Çalı ma Gücünün Azalması Durumunda Aktivite Ödene i [Aktivitetsersättning] [Aktivitetsersättning vid nedsatt arbetsförmåga]

Transkript

1 Försäkringskassa tarafından verilen bilgiler Çalı ma Gücünün Azalması Durumunda Aktivite Ödene i [Aktivitetsersättning] [Aktivitetsersättning vid nedsatt arbetsförmåga] Aktivite ödene i, genç olup hastalık veya ba ka bir fonksiyon engeli nedeniyle çalı amamanız durumunda size verilen bir destektir. Aktivite ödene i gelir miktarınıza dayalı veya garanti ödene i [garantiersättning] biçiminde olabilir. Aktivite ödene ini her defada en fazla üç yıl süre ile alabilirsiniz. 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren aktivite ödene ine ili kin yeni kurallar geçerlidir. Daha önceden aktivite ödene i alması kabul edilmi ki iler, eski kuralların 2012 yılının sonuna kadar geçerli olmaya devam edece i anlamına gelen, geçi dönemi kuralları kapsamına girebilirler. 30 ya ını doldurmu oldu unuz için aktivite ödene i alma hakkınız sona erdi inde, süresi sınırlı hastalık ödene ine [sjukersättning] ili kin geçi dönemi kuralları kapsamına alınırsınız. Kimler aktivite ödene i alabilir? [Vem kan få aktivitetsersättning?] yaşları arasındaysanız ve hastalık nedeniyle çalışma gücünüz azalmışsa, fiziki ya da psikolojik performansınızda başka tür bir azalma meydana gelmişse aktivite ödeneği alabilirsiniz. Çalışma gücünün en az bir yıl süreyle ve en az dörtte bir oranında düşmüş olması gerekmektedir. Çalışma gücündeki azalma, açık iş piyasasında yer alan tüm işleri kapsamalıdır. Bu durum, fonksiyon engelliler için hazırlanan işler, örneğin maaş destekli işler için de geçerlidir. Aktivite ödene i olarak ne kadar para alınır? [Hur mycket får man i aktivitetsersättning?] Aktivite ödeneğini çeyrek, yarım, dörtte üç veya yüzde yüz oranlarında alabilirisiniz. Ne kadar alabileceğiniz, çalışma gücünüzün hangi oranda düşmüş bulunduğuna ve çalışmak suretiyle geçiminizi sağlayabilmek için sahip olduğunuz olanaklara bağlıdır. Gelire dayalı yüzde yüz oranında aktivite ödeneği miktarı, sizin tahmin edilen gelirinizin [antagandeinkomst], yani Försäkringskassa [İsveç Sosyal Sigortalar Kurumu] tarafından hesaplanan ve çalışmaya devam etmiş olsaydınız elinize geçeceği tahmin olunan gelirin % 64 ü kadardır. Düşük gelirli idiyseniz veya hiç geliriniz olmamış ise garanti ödeneği alırsınız. Garanti ödeneğinin miktarı yaşınıza ve İsveç te kaç yıl ikamet ettiğinize bağlıdır hesaplarına göre kron ile kron arasında yüzde yüz oranında garanti ödeneği alabilirsiniz.

2 Gelir miktarına bağlı hem aktivite ödeneği hem de garanti ödeneği her yıl, fiyat katsayısı [prisbasbeloppet*] değiştirildiği zaman yeniden hesaplanır. * Fiyat katsayısı, toplumdaki fiyat gelişimini izler yılı için fiyat katsayısı krondur. Ödene i alabilmek için ne yapılmalıdır? [Hur går det till att få aktivitetsersättning?] Kendiniz Ba vurabilirsiniz [Du kan ansöka själv] Aktivite ödeneği almak için kendiniz başvurabilirsiniz. Försäkringskassa dan alabileceğiniz veya adresindeki web sitemizden çıkarabileceğiniz başvuru formunu kullanırsınız. Başvurunuza doktor raporu da eklemelisiniz. Försäkringskassa hastalık parası yerine [sjukpenning] aktivite ödene i verebilir [Försäkringskassan kan byta ut sjukpenning mot aktivitetsersättning] Eğer Försäkringskassa, aktivite ödeneği alma şartlarını yerine getirdiğiniz kanaatine varırsa, hastalık parası yerine aktivite ödeneği verilmesini kararlaştırabiliriz. Böyle bir karar verebilmesi için, Försäkringskassa nın size rapor vermiş olan doktordan görüş istemesi gerekmektedir. Aktivite ödene i alma hakkınız nasıl de erlendirilir? [Hur bedöms din rätt till aktivitetsersättning?] Bir doktor raporunuzun olması gereklidir [Du behöver ett läkarutlåtande] Aktivite ödeneği almak için başvurduğunuz zaman bir doktor raporunuzun olması gerekir. İlk elde, normal olarak muayene için yanına gittiğiniz doktorunuz tarafından sağlık durumunuzu açıklayan bir rapor yazılması gerekir. Ancak Försäkringskassa, çalışabilme olanaklarınız hakkında başka bir doktorun veya uzmanın sizi muayene ederek görüş bildirmesini de isteyebilir. Försäkringskassa durumunuzu inceler [Försäkringskassan utreder dina förhållanden] Hem çalışma koşullarınızı hem de sosyal koşullarınızı inceleriz. Bu, aile durumunuz hakkında, çocuk bakım hizmetleri hakkında, ev işleri, serbest zaman etkinlikleri, eğitim durumu, yan iş veya görevler gibi muhtemelen ödenek hakkınızı etkileyebilecek olan konularda size soru yöneltebileceğimiz anlamına gelmektedir.

3 Försäkringskassa çalı ma gücünüzüdeki geli meyi izler [Försäkringskassan följer upp din arbetsförmåga] Aktivite ödeneği aldığınız süre boyunca, Försäkringskassa aynı düzeyde ödenek alma hakkınızın olup olmadığını tespit etmek için izleme ve inceleme yapabilir. Bu izleme, çalışma gücünüzün veya rehabilitasyon olanaklarınızın iyileşmiş olup olmadığını incelememiz anlamına gelmektedir. Ödeme Nasıl Yapılır? [Hur betalas pengarna ut?] Aktivite yardımı Försäkringskassa ya bildirmiş olduğunuz banka hesap numaranıza yatırılır. Ödeme her ayın 18 veya 19 unda yapılır. Ödeme günü Cumartesi gününe rastlarsa, ödeme Cuma günü yapılır. Ödeme günü Pazar, bayram tatili veya yazortası bayramına [midsommarafton] rastlarsa, ödeme bunları izleyen ilk çalışma günü yapılır. Yurtdışında ikamet ediyorsanız, ödeneğinizin havalesi ödeme gününde İsveç ten gönderilir. Eğer alacağınız aktivite ödeneği yılda en fazla kron ise bu her yılın Haziran ve Aralık aylarında dönem sonu ödemesi olarak ödenir. Alacağınız aktivite ödeneği yılda krondan fazla olsa bile, bunun için Försäkringskassa ya başvuru yaparsanız ödeneğiniz yılda iki defa ödenebilir. Aktivite ödene i aldı ım süre içinde ne yapabilirim? [Vad kan jag göra under tiden med aktivitetsersättning?] [Arbetslivsinriktad rehabilitering] Aktivite ödeneği aldığınız süre boyunca mümkün olan en kısa süre içinde iş yaşamına yönelik rehabilitasyon tedbirleri programlarına katılmalısınız. İş yaşamına yönelik rehabilitasyon, çalışma gücünüzü yeniden kazanabilmenizi sağlayacak olan tedbirlerdir. Bu, örneğin, eski işinize yeniden dönebilmenize veya uygun olan başka bir iş bulabilmenize yönelik iş yaşamı alıştırmaları veya eğitim tedbirleri olabilir. Bu konudaki ihtiyaçlarınıza işaret etmek ve rehabilitasyona alınmanız için inisiyatifin ele alınmasından Försäkringskassa sorumludur. Herhangi bir tedbir programına katılmama durumunda, geçerli gerekçeleriniz yoksa ödeneğiniz kesilebilir veya miktarı düşürülebilir. Etkinliklere katılabilirsiniz [Du kan delta i aktiviteter] Aktivite ödeneği aldığınız süre boyunca değişik etkinliklere de katılabilirsiniz. Bu etkinliklerin gelişmenize destek olması ve hastalığınız veya fonksiyon engelinizi olumlu yönde etkilemesi gereklidir. Öte yandan bunlar, çalışma gücünüzü iyileştirmenizin önkoşullarını hazırlamaya da yardımcı olmalıdır. Bu etkinliklere katılma isteğe bağlıdır. Her hangi bir etkinliğe katılmak istemeseniz de ödeneğinizi almaya devam edersiniz.

4 Ödenek hakkınız dondurulmu ken çalı mayı veya ö renim görmeyi deneyebilirsiniz [Du kan pröva att arbeta eller studera med vilande ersättning] Aktivite ödeneği aldığınız süre boyunca, ödenek alma hakkınızı kaybetmeden çalışma veya öğrenim görme olanağınız vardır. Buna, dondurulmuş aktivite ödeneği denir. Dondurulmuş ödenek hakkı için, çalışmaya veya öğrenim görmeye başlamadan önce başvuruda bulunmalısınız. Eğer çalışmaya başlarsanız, maaşınızın yanında hastalık ödeneği de alabileceğiniz üç aylık bir deneme süresi için başvuruda bulunabilirsiniz. Yüzde yüz oranındaki aktivite ödene i ile biraz çalı abilirsiniz [Du kan arbeta lite med hel aktivitetsersättning] Yüzde yüz oranında aktivite ödeneği aldığınızda, kalan az bir çalışma gücünüzden, örn., ideel veya siyasi çalışmalarda yararlanabilme olanağınız yine de vardır. Bu, günde bir saat çalışmak suretiyle, yaptığınız iş için normal şartlarda ödenen tamgün mesai gelirinin en fazla sekizde biri kadar ücret alıp, aynı zamanda yüzde yüz oranında aktivite ödeneği de almaya hakkınız olabileceği anlamını taşımaktadır. Çalışmaya başlamadan önce Försäkringskassa ile irtibata geçin ve sizin için neyin mümkün olduğu konusunda görüşün. Dörtte üç oranında aktivite ödene i aldı ınızda bir i edinmek için yardım görürsünüz [Med tre fjärdedels aktivitetsersättning får du hjälp att hitta ett arbete] Eğer dörtte üç oranında aktivite ödeneği alıyorsanız, geri kalan çalışma gücünüze karşılayacak bir iş bulabilmenizden Försäkringskassa sorumludur. İş ve İşçi Bulma Kurumu [Arbetsförmedlingen], gerekiyorsa muhtemelen maaş yardımı sağlayarak, altı ay içinde sizi normal iş piyasasında bir işe yerleştirmelidir. Eğer bu da gerçekleşemezse size Samhall AB de bir iş imkanı sunulmalıdır. Hastalık parasına ne olur? [Vad händer med sjukpenningen?] Yüzde yüz oranında aktivite ödeneği almanız kabul edildiği zaman artık hastalık parası alma hakkınız yoktur. Buna karşın, çeyrek, yarım veya dörtte üç oranlarında aktivite ödeneği almanız kabul edilmiş ise ve yılda en az kron (fiyat katsayısının % 24 ü) miktarında çalışarak kazandığınız geliriniz varsa, sizin için hastalık parasına esas alınan bir gelir miktarı belirlenir ve böylece hasta olup çalışamadığınızda hastalık parası alabilirsiniz. Ba ka ödenekler alıyorsanız aktivite ödene i dü ürülebilir [Aktivitetsersättningen kan minskas om du har andra ersättningar] Aktivite ödeneği aldığınız dönem içinde yurtdışından maluliyet emekliliği [invaliditetspension] alıyor veya başka maluliyet ayrıcalıkları ediniyorsanız, bunlar aktivite ödeneğinizin düşürülmesine yol açabilir.

5 Aktivite Ödene i ve Vergi [Aktivitetsersättning och skatt] Aktivite ödeneği vergiye tabidir. Vergi kesintisi Försäkringskassa tarafından yapılır. Başka gelirleriniz varsa, bunlar kesilecek vergi miktarına tesir eder. Bundan dolayı, Försäkringskassa dışında başka bir yerden, örneğin çalışarak kazandığınız bir geliriniz varsa, bu durumu Försäkringskassa ya bildirin. Försäkringskassa ya vergi karnenizi göndermeniz gerekmez. Bu bilgiler doğrudan Vergi Dairesinden [Skatteverket] sağlanır. Försäkringskassa nın daha düşük miktarda vergi kesintisi yapmasını istiyorsanız (örneğin, faiz giderleriniz fazla ise) vergi ayarlaması [jämkning] için bağlı olduğunuz vergi dairesi şubesine başvuruda bulunabilirsiniz. Elinize geçen kararı Försäkringskassa ya gönderin. Aldığınız aktivite ödeneğinden daha fazla vergi kesintisi yapılmasını istiyorsanız, Försäkringskassa ya başvurup kesinti miktarını yükseltmesini isteyebilirsiniz. Sözkonusu yüksek vergi kesintisi, siz aksi yönde bir bildirimde bulununcaya kadar devam eder. Her yıl Ocak ayında size Försäkringskassa tarafından bir kontrol bilgi formu [kontrolluppgift] gönderilir. Bu formda aldığınız aktivite ödeneği ve yapılan vergi kesintisi miktarları hakkında bilgiler yer alır. Eğer ödeneğiniz size ait bir banka hesap numarasına yatırılıyorsa, kontrol bilgi formu Ocak ayı havale dekontu ile birlikte size gönderilir. Herhangi bir kontrol bilgi formu elinize geçmezse Försäkringskassa ile irtibat kurun. Aktivite ödeneği ve vergi hakkında daha fazla bilgi için bağlı olduğunuz Vergi Dairesini telefonla arayın veya internet adresindeki web sitesini ziyaret edin. Yurtdı ında kalıyor veya yurtdı ına ta ınıyorsanız [Om du bor eller flyttar utomlands] Gelire bağlı aktivite ödeneği hangi ülkede kaldığınıza bakılmaksızın size ödenir. Buna karşın garanti ödeneğini sadece AB/AİA ülkeleri ile İsviçre ve Kanada da kaldığınız zaman alabilirsiniz. Ayrıca adı geçen ülkelerde kalarak garanti ödeneği alabilmeniz için bu ülkelerden birinin vatandaşı da olmak zorundasınız. Garanti ödeneğinizi yurt dışında da alabilmek hakkında daha fazla bilgi için Försäkringskassa ile irtibat kurun. Yurtdışına sürekli kalmak üzere taşındığınızda bunu Försäkringskassa ya bildirmelisiniz. Hangi adrese, bankaya ve banka hesap numarasına hastalık ödeneğinizi göndereceğimiz hakkında bilgi vermeniz önemlidir. Yurtdışında kaldığınız süre boyunca aktivite ödeneği hakkınızın devam edebilmesi için Försäkringskassa ya yılda bir kez yaşıyor belgesi [levnadsintyg] denilen bir belge göndermelisiniz. Bu işlem şöyle yapılır: Size otomatik olarak Försäkringskassa tarafından bir form gönderilir. Formu doldurun, geçerli pasaportunuzu yanınıza alarak formdaki listede adı geçen resmi kurum veya benzeri kuruluşlardan birine başvurun. Verdiğiniz bilgilerin doğruluğu bu kurum veya kuruluş tarafından onaylanmalıdır. Onaylandıktan sonra formu Försäkringskassa ya geri gönderin.

6 Bazı durumlarda, belge formu size gönderilmeyebilir. Bu, mevcut durumda Finlandiya, Norveç ve Almanya da kalanlar için geçerlidir. Sizinle ilgili bilgiler, form gönderme yerine oturduğunuz ülke ile İsveç arasında veri alışverişi yoluyla elde edilir. Yurtdışında ikamet ettiğiniz zaman, yurtdışında ikamet edenler için özel gelir vergisi [Särskild inkomstskatt för utomlands bosatta (SINK)] kurallarına tabi olabilirsiniz. SINK hakkında daha fazla bilgi için Vergi Dairesi ile irtibat kurun. Di er ödenekler [Andra ersättningar] Sözle meye dayalı sigortalar [Avtalsförsäkringar] Aktivite ödeneği aldığınız dönemde muhtemelen toplu sözleşmeye dayalı bir sigortadan da ödenek alabilirsiniz. Bundan dolayı son işvereninize veya bağlı olduğunuz sendikaya böyle bir sigortanın olup olmadığını ve varsa sizin için neyin geçerli olduğunu sorup öğrenin. Daha önce başka işverenleriniz olmuşsa, bu konuyu onlara da sorabilirsiniz. Försäkringskassa, toplu sözleşmeye dayalı sigorta işlerine bakmaz, o nedenle de bu konudaki soruları cevaplayamaz. Konut ek yardımı [Bostadstillägg] Aktivite ödeneği alıyorsanız konut ek yardımı alabilirsiniz. Konut ek yardımı başvurusu Försäkringskassa ya yapılır. Försäkringskassa dan edinebileceğiniz veya adresinden yükleyebileceğiniz Bostadstillägg till dig som har aktivitetsersättning eller sjukersättning [ Aktivite veya Hastalık Ödeneği Alanlar İçin Konut Ek Yardımı ] başlıklı bilgi formunu okuyunuz. De i iklikleri bildirin! [Anmäl förändringar!] Ödenek alma hakkınızı veya aldığınız miktarı etkileyebilecek bütün değişiklikleri bildirmelisiniz. Bu değişikliklere örnek şunlar olabilir: Çalışmaya veya öğrenim görmeye başlamışsanız; Daha önce çalıştığınızdan daha fazla çalışmaya başlamışsanız, örneğin size yarım ödenek bağlanması kabul edilmiş, ama siz tam mesai çalışmaya başlamışsanız; Donrurulmuş aktivite ödeneğinin süresinin sona ermiş olmasına rağmen çalışmaya devam ediyorsanız; Çalışmamanıza rağmen çalışma gücünüz iyileşmiş ise; Eğer size yurtdışından yeni veya değiştirilmiş bir emekli aylığı, yaşam sigortası tazminatı [livränta] veya benzeri ödenek ödenmeye başlanmış ise; Yurtdışına taşınırsanız. Değişiklikleri bildirmezseniz aldığınız ödenek miktarı düşürülebilir veya tamamen kesilebilir. Size fazla para ödenmişse veya esasında hak etmediğiniz bir ödeme almışsanız bunları geri ödemekle yükümlü olabilirsiniz.

7 Sorularınız için nolu telefondan Müşteri Hizmetleri bölümümüzü arayabilirsiniz. Bu bilgi formu konuya ilişkin yasa metni değildir. Försäkringskassa denetler [Försäkringskassan kontrollerar] Försäkringskassa verdi iniz bilgileri kontrol eder. Bu kontrol, geliriniz, i e gitmedi iniz günler, medeni haliniz veya ikamet yerinize ili kin olabilir. Di er resmi kurumlar ile bilgi alı veri inde bulunuyoruz ve bilgi i lem merkezimizdeki kayıt bilgilerini, ba ka kurumlar yanında, sveç Ö renci Yardım Kurumu [CSN], i sizlik sigortası kasaları ve Vergi Dairesi ile e güdüm içinde kontrol ediyoruz. Ödenek alma hakkını etkileyebilecek biçimde bilerek yanlı bilgi vermek veya de i iklikleri bildirmekten sakınmak suç olu turabilir. Försäkringskassa, parasal yardım suçu i lendi inden ku kulandı ı tüm durumlarda polise suç duyurusunda bulunur.