elde etmek amacıyla alınmış olmalı İşletme mal ve hizmet üretiminde veya idari amaçlar ile kullanmıyor olmalı

44 Maddi Duran Varlıklar

45 Maddi Duran Varlığın Maliyet Unsurları Maliyet unsurları Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti aşağıdaki unsurların tümünü içerir: (a) Ticari iskontolar ve indirimler düşüldükten sonra, avukatlık ve aracılık ücretleri, ithalat vergileri ve iade edilmeyen alış vergileri dâhil, satın alma fiyatı. (b) Varlığın yönetim tarafından amaçlanan koşullarda çalışabilmesini sağlayacak yere ve duruma getirilmesiyle doğrudan ilişkili her türlü maliyet. Söz konusu maliyetler, saha hazırlık maliyetleri, ilk teslimat ve yükleme-boşaltma maliyetleri ile kurulum, montaj ve işlerliğin testine ilişkin maliyetleri kapsayabilir. (c) Maddi duran varlığın sökülmesi ve taşınması ile yerleştirildiği alanın restorasyonuna ilişkin tahmini maliyeti, işletmenin ilgili kalemin elde edilmesi sırasında ya da stok üretimi dışında bir amaçla belirli bir süre kullanımı sonucunda üstlendiği yükümlülük

46 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

47 Karşılıklar Karşılık, yalnızca: Raporlama tarihinde geçmiş bir olaydan kaynaklanan bir yükümlülüğün bulunması; Yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkışının muhtemel olması (yani kaynak çıkışının gerçekleşme olasılığının, gerçekleşmeme olasılığına kıyasla daha yüksek olması) ve Yükümlülük tutarının güvenilir bir biçimde tahmin edilebilir olması durumunda muhasebeleştirilir

48 Koşullu borçlar Koşullu borç, kesin olmayan olası bir yükümlülük veya karşılık olarak muhasebeleştirilemeyen mevcut bir yükümlülüktür. Bir işletme birleşmesinde, edinilen işletmenin koşullu borçlarına ilişkin karşılıklar haricinde, koşullu bir borç, borç olarak muhasebeleştirilmez. İşletmeden kaynak çıkışı olasılığı düşük olmadığı sürece, koşullu borcun, dipnotlarda açıklanması gerekir

49 Hasılat

50 Hasılat Mal satışları Hizmet sunumları İnşaat sözleşmeleri Faiz, isim hakkı ve temettüler

51 Hasılatın ölçülmesi Hasılat gerçeğe uygun değer ile ölçülür. İşletmenin kendi adına aldığı veya alacağı brüt ekonomik fayda Vadeli satışta, vade farkının nominal tutardan etkin faiz oranı yöntemi ile ayıklanması ve hasılatın nakit akışlarının bugünkü değeri ile ölçülmesi gerekir. Vade farkının faiz geliri olarak tanınması gerekir

52 Mal Satışı Satılan mal ile ilgili bütün risklerin ve getirilerin alıcıya devredilmiş olması Tutarın belirlenebiliyor olması Satılan mal üzerindeki kontrol ve etkinliğin sona ermesi Ekonomik yararın elde edilecek olması

53 Hizmet Sunumu Sunulan hizmetin tamamlanma derecesinin ölçülebilir olması Tutarın belirlenebiliyor olması Ekonomik yararın elde edilecek olması

54 İnşaat Sözleşmeleri Müşterilerden alınan hak ediş ödemeleri ve avanslar, genellikle, yapılmış olan işi yansıtmaz. Tamamlanma oranı yöntemi

55 Borçlanma Maliyetleri

56 Borçlanma Maliyetleri Tüm borçlanma maliyetleri, oluştukları dönemde kâr veya zararda gider olarak muhasebeleştirilir. Tam set TFRS deki özellikli varlık tanımına yer verilmemiştir