TÜRK CEZA KANUNU. Yard. Doç. Dr. AL KEMAL YILDIZ 5237 SAYILI SEM NER NOTLARI STANBUL BAROSU MESLEK Ç E T M SEM NERLER

Transkript

1 Yard. Doç. Dr. AL KEMAL YILDIZ stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal Ö retim Üyesi 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU SEM NER NOTLARI STANBUL BAROSU MESLEK Ç E T M SEM NERLER Aç klamalar - De erlendirmeler Ö retiden Görüfller ve Yarg tay Kararlar STANBUL BAROSU YAYINLARI stiklal Caddesi, Orhan Adli Apayd n Sokak, Baro Han Beyo lu- st Tel: (0212) Faks: (0212) info@istanbulbarosu.org.

2 Genel Yay n S ra No : /12 ISBN : Düzenleme, Bask ve Cilt Can Matbaac l k Tel: Birinci Bas m: Temmuz 2007 Bu kitap, stanbul Barosu Yönetim Kurulu nun karar yla 1000 adet bas lm flt r.

3 Yard. Doç. Dr. AL KEMAL YILDIZ stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal Ö retim Üyesi 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU SEM NER NOTLARI STANBUL BAROSU MESLEK Ç E T M SEM NERLER Aç klamalar - De erlendirmeler Ö retiden Görüfller ve Yarg tay Kararlar

4

5 Hukuka, avukatl k mesle ine ve hayata iliflkin ö rendiklerim için, Say n Avukat Ömer Çetin Karageyik Beyefendiye minnettarl k ve sayg lar mla

6

7 ÖNSÖZ Bu çal flman n esas n stanbul Barosu taraf ndan düzenlenen 5237 say l TCK ya iliflkin meslek içi e itim seminerleri için haz rlanan notlar oluflturmaktad r. Bu seminerlerde yap lan sunumlar, daha sonra üzerinde çal fl lmak suretiyle gelifltirilmifltir. Seminerlerin yap ld süreç ve sonras nda Kanunda yap lan de ifliklikler ilgili yerlere ifllendi i gibi, 5237 say l TCK ile ilgili verilmifl yeni Yarg tay kararlar da ilgili oldu u konular ba lam nda de erlendirilmifltir. Seminer çal flmalar n n amac, kat l mc lar genel olarak 5237 say l TCK n n getirdi i yenilikler, 765 say l TCK dan farkl olan düzenlemeler konusunda bilgilendirmek, onlar n görüfl ve de erlendirmeni almak, bu konular birlikte tart flmak, ortaya ç km fl ya da ç kabilecek sorunlara birlikte çözüm aramak olmufltur. Çal flmalarda izlenen yöntem de bu amaç çerçevesinde belirlenmifl; konu bafll klar na iliflkin ayr nt l teorik aç klamalar yapmak ya da maddeleri bütün yönleriyle ele al p aç klamak yerine, 5237 say l TCK maddeler halinde ele al nmak suretiyle, 765 say l TCK dan farkl olan, yenilik getiren ve uygulama aç s ndan önem tafl yan özellikleri üzerinde durulmufltur. Yine bu amaç do rultusunda TBBM taraf ndan tarihinde kabul edilen ve tarihli Resmi Gazetede yay nlanarak 1 Haziran 2005 tarihinde de yürürlü e girmifl olan 5237 say l Türk Ceza Kanununun haz rlan fl ve yürürlü e girifl süreci, genel yap s, sistemati i, dili vb. gibi konulara 1 iliflkin özel bir aç klamaya yer verilmemifl, gerekli ol- (1) Bu konulara iliflkin aç klama, bilgi ve de erlendirmeler için örnek olarak bak labilecek çal flmalardan baz lar : çel, Kay han; Ceza Yasas Haz rlan rken Uyulmas Gereken On Ana Kural, in: Güncel Hukuk, sy. 17, May s 2005, s. 12 vd.; çel, Kay han baflkanl nda.ü. Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal Mensuplar nca Haz rlanan TBMM Adalet Alt Komisyonu Baflkanl nca stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanl na intikal Ettirilen Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal n n Görüflü (yay nlanmam flt r), ; Artuk, Mehmet Emin; Yeni TCK nin Genel Hükümlerine liflkin Düflünceler, in: Güncel Hukuk, sy. 17, May s 2005, s. 14 vd.; Artuk, Mehmet Emin; Yeni Türk Ceza Kanunu nun Genel Hükümlerine liflkin Düflünceler, in: Yeni Türk Ceza Kanunu Sempozyumu (5 Mart 2005 stanbul), yay n tarihi yok, s. 23 vd.; Artuk, Mehmet Emin / Ç nar, Ali R za; Yeni Bir Ceza Kanunu Aray fllar ve Adalet Alt Komisyonu Tasar s Üzerine Düflünceler, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, -Makaleler, Görüfller, Raporlar-, Ankara 2004, s. 37 vd.; Avc, Mustafa; Türk Ceza Kanunu, TCK Tasar lar ve Özellikle 2004 TCK Tasar s n n Genel Olarak De erlendirilmesi, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler, Görüfller, Raporlar-, s. 199 vd.; Bayraktar, Köksal; Türk Ceza kanununu Tasar s na liflkin Genel Bir De erlendirme ve Genel Hükümler Üzerine Birkaç Elefltiri, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler, Görüfller, Raporlar-, s. 21 vd.; Bayraktar, Köksal; Türk Ceza Kanunu Tasar s nda Sona Do ru, in: Güncel Hukuk, sy. 9, Eylül 2004, s. 48 vd.; Bayraktar, Köksal; Önemli Yasalar n Haz rlanmas Üzerine, in: Güncel Hukuk, sy. 12, Aral k 2004, s. 7; Ekici, Erhan; TCK nin Dili, in: Güncel Hukuk, sy. 17, May s 2005, s. 26 vd. Erbatur, Gaye; nsan Odakl Bir Kanun Oldu, in: HPD, sy. 2, Sonbahar 2004, s. 88 vd.; Kanado lu, Sabih; Türk Ceza Kanunu Sempozyumu (5 Mart 2005 Yeditepe Üniversitesi) I. Oturum Baflkan Olarak Yapt De erlendirmeler, s. 13 vd.; Mahmuto lu, Fatih S.; TBMM Adalet Komisyonunda Kabul Edilen Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda Görüfl, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler,

8 VIII du u durumlarda ele al nan maddeler içerisinde gerekli de erlendirmeler yap lm flt r. Yap lan seminer çal flmas na paralel olarak seminer notlar da iki ana bölümden oluflmaktad r. lk bölüm TCK n n Birinci kitab nda yer alan genel hükümlerine iliflkin aç klamalardan oluflmaktad r. kinci bölüm ise, TCK n n ikinci kitab nda yer alan suç tiplerinden baz lar yla ilgili aç klamalar içermektedir. Bu çal flman n yay n haline getirilmesinde yard m ve destekleri için, stanbul Barosu Baflkan Say n Av. Kaz m Kolcuo lu na, stanbul Barosu Yay n Kurulu Baflkan Say n Av. Celal Ülgen e, stanbul Barosu CMK Uygulama Servisi Sorumlusu Sevgili Levent Polat a ve çal flmada yer alan konular sürekli birlikte de erlendirme ve tart flma olana buldu- um Say n Doç. Dr. Yener Ünver e en içten teflekkürlerimi sunuyorum. Freiburg i.br. (Almanya), fiubat 2006 Yard. Doç. Dr. Ali Kemal Y ld z 1. dipnotun devam : Görüfller, Raporlar-, s. 357 vd.; Özgenç, zzet; Türk Ceza Hukuku-Genel Hükümler, Ankara 2006, s. 54 vd.; Özgenç, zzet; Ana Hatlar yla TCK Tasar s, in: HPD, sy. 2, Sonbahar 2004, s. 102 vd.; Selçuk, Sami; Sabah Gazetesinin ve tarihli nüshalar nda yay nlanan ropörtaj; Sokullu-Ak nc, Füsun; Suç Siyaseti Ba lam nda Yeni Türk Ceza Kanunu nun Genel De erlendirmesi, in: Kazanc Hakemli Dergi (Hukuk, iflletme ve Maliye Bilimleri), sy. 5, Ocak 2005, s. 11 vd.; Sözüer, Adem; Türk Ceza Kanunu Neden De iflmeli?, in: HPD, sy. 1, Yaz 2004, s. 6 vd.; fien, Ersan; Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu, C. I, stanbul 2006, s. 1 vd.; Tezcan, Durmufl / Erdem, Mustafa Ruhan; Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda Dokuz Eylül Üniversitesinin Görüflü, in: Türk Ceza Kanunu Tasar s, Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Temmuz 2004) ve stanbul Barosu Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Eylül 2004) stanbul 2004, s. 151 vd.; Toptan, Köksal; Yeni TCK n n Felsefesi: Devlet De i, Birey Gücünü Yasadan Al yor, in: HPD, sy. 2, Sonbahar 2004, s. 86 vd.; Toroslu, Nevzat; Kad Adaleti ne Do ru, in: Güncel Hukuk, sy. 16, Nisan 2005, s. 11; Toroslu, Nevzat; Nas l Bir Ceza Kanunu, Ankara 1987, s. 1 vd.; Toroslu, Nevzat / Ersoy, Yüksel: Kanunlaflmamas gereken Bir Tasar, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler, Görüfller, Raporlar-, Ankara 2004, s. 1 vd.; Yarsuvat, Duygun; Yeni Türk Ceza Kanunu Hükümleri, Genel De erlendirme, lkeler ve Genel Kurallar, in: Yeni Türk Ceza Kanunu Sempozyumu, yay n tarihi yok, s. 35 vd.; Yarsuvat, Duygun / Bayraktar, Köksal / Yüzbafl - o lu, Necmi / Bülbül, Erdo an / Kocasakal, Ümit / Aksoy, E. Eylem / Memifl, P nar / Kurt, Gülflah / Tansu, Ça la / Y lmaz, Didem; Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda Galatasaray Üniversitesinin Görüflü, in: Türk Ceza Kanunu Tasar s, Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s -10 Temmuz ve stanbul Barosu Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s -10 Eylül stanbul 2004, s. 121 vd.; Yurtcan, Erdener; Türk Ceza Kanunu Tasar s na iliflkin Genel Bir nceleme, in: Türk Ceza Kanunu Tasar s, Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Temmuz 2004) ve stanbul Barosu Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Eylül 2004) stanbul 2004, s. 71 vd.

9 Ç NDEK LER TÜRK CEZA KANUNU B R NC K TAP GENEL HÜKÜMLER B R NC KISIM TEMEL LKELER, TANIMLAR VE UYGULAMA ALANI B R NC BÖLÜM Temel lkeler ve Tan mlar MADDE 1 - Ceza Kanununun Amac 3 MADDE 2 - Suçta ve Cezada Kanunîlik lkesi 4 MADDE 3 - Adalet ve Kanun Önünde Eflitlik lkesi 8 MADDE 4 - Kanunun Ba lay c l 8 MADDE 5 - Özel Kanunlarla liflki 9 MADDE 6 - Tan mlar 12 K NC BÖLÜM Kanunun Uygulama Alan MADDE 7 - Zaman Bak m ndan Uygulama 17 MADDE 8 - Yer Bak m ndan Uygulama 22 MADDE Yabanc Ülkede Hüküm Verilmesi/ Görev Suçlar /Vatandafl Taraf ndan fllenen Suç/ Yabanc Taraf ndan fllenen Suç/Di er Suçlar/ Soruflturma Koflulu Olan Cezan n Hesaplanmas 23 MADDE 16 - Cezadan Mahsup 24 MADDE 17 - Hak Yoksunluklar 24 MADDE 18 - Geri Verme 25 MADDE 19 - Yabanc Kanunun Göz Önünde Bulundurulmas 29

10 X K NC KISIM CEZA SORUMLULU UNUN ESASLARI B R NC BÖLÜM Ceza Sorumlulu unun fiahsili i, Kast ve Taksir MADDE 20 - Ceza Sorumlulu unun fiahsili i 31 MADDE 21 Kast 34 MADDE 22 Taksir 37 MADDE 23 - Netice Sebebiyle A rlaflm fl Suç 45 K NC BÖLÜM Ceza Sorumlulu unu Kald ran veya Azaltan Nedenler MADDE 24 - Kanunun Hükmü ve Amirin Emri 48 MADDE 25 - Meflru Savunma ve Zorunluluk Hali 50 MADDE 26 - Hakk n Kullan lmas ve lgilinin R zas 52 MADDE 27 - S n r n Afl lmas 54 MADDE 28 - Cebir ve fiiddet, Korkutma ve Tehdit 58 MADDE 29 - Haks z Tahrik 60 MADDE 30 Hata 62 MADDE 31 - Yafl Küçüklü ü 71 MADDE 32 - Ak l Hastal 96 MADDE 33 - Sa r ve Dilsizlik 102 MADDE 34 - Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuflturucu Madde Etkisinde Olma 102 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Suça Teflebbüs MADDE 35 - Suça Teflebbüs 106 MADDE 36 - Gönüllü Vazgeçme 110

11 XI DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Suça fltirak MADDE 37 - Faillik 115 MADDE 38 - Azmettirme 120 MADDE 39 - Yard m Etme 121 MADDE 40 - Ba l l k Kural 122 MADDE 41 - fltirak Hâlinde fllenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 124 BEfi NC BÖLÜM Suçlar n çtima MADDE 42 - Bileflik Suç 126 MADDE 43 - Zincirleme Suç 127 MADDE 44 - Fikri çtima 129 ÜÇÜNCÜ KISIM YAPTIRIMLAR B R NC BÖLÜM Cezalar MADDE 45 - Cezalar 131 MADDE 46 - Hapis Cezalar 131 MADDE 47 - A rlaflt r lm fl Müebbet Hapis Cezas 131 MADDE 48 - Müebbet Hapis Cezas 131 MADDE 49 - Süreli Hapis Cezas 132 MADDE 50 - K sa Süreli Hapis Cezas na Seçenek Yapt r mlar 132 MADDE 51 - Hapis Cezas n n Ertelenmesi 135 MADDE 52 - Adlî Para Cezas 140 K NC BÖLÜM Güvenlik Tedbirleri MADDE 53 - Belli Haklar Kullanmaktan Yoksun B rak lma 142 MADDE 54 - Eflya Müsaderesi 144 MADDE 55 - Kazanç Müsaderesi 145 MADDE Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri / Ak l hastalar na Özgü Güvenlik Tedbirleri 146

12 XII MADDE 58 - Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 146 MADDE 59 - S n r D fl Edilme 150 MADDE 60 - Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbirleri 151 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Cezan n Belirlenmesi ve Bireysellefltirilmesi MADDE 61 - Cezan n Belirlenmesi 152 MADDE 62 - Takdiri ndirim Nedenleri 154 MADDE 63 Mahsup 155 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Dava ve Cezan n Düflürülmesi MADDE 64 - San n veya Hükümlünün Ölümü 157 MADDE 65 Af 157 MADDE 66 - Dava Zamanafl m 158 MADDE 67 - Dava Zamanafl m Süresinin Durmas veya Kesilmesi 159 MADDE 68 - Ceza Zamanafl m 160 MADDE 69 - Ceza Zamanafl m ve Hak Yoksunluklar 160 MADDE 70 Müsaderede Zamanafl m 161 MADDE 71 - Ceza Zamanafl m n n Kesilmesi 161 MADDE 72 - Zamanafl m n n Hesab ve Uygulanmas 161 MADDE 73 - Soruflturulmas ve Kovuflturulmas fiikayete Ba l Suçlar 161 MADDE 74 - Dava veya cezan n düflmesinin etkisi 164 MADDE 75 Önödeme 164

13 XIII K NC K TAP ÖZEL HÜKÜMLER B R NC KISIM ULUSLARARASI SUÇLAR MADDE 76-80: Uluslararas Suçlarla lgili Genel De erlendirme 171 K NC KISIM K fi LERE KARfiI SUÇLAR B R NC BÖLÜM Hayata Karfl Suçlar MADDE 81 - Kasten öldürme 173 MADDE 82 - Nitelikli Haller 173 MADDE 83 Kasten Öldürmenin hmali Davran flla fllenmesi 178 MADDE 84 - ntihara Yönlendirme 183 MADDE 85 - Taksirle Öldürme 185 K NC BÖLÜM Vücut Dokunulmazl na Karfl Suçlar MADDE 86 - Kasten Yaralama 186 MADDE 87 - Neticesi Sebebiyle A rlaflm fl Yaralama 188 MADDE 88 - Kasten Yaralaman n hmali Davran flla fllenmesi 191 MADDE 89 - Taksirle Yaralama 191 MADDE 90 - nsan Üzerinde Deney 192 MADDE 91 - Organ veya doku ticareti 200 MADDE 92 - Zorunluluk hali 202 MADDE 93 - Etkin piflmanl k 203 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM flkence ve Eziyet MADDE 94 flkence 204 MADDE 95 - Neticesi sebebiyle a rlaflm fl iflkence 207 MADDE 96 Eziyet 208

14 XIV ALTINCI BÖLÜM Cinsel Dokunulmazl a Karfl Suçlar MADDE Cinsel Sald r 212 MADDE Çocuklar n Cinsel stismar 220 MADDE Reflit Olmayanla Cinsel liflki 223 MADDE Cinsel Taciz 225 YED NC BÖLÜM Hürriyete Karfl Suçlar MADDE Tehdit 229 MADDE fiantaj 232 MADDE Cebir 234 MADDE Kifliyi Hürriyetinden Yoksun K lma 234 MADDE Etkin Piflmanl k 241 MADDE Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbiri Uygulanmas 242 MADDE Konut Dokunulmazl n n hlali 242 MADDE Ortak hüküm 246 SEK Z NC BÖLÜM fierefe Karfl Suçlar MADDE Hakaret 247 MADDE Ma durun Belirlenmesi 250 MADDE snad n spat 250 MADDE ddia ve Savunma Dokunulmazl 254 MADDE Haks z Fiil Nedeniyle veya Karfl l kl Hakaret 256 MADDE Kiflinin Hat ras na Hakaret 258 MADDE Soruflturma ve Kovuflturma Koflulu 259

15 ONUNCU BÖLÜM Malvarl na Karfl Suçlar MADDE H rs zl k 260 MADDE Nitelikli H rs zl k 261 MADDE Suçun Gece Vakti fllenmesi 261 MADDE Daha Az Cezay Gerektiren Haller 267 MADDE Mal n De erinin Az Olmas 268 MADDE Kullanma H rs zl 269 MADDE Zorunluluk Hâli 270 MADDE Ya ma 271 MADDE Nitelikli ya ma 276 MADDE Daha Az Cezay Gerektiren Hâl 276 MADDE Güveni Kötüye Kullanma 279 MADDE Doland r c l k 282 MADDE Nitelikli Doland r c l k 284 MADDE Daha Az Cezay Gerektiren Hal 285 MADDE Karfl l ks z Yararlanma 285 MADDE fiahsi Cezas zl k Sebebi veya Cezada ndirim Yap lmas n Gerektiren fiahsi Sebep 289 MADDE Etkin Piflmanl k 289 MADDE Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbiri Uygulanmas 291 XV ÜÇÜNCÜ KISIM TOPLUMA KARfiI SUÇLAR K NC BÖLÜM Çevreye Karfl Suçlar MADDE mar Kirlili ine Neden Olma 293 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kamu Güvenine Karfl Suçlar MADDE Resmi belgede sahtecilik 296 MADDE Özel belgede sahtecilik 301 MADDE Daha az cezay gerektiren hal 302 MADDE çtima 303

16 XVI DÖRDÜNCÜ KISIM M LLETE VE DEVLETE KARfiI SUÇLAR VE SON HÜKÜMLER B R NC BÖLÜM Kamu daresinin Güvenilirli ine ve flleyifline Karfl Suçlar MADDE Zimmet 305 MADDE Etkin Piflmanl k 309 MADDE Daha Az Cezay Gerektiren Hal 311 MADDE Denetim Görevinin hmali 311 MADDE Rüflvet 311 MADDE Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbiri Uygulanmas 316 MADDE Etkin Piflmanl k 316 MADDE Görevi Kötüye Kullanma 317 K NC BÖLÜM Adliyeye Karfl Suçlar MADDE ftira 323 MADDE Baflkas na Ait Kimlik veya Kimlik Bilgilerinin Kullan lmas 329 MADDE Etkin Piflmanl k 330 Yararlan lan Kaynaklar 331

17 KISALTMALAR AÜEHFD : Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi AÜSBFD : Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi bkz. : Bak n z C. : cilt CD : Ceza Dairesi CG K : Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakk nda Kanun CGK : Ceza Genel kurulu ÇKK : Çocuk Koruma Kanunu DEÜHFD : Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi E. : Esas GSÜHFD : Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi GÜHFD : Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi HPD : Hukuki Perspektifler Dergisi BD : stanbul Barosu Dergisi ÜHFM : stanbul Üniversitesi Hukuk fakültesi Dergisi K. : Karar KHukA : Kamu Hukuku Arflivi KK : Kabahatler Kanunu RG : Resmi Gazete s. : sayfa SÜHFD : Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi sy. : say TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi UCM : Uluslararas Ceza Mahkemesi vd. : ve devam Y. : Yarg tay YD : Yarg tay Dergisi YKD : Yarg tay Kararlar Dergisi