T A N I M L A R. Kimyasallar

Transkript

1

2 T A N I M L A R Kimyasallar Doğal halde bulunan,üretilen,herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan, kazara oluşan, ürünün kalitesini artırmak için katkı maddesi olarak eklenen, işlem sırasında ortaya çıkan tüm safsızlıkları içeren her türlü element, bileşik veya karışımlara kimyasallar denir.

3 T A N I M L A R Tehlikeli Kimyasal Madde a) Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler, b) Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş, maddelerdir.

4 T A N I M L A R Tozlar: Tane büyüklükleri 0,5-150 mikron ve daha küçük olan, kimyasal ve fiziksel özellikleri kendisini oluşturan maddenin yapısına benzeyen ve havada asılı duran maddeciklerdir. 10 mikron< solunmaz mikron bir kısmı tutulur mikron alveollere ulaşır 0.5 mikron> ekspirasyonla dışarı verilir

5 T A N I M L A R Mesleki Maruziyet Sınır Değeri Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.

6 T A N I M L A R MAK (Müsaade Edilen Azami Konsantrasyon) Çeşitli kimyasal maddelerin kapalı işyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve orada günde sekiz saat çalışacak olanların sağlıklarını bozmayacak olan azami miktarlarına MAK değer denir. TWA (Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer) Sekiz saatlik çalışma süresinde çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırına TWA denir. Bu değerler ppm (ml/m 3 ) veya mg/m 3 olarak verilir.

7 T A N I M L A R Tehlike Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyelidir. Risk Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkması olasılığıdır.

8 KİMYASALLARIN RİSKLERİ Bu riskleri ortadan kaldırmanın öncelikli yolu tehlikeyi ortadan kaldırmak, diğer bir değişle tehlikeli kimyasalı kullanmamak veya tehlikesizle daha az tehlikeli olanla değiştirmektir. (İKAME)

9 KİMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI Organik kimyasalların yapısını hidrojen ve diğer elementlerle birleşen karbon oluşturur. İnorganik kimyasallar ise mineral kaynaklardan elde edilirler.

10 KİMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 1990 yılında kabul edilen Kimyasalların Kullanımında Güvenlik Hakkında 170 no lu Sözleşme ve 177 no lu Tavsiye Kararı ile kimyasalların üretimi, kullanımı, depolanması, taşınması, kimyasal atıkların yok edilmesi ve işlenmesi, içerisinde kimyasal bulunan kapların bakım ve onarımında alınacak önlemler belirlenmiştir.

11 170 no lu Sözleşme ile Kimyasalların sınıflandırılmasında, kimyasalların özelliklerinin ve sebep olabilecekleri fiziksel ve sağlık zararlarının esas alınması, Taşıma sırasında da Birleşmiş Milletler Teşkilatının Tehlikeli Maddelerin Taşınması ile ilgili Tavsiye Kararına (UNRTDG) uyulması öngörülmektedir. KİMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI

12 KİMYASALLARIN RİSKLERİNDEN KORUNMA Sağlık, güvenlik ve çevre için risk taşıyan kimyasallar tehlikeli kimyasal olarak kabul edilmekte ve bu kimyasallar için kriterleri uluslararası düzenlemelerle belirlenmiş etiketleme ve Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) hazırlama zorunluluğu getirilmiştir.

13 MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU MSDS föyünde bulunan bilgiler; 1 Madde / Müstahzar ve Şirket / İş Sahibinin Tanıtımı, 2 - Bileşimi / İçindekiler Hakkında Bilgi, 3 Tehlikelerin Tanıtımı, 4 - İlk Yardım Tedbirleri, 5 - Yangınla Mücadele Tedbirleri, 6 - Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Tedbirler, 7 - Kullanma ve Depolama, 8 - Maruz Kalma Kontrolleri / Kişisel Korunma, 9 - Fiziksel ve Kimyasal Özellikler, 10 - Kararlılık ve Tepkime, 11 - Toksikolojik Bilgi, 12 - Ekolojik Bilgi, 13 - Bertaraf Bilgileri, 14 - Taşımacılık Bilgisi, 15 - Mevzuat Bilgisi, 16 - Diğer Bilgiler, olarak numaralandırılmış ve adlandırılmış 16 standard başlık altında toplanan bilgiler verilir

14 14. Taşımacılık bilgisi MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU Bu bölümde kullanıcılara tesisleri içinde ve/veya dışında malzemenin taşınması ve nakliyesi sırasında uyulması gereken veya bilinmesi gereken özel tedbirlerin verilmesi gerekmektedir. Aşağıdaki kurallar bu anlamda önem taşır; RID (Tehlikeli Maddenin Demiryolu ile Uluslararası Taşınması) ADR (Tehlikeli Maddenin Karayolu ile Uluslararası Taşınması) ADNR (Nehirlerde Tehlikeli Yük Taşınmasına İlişkin düzenleme)

15 MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU IMDG (Denizlerde Tehlikeli Yük Taşınmasına İlişkin Düzenleme) ICAO-TI ve IATA-DGR (Uluslararası Hava Taşımacılığı) Bu bilgilerin yanısıra malzemenin UN numarasını, Sınıfını, Sisteme uygun sevk ismini, Ambalaj grubunu, Denizi kirletici maddesini ve diğer uygulanabilir bilgileri ayrı ayrı belirtmek gerekmektedir.

16 TEHLİKE DERECELENDİRME ENDEKSİ Tehlike Derecelendirme Endeksi: Sağlık- MAVİ 4-Materyal çok sınırlı maruz bırakmada dahi ölüme neden olabilir veya acil tıbbi müdahaleye rağmen giderek artan büyük düzeyde zarar meydana getirir. Bu maddelere özel koruyucu ekipman olmadan yaklaşmak çok tehlikelidir.

17 TEHLİKE DERECELENDİRME ENDEKSİ

18 E T İ K E T L E R Kimyasal madde kapları ve bidonlarının üzerindeki etiketler önemli bir bilgi kaynağıdır. Etiketler her zaman kapların üzerinde bulunmalı ve etiketle belirtilen madde ile kabın içindeki kimyasal maddeler aynı olmalıdır.

19 E T İ K E T L E R

20 S1/2 Kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde muhafaza edin. S3/7 Kabı iyice kapalı halde muhafaza edin. S3/9 Kabı serin ve iyi havalandırılan bir yerde muhafaza edin. R1 Kuru halde patlayıcıdır R 2 E T İ K E T L E R

21 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak değerlendirilir. Aşağıda belirtilen yerler bu sınıfa girer. a) Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili yerler, LPG, doğalgaz ve benzeri gazların depolama, taşıma, doldurmaboşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerlerdir.

22 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Bölge 0: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler. (Patlama limitlerinin altında, patlama limitlerinde veya patlama limitlerinin üzerinde devamlı olarak veya uzun süreli periyotlarla bulunduğu ya da bulunma ihtimalinin olduğu sahalar. (Gaz bulunma ihtimali: Pa= 1)

23 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Bölge 1: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma şartlarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler. Patlayıcı karışımın zaman zaman veya periyodik olarak oluşabildiği veya oluşma ihtimalinin olduğu sahalar. (Gaz bulunma ihtimali: Pa ~ 1)

24 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Bölge 20 Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler. Bölge 21: Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

25 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Bölge 22: Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerlerdir.

26 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı kanıtlanacaktır. Patlamadan korunmayı sağlamak için bütün şartlar yerine getirilecektir. Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve deneyimli uzman kişilerce yapılacaktır. Algılama ihbar sistemi

27 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerler İçin Uyarı İşareti : Uyarı işaretinin belirleyici özellikleri; Ex Patlayıcı Ortam Üçgen şeklinde, Siyah kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı, Sarı zemin işaret alanının en az %50 si kadar olmalıdır.

28 KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI Kimyasalların sağlığa verdiği zararlar, kimyasalların bilinen üç yoldan yani; 1. Solunum, 2. Deri veya gözlerden absorbsiyon, 3. Sindirim, yasalların sağlığa verdiği za

29 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Kurşun ve bileşikleri kan problemlerine neden olan kimyasallara klasik bir örnektir. Kurşuna sürekli maruziyet halinde kana karışması ile eritrositlerde bulunan enzim aktivitelerini inhibe ederek kronik kurşun zehirlenmesine neden olur. Kurşun buharları Sanayide kurşun üretimi Akü

30 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, adam başına 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba katılmayacaktır. İşyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kurşun miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0,15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanacaktır.

31 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Kurşunla çalışan işçiler, her üç ayda bir, sağlık muayenesine tabi tutulacaktır. Bu muayeneler ile kurşun absorbsiyonunun ilk belirtileri, klinik ve laboratuvar usulleri ile tespit edilecektir. İşçinin hazım şikayetleri olup olmadığı, diş etlerinde burton çizgisi bulunup bulunmadığı, kolların ekstansiyon durumları incelenecektir.

32 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Civa cevherlerinin elde edilmesi, izabesi, distilasyonu, metal civanın çeşitli aletlerin yapılması için kullanılması, çeşitli metallerle amalgam hazırlanması, civa tuzlarının yağlı boya, kimya ve ilaç sanayiinde kullanılması, civa ve civa bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.

33 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ İşyeri havasından periyodik olarak numuneler alınarak, civa seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0,075 miligram/metreküp ten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır. İşçilerin el, yüz, ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten önce ve vardiyadan sonra ellerini sıcak su ile veya % 10 sodyum tiosülfat ile yıkamaları sağlanacaktır..(iş Sağ.İş.Güv.Tz.md:62)

34 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Arsenik cevherinin elde edilmesi, cevherin izabesi, arsenik ve içinde arsenik bulunan çeşitli bileşik ve alaşımların elde edilmesi, arseniğin ilaç ve kimya sanayiinde kullanılması, organik arsenik bileşiklerinin imalı ve kullanılmaları gibi arsenik ve arsenik bileşikleri ile yapılan çalışmalarda çevre havasından periyodik olarak numune alınarak arsenik miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0,5 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır

35 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Berilyumlu alaşımların hazırlanması ve sanayide kullanılması gibi, berilyum ve bileşikleri ile çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır: 1) Berilyum ve bileşiklerinin kullanıldığı işyerlerinde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu işyeri havasında, berilyum miktarı (2) miligram/metreküpü geçmeyecektir.

36 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Benzen (benzol) ve bileşikleri gibi aromatik hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır: Solventler, tinerler ve benzerleri ile deri, plastik ve benzerlerinden mamul eşya imalat sanayiinde kullanılan her çeşit yapıştırıcı maddelerin içinde bulunan benzen miktarı(% 1) den fazla olmayacaktır. Benzen ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar, kapalı sistemde olacaktır.

37 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Benzen ile çalışılan işyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen milyonda 20 den fazla olmayacaktır. Daha yüksek benzen konsantrasyonuyla çalışmak zorunluluğu bulunan işyerlerinde, işçilere uygun hava maskeleri, sıvı benzen ile çalışılan hallerde, özel ayakkabı, eldiven ve özel iş elbisesi gibi korunma araçları verilecektir.(iş Sağ.İş.Güv.Tz.md:71)

38 KİMYASALLARIN SAĞLIĞA ETKİLERİ Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacak ve her 6 ayda bir, göğüs radyoğrafileri alınacaktır. Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.

39 KORUNMA YÖNTEMLERİ-TEMEL İLKELER Kimyasallarla çalışılan işyerlerinde risk değerlendirmesi, Belirlenen sürelerde, Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda, Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde, Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda ve En az beş yılda bir defa yenilenmelidir.

40 KİMYASALLARIN DEPOLANMASI Parlayıcı sıvıların konulduğu yeraltı depolarında aşağıdaki tedbirler alınmış olacaktır: a) Yeraltı depoları sağlam bir yer üzerine oturtulmuş, bütün kısımları yeryüzünden en az 60 santimetre derinde ve dış korozyona karşı korunmuş olacaktır. b) Yeraltı depolarının binaların dışındaki doldurma borusu ağzı, doldurmalar dışında daima kapalı ve dış etkilere karşı korunmuş olacaktır.

41 KĠMYASALLARIN DEPOLANMASI Yeraltı depolarının, bunun dışında, dışarısı ile hiç bağlantısı bulunmayacaktır. d) Yeraltı depolarının havalandırma boruları; bacalardan, binaların açık kısımlarından ve buharların birikebileceği yerlerden uzakta bulunacak ve ağızları yerden en az 2,5 metre yükseklikte olacaktır. Maddenin buharlarını depoya geri gönderen bir boru sistemi bulunduğu takdirde, havalandırma borusunun çapı 20 milimetreden ve buhar iade borusu mevcut olmadığı takdirde de 25 milimetreden az olmayacaktır. (Par. Pat. Md.Tz.77)

42 KİMYASALLARIN DEPOLANMASI c) Yeraltı depoları 7 kg/cm 2 lik bir iç basınca dayanacak şekilde yapılmış olacaktır. Bunların alev geçirmez tertibatlı ve havaya daima açık tutulacak bir havalandırma borusu ile ölçmeler dışında her zaman kapalı bulundurulacak bir ölçme ağzı bulunacaktır.

43 SORULAR S-1- Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırına ne denir?. Mesleki Maruziyet Sınır Değeri denir. S-2- Yanıcı bir maddenin yakıcı bir maddeyle birleşmesi sonucunda dışarıya ısı vermesine neden olan olaya ne denir? Yanma denir. Ayrıca bu bir oksitlenme reaksiyonunun sürecini tarif eder.

44 SORULAR S -3- kimyasal patlamalar nelerdir? Gaz patlamaları, Kimyasal madde patlamaları, Katı madde patlamaları, Toz patlamaları (metalik toz, organik toz), Basınç patlamaları S-4 Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırına ne denir Biyolojik Sınır Değer denir

45 SORULAR S-5 patlama ve yanmayı önlemenin vazgeçilmez temel iki şartı nedir? Gaz ve hava

46 SORULAR S-6 Kimyasallarla çalışılan işyerlerinde risk değerlendirmesi Kaç yılda bir yapılmalı ve ne zaman yenilenmelidir? En az beş yılda bir Belirlenen sürelerde, Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda, Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde, Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda

47 SORULAR S-7 Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyeline ne denir? Tehlike S-8 Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkması olasılığına ne denir? Risk S-9 Havadaki buhar yüzdesinin bir yangın veya patlama oluşturması için gerekli olan en alt seviyesine ne denir. ne ile gösterilir Parlama Alt Limiti (LEL): Alt parlama limiti olarak da ifade edilir.

48 SORULAR S-10 Havadaki buhar yüzdesinin bir yangın veya patlama oluşturması için gerekli olan en üst seviyesine ne denir Parlama Üst Limiti(UEL)

49 SORULAR S-11 Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler. Bölge 21: S-12Genellikle sabit bir şekli ve belirli bir hacmi olmayıp sınırsız olarak yayılabilen ve basınç artması veya sıcaklık azalmasının etkisi ile sıvı hale getirilebilen maddeye ne denir. gaz

50 SORULAR S-13 Sağlık, güvenlik ve çevre için risk taşıyan kimyasallara ne ad verilir? Tehlikeli kimyasal S-14 Tehlikeli kimyasalın konulduğu kaplarının, ambalajlarının ve paketlerinin üzerinde, kimyasalın özelliğini (kimyasal ve fiziksel özelliklerini ve ticari ismini) açıkça belirtecek şekilde etiket ile zararlı, zehirli, parlayıcı ve patlayıcı vb özelliğini belirten sembolün, hangi numarasının bulunması gerekir? Güvenlik ve risk numarası bulunması gerekir

51 SORULAR S-15 Güvenlik numarası ile risk numarası hangi harflere gösterilir. R ve S S-16 Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddelere ne denir. Mutajen Madde

52 SORULAR S-17 Malzeme güvenlik formları ile ilgili TEBLĠĞ ülkemizde de hangi bakanlık tarafından yayınlanarak zorunlu hale getirilmiştir? Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği ne uyum çerçevesinde tarihli ve sayılı resmi gazetede yayınlanmıştır. S-19 Aşadağdaki terimlerinin uluslar arası karşılığındaki anlamını yazınız RID (Tehlikeli Maddenin Demiryolu ile Uluslararası Taşınması) ADR (Tehlikeli Maddenin Karayolu ile Uluslararası Taşınması

53 SORULAR S-20- Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelere ne denir Çevre İçin Tehlikeli Madde denir. S-21 Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelere ne denir. Oksitleyici Madde

54 SORULAR S-22 Riskleri ortadan kaldırmanın öncelikli yolu tehlikeyi ortadan kaldırmak, diğer bir değişle tehlikeli kimyasalı kullanmamak veya tehlikesizle daha az tehlikeli olanla değiştirme bu işleme ne denir? (İKAME) S-23 Tozlar:Tane büyüklükleri 0,5-150 mikron ve daha küçük olan, kimyasal ve fiziksel özellikleri kendisini oluşturan maddenin yapısına benzeyen ve havada asılı duran maddeciklerdir. Aşağıda tanımı verilen tozların en tehlikeli olan boyutu hangisidir?. a)- 10 mikron< solunmaz b) mikron bir kısmı tutulur c) mikron alveollere ulaşır d) 0.5 mikron> ekspirasyonla dışarı verilir

55 SORULAR S-24 Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddelere ne denir. Kanserojen Madde S-25 İnorganik (mineral) ve organik (bitkisel, hayvansal) menşeli tabii ve suni iplik şeklindeki katı ve dayanıklı maddelere ne denir? Lif denir.

56 SORULAR S-26 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 19 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen kayıtlar, maruziyetin sona ermesinden sonra en az kaç yıl süreyle saklanacaktır. 40 yıl. S-27 işçilerin maruz kaldığı havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik zaman ağırlıklı ortalama (twa) değeri ne olmalıdır?kaç lif olmalıdır. 0,1 lif/cm3 ü geçmemesi

57 SORULAR S-28 Kimyasallar esas olarak kaç gruba ayrılır? Kimyasallar organik ve inorganik olmak üzere ikiye ayrilır S-29 Malzeme güvenlik bilgi formlarında; kimyasalın hangi ismi belirtilmesi gerekir? Bilimsel ismi ve ticari ismi S-30 LPG, doğalgaz ve benzeri gazların depolama, taşıma, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler hangi ad ile bilinir? Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili yerler,

58 SORULAR S-31 Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler nasıl değerlendirilir? Yüksek tehlikeli yerler olarak değerlendirilir S-32 Patlayıcı maddelerle ilgili yerler hangileridir? ısı ve basınç tesiri ile kolay tutuşabilen ve patlayabilen maddelerin bulunduğu yerlerdir. Mermi, barut, dinamit kapsül ve benzeri maddelerin imal ve muhafaza edildiği ve satıldığı yerler bu yerlerdendir.

59 SORULAR S-33 yanıcı sıvıların üretildiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu satış tesisleri ve benzeri yerlere hangi isimle değerlendirilir? Yanıcı sıvılarla ilgili yerler, S-34 Kurşunla çalışan işçiler,kaç ayda bir sağlık muayenesine tabi tutulacaktır. -Her üç ayda bir,

60 SORULAR S-35 civa ve civa bileşikleri ile yapılan çalışmalarda İşyeri havasından periyodik olarak numuneler alınarak, civa seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin,kaç mg/metreküp ten yukarı çıkmaması sağlanmalıdır? 0,075 miligram/metreküp ten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır. İşçilerin el, yüz, ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten önce ve vardiyadan sonra ellerini sıcak su ile veya % 10 sodyum tiosülfat ile yıkamaları sağlanacaktır..(iş Sağ.İş.Güv.Tz.md:62)

61 SORULAR S-36 Arsenik cevherinin elde edilmesi, cevherin izabesi, arsenik ve içinde arsenik bulunan çeşitli bileşik ve alaşımların elde edilmesi, arseniğin ilaç ve kimya sanayiinde kullanılması, organik arsenik bileşiklerinin imalı ve kullanılmaları gibi arsenik ve arsenik bileşikleri ile yapılan çalışmalarda çevre havasından periyodik olarak numune alınarak arsenik miktarı tayin edilecek ve bu miktarın azamı ne kadar olması sağlanacaktır? 0,5 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.

62 SORULAR S-37 Berilyum ve bileşiklerinin kullanıldığı işyerlerinde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu işyeri havasında, berilyum miktarı azamı ne kadar olması sağlanacaktır? (2) miligram/metreküpü geçmeyecektir.

63 SORULAR S-38 Benzen (benzol) ve bileşikleri gibi aromatik hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zararlı etkilerinden korunmak için Solventler, tinerler ve benzerleri ile deri, plastik ve benzerlerinden mamul eşya imalat sanayiinde kullanılan her çeşit yapıştırıcı maddelerin içinde bulunan benzen miktarı hacımca yüzde kaç olmalıdır? (% 1) den fazla olmayacaktır.

64 SORULAR S-39 Benzen ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar,hangi sistemle yapılmalıdır? Kapalı sistemde olmalıdır. S-40 Benzen ile çalışılan işyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen ne olmalıdır? milyonda 20 den fazla olmayacaktır.

65 SORULAR Daha yüksek benzen konsantrasyonuyla çalışmak zorunluluğu bulunan işyerlerinde, işçilere uygun hava maskeleri, sıvı benzen ile çalışılan hallerde, özel ayakkabı, eldiven ve özel iş elbisesi gibi korunma araçları verilecektir.(iş Sağ.İş.Güv.Tz.md:71)

66 SORULAR S-41 Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, adam başına kaç metreküp düşmelidir? 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba katılmayacaktır. S-42 Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde İşyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kurşun miktarı tayin edilecek ve bu miktarın azami değeri ne olmalıdır? 0,15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanacaktır.

67 SORULAR 43-Karbon sülfürle çalışılan işyerleri soba ile ısıtılmayacak ve buralardaki elektrik lambaları,tesisat ve cihazları karbon sülfüre karşı korunmuş (etanj) olacak, lambalara koruyucu nitelikte globlar takılacak, yangına ve patlamaya karşı gerekli tedbirler alınacaktır. Karbon sülfür ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, çalışmalar, kapalı sistemde olacak ve işyeri havasındaki azami karbon sülfür miktarı ne kadar olacaktır? Hiç bir şekilde 20 ppm veya 60 miligram/metreküpü geçmeyecektir

68 SORULAR 44-Kükürtlü hidrojen ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacaktır. İşyeri havasındaki kükürtlü hidrojen miktarı, hacim olarak ne kadar olmalıdır? milyonda 20 yi geçmeyecektir. 45-Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri Kaç ayda bir yapılacaktır? 6 ayda bir, göğüs radyoğrafileri alınacaktır.solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.

69 SORULAR 46- Her işveren, işyerinde işçilerinin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için, İş sağlığı İş Güvenliği tüzüğü belirtilen şartları yerine getirmek araçları noksansız bulundurmak gerekli olanı yapmakla yükümlüdür.işçiler de,bu yoldaki usuller ve şartlara uymak zorundadırlar. (İş sağlığı İş Güvenliği tüzüğü madde: 2) 47- İşyerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak üzere, işçi başına en az kaç metreküp olacaktır? 10 metreküp olacaktır. Hava hacminin hesabında, tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz (İş sağlığı İş Güvenliği tüzüğü madde: 8)

70 SORULAR 48- Zehirli, tehlikeli tozlu ve kirli işlerde çalışılan yerlerde, iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, işçilere, kaç dolap verilecektir? 2bölmeli, bulunmadığı hallerde, 2 ayrı dolap verilecektir. (İş sağlığı İş Güvenliği tüzüğü madde 43)

71 SORULAR 49- Parlayıcı sıvıların konulduğu yeraltı depolarında Yeraltı depoları sağlam bir yer üzerine oturtulmuş, bütün kısımları yeryüzünden en az kaç cm derinde ve dış korozyona karşı korunmuş olacaktır? 60 santimetre 50- Yeraltı depolarının havalandırma boruları; bacalardan, binaların açık kısımlarından ve buharların birikebileceği yerlerden uzakta bulunacak ve ağızları yerden en az kaç metre yükseklikte olacaktır? 2.5 metre.

72 SORULAR 51- Dolum yerlerinde L.P.G. nin tüplere doldurulması işi, stok kaplarından en az kaç metre uzakta yalnız bu işe ayrılmış yerlerde yapılacaktır. (Par. Pat. Md.Tz.128) 5 metre 52- Asetonda çözülmüş asetilen tüplerinin doldurulmasında basınç hiç bir zaman kaç kg/cm 2 yi geçmeyecektir? 15 kg/cm 2 yi geçmeyecekytir. Asetilenin temas ettiği bakırdan ve % 70 den fazla bakırlı alaşımdan yapılmış olmayacaktır.

73 SORULAR 53- Doldurulan asetilen tüpleri en az kaç saat dik olarak bekletildikten sonra kullanılacaktır? 12 saat bekledikten sonra kullanılacaktır. 54-Kimyasal maddelerin kapalı işyeri havasında bulunmasına izin verilen sekiz saatlik çalışma süresi içinde çalışanların sağlığını bozmıyacağı kabul edilen konsantrasyon aşağıdakilerden hangisidir? a)twa b)mac c)stel d)hiçbiri

74 SORULAR 55- Bazı kimyasallar açıkta bırakılınca havanın oksijeni ile oksitlenir ve bu reaksiyon sonucu ısı açığa çıkarıp yangına sebep olurlar.bu reaksyona ne ad verilir? a)yanma b)kendiliğinden yanma c)parlama d)hiçbiri

75 SORULAR 56-Kimyasal madde deposu işyerinin diğer bölümlerinden farklı olarak nasıl olmalıdır? Diğer bölümlerden ayrı ve bağımsız olmalı 57- Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği ne göre; tehlikeli kimyasalları tedarik edenler ile üretenlerin bu ürünlerin ambalajları üzerine ne yapıştırmaları gerekir? Kimyasalın etiketi

76 SORULAR Kimyasallarla çalışılan işyerlerinde risk değerlendirmesi Kaç yılda bir yapılmalı ve ne zaman yenilenmelidir? En az beş yılda bir yapılmalı Belirlenen sürelerde, Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda, Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde, Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda yenilenmelidir.

77 SORULAR Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyeline ne denir? Tehlike

78 SORULAR Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkması olasılığına ne denir? Risk

79 SORULAR Sağlık, güvenlik ve çevre için risk taşıyan kimyasallara ne ad verilir? Tehlikeli kimyasal

80 SORULAR Benzen ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar,hangi sistemle yapılmalıdır? Kapalı sistemde olmalıdır.

81 SORULAR Benzen ile çalışılan işyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen ne olmalıdır? milyonda 20 den fazla olmayacaktır. Daha yüksek benzen konsantrasyonuyla çalışmak zorunluluğu bulunan işyerlerinde, işçilere uygun hava maskeleri, sıvı benzen ile çalışılan hallerde, özel ayakkabı, eldiven ve özel iş elbisesi gibi korunma araçları verilecektir.(iş Sağ.İş.Güv.Tz.md:71)

82 SORULAR Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, kişi başına kaç metreküp düşmelidir? 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba katılmayacaktır.

83 SORULAR Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde İşyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kurşun miktarı tayin edilecek ve bu miktarın azami değeri ne olmalıdır? 0,15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanacaktır.

84 SORULAR Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik sağlık muayeneleri Kaç ayda bir yapılacaktır? 6 ayda bir, göğüs radyoğrafileri alınacaktır. Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.

85 SORULAR İşyerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak üzere, işçi başına en az kaç metreküp olacaktır? 10 metreküp olacaktır. Hava hacminin hesabında, tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz (İş sağlığı İş Güvenliği tüzüğü madde: 8)

86 SORULAR Parlayıcı sıvıların konulduğu yeraltı depolarında Yeraltı depoları sağlam bir yer üzerine oturtulmuş, bütün kısımları yeryüzünden en az kaç cm derinde ve dış korozyona karşı korunmuş olacaktır? 60 santimetre

87 SORULAR Sıvılaştırılmış Petrol gazlarının kapları, kapalı yerlerde tek sıra halinde, açık yerler de güneş ışınlarına maruz kalmayacak sundurma altında uygun tertibat alınmak suretiyle üstüste en çok kaç sıra halinde istiflenebilir? 6 sıra halinde istiflenebilir,

88 SORULAR Parlayıcı patlayıcı, tehlikelı ve zararlı maddelerin bulunduğu yerlerde telekominikasyon kabloları da dahil, bütün yeraltı kabloları en az kaç santimetre derinliğe konacaktır? 50 cm

89

90 YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI Tanımlar: Yanma; Yanıcı maddelerin oksijenle reaksiyona girmesi olayına yanma denir. Yavaş yanma (alevsiz olarak, yavaş oksitlenme) Hızlı yanma (alevle birlikte, hızlı oksitlenme) Yavaş yanmada az ısı olur ve hiç ışık görülmeyebilir. Yangın; hem ısı hem de ışık veren hızlı oksidasyonun (yanmanın) kontrol dışı sürmesi olayına da yangın denir.

91 YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI ISI KAYNAKLARI Bir maddenin yanmaya başlaması için yeterli miktarda ısıya ihtiyaç vardır. İhtiyaç duyulan bu ısı bir çok kaynaktan meydana gelmektedir. Isı kaynakları iki kısımda incelenir: Doğal Isı Kaynakları Suni Isı Kaynakları

92 YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI DOĞAL ISI KAYNAKLARI Güneş Yıldırım Volkanlar Güneş: Güneşin elektromanyetik radyasyon şeklinde yaydığı enerjiye güneş ısısı enerjisi denir. Güneş doğal bir ısı kaynağıdır

93 YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI SUNİ ISI KAYNAKLARI Açık Ateşler Elektrik Aşırı Isı Kızgın Yüzeyler Kendi Kendine Tutuşma Kıvılcım Statik Elektrik Sürtünme

94 YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI Yanma Üçgeni: Yangının oluşması için üç temel unsura ihtiyaç vardır: a)yanıcı madde b)hava(oksijen) c)ateşleme Kaynağı

95 Duman Karbon monoksit Karbon dioksit Kükürt oksitleri Azot oksitleri YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI

96 Yangın Gazları Hidrojen Klorür Fosgen Hidrojen Siyanür Azot Oksitleri Toluen Diizosiyanat Formaldehid YANGININ TEMEL KAVRAMLARI VE YANGIN KİMYASI

97 YANGIN SINIFLARI A-Sınıfı Yangınlar : Katı yanıcı maddeleri kapsar. Kağıt, Tekstil, Deri, Odun, Kömür, Lastik ve petrokimya ürünleri vb.

98 YANGIN SINIFLARI B-Sınıfı Yangınlar : Sıvı yanıcı maddeleri kapsar. Alkol, Boya, Akaryakıt, Vernik, Tiner, Petrol ve solventler vb.

99 YANGIN SINIFLARI C-Sınıfı Yangınlar : Gaz yanıcı maddeleri kapsar. LPG, metan, hidrojen, etilen, vb. gibi parlayıcı ve patlayıcı gazlar.

100 YANGIN SINIFLARI D-Sınıfı Yangınla Metal yanıcı maddeleri kapsar. Nitrat, Sodyum, Potasyum, Magnezyum, Alüminyum, peroksit vb. gibi kimyasal yapıdaki maddeler.

101 YANGIN TİPLERİNE GÖRE SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI YANGIN TİPİ Katı madde yangınları Kap içinde yanan sıvılar Çevreye yayılmış sıvı yangınları Gaz yangınları Elektrikli ekipman yangınları SÖNDÜRME METODU Su, köpük, kuru toz veya CO2'li yangın söndürücüler kullanılabilir. En etkili yöntem köpüktür. Ama toz ve CO2'li yangın söndürücüler de kullanılabilir. En etkili yöntem kuru tozlu yangın söndürücülerdir ama kapalı ortamlarda CO2 li yangın söndürücüler de kullanılabilir. En etkili yöntem kuru tozlu yangın söndürücülerdir. En etkili yöntem CO2 li yangın söndürücülerdir. eğer mevcut değilse kuru tozlu söndürücüler de kullanılabilir.

102 YANMA OLAYI BİLEŞENLERİ Yanıcı maddenin katı, sıvı veya gaz olması, özellikleri, miktarı ile yakıcı maddenin ve ısının miktarı ile etki süreleri yanma olayının başlamasında, devamında ve büyüme hızında etkendir.

103 LPG 70 % Bütan 30 % Propan LPG : %

104 LPG Buharı Bayıltabilir Solunumu Olumsuz Etkilemesine Rağmen Zehirli Değildir

105 LPG PATLAMALARI, TEMEL OLUġUM NEDENLERĠ BAKIMINDAN ĠKĠ BAġLIK ALTINDA TOPLANABĠLĠR. MADDENĠN FAZ DEĞĠġTĠRMESĠ ĠLE GENLEġME SONUCU OLUġAN PATLAMALAR (BLEVE : BOILING LIQUID EXPANDING VAPOUR EXPLOSION KAYNAYAN SIVI GENLEġEN BUHAR PATLAMASI) KĠMYASAL YANMA TEPKĠMESĠ SONUCU OLUġAN PATLAMALAR (UVCE : UNLIMITED VAPOUR CLOUD EXPLOSION SINIRLANDIRILAMAYAN BUHAR BULUTU PATLAMASI)

106 Sızıntı kapalı bir tankta meydana gelmiş ise yanma giderek tankı ısıtır ve tank içinde ısınarak kaynamaya başlayan sıvı tank basıncını yenerek tankı yırtar ve patlama ile birlikte bleve olayı gerçekleşir. (2) Bleve geçekleşmesi

107 İLGİLİ MEVZUAT Özel olarak inşa edilmiş LPG dağıtım depolarında, tüplere doldurulmuş durumda en çok kg gaz bulundurulabilir. Bu binaların okul ve cami gibi kamuya açık binaların arsa sınırından en az 25 m ve diğer binaların arsa sınırından en az 15 m uzaklıkta bulunması gerekir. LPG ve ticari propan tüpleri, birbiriyle karışmayacak şekilde depolanır. (Binaların Yangından Korunma yönetmeliği md )

108 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI Yangın Söndürme Cihazları Yerden 90 cm yüksekliğe asılmalıdır. CO2 li cihazlar 6 ayda, tozlu cihazlar 12 ayda bir, kontrol edilmelidir. TS kalite belgeli olmalıdır. Anlaşılır etiketi olmalıdır. Her bağımsız bölümde 1 adet olmak üzere, 200 m² için 1 adet ilave edilen 6 kg lık Yanğın Sön.Cih. bulundurulmalıdır.

109 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI Cihazlar 5 yılda bir yetkili kuruluşlarca hidrostatik basınç testine tabii tutulmalıdır. İçten basınçlı, manometreli ve tetik mekanizmalı cihazların tercihi tavsiye edilir. Çekme silindir çelik gövdeli olmalıdır.

110 YANGIN HORTUM VE DOLAPLARI Yuvarlak hortumlu yangın dolap dizayn debisi 100 lt/dak olmalıdır. Yangın söndürme bulunan binalarda yassı hortumlu yangın dolapları TS standardına uygun olmalıdır. Yassı hortum çapı 50 mm yi ve hortum uzunluğu 20 m yi geçmemelidir.

111 YANGIN HORTUM VE DOLAPLARI Yangın dolaplarındaki yuvarlak yarı sert hortumlar TS normuna uygun olmalıdır. Hortum çapı 25 mm olmalı ve 30 m yi aşmamalıdır.

112 İLGİLİ MEVZUAT Seyyar yangın söndürme cihazları, en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır. Köpüklü tip (Sodyum bikarbonat - asitli) yangın söndürme cihazları, en az senede bir defa tamamen boşaltılıp yeniden doldurulacaktır. Karbon dioksitli, bikorbanot tozlu, karbon tetraklörürlü ve benzeri kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal yeniden doldurulacaktır.(iş sağ.iş Güv.Tz.Md.128)

113 İLGİLİ MEVZUAT İşyerinde, yapılan işin cinsine ve özelliğine göre etkili olabilecek tipte ve yeterli sayıda yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır. Bu cihazlar ve bunlara yardımcı tesis ve teçhizat daima işler bir halde olacaktır. Cihazların işyerindeki tertip ve tanzimi, icabında kolayca kullanılmasını mümkün kılacak şekilde yapılacak ve her altı ayda bir tartılmak suretiyle muayene edilerek saptanan ağırlıklar cihaz üzerine takılacak bir etikete muntazaman kaydedilecektir. Tüp içindeki tesirli maddenin net ağırlığı yarıdan aşağı düştüğü takdirde, o cihaz boşalmış sayılarak yeniden doldurulacaktır.(par.pat.md.tz. 59)

114 İLGİLİ MEVZUAT İşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak, bu denemeler, yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir.((iş sağ.iş Güv.Tz.Md.131)

115 İLGİLİ MEVZUAT Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benzeri atıklar, açık havada yakılarak yok edilirken gerekli tedbirler alınacak ve yakma işi, bina veya malzemeden en az 15 metre uzakta yapılacak ve kolay parlayıcı atıklar, usulüne uygun ve ayrı olarak yok edilecektir. (İş sağ.iş Güv.Tz.Md.140)

116 İLGİLİ MEVZUAT Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar, en geç yılda bir defa kontrol edilecek ve onarımda bunlar tamamen boşaltılacak, bağlantı boruları sökülecek veya uygun kör tapalarla tıkanacak veya vanaları kapatılacaktır.

117 İLGİLİ MEVZUAT Patlayıcı maddeler depolarını çevreleyecek toprak setler, binanın yüksekliğini en az bir metre geçecek ve tepe noktasında en az bir metre genişlikte olacaktır.(par.pat.md. Tz.Md.67)

118 İLGİLİ MEVZUAT Bina veya bir bölümünün tehlike sınıfı, binanın özelliklerine ve binada yürütülen işlemin ve faaliyetlerin niteliğine bağlı olarak belirlenir. Bir binanın çeşitli bölümlerinde değişik tehlike sınıflarına sahip malzemeler bulunuyor ise, su ve pompa kapasitesi bina en yüksek tehlike sınıflandırmasına göre belirlenir. (Binaların Yangından Korunma yönetmeliği md.19)

119 İLGİLİ MEVZUAT Bir bina, yangın çıkması halinde; a) Binanın yük taşıma kapasitesi belirli bir süre için korunabilecek, b) Yangının ve dumanın binanın bölümleri içerisinde genişlemesi ve yayılması sınırlandırılabilecek, c) Yangının civarındaki binalara sıçraması sınırlandırılabilecek, ç) Kullanıcıların binayı terk etmesine veya diğer yollarla kurtarılmasına imkan verecek, d) İtfaiye ve kurtarma ekiplerinin emniyeti göz önüne alınacak, şekilde inşa edilir. (Binaların Yangından Korunma yönetmeliği md.20)

120 İLGİLİ MEVZUAT Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelendirilir. Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir. (Binaların Yangından Korunma yönetmeliği md.25)

121 İLGİLİ MEVZUAT Yangın güvenlik holü (1) Yangın güvenlik holleri; kaçış merdivenlerine dumanın geçişinin engellenmesi, söndürme ve kurtarma elemanlarınca kullanılması ve gerektiğinde engellilerin ve yaralıların bekletilmesi için yapılır. Hollerin, kullanıcıların kaçış yolu içindeki hareketini engellemeyecek şekilde tasarlanması şarttır. (2) Yangın güvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu hollerin, yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer bölümlerden ayrılması gerekir.

122 İLGİLİ MEVZUAT (3) Yangın güvenlik hollerinin taban alanı, 3 m2'den az, 6 m2'den fazla ve kaçış yönündeki boyutu ise 1.8 m'den az olamaz. (4) Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik holü alanı, 6 m2'den az, 10 m2'den çok ve herhangi bir boyutu 2 m'den daha az olamaz. (5) Döşemeye, asansör holünde çıkış kapısına doğru 1/200'ü aşmayacak bir eğim verilir.

123 İLGİLİ MEVZUAT (6)) Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır. (7)) Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği m den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne açılması gerekir. (8) Yangın güvenlik hollerinin kullanmaya uygun şekilde boş bulundurulmasından, bina veya işyeri sahibi ve yöneticileri sorumludur. (Binaların Yangından Korunma yönetmeliği md.34)

124 İLGİLİ MEVZUAT Kaçış merdivenlerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu merdivenler, yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer bölümlerden ayrılır. Kaçış merdivenlerinin kullanıma uygun şekilde boş bulundurulmasından, bina veya işyeri sahibi ve yöneticileri sorumludur. (Binaların Yangından Korunma yönetmeliği md.38)

125 İLGİLİ MEVZUAT Acil çıkış zorunluluğu Bütün yapılarda, aksi belirtilmedikçe, en az 2 çıkış tesis edilmesi ve çıkışların korunmuş olması gerekir, 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli mekânlar ile 50 kişinin aşıldığı her mekânda en az 2 çıkış bulunması şarttır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise en az 3 çıkış ve 1000 kişiyi geçer ise en az 4 çıkış bulunmak zorundadır.