MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ. İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ. Yangın

Transkript

1 MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ Yangın Not: Sunumun bazı kısımları güncel değildir. Derste güncel ifadelerle anlatılmıştır. Bu sunum Kimya Öğretmeni Elif Hanım tarafından paylaşılmıştır./2013

2

3 Bu eğitimin amacı, yangın gerçekleşmeden ve yangın sırasında yapılacak faaliyetlerin bilinmesi, gerekli olan önlemlerin alınarak yangında oluşacak kayıpların minimuma indirilmesidir.

4 Yanma Olayı Yanma, maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için madde, ısı ve oksijenin (hava) bir arada olması gerekir. YANGIN NEDİR? Yangın kimyasal bir olaydır. Yangının nasıl, nerede ne şiddette olacağı oradaki oluşma ortamına bağlıdır. Diğer bir tanımla söyleyecek olursak yangın kontrol altına alamadığımız yanma olayıdır ya da kontrolümüz dışına çıkan yanma olayıdır. Yanma olayının oluşabilmesi için bazı bileşenlerin bir araya gelmesi gerekir.

5 Fuel + Oxygen + Heat = Fire The FIRE TRIANGLE represents the three elements needed for fire to occur: heat, fuel, and oxygen. FUEL HEAT OXYGEN Fire Basic - Trimpe/B.Brooks

6 Yanma Olayının Bileşenleri 1. Yanıcı Madde: Doğada; katı, sıvı ve gaz halinde bulunur. Tutuşma sıcaklıkları birbirinden farklı olmakla birlikte, katıların sıvı ve gazlara nazaran tutuşma ve patlama ihtimali azdır. 2. Yakıcı Madde (oksijen): Normal olarak havada %21 oranında bulunan oksijen yanma olayının temel unsurudur ve yanmanın sürmesi için en az %16 oranında oksijene ihtiyaç vardır.

7 3. Isı: Bir cismin sıcaklığının artmasına sebep olan fiziksel bir olgudur. Ortamda her zaman sıcak ortamdan soğuk ortama bir ısı akışı vardır.isı bir enerjidir. Isı enerjisi etrafa; a) Konveksiyon yolu ile (hava yolu): Hava hareketi ile ısının yayılmasıdır. Isının etkisi ile genişleyen hava moleküllerinin hareketi ile oluşur. Konveksiyon yolu ile ısı transferi sadece akışkanlarda (sıvı ve gazlarda) görülür. b) Kondüksiyon yolu ile: Katı malzemeler yoluyla ısının transferi olayıdır. Metal borular çelik kirişler gibi malzemeler ısınarak ısıyı bir taraftan diğer tarafa iletirler. c) Işıma yolu ile ısı transferi (radyasyon yoluyla): Isının elektromanyetik dalgalar ile yayılmasıdır.

8 Yangın anında bu üç etkenden birisi ortadan kaldırılırsa yangın söner. Yanma olayı dört şekilde meydana gelir. YANMA ÇEŞİTLERİ Yavaş yanma Kendi kendine yanma Hızlı yanma Parlama patlama şeklinde yanma

9 Yavaş Yanma: Yanıcı maddenin yapısı itibariyle, yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlarda, Ortamda bulunan ısının yetersiz kalması hallerinde, Ortamda yeterli oksijen olmadığı durumlarda meydana gelir. Demir, bakır gibi metallerin oksijenle nemli ortamda birleşmesi olayı yavaş yanma ya örnek verilebilir. Kendi Kendine Yanma Yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanma olayına dönüşmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler, hava içerisindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek çürümeye (oksitlenme) başlarlar. Bu oksitlenme ilerledikçe zaman içerisinde ortamda ısı yükselir. İşte ortamdaki ısı alevlenmeye yetecek dereceye ulaştığı zaman kendi kendine yanma olayı gerçekleşir. Hızlı Yanma Yanmanın bütün belirtileriyle başladığı olaydır. Burada yanmanın belirtileri olan alev, ısı, ışık ve korlaşma mevcuttur. Parlama Patlama Şeklinde Yanma Parlama şeklinde yanma; düşük sıcaklıklarda buharlaşan maddelerde görülen yanma şekli (Benzin) Patlama şeklinde yanma; düşük sıcaklıkta buharlaşan sıvılar ile gazların serbest kaldıklarında bulundukları hacmin tamamını kaplamaları neticesinde alt ve üst patlama limitleri arasında, bir ısı kaynağı ile karşılaşmaları halinde meydana gelen yanma şekli.

10 YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI Yangınlar Türk Standartlar Enstitüsü tarafından (TS 862) ile sınıflandırılmıştır. Her yangının oluşumu ve gelişimi farklıdır. Bu nedenle yangın yanıcı maddelerin fiziksel özelliklerine göre dört sınıfta incelenmektedir.

11 A Sınıfı Yangınlar Katı maddeler alevli veya korlu olarak yanarlar. Alevli yanma maddenin yüzeyinde yanıcı buharların yanması şeklinde olur. Korlu yanma da yanma maddenin içine işler. Müdahale daha kolaydır. Yanan yüzeyi söndürücü madde ile kaplanması ve oksijenle ilişkisinin kesilmesi yeterli olabilir. Pamuk, kömür, selüloz gibi katı yanıcı maddeler korlu yanarlar. Temel söndürme prensibi soğutmadır. Boğma ve zincirleme reaksiyonu kırma prensibi ile de söndürülür. Bu tür maddelerin en etkili söndürme maddesi sudur. Bununla birlikte KKT, CO2 ve köpüklü yangın söndürücüler de kullanılır. Ancak korlu yangınlarda mutlaka su ile soğutmaya ihtiyaç vardır. B Sınıfı Yangınlar Yanabilen sıvılar, bu sınıfa girer. Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vb. yangınlarıdır. Temel özellikleri korsuz ve alevli yanmalarıdır. Ancak B sınıfı yangınlar, yanıcı madde özelliklerine göre kendi içinde de üç kategoride düşünülebilir. Birinci kategoride su ile karışmayan ham petrol, benzin, gaz yağı, makine yağları, vb. sıvıların oluşturduğu yangınlar yer alır. İkinci kategoride su ile hemen karışan (suda çözülen) alkol vb. sıvıların oluşturduğu yangınlar yer alır. Üçüncü kategoride ise katran, asfalt, gres vb. ağır yağların oluşturduğu yangınlar yer alır. B sınıfı yangınlarda yanma yüzeydedir. Yani yanan, ısınan sıvıdan çıkan buharlardır.

12 C Sınıfı Yangınlar Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. LPG, doğalgaz, metan, asetilen, kok gazı, vb. gazların yangınlarını kapsar. Gaz yangınlarına müdahale ederken genel kural önce gaz akışını kesmek sonra söndürmektir. Çünkü önce yangın söndürülecek olursa gaz akışı devam edeceğinden ortamda yanıcı gaz hava karışımı oluşur ve buda en ufak bir ısı kaynağı ile patlamaya ve yangının daha da büyümesine neden olur. Bu nedenle gaz yangını hemen söndürülmemeli, gaz akışı kesilene kadar yanmasına izin verilmelidir. Bu arada gaz kesilerek yangın söndürülünceye kadar, yanındaki yanabilir maddelerin, tutuşmasını önlemek için malzemeler uzaklaştırılmalı veya çevre su ile soğutularak korunmalıdır. Şayet akan gazı kesecek vanayı kapatmak için yangının söndürülmesi mutlaka gerekiyorsa çok kısa bir sürede gaz alevleri söndürülerek vana kapatılmalıdır. D Sınıfı Yangınlar Yanabilen hafif metal yangınlarıdır. Alüminyum, magnezyum, titanyum, çinko, sodyum, potasyum yangınları bu sınıfa girer. Temel özellikleri korlu, alevsiz yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır.

13 Temel söndürme prensibi boğmadır. ABC türü kuru kimyevi söndürücüler faydasızdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Çünkü bu yangınlarda yüksek sıcaklık meydana geldiğinden su ayrışmasına bileşenlerine ayrışmasına ve hidrojen gazı açığa çıkmasına neden olur. D sınıfı yangınların söndürme maddesi alkali borat bazlı D tipi kuru kimyevi tozdur. Kuru kum ile yanan malzemenin üzeri örtülerek de söndürülebilir. Magnezyum nem, su ve asit ile reaksiyona girer. Reaksiyon sonucu hidrojen gazı açığa çıkar. Magnezyum yangınlarına en fazla 1 metre yaklaşılmalıdır. Ancak nemli ortamlarda bu mesafe sakıncalıdır. Yangın sonucu oluşan dumanın solunmamasına dikkat edilmelidir.

14 Ayrıca; sanayide jet yangınları, havuz yangınları ve bleve olarak adlandırılan yangınlar da vardır. Jet Yangını: İnce uzun alevle yanar ve gaz borusu kaçaklarının tutuşmasında görülür. Havuz Yangını: Ham petrolün tanktan sızması ve tutuşmasında görülür. BLEVE : Ateş topu olarak da adlandırılır. Yangın ve patlamanın karışımıdır. Çok kısa zamanda çok yoğun ısı açığa çıkar. Bir tank içinde sıvılaştırılmış gazın atmosferik kaynama noktasının üstünde muhafazasında bu tank yarılır veya açılırsa tank içindeki madde gaz ve sıvı karışımı halinde akmaya başlar, hava içinde çok hızlı genişler ve bulut oluşturur. Bu buhar bulutu bir ateş kaynağına denk gelirse ateş topu oluşturur. Birkaç saniye içerisinde çok yüksek ısı açığa çıkar. Böyle bir yangında birkaç yüz metre ötelerde bile derin yanıklara ve ölümlere maruz kalınabilir.

15

16 Elektrik Sebepli Yangınlar

17 Yangının Temel Nedenleri - Bilgisizlik - İhmalkarlık (korunma önlemlerinin alınmaması) - Beklenmeyen kazalar - Sabotajlar - Tabiat olayları - Yanıcı madde sıçramaları - Sigara ve kibrit - Soba ve bacalar - Elektrik - Statik elektrik

18 -Bazı kimyasal karışımlar Örnek : Asitle su karışımı, yanıcılarla tutuşturucuların karışımı. - Kıvılcımlar. -Doğal etkenler.

19 Sanayi Yangınları Nedenleri Sanayi yangınları çoğunlukla; Elektrik arıza ve kontağından Sürtünmeden Mekanik kıvılcımlardan Sigara ve kibrit alevinden Sıcak satıhlardan Açık alevlerden Kaynak ve kesme işlerinden Fazla ısınan malzemelerden Statik elektrikten Kendiliğinden meydana gelen yanmadan meydana gelir.

20

21 Kaynak işleri Elektrikli aletlerle çalışma Enerji hat ve panelleri Yağlı ve gazlı bölgeler Yasak bölgeler Dikkat edilecek işler Alevlenen maddelerin sıçramaları, kıvılcım Oksi-asetilen takım bağlantıları Gazlı-yanıcı maddelerin nakli, boru ve vanaları

22 YANGIN SÖNDÜRME İŞLERİ Taşınabilir söndürme cihazlarının tipi ve sayısı, Mekânlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir. Buna göre; a) A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, b) B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, c) C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, d) D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu, söndürme cihazları bulundurulur. Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarında ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazlı söndürme cihazlarının tercih edilmesi gerekir.

23 En İyi Yangın Söndürme Yöntemi Tedbir Almaktır!

24 Yangın üç ayaklı saç ayağa benzer. Bu ayaklar ısı, oksijen ve yanıcı madde dir. Bunlardan herhangi birinin olmaması dengeyi bozar ve yangın söndürülebilir. Yani yangının önlenmesi yada söndürülmesinde ana husus yanıcı maddenin, ısının ve oksijenin kontrol edilmesi şeklinde özetlenebilir. Yangın türlerine göre söndürme metodu ve kullanılacak malzemeler Yangın Sınıfı Söndürme Metodu Kullanılacak Malzeme A Soğutma Su ve su esaslı cihazlar, kuru kimyasal tozlu cihazlar B Havayı kesme Kum, toprak, köpüklü, karbonhidratlı ve kuru kimyasal tozlu cihazlar C Yanıcı maddeyi ortadan kaldırıma Önce yanıcı madde olan gaz, musluğundan kapatılmalı, daha sonra etrafta tutuşturduğu ve yanmasına sebep olduğu maddelerin cinsine uygun söndürme uygulanır D Kimyasal reaksiyon Yanan metale uygun kimyasal söndürme maddesi kullanılır

25 Soğutma Soğutarak söndürme işleminde, ısıyı azaltma veya ortadan kaldırmaya yönelik çalışma yapılır. Bu da üç şekilde gerçekleşir: su ile soğutma, yanıcı maddeyi dağıtma ve kuvvetli üfleme. 1. Su ile soğutma:. Su, yangının söndürülmesinde ısı ile temas ettiği takdirde buhar haline geçer ve buharlaşma esnasında çevresindeki ısıyı emer. Bu da yanan cisimden emilen ısı olup, yanma ısısını düşürür. Böylelikle yanıcı maddenin ısısı düştüğünden yanma olayı da ortadan kalkar. Ayrıca su yağmurlama şeklinde kullanıldığı zaman oksijeni kesme özelliğine sahiptir. Genellikle A sınıfı yangınlarda kullanılan su ile söndürmede, işleme başlamadan evvel bölgede elektrik olmamasına dikkat edilmelidir.

26 2. Yanıcı maddeyi dağıtma: Soğutarak söndürmenin bir başka türü de yanan maddeyi dağıtmaktır. Yanıcı maddenin dağıtılması, bir an için daha geniş alanı hava ile temasa geçmesini sağlayacağından yangının genişlemesine neden olacaktır. Ancak yanan maddenin dağıtılmasıyla yangından oluşan toplam ısı bölünecek, yanan cismin bir kütlesine düşen ısı azalacak ve yangın yavaş yavaş sönecektir. Bu tip söndürmelerde dağıtılan yanan maddelerin çevresinde başka bir yanıcı madde bulunmamasına dikkat edilmelidir. Genellikle A sınıfı yangınlarda uygulanır. 3. Kuvvetli üfleme: Yanan madde üzerine kuvvetli olarak üflenen hava, alevin sönmesine ve yanan madde ısısının belirli oranda azalmasına neden olacaktır. Bu tip söndürme uygulaması ile başlangıç noktasında bulunan A sınıfı yangınlarda başarı elde edilebilir. Büyümüş ve belirli boyutlara ulaşmış yangınlarda yeterli söndürmeyi sağlayacak üflemeyi her an pratikte uygulamak mümkün olamamaktadır.

27 Havayı Kesme Yanma olayının meydana gelmesi için gerekli şarttan biri olan oksijen yanma esnasında ortadan kaldırılır veya %14 ün altına düşürülürse yanma olayı sona erecektir. Oksijeni azaltarak veya ortadan kaldırarak yangın söndürülmesi usulüne havayı kesme denir. Bu usul pratikte örtme, boğma veya oksijeni azaltma teknikleriyle uygulanır. 1. Örtme: Yanan maddenin üzerine oksijenle teması yok etmek için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemidir. Katı (kuru) yanıcı madde yangınlarında ve başlangıç halindeki yangınlarda örtü olarak, halı, battaniye, kilim ve kum gibi maddeler kullanılır. Akaryakıt yangınlarında ise örtü olarak köpük, klor ve azot gibi maddeler kullanılır.

28 2. Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu tür söndürmeler özellikle kapalı bir mekanda oluşan yangında yanma için gerekli olan oksijenin girmesini önlemek amacıyla kapı, pencere, baca ve havalandırma delikleri gibi açıklıkların kapatılması şeklinde uygulanır. 3. Oksijeni azaltma: Oksijen miktarının %14 ün altında olduğu ortamlarda yanma olayı gerçekleşmez. Bu esasa dayanılarak oluşturulan söndürme prensibine ise oksijeni azaltma yöntemi denilmektedir. Oksijen azaltıcı maddeler, kimyevi tozlar ve karbondioksit (C02) gazı gibi maddelerdir. Bunlar hem örtme hem de oksijeni azaltma suretiyle yangını söndürücü niteliktedirler.

29 3.Yanıcı Maddeyi Ortadan Kaldırma Yanıcı maddelerin yangından uzaklaştırılması çoğu kez zor yada imkansız olmaktadır. Ancak bazı durumlarda yangınla yanıcı maddenin ilişiği (akaryakıt musluğunun kesilmesi gibi) kesilebilir. Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma, yanma olayını meydana getiren üç şarttan biri olan yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak sureti ile yanma olayını giderme tekniğidir. Bu teknik pratikte yanıcı maddeyi ortadan kaldırma, yanıcı maddeyi ısıdan ayırma ve ara boşluğu meydana getirme teknikleriyle uygulanır.

30 1. Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma: Bu yöntemle yapılan söndürmelerde bizzat yanan maddelerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı madde yangınlarında etkendir. Örneğin, yanan bir LPG tüpünün vanasının kapatılması gibi. 2. Yanıcı maddeyi ısıdan ayırma: Katı yanıcı maddenin ana kütleden ayrılması sureti ile yapılan söndürmedir.

31 3. Ara boşluğu meydana getirmek: Bu yöntem, yangının genişlemesini önlemek ve zamana bağlı olarak söndürülmesini sağlamak için uygulanır. Ara boşluğu, meydana gelmiş yangınların rüzgar etkisiyle civardaki yanıcı diğer maddeleri etkileyerek yanma olayının büyüme ihtimali olduğu durumlarda, yanan kısım ile yanabilecek kısım arasındaki yanıcı maddelerin ortadan kaldırılmasıyla meydan getirilen boşluklardır. Örneğin, orman yangınlarında yanan kısım ile yanabilecek kısım arasında bulunan ağaçların kesilmesi, otların temizlenmesi gibi.

32 Yangın Söndürmede Kullanılan Maddeler

33 Su (H 2 O): Yangın söndürmede en fazla kullanılan madde sudur. Büyük miktarlarda ve kolayca temin edilebilmesi, ucuzluğu, soğutma ve boğma gibi bir takım özellikleri suyun en yaygın kullanılan söndürme maddesi olmasını sağlamıştır. Öte yandan suyun söndürücü olarak kullanımındaki bazı tehlikeler suyun kullanımını sınırlandırır. Bu tehlikeler: Elektriği iletmesi ve çevresindeki yanmayan bazı maddelere zarar vermesi, Bazı kimyasal maddelerle reaksiyona girmesi sonucu reaksiyon sırasında yanıcı gaz hidrojenin açığa çıkması tutuşma ve patlamaya neden olur, Akaryakıt yangınlarında kullanılmaz. Bu özellikleri nedeniyle yalnız A sınıfı yangınlarda kullanılır.

34 . Karbondioksit (CO2): Karbondioksit, yüksek basınç altında sıvılaştırarak tüplere doldurulan, püskürtülmesiyle normal basınçta gaz haline geçerek ortamdaki oksijen miktarını azaltan, yani boğucu etkisi ile yangını söndüren bir kimyasal söndürücü maddedir. Yanıcı olmayıp kimyevi maddelerle pek kolay birleşemez. Kullanım esnasında gaz halinde bulunduğu için, ateşin üzerine kolayca dağılarak yanıcı maddenin üzerini kaplar. Karbondioksitin püskürtülme esnasındaki ani basınç düşmesi, bir kısmının ortamdan ısı alarak (-78 C'lık soğuklukta) kar haline gelmesine sebep olur. Ancak soğutarak yangını söndürme etkisi ikinci derecededir. Sınırlı söndürme etkisi ile sadece B sınıfı olarak tanımlanan sıvı maddelerin yüzey yangınları ve yalıtkanlık özelliğinden dolayı elektrik yangınlarını söndürmekte kullanılır.

35 sodyum, potasyum, magnezyum, titanyum gibi reaktif (alkali) metal yangınlarını karbondioksit söndürmez. Çünkü bu metaller karbondioksiti ayrıştırırlar ve bu durumda söndürme değil, yangını büyütme sonucu ortaya çıkar.

36 3. Kuru Kimyasal Tozlar Kuru toz, yanan maddenin yüzeyini kaplayarak hava ile temasını kesmekte ve yapısındaki kimyasal maddelerin ayrışması ile söndürme işlemi gerçekleşmektedir. Yangın sınıflarına göre farklı kimyasal birleşimlerde kuru toz kullanılmaktadır. B, C ve D sınıfı, yani sıvı madde, gaz madde ve elektrik yangınlarında kullanılan tozun esas maddesi sodyum bikarbonattır. Çok maksatlı olarak bilinen veya A, B, C ve D sınıfı yangınları söndüren toz ise amonyum fosfat esaslıdır. Taşınabilir söndürücülerde, yangın araçlarında ve sabit sistemlerde depolanan kuru toz, azot veya karbondioksit gazıyla püskürtülmektedir. Kuru kimyevi tozlar, ateşin üzerine tatbik edildikleri zaman, sodyum bikarbonat ve su şekline dönüşerek ayrışır ve ateşi söndürür.

37 Kuru kimyasal tozlar, uygulama esasında ısı ile kimyasal reaksiyona uğrayarak çok önemli ve her biri ayrı ayrı sınıf yangınlara etkin olan, su ve karbondioksite dönüşmektedir. Kuru kimyevi tozlar zehirli değildir, ancak teneffüs edilen yerlerde bol miktarda bulunursa solunumu güçleştirdiği gibi, etrafı da kapladığı için görüşü de zorlaştırır. Kuru tozun yangına yeterli uzaklıktan püskürtülmesi ve yüzey kaplama özelliği, akışkanlığı ve tane iriliği ile ilişkilidir. Ayrıca bulunduğu cihazda ve depolandığı yerlerde zamanla bozulmaması, nem kaparak sertleşmemesi gereklidir

38 Kuru kimyevi tozlar aşağıdaki başlıklar altında izah edilen özelliklere sahiptirler: Boğma özelliği: Kuru kimyevi tozlar ateşe püskürüldüğü zaman çıkardıkları karbondioksitle alevi kısmen boğarlar. Soğutucu özelliği: Kuru kimyasal tozlar ateşe püskürtüldükleri zaman sıcaklığın belirli bir kısmını emerler Aleve kalkan olma özelliği: Alevi yanan bir ateş üzerine püskürtülen kuru kimyevi toz, alev ile yanıcı madde arasında bir toz bulutu oluşturarak yanıcı maddeyi alevden gelen sıcaklığa karşı korur. Zincirleme yanma olayını engelleme özelliği: kuru kimyevi tozlar, yanma sonucu açığa çıkan maddelerin birleşmesini engellemekte ve yanma zincirinin oluşmasını önlemektedir. Böylece yanma olayı genişleyememekte ve dolayısı ile daha kısa sürede söndürülmektedir.

39 4. Yangın Söndürme Köpüğü Belli oranlarda suyla karışan köpük yapıcı maddenin meydana getirdiği köpük, yanan sıvının yüzeyini kaplayarak hava ile temasını keser ve yanma ısısını düşürür. Kimyasal köpük olarak adlandırılan yangın söndürme köpüklerinin günümüzde en yaygın kullanılanları mekanik ve sentetik türleridir. Kimyasal köpük: Alüminyum sülfat ile sodyum bikarbonatın kohesin bir madde beraberliğinde suda çözülmesi sonunda oluşan köpük olup, yaygın kullanılmaktadır.

40 Mekanik (protein esaslı) köpük: Bu köpük kimyasal yollarla özel olarak formülüze edilmiş hayvansal ve bitkisel atıkların hidrolize edilerek %3-4 oranlarında su ile karışmasından elde edilir. Sentetik köpük: Sentetik deterjan terkibinde olup, yüksek genleşme ve çabuk köpük yapma özelliği vardır. Köpük jeneratörleri ile kullanılıp, A sınıfı yangınlararın meydana geldiği depo, hangar gibi geniş hacimli mekanların köpükle doldurulması şeklinde de tatbik edilebilir.

41 Alkole dayanıklı köpük: Regular proteinli köpük sıvısına metal sabunları ilave edilerek hazırlanır. Bu köpük maddesi bilhassa polar solventler tipinde parlayabilen sıvıları yangınlarında iyi bir söndürücüdür. AFFF tipi köpük: Flora karbon bileşikleri ile sentetik köpük sıvılarının bir kombinasyonudur. Yangını aniden söndürür. Köpük kullanılmaması gereken yerler: LPG yangınları, Sıcak asfalt ve ağır yağ yangınları, Elektrik tesisatı yangınları, Gıda maddeleri yangını, Kuru kimyevi toz kullanılan yangınlar (aynı anda kullanılmaz).

42 Yangın Ekipmanları 1. Yangın Uyarı Sistemleri Yangın söndürme işleminde en önemli faktör olan ilk müdahale zamanını en aza indirmek için çeşitli uyarı sistemleri mevcuttur. Yangını algılayacak duyar elemanlar ise muhtemel tehlike kaynaklan ve yangın cinsine göre seçilmekte olup başlıca çeşitleri aşağıya çıkartılmıştır

43 Isı duyarlı elemanlar: Ortam sıcaklığındaki değişmeyle uyarı veren bu tip duyarlı elemanlar iki çeşittir. Birincisi, normal ısı şartlarının mevcut olduğu yerlerde kullanılıp, önceden yapılan ayarlama ile belli sıcaklığın üzerine çıkıldığında uyarı veren tipidir. İkincisi ise, sıcaklığın çok kısa zamanda ve hızla yükselebileceği yerlerde, ısı tehlikeli sınıra gelmeden ısı artış uyarısını vermek için "yükselmeli ısı duyar eleman" kullanılan tipidir.

44 Duman duyarlı elemanlar: Bir çok durumda yanma olayı başlamadan önce duman ve gazlar meydana gelir. Bu aşamada uyarı vermek için dumana hassas duyar elemanlar kullanılır. Başlıca ve yaygın olarak kullanılan iki çeşidi mevcuttur. Sistemin duyar elemanı içinde bulunan radyoaktif kaynak vasıtası ile ortamdaki gaz değişimini hisseder ve uyarı verir. Diğer çeşidi ise fotosel (ışığa duyarlık) prensibine göre optik olarak çalışır.

45 Alev duyarlı elemanlar: Duman ve sıcaklık gibi belirtilerin ortaya çıkmasından önce, alevle birlikte hızla yayılan yangınların uyarılması için alev duyarlı elemanlar kullanılmaktadır. Patlama uyarıcı duyar elemanlar: Patlayıcı maddelerin depolandığı yerlerde kullanılan bu tip elemanlar, patlama öncesi oluşan gazların hissedilmesi ile çalışmaktadır.

46 2. Manuel Yangın Söndürücüler Manuel (elle taşınır) söndürme ve püskürtme aletlerinin kullanımında en önemli nokta, yangın başladığı anda söndürücünün en ufak bir gecikmeye meydan verilmeksizin kullanılmasıdır. Elle taşınır yangın söndürme araç ve gereçleri klasik araçlar ve yangın tüpleri olmak üzere iki gurupta incelenir. Klasik yangın söndürme araç ve gereçleri olarak, su kovalan, kum kovaları, branda ve battaniye, kürek, kazma balta vb. düşünülür.

47 1. Sulu Söndürücüler: Kapalı bir kap içine konan suyun, ufak bir tüpte bulunan İtici gaz vasıtası ile püskürtülmesi şeklinde çalışır. Gaz tüpü kabın içine veya dışına yerleştirilebilir. Etken madde olarak sodyum bikarbonatın sudaki çözeltisidir. 10 litredir ve A sınıfı yangınlarda kullanılır. 2. Köpüklü Söndürücüler: Köpük yapıcı sıvı ve su, kap İçine birlikte konur ve itici gaz vasıtası İle püskürtülür. Etken madde olarak sodyum karbonatın sudaki çözeltisi kullanılmıştır. 10 litredir ve B tipi yangınlara kullanılır. Köpük yangını alevinin hava ve oksijen İle ilişkisini keserek bastırır.

48 3. Karbondioksitli Söndürücüler: Karbon tetraklorürlü yangın söndürücüler: Yangın sırasında karbon tetraklorür tatbik edilerek oluşturulan gaz örtüsü ile yangın boğulur. C sınıfı yangınlarda kullanılır. Pompalı ve statik basınçlı olmak üzere iki tipi mevcuttur. Bu cihazlar kapı ve pencere gibi havalandırmalara yakın, soba ve kalorifer gibi ısıtıcılardan ise uzak yerlere yerleştirilmelidir. Basınç altında sıvı karbondioksitli, yangın söndürücüler: Sıvı karbondioksit, yüksek gaz basıncı ile sıvı halden katı hale geçerek meydana getirdiği kar ile yangın söndürür. B ve C sınıfı yangınlar için kullanılır.

49 4. Kuru Kimyasal Maddeli (Tozlu) Söndürücüler: En yangın şekilde imal edilen ve kullanılan kuru kimyasal maddeli (tozlu) söndürücüler, kuru kimyasal madde ile basınçlı karbondioksit ya da azot gazı bulundurup, B ve C tipi yangınlarda kullanılır. Gövdelerindeki tozun itici gaz vasıtasıyla püskürtülmesi esasına göre çalışır. Püskürtme hortumu ise yüksek basınca dayanıklı olup ucunda veya gövdeye bağlı bir yan tüp içerisinde olur.

50 3. Sabit Söndürme Sistemleri Sabit söndürme sistemleri, bir mekanda oluşacak yangınların söndürülmesi için, daha önceden alınan tedbir ve ortaya monte edilen sistem ile söndürme işleminin yapılmasını temin eden cihazlardır. Uyarıcı sistemler ile birlikte de kullanılabilir. Çeşitleri aşağıdaki başlıklar altında izah edilebilir Karbondioksit gazlı söndürme sistemleri: Kuru tozlu söndürme sistemleri: Köpüklü söndürme sistemleri: Yağmurlama sistemleri:

51 Yağmurlama sistemleri: Yangın anında suyun yağmurlama veya pulvarize sistem şeklinde boşaltılması esasına dayanan sprinkler tesisatları en yaygın kullanma sahası olan söndürme sistemleridir.

52 Bina İçi yangın muslukları: Bina içinde olabilecek yangınlara karşı korunmayı sağlamak amacıyla, su şebekesi üzerine kurulan sisteme monte edilen musluklardır. Genellikle duvara adapte edilen bir saç yangın dolabı içinde olup, makarası üzerinde m hortum ve lansı bulunur. Dolap kapağı kırmızı renkte olup, yerden 1,5 m yükseklikte bulunur.

53 Bina dışı yangın muslukları (hidrantlar): Şehir su şebekesine bağlı olarak inşa edilmiş, itfaiye araçlarının su teminini kısa mesafe ve sürede İkmali için oluşturulan sistemlerdir. Genellikte m aralıklarla ve köşe başlarına konulur.

54 4. Arazöz ve Ekipmanları Arazözler, itfaiyece her türlü yangına karşı söndürücü maddelerle teçhiz edilmiş ve bu maddeleri belirli mesafelerden yangına tazyikle işleyebilme sistemine sahip olan motorlu araçlardır. Arazözler genellikle araç kısmı ve tank kısmı olmak üzere iki ana kısımdan meydana gelmiştir.

55 Yangın hortumları, Yangın söndürmede en önemli gereçlerden birisidir. Arazözden veya yangın musluklarından çıkan suyu yangın yerine ulaştırarak yangının söndürülmesinde etkin görev yapar. Hortumlar 20 Atm basınç altında çalışma ve 40 Atm basmç altında patlama tazyikine dayanıklı olmalıdır. Kullanılan hortumların boylan genellikle m'dir. Hortumlar imal edildikleri maddelerin cinslerine göre iki tipte sınıflandırılır: Kauçuk hortumlar: İç kısımları Iateks (kauçuk) ile kaplı olan bu hortumların üzerinde uzun elyaflı pamuk ve naylon ipliğinden imal edilmiş bir kılıf vardır. Dayanıklılıkları arttırılmak için üst kısımları kimyasal bir madde ile kaplanmıştır. Keten hortumlar: Uzun elyaflı 18 veya 24 telli keten ipliğinden yapılır. Keten hortumlar çalışma basıncı altında terlememelidir.

56 Yangın Söndürme Ekipleri BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Bakanlar Kurulu Kararı: 12/6/ /4390 Resmî Gazete : /24822 Ek ve Değişiklikler: 1) 26/ /7382 B.K.K. ( /25489 RG)

57 Madde 127- Yapı, bina, tesis ve işletmelerden; 10 bağımsız bölümü olan konutlar ile 50 kişiden fazla insan bulunan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerde aşağıdaki ekipler oluşturulur.

58 -Söndürme Ekibi, -Kurtarma Ekibi, -Koruma Ekibi, -İlkyardım Ekibi,

59 Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3'er, koruma ve ilk yardım ekipleri ise en az 2'şer kişiden oluşur. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuşsa; söz konusu ekiplerin görevleri, bu servislerce yürütülür. Her ekipte bir ekip başı bulunur. Ekip başı, aynı zamanda yönergeyi uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır.

60 SÖNDÜRME VE KURTARMA EKİBİNİN GÖREVLERİ: 1-YANGIN HABERİ ULAŞTIĞINDA, YANGIN YERİNE GELEREK YANGININ NE TÜR YANGIN OLDUĞUNU BELİRLEYEREK İŞ YERİNDEKİ YANGIN SÖNDÜRME MALZEMELERİNİ KULLANARAK YANGINI SÖNDÜRMEYE VE KONTROL ALTINA ALMAYA ÇALIŞMAK 2-YANGIN İÇERİSİNDE KALMIŞ HERHANGİ BİR CANLI BELİRLEDİKLERİNDE KURTARMA VE TAHLİYE EKİBİNE BİLDİREREK KURTARILMASINI SAĞLAMAK. 3-İTFAİYE EKİBİ GELDİKTEN SONRA SÖNDÜRME ÇALIŞMALARI İTFAİYE EKİBİNE BIRAKILACAK, YALNIZCA YARDIM İSTENDİĞİ DURUMLARDA İTFAİYE EKİBİNE YARDIMCI OLUNACAKTIR. 4-YANGIN SÖNDÜRÜLDÜKTEN SONRA KULLANILAN YANGIN SÖNDÜRME MALZEME VE TEÇHİZAT DÜZENLİ BİR ŞEKİLDE TOPLANACAK, BOŞALAN SÖNDÜRME CİHAZLARI VE EKSİLEN TEÇHİZAT BELİRLENEREK OPERASYON SORUMLUSUNA BİLDİRİLECEKTİR.

61 İLK YARDIM EKİBİNİN GÖREVLERİ: 1. KURTARMA VE TAHLİYE EKİBİ TARAFINDAN YANGINDAN ZARAR GÖRMÜŞ OLARAK KURTARILAN İNSANLARA GEREKEN İLK YARDIM MÜDAHALESİNİ YAPARAK DURUMUNA GÖRE EN SERİ ŞEKİLDE EN YAKIN SAĞLIK MERKEZİNE GÖNDERİLMELERİNİ SAĞLAMAK. 2. YANGIN YERİNE GELECEK OLAN AMBULANS VE İLKYARDIM EKİBİNE YARDIMCI OLMAK.

62 KORUMA EKİBİNİN GÖREVLERİ : YANGIN ÇIKTIĞINI ÖĞRENİR ÖĞRENMEZ EKİP KOMUTANI YANGINI İTFAİYEYE VE İLGİLİ KİŞİLERE EN KISA ZAMANDA TELEFONLA HABER VERECEKTİR. İTFAİYEYE YANGIN YERİNİ TAM ADRESİNİ ÇIKIŞ SAATİNİ VE YANGININ TÜRÜNÜ BİLDİRECEKTİR. YANGIN BÖLGESİNİN ÇEVRESİNİ GÜVENLİK ŞERİTLERİYLE ÇEVİRECEK VE İLGİSİZ ŞAHISLARIN YANGIN BÖLGESİNE GİRMESİNİ ENGELEYECEKTİR. BU ŞAHISLAR KÖTÜ NİYETLİ OLABİLİRLER, YA DA BİLGİSİZLİKLERİ VE TECRÜBESİZLİKLERİ NEDENİYLE YANGINDAN ZARAR GÖREBİLİRLER.

63 Acil Durum Ekipleri ve Organizasyonu Acil Durum meydana geldiğinde herhangi bir komut almaksızın çalışabilecek durumda eğitilmekteler. Tesis dışı ve hayati risk tespiti yapılması durumunda organizasyon başkanı tarafından verilen alarm ile görev yaparlar. Sivil Savunma Müdürlüğünce verilen emir doğrultusunda da görev yapabilirler.

64 EKİPLERİN EĞİTİMİ VE UYGULAMA Alarm tahliye denemeleri Denemelerde aksayan yönler Sektördeki benzer olayların incelenmesi

65

66 Ölçme İzleme Tatbikat sonuçları Gözden geçirmeler Kayıtların incelenmesi Geri beslemeler Teknolojik gelişmeler

67 Güncelleme-İyileştirme Görülen aksaklıklar Verilerin değerlendirilmesi Yasal değişiklikler Hedeflerin yükselmesi

68 Söndürme Cihazlarının Etkinliği: Söndürme maddeleri yanma olayını yavaşlatıp durduran maddeler olup katı, sıvı, gaz ve çok bileşim şekillerinde görülür Taşınabilir söndürme cihazları daha çok kuru kimyasal tozlu, karbondioksitli ve köpüklü cihazlardır. Sulu ve gazlı söndürme tüpleri de mevcuttur

69 Gaz yangın söndürücüler içinde en önemli yeri karbondioksit alır. Taşınabilir bir Karbondioksitli yangın söndürme tüpü kuvvetle sıkıştırılmış sıvı karbondioksit ihtiva eder. Karbondioksit gazı, ateşin sıcaklığını yanma sıcaklığının altına düşürür ve ortamdaki oksijeni azaltarak yangını söndürür. Karbondioksit, yangın mahallinde atık bırakmaz. Karbondioksitli söndürücülerin bulunduğu yerin sıcaklığı 40 C in üzerine çıkmamalıdır; aksi halde sıvı karbondioksitin genişlemesi ile tüp patlayabilir.

70 Söndürme Tüplerinin Tipi, Yeri ve Sayısı: En iyi yangın söndürücü, söndürülecek maddeye uygun olanıdır. Her yangın söndürücüsünün bir diğerine göre üstünlükleri mevcuttur. Bütün arabalı yangın söndürücüler TS EN 1866 kalite belgeli ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862-EN 3 kalite belgeli olmalıdır. Akaryakıt ve yağ yangınları için en uygun taşınabilir söndürücü karbondioksittir. Tozun zarar vereceği elektrikli ve elektronik cihazlar için de karbondioksitli söndürücü uygundur. Bürolarda, evlerde, katı madde bulunan bütün yerlerde kimyasal kuru tozlu cihazlar tercih edilmelidir.

71 Köpüklü söndürücüler, benzin, petrol, yağ, ahşap, kağıt, saman, katran gibi maddelerin bulunduğu laboratuar, fabrika, garaj, mineral yağ depolarında daha etkilidir. Yönetmeliğe göre, söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenmelidir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, beher 200 m2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınır. Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması gerekmektedir.

72 Komple trafik kitleri arasında yer alan sprey tipi yangın söndürücüler yarar sağlamayabilir. Bu tür cihazlar yerine ABC tipi Kuru Kimyasal söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Otomobillerde 1-2 kg., büyük taşıtlarda 4-6 kg. yangın söndürme cihazı olmasında yarar vardır.

73 YANGIN SÖNDÜRÜCÜNÜN BÖLÜMLERİ 1. Basınç saati: Yangın söndürücüde yeterli basınç olup olmadığını gösterir. 2. Pim: Yangın söndürücü kullanılmadan önce çekilip çıkartılmalıdır. 3. Hortum başı: Yangının kaynağına doğrultulmalıdır. 4. Hortum: Esnek, kaliteli ve kullanılması kolay olmalıdır. 5. Etiket: Yangın söndürücünün hangi tür yangınlar için olduğunu ve nasıl kullanılacağını gösterir. ( A-B-C ) 6. Tarih etiketi: Son kullanım tarihini gösterir.

74 A Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, B Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü C Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, D Sınıfı Yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru metal tozlu söndürme cihazları bulundurulmalıdır.

75 Yangın Söndürme Tüplerinin Bakımı : TS belgeli taşınabilir söndürme cihazları yılda bir periyodik kontrolleri ve her 5 yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır. Kontrol tarihinde 5 yılını dolduran tüplerin 25 bar basınçta hidrostatik testi yapılmalıdır.

76 Yangın Söndürme cihazlarının görev yapamamasının nedenleri : Yangın söndürücünün içine konulan maddenin standartlara uygun olmaması, Söndürülecek maddeye uygun söndürme maddesinin kullanılmaması, Söndürülecek maddeye uygun söndürme maddesinin kullanılmaması,

77 CO 2 Yangın söndürme cihazları 10 kg arabalı CO2 (Karbon dioksit) 6 kg vanalı CO2 (Karbon dioksit) 30 kg arabalı CO2 (Karbon dioksit) 6 kg tetikli CO2 (Karbon dioksit)

78 CO2 tüpleri boşalma sırasında -78 C ye kadar soğur. Bu nedenle çıkan gazın %25 i kar haline dönüşür. Bu cihazlar +40 C nin altında muhafaza edilmelidir

79 9.6.Yangın söndürücü kullanımı Basınç Göstergesini kontrol et

80 Pimini kontrol et

81 Yangın anında!!! Telaşlanmayın Yangın ekibine - İtfaiyeye haber veriniz Çevrenizdekilere duyurun- varsa butona basıntelefon edin Mevcut yangın malzemeleri ile ilk müdahaleyi yapın Kapı ve pencereleri kapatın Kendinizin ve başkalarının güvenliğini düşünün Yangında kurtarmada önceliği olan malzemeleri tahliye edin Görevli olmayanları uzaklaştırın

82 Yangın ihbarının verilmesi YANGIN İHBARI ÖZ, KISA VE NET OLARAK VERİLİR AD VE SOYAD TELEFON NUMARASI YANGININ TAM YERİ YANGIN TÜRÜ

83 Yangın yerindeki tehlikeler Alev Dili Tehlikesi (Flame-Over) Ani Tam Tutuşma Tehlikesi (Flash-Over)

84 Yangın Safhalarındaki tehlikeler

85 Yangın Patlaması (Backdraft)

86 Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu Tehlikesi 1.GRUP GAZLAR: Oksijeni azaltarak Boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton..) Hidrojen, LPG, Doğalgaz vb. 2.GRUP GAZLAR: Nefes yollarını tahriş ederler. Göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır. 3.GRUP GAZLAR: Kana,sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler. Karbonmonoksit (CO), Hidrojen Siyanür (HCN)

87 Patlama Tehlikesi Yangın yerinde, içinde gaz olsun veya olmasın bütün basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar.

88 Çökme Tehlikesi Yüksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma gücünün zayıflaması çökme nedenidir.

89 Kimyasal Tehlike Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu, tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. 1- Su ile Reaksiyona girerek Yanıcı gaz üreten maddeler 2- Zehirleyici Kimyasal Maddeler 3- Radyoaktif Maddeler 4- Tahriş Edici Sıvı Kimyasal Maddeler

90 Elektrik Tehlikesi Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyecileri en çok tehdit eden tehlikelerdendir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Yangın yerinde öncelikle şalter indirilerek veya sigorta sökülmelidir.

91 11.İtfaiyeci Malzemeleri Emniyet Kemeri Baret Çizme Yangın Elbisesi Megafon Balta Kürek Eldiven Temiz Hava Tüpü Kurtarma ipi

92 Köpük Menanjörü Turbo lans Orta Köpük lansı Hortumlar Ağır Köpük lansı Lans Hidrant Anahtarı

93 DİĞER MALZEMELER

94 Bina Yangın Algılama ve Söndürme Sistemleri Binaların yangın algılama ve söndürme projeleri, tesisat projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Bir kat alanı 2000 m2 den fazla olan katların tahliye projeleri mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır. Tahliye projeleri diğer yapılarda mimari projelerde gösterilir. Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun görüşü alındıktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır. Belediye itfaiye birimlerince, projelerde değişiklik veya ilâve gerekli görülmesi halinde, istenilen değişiklik veya ilâvenin bu Yönetmeliğin hangi maddesine istinaden gerekli görüldüğünün belirtilmesi mecburidir. Yorumlanması gereken, açıklık gerektiren veya belirsiz olan konularda Bayındırlık ve İskân Bakanlığının görüşü alındıktan sonra işlem ve uygulama yapılır.

95 Yangın Algılama Sistemi Tüm fabrika içine monte edilmiş olan Yangın algılama sensörleri; Duman dedektörleri Beam dedektörler Isı dedektörleri Acil durum butonları vasıtasıyla yangının çıkış aşamasında noktasal olarak tespitini sağlayan sistem

96 1.Yangın algılama Sensörleri Herhangi bir noktada çıkan yangın sonucu yangın öncesi çıkan dumanı algılayarak Güvenlikte bulunan panele sinyal gönderip alarm sitemini harekete geçirir. Duman Dedektörleri Beam Dedektörler

97 Acil Durum Butonları Oluşan acil durumun, güvenlik birimine ve diğer birimlere ve tüm çalışanlara bildirilmesi

98 ACİL DURUM AYDINLATMA SİSTEMİ Acil Tahliyenin gece olması durumunda veya karanlık kalan bölgelerde; 1. Acil çıkış kapı yollarını 2. Genel mekanları aydınlatan iki tür sistemden oluşur.

99 ACİL ANONS SİSTEMİ Acil durumda, çalışanların doğru yönlendirilmesini sağlamak amacıyla işletmenin tüm noktalarından duyulabilecek anonsun yapılmasını sağlar.

100 ACİL ÇIKIŞ KAPILARI Acil çıkışlarda kullanılması gereken kapılardır. Sadece içeriden açılır. Bu kapılar sadece acil çıkış durumlarında kullanılmalıdır, kesinlikle günlük kullanımlar için değildir.

101 Acil Çıkış Yönlendirme Tabelaları Acil Durumlarda çıkış yönlerini gösteren ışıklı tabelalardır

102 Sesli Yangın İhbar Sistemleri Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ve ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dba üzerinde olacak şekilde yerleştirilir. Uyuma maksatlı bölümler ile banyo ve duşlarda, ses seviyesinin en az 75 dba olması gerekir. Sesli uyarı cihazlarının 3 m uzaklıkta en az 75 dba ve en çok 120 dba ses seviyesi elde edilecek özellikte olması şarttır. Acil anons sistemi hoparlörü olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir.

103 PANEL VE İHBAR SİSTEMİ MANUEL İHBAR VE ALARM SİSTEMLERİ YANGIN KONTROL PANELLERİ

104 Yangın Merdiveni Kaçış merdivenleri bodrum katlar dahil bütün katlara hizmet verebilir. Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır. Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği m den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne açılması gerekir.

105 Bir kat inilerek veya çıkılarak doğrudan bina dışına ulaşılan ve eğimi % 10 dan fazla olmayan araç rampaları, kaçış rampası olarak kabul edilir. Bütün korunmuş kaçış merdivenlerinin, doğal yolla veya Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandırılması veya basınçlandırılması gerekir. Kaçış merdiveni ve kullanım alanları, aydınlatma ve havalandırma amacı ile aynı aydınlığı veya baca boşluğunu paylaşamaz.

106 YANGINA YAKALANIRSANIZ Duman ateşten daha öldürücüdür! Hemen yere yakın bir pozisyon alın. Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün. Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin. Sıcak olan bir kapıyı açmayın. Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın. Sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru gidin. Eğer giysinizin tutuştuğunu fark ederseniz,yardım istemek için bağırın.

107 DUR, YAT, YUVARLAN! Dur: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Yat: Ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza doğru yükselecektir. Yuvarlan: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. Eğer başka birinin tutuştuğunu görürseniz o kişiyi durdurun, yere yatırın ve yuvarlayın.

108 YANGIN KAPINIZI ÇALARSA - Telaşlanmayın, Bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi varsa basın İtfaiyeye telefon edin. Yangın yerinin adresini en kısa ve doğru şekilde bildirin Mümkünse yangının cinsini de belirtin.