LEONARDO DI SER PIERO DAVINCI. Merve KARAKILIÇ Biyoloji Tarihi Ödevi

Transkript

1 LEONARDO DI SER PIERO DAVINCI Merve KARAKILIÇ Biyoloji Tarihi Ödevi

2 LEONARDO DI SER PIERO DAVINCI Leonardo di ser Piero da Vinci (15 Nisan Mayıs 1519) Rönesans dönemi İtalyan mimarı, mühendisi, mucidi, matematikçisi, anatomisti, müzisyeni, heykeltıraşı ve ressamıdır. En tanınmış yapıtları; Mona Lisa ( ) ve Son Akşam Yemeği'dir ( ). Rönesans sanatını doruğuna ulaştırmış, yalnız sanat yapısına değil, çeşitli alanlardaki araştırmaları ve buluşlarıyla da tanınan, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından ve dehalarından biridir. 2. milenyumun adamı seçilmiştir.

3 Uzaktan ve yakından Mona Lisa

4 Son Akşam Yemeği «The Last Supper ( )»

5 Son Akşam Yemeği ndeki İsa nın Başı Çalışması

6 YAŞAMI Leonardo, genç bir noter olan Messer/Ser (Üstad anlamında) Piero da Vinci'nin ve muhtemelen bir çiftçi kızı olan Caterina'nın evlilik dışı çocuğu olarak Vinci kasabası yakınlarındaki Anchiano'da dünyaya geldi. Avrupa'daki modern isimlendirme kurallarının yerleşmesinden önce tam ismi, "Vincili Üstad Piero'nun oğlu Leonardo" manasına gelen Leonardo di ser Piero da Vinci'dir. Eserlerini "Leonardo" ya da "Io, Leonardo (Ben, Leonardo)" olarak imzalamıştır.

7 YAŞAMI Somut kanıtlar bulunmasa da, Leonardo'nun annesi Caterina'nın, babası Piero'ya ait Ortadoğulu bir köle olduğu tahmin ediliyor. Babası, Leonardo nun doğduğu yıl, Albiera adındaki ilk eşi ile evlendi. Leonardo ya bebekliğinde annesi baktı, annesi başka biriyle evlendirilerek komşu kasabaya yerleşince, babasının nadiren uğradığı büyükbabasının evinde yaşamaya başladı; arada sırada Floransa'ya babasının evine giderdi. Babasının ilk eşinden çocuğu olmadığı için aileye kabul edilmişti ama amcası Francesco dışında ailedeki kimseden sevgi görmedi.

8 YAŞAMI 14 yaşına kadar Vinci de yaşayan Leonardo, büyükanne ve büyükbabasının ardı ardına ölmesi üzerine 1466'da babası ile birlikte Floransa'ya gitti. Evlilik dışı çocukların üniversiteye gitmesi yasak olduğundan üniversite öğrenimi görme şansı yoktu. Küçük yaştan itibaren çok güzel çizimler yapan Leonardo nun resimlerini babası, dönemin ünlü ressam ve heykeltıraşı Andrea del Verrocchio'ya gösterince, Verrochio onu çırak olarak yanına aldı. Leonardo Verrocchio'nun yanında Lorenzo di Credi ve Pietro Perugino gibi ünlü sanatçılarla çalışma fırsatı buldu.

9 YAŞAMI Floransa'yı 1482'de terkederek Milano Dükü Sforza nın hizmetine girdi. Dükün hizmetine girebilmek için köprüler, silahlar, gemiler, bronz, mermer ve kilden heykeller yapabileceğini anlattığı ancak göndermediği mektubu bütün zamanların en olağanüstü iş başvurusu olarak kabul edilmiştir. Leonardo, 1499 da şehir Fransızlar tarafından alınıncaya kadar 17 yıl boyunca Milano Dükü için çalıştı. Dük için sadece resim ve heykeller yapmak, festivaller organize etmekle uğraşmadı, aynı zamanda bina, makine ve silah tasarımları yaptı yıllarında doğa, mekanik, geometri, uçan makinelerin yanı sıra, kilise, kale ve kanal yapımı gibi mimari yapılar ile ilgilendi, anatomi çalışmaları yaptı, öğrenciler yetiştirdi. İlgi alanı o kadar genişti ki, başladığı çoğu işi bitiremiyordu yıllarında çalışmalarını ve çizimlerini deftere kaydetme alışkanlığı geliştirdi. Bu çizimler ve defter sayfaları, müzeler ve kişisel koleksiyonlarda toplanmıştır. Bu koleksiyonculardan birisi de Leonardo nun hidrolik alanındaki çalışmalarının el yazmalarını toplayan Bill Gates dir.

10 YAŞAMI İnsanlık tarihinin en iyi resimlerinden birisi kabul edilen Mona Lisa için 1503 te çalışmaya başladığı söylenir. Bu resmi tamamladıktan sonra hiç yanından ayırmamış, tüm seyahatlerinde yanında taşımıştı te babasının ölüm haberi üzerine Floransa ya döndü. Miras hakkı için kardeşleri ile mücadele etti ancak çabası sonuçsuz kaldı. Ancak çok sevdiği amcası tüm varlığını ona bıraktı arasında Roma da yaşadı ve Papa için geliştirilen çeşitli projelerde yer aldı. Anatomi ve fizyoloji alanında çalışmaya devam etti ancak Papa, kadavralar üzerinde çalışmasını yasakladı.

11 YAŞAMI 1516 da koruyucusu Giuliano de' Medici nin ölümü üzerine Kral 1. Francis ten Fransa nın baş ressam, mühendis ve mimarı olmak üzere davet aldı. Paris in güneybatısında, Amboise yakınlarındaki Kraliyet Sarayı nın hemen yanında kendisi için hazırlanan konağa yerleşti. Leonardo'ya büyük hayranlık duyan kral, sık sık ziyarete gelir ve sohbet ederdi. Sağ koluna felç inen Leonardo da Vinci, resimden çok bilimsel çalışmalara ağırlık verdi.

12 ÖLÜMÜ Leonardo 2 Mayıs 1519 da Amboise daki evinde 67 yaşında öldü. Kralın kollarında can verdiği rivayet edilir, ancak, 1 Mayıs günü kralın bir başka şehirde olduğu ve bir gün içinde oraya gelemeyeceği bilinmektedir. Vasiyetinde mirasının esas bölümünü Melzi ye bıraktı. Amboise'daki Saint Florentin Kilisesi nde toprağa verildi.

13 SANATA VE BİLİME DAİR.. Dönemin belli başlı hümanistlerinden olan da Vinci, her ne kadar sistematik bir eğitim görmemişse de aldığı çekirdek eğitimi gayet iyi değerlendirmiştir. Öyle ki; ilk öğrenim yıllarında aritmetik ve geometride öğretmenlerini sorduğu sorularla şaşırtacak kadar çabuk ilerlemişti. Keskin zekası ve yetenekleriyle küçük yaşlarda bile dikkat çekiyordu. Müzikle de ilgileniyor ve oldukça iyi bir şekilde Lir çalıyordu. Fakat çocukluk yıllarında en gözde uğraşı resimdi. Babası da bunu fark edince, onu Floransa'nın en önemli atölyelerinden birine verdi. Tipik bir rönesans sanatkarı olmasına rağmen birçok bilimsel araştırmasıyla dönemindeki diğer sanatkarlardan çok daha geniş bir görüş açısına sahip olmasıyla ayrılmıştır.

14 SANATA VE BİLİME DAİR.. Da Vinci, her şeyden önce bir ressamdır ve bu yönüyle hemen akla gelen eseri Mona Lisa dır. Ancak çeşitli eserlerini yaparken bu çalışmalarının temeline koyduğu anatomi çalışmaları biyoloji açısından büyük önem taşır.

15 SANATA VE BİLİME DAİR.. Bir sanatkar olarak Leonardo perspektifle ilgilenmiş ve bu konuda döneminin meşhur matematikçilerinden Pietro della Francesco ve Leon Battista Alberti den ders almıştır. O, doğanın tanınması ve olduğunca gerçekçi bir şekilde resmedilmesi anlayışı ile perspektifi uzlaştırarak biyolojiyle ilgili bilinen meşhur çizimlerini yapmıştır. Leonardo bir sanatkar olarak, özellikle insan anatomisine büyük ilgi duymuş ve insan vücudunun kas ve iskelet yapısını ayrıntılı bir şekilde incelemiştir.

16 SANATA VE BİLİME DAİR.. Leonardo'nun insan vücuduna ilgisinin temelini, figür eskizleri için incelemeler oluşturmuştur. İnsanı olabildiğince canlı ve tüm hareketleri gerçeğe en yakın şekilde çizmek için dış gözlemleri yeterli görmemiş, vücudun içini de görmek, kemiklerin, kasların ve eklemlerin birbirleriyle ilişkilerini kavramak istemiştir. Anatomi araştırmaları, giderek daha, çok zaman ayırdığı başlı başına bir ilgi alanı haline gelmiştir. İnsan organizmasına, çalışma prensiplerini merak ettiği mükemmel bir makine olarak yaklaşmıştır. O dönemin tıp bilimine temel oluşturan antik çağ hekimi Galen in metinleri, merakını ancak kısmen giderebilmiştir.

17

18

19

20

21 SANATA VE BİLİME DAİR.. Ayrıca, damar ve sinir sistemiyle ilgili ayrıntılı çalışmalar da yapmıştır. İçi boş yapıları daha iyi gözleyebilmek için vücut boşluğuna parafin verme yöntemini geliştirmiş, böylece rahatça kesit alarak, iç organları incelemiştir. Onun bu yöntemle incelediği organlardan birisi de beyindir; çizdiği şemalardan anlaşılacağı gibi beyin ve karıncıklarını çok güzel resmetmiştir.

22 DAMAR SİSTEMİ (Kadın Anatomisi)

23

24 SANATA VE BİLİME DAİR.. Yine kemiklerle ilgili çalışmalarında insan kafatasında üç sinüs bulunduğunu söylemiş ve bunları günümüz anatomisine uygun bir şekilde açıklamıştır.

25

26 SANATA VE BİLİME DAİR.. Leonardo nun en iyi bilinen çalışmalarının bazıları ise uterus içinde resmedilmiş embriyo şemalarıdır. Bu şemaları dolayısıyla embriyolojinin erken tarihli kurucularından kabul edilir. Leonardo, embriyonun gelişim sürecinin ilk safhalarındaki doku ile bitkilerin çenekleri arasında ilgi kurmuş; embriyoyu çeneğe benzetmiştir.

27

28 SANATA VE BİLİME DAİR.. On sekizinci yüzyılda okunabilen açıklamalarında, kalbi pompaya benzetmiştir. «Kalp tıpkı pompa gibi çalışır» demiştir. Ayrıca Galenik anatominin tersine, kalbin iki karıncığı arasında herhangi bir delik bulunmadığını söyleyerek bir yanlışı da düzeltmiştir. Leonardo, Papa nın insan kadavraları üzerinde disseksiyon yapmasını yasaklaması üzerine, dolaşım sistemi üzerine yaptığı araştırmayı devam ettirebilmek için sığır kalpleri kullanmıştır.

29

30

31 SANATA VE BİLİME DAİR.. Hayvanlar ve bitkiler üzerinde de araştırma yapan Leonardo, özellikle at anatomisine büyük ilgi duymuş ve at ayaklarının anatomik yapısı ile insanlarınki arasında paralellik kurmuştur ve bu açıklamalarıyla karşılaştırmalı anatomi çalışmalarının güzel bir örneğini sunmuştur.

32

33

34 SANATA VE BİLİME DAİR.. Leonardo bitkilerle de ilgilenmiştir. Her ne kadar dönemin sanatkarlarından Albrecht Dürer kadar olmasa da, yapmış olduğu bitki resimlerinden de anlaşılabileceği gibi, bitkinin anatomik yapısı üzerinde de ayrıntılı çalışmalar yapmıştır.

35

36

37 SANATA VE BİLİME DAİR.. Leonardo kuşların kanatları ile insan kolunun anatomik yapısını karşılaştırmış ve kuşlar gibi insanın da uçabileceğini savunmuştur. Ona göre eğer insanın koluna, kuşlarda olduğu gibi kanat takılırsa, insanlar da uçabilir. Ancak burada aerodinamik bilinmemesinden kaynaklanan hatalı açıklamalarına rastlanmaktadır.

38

39 ÖZETLE Leonardo, her şeyden önce bir sanatkardır ve döneminin ikonografi akımına da uygun olarak canlının anatomisini incelemiş; diğer canlılarla karşılaştırarak, mümkün olduğunca, incelediği canlının anatomik yapısını en doğru bir şekilde anlamaya çalışmıştır. Bu çalışmalarını yaparken Leonardo, bir hümanist olarak hareket etmiştir. Klasik Yunan daki gibi, herhangi bir otoriteye bağlanmaksızın ve dayanmaksızın doğayı araştırarak kavramaya gayret göstermiş ve bunu da resimlerinde ve geç de olsa okunabilmiş olan çalışmalarında vermiştir. Yine O, bu düşünceye bağlı olarak simyaya ve astrolojiye karşı çıkmıştır. Böylece, daha sonraki yüzyılda şekillenecek olan yöntem çalışmalarına da öncülük etmiştir.

40 KAYNAKLAR Vinci Biyoloji Tarihi Kitabı Prof. Dr. Esin KAHYA