Benign vokal kord lezyonlar ve güncel tedavi

Transkript

1 Derleme / Review J Med Updates 2012;2(2):76-80 doi: /jmu Benign vokal kord lezyonlar ve güncel tedavi Benign vocal cord lesions and treatment update Bengü Çobano lu 1, smail Koçak 2 1 Kanuni E itim ve Araflt rma Hastanesi, Kulak Burun Bo az Hastal klar Klini i, Trabzon 2 Serbest Kulak Burun Bo az Hastal klar Uzman, stanbul Özet Benign lezyonlar, vokal kordun enflamasyon d fl nda en s k karfl lafl - lan patolojilerindendir. Klinik baflvuru, öncelikle ses k s kl flikayeti ile ve nadiren büyük lezyonlarda nefes darl ile olmaktad r. Tedavide hedef etyopatolojik sürecin de erlendirilmesi ve tercihen konservatif yöntemlerle tedavinin yap lmas d r. Cerrahi tedavi tercihi, konservatif yaklafl mlar n yetersiz oldu u durumlarda uygulanmaktad r. Vokal kordun benign lezyonlar için çok farkl s n flamalar kullan lm flt r. Bu derlemede bir s n flama yap lmadan en s k karfl lafl lan benign lezyonlar özetlenerek tedavideki güncel yaklafl mlar anlat lmaktad r. Anahtar sözcükler: Vokal kord, benign lezyon, nodül, polip. Abstract Benign lesions of vocal cord are the most prevalent pathologies following inflammation. The most commonly described symptom is hoarseness and in rare instances, a patient may develop a shortness of breath in large lesions. Management process includes the evaluation of etiopathology, preferably using a conservative treatment approach. Surgery may be considered as a treatment option when conservative treatment measures fail. There are various diagnostic categories for benign vocal cord lesions. In this article, the most common benign vocal cord lesions are summarized with an overview of up-to-date treatment options. Key words: Vocal cord, benign lesion, nodule, polyp. Vokal kordun benign lezyonlar, enflamasyon d fl nda en s k karfl lafl lan patolojilerindendir. Klinik baflvuru, öncelikle ses k s kl flikayeti ile ve nadiren büyük lezyonlarda nefes darl ile olmaktad r. [1] Vokal kordun benign lezyonlar için çok farkl s n flamalar kullan lm fl olsa da, bu derlemede bir s n flama yap lmadan en s k karfl lafl lan benign lezyonlar özetlenerek tedavideki güncel yaklafl mlar anlat lmaktad r. [2] Vokal Kord Nodülleri Ço unlukla kad n ve erkek çocuklarda görülen bir patolojidir. Afl r ses kullan m ve meslekleri gere i sesini fazla zorlayan (ses sanatç s, ö retmen vb) bireylerde daha s k görülmektedir. Velofaringeal yetmezlik ve benzer patolojilere sekonder laringeal postür ve pozisyonu bozuk olan olgularda da nodül görülebilmektedir (fiekil 1 ve 2). [3] Vokal kordlarda vibrasyon 2/3 lük membranöz k sm nda oluflmaktad r. Vibrasyon s ras nda glottik kapanman n tam olmad durumlarda nodüller oluflmaktad r. Çok güçlü veya uzun süre devam eden vibrasyonlar özellikle noktasal olur ise bu bölgede konjesyona neden olur (erken nodül). [2] Sesin uzun süre kötü kullan m ve deformasyonun kord boyunca uzan m n Reinke bofllu unda hyalinizasyona ve üzerindeki epitelde k smi kal nlaflmaya neden olur. Yumuflak nodüller vibrasyon davran fl gösterirken sert ve fibrotik nodüllerde vibrasyon azalm fl veya yoktur. [4] Nodüller genellikle simetriktir. Vokal kord nodülleri laringeal davran fl patolojisi olmas nedeniyle temel tedavi ses terapisidir. Hastal n fliddetine göre terapi süresi de iflebilir, genellikle üç ayl k ses tedavisine ra men ses kalitesinde düzelme olmuyor ise cerrahi tedavi düflünülebilir. [2] Vokal Kord Polipleri Nodüllerin aksine vokal kord polipleri ço unlukla tek tarafl d r. Lokalize subepitelyal ödemin art fl veya kanama letiflim / Correspondence: Doç. Dr. smail Koçak. Serbest, Kulak Burun Bo az Hastal klar Uzman, Niflantafl, stanbul. e-posta: info@drismailkocak.com Gelifl tarihi / Received: Nisan / April 4, 2012; Kabul tarihi / Accepted: Haziran / June 15, 2012; Online yay n tarihi / Published online: Kas m / November 1, 2012 Çevrimiçi eriflim / Online available at: doi: /jmu Karekod / QR code: 2012 Sürekli E itim ve Bilimsel Araflt rmalar Derne i (SEBAD)

2 Benign vokal kord lezyonlar ve güncel tedavi fiekil 1. Bir erke e ait sa ses telinin ortas ndaki nodüler kitle. fiekil 2. Sesin hatal kullan m sonucunda oluflan flark c nodülleri. sonucu birikimin oluflturdu u temelde vasküler patolojilerdir (fiekil 3). Genellikle hastalardaki tek flikayet ses k - s kl ve yorgunluktur. Büyük polipler dispne, öksürük, disfaji ve yabanc cisim hissine neden olabilir. Erken dönemde ses kullan m n n k s tlanmas, irritan faktörlerin s - n rland r lmas ile tedavi mümkün olabilmekte iken, pediküllü, hemorajik veya fusiform polipli hastalarda cerrahi giriflim gerekebilmektedir. Histopatolojik olarak vokal kord polip ve nodülü büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. Patoloji sonuçlar nda yanl fl anlamaya yer vermemek için patolog önceden bilgilendirilmelidir. [2] Reinke Ödemi Vokal kordlar n 1/3 ön bölümde epitelyum tabakas alt nda Reinke bofllu u bulunmaktad r. Reinke ödemi iki tarafl diffüz polipozistir. Erken evrede i si görünümdedir. Daha sonra s v birikimi ile polipoid özellik göstermeye bafllar. Etiyolojide uzun süreli sigara içimi, alerji ve kronik irritasyon yer almaktad r. Tan laringoskopik muayene ile konulabilir (fiekil 4). Erken dönemde tedavi ses e itimi iken ileri vakalarda cerrahi gereklidir. Cerrahide önemli olan vokal kordun fonasyonunu sa layan medial yüzeyin bütünlü ünü korunmas d r. [3] fiekil 3. Sol ses telinin tam ortas nda serbest kenarda kanamal bir polip izlenmekte. fiekil 4. Sa ses telinde Reinke ödemi. Cilt / Volume 2 Say / Issue 2 A ustos / August

3 Çobano lu B, Koçak ntrakordal Kist Histolojik olarak mukus retansiyon kistleri ve epidermoid inklüzyon kistleri olarak ikiye ayr l r. Mukus retansiyon kistlerinde sekresyon birikirken, epidermoid kistlerde keratin birikimi vard r. Epidermoid kistli hastalarda yanl fl ses kullan m öyküsü mevcut iken mukus retansiyon kistleri spontan olarak da geliflebilir. Larengeal muayenede nodül ile kar flt r labilir. Larengovideostroboskopide kistin üzerindeki ba ms z vibrasyon hareketleri ile nodülden ay rt edilebilir. Tedavi cerrahidir. Genellikle mikroflep tekni i tercih edilmektedir. [5] Larengeal Granülom Larengeal granülomlar genellikle sert glottik ataklar, travmatik entübasyon, uzam fl entübasyon veya gastroözafajial reflüye (GÖR) ba l olarak glottisin posteriorunda, aritenoid vokal proses mediyalinde polipoid kitle olarak geliflirler (fiekil 5). Aritenoid k k rdak vokal prosesi ucundaki inflamatuar sürece ba l oldu u düflünülür. G rtlak temizleme, yüksek sesli konuflma ve öksürme ile giderek büyürler. Tedavi nedene yöneliktir. Cerrahi sonras yüksek nüks oranlar mevcuttur. Cerrahi endikasyonlar hava yollar nda oluflan daralmay düzeltmek ve histopatolojik tan için biyopsi amaçl d r. Reflü hastal n n tedavisi, ses terapisi, do ru entübasyon tekniklerinin kullan m tedavi ve granülom oluflumunu önlemedeki temel yaklafl mlard r. [6] Vokal Kord Lezyonlar nda Tedavi Yaklafl mlar Lazer Cerrahisi Lazer, larinks mikrocerrahisinde 1990 lar n bafl ndan itibaren kullan lmaktad r. lk kullan lan CO2 lazerdir ve günümüzde de en s k kullan lan lazerdir. [7] Karbondiyoksit lazer k z lötesi spektrumda 10.6 μm dalga boyunda fl k üretir. Ifl n enerjisi suda absorbe olurken çevre dokulara minimal penetrasyon gösterir. Yak n geçmiflte potasyum titanil fosfat (KTP) lazer (532 nm) ve pulse dye lazer (PDL) (577 nm) de larinks cerrahisinde daha s k kullan l r hale gelmifltir. [8] fiekil 5. Vokal kord granülomu (ok). CO2 lazer intra operatif kanama riskini en aza indirerek lezyonlar n rezeksiyonunda cerraha kolayl k sa lamaktad r. Görünebilir dalga boyundaki lazerler hemoglobin ve melanin gibi pigmentler taraf ndan da kuvvetle absorbe edilirler; bu nedenle vasküler kökenli patolojilerde örne i hemorajik polip, varis gibi patolojilerde etkilidir. Bütün bunlar n yan nda papillom, polip, granülom ve Reinke ödemi gibi patolojilerde ofis ortam nda PDL, KTP veya CO2 lazer genel anesteziye gerek duyulmadan uygulanabilir. Lazer kullan m ndaki en büyük dezavantaj maliyetidir. Sadece lazerin maliyeti de il intra-operatif olarak gereken spesifik entübasyon tüpü, lazer cihaz n kullanmak için e itimli sa l k personeli, özel aspiratör ve aspiratör kanülleri ve bütün bunlar n haz rlanmas için gereken zaman da maliyete dahil edilebilir. Avantaj ve dezavantajlar bir arada de erlendirildi inde CO2 lazer küçük lezyonlar n cerrahisinde rutin bir ilk seçenek olarak uygulanmayabilir. Granülom, vasküler polip veya di er benign lezyonlarda deneyimli ellerde CO2 lazer tercih edilebilir bir seçenektir. [9] KTP Lazer: KTP lazer a rl kl olarak intravasküler emilime sahiptir. Bunun sonucu olarak larengoloji literatüründe ektazi, varis, hemorajik polip gibi vasküler lezyonlarda tedavisinde kullan ld n gösteren yaz lar mevcuttur. [10] Bu selektiviteye ra men KTP lazer vokal kord epitelinin ve alttaki süperfisiyal lamina proprian n vasküler olmayan lezyonlar nda da kullan lm flt r. lave olarak glottal papillamatöz hastal klar, displazi, Reinke ödemi ve entübasyon granülomu da çeflitli derecelerde baflar yla tedavi edilmifltir. Bu genifl tedavi modalitesi rölatif olarak dar at m geniflli i ve mikrovaskülaritenin selektivitesine ba l - d r. Hedef patolojik dokuya selektif ablasyon, normal epitelyum ve lamina proprian n korunmas d r. Klinik flartlar nda veya ofis ortam nda seçilmifl vakalarda 532 nm KTP lazerin benign vokal kord lezyonlar n boyutlar n küçültmede etkili oldu u bulunmufltur. [11] PDL (Pulsed Dye Laser): 585 nm PDL lazer ilk olarak kutanöz vasküler lezyonlarda kullan lm flt r. Daha sonralar vokal fold mikrovasküler yap lar n fotokoagülate ederek vasküler lezyonlar n tedavisi için modifiye edilmifltir (450- us at m geniflli inde, at mda 2.2-j maksimum ç k fll, 2 Hz tekrarlama oran, 0.6 mm fiber, yaklafl k lazer nokta ölçüsü 1-2 mm, j/cm 2 ak mda). [12] FDA (Food and Drug 78 Journal of Medical Updates

4 Benign vokal kord lezyonlar ve güncel tedavi Adminstration) PDL yi, rekürren respiratuar papillom, hemorajik telenjiektazi ve glottal displaziler gibi vasküler ve iliflkili lezyonlar n tedavisinde kullan m n onaylam flt r (fiekil 6). [13] Klinik ortam nda PDL sedasyona gerek duyulmadan lokal anestezi alt nda uygulanabilmektedir. Literatürde ofis uygulamas nda ciddi bir komplikasyon bildirilmemifltir. Böylece genel anestezi al ndaki operasyonlara ba l riskler azalm fl, hastan n uygulama sonras nda yaflam standard nda yükselme sa lam flt r. Özellikle papillomalar kolay ve güvenli bir flekilde tedavi edilebilmektedir; ancak rekürrens oranlar yüksektir. Reinke ödemi ve vokal kord polipleri PDL tedavisine iyi yan t verir ancak mükerrer uygulamalar gerektirebilir. Komplikasyon nadirdir. [14] Radyofonocerrahi Literatürde ilk olarak 2005 y l nda Ragab ve ark. taraf ndan tan mlanm fl bir tekniktir. Benign vokal kord lezyonlar nda özellikle vokal kord nodüllerinde uyguland bildirilmifltir. Konvansiyonel fonocerrahi ile ayn temel prensiplerin radyofrekans için de geçerlidir. Bu teknik hastalara genel anestezi alt nda uygulanmaktad r. Radyofrekans probu radyofrekans cihaz na tak l r. Tam filtre modda en düflük güçte kullan l r. Bu mod minimal lateral s oluflturdu u için nodüllerde en uygun moddur. Küçük nodüller taban ndan eksize edilirken büyük nodüller mikroflep tekni i kullan larak eksize edilir. Bu tekni in avantajlar ; basit, minimal invaziv cerrahi olmas, radyofrekans prop ucuna ba l olarak minimal s hasar yapmas ve hemostaz sa lamas olarak say labilir. Teknik hakk nda yeterli say da çal flma olmamas, uygun probun temininin zorlu u, post operatif uzun dönem hasta takibinin olmay fl dezavantajlar olarak say labilir. [15] fiekil 6. Sol ses telinin tam ortas nda serbest kenarda kanamal bir polip izlenmekte. Botulinum Toksini Günümüzde t bb n birçok alan nda kullan lan botulinum toksininin kulak burun bo az klini inde kullan m alanlar ndan biri de spazmodik disfonidir dan itibaren vokal kord hastal klar n n tedavisinde de botulinum toksin kullan lmaktad r. Sesin kötü kullan m, vokal kordlarda oluflan travmaya, ödem ve hyalinizasyona neden olur. Botulinum toksininin (2.5 ünite tip A Botulinum toksini) bilateral krikotiroid membrandan EMG eflli inde tiroaritenoid kasa enjeksiyonu glottal kontakt kuvvetini azaltarak kimyasal bir ses istirahati sa lar. [16] Vokal kordlar n benign lezyonlar nda uygulanan cerrahi ne kadar minimal invaziv olsa da daima vokal kordlarda bir skar oluflturma riski bulunmaktad r. Bu da tedavisi oldukça uzun ve zor kimi zaman hayat boyu disfoniye yol açabilen bir durumdur. Botulinum toksini uygulamas n n en önemli avantaj bu riskinin olmay fl d r. Bu yöntemin dezavantajlar aras nda uygulaman n tekrarlanmas gerekebilece i, disfaji, dispne gibi durumlara yol açabilece i say labilir. Hastalara botulinum toksini uygulamas ile efl zamanl ses terapisi sesin kötü kullan m n ve dolay s ile nüksü azaltmaktad r. [17] Steroid Enjeksiyonu Steroidler inflamasyon ve yara iyileflmesinin etkili inhibitörleridir. Larengeal lezyonlarda kullan m endikasyonlar : (1) Ödemin hava yollar n daraltt akut inflamatuar olaylar, (2) Larengeal stenoz, (3) Larengeal tutulumu olan otoimmün hastal klar (4) Vokal kordun benign lezyonlar nda (polip, nodül, Reinke ödemi, vb) inflamatuar reaksiyonlar azaltmak için cerrahiden önce ve (5) Fonocerrahide skar oluflumunu azaltmak için. [18] 2003 y l nda Reinke ödemli hastalarda yap lan bir çal flmada triamsinolon enjeksiyonu sonras remisyon ve ses kalitesinde düzelmeler görülmüfltür y l nda yap lan bir çal flmada vokal kord nodül veya polipleri olan hastalarda steroid enjeksiyonu sonras 18 hastan n 11 inin cerrahi gereksinimi olmam fl, 4 sarkoidoz hastas n n 1 tanesi tekrarlayan enjeksiyonlara ihtiyaç duymufltur. [19] Yap lan çal flmalar fl nda vokal polip, nodül, Reinke ödemi, granülom gibi lezyonlar n tedavisinde lokal steroid enjeksiyonlar erken evrede yani fibröz doku geliflmeden uygulan rsa k smen etkili olabilmektedir. [20] Ç kar Çak flmas / Conflict of Interest: Ç kar çak flmas bulunmad belirtilmifltir. Cilt / Volume 2 Say / Issue 2 A ustos / August

5 Çobano lu B, Koçak Kaynaklar 1. Cummings CW. Otolaryngology Head and Neck Surgery. 4th ed. Edition. Philadelphia: Elsevier, Mosby; p Koç C. Kulak Burun Bo az Hastal klar ve Bafl Boyun Cerrahisi. Ankara: Günefl T p Kitabevi; p Wenig BM. Atlas of Head and Neck Pathology. 2nd ed. Philadelphia: Elsevier Saunders; p Y lmaz T. Ses hastal klar. KBB-BBC de Güncel Yaklafl m 2010; 6: Johns MM. Update on the etiology, diagnosis and treatment of vocal fold nodules, polyps and cysts. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2003;11: Hoffman HT, Overholt E, Karnell M, McCulloch TM. Vocal process granuloma. Head Neck 2001;23: Sataloff RT, Spiegel JR, Hawkshaw M. Laser Surgery of the larynx: the case for caution. Ear Nose Throat J 1992;71: Sulica L, Behrman A. Management of benign vocal fold lesions: a survey of current opinion and practice. Ann Otol Rhinol Laryngol 2003;112: Benninger MS. Laser surgery for nodules and other benign laryngeal lesions. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2009; 17: Hsiung MW, Kang BH, Su WF, Pai L, Wang HW. Clearing microvascular lesions of the true vocal fold with the KTP/532 laser. Ann Otol Rhinol Laryngol 2003;112: Mallur PS, Tajudeen BA, Aaronson N, Branski RC, Amin MR. Quantification of benign lesion regression as a function of 532- nm pulsed potassium titanyl phosphate laser parameter selection. Laryngoscope 2011;121: Zeitels SM, Burns JA. Office-based laryngeal laser surgery with the 532-nm pulsed- potassium-titanyl-phosphate laser. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2007;15: Koufman JA, Rees CJ, Frazier WD, et al. Office-based laryngeal laser surgery: a review of 443 cases using three wavelengths. Otolaryngol Head Neck Surg 2007;137: Mouadeb DA, Belafsky PC. In-office laryngeal surgery with the 585nm pulsed dye laser (PDL). Otolaryngol Head Neck Surg 2007;137: Ragab SM. Radiophonosurgery of vocal fold nodules. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2009;17: Allen JE, Belafsky PC. Botulinum toxin in the treatment of vocal fold nodules. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2009;17: Bhidayasiri R, Truong DD. Expanding use of botulinum toxin. J Neurol Sci 2005;235: Campagnolo AM, Tsuji DH, Sennes LU, Imamura R. Steroid injection in chronic inflammatory vocal fold disorders, literature review. Braz J Otorhinolaryngol 2008;74: Mortensen M, Woo P. Office steroid injections of the larynx. Laryngoscope 2006;116: Tateya I. Laryngeal steroid injection. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2009;17: Bu aç k eriflim makalenin, ticari kullan m amac ve içerik de iflikli i d fl nda kalan ço altma, da tma vb. tüm kullan m haklar, bilinen standartlarda kaynak olarak gösterilmesi kofluluyla Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) Lisans arac l yla ( bedelsiz kullan ma sunulmufltur. Makalenin at f künyesi: Çobano lu B, Koçak. Benign vokal kord lezyonlar ve güncel tedavi. J Med Updates 2012;2(2): Journal of Medical Updates