BİYOKİMYA LABORATUVARI GÜVENLİK REHBERİ

Transkript

1 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 1 / 9 1. Laboratuar güvenliği tanımı: Çalışan kişinin ve çalışma materyalinin korunması için; çalışma sırasında belirli laboratuvar kurallarının, yöntemlerin, altyapı ve cihazların kullanılmasıdır. 2. Laboratuvar çalışmalarının Uyması Gereken Kurallar: Laboratuvarın ciddi çalışma yapılan bir ortam olduğu hiçbir zaman akıldan çıkarılmamalı ve laboratuvarda panik içinde hareket edilmemelidir. Tüm maddelerin potansiyel olarak tehlikeli olduğu düşünülmelidir. Tüm hastaların kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak enfekte kabul edilmeli. Eller veya diğer cilt yüzeyleri hastanın kan ya da diğer vücut sıvılarıyla kontamine olursa derhal su ve sabunla yıkanmalıdır. İğne batmasını önlemek için, iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfları tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir. Çalışma alanında gereksiz madde ve aparatlar bulundurulmamalıdır Uygun giysiler giyilmeli (ayakkabılar kapalı olmalı, hareket kısıtlayıcı ya da pahalı ve zarar görebilecek giysiler giyilmemeli). Çalışma da takılma sorunu oluşturabilecek aksesuar (uzun kolye, bilezik) kullanılmamalı ve saçlar toplanmalı. Koruyucu gözlük, yüz koruyucu, eldiven ve önlük kullanmaya özen gösterilmeli. Sigara içmek bir şey yemekten ve içmekten kesinlikle kaçınılmalı, makyaj yapılmamalı. Laboratuvar dışında eldiven kullanılmamalı. Ellerde kesik, yara ve benzeri durumlar varsa bunların üzeri ancak su geçirmez bir bantla kapatıldıktan sonra çalışılmalı UV ya da laser ışını kullanılarak yapılan çalışmalarda yüz ve göz mutlaka korunmalıdır. Laboratuvarda tek başına çalışılmamalıdır. Mümkün olduğunca plastik malzeme tercih edilmeli. Buzdolapları, derin dondurucular ve kuru buz kutuları belli aralıklarla çözülmeli, temizlenmeli ve içindeki malzemeler etiketlenmeli. Santrifüj tüpleri tercihen plastik olmalı, tüplerin dengeli olmasına dikkat edilmeli. Santrifüj haznesi, rotorlar ve tüpler her gün çatlaklar ve korozyon açısından kontrol edilmeli Çatlamış ya da kısmen kırılmış cam eşyalar hiçbir çalışmada kullanılmamalı Çalışma bitirildiğinde çalışma alanı ve kullanılan malzeme temizlenmeli. Temizlik için çalışma alanının özelliklerine uygun olan temizleyiciler kullanılmalı Laboratuardan ayrılmadan önce, kullanılan kişisel koruyucu ekipmanlar temizlenmeli ve eller sabunla mutlaka yıkanmalı Su, gaz muslukları ve elektrik düğmeleri, çalışılmadığı hallerde kapatılmalıdır. Laboratuar atıkları uygun atık kaplarında toplanmalı. Kırık cam, bisturi, agaroz ve poliakrilamid jeller genel çöplüğe atılmamalı. Muhtemel tehlikelere karşı daima uyanık ve hazırlıklı olunmalıdır. Tehlike anında kullanılması gerekebilecek cihazların yeri, kullanılışı ve acil müdahalede izlenecek yöntem bilinmelidir. HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN Kalite Yönetim Direktörü Başhekim Serpil UZUN Op.Dr.SalihZeki İPEKOĞLU

2 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 2 / 9 Laboratuvarda çalışılırken ağız yoluyla sıvı çekilmemelidir. Bina ve laboratuvarların kolay ulaşılabilecek uygun yerlerine yangın söndürücüler konmalıdır. Tıbbi atıklar, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmamalıdır ( Tarihli sayılı Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği madde 5, c bendi). Tıbbi atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanmalı, biriktirilmeli, taşınmalı ve atılmalıdır ( tarihli sayılı Tıbbi Atıkların Kontrolü Yön etmeliği madde 5, d bendi). Laboratuvara çocukların girmesi yasaktır. Laboratuvar giysileri ile dış/ev giysileri ayrı tutulmalıdır. Elektrik panoları izinsiz açılmamalıdır. Kablo sökme veya diğer elektrik tadilatları için bina idari sorumlusuna başvurulmalıdır. Uzatma kablolarını kullanmaktan kaçınılmalı, eğer kullanmanız mutlaka gerekiyorsa, topraklı ve sigortalı olanları kullanılmalıdır. Uzatma kabloları, kapıların altından, pencerelerden geçirilmemeli, tavana asılmalı veya diğer uzatma kablolarına takılmalıdır. Çalışma izni olmayan laboratuvara giremez. Çalışma izni olanlar beraberlerinde yetkisiz kişileri çalışma alanına alamaz. Laboratuvarda pipetleri ve benzeri gereçleri ağzınıza almayınız, çalışırken elinizi ağzınıza veya gözlerinize temas ettirmemeye özen gösteriniz. Kullanımı hakkında bilgi sahibi olmadığınız cihazlar için yardım isteyiniz, anlamadığınızı sorunuz, kullanımını bilmediğiniz cihazları çalıştırmaya çalışmayınız. Laboratuvarda ellerinizi yıkamadan telefona, elektrik düğmelerine, bilgisayarlara ve kapı kollarına dokunmaktan kaçınınız. Çalışan personelin periyodik sağlık kontrolleri yapılmalıdır 3. Laboratuvar İle İlgili Risk Kategorileri: Temel olarak 4 ana başlık altında kategorize edilebilir: a) Kimyasal (Gluteraldehit, Formaldehit, Ksilol) b) Yangın c) Elektriksel d) Biyolojik 3.1. Kimyasal Maddelere Karşı Alınması Gereken Tedbirler Sadece günlük kullanım için gerekli miktarlarda kimyasal madde laboratuarda saklanmalıdır. Ana stoklar özel olarak belirlenmiş odalar ya da binalarda saklanmalıdır. Asitlerle bazlar karıştırıldığında çoğunlukla dışarı ısı verir ve bazen de patlarlar. Bu yüzden asitler ve bazlar her zaman birbirinden ayrı olarak depolanmalıdır. Zararlı kimyasallar lavaboya dökülmemeli, önce nötralizasyon işlemi uygulanmalı ve sonra atık şebekesine dökülmelidir. Kimyasal madde ile bulaş durumunda önce çalışma arkadaşlarınızı uyarın. Kontamine giysileri hemen çıkarın sızdırmaz poşete koyarak ağzını sıkıca kapatınız. Poşetin üzerine kimyasal bulaş diye etiketleyiniz. Poşetteki giysileri laboratuvar kirli çamaşır kovasına atınız. Suyu (duş/lavabo/göz yıkama ünitesi) bolca akıtarak etkilenmiş vücut bölgelerini dakika yıkayın. Laboratuvar sorumlusuna haber veriniz. Kimyasal maddelere, solunuma, yutma, iğne batması ve hasarlı deriden geçiş yoluyla maruz kalınabilir. Bu tip durumlarda alınabilecek önlemler şunlardır: Göze kimyasal madde sıçraması ve yanık: o Tahriş olmamış gözü koru; diğer göz kapağı zorla açılarak su/göz solüsyonları ile en az dakika yıkama işlemi uygulayın. o Yıkama esnasında parmaklarınızla göz kapaklarını açın ve göz bebeğinizi farklı yönlere oynatın ki su her tarafa gidebilsin. o Yıkama esnasında kimyasalın diğer göze gitmesini engelleyin. o Yıkamanın etkinliği açısından varsa kontakt lensler hemen çıkarılmalıdır.

3 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 3 / 9 o Steril veya temiz bir yara bezi ile kapatın. o Hemen, hastanedeki acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz. o Mutlaka Tıbbi yardım alın. Cilde kimyasal sıçraması o dakika kadar bol su ile yıkayın. o Eldiven ve kıyafetleri su ile yıkadıktan sonra çıkarın. o Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız. o Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildirilmelidir. o Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır. Zehirli madde solunması o Hastayı zehirli ortamdan uzaklaştırın ve temiz havaya ya da havalandırması iyi bir ortama çıkarın. o Nefes durması durumunda (göğüs kafesi hareket etmiyor ve cilt rengi değişiyorsa) ağız-dan ağıza ya da ağızdan buruna suni solunum yaptırın.(eğer bu konuda eğitimli iseniz) o Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız. o Gaz kokan ya da havalandırmasız yoğun dumanlı bir ortama girilecek ise, bele ucu dışarıya uzanan bir ip bağlanmalıdır. o Ağız ve burun gaz maskesi ya da ıslak bir mendille kapatılarak içeri girilmelidir. o Gaz kokusu olan ortamda bir patlama ihtimaline karşı kibrit, çakmak vb. yakılmamalı, elektrik düğmelerine dokunulmamalıdır. o Yoğun duman varsa çömelerek ya da yerde sürünerek ilerlenmelidir. Kimyasal yutulması o Ağzınızı hemen çalkalayın. Takma diş varsa çıkarın. o Kusmayacak kadar, yavaş yavaş su ya da süt için. o Kusma eğilimi başlarsa, sıvı verilmesine devam edilmelidir. o Asla kusturulmamalıdır. Çünkü yutulurken boğazı ve yemek borusunu yakan bir madde (kostik soda gibi), kusturulmaya çalışılırken tekrar yanıklara neden olacaktır. o Kusma varsa, akciğerlere kusmuğun kaçmaması için baş aşağıda tutulmalıdır. o Bilinci yerinde değilse yaralının başı veya tüm vücudu mutlaka sol tarafa döndürülmelidir. o Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildirilmelidir. o Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır. Yüzey Kontaminasyonu o Laboratuvarı kapıları kapatarak/kilitleyerek ve uyarı yazısı asarak dökülme bölgesini izole edin. Dökülen kimyasalın yayıldığı bölgeyi sınırlayın. o Çalışma arkadaşlarınızı uyarın; dökülme 5 litreden fazla ise veya çok tehlikeli bir madde döküldüyse alanı boşaltın! Elektrik düğmelerini ve gaz vanalarını kapatın! o Dökülen maddeyi uygun şekilde temizleyin. o Kontamine malzemeyi uygun etiketli atık kutusuna atın. o Laboratuar sorumlu teknisyenine ve sorumlu uzmanına haber veriniz. Katı kültür tüpünün kırılması veya balgam bulunan bir kabın dökülmesi gibi minimal aerosol oluştuğu durumlarda; o Daha sonra oluşabilecek aerosolü önlemek için büyük bir havlu hatta laboratuvar önlüğünü dökülen materyalin üzerine ve çevresine örtün. o Dezenfektanla bu örtüyü ıslatın, geniş bir ıslak alan oluşturun.

4 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 4 / 9 o En az iki saat odaya girmeyecek şekilde ayrılın. o Odaya tekrar girerken koruyucu elbise, maske, gözlük takın. o Dökülen materyali temizleyin ve bu materyali otoklava koyun. Tüm zemin ve tezgahları dezenfektanla silin. Tehlikeli Maddelerin Sınıflandırılması: Yanıcı, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelere Karşı Alınması Gereken Tedbirler Laboratuvarlardaki yaygın nedenleri şunlardır: 1. Elektrik devresinin aşırı yüklenmesi 2. Yetersiz elektrik bakımı, örneğin kablolarının yalıtımının kötü ya da bozulmuş olması 3. Aşırı şekilde uzun gaz boruları ya da uzun elektrik kabloları 4. Gereksiz şekilde açık bırakılan ekipmanlar 5. Laboratuvar ortamı için tasarlanmamış ekipmanlar

5 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 5 / 9 6. Açık alevler 7. Bozulmuş gaz boruları 8. Yanıcı ya da patlayıcı maddelerin uygun olmayan şekilde kullanılması ve saklanması 9. Bir arada bulunmaması gereken kimyasal maddelerin birbirinden ayrılmaması 10. Yanıcı madde ve buharların yakınında kıvılcım çıkaran ekipmanların bulunması 11. Uygunsuz ya da yetersiz havalandırma Alınması Gereken Tedbirler: o Laboratuvardaki yangın söndürme aletlerinin yeri planda belirtilmeli tüm laboratuvar çalışanları tarafından bilinmelidir. o Periyodik kontrolleri takip edilmelidir. o Yangın durumunda yapılacak acil işler için personel eğitimi olmalıdır. Acil yangın çıkışları, yangın söndürme tüplerinin kullanımı, alarmların nerede bulunduğu, tahliyede birincil ve ikincil öncelikli olanların neler olduğu vb. yangın eğitiminde öncelikli konulardır. o Laboratuar yangınlarını önlemek için; elektrikli ısıtıcılar, arızalı cihazlar, elektriksel devrelere aşırı yüklenme vb. konularda tüm laboratuar çalışanları dikkatli olmalıdır. Gerektiğinde yetkili kişiler zaman geçirilmeksizin uyarılmalıdır. o Yangın güvenliğini sağlamaya yönelik koridor ve merdiven boşlukları güvenli bölgeler olarak düzenlenmelidir. Bu bölgeler herhangi bir depolama için kullanılmamalıdır. Yangın anında patlayıcı madde, cihaz ve kimyasallar uzaklaştırılmalıdır. Yangın bölgesindeki kapılar kapatılmalıdır. Yangın durumunda asansörler asla kullanılmamalıdır. o Kimyasal tehlikeler bir yana yangının enfeksiyöz materyalin yayılmasına da sebep olabileceği göz önüne alınmalıdır. Buna göre yangını söndürmeye ya da kontrol altına almaya karar verilebilir. o Her odada, koridor ve geçitlerde yangın uyarıları, talimatları ve acil çıkış yolları belirgin şekilde gösterilmelidir. o Yangın söndürücüler: Yangınla mücadele ekipmanları oda kapılarına yakın noktalara ve koridor ve geçitlerdeki stratejik noktalara yerleştirilmelidir. Yangınla mücadele ekipmanları, hortumlar ve yangın söndürücüleri içerir. Yangın söndürücüler düzenli olarak denetlenmeli, bakımları yapılmalı ve raf ömürleri güncel tutulmalıdır. TÜR NEREDE KULLANILIR NEREDE KULLANILMAZ Su Kağıt, ahşap, kumaş Elektrik yangınları, yanıcı sıvılar, yanan metaller Karbondioksit (CO2) söndürücü Yanıcı sıvılar ve gazlar, elektrik Alkali metaller, kağıt gazlar Kuru toz yangınları Yanıcı sıvılar ve gazlar, alkali metaller, elektrik yangınları Köpük Yanıcı sıvılar Elektrik yangınları Yeniden kullanılabilir ekipman ve cihazlar, kalıntıların kaldırılması son derece güç olduğu için Elektrik Güvenliğini Sağlamaya Yönelik Tedbirler Elektrik kabloları ve bağlantılarının olduğu her yerde elektrik çarpması veya yangın tehlikesi vardır. Elektrik enerjisinin tehlikesi, yalıtım özelliğinin bozularak makinelerin gövdelerine geçmesi veya iletim hatlarının koparak canlılara dokunması ile oluşur. Kopmuş iletim hatlarına dokunmamak en iyi korunma önlemidir. Elektrik kazalarına karşı alınabilecek önlemler şunlardır: o Elektrikli cihazların tümü topraklanmalı. o Elektrikli aletlerin çıplak kabloları derhal değiştirilmeli. o Üç kutuplu fiş yerine iki kutbu birleştirilmiş cihazlara izin verilmemeli. o Uzatma kabloları mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.

6 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 6 / 9 o Elektrik kablolarındaki aşırı voltaj, yüksek direnci ölçebilen cihazlar bulundurulmalıdır o Elektrikli cihazlar ve bağlantılar ıslak elle tutulmamalıdır. o Üzerine sıvı dökülmüş cihazlar kullanılmamalıdır. o Elektrikle ilgili arızlarda derhal elektrik teknisyenleri aranarak haberdar edilmeli zaman geçirilmeden sorun çözümlenmelidir. o Devre kesiciler ve toprak arıza kesiciler uygun laboratuvar elektrik devrelerine monte edilmelidir. Devre kesiciler insanları korumaz; kullanım amaçları kabloların elektrik akımıyla aşırı yüklenmesini engelleyerek yangınları önlemektir. Toprak arıza kesiciler, insanları elektrik şokuna karşı korumak üzere tasarlanmıştır. o Tüm elektrikli laboratuvar ekipmanları ve kablolar ulusal elektrik güvenliği standartlarına ve mevzuatına uygun olmalıdır Elektrikli cihazların kullanımında dikkat edilecekler o Kabloların yeterli uzunlukta olmasına dikkat edin. o Cihazları kullanmadan önce kontrol edin o Yeni cihazların kullanımıyla ilgili yeterli bilgi edinin o Cihazlarla ilgili hataları rapor edin o Cihazın altında sıvı birikmesini önleyin o Doğru bağlantıların kullanıldığından emin olun. o Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında arızaya müdahale etmemeli Biyolojik Risklere Karşı Alınması Gereken Tedbirler Tanılarına veya öngörülen enfeksiyon durumuna bakılmaksızın hasta örneklerinden mikro-organizmaların bulaşma riskini azaltmak için Standart Önlemler geliştirilmiştir. Standart Önlemler kan ve diğer tüm vücut sıvıları, salgı ve çıkartılarının işlenmesi esnasında uygulanmalıdır. Tüm hasta örneklerinin işlenmesi esnasında kullanılacak Standart Önlemler: o Ellerin yıkanması o Eldiven kullanılması o Göz koruyucu (gözlük) kullanılması o Laboratuvar önlüğü kullanılması o Laboratuvarın temiz tutulması o İğne batmasına karşı korumadır. Ellerin yıkanması Eldiven giymiş olsanız bile, hastaların kan, kan sıvıları, salgı, çıkartı örnekleri ve kontamine olma ihtimali olan diğer materyal ile temas sonrası eller yıkanmalıdır. Mikroorganizmaların diğer laboratuvar çalışanları ve ortama taşınmasını önlemek amacıyla eldivenleri çıkardıktan hemen sonra eller yıkanmalıdır. Laboratuvar uygulamaları arasında, bir testten diğerine geçerken kontaminasyonu önlemek için elleri yıkamak gereklidir. Rutin el yıkama için normal (antimikrobiyal olmayan) sabun kullanılmalıdır. Çoğu durumunda ellerin normal sabun ve suyla yıkanması dekontaminasyon için yeterlidir, ama yüksek riskli durumlarda antiseptik sabunların kullanılması tavsiye edilir. Eller en az 10 saniyeliğine tamamen sabun köpüğüyle ovulmalı, temiz suyla durulanmalı ve temiz bir kağıt ya da bez havlu ile kurulanmalıdır (mevcutsa sıcak hava üfleyen el kurutucuları kullanılabilir). Yıkanan ellerin yeniden kontamine olmasını önlemek için kâğıt/bez havlu kullanılarak musluk kapatılmalıdır.

7 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 7 / 9 Eldivenlerin kullanılması Eldiven giyilmelidir (temiz, steril olmayan lateks eldivenler yeterlidir). Yüksek konsantrasyonda mikroorganizma içeren malzeme (örneğin mikrobiyolojik kültürler) ile temasta eldiven giyilmelidir. İşlemler arasında ve yüksek konsantrasyonlarda mikroorganizma içerme olasılığı olan materyal ile temas ettikten sonra eldiven değiştirilmelidir. Mikroorganizmaların diğer laboratuvar çalışanları ve ortama taşınmasını önlemek amacıyla kullanımdan hemen sonra, kontamine olmayan nesnelere ve çevresel yüzeylere dokunmadan önce eldivenler çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır Göz koruyucu ekipman kullanılması Yüze ve gözlere sıçrama ve temastan korunmakta kullanılacak ekipmanın seçimi yapılacak faaliyete bağlıdır. Güvenlik gözlükleri, yan korumalarla birlikte kullanılsa bile sıçrayan nesnelere karşı yeterli koruma sağlamaz. Sıçrama ya da çarpma riski varsa göz koruması kullanın. Güvenlik gözlükleri, maske gözlükler ve yüz kalkanları laboratuvar alanlarının dışında kullanılmamalıdır. Laboratuvar giysilerinin kullanılması Cildi korumak ve günlük elbiselerin kirlenmesini engellemek için laboratuvar giysisi giyin (temiz, steril olmayan, beyaz giysi yeterlidir) Laboratuvar giysileri uzun kollu, tercihen elastik ve tamamen düğmelenmiş olmalıdır. Kimyasal maddelerin ya da kan ve kültür sıvıları gibi biyolojik malzemelerin dökülmesine karşı ek koruma sağlamak amacıyla gerekirse laboratuvar elbiselerinin üzerine önlük giyilebilir. Mikroorganizmaların diğer laboratuvar çalışanları ve ortama taşınmasını önlemek amacıyla kirlenmiş laboratuvar giysileri ve önlükleri hemen çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır. Laboratuvar içinde ya da yakınlarında çamaşırhane hizmetleri verilmelidir. Laboratuvar giysileri ve önlükler laboratuvar alanlarının dışında giyilmemelidir. Laboratuvarın temiz tutulması Laboratuvar mekanları, mobilyaları ve ekipmanlarının dekontaminasyonunda sıvı dezenfektanlar kullanılmalıdır. Yüzeyler, sodyum hipoklorit (NaOCl) solüsyonu kullanılarak dekontamine edilebilir; 1 g/l rezidüel klor içeren bir solüsyon genel çevre sanitasyonu için uygun olabilir ama yüksek riskli durumlarda daha güçlü solüsyonlar (5 g/l) tavsiye edilir. Çevre dekontaminasyonunda %3'lük hidrojen peroksit (H202) içeren formüle edilmiş solüsyonlar, çamaşır suyu yerine kullanılabilir. Odalar ve ekipmanlar, paraformaldehitin ısıtılması ya da formalinin kaynatılması yoluyla üretilen formaldehit gazıyla fumigasyon yoluyla dekontamine edilebilir. Ama bu eğitimli personel gerektiren son derece tehlikeli bir işlemdir ve eğitimsiz personel tarafından yapılmamalıdır. Kesici-delici yaralanmasına karşı korunma İğne, bisturi ve diğer keskin alet ve cihazları kullanırken, prosedürlerden sonra kullanılmış kesici-delici materyale dokunurken, kullanılmış aletleri temizlerken ve kullanılmış iğneleri bertaraf ederken yaralanmayı önlemek için özen gösterilmelidir. Kullanılmış iğnelerin kapakları tekrar kapatılmamalıdır ve iğne ucu asla vücudun herhangi bir kısmına karşı doğrultulmamalıdır. Ya tek elle "kepçe" tekniği kullanılmalı ya da iğneyi çıkarmak için tasarlanmış mekanik bir cihaz kullanılmalıdır. Kullanılmış iğneler enjektörlerden el ile ayrılmamalı ve kullanılmış iğneler bükülmemeli, kırılmamalıdır. Kullanılmış tek-kullanımlık enjektör ve iğneleri, bisturi bıçakları ve diğer kesici-delici materyali uygun

8 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 8 / 9 delinmeye dayanıklı kaplara yerleştirilmeli ve bu kapları mümkün olduğunca bu materyalin kullanıldığı alanın yakınında bulundurulmalıdır. Kesici-Delici alet yaralanmaları durumunda Kesici-Delici Alet Yaralanmaları Bildirim Formu (ENF.FR.02) doldurularak kalite yönetim birimine bildirilmelidir Laboratuvara Giriş Çıkış Kuralları a. Laboratuvar ortamına kişiler ve çalışmanın güvenliği açısından laboratuvar personeli dışında kimse alınmamalıdır. b. Laboratuvar çalışanlarının yakınları veya misafirleri teknisyen dinlenme odasında misafir edilmelidir. c. Laboratuvara giriş çıkışlarda laboratuvar sıcaklığı açısından sürekli kapılar kapalı tutulmalıdır. d. Pencereler kapalı tutulmalıdır 4.5. Temizlik Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon Temizliğe ve laboratuvar düzenine mutlaka uyulmalı ve kullanılan malzemeler tekrar yerli yerine konmalıdır. Laboratuvarda hijyen şartlarına uyulmalıdır. Özellikle kan ve kan ürünleri ile yapılan çalışmalarda enfeksiyon riskinin yüksek olduğu unutulmamalıdır. Derideki küçük çatlaklarda ve kültür ekim yerlerinde solunum yoluyla enfeksiyon kapmak mümkündür. Bu yüzden rutin çalışmalarda eldivenli çalışılmalıdır. Şüpheli temas durumunda eller uygun antiseptiklerle yıkanıp gerekirse bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına danışılmalıdır. Laboratuvarın her bölümünde temizlik, dezenfeksiyon işlemleri yazılı talimatlara göre periyodik olarak yapılır, kayıtları tutulur. Atılacak katı maddeler çöp kutusuna atılmalıdır. İşi bitmiş içinde sıvı bulunan temizlenecek cam malzemeler lavaboya konulmalı masa üzerinde bırakılmamalıdır. Laboratuvarımız için hazırlanmış birime ait özel laboratuvar temizlik talimatı ( ENF.TL.20) gereğince: 1. Laboratuvarda önlük kullanılır. 2. Hastalara müdahale ederken eldiven giyilir. 3. Enjektörler enjektör kutularına, tıbbi atıklar kırmızı atık torbalarına atılır. Tüm laboratuvar atıkları yerinde ayrıştırılarak enfeksiyon komitesinin kabul ettiği şartlara uygun olarak KIRMIZI, MAVİ, SİYAH poşetlere konur. 4. Yer temizliği için deterjanlı su içine % 1 sulandırılmış % 10 luk sodyum hipoklorit eklenir. Bu işlem günde en az dört kere uygulanır. 5. Evyenin temizliğinde daha değişik olan 1:10 sulandırılmış % 10 luk sodyum hipoklorit kullanılır. 6. Kan alımı esnasında kan bulaşı olması durumunda temizlik personeline haber verilir. Dökülen yüzey kuru bir bez veya kağıt ile kabaca silinir. Silinen yüzeyin üstüne 1:10 sulandırılmış % 10 luk sodyum hipoklorit eklenmiş bir pamuk veya bez konur. Zeminde > 20 dakika bekletilir. 7. Kimyasal maddeler kullanılırken eldiven giyilir. Uygun şartlarda kullanılır. 8. Tüm laboratuvar personeli düzenli yıllık hepatit, HIV taramalarına devam eder aşı takvimlere uyar. 9. Laboratuvar cihazlarının sıvı atık kaplarına her sabah 1:10 oranında çamaşır suyu konur. Gün sonunda bu atık kapları dökülür. 10. Laboratuvarda el yıkama kurumumuzca hazırlanmış el yıkama talimatı uyarınca yapılır. 11. Laboratuvar giysilerinde bulaş olduysa hemen çıkarılıp koruyucu giysi giyilir. Cam kırığı varsa metal pens ile toplanır. 12. Kan veya biyolojik örnek dökülen alan kâğıt havlu ile örtülür ve üzerine 1/10 sulandırılmış sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) veya ppm Klorsept (1 lt suya 2 adet klor tableti le hazırlanmış dezenfektanlı su) dökülerek 30 dak. bekletilir. Eğer dökülen materyalin tüberküloz ile kontamine olması söz konusu ise bu süre 2 saate çıkarılmalıdır. Daha sonraki temizlik, temizlik görevlileri tarafından yapılır. Bu işlemler sırasında kullanılan tüm materyal tıbbi atık kabına atılır. 13. Kimyasal dezenfektanlar doğru oranda, gerektiği kadar günlük hazırlanmalı ve sulandırılmış solüsyonlar dayanıklı olmadığın dan gereksiz sarfiyatlardan kaçınılmalıdır. 14. Laboratuvar kullanımı için hazırlanan sıvı sodyum hipok lorid % 10 konsantrasyondadır. Ayrıca hipokloride alternatif olarak ppm Klorsept (1 lt suya 2 adet klor tableti ile hazırlanmış dezenfektanlı su), veya % 2 konsantrasyonda gluteraldehit ya da %70 etanol veya isopro-pionol kullanılabilir.

9 Doküman No: BİY.RH.02 Yayın Tarihi: Revizyon Tarihi: - Revizyon No: 00 Sayfa: 9 / Hipokloridin metalleri bozma özelliği olduğundan, metal kaplar kul lanılmamalı, dezenfekte edilecek malzemeler plastik bir kap içine konarak en az 30 dakika tutulmalıdır. 16. Dezenfekte edilecek malzemeler dezenfektan la direk temasa getirilerek, bu malzemeler üzerinde kaplama, parafin, yağ ve hava kabar cığı olmamalı ve tüm yüzey dezenfektanla tamamen temas halinde olmalıdır. 17. Laboratuarda kullanılan malzemeler hipoklorid ile dezenfekte edildikten sonra az miktarda deter janla tekrar yıkanmalı ve bol su ile durulan malıdır. 18. Tüm dezenfektanlar belirli oranda pro tein, lastik, plastik ve deterjan gibi maddelerle inaktive olduklarından dezenfeksiyon sırasın da bu durum göz önünde bulundurulmalıdır. 19. Santrifüj Sırasında Tüp Kırılmasında Yapılması Gerekenler: Santrifüj esnasında cihazdan gelen kırılma sesini takiben sürekli bir ek gürültü varlığında tüp kırılmasından şüphelenilmelidir. Santrifüj içi, godeleri ve tüpler gözden geçirilir. Godeler dışarı çıkabilen tipte ise çıkarılarak kontrolünün yapılması daha uygundur. Santrifüj içinde ve godelerde cam parçaları varsa metal pens ile toplanır, uygun tıbbi atık kabına atılır. Godelerin içine 1/10 dilüe edilmiş sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) veya ppm Klorsept konularak 30 dakika beklenir. Daha sonra gödenin içi musluk suyu ile yıkanır, kurutulur ve santrifüj içindeki yerine yerleştirilir. 20. Laboratuvarda günlük temizlik yapılır. Laboratuvarın her bölümünde temizlik, sanitasyon dezenfeksiyon işlemleri periyodik olarak yazılı talimatlara göre yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır.