Uluslararası Konferans, İstanbul, 9-12 Nisan Güncellenen başvuru tarihi: 15 Temmuz 2013

Transkript

1 Uluslararası Konferans, İstanbul, 9-12 Nisan Güncellenen başvuru tarihi: 15 Temmuz 2013 Tarih Vakfı ve Orient-Institut İstanbul, 9 12 Nisan 2014 tarihleri arasında İstanbul Bilgi Üniversitesi nde, farklı disiplinleri bir araya getirmeyi hedefleyen bir uluslararası Birinci Dünya Savaşı konferansı düzenleyecektir. Konferans Boğaziçi Üniversitesi, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü (IFEA), İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi ve İstanbul Şehir Üniversitesi tarafından desteklenmektedir. Birinci Dünya Savaşı çalışmalarının ilk dönemi daha ziyade, emperyalizm çerçevesi içerisinde savaş hedefleri ve savaşın çıkışından kimin sorumlu olduğu meseleleriyle, büyük cephelerin anlatısı üzerinden ulus inşa süreci ve/ya ulusal kavramların olumlanması üzerine odaklanmıştı li yıllarda tarihyazımında yaşanan dönüşümü takiben, araştırmacılar savaşın sosyal tarihini tartışmaya başladılar. Tarih araştırmalarında söylem analizinin kullanılmaya başlandığı 1980 li yılların sonlarından itibaren savaşın toplumsal hafızada ne tür izler bıraktığı meselesine odaklanan yeni çalışmalar yapılmaya başlandı. Yakın zamanlarda ise tarihçiler daha ziyade savaşın yol açtığı mezalim ve vahşet üzerine yoğunlaşmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu nun savaştığı cepheleri konu edinen tarihyazımı da, tamamen eşzamanlı olmamakla birlikte, yukarıda zikredilen aynı genel eğilimleri takip etmiştir. Osmanlı tarihyazımındaki tartışmalar genel olarak Osmanlı Devleti nin savaşa girme kararını almasında hükümetin kendi tercihlerinin mi yoksa Alman emperyalizminin yönlendirmesinin mi etkili olduğu, Çanakkale cephesinin Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda ulus inşa süreçlerine nasıl etki ettiği, savaş sırasında sivillerin katledilmesine yönelik uygulamaların misilleme ya da mukatele mi yoksa milliyetçiliğin kurguladığı bir nüfus mühendisliği mi olduğu sorularına yoğunlaşmıştır. Birinci Dünya Savaşı yirminci yüzyılı tesis eden başlıca tecrübelerden biridir ve bu yüzden de toplumun çeşitli kesimleri ve düzeyleriyle bağlantılı bir biçimde tartışılması gerekmektedir. Dolayısıyla, Cihan Harbi nin 100. yıldönümünün, konuya dair bilgilerimizin dayandığı temelleri görmek ve tarih çalışmalarının nereye doğru yöneldiğini değerlendirebilmek üzere, son 30 yılda gelişen yeni askeri tarih anlayışı temelinde Osmanlı İmparatorluğu nun Birinci Dünya Savaşı tecrübesine dair yeni araştırmaları bir araya getirmek için en uygun an olduğuna inanıyoruz. Bu nedenle, mevcut yaklaşımları ve soruları daha ileri bir seviyeye taşımayı amaçlayan çalışmaları konferansımıza davet ediyoruz. Böylesi çalışmalara dayanan

2 tebliğler, savaşı karşılaştırmalı ve mümkün olduğu noktalarda da uluslar-aşırı (transnational) bir bakış açısıyla değerlendirmemize yardımcı olacaktır. Savaş Tecrübesi Savaş hem farklı uluslar (ya da uluslaşma sürecinde olan gruplar), hem de savaş yıllarında farklı roller üstlenmiş olan bireyler tarafından çok değişik biçimlerde tecrübe edilmiştir. Savaşın sonradan kurgulanmış olan milli anlatısına dahil edilmemiş olan gruplar örneğin asker kaçakları, etnik azınlık mensubu askerler veya esirler tarihyazımında yeteri kadar dikkate alınmamışlardır. Öte yandan, milli anlatıya dahil edilmiş olan bazı grupların örneğin gayrinizami askeri birlikler ise ereksel (teleolojik) önyargılardan arındırılmış olarak yeniden değerlendirilmesine ihtiyaç vardır. Aynı zamanda, cephe gerisindeki (yurt cephesindeki) gündelik hayat, toplumsal cinsiyet ilişkileri, emek ve üretim ilişkileri ve sağlık koşullarıyla ilgili meseleler de savaş tecrübesi içerisinde yer almaktadır. Savaşın Örgütlenmesi Modern devletlerin, kendi yurttaşlarını örgütleme, kontrol etme, onlara ideoloji aşılama, cezalandırma, ekonomik olarak sömürme, sıhhi açıdan koruma ya da nüfus mühendisliğine maruz bırakma için kullandığı birçok yöntem bu dönemde ya uygulamaya konulmuş ya da kitlesel anlamda test edilmiştir. Bu uygulamaların hem hayata geçirildikleri savaş yılları bağlamında, hem de toplum üzerinde bıraktıkları uzun dönemli etkiler açısından değerlendirilmeleri gerekmektedir. Bu değerlendirmeler temelinde, Osmanlı Devleti nin (ve diğerler devletlerin) savaş dönemindeki yönetim anlayışını, amaçlarını ve yöntemlerini daha derinlikli olarak anlayabiliriz. Aynı şekilde, savaşla ilgili toplum mühendisliği uygulamalarına karşı gerek bireylerin gerekse de grupların ortaya koyduğu çeşitli direniş biçimlerini de ele almaya ihtiyacımız vardır. Savaşın Dile Getirilmesi Daha önce benzeri görülmemiş bir ölçekte gerçekleşen Cihan Harbi, savaş yıllarında değişik etkilere maruz kalmış insanları yaşadıkları tecrübelerle başa çıkmak, duygularını, umut ve çaresizliklerini kişisel metinler aracılığıyla aktarmak, eğlence ile kendilerini bu durumdan uzaklaştırmak, savaşı ya da savaşın gerekçesi olarak gördüklerini övmek veya eleştirmek için sanat, edebiyat ya da kültür ve bireysel dışavurumun diğer biçimlerini kullanmaya imkân verecek birçok yeni biçim arayışına yöneltmiştir. Müteakip dönemlerde Cihan Harbi hakkındaki kamusal söylem oldukça seçici bir hale gelmiştir. Savaşın belirli yönleri örneğin erkeklik, kahramanlık, büyük ülküler için insanın kendisini feda etmesinin gerekliliği ve dinsel ya da yarı-dinsel adanmışlık sürekli olarak anılırken, hegemonik söylemlerle uyuşmayan meseleler bastırılmış ve unutulmuştur. Sonuç itibariyle, yeniden gözden geçirilmesi ve yapısal bir çözümlemeye tabi tutulması gereken bir dizi müesses tarihi gerçeklik ile karşı karşıya bulunuyoruz. Bu söylemlerin ve bunların üretilme süreçlerinin eleştirel bir yeniden okumasını yapmak kayıp halkaları, suskunlukları ve savaşın genel görüntüsü haline gelmiş kimi genellemeleri tespit etmemize imkân sağlayacaktır. Konferansa gönderilecek tebliğler aşağıdaki temaların birine veya birkaçına dahil olabileceği gibi yalnızca bunlarla sınırlı kalmak zorunda da değildir:

3 Savaş Tecrübesi subaylar celp edilen askerler asker kaçakları hemşireler ve diğer sağlık personeli gaziler ve yaralılar savaş esirleri sivil esirler etnik azınlık mensubu askerler çeşitli biçimleriyle şiddet Savaşın Örgütlenmesi savaş hedefleri savaş zamanı yönetişim savaş ekonomisi, iaşe (karaborsa, kaçakçılık dahil), ulaştırma sağlık ve ikmal muharebe alanları ve gayrinizami birlikler askeri hukuk istihbarat Teşkilat-ı Mahsusa zorunlu göç Almanya nın savaştaki rolü Savaşın Dile Getirilmesi propaganda: kitleleri teşvik etmek, cihad çağrısı, sömürge karşıtı isyan vb. edebiyat, sanat, kültür ulusal ve ulus-sonrası perspektiften tarihyazımı kişisel tanıklıklar (ego-tarih) toplumsal hafıza ve anma törenleri Tebliğ Özetleri Tebliğ özetleri ve panel önerileri en fazla 500 kelime olmalı ve başvuranların kısa bir özgeçmişiyle beraber adresine gönderilmelidir. Son başvuru için güncellenen tarih: 15 Temmuz 2013 Tarih, siyaset bilimi, antropoloji, sosyoloji, iktisat, edebiyat, sanat, medya çalışmaları ve coğrafya gibi çok çeşitli akademik disiplinlerden tebliğlerin olması memnuniyetle karşılanacaktır. Geniş bir yeni askeri tarih perspektifinden beslenen araştırmacıların başvurularını bilhassa önemsemekteyiz.

4 Tebliğler konularının ve bulgularının yeniliğine ve mevcut tartışmaları yeni bir yöne doğrultabilme potansiyeline göre seçilecektir. Başvuruların akademik niteliği konferansı düzenleyen kurumlar tarafından oluşturulan bir komite tarafından değerlendirilecektir. Konferansın dili İngilizce ve Türkçedir. Katılımcıların katılım masraflarını karşılamak için öncelikle bağlı oldukları kurumlara başvurmaları önerilir. Belirli sayıda katılımcıyla sınırlı olmak kaydıyla, seyahat ve barınma için kısmi destek sağlanabilecektir. Katılımcıların, panel tartışmacılarının katkıda bulunabilmelerine yeterli zamanı sağlamak için, tebliğlerinin tam metnini 1 Şubat 2014 tarihine kadar sunmaları beklenmektedir. Düzenleyen Kurumlar: Destekleyen Akademik Kurumlar Akademik ve Kültürel Destek:

5 Bilimsel Danışma Kurulu Prof. Dr. Abdur-Rahim Abu-Husayn, Beirut Prof. Dr. Fikret Adanır, Bochum/Istanbul Prof. Dr. Nathalie Clayer, Paris Prof. Dr. Eyal Ginio, Jerusalem Prof. Dr. Hans-Lukas Kieser, Zürich Prof. Dr. Christina Koulouri, Athen Prof. Dr. Gerd Krumeich, Düsseldorf Prof. Dr. Şevket Pamuk, London Prof. Dr. Elizabeth Thompson, University of Virginia Prof. Dr. Zafer Toprak, Istanbul Prof. Dr. Mete Tunçay, Istanbul Prof. Dr. Jay M. Winter, Yale University Prof. Dr. Erik J. Zürcher, Leiden Düzenleme Komitesi Mehmet Ö. Alkan Mehmet Beşikçi Bülent Bilmez Doğan Çetinkaya Evangelos Kechriotis Abdulhamit Kırmızı Erol Köroğlu Oktay Özel Akşin Somel Işık Tamdoğan (İstanbul University) (Yıldız Technical University) (İstanbul Bilgi University) (İstanbul University) (Boğaziçi University) (İstanbul Şehir University) (Boğaziçi University) (Bilkent University) (Sabancı University) (IFEA) Alexandre Toumarkine (Orient-Institut Istanbul) Richard Wittmann (Orient-Institut Istanbul)