TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU SINIRLI SORUMLU EGE LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ 2011 YILI RAPORU

Transkript

1 TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU SINIRLI SORUMLU EGE LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ 2011 YILI RAPORU

2 Bu rapor; tarih ve 6085 Sayılı Kanun ile tarih ve 233 sayılı KHK uyarınca düzenlenmiştir.

3 2- Üye Mahmut SAMER Müessese Müdür Yardımcısı Devam ediyor 3- Üye Recep ÇETİNER Müessese Müdür Yardımcısı Devam ediyor 4- Üye Ali ULU Müessese Müdür Yardımcısı Devam ediyor 5- Üye Nizamettin ÖZMEK İşletme Müdürü Devam ediyor Müessesenin unvanı : Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Merkezi : Soma - Manisa Bağlı olduğu kuruluş : Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Esas sermayesi : TL Ödenmiş sermayesi : TL Karar organındaki unvanı Adı ve soyadı Karar organı (Yönetim Komitesi) Kuruluştaki görevi veya mesleği Görevli bulunduğu süre Başlama Ayrılış tarihi tarihi 1- Başkan Hakkı DURAN Müessese Müdürü Devam ediyor

4 Raporda yer alan kısaltmalar AB: Avrupa Birliği ABD: Amerika Birleşik Devletleri BLİ: Bursa Linyitleri İşletmesi CIF: Mal bedeli + Sigorta + Navlun dahil teslim ÇED: Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇLİ: Çan Linyitleri İşletmesi ELİ: Ege Linyitleri İşletmesi EÜAŞ: Elektrik Üretim Anonim Şirketi FOB: Free On Board (Güvertede teslim) GLİ: Garp Linyitleri İşletmesi GÖLİ: Göynük Linyitleri İşletmesi İR: İşletme Ruhsatı Kcal/kg: Kilokalori/kilogram KHK: Kamu Hükmünde Kararname KİK: Kamu İhale Kurumu / Kanunu KOSGEB: Küçük ve Orta Ölçekli Sanayii Geliştirme İdaresi Başkanlığı KWh: Kilo Wat saat MİGEM: Maden İşleri Genel Müdürlüğü MW: Mega Wat ODTÜ: Orta Doğu Teknik Üniversitesi SHÇEK: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu SLİ: Seyitömer Linyitleri İşletmesi TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi T.C:Türkiye Cumhuriyeti TKİ: Türkiye Kömür İşletmeleri TSE: Türk Standartları Enstitüsü YDK: Yüksek Denetleme Kurulu

5 İÇİNDEKİLER Sayfa no I. TOPLU BAKIŞ I II. İDARİ BÜNYE 1 A-Mevzuat 1 B-Teşkilat 2 C-Personel durumu 4 III. MALİ BÜNYE 14 A-Mali durum 15 B-Mali sonuçlar 21 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 24 A-Giderler 26 B-Tedarik işleri 30 C-Üretim ve maliyetler 46 D-Pazarlama 87 E-Sigorta işleri 102 F-İşletme sonuçları 102 G-Yatırımlar 108 V. BİLANÇO 116 Aktif 116 Pasif 127 VI. GELİR TABLOSU 133 VII. EKLER 141

6 I. TOPLU BAKIŞ Soma linyit ocakları döneminde Etibank a bağlı Garp Linyitleri İşletmesi (GLİ) Müessesesi nin bir işletmesi olarak çalıştırılmış, daha sonra tarihinde 6974 Sayılı Kanunla kurulan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumuna devredilmiştir. Soma Linyitleri İşletmesi, TKİ Yönetim Kurulu nun gün ve 2475/957 sayılı kararı ile tarihi itibarıyla müessese statüsüne kavuşturulmuştur. Eylül-1995 ayına kadar Müessese statüsü ile faaliyetlerini yürüten Müessese TKİ Yönetim Kurulunun tarih ve 3501/314 sayılı kararı ile tarihinden geçerli olmak üzere TKİ Genel Müdürlüğü ne bağlı Bölge Müdürlüğüne, dönüştürülmüştür. Ancak TKİ Yönetim Kurulunun tarih 2/139 sayılı kararı ile tarihi itibarıyla yeniden müessese statüsüne kavuşturulan Müesseseye, Genel Müdürlüğe bağlı olarak faaliyet gösteren Çan Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün bağlanması aynı karar ile kabul edilmiştir. Ege Linyitleri İşletmesi (ELİ) Müessesesi nin kuruluşu ve ana statüsü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin tarih ve 5998 sayılı nüshasında yayımlanmış ve tarihinden itibaren hükmi şahsiyet kazanarak çalışmalarına başlamıştır. Müessesenin kuruluş amacı, devletin ve TKİ Genel Müdürlüğü nün genel enerji ve yakıt politikasına uygun olarak, linyit, turp, bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek ülkenin ihtiyacını karşılamak, yurt ekonomisine azami katkıda bulunmak, plan, proje ve programlar tanzim ve takip etmek, uygulama stratejilerinin tespit ve gerçekleştirmesini sağlamak olarak belirlenmiştir. Müessese merkezi Manisa iline 90 km uzaklıktaki Soma ilçesinde, Çan Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün merkezi ise Çanakkale iline 75 km uzaklıktaki Çan ilçesindedir. Müessesenin faaliyet dönemi sonu itibariyle 50 milyon tonu muhtemel 787,4 milyon tonu görünür, 7,6 milyon tonu hazır olmak üzere toplam 845 milyon ton kömür rezervi bulunmaktadır. Bu rezervin 608,1 milyon tonu yer altı işletmeciliği ile üretilecek rezervdir. Rezervi oluşturan kömürlerin ortalama alt ısıl değeri kcal/kg, kükürt % 1-6, nem % içeriklidir. Müessese merkezindeki açık ocakların tümünde ve Çan işletmesindeki açık ocaklarda Müessesece üretim yapılmaktadır. Bir kapalı ocakta üretim hizmet alımı sözleşmesi ile bir yükleniciye yaptırılmaktadır. Diğer üç kapalı ocaktaki üretim ise, akdolunan redevans sözleşmeleri ile üç şirkete verilmiş olup, bu şirketler tarafından üretilen kömürün tümü Müessesece alınmaktadır. Müessese merkezince Soma havzasında, Çan linyit sahalarında ise İşletmece üretilen veya ürettirilen kömürler MW gücündeki SEAŞ Termik Santralı ve 320 MW gücündeki Çan 18 Mart Termik Santralına satılmakta, bunun dışındaki kömürler ise sınai tesisler ile ısınma amaçlı satış yapan bayilere ve sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına satılmaktadır. Üretim ve satış miktarları yıllar itibarıyla artan bir eğilim izleyen Müessesenin son beş yıllık işletme faaliyetlerine ilişkin veriler ilişikteki tabloda gösterilmiştir. I

7 Artış/ Toplu bilgiler Ölçü Son iki yıl farkı azalış % Sermaye Bin TL ,0 Ödenmiş sermaye Bin TL ,0 Öz kaynaklar Bin TL ,3 Yabancı kaynaklar Bin TL (71.028) (24,0) Yab. kaynaklara sirayet eden zarar (-) Bin TL Finansman giderleri Bin TL (8.084) (71,4) Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL ,8 Maddi duran varl. bir. amortismanı Bin TL ,3 Yatırımlar için yap. nakdi ödemeler Bin TL (3.811) (29,8) Yatırımların gerçekl. oranı (nakdi) % (39) (54,2) Tüm alım tutarı: Bin TL ,3 -İlk madde, malzeme ve emtia alımları ,7 -Hizmet alımları ,1 Üretim miktarı (tuvönan) Bin ton ,2 Üretim miktarı(satılabilir) Bin ton ,0 Üretim maliyeti (satılabilir) Bin TL ,5 Birim üretim maliyeti(satılabilir) TL/ton ,09 61,58 79,97 70,30 (10) (12,1) Satın alınan kömür miktarı(tuvönan) Bin ton ,8 Satın alınan kömür maliyeti(tuvönan) Bin TL ,5 Satın alınan kömür miktarı(satılabilir) Bin ton ,7 Satın alınan kömür maliyeti (satılabilir) Bin TL ,4 S. alınan kömür birim maliyeti(satılabilir) TL/ton 61,08 67,27 82,12 93,51 102,50 9 9,6 İşgücü verimliliği(tuvönan) ton/yev 12,4 15,3 14,3 8,4 13,6 5 61,9 Satış miktarı Bin Ton ,4 -Mües. üretimi Bin Ton ,9 -Emtia kömür Bin Ton ,8 Net satış tutarı Bin TL ,8 -Mües. üretimi Bin TL ,8 -Emtia kömür Bin TL ,4 Stoklar: -İlk madde ve malzeme Bin TL ,1 -Yarı mamuller Bin TL Mamuller Bin TL ,5 -Ticari mallar (emtia kömür) Bin TL (5.618) (37,5) - Diğer stoklar Bin TL ,6 Memur (ortalama) Kişi (1) (2,6) Sözleşmeli (ortalama) Kişi (16) (4,1) İşçi (ortalama) Kişi (218) (9,9) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL ,5 Cari yıla ilişkin: Memurlar için yapılan giderler Bin TL ,4 Memur başına aylık ortalama gider TL ,0 Sözleşmeliler için yapılan giderler Bin TL ,2 Sözleşmeli başına aylık ort. gider TL ,5 İşçiler için yapılan giderler Bin TL (166) (0,1) İşçi başına aylık ortalama gider TL ,2 Dönem kârına ilişkin kurumlar vergisi Bin TL ,8 Tahakkuk eden vergiler Bin TL ,4 GSYİH' ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL ,7 GSYİH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL ,4 GSMH 'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL ,4 Faaliyet kârlılığı (öz kaynaklar) % 13,3 51,5 58,1 8,4 37, ,6 Mali kârlılık (öz kaynak yönünden) % 6,9 39,3 68,4 20,3 45, ,1 Ekonomik kârlılık % ,1 10,9 25, ,0 Faaliyet kârı Bin TL ,1 Dönem kârı Bin TL ,8 Bilanço kârı Bin TL ,6 II

8 2011 yılında esas ve ödenmiş sermayesinde bir değişiklik olmayan Ege Linyitleri İşletmesi (ELİ) Müessesesinin, yılsonu itibarıyla öz kaynakları önceki döneme göre %15 oranında artmıştır. Yabancı kaynakları ise önceki yıl sonuna göre %24 oranında azalmış olup, öz kaynakların yabancı kaynakları karşılama (mali yeterlilik) oranı %137 ye yükselmiştir. Müessese ocaklarında üretim yapılabilmesi için rezerv üzerindeki toprak örtüsünün kaldırılması işini ifade eden dekapaj miktarı, satış ve talep miktarına bağlı olarak artan üretime paralel bir şekilde, her yıl artmakta ve dekapaj itfa payları önemli maliyet unsuru olarak ortaya çıkmaktadır yılında da, en önemli alıcı olan termik santralların talebindeki artışa bağlı olarak tüvenan ve satılabilir kömür üretimi artmış, buna bağlı olarak 2011 yılı dekapaj miktarı önceki yıla göre %15 den fazla artarak 52,6 milyon metre küp seviyesinde gerçekleşmiştir yılında; -Müessese merkezinde 8,0 milyon ton, -Çan Linyit İşletmesi Müdürlüğünde ise 2,1 milyon ton, olmak üzere toplam 10,1 milyon ton tuvönan kömür üretilmiştir. Ayrıca redevans sözleşmeleri ile üretim yapan üç şirketten de (Soma AŞ, İmbat AŞ, Uyar Ltd. Şti.) 7,4 milyon ton tuvönan kömür satın alınmış ve toplam tuvönan miktarı 17,5 milyon ton olmuştur yılında, Genel Müdürlük tarafından imzalanmış olan redevans sözleşmeleri gereği, adı geçen firmalardan bin ton tüvenan kömür, 392,6 milyon TL bedel ile satın alınmıştır yılında redevansçı firmalardan satın alınan kömür miktarı önceki yıla göre %10 oranında artmıştır. Redevans sözleşmelerine göre söz konusu firmalardan kömür satın alınması, TKİ tarafından bir (rüçhan) hakkın kullanımı niteliğinde olup, bu firmalarca üretilen tüm kömürün satın alınması yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak 2011 yılında, Müessesenin kendi tüvenan üretimi de %34 oranında arttığı halde, Soma termik santralının ve piyasanın kömür talebi karşılanamadığından, söz konusu firmaların önceki yıla göre %10 oranında artmış olan tüvenan üretiminin tümü satın alınmıştır. Redevansçı firmalardan satın alınan tüvenan kömürün ortalama birim alış fiyatı 53,29 TL/ton olarak gerçekleşmiştir. Fiyat farkı uygulaması ve Uyar Madenciliğin fiyatının, Müessesenin Termik santrala kömür satış fiyatına bağlı olması nedeni ile 2011 yılı birim alış fiyatı önceki yıla göre %10 oranında artış göstermiştir. Firmalardan satın alınan tüvenan kömürden gerekli görülen miktar adı geçen şirketlerin lavvar, torbalama ve briketleme tesislerinde redevans sözleşmelerinde belirlenmiş birim fiyatlar üzerinden yıkama, torbalama vb. işlemlere tabi tutulmakta ve bu işlemlerin bedeli de firmalara ödenmektedir. Bu ödemeler ile birlikte satınalma ve maliyet giderleri toplamı 422,9 milyon TL ye ulaşırken, yıkama ve ayıklama fireleri III

9 nedeni ile satılabilir kömür miktarı bin tona düşmüştür. Tüvenan kömürün satılabilir kömür haline getirilmesi ile ilgili iyileştirme giderleri ile lavvar kayıplarından kaynaklanan maliyet artışları dahil edilerek hesaplanan satılabilir kömür birim maliyetleri de önceki yıla göre %10 oranında artarak 102,50 TL/ton seviyesine yükselmiştir. Faaliyet döneminde Müessesece üretilen 10,1 milyon ton ve satın alınan 7,4 milyon ton tüvenan kömürden toplam 11,7 milyon ton satılabilir kömür elde edilmiştir. Faaliyet dönemi satılabilir kömür miktarının bin tonu Müessese üretimi kömürden oluşmakta olup, bu miktarda satılabilir kömür üretimi için, toplam 529,4 milyon TL tutarında üretim gideri yapılmıştır yılı Müessese üretimi satılabilir kömür miktarı bin ton, program hedefinin %15, geçen yıl gerçekleşmesinin %56 oranında üzerinde bir gerçekleşmeyi ifade etmektedir yılında satılabilir kömür ortalama birim üretim maliyeti 70,30 TL/ton olarak gerçekleşmiştir. Birim üretim maliyeti ise programa göre %8, geçen yıla göre de %12 oranında azalmıştır. Özet olarak, müessesede önceki yıla göre satılabilir üretim miktarı %56 oranında artarken, birim üretim maliyeti %12 oranında azalmıştır. Müessese merkezinde üretilen satılabilir kömürün ortalama birim maliyeti 72,85 TL/ton iken, ÇLİ nin ürettiği satılabilir kömürün ortalama birim maliyeti 63,38 TL/ton olarak gerçekleşmiştir yılında toplam bin ton kömür satışı yapılarak, 1.201,2 milyon TL satış hasılatı elde edilmiştir yılı kömür satışları, miktar olarak %10, tutar olarak %7 oranında, program hedefinin üstünde gerçekleşmiştir. Geçen yıla göre ise satış miktarı %21, satış hasılatı %30 oranında artış göstermiştir yılındaki toplam satışların %83 ü oranında bin tonu Ege Linyitleri İşletmesinin, %17 si oranında bin tonu ise Çan Linyitleri İşletmesinin satışıdır yılı satışlarının %68,1 i, EÜAŞ ın Soma ve Çan Termik Santrallarına yapılmıştır. SEAŞ ve EÜAŞ ile, Soma ve Çan Termik santralleri kömür alım protokolü, tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilerek yeniden imzalanmış olup; söz konusu protokol değişikliğinden sonra, EÜAŞ ve SEAŞ a verilen kömürlerde faturalama işleminin günlük bazda verilen kömür yerine vardiya bazında verilen kömür üzerinden yapılmasına başlanmıştır. Bu uygulama külfetin daha çok TKİ üzerinde kalmasına neden olmaktadır. Zira bu protokol ile termik santral ünitelerine verilecek kömürlerin baz kalori ve alt kalori değerleri yükseltilirken, tavan kalori değeri yeterince yükseltilmediğinden, kömürün kalorifik değerleri ile ilgili olarak dar bir aralık oluşturulmuştur. Oluşturulan bu dar aralığın alt kalori sınırının altına düşüldüğünde ceza uygulanmakta ve sadece verilen kömürün baz kalori fiyatının %20 si ödenmektedir. Buna karşılık, tavan değerin üzerine çıkıldığında verilen kömürün fiyatına herhangi bir prim uygulanmamakta ve tavan kalori değeri esas alınarak ödeme yapılmaktadır. IV

10 Oysa, ELİ Müessesesinde üretim, bir çok ocaktan ve farklı panolardan yapılmakta ve Soma santralı esas olarak 9 ayrı panodan üretilen kömürlerle beslenmektedir. Santral besleme sistemi oluşturulurken, bunker paçallaması ve santral kömür park sahası dışında bir stok sahası ve kömür paçallaması öngörülmemiştir. Bu nedenle, ocaklardan gelen kömürler doğrudan bunkerlere verilmekte ve bunkerlerde ve santral kömür park sahasında paçallanması gerekmektedir. Öte yandan, kömür alım protokollerinin 6.2 maddesine göre, santral stok sahası olan santrallarda en az 15 (on beş) günlük kömür stoku bulundurulması gerekmektedir. Doğrudan bunkerlere kömür verilmesi ve söz konusu protokolün bu hükmüne rağmen, genellikle santral kömür park sahasının amacına uygun ve tam kapasite ile çalıştırılmaması nedeni ile ELİ Müessesesinin ön görülen dar kalori aralığı içerisinde kömür vermesi mümkün olamamakta ve ceza uygulaması ile karşılaşılmaması için genellikle tavan değerin üzerinde kömür verilmektedir. Nitekim; 2011 yılında 1-4 ünitelere, baz kalori (2.400 kcal/kg) değerinin oldukça üzerinde ve belirlenmiş tavan değer (2.650 kcal/kg) e çok yakın bir değerde, ortalama kcal/kg kömür verilirken; 5,6 üniteler için belirlenmiş tavan değer 1700 kcal/kg olduğu halde, ortalama 1834 kcal/kg lık kömür verilmiş ve tavan değerin üzerine çıkılmıştır. 5,6 üniteler için yılları arasında verilen kömürün ortalama kalori değeri hep tavan kalori değerinin üzerinde gerçekleşmiştir. Ceza uygulamasına düşmemek için, ortalama olarak tavan kalori değerinin üzerinde kalori değeri olan kömür verilmesine rağmen, tarihinden 2011 yıl sonuna kadar geçen dönemde 6 vardiyada alt kalori değeri tutturulamamış ve ceza uygulaması ile karşılaşılmıştır. Başka bir ifade ile Müessese, söz konusu dönemdeki (640X3=) adet vardiyanın ortalamasında, tavan kalori değerinin üstüne çıktığı ve hiçbir fiyat artışı sağlayamadığı halde, alt kalori değerini sağlayamadığı 6 vardiyada teslim edilen kömürün baz kalori fiyatının %80 i kadar ceza uygulaması ile karşılaşmıştır. Söz konusu protokollerde taban ve tavan kalori değerleri belirlenmesinin amacı, santrallara homojen kömür verilmesi ve santral ünitelerinin verimli çalışmasının sağlanmasıdır. Ancak, yukarda açıklandığı üzere öngörülen homojen kömürün verilebilmesi için, santral kömür besleme sisteminin gözden geçirilmesi ve santral kömür park sahasında kademeli döküm yapmak suretiyle oluşturulmuş en az on beş günlük kömür stoklarının regülasyon (paçallama) yapılarak ünitelerin beslenmesi gerekmektedir. Bu yapılmadan, sadece prim ve ceza uygulaması ile homojen kömür elde edilmesi mümkün görünmemektedir ve nitekim mümkün olmamıştır. TKİ ve EÜAŞ Genel Müdürlükleri arasında, her iki kurumun minimum maliyetle optimal işletmecilik yapabilmesine yönelik işbirliği yapılarak; ülkenin yenilenemeyen linyit kaynaklarının en iyi şekilde değerlendirilmesi, Termik santrallara ön görülen kalori aralığında homojen kömür verilmesi ve ceza uygulamalarının önlenebilmesi için gereken tedbirler alınmalıdır. V

11 Müessesenin ısınma amaçlı kömür satışlarında çevre ile ilgili mevzuattan kaynaklanan bazı sorunlar ile karşılaşması nedeni ile bayi satışları olumsuz etkilenmekte ve bayi satışlarının payı giderek düşmektedir sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesinin (c) bendi ile Çevre ve Orman Bakanlığına; temiz enerji kullanımını desteklemek, yakıtların hava kirliliğine yol açmayacak şekilde kullanılabilmesi için gerekli önlemleri almak veya aldırmak görevleri verilmiştir. Bu çerçevede, Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü (IKHKK) Yönetmeliği tarih sayılı R.G. de yayımlanarak tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Yayımlanan Yönetmelik ve değişiklikleri, Isınmada kullanılacak yakma tesislerinin özelliklerini ve işletme esaslarını, yakma tesislerinde kullanılacak katı, sıvı ve gaz yakıtlarına ilişkin kalite kriterlerini ve uyulması gereken emisyon sınırlarını kapsamaktadır. Yönetmeliğin Yerli Kömürler başlıklı 23 üncü maddesinde: Yerli kömürlerin nasıl ve ne şekilde satılacağı, sorumluluklar ile sınır değerlerin aşıldığı veya aşılmadığı il ve ilçelerde kullanılacak yerli kömürlerin özellikleri belirtilmiş, 31. maddede ise, İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine 23 üncü maddedeki tespitlerin dışında, ek yaptırımda bulunma, tedbir alma, sonuç olarak da TKİ açısından, ısınma amaçlı kömür satışlarına sınırlandırmalar getirme yetkisi verilmiştir. Nitekim; Çevre ve Orman Bakanlığınca hazırlanan Yönetmelikte, kirlilik sınır değerlerinin aşıldığı illerde, alt ısıl değer (kuru bazda) 4800 kcal/kg (-200 tolerans), kükürt oranı %2, nem maksimum %25, kül (kuru bazda) maksimum %25, sınır değerlerin aşılmadığı illerde, alt ısıl değer kcal/kg (-200 tolerans), kükürt oranı %2,3, nem maksimum %30 kül maksimum %30 olarak belirlenmiş iken; bazı Mahalli Çevre Kurulları kalori değerlerini daha yüksek, nem kükürt ve kül değerlerini ise daha düşük belirleyebilmekte veya kendi kriterlerini uygulamaktadır. Gerek söz konusu yönetmelik kapsamında, gerekse mahalli çevre kurulları kararları ile yerli kömürlerin kalitesinin iyileştirilmesi yönünde yapılan düzenlemeler, Müessesenin ısınma amaçlı kömür satışlarını olumsuz etkilemekte ve ithal kömür lehine avantaja dönüşmekte ve ithal kömür yerli kömürün hem teshin hem de sanayi amaçlı pazarına daha fazla girmektedir. Ayrıca, Çevre ve Orman Bakanlığının 4856 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin verdiği yetki çerçevesinde yayınladığı genelgelerde öngörülen bazı düzenlemeler de Müessese satışlarını olumsuz etkilemektedir. TKİ nin ürettiği ısınma amaçlı kömürün ithal kömür ile rekabet edebilir duruma gelmesi için; Yönetmeliğin yerli kömür satışına getirdiği kısıtlama dikkate alınarak, çevre duyarlılığı ve AB müktesebatına uygunluk sağlamak üzere; kömür kalitesinin iyileştirilmesi, ithal kömürle rekabet edilebilir duruma gelinmesi, pazarlama imkanlarının arttırılması için gerekli tüm tedbirlerin alınması kaçınılmaz görünmektedir. Müessesenin personel sayısı yıllar itibarıyla azalmakta olup, iş gücü açığı hizmet alımı suretiyle karşılanmaktadır. Müessesenin atölyelerindeki iş gücü açığı VI

12 hizmet alımı suretiyle karşılanmaya çalışılsa da, birçoğu özel donanımlı ve özel imal ettirilmiş makine ve ekipmanın ancak, bu konuda eğitim verilmiş ve tecrübe kazanmış elemanlar tarafından bakım onarımları mümkün olduğundan, kalıcılıkları sağlanamayan ve tecrübesi bulunmayan yüklenici işçileri ile bu işlerin aksatılmadan yürütülmesi imkansız olduğundan, işçi adedinin öngörülen sayıda tutulmasında zorunluluk bulunmaktadır yılında yapılan satışlar sonucunda, 107,9 milyon TL tutarında faaliyet karı sağlanmıştır. Müessesenin dönem karı ise 131,9 milyon TL tutarında gerçekleşmiştir. Dönem karının faaliyet karından yüksek olmasında en önemli etken, diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlarda yer alan, redevans firmalarından sağlanan redevans gelirleridir. Müessese merkezinin dönem karı 120,3 milyon TL olurken, geçen yıl 14,1 milyon TL tutarında dönem zararı olan ÇLİ de bu yıl 11,6 milyon TL tutarında dönem karı elde etmiştir. Müessesenin faaliyet döneminde sağladığı faaliyet kârının önceki yıla göre %423 oranında, dönem kârının ise %165 oranında artmasına karşılık, ödenmiş sermayenin değişmemesi ve öz kaynakların %15 oranında artmasına bağlı olarak; kullanılan ortalama ödenmiş sermaye ve öz kaynak birimi başına sağlanan kâr artmıştır yılında ortalama öz kaynak birimi başına sağlanan dönem kârı %20,3 iken 2011 yılında %45,9 a yükselmiş, yine ortalama öz kaynak birimi başına sağlanan faaliyet kârı ise %8,4 den %37,6 ya yükselmiştir. Öneriler: TKİ Kurumu Sınırlı Sorumlu Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin 2011 yılı çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aşağıdadır. 1- Müessese merkezinde yıllardan beri birikerek yaklaşık 6,3 milyon tona ulaşan ara ürün niteliğindeki düşük kalorili kömürün çevresel ve ekonomik açıdan taşıdığı değer dikkate alınarak öncelikle değerlendirilmesi ve bundan sonraki dönemde ara ürün birikimine imkan verilmemesi için gerekli çabanın gösterilmesi (Sayfa: 52-54), 2- Soma merkez ve Çan açık ocaklarında kömür üretiminin aksamadan yürütülmesi ve dekapaj açığına meydan verilmemesi amacıyla hazırlanan yıllık dekapaj programlarının eksiksiz gerçekleştirilmesi ve özellikle Deniş bölgesinde dekapaj birim fiyatlarının her geçen yıl daha da yükseldiği göz önünde bulundurularak, dekapaj maliyetlerini yukarı çeken parametrelerin irdelenmesi ile oluşan yüksek maliyetlerin düşürülmesine yönelik tedbirlerin alınması (Sayfa: 64), 3- ELİ Müessesesinde müteahhit marifetiyle işletilen ve ortalama verimi %41 e kadar gerileyen Dereköy lavvarında daha az maliyetle daha fazla kömür kazanımını teminen; açık ve yeraltı ocaklarında seçimli üretim yönteminin etkin bir şekilde uygulanması suretiyle tesisin daha yüksek kalorili kömürlerle beslenmesi, içine yan kayaç karışmış malzemenin tesise taşınmasına engel olunması ve kayıp/kaçak miktarlarının takip edilerek kontrol altına alınması ve bu sayede tesis veriminin yükseltilmesi (Sayfa: 65-69), VII

13 4- ELİ Müessesesi ve bağlı İşletmesi ÇLİ de kömür üretimi, zenginleştirilmesi ve dekapaj işlerinin ağırlıklı olarak müteahhit marifetiyle yapılmasının, Kurum bünyesinde bu işlerin denetimi ve kontrolü amacıyla oluşturulan Kontrol Müdürlüklerini oldukça önemli birimler haline getirdiği göz önünde bulundurularak; bu birimlerin; ihtiyacı olan başta mühendis olmak üzere özellikle ölçü tespit elemanı, topograf ile üretim sahasında ihtiyaç duyulan harmancı-manevracı, ağır kamyon şoförü, iş makinesi operatörü, laborant, numuneci, kantarcı ve bilgisayar operatörü unvanlı elemanlarla takviye edilmesi (Sayfa: 79, 80), 5- TKİ ve EÜAŞ Genel Müdürlükleri arasında, her iki kurumun minimum maliyetle optimal işletmecilik yapabilmesine yönelik işbirliği ile, ülkenin yenilenemeyen linyit kaynakları en iyi şekilde değerlendirilirken, Termik santrallara ön görülen kalori aralığında homojen kömür verilebilmesi ve ceza uygulamalarının önlenebilmesini teminen; -Öncelikle santral park sahalarında, kömür alım protokollerinin 6.2 maddesinde öngörülen en az on beş günlük stokun oluşturulması ve santral park sahalarının tekniğine ve amacına uygun olarak işletilmesi, -Gerekirse santralların kömür alma bunkerlerinden önce regüle stok sahaları oluşturularak kömürün homojenizasyonunun sağlanması, -Verilecek kömürlerin alt ve tavan kalori değerlerinden oluşan aralığın genişletilmesine yönelik olarak protokolün gözden geçirilmesi, Hususlarında TKİ Genel Müdürlüğü nezdinde girişimde bulunulması (Sayfa: 92-94), 6- Pazarlama faaliyetleri kapsamında, çevre duyarlılığı ve AB müktesebatına uyum sağlamak ve ithal kömürle rekabet edilebilir duruma gelerek pazar payını arttırabilmek için; Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde ve mahalli çevre kurulu kararlarında öngörülen değerlerin sağlanması gerektiğinden, bu hususu teminen kömürün kalitesinin yükseltilmesi ve zenginleştirilmesi yönünde ki çabaların artırılması (Sayfa: 95, 96), 7- Müessese tarafından piyasaya satılan kömürlerin fiyatlarının, zarar oluşmasını önleyecek ve hedef karlılık oranının yakalanabilmesini sağlayacak seviyede belirlenmesi için; piyasa koşullarının yakından izlenmesi ve piyasa koşullarının gerektirdiği fiyat değişikliklerinin zamanında gerçekleştirilmesini teminen, Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulması (Sayfa: 97, 98), 8- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek:15) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Sınırlı Sorumlu Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin 2011 yılı bilançosu ve ,95 Türk Lirası dönem karı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur. VIII

14 A- Mevzuat: II. İDARİ BÜNYE Soma bölgesindeki linyit ocakları 1939 yılında Etibank tarafından devralınarak tarihinde kurulan Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi bünyesinde 1957 yılına kadar işletilmiştir. Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi tarih ve 6974 Sayılı Kanunla kurulan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğüne bağlanmış, Soma Bölgesi Linyit İşletmeleri de Garp Linyitleri bünyesinde 1978 yılına kadar faaliyetini sürdürmüştür. TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 2475/953 sayılı kararıyla Soma Linyitleri İşletmesi, Garp Linyitleri Müessesesi nden ayrılarak Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesine dönüştürülmüştür. Ege Linyitleri İşletmesi faaliyetini zaman içinde Bölge Müdürlüğü, İşletme Müdürlüğü, Müessese Müdürlüğü olarak devam ettirmiştir. TKİ İşletme Müdürlüklerinin yeniden düzenlenmesi çalışmaları kapsamında, TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 131 sayılı kararıyla Ege Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarihi itibariyle tekrar Müessese Müdürlüğü ne dönüştürülmüş, Çan Linyitleri İşletmesi de Ege Linyitleri İşletmesi Müessese Müdürlüğüne bağlanmıştır. Müessese nin statüsü tarih 141 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla kabul edilmiş, Müessese nin kuruluşu ve ana statüsü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarih ve 5998 sayılı nüshasında yayınlanmış ve Müessese tarihinden itibaren hükmi şahsiyet kazanarak çalışmalarına başlamıştır. Halen bu statüsü ile çalışmalarını sürdürmektedir. Müessese nin amacı; Devletin genel sanayi ve enerji politikasına uygun olarak linyit, turp, bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek, ülkenin ihtiyacını karşılamak, yurt ekonomisine azami katkıda bulunmak, plan proje ve programlar tanzim ve takip etmek, uygulama stratejilerinin tespit ve gerçekleştirilmesini sağlamak şeklinde belirlenmiştir. Müessese, kuruluş amacına uygun olarak; belirtilen madenlerin aranması, işletilmesi ve işlettirilmesi, ihtiyaç duyulan sanayi ve ticari tesislerin kurulması, kiralanması veya kiraya verilmesi şeklinde faaliyet konularına da sahip bulunmaktadır. Müessese; 3346 sayılı Kanun gereğince TBMM nin, 6085 sayılı Kanun ve 233 sayılı KHK ler gereğince Sayıştay ın mali, idari, hukuki ve teknik yönden sürekli denetimine tabi olup 233 sayılı KHK de saklı tutulan hususlar dışında özel hukuk hükümlerine göre faaliyette bulunmaktadır. 1

15 B-Teşkilat: 1-Teşkilatın yapısı: Ege Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü TKİ Yönetim Kurulunun tarih ve 141 sayılı kararı ile Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğüne dönüştürülmüş olup, Çan Linyitleri İşletme Müdürlüğü de Müesseseye bağlanmıştır. Müessesenin merkezi Manisa/Soma da olup, teşkilat yapısı; yönetim komitesi, Müessese müdürü, üç Müessese müdür yardımcısı ve bunlara bağlı şube müdürlükleri ile alt birimlerden oluşmaktadır. Müesseseye bağlı bulunan Çan Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün, işletme merkezi Çanakkale/Çan da olup, teşkilat yapısı; işletme müdürü, iki işletme müdür yardımcısı ve bunlara bağlı şube müdürlükleri ile alt birimlerinden oluşmakta, işletme müdürü aynı zamanda Müessese Yönetim Komitesi üyeliği görevini de yapmaktadır. Müessese nin TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 396 sayılı kararı ile kabul edilen Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinde, zaman içerisinde yapılan güncellemeler, TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 188 sayılı kararı ile yürürlüğe konmuştur. Denetim döneminde; TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 292 sayılı kararıyla kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Daire Başkanlığı nın kadrosu tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2011/1390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, İş Güvenliği ve Sağlığı Dairesi Başkanlığı olarak ihdas edildiğinden, bu karara paralel olarak TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 123 sayılı Kararıyla söz konusu Daire Başkanlığının adının İş Güvenliği ve Sağlığı Dairesi Başkanlığı, Müessese ve İşletme Müdürlüklerinde bulunan birimlerin ise İş Güvenliği ve Sağlığı Şube Müdürlüğü ile İş Güvenliği ve Sağlığı Başmühendisliği şeklinde değiştirilmesine karar verilmiştir. TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 190 sayılı Kararıyla: Müessese ve işletme Müdürlüklerinde doğrudan Müessese ve İşletme Müdürüne bağlı bulunan Özel Güvenlik Teşkilatlarının, Müessese Müdürlüklerinde İdari ve Sosyal İşler Şube Müdürlüğüne, İşletme Müdürlüklerinde Personel ve İdari İşler Şube Müdürlüğüne bağlanmasına karar verilerek organizasyon şemalarında değişiklik yapılmıştır. Teşkilat şeması rapor ekinde (Ek: 1) de yer almaktadır. 2- Karar organı: 233 sayılı KHK ve Kurum Ana Statüsüne göre Müessesenin karar organı olan Yönetim Komitesi; bir başkan ve dört üyeden oluşmaktadır. Müessese Müdürü Yönetim Komitesinin Başkanı olup; Yönetim Komitesi üyeleri Teşebbüs Genel Müdürlüğünün teklifi üzerine TKİ Yönetim Kurulunca atanmakta ve bu üyeliklere atanacakların Teşebbüs Yönetim Kurulu Üyelerinin nitelik ve şartlarına sahip olmaları gerekmektedir. 2

16 Yönetim komitesi, Kurumca tespit edilen esaslara, işletme bütçesi ve programlara uygun olarak, verimlilik ve karlılık ilkeleri doğrultusunda Müessesenin yönetimini sağlayacak kararları almakla görevli ve yetkili bulunmaktadır. Müessese Yönetim Komitesi Başkanı ve Yönetim Komitesi Üyeleri görevlerini 2011 yılında da sürdürmüşlerdir. Mevcut yönetim komitesine raporun giriş kısmında yer verilmiştir yılında yönetim komitesi 50 toplantı yaparak, işletme faaliyetleri ile ilgili toplam 79 karar almıştır. 3- Yürütme organı: Müessesenin yetkili ve sorumlu yürütme organı Müessese Müdürlüğü olup; Müessese Müdürü, Müessese Müdür Yardımcıları ve şube müdürlüklerinden oluşmaktadır. Ayrıca Müesseseye bağlı olan Çan Linyitleri İşletme Müdürlüğünün İşletme Müdürü ve Yardımcıları da yürütme organı içinde değerlendirilmektedir. Yürütme organı TKİ Genel Müdürlüğünce atanmaktadır. Aynı zamanda Yönetim Komitesi Başkanı ve üyesi bulunan Müessese Müdürü ve Müdür yardımcıları ile Müesseseye bağlı Çan Linyitleri İşletmesi Müdürü bu görevlerini 2011 yılında da sürdürmüşlerdir tarih ve 422 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla atanan Çan Linyitleri İşletme Müdür yardımcısı tarih ve 114 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla Seyitömer Linyitleri Müessesesi Laboratuvar Şube Müdürlüğüne atanmıştır. 4- Servisler; Müessese müdürlüğünün bazı birimleri hakkında aşağıda bilgi verilmiştir. a)hukuk Servisi: Cari yılda Müessesenin hukuk işleri; TKİ Hukuk Müşavirliği Yönergesi ve ELİ Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yürütülmüştür. Hukuk Müşavirliği; Müessesedeki hizmetlerin ifasında lüzumlu görülen hukuki konularda müşavirlik yapmak, kurumun leyh ve aleyhine açılan davalar ile icra takiplerine, vergi itirazlarına, hak ve imtiyazlara, resim ve harçlara dair bütün hukuki işlerin takibini yapmak ve sonuçlandırmakla yükümlüdür. Müessesede 1 hukuk müşaviri 2 avukat görev yapmaktadır. Müessese hukuk servisince 2011 faaliyet döneminde, önceki dönemden devreden 330 dava ve icra takibine ilaveten, yıl içinde açılan 118 dava ve icra takibi ile birlikte 448 dava ve icra dosyası takip edilmiş, bunlardan 98 i cari yılda sonuçlandırılmıştır. 3

17 2012 yılına devreden 350 dava ve icra takibinin toplam değeri bin TL dir. Söz konusu davaların önemli bir bölümünü, kamulaştırma uygulamalarında ortaya çıkan sorunların çözümüne ilişkin bedel tespiti ve tescil davaları ile alacak, tazminat ve emlak vergisi davaları oluşturmaktadır. b)teftiş ve kontrol: Müessesenin teftiş işleri; TKİ Teftiş Kurulu Yönetmeliği ne göre Genel Müdürlük Teftiş Kurulu Başkanlığı nca yürütülmektedir. Müessesenin 2010 yılı faaliyetlerine ilişkin olarak; Müessese Müdürlüğü için; tarih ve 261/99/39/45/5 cevaplı rapor ile çeşitli konularda 4 inceleme ve soruşturma raporu, Çan Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü için; tarih ve 271/33/4 sayılı cevaplı rapor düzenlenmiştir. C- Personel durumu: I- Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler Müessesenin 2010 yılı program kadroları ile ortalama ve yıl sonu itibariyle çalışan personelin sayıları karşılaştırmalı olarak bir önceki yıl sonuçları ile aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Personel A - Memurlar: 1-Genel idare hizmetleri Çalışan personel Norm Program Çalışan personel Ortalama kişi Yılsonu kişi Kadro sayı kadro sayı Ortalama kişi Yılsonu kişi Toplam(A) B - Sözleşmeliler: Sayılı KHK'ye göre çal Toplam (B) C - İşçiler: 1-Sürekli işçiler: Gündelikçiler(saat üc.) Toplam (C) Genel toplam(a+b+c) Yüklenici işçileri

18 tarih ve 468 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu merkez ve taşra teşkilatı 2011 yılı personel kadrolarının dağılımı yapılmıştır. Müessesenin 2011 yılı personel program kadrosu tarih ve 487 sayılı Yönetim Kurulu kararıyla yürürlüğe giren 2011 yılı işletme bütçesi ile kabul edilmiştir. Müessesede memur, sözleşmeli ve işçi personel istihdam edilmektedir yılında 39 memur, 535 sözleşmeli, 2365 işçi olmak üzere toplam 2939 program kadrosuna karşılık, 2011 yılı sonu itibariyle müessesede 37 memur, 370 sözleşmeli, 1985 işçi olmak üzere toplam 2392 personel bulunmaktadır yılı sonu itibariyle Müessesede memur, sözleşmeli ve işçi olarak toplam 2551 personel istihdam edilirken, 2011 yılı sonu itibariyle bir önceki yıla göre % 6 oranında 159 kişi azalışla 2392 personel istihdam edilmiştir yılı sonu itibariyle personelin servislere dağılımını gösterir çizelge (Ek:2) de rapor ekinde yer almaktadır. Müessesede memur statüsünde çalışan personel özlük hakları açısından 657 sayılı Kanun ve 399 sayılı KHK ye tabi olup, sağlık işlemleri tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı nca karşılanmaktadır. Kurumun memur personel kadroları, 399 sayılı KHK ve bu KHK de değişiklik yapılmasına dair 3771 sayılı Kanun gereği Bakanlar Kurulunca hazırlanan kararname eki I ve II sayılı cetvellerde belirtilmiştir. Genel Müdürlük kadro ihdas ve iptalleri son olarak tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2011/390 sayılı, tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2011/2180 sayılı Bakanlar Kurulu kararlarıyla kabul edilmiştir. Yapılan kadro ihdas-iptal işlemlerine paralel olarak Müessese Müdürlüğü kadrolarında, 4 koruma ve güvenlik görevlisi kadrosu iptal edilmiştir yılı sonu itibariyle 38 olan memur personel sayısında 2011 yılı faaliyet döneminde; 1 naklen tayin yoluyla artış olurken, 1 emeklilik, 1 memur personelin başka Müesseselere naklen atanmasıyla toplam 2 azalış olmuş, yılsonu itibariyle memur personel sayısı 37 olarak gerçekleşmiştir. Sözleşmeli personelin özlük hakları, 399 sayılı KHK ve bu KHK de hüküm bulunmayan hallerde Devlet Personel Başkanlığının görüşü alınmak kaydı ile 657 sayılı Kanuna tabi olup, sağlık işlemleri ise memur personelin tabi olduğu mevzuata göre izlenmektedir yılı sonu itibariyle 384 olan sözleşmeli personel sayısında, cari yılda 2 si açıktan tayin, 7 si naklen, 4 ü askerlik dönüşü, 22 i kurum içi nakil, 1 göreve iade, 1 sair nedenlerle olmak üzere toplam 37 personel artışı olmuş buna karşılık; 11 i emeklilik, 33 ü başka müesseselere nakil, 6 sı istifa, 1 ölüm olmak üzere toplam 51 sözleşmeli personel ayrılmış, yılsonu itibariyle sözleşmeli personel sayısı 370 olarak gerçekleşmiştir. 5

19 Memur ve sözleşmeli personelin hareketini gösterir çizelgeler (Ek: 3) de rapor ekinde yer almaktadır. İşçi personelin özlük hakları, 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi, 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bunların ek ve tadilleriyle, işçilerin üyesi bulunduğu sendikayla imzalanan toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre yürütülmektedir yılı sonu itibariyle 2129 olan işçi sayısında; 95 i açıktan tayin, 5 i naklen, 7 si askerlik dönüşü olmak üzere toplam 107 artış olurken, 229 u emeklilik, 2 si askere alınma, 4 ü ölüm, 10 u kendi isteğiyle ayrılma, 1 i işten çıkarma, 5 i başka nedenler olmak üzere toplam 251 azalış olmuş, yılsonu itibariyle işçi personel sayısı 1985 olarak gerçekleşmiştir. İşçilerin hareketini gösterir çizelgeler (Ek: 4) de rapor ekinde yer almaktadır yılı sonu itibariyle Müessesede çalışan işçilerin 1675 i Müessese merkezinde, 310 u Çan Linyit İşletmelerinde çalışmaktadır yılı sonu itibariyle Müessese merkezinde çalışan işçilerin %39 u esas işletmelerde, %39 u yardımcı işletmelerde, %22 si idari ünitelerde çalışmaktadır yılı sonu itibariyle Müessesse Müdürlüğü nde çalışmakta olan toplam 1995 işçi personelin %34 ünü oluşturan 683 ünün emekliliği dolmuş olup, her an emekli olabilecek durumdadır. Müessesede 2011 yılı sonu itibariyle 93 özürlü, 40 eski Hükümlü, 18 terör mağduru, 16 sı da 3413 sayılı SHÇEK Kanunu kapsamında olmak üzere toplam 167 özel statülü personel istihdam edilmektedir. Müessese Müdürlüğü merkezinde 6, Çan Linyitleri İşletmesinde 1 başuzman görev yapmaktadır. Önceki yıllarda aktif görevlerde bulunan başuzmanların uzmanlık alanlarına göre değerlendirilmelerinde yarar görülmektedir. TKİ Yönetim Kurulu Kararıyla 6 yevmiyeli, 3 sözleşmeli personel Dodurga ve Saray Kontrol Müdürlükleri ile Genel Müdürlükte geçici olarak görevlendirilmiştir yılında personel ile ilgili işlemler aşağıda açıklanmıştır tarihli sayılı Resmi Gazetede yayınlanan, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının, 2011 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programını düzenleyen tarih ve 2010/967 sayılı Kararnameyle açıktan ve naklen atamalar ile ilave atamaların usul ve esasları düzenlenmiştir. Müessese Müdürlüğünde 2011 yılında yapılan açıktan ve naklen atamalar ile ilave atamalar bu kapsamda gerçekleştirilmiştir. Kurumun diğer Müessese ve işletmelerinde olduğu gibi Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesinde de dozer operatörü, ekskavatör operatörü, yükleyici operatörü, ağır kamyon şoförü, tamir-bakım atölyesi usta ve teknisyenleri, maden teknikeri, topoğraf, kantarcı vb. kalifiye işçi ihtiyacı devam etmektedir. 6

20 Yönetim Kurulu nun tarih ve 236 sayılı kararıyla Hazine Müsteşarlığına sunulan TKİ Kurumu Tamir-Bakım Personeli İhtiyaç Analiz ve Tespit Raporu Hazine Müsteşarlığının tarih ve sayılı yazılarıyla uygun görülerek 2010 yılı Genel Yatırım ve Finansman Kararnamesi kapsamında, Kurumun Müessese ve işletmelerinde bulunan makina parkının gerektirdiği tamir-bakım elemanı ihtiyacının giderilmesi için 197 personelin açıktan atanmasına izin verilmiştir. Bu miktarın 63 ü müessese merkezine, 13 ü Çan Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü olmak üzere 76 sı müesseseye tahsis olunmuştur. Söz konusu izin kapsamında atamaya ilişkin işlemlere 2010 yılında başlanmış yapılan sınav sonucunda seçilenlerin atama işlemleri 2011 yılında tamamlanmıştır. Yıllık Genel Yatırım ve Finansman Programları çerçevesinde kurumda açıktan ve naklen atamalar ile personel alınmakta ise de, TKİ Müessese ve İşletmelerinde sürekli eleman açığı ortaya çıkmaktadır. Kurum hizmetlerinin aksatılmadan sürdürülebilmesi için, TKİ işletmelerinde ortaya çıkan eleman açığı Kurumca gerçekleştirilen hizmetlerin ihale yoluyla yaptırılmasını veya doğrudan işçilik hizmeti satın alınmasıyla karşılanmasını zorunlu kılmaktadır yılında da üçüncü kişilere; dekapaj ve kömür üretimi, kömür nakli, personel taşıma, temizlik, kalorifer hizmeti, kaynak işleri, kömür torbalama-yüklemeboşaltma işleri ile tamir-bakım atölyelerinde işçilik hizmetleri yaptırılmıştır. Hizmetin aksatılmaması için müteahhit eliyle yaptırılan hizmet alımlarında bir önceki yıl sonu 1340 olan bu kapsamdaki işçi sayısı 2011 yılı sonu itibariyle 1944 olmuştur. Bu yolla yapılan hizmet alımlarının İş Kanunu açısından asıl işveren alt işveren ilişkisinde bazı hukuki problemler doğurduğu, bu şekilde işçi çalıştırmanın muvazaa kabul edilerek, yargı Kararlarında hukuki ihtilafların İş Kanununun geneli açısından yorumlandığı, Kurum sorunlarının dikkate alınmadığı, davaların Kurum aleyhine sonuçlandığı görülmektedir. Önceki yıllar denetim raporlarında açıkladığı üzere; 4857 sayılı Kanunun 2/6 maddesi kapsamında TKİ ile yükleniciler arasında asıl (üst)-alt işveren ilişkisi kurulduğundan, yüklenicilerin çalıştırdığı işçilere ödemesi gereken kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücretlerinin uygulamasında TKİ nin de alt işverenle birlikte sorumlu tutulması na ilişkin Yargıtay kararları dikkate alınarak, yüklenicilerin iş bitiminde işçilere ödemelerin eksiksiz yapıldığını gösterir belgeyi ibraz edecekleri hususunun sözleşme ve şartnamelere konulmasında yarar görüldüğü ifade edilerek, Hizmet alımlarıyla ilgili sözleşmelerin 4857 sayılı İş Yasasının 2 nci maddesinin 6 ncı fıkrası hükmüne uygunluğunun sağlanması, hizmet alımları ile ilgili olarak yeterli iç mevzuatın hazırlanmasını teminen Genel Müdürlük nezdinde girişimlerde bulunulması, hizmet alımı suretiyle yaptırılan işlerde ayrıca Kurum personeli çalıştırılmaması önerilmiştir. 7

21 Kurum aleyhine verilen yargı kararlarının sürekli artması konunun idari tedbirlerle çözümünün mümkün olamayacağını, aynı durumun başka kamu kuruluşlarında da yaşanması nedeniyle, kalıcı ve köklü çözümün yasal düzenleme ile sağlanabileceğini göstermektedir. Denetim döneminde memur ve sözleşmeli personel için TKİ Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği uyarınca tarihinde yapılan unvan değişikliği sınavında başarılı olan müessese merkezinde görevli 3 elemanın unvanlarında değişiklik yapılmıştır. TKİ Yönetim Kurulunun muhtelif kararlarıyla da, işçi personel ücret gruplarında yeknesaklığı sağlamak üzere 13 ncü Dönem Toplu İş Sözleşmesi uyarıca Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesinde 41 yevmiyeli personelin unvanlarında değişikliği yapılmıştır. 2- Personele yapılan harcamalar: 2011 yılında Müessese personeli için yapılan harcamalar 2010 yılı sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 8

22 Harcanan Harcanan Personele yapılan harcamalar Toplam harcama Bin TL Kişi başına ayda düşen TL Ödeneğin son durumu Bin TL Esas ücretler Bin TL Ek ödemeler Bin TL Sosyal giderler Bin TL Cari yıl toplamı Bin TL Geçmiş yılla ilgili ödeme ve geri alışlar Bin TL Toplam harcama Bin TL Kişi başına ayda düşen TL A-Memurlar B-Sözleşmeli personel C-İşçiler Genel toplam (A+B+C) Geçen yıl toplamı Fark

23 2010 yılında milyon TL olan personel gideri, 2011 yılında toplam 148 milyon TL olmuştur. Bu tutarın milyon TL si cari yılla, bin TL si de geçmiş yılla ilgili bulunmaktadır yılında yapılan toplam personel harcamalarının % 1 oranında 1.8 milyon TL si memur personele, % 11 oranında 16.1 milyon TL si sözleşmeli personele, % 88 oranında 130 milyon TL si işçi personele yapılmıştır yılında cari yılla ilgili personel harcamalarının % 50 oranında 65 milyon TL si esas ücretler, % 21 oranında 27.9 milyon TL si ek ödemeler, % 29 oranında 38.3 milyon TL si sosyal giderlerden oluşmaktadır. Cari yılda kişi başına ayda düşen tutar; memurlarda TL, sözleşmelilerde TL, İşçilerde TL olmuştur. TKİ de memur personele 657 sayılı Devlet memurları Kanununa göre aylık, tazminat ve ek ödemeler ödenmektedir yılının ilk altı ayı için; 2011 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2011/1241 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla, 2011 yılının ikinci altı ayı için; tarihli (2.mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan tarih ve 2011/2022 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, belirlenen oranlarda aylık, ek gösterge ve tazminatlar uygulanmıştır. 399 sayılı KHK nin eki (II) sayılı cetvelde yer alan sözleşmeli personele 2011 yılı için Yüksek Planlama Kurulunun tarih ve 2011/T-20 sayılı kararı ile belirlenen ücret ödenmiştir. 399 sayılı KHK nin eki (II) sayılı cetvelde yer alan personele ödenmekte olan ek tazminat oranı tarih ve (mükerrer) sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 6111 sayılı kanunla %100 den %200 e yükseltilmiştir. İşçi personele Kamu İşletmeleri İşveren Sendikası ile Türkiye Maden İşçileri Sendikası arasında imzalanan tarihlerini kapsayan 13. dönem Toplu İş Sözleşmesi uygulanmıştır. 13. Dönem Toplu İş Sözleşmesinde; ücret guruplarına göre yevmiyelerde TL/gün arasında bir iyileştirme yapıldıktan sonra, 2011 yılı birinci altı ayı için; tarihinde işyerlerinde çalışmakta olan işçilere tarihi itibariyle almakta oldukları günlük brüt çıplak ücretlerine tarihinden geçerli olmak üzere % 4, 2011 yılı ikinci altı ayı için de; tarihinde işyerlerinde çalışmakta olan işçilere tarihi itibariyle almakta oldukları günlük brüt çıplak ücretlerine tarihinden geçerli olmak üzere % 4 zam yapılmıştır. 13 üncü Dönem Toplu İş Sözleşmesi ile ayrıca çeşitli sosyal haklarda iyileştirmeler sağlanmıştır. 10

24 2011 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programı çerçevesinde Hazine Müsteşarlığının tarih ve sayılı yazılarıyla TKİ Genel Müdürlüğüne 2011 yılı için saat fazla mesai izni uygun görülmüştür. TKİ Yönetim Kurulunun tarih ve 83 sayılı kararıyla Genel Müdürlük ve Müesseselerde Kuruma tanınan saat fazla çalışma izninin, saatinin sözleşmeli personele, saatinin işçi personele kullandırılması kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda Ege Linyitleri İşletmesi Müessese Müdürlüğünde 2011 yılında işçi personel toplam saat fazla mesai yaptırılmıştır. 3-Sosyal konular ve giderleri: Müessese personeli için 2011 yılında yapılan sosyal giderler geçen yılla mukayeseli olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. 11

25 Memurlar Sözleşmeliler İşçiler Toplam Sosyal giderler 2010 Bin TL 2011 Bin TL 2010 Bin TL 2011 Bin TL 2010 Bin TL 2011 Bin TL 2010 Bin TL 2011 Bin TL Fark Bin TL A-Cari yılla ilgili: 1-Aile ve çocuk yardımı Evlenme, doğum ve ölüm yardımı (2) 3-Sosyal yardım Barındırma giderleri Yedirme yardımı (381) 6-Giydirme yardımı (377) 7-Taşıma giderleri TC Emekli Sandığı kurum karşılığı ve ek karşılığı (63) 9-Emekli ikramiyesi işten ayrılma tazminatı Sosyal Sigortalar primi işveren payı İşsizlik sigortası işveren payı Sağlık giderleri (108) 13-Genel sağlık sigortası primi Eğitim giderleri (4) 15-Spor giderleri Dinlenme kamplarına yapılan harcamalar Personel dernek ve vakıflarına yardımlar Ayni ve nakdi başkaca sosyal giderler (1.122) Toplam (A) B-Geçmiş yıllarla ilgili: 1-Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı Diğer ödemeler (680) Toplam (B) Genel toplam (A+B)