II. İNCELEME ALANININ TANITILMASI - ÇALIŞMA METODLARI

Transkript

1 I. AMAÇ Bu rapor; Yalova ili, Merkez ilçesi, Süleymanbey mahallesi nde bulunan 1/1000 ölçekli: G.22.C.06.d.3.b pafta, 1132 ada, 1 nolu parselin imar planı tadilatına esas jeolojik jeoteknik etüt raporu olarak hazırlanmıştır. İnceleme alanının jeolojik jeoteknik jeofizik özelliklerinin ortaya çıkartılarak, sahanın yerleşime uygunluk durumunun yeniden belirlenmesi amaçlanmıştır. JMS Ltd. Şti. ' ne yaptırılan Yalova Belediyesi adına hazırlanan Bahçelievler- Rüstempaşa-Süleymanbey Bağlarbaşı Fevziçakmak - Kazımkarabekir Mahalleleri - Yaşar Okuyan Bulvarı Kuzeyi Gazi Osman Paşa Mahallesi KB sı ile Yalova-Kocaeli Devlet Yolunun Sağ Şeridinde Bulunan Alanların Ayrıntılı Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu adlı Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından 20/10/2004 tarihinde onaylanan rapor bulunmaktadır. Söz konusu raporda çalışma alanı Önlem Şartlı Alanlar 1A ile Önlem Şartlı Alanlar 1C sınırları içerisinde kalmaktadır Bu çalışma ile mevcut imar planlarının tadilatı yapılacaktır. Söz konusu çalışmalar Yalova Martı Turizm Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi nin talebi ile yürütülmüştür. Bu rapor ; Çevre ve şehircilik bakanlığının tarih ve sayılı genelgesi gereğince, Format- 3 e uygun olarak hazırlanmıştır. II. İNCELEME ALANININ TANITILMASI - ÇALIŞMA METODLARI II.1. Mekansal Bilgiler Coğrafi Konum Çalışma alanı, Yalova ili, Merkez İlçesi, Süleymanbey mahallesinde kalmakta olup yerleşim merkezindedir. Ulaşımın tamamı asfalt yol ile sağlanmakta olup, dört mevsim açıktır (Bkz. Şekil-1 2 ). DAS Süleymanbey mah. YALOVA 1 DAS

2 Şekil 1: Çalışma alanımızdan genel bir görünüm Şekil 2 : Çalışma alanına ait uydu görüntüsü ( Ölçeksizdir. ) DAS Süleymanbey mah. YALOVA 2 DAS

3 Etüt sahası 1/1000 ölçekli hali hazır haritanın Yalova Merkez, G.22.C.06.d.3.b paftasını kapsamakta, çalışma alanının toplam yüzölçümü; m 2 olup yatay ile düşey koordinatları arasında bulunmaktadır (EK-1 : 1/1000 ölçekli mühendislik jeolojisi haritaları). Şekil 3: Çalışma alanı koordinatları Çizelge 1: Köşe koordinatları Nokta Adı X Koordinatı Y Koordinatı DAS Süleymanbey mah. YALOVA 3 DAS

4 Şekil 4 : İnceleme alanının yer bulduru haritası DAS Süleymanbey mah. YALOVA 4 DAS

5 II.2. İklim ve Bitki Örtüsü Yalova nın iklimi, makro - klima olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş niteliği taşır. Bağımsız bir iklim tipinin kalıpları içerisinde değerlendirilmesi imkânsızdır. Yalova iklimi bazı dönemlerde karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova ilinin bitki örtülerini makiler ve ormanlar oluşturmaktadır. Bu ormanlar il yüzölçümünün % 71 ini kapsamakta olup bu sebepten dolayı kışları bol yağışlıdır. 30 yıllık rasat bilgilerine göre yıllık ortalama yağış miktarı mm. dir. Yalova da yıllık ortalama sıcaklık 14.6 C dir. En soğuk ay ortalama sıcaklığı 6,5 C, en sıcak ay ortalama sıcaklığı ise 23,7 C dir. Yağışın çok olduğu aylarda eğimli yerlerde küçük ölçekli yüzeysel akmalar görülmekte olup, büyük ölçekte heyelan, kaya düşmesi, su baskını, çığ ve buna benzer doğal tehlikeler gözlenmemiştir. İlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluşturmaktadır. Yalova nın güneyindeki dik yamaçlar tümüyle gür bir orman örtüsüyle kaplıdır. Geniş yapraklı ağaçların hakim olduğu bu kısımda, iğne yapraklı ağaçlar oldukça azdır. Bu ormanlar il yüzölçümünün %71 ini kaplamaktadır. Armutlu Yarımadası nın orta kısımları daha çok meşe ağaçlarının hakim olduğu bir ormanlık alana sahiptir. Orman örtüsünün bileşimine giren unsurların büyük bir kısmı Karadeniz kıyı silsilesinin florasına dahildir. Bir kısmı ise Akdeniz florasının (bitki varlığı) türleri olarak bu kısma sokulmuştur. Karakteristik türlerin bir araya geldiği kısımlardaki maki topluluğu da buna eklenebilir. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meşe, gürgen, kızılcık, kestane ve ıhlamur ağaçları görülmektedir. Yalova daki ormanlardan, çevrenin odun ve kereste ihtiyacı da karşılanmaktadır. Yalova İli nin iklimi, Makro-klima tipi olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş niteliği taşımaktadır. Kimi dönemlerde de karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. İlde yazlar kurak ve sıcak, kışlar ılık ve bol yağışlıdır. 30 yıllık rasat bilgilerine göre, Yalova da yıllık ortalama sıcaklık değeri 14,6 o C dir. En soğuk ay ortalama sıcaklığı 6,6 o C, en sıcak ay ortalama sıcaklığı 23,7 o C dir. Yalova da aylık ortalama sıcaklık değerleri Şekil-5 te görülmektedir yılları arasında tutulan ortalama değerlere göre, en soğuk aylar Ocak ve Şubat ayları, en sıcak ay Temmuz ayı olarak tespit edilmiştir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 5 DAS

6 Şekil 5: Yalova İli nde Aylık Ortalama Sıcaklık C ( ) yılları arasındaki ortalamalara göre, Yalova İli ve bazı illerimizin en soğuk ve en sıcak ay ortalama sıcaklık değerlerinin gösterildiği grafikte ; Yalova İli nin en soğuk ay ortalama sıcaklığının, Bursa, Ankara ve Erzurum illerinden daha yüksek, İzmir İli nden ise daha düşük olduğu görülmektedir. Şekil 6: Yalova İli ve Bazı İllerimizde En Soğuk ve En Sıcak Ay Ortalama Sıcaklığı C ( ) İlde kar yağışlı günlerin ortalama sayısı 10,6, karla örtülü günlerin ortalama sayısı da 5,2 dir. İlde deniz suyu sıcaklığı, en yüksek olduğu Ağustos ayında 22,9 o C, en düşük olduğu Şubat ayında da 7,4 o C dir. Yine yılları ortalamasına göre yıllık ortalama yağış miktarı 726,5 mm. olarak tespit edilmiştir. Yalova da aylık ortalama yağış miktarı Şekil-7 de görülmektedir. Şekilden de görüleceği üzere, en yağışlı aylar Aralık, Kasım ve Ocak ayları, en az yağışlı aylar ise Temmuz, Mayıs ve Ağustos ayları olarak tespit edilmiştir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 6 DAS

7 Şekil-7 Yalova İli nde Aylık Ortalama Yağış Miktarı (mm) ( ) Konu ile ilgili tüm meteorolojik bilgiler Tablo da görülmektedir. Çizelge 2: Yalova İli Meteorolojik Verileri METEOROLOJİK BİRİMLER VERİLER Yıllık Ortalama Sıcaklık 14,6 En Soğuk Ay Ortalama Sıcaklığı 6,6 En Sıcak Ay Ortalama Sıcaklığı 23,7 Yıllık Ortalama Yağış Miktarı (mm) 726,5 En Yüksek Sıcaklık 45,4 (13/07/2000) En Düşük Sıcaklık -11,0 (22/02/1985) Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) 5,58 Ortalama Yağışlı Gün Sayısı (Yıllık) 120,2 En Yağışlı Aylar (mm) Aralık-Kasım-Ocak En Az Yağışlı Aylar (mm) Temmuz-Mayıs-Ağustos Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı 10,6 Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı 5,2 En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı 39 cm. (20/02/1985) Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) 181,9 (10/09/1981) En Hızlı Rüzgar 82,1 km/h(27/02/1989) Yıllık Ortalama Nem Oranı % 76 II.3. Sosyo Ekonomik Bilgiler Yalova da süs bitkileri üreticiliği, Türkiye üretiminin % 70 ni gerçekleştirir. Türkiye tüketiminin de % 40 nı Yalova üretimi karşılamaktadır. Süs bitkileri önceleri aile bireylerine iş yaratan aile tipi işletmeler iken, günümüzde entegre tarım işletmeleri haline dönüşerek Yalova İli nin önemli bir gelir kaynağı durumuna gelmiştir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 7 DAS

8 II.4. Arazi, Laboratuar ve Büro Çalışma Yöntemleri ve Ekipmanları Arazi Çalışmaları Hazırlanan rapor kapsamında inceleme alanında 4 adet toplam derinliği m. olan zemin araştırma sondajları yapılmıştır. Uygulanan sondaj verilerinden hareketle oluşturulan jeolojik kesit ile inceleme alanının zemin özellikleri ortaya çıkartılmıştır. Ayrıca çalışma alanında 1 adet sismik refraksiyon etüdü ile 1 adet de rezistivite etüdü yapılmıştır. Şekil 8 : Çalışma alanında uygulanan Sondaj ve Jeofizik çalışmaları lokasyonlarını gösterir harita (Ölçeksizdir) Laboratuvar Çalışmaları Sondaj çalışmalarından alınan numuneler üzerinde sınıflama, dayanım ve indeks özelliklerinin belirlenmesine yönelik deneylerin yapılması için Arter Zemin Mekaniği laboratuarlarına gönderilmiştir. Numuneler laboratuarda aşağıdaki deneylere tabi tutulmuştur; Elek Analizleri Kıvam Limitleri Likit Limit Plastik Limit Plastisite İndisi DAS Süleymanbey mah. YALOVA 8 DAS

9 Su Muhtevası Doğal Birim Hacim Ağırlık Üç Eksenli Basınç Dayanımı Deneyi Direkt Kesme Deneyi Büro Çalışmaları Sondaj logları Excel programı, rapor word programı, haritalar netcad GIS programı, jeolojik kesitler Autocad programı, şekiller ise coreldraw 14 programları kullanılarak hazırlanılmıştır. III. İNCELEME ALANININ MEVCUT PLAN, YAPILAŞMA DURUMU VE DİĞER ÇALIŞMALAR III.1. Tüm Ölçeklerde Mevcut Plan Durumu ve Mevcut Yapılaşma Çalışma alanı Yalova Valiliğince tarihinde onaylı İlimiz 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı Turizm ve Rekreasyon Alanları Günübirlik Rekreasyon Alanlar (G) sınırları dahilinde kalmakta olup (Ek-2 Çevre Düzeni Planı ) ilgili notlar aşağıdaki gibidir; Bu alanlar; turizm potansiyeli yüksek olan yörelerde zorunlu gereksinimleri karşılamaya dönük, yeme-içme, dinlenme, eğlence ve spor imkanlarından birkaçını günübirlik olarak sağlayan, konaklama yapılmayan tesislerdir. Bu alanlarda kalıcı olmayan taşınabilir malzemelerden yapılmış plaj tesisleri, duş, gölgelik, soyunma kabini, lokanta, çeşme, gazino, açık spor tesisi, açık gösteri ve eğlence alanı, özellik taşıyan el sanatları ürünleri sergi ve satış üniteleri, yüzme havuzu, çay bahçesi gibi tesisler yer alabilir. Kıyıda yapılacak tesisler için kıyı ile ilgili kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Bu alanlarda; En fazla KAKS : 0.05 En fazla yükseklik : 4.50 m. (1 kat) DAS Süleymanbey mah. YALOVA 9 DAS

10 Çalışma alanı 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında park alanından turizm alanına çevrilmiştir. Çalışma alanında halihazırda bina bulunmamaktadır. İmar planı tadilatı sonrasında parsel üzerinde otel amaçlı kullanılacak binanın yapılacağı beyan edilmiştir. III.2. Mevcut Plana Esas Yerbilimsel Etütler, Sakıncalı Alanlar Afete Maruz Bölgeler İlk olarak Yalova Belediyesi tarafından JMS Taah. Tic. Ve San. Ltd. Şti. ne yaptırılan Yalova Belediyesi Zemin Etüt Proje İşi Jeolojik Jeoteknik Etüt Raporu Cilt -1 adlı Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 1/12/2000 tarihinde onaylanan rapor bulunmaktadır. Söz konusu raporda çalışma alanının kuzey kesimi Önlem Şartlı Alanlar -1 sınırları içerisinde kalmaktadır. Önlem Şartlı Alanlar-1(ÖŞA1) de yapılması istenilen çalışmalar aşağıda verilmiştir. -Bu bölgelerde sondajlı zemin araştırmalarının sonucu sıvılaşma riski olmayan sağlam zeminin derinliği saptanmalı ve buna göre temel derinliği tespit edilmelidir. Bu amaçla yapılacak sondaj derinliği m.den az olmamalıdır. -Okul, hastane, PTT vb. toplu kullanım amaçlı resmi yapılar ile sinema, tiyatro, alışveriş merkezleri gibi kitlesel kullanıma açık yapılar için düzenlenecek zemin etütlerinde enaz yapı eninin 1,5 katı derinlige kadar(yapı yüksekliğinden az olmamak şartıyla) detaylı bir şekilde incelenmeli, raporda önerilen kat edetlerine uyulmalı, belirli bir alanda bu kat adedi (okul, hastane vb. resmi binalar ile alışveriş merkezi vb.) yeterli olmadığı durumlarda alan genelinde deyatlı etütler düzenlenerek, özel temel ve yapı sistemleri geliştirilerek hazırlanacak raporlar Afet İşleri Genel Müdürlüğüne onaylatılması koşuluyla plan değişikliğine gidilmesi uygun görülmüştür. -Sondajlardan alınacak bozulmuş ve bozulmamış örnekler üzerinde hidrometrik analizler yapılarak kil-silt oranı belirlenmelidir. -Sondajlar her 1.50 m.de SPT deneyleri yapılarak ilerleme sağlanmalı ve bozulmamış örneklerin dayanım parametreleri belirlenmelidir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 10 DAS

11 - SPT deneyleri ve bozulmamış örnekler üzerinde yapılan deneylerden temel derinliğinin ekonomik ölçüleri aşması durumunda sıvılaşma riski olan zeminlerin derinliği ve kalınlığı dikkate alınarak bir zemin iyileştirmesi programı hazırlanmalıdır. Bu bölgede derin temel sistemleri ve de özellikle kazıklı temel sisteminin olumlu sonuçlar verebileceği düşünülmektedir. -Ancak, bu bölgede zayıf ve sıvılaşma riski taşıyabilecek zeminlerin bulunduğu gerçeği dikkate alındığında büyük blokların ve ağır yapıların projelendirilmesine izin verilmemelidir. -Sıvılaşmanın mümkün olduğu alanlarda yerleşimin gelişmediği kesimlerin imar planı revizyonlarında yeşil alan, spor kompleksleri, pazar yeri, tek katlı alışveriş merkezleri vb. sosyal tesislere ayrılması uygun görülmüştür. Son olarak da tekrar Yalova Belediyesi tarafından JMS Ltd. Şti. ' ne Bahçelievler- Rüstempaşa-Süleymanbey Bağlarbaşı Fevziçakmak - Kazımkarabekir Mahalleleri - Yaşar Okuyan Bulvarı Kuzeyi Gazi Osman Paşa Mahallesi KB sı ile Yalova-Kocaeli Devlet Yolunun Sağ Şeridinde Bulunan Alanların Ayrıntılı Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu adlı Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından 20/10/2004 tarihinde onaylanan rapor bulunmaktadır. Söz konusu raporda incelenen alan Önlem Şartlı Alanlar-1A (ÖA- 1A) ile Önlem Şartlı Alanlar-1C (ÖA-1C) olarak belirlenmiş olup, belirtilen önlemler aşağıdaki gibidir: Önlem Şartlı Alanlar-1A(ÖA-1A) da yapılması istenilen çalışmalar; Bu bölgelerde sondajlı zemin araştırmalarının sonucu sıvılaşma riski olmayan sağlam zeminin derinliği saptanmalı ve buna göre temel derinliği tespit edilmelidir. Bu amaçla yapılacak sondaj derinliği m.den az olmamalıdır. Sondajlardan alınacak bozulmuş ve bozulmamış örnekler üzerinde hidrometrik analizler yapılarak kum, kil, silt oranı belirlenmeli, sıvılaşma potansiyeli analizleri yapılmalıdır. Sondajlar her 1.50 m.de SPT deneyleri yapılarak ilerleme sağlanmalı ve bozulmamış örneklerin dayanım parametreleri belirlenmelidir. SPT deneyleri ve bozulmamış örnekler üzerinde yapılan deneylerden, temel derinliğinin ekonomik ölçüleri aşması durumunda, sıvılaşma riski DAS Süleymanbey mah. YALOVA 11 DAS

12 olan zeminlerin derinliği ve kalınlığı dikkate alınarak bir zemin iyileştirmesi programı hazırlanmalıdır. Bu bölgede derin temel sistemleri ve de özellikle kazıklı temel sisteminin olumlu sonuçlar verebileceği düşünülmektedir. Bu bölgelerde kat yüksekliği 3 katı (zemin + 2) geçmemelidir. Hazırlanacak olan temel sistemi sonucunda kat yüksekliğinin belirlenmesi uygun olacaktır. Ancak, yapılacak parsel bazındaki sondajlı ve sismik etütler sonucunda, temel maliyetlerinin (derin temel) ekonomik görülmediği hallerde, bina temeli ile ilgili güvenli koşulların sağlanması için gerekli mühendislik çözümleri uygulanarak, bodrumlu 2 katlı inşaatların (zemin+1 kat) yapılması da düşünülebilecektir. Bölgede zayıf ve sıvılaşma riski taşıyabilecek zeminlerin bulunduğu gerçeği dikkate alındığında, büyük blokların ve ağır yapıların projelendirilmesine izin verilmemelidir. Bu sahalarda yapılacak derin temel projelerinin uygulamasına geçilmeden önce, Belediye bünyesinde oluşturulacak komisyon veya teknik elemanlar tarafından incelenmesi zorunluluğu getirilmelidir. Sıvılaşmaya müsait olan alanlarda, yerleşimin gelişmediği veya gerçekleşemediği kesimlerin imar planı revizyonlarında yeşil alan, spor kompleksleri, pazar yeri, tek katlı alışveriş merkezleri vb. sosyal tesislere ayrılması uygun görülmüştür. Yeni yapılacak yapılar, deprem şartnamesine uygun olarak projelendirilmeli, statik projelerde donatılı perde duvarlar kullanılmasına dikkat edilmelidir. Önlem Şartlı Alanlar-1C (ÖA-1C) de yapılması istenilen çalışmalar; -Bu bölgelerde sondajlı zemin araştırmalarının sonucu taşıyıcı zeminin derinliği saptanmalı ve buna göre yapı tasarımı yapılmalıdır. -Bu amaçla yapılacak sondaj derinliği m.den az olmamalıdır. -Sondajlardan alınacak bozulmuş ve bozulmamış örnekler üzerinde hidrometrik analizler yapılarak kum, kil-silt oranı belirlenmeli, sıvılaşma potansiyeli analizleri yapılmalıdır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 12 DAS

13 -Sondajlar her 1.50 m.de SPT deneyleri yapılarak ilerleme sağlanmalı ve bozulmamış örneklerin dayanım parametreleri belirlenmelidir. -Bölgede sıvılaşma potansiyeli genellikle 10 m.nin altında görülmesi nedeniyle, temeller yüzeysel olabilecektir. Ancak üst seviyelerde çıkabilecek zayıf zeminler ortamdan uzaklaştırılmalı, yerine sıkışabilen zeminler serilerek, zemin iyileştirmesi yapılmalıdır. -Zeminin özelliği, SPT deneyleri ve bozulmamış örnekler üzerinde yapılan deneylerden temel derinliğinin ekonomik ölçüleri aşması durumunda sıvılaşma riski olan zeminlerin derinliği ve kalınlığı dikkate alınarak bir zemin iyileştirmesi (zemin değiştirme, sıkıştırma, kazık, jet-grouting v.b) programı hazırlanmalıdır. - Bu bölgede, yapılacak parsel bazındaki sondajlı etütler sonucunda temel derinliği belirlenmeli, temel tipi radye seçilmelidir. Temel derinliği 2.0 m.den az olmayacak 4 katı geçmeyen inşaatların (zemin+3 kat) yapılması uygun bulunmuştur. -Bölgede zayıf ve sıvılaşma riski taşıyabilecek zeminlerin bulunduğu gerçeği dikkate alındığında büyük blokların ve ağır yapıların projelendirilmesine izin verilmemelidir. -Bu sahalarda yapılacak yapıların temel projelerinin uygulamasına geçilmeden önce, Belediye bünyesinde oluşturulacak komisyon veya teknik elemanlar tarafından incelenmesi zorunluluğu getirilmelidir. -Yeni yapılacak yapılar, radye temeller üzerinde deprem şartnamesine uygun olarak projelendirilmeli, statik projelerde donatılı perde duvarlar kullanılmasına dikkat edilmelidir sayılı yasaya göre inceleme alanı için alınmış Afete Maruz Bölge kararı bulunmamaktadır. Söz konusu onaylı raporlarda yer alan yerleşime uygunluk haritaları Şekil 9 10 da ; parsele ait tapu bilgileri Ek-13 de sunulmaktadır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 13 DAS

14 Şekil 9: JMS Ltd. Şti. tarafından 2000 yılında hazırlanan yerleşime uygunluk haritasında çalışma alanının yeri Şekil 10: JMS Ltd. Şti. tarafından 2004 yılında hazırlanan yerleşime uygunluk haritasında çalışma alanının yeri DAS Süleymanbey mah. YALOVA 14 DAS

15 III.3. Değişik Amaçlı Etütler ve Verileri Arazinin bulunduğu bölgede 1. MTA tarafından hazırlanmış olan Yalova ve Çevresinin Arazi Kullanım Potansiyeli ve 17 Ağustos 1999 Depremi Sonrasında Olası Yerleşme Alanları ( MTA, 1975 ) 2. İngiliz Devlet Konsorsiyomu Final Raporu, 2001 isimli çalışmalar bulunmaktadır. IV. JEOMORFOLOJİ Armutlu Yarımadası nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları nın kuzey eteklerine kurulmuş olan Yalova İli, Türkiye nin Kuzeybatısında ve Marmara Bölgesi nin Güneydoğu kesiminde, 28 45' ve 29 35' Doğu Boylamları, 40 28' ve 40 45' Kuzey Enlemi arasında yer almaktadır. Kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli İli, güneyinde Bursa İli ile Gemlik Körfezi yer almaktadır. İlin denizden yüksekliği 2 metre, en yüksek noktası 926 metredir. Yüzölçümü 847 km² dir. Yüzölçümü bakımından Türkiye nin en küçük ili olan Yalova İli nin kıyıları girintili ve çıkıntılı bir özellik göstermez. Sahil şeridi dar olmakla birlikte, doğal plaj özellikleri göstermektedir. Yalova, doğu kıyılarındaki düzlükler dışında dağlık bir araziye sahiptir. Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru İzmit-Sapanca arasında Kocaeli Sıradağları ile birleşen Samanlı Dağları yla kaplanmış durumdadır ve ilin başlıca dağları da Samanlı Dağları dır. Bu dağlar Yalova nın güneyinde bulunmaktadır. Birçok tepenin bulunduğu bu dağlık arazide Samanlı Dağları nın en yüksek noktası Beşpınar Tepesi dir. (926 m.) Armutlu, Taz Dağı nın (867 m.) batıya doğru devam eden eteklerinde kurulmuştur. Yalova İli nin fiziki haritası ve yükseklik kademelerini gösteren harita aşağıda verilmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, ilin en yüksek noktaları güney ve güneybatı kesimleridir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 15 DAS

16 Şekil11: Yalova İli nin Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri Yalova ili eğim ve topoğrafyası incelendiğinde Yaklaşık % 19 luk bir kısmı % 0-5 eğimli, % 11 lik kısmı %15-20 eğimli ve % 18 lik bir kısmınıda % eğimli alanlardan oluşturmaktadır. En fazla alanı ise toplam alanın % 40 ını oluşturan % 30 ve üstü eğimli alanların oluşturduğu görülmektedir. Özellikle ilde % 0-5 arasındaki eğimli alanlar kuzey kesimdeki alüvyon sahalara ve ovalık alanlara karşılık gelmektedir. Rapora konu olan ada dahilinde topoğrafik eğimleri % 0 5 aralığında kalmakta olup, eğim kuzey yönlüdür. Şekil 12 : Çalışma alanına ait eğim haritası ( ölçeksizdir). DAS Süleymanbey mah. YALOVA 16 DAS

17 V. JEOLOJİ V.1. Genel Jeoloji İnceleme alanında Paleozoyik ten günümüze kadar değişik zamanları temsil eden çeşitli kaya türleri yüzeylenmektedir. İnceleme alanının 1/ ölçekli jeoloji haritası şekil- 13, stratigrafik sütun kesit ise şekil-14 de sunulmuştur. Prekambriyen-Alt Paleozoyik yaşlı olduğu düşünülen Pamukova Metamorfitleri bölgenin temelini oluşturur. Alt Triyas yaşlı Taşköprü Formasyonu, Üst Kretase yaşlı Bakacak Formasyonu, Üst Paleosen-Orta Eosen yaşlı İncebel Formasyonu, Eosen yaşlı Sarısu Formasyonu temeli örten sedimanter ve volkano-sedimanter birimlerdir. Eosen döneminde Fıstıklı Granitoyidi bölgeye yerleşmiştir. Daha üstte ise Sarmasiyen yaşlı Kılıç Formasyonu, Üst Miyosen-Alt Pliyosen yaşlı Yalakdere Formasyonu ve Pleyistosen yaşlı denizel seki çökelleri ile güncel alüvyonlar yer alır. Bölgede birçok araştırmacı çalışmıştır. Bu çalışmada, Akartuna (1968), Erendil ve Diğerleri (1991), Sakınç ve Bargu (1989), Bargu ve Sakınç (1990), Göncüoğlu ve Diğerleri (1992) ve Seymen (1995) in görüş ve değerlendirmeleri esas alınmıştır. İnceleme alanını da içine alan bölgede yer alan stratigrafik birimler, en yaşlıdan en gence doğru, aşağıda verilmiştir. V.1.1. Stratigrafi Pamukova Metamorfitleri ( Pmş) Armutlu yarımadasının temelini oluşturan metamorfik kayalar Erendil ve Diğerleri (1991) tarafından Pamukova Metamorfitleri adı altında incelenmiştir. Pamukova metamorfitleri Yalova güneydoğusunda, Gacık köyünün 1 km kadar güneyinde yüzeylenir. Amfibolit, amfibol şist, granit, metavolkanit, metagrovak, metakuvarsit ve fillitten oluşan ve bölgenin temeli olduğu düşünülen Pamukova Metamorfitleri yer yer aplit, pegmatit ve kuvars damarlarıyla kesilmiştir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 17 DAS

18 DAS Süleymanbey mah. YALOVA 18 DAS

19 DAS Süleymanbey mah. YALOVA 19 DAS

20 Birimin temel litolojisi olan amfibolitler homojen kütleler halinde bulunur. Mineralojik bileşimi ve homojen yapısından dolayı bu birimin köken kayaları asidik mağma kökenli volkanik kayalar olmalıdır. Granitlerdeki mafik minerallerin dizilim yönleri amfibolitin şistozitesiyle uyumludur. Amfibolitler irili ufaklı birçok granitik plutonlarla kesilmiştir. Çevre kayalarda gözlenen mekanik deformasyon granitlerde de açıkça gözlenir. Yapraklanmanın aşırı ölçüde geliştiği kesimlerde ise kaya gnaysik dokuludur. Bazı alanlarda amfibolitlerin üzerinde granit çakılları içeren çakıltaşı ile gelen metakırıntılı birim uyumsuz olarak yer alır. Genellikle metagrovak, metakuvarsit ve sleytten oluşan birim, aşırı ölçüde deformasyona uğramış ve genel olarak milonitik bir yapı kazanmıştır. Çakıltaşı düzeyleri milonitik dokulu, kuvars ve plajiyoklastan oluşan hamur içinde deforme granitik çakıllıdır. Bölgenin temelini oluşturan birimin tabanı çalışma alanı içerisinde gözlenemez. Pamukova Metamorfitleri, inceleme alanında Bakacak Formasyonu ile Eosen yaşlı formasyonlar tarafından uyumsuz olarak örtülür. Taşköprü Formasyonu (Trt) Erendil ve Diğerleri (1991) tarafından Pamukova metamorfitleri içinde değerlendirilen, kumtaşı, silttaşı ve çakıltaşından oluşan, birim Bargu ve Sakınç(1990) tarafından Taşköprü Formasyonu olarak tanımlanmıştır. Birim, Yalova nın doğusunda Taşköprü civarında yüzeylenir. Birim metamorfik istifleri uyumsuz olarak örter (Erendil ve Diğerleri, 1991). Mestriştiyen yaşlı Bakacak Formasyonu ve Üst Paleosen-Orta Eosen yaşlı İncebel Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla örtülür. Bakacak Formasyonu (Kb) Birim, Kılıç Köyü güneyinde yüzeylenir. İstifin taban seviyeleri, Taşköprü Formasyonuna ait köşeli blok ve çakılları içeren, kalın tabakalı taban çakıltaşıyla başlar kumtaşı ile ardalanmalı olarak devam eder. Birim Paleozoyik ve Triyas yaşlı formasyonlar üzerinde uyumsuz olarak bulunmaktadır. Üst Paleosen-Orta Eosen yaşlı İncebel Formasyonu ile uyumlu Miyosen yaşlı Kılıç Formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 20 DAS

21 Birimin yaşı Erendil ve Diğerleri (1991) tarafından Maestrihtiyen (Ü. Kretase) olarak belirlenmiştir. İncebel Formasyonu (Ti) Birim, Çınarcık İlçesi batısında, Ortaburun Köyü civarlarında Yalova doğusunda Subaşı, Mecidiye, incebel arasında yüzeyler. İncebel Formasyonu, üzerlediği formasyonların çakıllarından oluşan ve aşındırılmış litolojilerin rengine bağlı olarak mor, gri yada sarı renkli taban çakıltaşı ile başlar. Genellikle tekdüze bir şekilde kumtaşı, çamurtaşı, marn ve çakıltaşı ardalanmasıyla devam eder. Alt düzeylerde çakıltaşı ve kumtaşının hakim olduğu m. kalınlıkta bir bölüm vardır. Formasyon, üste doğru köşeli kuvars taneli kireçtaşı ve çamurtaşı ardalanmasından oluşan bir istif niteliği kazanır. Bu bölümde yer yer volkanik düzeyler gözlenir. Bunlar, açık renkli tüf ve daha az oranda da andezitik aglomeralardan oluşur. Birimin kalınlığı yaklaşık 1000 m. olarak kabul edilmektedir (Göncüoğlu ve Diğerleri,1992). İncebel Formasyonu üzerinde geçişli olarak Sarısu Formasyonu yer alır. Birimin yaşı fosil bulgularına göre Üst Paleosen-Orta Eosen dir (Erendil ve Diğerleri,1991). Tüf Üyesi (Tit) Birim, Subaşı, Geyikdere, Ayazmaçukur, Dereköy yörelerinde yayılım gösterir. İncebel Formasyonu içinde ara seviyeler olarak bulunan tüfler, İncebel Formasyonu nun üyesi olarak ayırtlanmıştır. Birim Üst Paleosen-Orta Eosen yaşlı olarak kabul edilmektedir. Sarısu Formasyonu (Ts) Birim, yaygın olarak Çınarcık güneybatısında Elmalık Köyü güneyinde ise sınırlı bir alanda yüzeylenir. Sarısu Formasyonu metamorfik kayalar üzerinde 5-10 m kalınlıkta bir çökel düzeyi ile başlar. Bu düzey çakıltaşı, çamurtaşı, kumtaşı ve kireçtaşı gibi litolojilerden oluşur. Bu seviye üzerinde yaklaşık 1000 m kalınlıktaki piroklastik kayalar bulunur. Sarısu DAS Süleymanbey mah. YALOVA 21 DAS

22 Formasyonu, Orta Eosen döneminde gelişen bir volkanik yay ürünü olarak değerlendirilir (Göncüoğlu ve Diğ., 1992). Birim, metamorfik kayalar ile uyumsuz, İncebel Formasyonu ile geçişlidir. Fıstıklı Graniti tarafından kesilen birim, üstte Kılıç Formasyonu tarafından örtülür. Fıstıklı Graniti (Tf) Birim inceleme alanında yüzeylenen en yaygın ve en yaşlı birimin altında yer alması ile önem kazanır. Fıstıklı Graniti Şenköy güneyinde ve Hayriye Köyü 2.5 Km güneydoğusunda yüzeylenir. Fıstıklı Graniti masif yapılı sokulum kayasıdır. Orta taneli, holokristalen, genellikle granüler, hipidiyomorf, nadiren porfiritik dokulu, bol piritli granodiyorit bileşimli olarak izlenir. Fıstıklı graniti, Armutlu Yarımadası nda önemli yer tutan Eosen Volkanitleri ile (Sarısu) yakın ilişkilidir. Bu yay volkanizmasıyla eş zamanlı sokulum kayalarıyla Fıstıklı Granitleri ile temsil edilmektedir(erendil ve Diğerleri, 1991). Fıstıklı Graniti, Pamukova Metamorfitleri ile Sarısu volkaniklerini kesmektedir. Dokanak ilişkileri dikkate alındığında Fıstıklı Granit inin Sarısu volkanikleri ile eş zamanlı olarak geliştiği (Eosen) söylenebilir. Kılıç Formasyonu (Tk) En yaygın olarak gözlenen birimdir. Özellikle sırt kesimleri oluşturan birim Çiftlikköy, Kazımiye ve Kılıç Köyleri arasında yüzeylenir. Birim, laminalı, ince tabakalı, orta-sıkı tutturulmuş kiltaşı, silttaşı, marn ile mercek ve bant şeklinde kumtaşı ve çamurtaşından oluşur. Killer yer yer jips kristallidir. Üst seviyelere doğru marnlar arasında killi kireçtaşlarına rastlanır. Kılıç Formasyonu kendinden daha yaşlı birimler üzerine uyumsuz olarak gelir. Birim, Sarmasiyen yaşındadır (Akartuna, 1968). DAS Süleymanbey mah. YALOVA 22 DAS

23 Yalakdere Formasyonu (Ty) Birim, Yalova ile Çınarcık arasında, Çınarcık ile Dümbelek Dağı civarlarında ve Yalakdere civarlarında geniş alanlar kaplar. Kumtaşı, çakıltaşı, silttaşı, kiltaşı ve çamurtaşından oluşur. Bu seviyeler birbirleriyle geçişlidir. Birim içerisinde değişik lokasyonlarda kireçtaşı düzeyleri de izlenir. Birimin yaşı Akartuna (1968) ya göre Ponsiyen-Pliyosen dir. Kireçtaşı Üyesi(Tyk) Çınarcık İlçesi ile Çalıca ve Çiftlik köyleri arasında kalan alanda yüzeylenmektedir. Yalakdere Formasyonu nun kumtaşı, çakıltaşı, silttaşı, kiltaşlarının üzerinde beyaz, kireçtaşları yer almaktadır. Birim, genellikle yataya yakın konumlu olup, yer yer killi seviyeler içermektedir. Kireçtaşları içerisinde lamelli ve gastropod kavkıları gözlenmektedir. Masif olan kireçtaşlarının alt kesimlerinde tabakalanma iyi gözlenemezken üst seviyelerde belirginlik kazanmaktadır. Kireçtaşı üyesinin kalınlığı değişken olup, yer yer yüz metreye erişmektedir. Yalakdere Formasyonu nun tabanı çok iyi görülmemekle birlikte önceki araştırmacılar tarafından Kılıç Formasyonu üzerine uyumsuz olarak geldiği belirtilmektedir (Akartuna,1968; Erendil ve Diğerleri,1991). Kuvaterner Çökelleri Altınova -Yalova-Çınarcık kıyı şeridi ve vadi tabanlarında yaygın olan Kuvaterner çökelleri yer almaktadır. MTA nın 17 Ağustos 1999 tarihinde, büyük yıkıma neden olan depremden sonra birimlerin jeomorfolojik konumlarına göre gerçekleştirdiği ayırtlama ve haritalama çalışmalarımıza ışık tutmuştur. Alüvyon birimlere ait sınıflandırmalar aşağıda sıralanmıştır. Qds1 : Üst seki çökelleri, az tutturulmuş çakıl, kum, kil Qds2 : Alt seki çökelleri, az tutturulmuş çakıl, kum, kil Qey : Alüvyon yelpazesi çökeli, köşeli çakıl, kum, kil DAS Süleymanbey mah. YALOVA 23 DAS

24 Qee : Yamaç molozu çökeli ; köşeli, az köşeli çakıl Qat : Taşkın ovası çökelleri, ince kum, silt, kil Qal : Doğal set çökeli, silt, kil Qak : Akarsu yatağı çökeli, çakıl, kum, kil Qdb : Denizel bataklık çökeli, kil ve organik çamur Qdd : Deniz çökeli, ince kum, silt kil Qdk : Denizel kıyı düzlüğü çökeli, kum, silt, kil Qdo : Kıyı koridoru çökeli, iyi yıkanmış kum, silt QDı : Lagün çökeli, kum, silt, kil Qdp : Plaj çökeli, iyi yıkanmış çakıl, kum, silt Kuvaterner birimleri denizel seki çökelleri ile kıyı ve akarsu ortamlarında çökelmiş çökel topluluklarından oluşmaktadır. Denizel seki çökelleri Altınova-Yalova arasında kıyı ve gerisindeki düzlükler arkasında, temel kayalardan oluşan yamaç eteklerinde, dağınık halde küçük yüzeyler şeklinde izlenir. Üst seki çökelleri kendinden daha yaşlı birimler üzerine transgresif ve açısal uyumsuzlukla gelmektedir. Üzerinde ise alüvyon çökelleri yer almaktadır. Treniyen fosilleri içeren bu çökeller, Üst Pleyistosen yaşındadır (Sakınç ve Bargu,1989). 3-5 m. kotlarında yer alan seki çökelleri Taşköprü-Yalova arasında Hersek ve Laledere Deltaları gerisindeki basamakları ile kıyıdan ortalama 1 km. içerideki yamaç önlerinde yüzeylemektedir. Akarsu ağızlarında ise vadi tabanlarında izlenirler. Holosen birimleri kıyıda deniz, deniz/akarsu, karada ise akarsu ortamında depolanmış, tutturulmamış çökellerden oluşur. Daha yaşlı kaya toplulukları üzerinde uyumsuz olarak bulunan bu çökeller yanal ve düşey yönde birbirine geçişlidir. Denizel kökenli birimler, kıyı boyunca plaj (kumsal), kıyı kordonu, kıyı düzlüğü çökellerinden oluşmaktadır. Yalova-Altınova arasında sahil boyunca kumsal bandının genişliği birkaç metre ile 100 metre arasında değişmektedir. En yaygın olduğu alanlar ise delta kıyılarıdır. Marmara Denizi nin kıyı akıntılarına bağlı olarak gelişmiş kıyı kordonlarının önünü kapattığı Hersek Gölü bugün lagün çökellerinin depolanmakta olduğu tek alandır. Akarsu çökelleri kanal ve taşkın ovası alanı olmak üzere iki farklı biçimde depolanmıştır. Alüvyon yelpazesi çökelleri Laledere ve Hersek deltalarının kök kısımlarında ile gösterilen üst seki çökellerinin önünde yayılım gösterir. Basık bir topografya ile tipik DAS Süleymanbey mah. YALOVA 24 DAS

25 geometrilerinde görülen yelpazelerin ıraksak kesimlerinde, 3-5 m. kotundaki alt seki çökelleri daha sonra delta düzlüğü çökelleri görülür. Kuvaterner birimleri içinde morfostratigrafik konumları itibariyle en yeni çökellerden olan etek çökelleri ise Laledere Deltası güneyinde, alüvyon yelpazelerini örten bir kuşak gibi aynı deltanın güneybatısındaki Derindere nin doğu yamaçlarında ve çok dar bir yayılımla Çınarcık güneybatısı ve güneydoğusunda yüzeylenir. V.1.2. Yapısal Jeoloji İnceleme alanının da içerisinde bulunduğu Armutlu yarımadası, Anadolu nun paleotektonik ve neotektonik dönemdeki yapısal evrimi açısından önemli bir bölgede yer almaktadır. Bölge paleotektonik açıdan Rodop-Pontid kuşağı (İstanbul Zonu) ile Sakarya kıtası arasındaki kenet kuşağında bulunur. Bu iki zon Eosen-Erken Oligosen de İntra - Pontid okyanusunun kapanması sonucu oluşan kenet boyunca bir araya gelmiştir (Şengör ve Yılmaz, 1981; Okay ve Görür, 1995; Yılmaz ve Diğ.,1995). Yalova çevresinde yüzeylenen paleotektonik dönem kaya toplulukları İstanbul zonu içerisinde yer alan birimlerdir. Bölgesel neotektonik evrim Anadolu nun neotektoniği ile uyumlu olup Orta-Üst Miyosen de başlar (Şengör,1980; Şengör ve Yılmaz,1981; Şengör ve Diğ.,1985; Görür ve Diğ., 1995; Emre ve Diğ., 1998 ). Bölgenin günümüz jeolojisi neotektonik dönemde şekillenmiştir. Miyosen ve Kuvaterner yaşlı birimler neotektonik dönem çökellerini oluştururlar. Yalova çevresindeki neotektonik dönem yapıları değişik doğrultudaki fay ve kıvrımlardan oluşur. Bölgenin en önemli yapısal unsuru olan Kuzey Anadolu Fayı (KAF) günümüz tektoniğini denetlemektedir. Bu fay, Armutlu yarımadasında kuzey ve güney olmak üzere iki kola ayrılır. Kuzey kol İzmit-Adapazarı koridorunu izleyerek Marmara Denizi ne doğru uzanır. Yalova yöresinde, kabaca D-B doğrultusunda Marmara Denizi çukurluklarını izleyerek batıya doğru devam eder. Diğer kolu ise Geyve-Gemlik hattı boyunca Armutlu yarımadası yükselimini güneyden sınırlandırır. Yalova yöresinde neotektonik döneme ilişkin diğer faylar KB-GD ve KD-GB doğrultusundadır. Bunlar genelde inaktiftir. Hersek ve Laledere deltalarında izlenen aktif faylar KAF zonu içerisinde yer almaktadır. Bölgenin aktif fayları, ayrıntılı araştırılmıştır. Neotektonik dönem yapılarından olan kıvrım ve bindirmeler Miyo-Pliyosen yaşlı birimler içerisinde izlenir. Kıvrımların doğrultusu genelde D-B dır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 25 DAS

26 V.2. İnceleme Alanının Jeolojisi İnceleme alanının temel zemini Kuvaterner yaşlı Alüvyon birimler ile temsil edilir. Etüt alanı dahilinde 4 adet toplam uzunluğu m. olan temel araştırma sondajları açılmıştır (Bkz. Şekil 15: Çalışma alanına ait sondaj lokasyon haritası, Ek-7: Sondaj Logları, Ek-4: Jeolojik Kesit). Genel olarak bakıldığında çalışma alanı temel zemini iri taneli birimlerin hakim yayılıma sahip olduğu bir yapı sunar m. lik dolgudan sonra m. ye kadar kum birimleri ve kum biriminden kuyu sonuna kadar ise kum arabantlı kil birimi belirlenmiştir. VI. JEOTEKNİK AMAÇLI SONDAJ ÇALIŞMALARI VE ARAZİ DENEYLERİ VI.1. Sondajlar Açılan sondaj kuyularından elde edilen veriler aşağıda ayrıntılı olarak irdelenmiştir. SK-1 nolu sondaj kuyusu, parselin batı kesiminde bina oturum alanının içinde açılmış ve aşağıdaki birimler belirlenmiştir m. DOLGU ; m. Kum; ( Qal ) Kahverenkli, orta taneli ve orta sıkı yapıdadır m. Kum; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, ince taneli, orta sıkı sıkı yapıda ve kavkı içeriklidir m. Kum Arabantlı Kil; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, yüksek plastisiteli, katı sert kıvamlılıkta ve 5 6 cm. kalınlığında yeşil renkli, ince taneli kum arabantlıdır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 26 DAS

27 Şekil 15: Lokasyon hrt. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 27 DAS

28 Şekil 16: Kum arabantlı kil biriminden görünüm Şekil 17: SK-1 nolu karot sandığından görünüm DAS Süleymanbey mah. YALOVA 28 DAS

29 SK-2 nolu sondaj kuyusu, parselin kuzey orta kesiminde bina oturum alanı içerisinde açılmış ve aşağıdaki birimler belirlenmiştir m. DOLGU ; m. Kum; ( Qal ) Kahverenkli, orta taneli ve orta sıkı yapıdadır m. Kum; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, ince taneli, orta sıkı sıkı yapıda ve kavkı içeriklidir m. Kum Arabantlı Kil; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, yüksek plastisiteli ve orta katı kıvamlılıktadır. Şekil 18: Yeşilimsi mavimsi renkli kum biriminden görünüm DAS Süleymanbey mah. YALOVA 29 DAS

30 SK-3 nolu sondaj kuyusu, açılmış ve aşağıdaki birimler belirlenmiştir. parselin doğu kesiminde bina oturum alanının içinde m. DOLGU ; m. Kum; ( Qal ) Kahverenkli, orta taneli ve sıkı yapıdadır m. Kum; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, ince taneli, orta sıkı sıkı yapıda ve kavkı içeriklidir m. Kum Arabantlı Kil; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, yüksek plastisiteli, katı sert kıvamlılıkta ve 5 8 cm. kalınlığında yeşil renkli, ince taneli kum arabantlıdır. Şekil 19: SK-3 nolu karot sandığından görünüm DAS Süleymanbey mah. YALOVA 30 DAS

31 SK-4 nolu sondaj kuyusu, parselin güneydoğu kesiminde bina oturum alanının içinde açılmış ve aşağıdaki birimler belirlenmiştir m. DOLGU ; m. Kum; ( Qal ) Kahverenkli, orta taneli, orta sıkı yapıda ve çakıllıdır m. Kum; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, ince taneli, orta sıkı yapıda ve kavkı içeriklidir m. Kum Arabantlı Kil; ( Qal ) Yeşilimsi mavimsi renkli, düşük plastisiteli, orta katı katı kıvamlılıkta ve 5 8 cm. kalınlığında yeşil renkli, ince taneli kum arabantlıdır. Çizelge -3: Açılan sondaj kuyularına ait veri özeti Koordinatlar No Sondaj No Y X Metraj SPT YASS UD Formasyon Adı 1 SK Qal-Alüvyon 2 SK SK SK VI.2. Arazi Deneyleri "Standart Penetrasyon Deneyi" gerçekleştirilen seviyeler, darbe sayıları ve zemin tanımlamaları çizelge 4 de verilmiştir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 31 DAS

32 Çizelge 4. SPT N 30 darbe sayıları ve zemin tanımları Kuyu No Derinlik(m) N 30 Zemin tanımı SK Kum (Qal) Kum Arabantlı Kil (Qal) SK Kum (Qal) Kum Arabantlı Kil (Qal) SK Kum (Qal) Kum Arabantlı Kil (Qal) >50 SK Kum (Qal) Kum Arabantlı Kil (Qal) DAS Süleymanbey mah. YALOVA 32 DAS

33 VII. JEOTEKNİK AMAÇLI LABORATUVAR DENEYLERİ Sahada uygulanan sondaj çalışmalarından alınan bozulmuş ve karot örnekler jeoteknik açıdan değerlendirmeye alınmış olup, ARTER Zemin Mekaniği ( İstanbul ) Laboratuvarında aşağıdaki testlere tabii tutulmuştur. SK-1, SK-2, SK-3, SK-4 nolu kuyularda; Elek Analizleri Su Muhtevası deneyleri yapılmış, SK-1, SK-3 nolu kuyularda; Kıvam Limitleri Likit Limit Plastik Limit Plastisite İndisi deneyleri yapılmış, SK-1, SK-2, SK-3, SK-4 nolu kuyularda; Doğal Birim Hacim Ağırlık deneyleri yapılmış, SK-3 nolu kuyularda; Üç Eksenli Basınç Dayanımı deneyleri yapılmış, SK-1, SK-2, SK-4 nolu kuyularda; Direkt Kesme Deneyi deneyleri yapılmış, Laboratuar deney sonuçları Ek-8 de sunulmaktadır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 33 DAS

34 VII.1. Zeminin İndex Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi Elek analizleri sonuçlarına göre taneli zeminlerin Birleştirilmiş Zemin Sınıflaması ( USCS ) na göre SP-SC (Uniform kum Killi kum), SP (Uniform kum), SC (killi kum), SM (siltli kum), CL (düşük plastisiteli kil), CH (yüksek plastisiteli kil) grubu zemin sınıflarına girdiği anlaşılmıştır ( Bkz. Çizelge 5, Şekil 22). Çizelge 5: Zeminlere ait index özellikler SP-SC; Üniform kum Killi kum Elek Analizi Atterberg Limitleri Sondaj Numune Su Muhtevası Derinlik No.4 No.200 LL PL PI No. No Wn % Sınıf Kalan Geçen ( % ) ( % ) ( % ) SK-4 SPT SP-SC SC; Killi kum Elek Analizi Atterberg Limitleri Sondaj Numune Su Muhtevası Derinlik No.4 No.200 LL PL PI No. No Wn % Sınıf Kalan Geçen ( % ) ( % ) ( % ) SK-1 SPT SC SPT SC SP: Kötü derecelenmiş, çakıllı kum Elek Analizi Atterberg Limitleri Sondaj Numune Su Muhtevası Derinlik No.4 No.200 LL PL PI No. No Wn % Sınıf Kalan Geçen ( % ) ( % ) ( % ) SK-1 SPT NP. SP SPT NP. SP SPT NP. SP SPT NP. SP SK-2 SPT NP. SP SPT NP. SP SPT NP. SP SK-3 SPT NP. SP SPT NP. SP SPT NP. SP SPT NP. SP DAS Süleymanbey mah. YALOVA 34 DAS

35 SPT NP. SP SK-4 SPT NP. SP CH; Yüksek plastisiteli kil Elek Analizi Atterberg Limitleri Sondaj Numune Su Muhtevası Derinlik No.4 No.200 LL PL PI No. No Wn % Sınıf Kalan Geçen ( % ) ( % ) ( % ) SK-3 UD CH CL; Düşük plastisiteli kil Elek Analizi Atterberg Limitleri Sondaj Numune Su Muhtevası Derinlik No.4 No.200 LL PL PI No. No Wn % Sınıf Kalan Geçen ( % ) ( % ) ( % ) SK-4 SPT CL Şekil 20: Plastisite abağı kartı DAS Süleymanbey mah. YALOVA 35 DAS

36 VII.2. Zeminin Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi Çalışma alanındaki temel zeminin kohezyon ( c ) ve içsel sürtünme açısı ( ) değerlerinin belirlenmesine yönelik açılan sondajlardan ince taneli birimlerden 1 adet örselenmemiş (UD) numune alınmış olup üzerinde üç eksenli basınç dayanımı deneyi yapılmıştır, İri taneli birimlerden alınan örselenmemiş numunelerden (SPT) 4 adedinin üzerinde ise direkt kesme deneyi yapılmıştır. İnce ve iri taneli birimlerden alınan örselenmemiş örselenmiş numunelerden elde edilen dayanım parametreleri aşağıda verilmiştir (Çizelge 6). Çizelge 6: Laboratuvarda elde edilen, zeminin, dayanım parametreleri İnce taneli birimler; Üç Eksenli Basınç Dayanımı Sondaj No. Numune No Derinlik Su Muhtevası Wn % Doğal B.H.A. ( g/cm 3 ) c (kpa) Sınıf SK-3 UD CH İri taneli birimler; Direkt Kesme Deneyi Sondaj No. Numune No Derinlik Su Muhtevası Wn % Doğal B.H.A. ( g/cm 3 ) c (kpa) Sınıf SK-1 SPT SP SK-2 SPT SP SK-4 SPT SP SPT SP-SC SPT CL VIII. JEOFİZİK ÇALIŞMALAR Çalışma alanında zeminin dinamik elastisite parametrelerine yönelik olarak bir serim sismik kırılma ölçüleri, yapı temelini etkileyebilecek yer altı suyu yüksekliğinin tespitine yönelik bir noktada düşey elektrik sondajı etüdü uygulanmıştır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 36 DAS

37 VIII.1. Sismik Kırılma Sismik kırılma uygulamasında 12 kanallı Geometrics Smart Seis model sismik kırılma cihazı kullanılmış olup, cihaz,12 adet P,12 adet S jeofonu, özel bağlantı üniteleri ile çok kanallı olarak otomatik sinyal grafigi verebilen bir optik ünite, jeofon kabloları, trigerli balyoz ve pad den oluşmaktadır. Yapılan sismik serimlerde 14 Hz, 12 adet P ve 12 adet S Jeofonu kullanılmış olup, serimdeki ofset (grup dışı alıcı) uzaklığı 2.00 m. jeofon(grup içi alıcı) aralığı 2.00 m. olarak tespit edilmiştir. P ve S dalgası hızlarını tespit etmek için düz atışlar yapılmış ve atışların varış zamanlarından yol-zaman grafiği çizilmiş, buradan da hızlar ve derinlik bulunarak zeminin dinamik elastisite parametrelerinin hesaplanmasına geçilmiştir. Sismik Etüt sonuçları Ek-6 da sunulmaktadır. Şekil 21: S-1 nolu sismik etüt çalışmasından görünüm DAS Süleymanbey mah. YALOVA 37 DAS

38 Çizelge 7. Zeminlere Ait Fiziksel Parametreler Serim Sismik Sismik Yoğunluk Poisson Kayma Elastisite Bulk Kalınlık no: hız hız oranı Modülü Modülü Modülü V P V S g G E K h (m/sn) (m/sn) (gr/cm 3 ) (kg/cm 2 ) (kg/cm 2 ) (kg/cm 2 ) (m.) Serim VIII.2. Rezistivite Etüdü Rezistivite uygulamasında; besleme voltajı 12 volt akü, ma çıkış akımı, volt DC çıkış voltajı,100 watt çıkış gücü ve 0,5 Hz çıkış frekansı olan bir transmitter (verici),2,2 Mega ohm giriş empedansı, Maximum hassasiyeti 0,1 mv tam skala, 0,5 Hz çalışma frekansı ve oktav başına -12 Db frekans cevabı olan, 15 sn okuma zamanı, kalibrasyon direnci 0,5 ohm olan bir receiver ( alıcı ) kullanılmıştır. Uygulama AB/2= 30 metre olacak şekilde bir noktada yapılmış olup yaklaşık 30 m. derinliğe kadar özdirenç değerleri tespit edilmiştir. Temel zemini etkileyebilecek yeraltısu seviyesi tespit edilmeye çalışılmıştır (Ek 9 Arazi karnesi). Çizelge 8: Rezistivite verileri DES-1 SIRA NO GEÇİRİMLİLİK KALINLIK (metre) ÖZDİRENÇ (Ohm-metre) KOROZİF 1 Geçirimli Orta Korozif 2 Geçirimli Korozif 3 Geçirimli Orta Korozif 4 Geçirimli Korozif 5 Geçirimsiz Orta Korozif DAS Süleymanbey mah. YALOVA 38 DAS

39 IX. ZEMİN VE KAYA TÜRLERİNİN JEOTEKNİK ÖZELLİKLERİ IX.1. Zemin ve Kaya Türlerinin Sınıflandırılması Kuyularda ilerlemelere paralel olarak yapılan SPT deneylerine göre ince taneli birimler orta katı sert kıvamlılıkta, iri taneli birimler ise orta sıkı sıkı yapıdadır. Kil bünyeli birimlerin, Leonards (1962) sınıflamasına göre plastisite indeksi değerlerine bakılacak olursa ( en az: 10.4 en fazla: 37.1 ) ince taneli birimlerin plastisite derecelerinin az plastik plastik zemin aralığında yoğunlaştığı görülmektedir. Çizelge 9: Leonards(1962) ye göre PI ile Plastisite Derecesi arasındaki ilişki (Ulusay, R. 1994) Plastisite İndeki, PI % Plastisite Derecesi 0-5 Plastik değil 5-15 Az plastik Plastik >40 Çok plastik İnce taneli zeminlerin laboratuvar sonuçlarından elde edilen likit limit, plastisite indeksi ve su içeriği parametrelerinden hesaplanan kıvamlılık indeksi değerlerinden, kil bünyeli zeminlerin Sert zeminleri temsil ettikleri görülmüştür (Bkz. Çizelge -11). Çizelge 10: Kıvamlılık tanımı aralıları KIVAMLILIK İNDEXİ TANIM <0 AKIŞKAN ( ÇAMUR ) 0-0,25 ÇOK YUMUŞAK 0,25-0,50 YUMUŞAK 0,50-0,75 YARI SERT ( SIKI ) 0,75-1,00 SERT >1,00 YARI KATI ( ÇOK SERT ) DAS Süleymanbey mah. YALOVA 39 DAS

40 Çizelge 11. BİRİMLERİN KIVAMLILIK İNDEKSİ (k) YÖNÜNDEN TSE 498'E GÖRE ÖZELİKLERİ Kuyu no. Derinlik (m) Su İçeriği (%) Likit limit (LL) Plastik Limit (PL) Plastisite İndisi (PI) Kıvamlılık İndeksi (Ic) Kıvamlılık Tanımı SK Sert İnceleme alanındaki Kuvaterner yaşlı Alüvyona ait birimler yanal ve düşey yönde hakim yayılım sunarlar. Laboratuvar sonuçlarına göre çalışma alanı SP-SC (Uniform kum killi kum), SP (Uniform kum), SC (Killi kum), CH (Yüksek plastisiteli kil), CL (Düşük plastisiteli) sınıfında zemin grupları ile temsil edilirken, jeofizik yöntemlerle yapılan sınıflamada ise Zemin grubu D, Zemin Sınıfı Z4 aralığında yeralmaktadır. Çizelge 12. Zemin Grupları (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 2007) Zemin Grubu (A) (B) Zemin Grubu Tanımı 1. Masif volkanik kayaçlar ve ayrışmamış sağlam metamorfik kayaçlar, sert çimentolu tortul kayaçlar 2. Çok sıkı kum, çakıl Sert kil ve siltli kil Tüf ve aglomera gibi gevşek volkanik kayaçlar, süreksizlik düzlemleri bulunan ayrışmış çimentolu tortul kayaçlar Sıkı kum, çakıl Çok katı kil ve siltli kil.. Stand. Penetr. (N/30) - >50 > Rölatif Sıkılık (%) Serbest Basınç Direnci (kpa) > > Kayma Dalgası Hızı (m/s) >1000 >700 > (C) 1. Yumuşak süreksizlik düzlemleri bulunan çok ayrışmış metamorfik kayaçlar ve çimentolu tortul kayaçlar Orta sıkı kum, çakıl Katı kil ve siltli kil < (D) Yer altı su seviyesinin yüksek olduğu yumuşak, kalın alüvyon tabakaları... Gevşek kum... Yumuşak kil, siltli kil... - <10 <8 - < <100 <200 <200 <200 DAS Süleymanbey mah. YALOVA 40 DAS

41 Çizelge 13. Yerel Zemin Sınıfları (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 2007) Yerel Zemin Sınıfı Z1 Z2 Z3 Z4 Zemin Grubu ve En üst Zemin Tabakası Kalınlığı (h 1 ) (A) grubu zeminler h 1 15 m. olan (B) grubu zeminler h 1 > 15 m. olan (B) grubu zeminler h 1 15 m. olan (C) grubu zeminler 15 m. < h 1 50 m. olan (C) grubu zeminler h 1 10 m. olan (D) grubu zeminler h 1 > 50 m. olan (C) grubu zeminler h 1 > 10 m. olan (D) grubu zeminler Çizelge 14. Spektrum Karakteristik Periyotları (T A, T B ) (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 2007) Çizelge 13 e göre Yerel Zemin Sınıfı T A (saniye) T B (saniye) Z Z Z Z IX.2. Mühendislik Zonları ve Zemin Profilleri Çalışma alanın temel zemininde Kuvaterner yaşlı Alüvyon birimler bulunmaktadır. Temel zeminde ince ve iri taneli birimler hakim yayılım sunarlar. Bu birimler birleşik zemin sınıflamasına göre ( USCS) SP-SC, SP, SC, CL, CH gurubu zemin sınıflarına girmektedirler. Ayrıca yapılan jeofizik etütlerde bu birimlerde alınan sismik hızlar; 355 ( Vp ) ; 1. Tabaka ; 880 ( Vp) ; 2. Tabaka ; 160 ( Vs ) ; 1. Tabaka ; 260 ( Vs ) ; 2. tabaka ; olarak belirlenmiştir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 41 DAS

42 Jeolojik ve jeofizik verileri içeren kesit şekil 22 de sunulmaktadır. Çizelge dan da görüleceği üzere bu birimler Yer altı su seviyesinin yüksek olduğu yumuşak, kalın alüvyon tabakaları grubuna girmekte olup; Zemin grubu D, Zemin Sınıfı Z4, Spektrum Karakteristik Periyodları ise T A = 0.20 sn. T B = 0.90 sn. aralığında kalmaktadır. Jeolojik ve jeofizik verileri içeren kesit şekil 22 de sunulmaktadır. Şekil 22: Zemin profil kesiti İnceleme alanından alınan elektrik özdirenç değerleri ohm.m. aralığında değişim göstermekte olup, elektrik özdirençdeğerlerinin 10 < ρa < 30 ohm.m. ile 30< ρa <100 ohm.m. aralığında çıktığı yerler nemli ıslak bölgeleri göstermektedir. Çizelge 15. Rezistivite ile Korozyon İlişkisi REZİSTİVİTE(ohm.m) ρa<10 10<ρa<30 30<ρa< <ρa KOROZYON ETKİSİ ÇOK KOROZİF KOROZİF ORTA KOROZİF KOROZİF DEĞİL IX.3. Zeminin Elastik ve Dinamik Parametreleri Boyuna dalgası hızları VP Boyuna dalgası hızları, malzemenin sıkışma ve genleşmeye karşı direnci varsa oluşurlar. Arazide ölçülen boyuna dalgası sinyal çıktısının alıcılara (jeofon) gelen varış DAS Süleymanbey mah. YALOVA 42 DAS

43 zamanları okunarak, alıcı aralıklarına karşılık gelen grafiği çizilerek hızları hesaplanmıştır. Boyuna dalgası hızlarına göre zemin yada kaya birimlerin sökülebilirlikleri verilmiştir. Çizelge 16: Arazide ölçülen boyuna dalgası hızları. BOYUNA DALGASI HIZI (m/sn) ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA Çizelge 17: Boyuna dalgası hızı ile zemin yada kayaçların sökülebilirliği (Bilgin,1989). BOYUNA DALGA HIZI (VP)(m/s) SÖKÜLEBİLİRLİK Çok kolay Kolay Orta Zor Çok zor Son derece zor İnceleme alanı zeminlerinin; birinci tabaka ve ikinci tabaka için kolay çok kolay sökülebilir özellikte olduğu belirlenmiştir. Kayma dalgası hızları VS Kayma dalgası hızları; malzemenin şekil bozumuna veya burulmaya karşı direnci varsa oluşurlar. Arazide ölçülen kayma dalgası sinyal çıktısının alıcılara (jeofon) gelen varış zamanları okunmuş, alıcı aralıklarına karşılık gelen grafiği hızları hesaplanmıştır. Kayma dalgası hızlarına göre belirlenmiş zemin grupları verilmiştir. Çizelge 18: Arazide ölçülen boyuna dalgası hızları. KAYMA DALGASI HIZI-VS (m/sn) ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA DAS Süleymanbey mah. YALOVA 43 DAS

44 Bu hız değerleri, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliğinin (2007) (ABYYHY) Zemin Gruplarında D grubu ; Yer altı su seviyesinin yüksek olduğu yumuşak, kalın alüvyon tabakaları olarak tanımlanmıştır. Çizelge 19: Kayma dalgası hızına göre yersel birim türleri ve zemin grupları (ABYYHY, 1998). KAYMA DALGA YERSEL BİRİM TÜRÜ ZEMİN HIZI-VS (m/sn) GRUBU <200 Yumuşak kil, siltli kil D <200 Gevşek kum D <200 Yeraltısu seviyesinin yüksek olduğu yumuşak, D suya doygun kalın alüvyon katmanları Katı kil, siltli kil C Orta sıkı kum, çakıl C Yumuşak süreksizlik düzlemleri bulunan çok C ayrışmış metamorfik kayaçlar ve çimentolu tortul kayaçlar Çok katı kil, siltli kil B Çok sıkı kum, çakıl B Tüf ve aglomera gibi gevşek volkanik kayaçlar, B süreksizlik düzlemleri bulunan ayrışmış çimentolu tortul kayaçlar >700 Sert kil, siltli kil A >700 Çok sıkı kum, çakıl A >1000 Masif volkanik kayaçlar ve ayrışmamış sağlam metamorfik kayaçlar, sert çimentolu tortul kayaçlar A Kalınlık - h En üst tabaka kalınlığı, iki yönden (düz-ters atış) üretilen boyuna dalgası hızlarını kullanarak, atış noktalarının altını tanımlayacak biçimde iki tabakalı ortam için dalga yayınım geometrisinden elde edilen 3 formülü kullanılarak hesaplanmıştır (Us, 1993). h1=ti / 2((VP 1 x VP 2 ) / ( Vp 2 2 Vp 1 2 )) (3) İnceleme alanında yüzeyden itibaren tabakanın derinliği düz atış altı 0.58 metredir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 44 DAS

45 Yoğunluk d Boyuna dalgası hızına göre ampirik olarak Telford (1976) tarafından verilen yoğunluk, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır. d= 0.31 x VP 0.25 Arazide boyuna dalgası hızlarından elde edilmiş yoğunluk değerleri, yoğunluk değerlerine göre sınıflaması verilmiştir. zeminlerin Çizelge 20: Arazide ölçülen VP dalgası hızlarından elde edilmiş yoğunluk değerleri. YOĞUNLUK-d gr/cm 3 ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA Çizelge 21: Zemin birimlerin yoğunluk sınıflaması (Keçeli,1990 dan derlenmiştir). YOĞUNLUK-d (gr/cm 3 ) TANIMLAMA <1.20 Çok düşük Düşük Orta Yüksek >2.20 Çok yüksek İnceleme alanında hesaplanan yoğunluk değerlerinin düşük - orta olması zeminin kısmen tutturulmamış özellikte olduğunu göstermektedir. Kayma modülü - G Dalga teorisinden elde edilen kayma modülü, yoğunluk ve kayma dalgası hızlarına bağlı olarak aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır (Ercan,A.,2001). G=d x VS 2 / 100 Kayma modülü kayacın makaslama kuvvetleri altında esnemesini bir başka deyişle yatay kuvvetlere karşı dayanımını gösterir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 45 DAS

46 Arazide ölçülen boyuna ve kayma dalgası hızlarına bağlı dalga denkleminden hesaplan kayma modülü kayma modülüne göre zemin ya da kayaçların dayanımları verilmiştir. Çizelge 22: Boyuna ve kayma dalgası hızlarına bağlı hesaplanan kayma modülleri. KAYMA MODÜLÜ-G Kg/cm 2 ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA Çizelge 23: Kayma modülü değerlerine göre zeminlerin dayanımı (Keçeli,1990 dan derlenmiştir). KAYMAMODÜLÜ (G)Kg/cm 2 DAYANIM < 400 Çok zayıf Zayıf Orta Sağlam Çok sağlam İnceleme alanında ikinci tabaka için hesaplanan kayma modülü zayıf değerde yani, yatay kuvvetlere karşı direncin düşük olduğunu göstermektedir. Elastisite Modülü E Elastisite modülü uygulanan düşey basınç yönünde yerin düşey yamulmasını tanımlar. Dalga teorisinden elde edilen elatisite modülü, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır (Ercan,A.,2001). E=((G(3VP 2 4VS 2 ))/ (VP 2 VS 2 )) Arazide ölçülen boyuna ve kayma dalgası hızları ile kayma modülüne bağlı hesaplan elastisite modülü, elastisite modülüne göre zemin yada kayaçların dayanımları verilmiştir. Çizelge 24: Boyuna ve kayma dalgası hızlarına bağlı hesaplanan elastisite modülleri. ELASTİSİTE MODÜLÜ Kg/cm 2 ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA DAS Süleymanbey mah. YALOVA 46 DAS

47 Çizelge 25: Elastisite modülü değerlerine göre zemin yada kayaçların dayanımı (Keçeli, 1990 dan derlenmiştir). ELASTİSİTE MODÜLÜ (E) Kg/cm 2 DAYANIM < Çok zayıf Zayıf Orta Sağlam > Çok sağlam İnceleme alanında ikinci tabaka için hesaplanan elastisite modülü zayıf olup, buda ikinci tabakanın düşey yönde yamulmasının kısmen fazla olacağını göstermektedir. Poisson oranı - Poisson oranı birimlerin katılığını bir başka deyişle gözenekliliğini tanımlar. 0-0,5 arasında değerler alır. 0,5 ortamın sıvı, gözenekli veya çatlaklı, azaldıkça katılığını belirtir. Dalga teorisinden elde edilen poisson oranı, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır. σ=((vp 2 2VS 2 )/ (2 (VP 2 VS 2 )) Arazide ölçülen boyuna ve kayma dalgası hızlarına bağlı hesaplan poisson oranı değerleri poisson oranına göre sınıflama verilmiştir. Çizelge 26: Boyuna ve kayma dalgası hızlarına bağlı hesaplanan poisson oranları(ercan,a.,2001). POİSSON ORANI - σ ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA Çizelge 27: Poisson sınıflaması ve hız oranı karşılaştırması(ercan,a.,2001). POISSON-σ SIKILIK VP/VS 0.5 Cıvık Çok gevşek Gevşek Sıkı-katı Katı Sağlam kaya DAS Süleymanbey mah. YALOVA 47 DAS

48 İnceleme alanında ikinci tabaka için hesaplanan Poisson oranları gevşek olup, buda her iki tabakanın zeminin gözenekli bir başka değişle siltli,killi, kumlu olduğunu göstermektedir. Bulk (Sıkışmazlık) Modülü k Bulk modülü, bir kütlenin çepeçevre saran basınç altında sıkışmasının ölçüsüdür.dalga teorisinden elde edilen bulk modülü, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmıştır (Ercan,A.,2001). K=((d(VP 2 4/3VS 2 ))/ (100) Arazide ölçülen boyuna ve kayma dalgası hızları ile yoğunluğa bağlı hesaplan bulk modülü değerleri, bulk modülüne göre zemin ya da kayaçların sıkışması verilmiştir. Çizelge 28. Boyuna ve kayma dalgası hızlarına bağlı hesaplanan bulk modülleri. BULK MODÜLÜ-k Kg/cm 2 ÖLÇÜ NO 1.TABAKA 2.TABAKA Çizelge 29: Bulk modülü değerlerine göre zemin yada kayaçların sıkışması (Keçeli,1990 dan derlenmiştir). BULK MODÜLÜ - k SIKIŞMA Kg/cm 2 < 400 Çok az Az Orta Yüksek > Çok yüksek İnceleme alanında ikinci tabaka için hesaplanan bulk modülü orta olup saran basınç altında sıkışmalarının orta derecede olacağını göstermektedir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 48 DAS

49 Çalışma alanında mevcut zeminin dinamik - elastisite parametrelerinin belirlenmesine yönelik olarak 1 adet sismik kırılma uygulaması yapılmıştır. Buna göre Çizelge 30 da zemin grupları, yerel zemin sınıfı ve spektrum karakteristikleri Jeofizik etüt sonuçları ise EK-7 de verilmektedir. Çizelge 30: Zemin grupları, yerel zemin sınıfı ve spektrum karakteristikleri Etkin Yer İvme Katsayısı Zemin Grubu Yerel Zemin Sınıfı Ao : 0.40 g D Z4 Spektrum Karakteristik Periyotları T A = 0.20 T B = 0.90 Zemin Hakim Titreşim Periyodu Kaçınılması Gereken Amplifikasyon aralığı To = 0.62 sn. T 01 = 0.41 sn. T 02 = 0.93 sn. Rezistivite uygulamasının değerlendirilmesinde zemininin jeolojik yapısına bakmaksızın özdirenç değerlerinin geçirimlilik özelliklerine göre zeminin yapısı çıkarılmış ve daha sonra jeolojik modellemesi yapılmıştır (Ek-7 ;Yer elektrik sütun kesit). Çizelge 31: Rezistivite verileri DES-1 SIRA NO GEÇİRİMLİLİK KALINLIK (metre) ÖZDİRENÇ (Ohm-metre) KOROZİF 1 Geçirimli Orta Korozif 2 Geçirimli Korozif 3 Geçirimli Orta Korozif 4 Geçirimli Korozif 5 Geçirimsiz Orta Korozif Yukarıdaki DES tablosunda geçirimli ve geçirimsiz olarak tanımlanan birimler Kuvaterner Alüvyona tekabül eden birimler olduğu söylenebilir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 49 DAS

50 1. Rezistivite eğrisinin değerlendirilmesi sonucu 5 tabaka belirlenmiştir. Buna göre birinci, üçüncü ve beşinci tabaka orta korozif, ikinci ve dördüncü tabaka ise koroziftir. Çizelge 32: Rezistivite ile Korozyon İlişkisi REZİSTİVİTE(ohm.m) ρa<10 10<ρa<30 30<ρa< <ρa KOROZYON ETKİSİ ÇOK KOROZİF KOROZİF ORTA KOROZİF KOROZİF DEĞİL IX.4. Şişme Oturma ve Taşıma Gücü Analizleri ve Değerlendirme İri taneli zeminlerde oturma miktarı ile ilgili değerlendirme aşağıda verilmektedir. H= qnet ( Meyerhof ; Peck ) N qnet = Bina toplam yükünün birim alana düşen miktarı ( 1.00 kg/cm 2 ) N = Ortalama SPT darbe sayısı ( N=20 ) Buna göre ; H = 1.56 cm. olarak hesaplanır. Çizelge 33 : İzin verilebilir maksimum oturma miktarları TEMEL TİPİ TOPLAM OTURMA MİKTARI FARKLI OTURMALAR Münferit temellerde Killer Kumlar 7.5 cm. 5.0 cm. 4.5 cm. 3.2 cm. Radye temellerde Killer Kumlar 12.5 cm. 7.5 cm. 4.5 cm. 3.2 cm. Çizelge 33 den de görüleceği üzere iri taneli birimler üzerinde hesaplanan oturma miktarı radye temellerde müsaade edilen sınırlar içerisinde kalmaktadır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 50 DAS

51 ŞP=2,16*10-3*PI 2,44 formülünden ; DAS MÜHENDİSLİK Parsel bazında yapılacak olan etütlerde oturma miktarı ayrıntılı olarak irdelenmelidir. Zeminlerin şişme potansiyelleri ; Etüt sahasındaki zeminlerin plastisite indeksi değerleri (PI) 37.1 olarak elde edilmiştir. Bu değer aralığı Chen, 1988 te verilen abağa göre çok yüksek derecede şişme potansiyeline karşılık gelmektedir (Çizelge-34). Çizelge 34: Şisen Killerde Olası Hacim değişikleri (Chen, 1988). Plastisite İndeksi, PI (%) Tahmini Şişme (%) Şişme Derecesi >35 <30 Çok Yüksek , Yüksek , Orta <15 <10 Düşük Etüt sahasındaki ince taneli birimlerin plastisite indeksi değerleri 37.1 olarak elde edilmiştir. Buna göre zemin şişme potansiyeli aşağıda irdelenmiştir. Çizelge 35: İnce taneli birimlere ait şişme yüzdeleri KUYU NO NUMUNE NO DERİNLİK(m.) PI ZEMİN SINIFI Şişme Potansiyeli SK-3 UD CH DAS Süleymanbey mah. YALOVA 51 DAS

52 Çizelge 36. İndeks özelliklerine göre zeminlerin şişme yüzdesi ve derecesi (Holtz ve Gibbs, 1956) İndeks Özellikleri Şişme Şişme Kolloid % Plastisite Büzülme Yüzdesi Derecesi (>0.001 mm.) İndisi (Rötre) Limiti >28 >35 <11 >30 Çok yüksek Yüksek Orta <15 <10 >15 <10 Düşük Tablodan da görüleceği üzere ince taneli birimler orta derecede şişme derecesine sahiptirler. Taşıma Gücü Analizleri İnceleme alanında açılan ve sondaj deliklerinde yapılan Standart Penetrasyon Test değerleri ile laboratuvarda yapılan deneyler zeminin dayanım özellikleri ve sonuç olarak taşıma gücünü tespit için kullanılmıştır. Çizelge-3 de kuyularda SPT değerlerinin derinlikle değişimi ve zemin tanımları verilmektedir. Zemin taşıma gücü hesabı; İnce ve iri taneli birimlerden alınan örselenmiş örselenmemiş numunelerden elde edilen dayanım parametreleri aşağıda verilmiştir (Çizelge 37). Çizelge 37: Laboratuvarda elde edilen, zeminin, dayanım parametreleri Üç Eksenli Basınç Dayanımı Sondaj No. Numune No Derinlik Su Muhtevası Wn % Doğal B.H.A. ( g/cm 3 ) c (kpa) Sınıf SK-3 UD CH DAS Süleymanbey mah. YALOVA 52 DAS

53 İri taneli birimler; Direkt Kesme Deneyi Sondaj No. Numune No Derinlik Su Muhtevası Wn % Doğal B.H.A. ( g/cm 3 ) c (kpa) Sınıf SK-1 SPT SP SK-2 SPT SP SK-4 SPT SP SPT SP-SC SPT CL qe= K 1 c N c + Df N q + B N K 2 / GS formülünden, Ref:Terzaghi, 1943 İnce taneli birimler için taşıma gücü hesabı; Sahadan alınabilen bozulmuş örneğin kohezyon değeri c = kpa, zeminin kayma açısı ise Ø= aralığında bulunmuştur. Hesaplamalarda güvenli tarafta kalmak adına en küçük kohezyon değeri olan c= 29 kpa değeri dikkate alınacak olup, suya doygun killer için Ø= 0 0, temel derinliği 12,00 m., (kil birimi yüzeyden yaklaşık m. derinlikte olduğundan dolayı m. deki taşıma gücüne yaklaşımda bulunulmuştur) alınacaktır; DAS Süleymanbey mah. YALOVA 53 DAS

54 Temel derinliği 3.00 m. için zemin emniyet gerilmesi hesabı; Laboratuvar verisi (c, ) ile taşıma gücü analizi Veri Formül parametreleri girişi c Kohezyon (kpa) 29 İçsel sürtünme açısı (derece) 0 D f Temel derinliği (m) 12 B Temel genişliği (m) 10 L Temel uzunluğu (m) 10 Temel tabanı üstündeki zeminin birim hacim ağırlığı (kn/m 3 ) 1 18 Temel tabanı altındaki zeminin birim hacim ağırlığı (kn/m 3 ) 1 8 K 1 Temel taban şekli katsayısı 1.2 K 2 Temel taban şekli katsayısı 0.4 N c Taşıma gücü katsayısı 5.14 N Taşıma gücü katsayısı 0.00 N q Taşıma gücü katsayısı 1.00 Terzaghi (1943) Formülü Sonuçlar kpa kg/cm 2 Zemin taşıma gücü (q d ) qd = 3.90 kg/cm² olarak hesaplanmıştır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 54 DAS

55 İri taneli birimler için; c = 0 = 23 değerlendirmeye alınmıştır. qd = K1cNc + DfNq +K2 BN formülünden (Terzaghi, 1943) İri taneli birimler için zemin emniyet gerilmesi hesabı; Laboratuvar verisi (c, ) ile taşıma gücü analizi Veri Formül parametreleri girişi c Kohezyon (kpa) 0 İçsel sürtünme açısı (derece) 23 D f Temel derinliği (m) 3 B Temel genişliği (m) 10 L Temel uzunluğu (m) 10 Temel tabanı üstündeki zeminin birim hacim ağırlığı (kn/m 3 ) 1 17 Temel tabanı altındaki zeminin birim hacim ağırlığı (kn/m 3 ) 1 7 K 1 Temel taban şekli katsayısı 1.05 K 2 Temel taban şekli katsayısı N c Taşıma gücü katsayısı N Taşıma gücü katsayısı 8.20 N q Taşıma gücü katsayısı 8.66 Terzaghi (1943) Formülü Sonuçlar kpa kg/cm 2 Zemin taşıma gücü (q d ) qe = qd / GS = 6.84 kg/cm 2 hesaplanır Ancak ; İzin verilen taşıma gücü değerlerleri yeraltısuyu tablası yüzeyde veya temelin tabanından en az 2B derinliğinde olmadığı koşullar dikkate alınarak aşağıda verilen su düzeltme faktörü ile çarpılarak net taşıma güçleri hesaplanır. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 55 DAS

56 C w = (D w /Df+B) D w : YAS derinliği Df: Temel derinliği Çizelge 38: Yapılması planlanan yapıya ait veriler ve yer altı suyu derinliği Df : 3.00 m. B ( en ) : m. Dw: 2.00 m. Yukarıda verilen değerler su düzeltme faktöründe yerine konulduğunda C w = 0.57 hesaplanmıştır. q e = 0.57 x 6.84 qd = 3.89 kg/cm 2 bulunur. Yukarıda verilen zemin taşıma gücü değerleri, saha geneli için yapılmış örnek hesaplama niteliğinde olup, parsel bazındaki etütlerde kullanılamaz. X. HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLER X.1. Yer Altı Suyu Durumu Çalışma alanında açılan temel araştırma sondajlarında statik yeraltısuyu seviyesi m. olarak ölçülmüştür. X.2. Yüzey Suları Yağış suları, sahanın eğiminin az olması nedeniyle yağmursuyu şebekesi ile drene olabilecektir. X.3. İçme ve Kullanma Suyu İçme ve kullanma suyu mevcut içme suyu şebeke hatlarından temin edilecektir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 56 DAS

57 XI. DOĞAL AFET TEHLİKELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ XI.1. Deprem Durumu Çalışılan saha Bakanlar Kurulunun 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası'na" göre 1. derecede tehlikeli bölge içinde kalmaktadır (Ek: 5. Deprem Haritası) ve etkin yatay yer ivmesi katsayısı Ao=0,4g dir. Bu nedenle de, yapılacak her türlü inşaat için "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik, 2007" esaslarına titizlikle uyulması gerekmektedir. XI.1.1. Bölgenin Deprem Tehlikesi ve Risk Analizi KAF 17 Ağustos 1999 yılında harekete geçerek 7.4 şiddetinde deprem ve 130 km.lik yüzey kırığı oluşturmuştur. Doğudaki ucu Gölyaka da (Bolu) gözlenen bu yüzey kırığı Yalova içinden geçerek batıda Çınarcıkta sonlanır veya Marmara Denizi içinde devam etmektedir. Yalova civarında da yüzey kırığı oluşturan depremin dışmerkezi Gölcük olup, ana şoktan sonra meydana gelen çok sayıda artçı şokların bir bölümü Yalova ve civarında etkin olmuştur. KAF üzerindeki depremlerin 1939 Erzincan depreminden beri devamlı ve düzenli olarak batıya doğru göçü göz önüne alınırsa 17 Ağustos 1999 da meydana gelen büyük depremin ardından bu bölgede oluşacak büyük bir depremin Marmara denizi içindeki kırık sistemlerinden biri üzerinde olması olasıdır. Yalova merkez ve yakın yerleşim birimleri Marmara Denizi içinde meydana gelebilecek olası bir depremin yakın kaynak alanı içinde yer almaktadır. Şekil 23: tarihleri arasında magnitüdü arasında değişen depremleri gösterir harita DAS Süleymanbey mah. YALOVA 57 DAS

58 XI Deprem Risk Analizi XI Poisson Modeli Hesaplanan sismik risk değerleri Çizelge 39 da verilmiştir. 17 Ağustos 1999 depreminden sonra, bu çizelgeden, M=6.0 olan depremin dönüş periyodu 8 yıl olarak bulunmuştur. M = 6.5 olan depremin dönüş periyodu 17 yıl, M = 7.0 olan depremin dönüş periyodu ise 35 yıl olarak hesaplanmıştır. Çizelge 39. Dönüş periyodları (Poisson Modeli) (Bağcı 2000). Magnitüd Dönüş Periyodu (Yıl) Çizelge 40. Dönüş periyodları (Gumbel I ve Gumbel III nşasında ) (Bağcı 2000). Gumbel I Gumbel III A = B = W = U = K = Magnitüd Dönüş Periyodu (yıl) Magnitüd Dönüş Periyodu (yıl) DAS Süleymanbey mah. YALOVA 58 DAS

59 Ayrıca 1999 yılından sonra M=6.0 olan depremin 20 yıllık süre içerisinde olma olasılığı % 91 olarak tesbit edilmiştir. M = 6.5 olan depremin 20 yıllık süre içerisinde olma olasılığı % 69 ve M = 7.5 olan depremin 20 yıllık süre içerisinde olma olasılığı % 43 olarak bulunmuştur. Poisson modeliyle bulunan deprem olma olasılıkları Şekil 24 de gösterilmiştir. Şekil 24. Poisson modeliyle hesaplanmış deprem olma olasılıkları (Bağcı 2000). XI Gumbel Uç Değerler Dağılım Modeli Şekil 25. Gumbel I modeliyle hesaplanmış deprem olma olasılıkları (Bağcı 2000). DAS Süleymanbey mah. YALOVA 59 DAS

60 Şekil 26. Gumbel III modeliyle hesaplanmış deprem olma olasılıkları (Bağcı 2000). Depremlerin Gumbel I ve Gumbel III modelleriyle hesaplanan deprem olma olasılıklarının magnitüdle olan değişimi Şekil 25 ve 26 da gösterilmiştir. Gumbel I ve Gumbel III modelleriyle 1999 yılından sonra M=6.0 depremin 20 yıl içerisinde olma olasılıkları % 98 ve % 96 olarak bulunmuştur. M=6.0 magnitüdündeki depremin dönüş periyodu Gumbel I ve Gumbel III modelleriyle 6 ve 7 yıl hesaplanmıştır. M = 7.0 magnitüdündeki depremin dönüş periyodu Gumbel I modeliyle 11 yıl, M = 7.0 magnitüdündeki depremin dönüş periyodu Gumbel III modeliyle 30 yıl bulunmuştur. Poisson modeli, Gumbel I ve Gumbel III modelleriyle hesaplanan dönüş periyodlarının magnitüdle değişimleri Şekil 25 ve Şekil 26 da gösterilmiştir. Özetle, Poisson modeliyle 1999 yılından sonra M=6.0, 6.5 ve 7.5 olan depremlerin 20 yıl içinde olma olasılıkları sırasıyla %91, %69 ve %43 olarak bulunmuştur. Dönüş periyodları ise M= 6.0, 6.5 ve 7.5 büyüklüğündeki depremler için sırasıyla 8 yıl, 17 yıl ve 72 yıl bulunmuştur. Gumbel I ve Gumbel III modelleriyle 1999 yılından sonra M=6.0 depremin 20 yıl içerisinde olma olasılıkları % 98 ve % 96 olarak bulunmuştur. M=6.0 magnitüdündeki depremin dönüş periyodu Gumbel I ve Gumbel III modelleriyle 6 ve 7 yıl hesaplanmıştır. M = 7.0 magnitüdündeki depremin dönüş periyodu Gumbel I modeliyle 11 yıl, M = 7.0 magnitüdündeki depremin dönüş periyodu Gumbel III modeliyle 30 yıl bulunmuştur. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 60 DAS

61 Şekil 27. Gumbel I modeliyle hesaplanmış deprem olma olasılıkları (Bağcı 2000). XI.1.2. Aktif Tektonik Yalova ve civarı Türkiye nin en büyük kırığı olan Kuzey Anadolu Fayının (KAF) üzerinde yer alır. İzmit batısında kollara ayrılan KAF ın bir kolu Marmara Denizi içine devam ederken diğer kol da Armutlu Yarımadası nın Marmara Denizi kıyısını takip ederek doğrudan Yalova içinden geçer (Şekil 28). Kuzey Anadolu Fayı, önemli sismik aktivitesi ve Doğu Akdeniz in tektonik gelişimi açısından önemli olduğu için dünyanın en iyi bilinen doğrultu atımlı faylarından birisidir. Bu zon doğuda Karlıova dan başlar ve Karadeniz dağlarına paralel olarak Mudurnuya kadar tek kol halinde izlenir (Ketin, 1969; Dewey &Şengör, 1979 ; Barka & KadinskyCade, 1988; Koçyiğit, 1998). Mudurnu kasbasından batıya doğru KAF, üç ana kola ayrılır. Anadoluda 1200 km. uzunluğuna sahip bu zon boyunca gelişen deformasyon sık sık büyük depremlerin oluşumuna yol açar. Bölgenin günümüzde de gerildiği ve sağ yanal ötelenmelerin halen devam ettiği bilinmektedir. Bu yüzyılda magnitüdü 7 den büyük en az 10 deprem olmuştur. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 61 DAS

62 Marmara bölgesi aktif tektonik deformasyon açısından önemli bir bölgedir. Bir çok büyük şehir örneğin İstanbul, Kocaeli ve Bursa bu deformasyon zonu üzerindedir. Son 2000 yılda gelişen depremlerde bu bölgede yaşayan insanlar önemli can ve mal kaybına uğramışlardır. ( Ambraseys and Finkel, 1991, 1995 ). Tarihsel sismisite, Ambrasseys ve Finikel ( 1987, 1995 ) in çalışmalarında toplanmıştır. Bölgenin aktif fayları ve son 3 yüzyılda tarihi yıkıcı depremlerin tahmini kırık boyları Barka, ( 1997), Üçer vd.;( 1997) tarafından gösterilmiştir. Kuzey Anadolu Fayının kuzey kolu çok aktiftir. Orta kolda sadece büyük 1737 olayı görülür ve eski kayıtlar Gemlik alanı 128 AD de, Cyzicus ( Erdek, Gönen in KB sı ) 155 AD, tekrar Cyzcus 543 AD ve Geyve Pamukova alanında önemli depremlerin olduğunu gösterir. Orta koldaki güvenilir tarihsel kayıtlar en azından son 210 yıldır herhangi bir büyük depremin gelişmediğini öngörür ve 1964 depremlerinin yüzey kırıkları Biga yarımadasında KAF nın güney ve kuzey kırıkları arasında bir etkileşimin olduğunu gösterir depremi Edremitin batısındadır. Burası KAF nın güney kolunun Ege Denizine girdiği yerdir. Önerilmiş kırık alanlarının boyutu ( Barka; 1997) bölgedeki tarihi büyük olayların 7.5 ve daha büyük magnitüde sahip olduğunu gösterir ve 1754 depremleri en büyük kırık alanlarından biri olarak öngörülmektedir. Magnitüdü 7.5 dir. Episantr dağılımları Marmara Denizi kuzeyindeki fay sistemi boyunca aktiviteyi yansıtır. Marmara Denizi ve Saroz Körfezi arasındaki segment 1912 de aktif çizgiseldir. Fakat Marmara denizi güneyinde Bursa İznik kolları arasında çok dağılmıştır. İznik Gölü nün güney kenarı boyunca geçen Kuzey Anadolu Fayının orta kolu, özellikle E ve E arasında aktiftir. DAS Süleymanbey mah. YALOVA 62 DAS

63 DAS Süleymanbey mah. YALOVA 63 DAS