- PDF Ücretsiz indirin

Transkript

1 ARAÞTIRMA 27 Göðüs hastalýklarý kosültasyou yapýla olgularý deðerledirilmesi Öder Öztürk, Abdullah Ülü, H. Ahmet Birca, Üal Þahi, Ahmet Akkaya SDÜ Týp Fakültesi Göðüs Hastalýklarý Aa Bilim Dalý, Isparta Özet Soluum sistemide kliik ve/veya radyolojik bir patoloji saptamasý sorasý taý desteði ve tedavi öerisi veya operasyo öcesi soluum sistemii deðerledirilmesi amacýyla Göðüs Hastalýklarý Aabilim Dalýda istee kosültasyo souçlarýý deðerledirmek istedik yýlýdaki kosültasyolar isteilme edelerie göre; operasyo öcesi akciðer deðerledirilmesi ( ), taý desteði ve tedavi öerisi ( ) þeklide iki gruba ayrýlarak retrospektif deðerledirildi. Yaþ ortalamasý 63,73±15,12 ola 204 erkek (51.25), yaþ ortalamasý 60,47±15,75 ola 187 kadý (47) ve bir çocuk (0.25) olmak üzere 38 hasta kosülte edildi. Kosültasyou e sýk dahiliye servisi tarafýda (103-25,87) ve e sýk kaser taýsý (-24.87) ile izlee hastalar içi istediði saptadý. E sýk öksürük þikayeti (32.8) tespit edildi. Ek hastalýk olarak e sýk hipertasiyo (25.6) mevcuttu. Akciðer filmide e sýk ormal akciðer bulgularý (35.2) tespit edildi. Soluum foksiyo testi 62 hastaya (15.6) uyguladý. Arter ka gazýa bakýla 151 hastada (38) e fazla kompase respiratuvar alkaloz (22.5) tespit edildi. 26 hastaya (20.6) ameliyat izi verilirke, 8 hasta (7.04) içi tedavi soucuda ameliyat öerildi. Souç olarak; göðüs hastalýklarý kosültasyouu daha çok taý desteði ve tedavi öerisi içi yapýldýðý görüldü. Kosültasyolarý saðlýklý deðerledirilebilmesi, bazý hastalýklarý (KOAH, akciðer kaseri gibi) erke taýsý ve operasyo öceside tedavi desteði içi, kayýtlarý düzgü tutulmasý, tetkik ve aamezi eksiksiz alýmasýý yarar saðlayacaðý düþüüldü. Aahtar Kelimeler: Göðüs Hastalýklarý, kosültasyo, ameliyat öcesi ve sorasý deðerledirme. Abstract The aim of our study is to evaluate the patiets cosulted to the Departmet of Chest Diseases i our Uiversity. The cosultatios doe at 2003 year were divided ito two groups accordig to the reaso for cosultig as: group oe; diagosis support ad treatmet suggestio ( ), group two; preoperative pulmoary evaluatio ( ). Total 38 patiets were cosulted. Two hudred ad four me ( ,73±15,12) ad 187 wome (47-60,47±15,75 ), oe childre were researched retrospectively. Cosultatios were requested mostly from iteral medicie (103-25,87) ad for the cacer patiets (-24.87). Cough (32.8) was the most commo symptom i two groups. Hypertesio (25.6) was the most commo disease. I chest graph ormal pulmoary fidigs were mostly see (35.2). Pulmoary fuctioal tests were applied to 62 patiets (15.6). Arterial blood gases tests were applied to 151 patiets (38) ad mostly adaptive respiratory alkalosis were foud (22.5). Operatio permisio was give to 26 patiets while 8 of 124 patiets had bee give after the medical treatmet. I coclusio: diagosis support ad treatmet suggestio were the most commo reasos for the pulmoary cosultatio. It is thought that complete registratios, perfect history evaluatios ad correct diagostic volitios will be valuable for the correct evaluatio of cosultatio ad for diagosig i early stages ad prevetig postoperative complicatios of the diseases such as COPD, lug cacer etc. Key Words: Chest diseases, cosultatio, preoperative ad postoperative evaluatio. 28 Nisa- 1 Mayýs 2004 tarihleri arasýda Atalya da yapýla Toraks Dereði 7.Yýllýk Kogreside poster olarak suulmuþtur. Giriþ Kosültasyo, bir olguu takip ve tedavisi kousuda, olguu hastalýðý ile ilgili hekim veya hekimleri fikrii alma ve bu fikir ve öeriler Yazýþma Adresi: Dr Öder Öztürk SDÜ Týp Fak. Göð. Hast. AD, Isparta Tel: oder_ozturk@hotmail.com; ozturk@med.sdu.edu.tr doðrultusuda olguu izlemie yö verme alamýa gelir (1,2). Göðüs hastalýklarý kosültasyou heme heme tüm kliiklerde sýkça istemektedir. Olgular, soluum sistemide kliik ya da radyolojik bir patoloji saptamasý sorasý taý desteði ve tedavi öerisi veya operasyo öcesi soluum sistemii deðerledirilmesi amacýyla kosülte edilmektedir. Bu edele kosülta hekimi, soluum sistemi patolojilerie

2 28 Öztürk, Göðüs hastalýklarý kosültasyolarý ve operasyo öcesi hasta deðerledirme yötemlerie hakim olmasý gerekir (4,5). Bu çalýþmada göðüs hastalýklarý kliiðide istee kosültasyo kayýtlarýý retrospektif olarak iceleyerek deðerledirdik. Gereç ve Yötem Bu çalýþmada 2003 yýlýdaki kosültasyolar (38 hasta) isteilme edelerie göre; operasyo öcesi akciðer deðerledirilmesi ( ) taý desteði ve tedavi öerisi ( ) þeklide iki gruba ayýrarak retrospektif iceledi. Hastalarý kosültasyou sýrasýda yaþ, cisiyet, soluum sistemi ile ilgili semptomatoloji ve sigara alýþkalýklarýý içere detaylý aamezleri alýdý. Fizik muayeeleri yapýldý. Ruti hemogram, sedimatasyo ve biyokimya bulgularý deðerledirilirke göðüs hastalýklarý açýsýda öemli ola soluum foksiyo testi (SFT), arteryal ka gazlarý ve akciðer grafileri, gerekli olgularda CRP, balgamý ospesifik ve spesifik kültürü, balgamda ARB tetkikleri istedi. Ýleri radyolojik tetkikler gerekli görüldüðüde istemlere ekledi. Torasetez ve brokoskopi gibi ivaziv giriþimler uygu hastalara yapýldý. Taýlarý koa hastalarý tedavileri düzeleerek taburcu oldukta sora göðüs hastalýklarý polikliiðie kotrol amacýyla baþvurmalarý öerildi. Hastalarý souçlarý Microsoft Excel programý kullaýlarak kayýt edildi. Bulgular Hastalarý 204 ü erkek (51.25) olup, erkek hastalarý yaþ ortalamasý: 63,73±15,12, medya:68, yaþ daðýlýmý ise arasýdaydý. Yüz sekse yedi kadý hastaý (47) yaþ ortalamasý:60,47±15,75 ve medya: 62 olup, yaþ daðýlýmý 18- arasýda buludu. Bir çocuk (0.25) hasta kosülte edilirke, 6 (4 ü erkek 2 si kadý) hastaý yaþ ile ilgili kaydý yoktu (1.5). Preoperatif grupta 68 erkek ve 55 kadý, taý desteði ve tedavi öerisi grubuda ise 141 erkek, 134 kadý bulumaktaydý. Kosültasyo istemide e fazla bulua bölüm Dahiliye servisi (103-25,87) ike, e sýk kaser taýsý (-24.87) ile yatýrýla hastalar içi kosültasyo istediði saptadý. E sýk görüle þikayet öksürük (32.8) olup, ek hastalýk olarak e sýk hipertasiyo (25.6) saptadý (Tablo 1, 2, 3). Elli dokuzu (8.3) erkek, 7 si (10.61) kadý toplam 66 hasta (20.6), 3,24±16,6 paket/yýl sigara içmekteydiler. Sigara içmeye 228 (57.2) hastaý 178 i (78.1) kadý 50 si (21.) erkekti. Sigarayý býrakmýþ 5 (23.) hastaý 2 si (6.8) erkek, 3 ü (3.2) kadýdý. Dokuz (2.3) hastaý kaydý buluamadý (Tablo 4). Akciðer filmide ormal bulgular (35.2) e sýk saptaýrke tespit edile diðer bulgular Tablo 5 de gösterilmiþtir. SFT 62 hastaya (15.6) uygulaýrke, 151 hastaý (38) arter ka gazý aalizie bakýldý. E fazla kompase respiratuvar alkaloz (22.5) saptadý. Kosültasyolarý 20 u ( 52.51) taý desteði, 65 si (16.33) tedavi desteði, 124 ü (31.16) preoperatif deðerledirilme içi istemiþti. Yirmi altý hastaya (20.6) ameliyat izi verilirke, 8 hastaya (7.04) tedavi soucuda ameliyat öerildi. Tartýþma Bilimi geliþmesie paralel olarak, güümüzde uzmalýk alalarýý sayýsý giderek artmaktadýr. Bu edele, bir vakaya bütücül yaklaþabilmek içi, birde fazla bölümü birlikte çalýþmasý kaçýýlmaz olmuþtur (3,5). Göðüs hastalýklarý kosültasyou (GHK), preoperatif deðerledirme ve herhagi bir pulmoer patoloji edeiyle olmak üzere iki amaçlý yapýlmaktadýr (3). Preoperatif pulmoer deðerledirmei amacý, aestezi ve cerrahi ile ortaya çýkabilecek olasý ciddi soluum foksiyo bozuklarýý operasyo öceside belirlemektir (3,6,7). Tablo1: Kosültasyo isteye servisleri daðýlýmý Kosültasyo isteye servisleri daðýlýmý Dahiliye Cerrahi Nöroloji Ortopedi Üroloji Nöroþirürji Kadý Doðum ve Hastalýklarý Efeksiyo Dermatoloji Kulak - Buru - Boðaz Fizik Tedavi Diðer servisler E çok preoperatif deðerledirme amacýyla göðüs hastalýklarý kosültasyou istediðii belirte

3 Öztürk, Göðüs hastalýklarý kosültasyolarý 2 Zamai i (3) çalýþmasýý aksie, Uçar ve ark. (4) soluum sistemii ilgiledire herhagi bir patoloji edei ile (61) göðüs hastalýklarý kosültasyou istediðii belirtmektedirler. Karak ve ark.(8) ise kosültasyolarý büyük bir kýsmýý dahili bölümler tarafýda taýya katký saðlamak ve tedavi öerisi almak içi (61.4) yapýldýðýý saptadýlar. Çalýþmamýzda e çok taý desteði ve tedavi öerisi edei ile ( 68.84) kosültasyo istediðii bulduk ki yayýlarla uyumluydu. Operasyo öcesi akciðerleri deðerledirilmesi (OÖAD) i amacý, aestezi ve cerrahi edei ile ortaya çýkabilecek olasý soluum foksiyo bozukluklarýý operasyo öceside belirlemesidir (). Postoperatif akciðer komplikasyolarýý geliþmeside rol oyaya risk faktörleri arasýda akciðer hastalýðýý varlýðý, yaþ, sigara içimi, obezite, ameliyatý türü, aestezii tipi ve süresi sayýlabilir (,10). Operasyo sorasý döemde e sýk karþýlaþýla akciðer komplikasyolarý: pömoi, soluum yetmezliði, brokospazm, atelektazi ve var ola kroik akciðer hastalýðýý alevlemesidir (8,,11). Preoperatif pulmoer deðerledirmede dikkatli alýmýþ aamez, özellikle altta yata akciðer hastalýðýý varlýðý, detaylý fizik muayee ve laboratuar icelemeleri çok öemlidir (akciðer grafisi, SFT). Hastalarý aamezleri alýýrke, özellikle hastaý yaþý, soluum sistemi ile ilgili semptomlar (efes darlýðý, öksürük, balgam, vs.) ve sigara öyküsü sorgulamalýdýr (3). Ýleri yaþ, özellikle 70 yaþý üzeri, postoperatif morbidite ve mortaliteyi arttýra öemli bir risk faktörüdür (3,6,10). Çalýþmamýzda 156 hasta (3.2) 70 yaþ ve üzeri grupta bulumaktaydý. Bu hastalarý 58 ide (37.2) preoperatif deðerledirme içi kosültasyo istedi. Tablo 2: Olgularý þikayetleri ÞÝKAYETLER Öksürük Nefes Darlýðý Balgam Ateþ Göðüs Aðrýsý Hemoptizi Horlama Birde fazla ek semptom olabilir Cerrahi giriþim plalaa hastalar içi diðer bir öemli durum da kroik obstrüktif akciðer hastalýðý (KOAH) bulua olgularý belirlemesidir. Zira bir çok araþtýrmada KOAH ý postoperatif akciðer komplikasyolarýý geliþmeside rol oyaya öemli bir faktör olduðu belirtilmektedir (3,7,12). KOAH lý olgularda operasyo sorasýda atelektazi görülme oraý olduðu bilimektedir (8,12). Mortalite oralarý ise çeþitli kayaklara göre 0-8 olarak verilmektedir (13). Brokospazm ve pürüla balgam, sözü edile diðer komplikasyolardýr. Ayrýca KOAH ta sýkça kullaýla teofililer aritmi riskii ve kardiyak komplikasyolarý arttýrmaktadýr (8,14). Karak ve ark.(8) yaptýklarý çalýþmada KOAH oraýý 31.4, Zamai (3) 27.1, Uçar ve ark.(4) ise preoperatif deðerledirme grubuda bu oraý 48.7 buldular. Tablo 3: Olgularý ek hastalýklarý EK HASTALIKLAR Hipertasiyo Kalp hastalýðý Diabetes mellitus GÝS hastalýðý Kaser KOAH Pömoi Hipertiroidi Astým Tüberküloz Diðer Birde fazla ek hastalýk olabilir Çalýþmamýzda ise KOAH taýsý ile takip ve tedavi edile olgu sayýsý 7.2 idi. Kosültasyolar sorasý taý ve tedavi grubua hasta taýlarý kayýt edilemediði içi bu ora düþük tespit edildi. KOAH lý hastalarda, düþük ve yüksek riskli gruplarý belirlemek içi SFT kullaýlmaktadýr. Acak e iyi test veya test kombiasyou belirlememiþtir (4,7). Aormal SFT deðerleri ola KOAH lý hastalar, ormal popülasyoa orala daha yüksek risk taþýmaktadýr. SFT deki aormalliði derecesi riski miktarý ile oratýlý deðildir (8,15). Stei ve Cassara (16), FEV1/FVC oraý 70 de az ola, PCO2 45 mmhg da büyük ola ya da maksimal ekspiratuar akým hýzý 200 L/dak da az ola, brokodilatör, göðüs fizyoterapisi ve postural dreaj uygulamaya hastalarda postoperatif komplikasyo oraýý 60, bua karþýlýk ormal deðerleri ola hastalarda bu oraý 10 olduðuu göstermiþlerdir. Yüksek risk kriterleri olarak; FEV1<1.0 L, FVC <1.5 L, FEV1/FVC <35, MVV

4 30 Öztürk, Göðüs hastalýklarý kosültasyolarý <50 (tahmi edile), PCO2 > 45 mmhg olmasý kabul edilmektedir (4,15). Tablo 4: Olgularý cisiyete göre sigara kullaýmý CÝNSÝYET SÝGARA ÖYKÜSÜ Ýçiyor Býrakmýþ Ýçmemiþ Kayýt edilmemiþ Erkek Kadý Sigara maruziyeti (paket/yýl): Ort±SD =3.24±16.6 Aralýk = Preoperatif profilaktik pulmoer hazýrlýklar þulardýr: sigaraý býrakýlmasý (operasyoda e az 8 hafta öce), brokodilatatörler (pre/postoperatif), göðüs fizyoterapisi ve postural dreaj (pre/postoperatif), preoperatif ve postoperatif spirometre kullaýmýý özedirilmesi ve deri soluum egzersizlerii öðretilmesi, balgam efekte ise preoperatif atibiyotik kullaýmý, iatçý brokospazmlý olgularda preoperatif kortikosteroid kullaýmý, postoperatif erke mobilizasyo, düþük doz hepari verilmesi (4,15). Tablo 5:Akciðerleri radyolojik görüümü. AKCÝÐER RADYOLOJÝSÝ Normal bulgular Kosolidasyo Plevral efüzyo Havalama artýþý Kitle/odül Hiler dolguluk Atelektazi Plevral kalsifikasyo ve kalýlaþma Ýterstisyel tutulum Diyafragma elevasyou Pömotoraks Kot kýrýðý Birde fazla radyolojik bulgu olabilir Bu hazýrlýklar özellikle ileri yaþta bulua hastalarda ve KOAH lý olgularda ameliyat sorasý oluþabilecek komplikasyolarý öleyebilmektedir. Çalýþmamýzda da 26 hastaya (20.6) operasyo izi verilirke 8 hastaya (7.04) ameliyat izi SFT ve ka gazlarýdaki aormalliklerde dolayý preoperatif profilaktik pulmoer hazýrlýklarý ýþýðýda tedavi sorasý uygu olduðu belirtildi. Olguu operasyouu oaylamak içi sadece SFT yeterli deðildir (8,11). SFT de hagi parametreleri akciðer komplikasyolarýý belirlemeside daha duyarlý olduðu kousuda ise literatürde farklý veriler mevcuttur (3,7,13,17-1). Bazý çalýþmalarda operasyo öcesi aestezi deðerledirilmeside (OÖAD) kosülta doktoru kliik izleimlerii SFT de daha öemli olduðu belirtilmektedir (8,20). Souç olarak; KAOH ve akciðer kaseri gibi hastalýklarý erke taýsý ve operasyo öceside tedavi desteðii saðlamak, operasyolarý baþarýsýý artýrmak ve postoperatif pulmoer komplikasyolarý ölemek içi kayýtlarý düzgü tutulmasý, tetkik ve aamezi eksiksiz alýmasý kosültasyolarý saðlýklý deðerledirilmesie yarar saðlayacaðý kaaatie varýldý. Kayaklar 1. Thomasma DC. The cotex as a moral rule imedical ethics. J Bioeth 184; 5: Smith DH. Ethics i the doctor-patiet relatioship. Crit Care Cli 16;12: Zamai A. Selçuk Üiversitesi Araþtýrma Hastaesi de göðüs hastalýklarý kosültasyou yapýla olgularý deðerledirilmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 16; 44: Uçar N, Alpar S, Mutlu AG. Atatürk Göðüs Hastalýklarý ve Göðüs Cerrahisi Merkezi de isteile göðüs hastalýklarý kosültasyolarýý deðerledirilmesi. Soluum Hastalýklarý 2000; 11: Türk Tabibler Birliði Etik Kurul Görüþleri, Türk Tabibler Birliði Yayýlarý 18; Woerlee GM. Commo perioperative problems ad the aasesthetist: Kluwer Academic Publishers 188; Jackso CV. Preoperative pulmoary evaluatio.arch Iter Med 188; 148: Karak D, Köksal D, Moðulkoç G, Beder S, Pýar E. Göðüs Hastalýklarý Kosültasyou Yapýla Olgularý Deðerledirilmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2002; 50: Numaoðlu N, Alper D. Ameliyat öcesi akciðer foksiyolarýý deðerledirme. Tüberküloz ve Toraks 10; 38: Poe RH, Dale RC. The surgical patiet. I: Poe RH (eds). Problems i pulmoary medicie for the primary physicia. Philadelphia: Lea ad Febriger 182: Smetaa GW. Preoperative pulmoary evaluatio. N Eg J Med 1; 340: Kroke K, Larece VA, Theroux JF, Tuley MR. Operative risk i patiets with severe obstructive disease. Arch Iter Med 12: 152:

5 Öztürk, Göðüs hastalýklarý kosültasyolarý Trautlei JJ. Preoperative pulmoary evalutio. I: Krammerer WS, Gross RJ. (eds). Medical cosultatio: The iterist o surgical, obstetric ad psychiatric services. Baltimore, Williams ad Wilkis, 10; Kroeke K, Lawrece VA, Theroux JF, Tuley MR, Hilsebeck S. Postoperative complicatios after thoracic ad major abdomial surgery i patiets with ad without obstructive pulmoary disease. Chest 13; 104: Housto MC, Ratcliff DG, Hays JT, Gluck FW. Preoperative medical cosultatio ad evaluatio of surgical risk. South Med J Nov 187; 80: Stei M, Cassara EL. Preoperative pulmoary evaluatio ad therapy for surgery patiets. JAMA. 170; 211: Gracey DR, Divertie MB, Didier EP. Preoperative pulmoary prepartio of patiets with chroic obstructive pulmoary disease. Chest 17 ; 76 : Zibrak JD, O Doell CR, Marto K. Idicatios for pulmoary fuctio testig. A Iter Med 10; 112: Williams-Russo P, Charrlso ME, MacKezie CR. Predictig postoperative pulmoary complicatios. Arch Iter Med 12; 152: Cali HD, Steves PM, Adaiya R. Preoperative pulmoary fuctio ad complicatios after cardiovascular surgery. Chest 17; 76 :