Lojik Kapı Devreleri. Diyotlu Devreler:

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Lojik Kapı Devreleri. Diyotlu Devreler:"

Transkript

1 Lojik Kapı Devreleri Diyotlu Devreler: Lojik kapılar yarı iletken devreleri olarak oluşturulmuştur. Röleli devreler artık uygulamalarda çok az kullanılmaktadır. Yüksek gerilim tekniğindeki denetimlerde koruma devrelerinde kullanılmaktadır. Lojik kapıları elde etmek için yarı iletken elemanlar kullanılır. Transistor bir kontaksız anahtar olarak kullanılabilir. Diyot da anahtara benzer şekilde çalışır. Yarı iletken bağlantı kapılarının kullanımı çok eskilere dayanmaktadır. Bir devre düzeneğinde oluşturulan farklı lojik kapılar birbirine sorunsuz bağlanır. Farklı devre ailesindeki lojik kapılar belli şartların yerine getirilmesiyle birbirine bağlanabilir. Yani ara devreler iki farklı ailenin kapılarını birleştirme için tasarlanır. İlk kullanılan yarı iletken lojik kapılar ayrık yarı iletken elemanlarından oluşturulmuştur. Bu ayrık yapının tek avantajı istenilen lojik kapıyı piyasada mevcut olan herhangi yarı iletken elemanı ile kolayca gerçekleştirilebilmesidir. Günümüzde ayrık elemanlı lojik kapı yerine ucuz ve az yer kaplayan tümleşik yongalı lojik kapılar kullanılmaktadır. Diyotlu devreler, devresinde sadece diyot olan devreler değildir. Devrede potansiyel ayarlamak için mutlaka direnç kullanılmaktadır. Bu tip devrelerde kullanılan diyotun öz eğrilerinin farklı çalışma şartlarında incelenmesi gerekir. Diyot iki uca sahip yarı iletken bir elektronik elemandır. Tetikleme ya da denetimi olmayan yarı iletken anahtar olarak değerlendirilebilir. Diyot: K I I I U U U U D U D U D Normal Diyot Karakteristiği Lojik Devrelerde Kullanılan İdeal Diyot Karakteristik Karakteristik not ucuna güç kaynağının pozitif (+) ucu katot ucuna da güç kaynağının negatif (-) ucu bağlandığında P tipi maddedeki oyuklar güç kaynağının pozitif ucu tarafından, N tipi maddedeki elektronlar da güç kaynağının negatif ucu tarafından itilirler. Bu sayede aradaki nötr bölge yıkılmış olur ve kaynağın negatif ucundan pozitif ucuna doğru bir elektron akışı başlar, yani diyot iletime geçmiştir. Fakat diyot nötr bölgesini aşmak için diyot üzerinde gerilim düşümü meydana gelir. Bu gerilim düşümü Silisyumlu Diyotlarda 0.65V, Germanyum Diyotlarda ise 0.2V tur. Bu gerilime Diyot Eşik Gerilimi adı verilir. Diyot üzerinde fazla akım geçirildiğinde diyot zarar görüp bozulabilir. Diyot üzerinden geçen akımın sınırlandırılması için devreye seri direnç bağlanır. İdeal diyotta bu gerilim

2 düşümü(eşik gerilimi) ve sızıntı akımı sıfır kabul edilir. İdeal diyot üzerinden akım akması için V > V K olması gerekir. Normal ve lojik devrelerde kullanılan diyotlarda ise V > V K +U D olursa akım akmaya başlar. LED ışık yayan bir diyot türüdür. Led e doğru polarma uygulandığında p maddesindeki oyuklarla n maddesindeki elektronlar birleşim yüzeyinde nötürlenirler. Bu birleşme anında ortaya çıkan enerji ışık enerjisidir. Bu ışığın gözle görülebilmesi için ise p ve n maddelerinin birleşim yüzeyine Galyum rsenid maddesi katılmıştır. Ledlerin, yeşil, kırmızı, sarı ve mavi olmak üzere 4 çeşit renk seçeneği vardır. Temel Devreler B D2 D1 F B F K Şekil 1.1 Diyotlu OR Kapısı Devresi Devrede lojik 0 0V, lojik 1 5V kabul edilmiştir. Sadece ve B ikili girişlerine aynı anda lojik 0 uygulandığında V F potansiyeli 0 volt olur. Çünkü hem D1 diyotu ve hemde D2 diyotunun anot ve katodu arasında iletime girecek gerekli potansiyel oluşmadığından diyot kesimdedir, dolayısıyla doğruluk tablosuna lojik 0 yazılır. Diğer durumlarda V F = V CC - U D olur. Devredeki herhangi bir diyot üzerinden akım akabilmesi için girişe uygulanacak gerilim, U D geriliminden büyük olmalıdır. V CC = 5V olursa çıkış gerilimi lojik 1 konumunda 4,35V olur. Bu gerilim seviyeleri için de doğruluk tablosuna lojik 1 yazılır. Diyotlu devreye başka bir örnek ise şekil 1.2 de verilmiştir. Bu devrede diyotun katodu, girişe doğru kutuplanmıştır. Bu devrede iki giriş ve bir çıkış vardır. Lojik Devreler II 2

3 V CC B F B D1 D2 4.7K F Şekil 1.2. Diyotlu ND Kapısı Devresi Sadece ve B ikili girişlerine aynı anda lojik 1 uygulandığında V F potansiyeli 5 volt olur. Çünkü hem D1 diyotu ve hemde D2 diyotunun anot ve katodu arasında iletime girecek gerekli potansiyel oluşmadığından diyot kesimdedir, dolayısıyla doğruluk tablosuna lojik 1 yazılır. Diğer durumlarda V F = 0V + U D olur. Devredeki herhangi bir diyot üzerinden akım akabilmesi için girişe uygulanacak gerilim, lojik 0 anlamında bir gerilim olmalıdır, yani 0V. Bu durumda çıkış gerilimi lojik 0 konumunda 0.65V olur. Bu gerilim seviyeleri için de doğruluk tablosuna lojik 0 yazılır. Şekil 1.3 te ise geliştirilmiş OR- kapısı verilmiştir. Burada lojik 0 0V, lojik 1 4V kabul edilmiştir. V CC B D2 D1 m D3 F B V m V F F 0 0-0,65V 0V ,35V 4V ,35V 4V ,35V 4V 1-2V Şekil 1.3 Geliştirilmiş OR-Kapısı Şekil 1.3 deki devrenin m noktasının sol tarafı şekil 1.1 deki diyotlu veya kapı devresi ile aynı olduğu görülmektedir. Sadece ve B ikili girişlerine aynı anda lojik 0 uygulandığında V m noktası -0.65V ve D3 de iletimde olduğundan V F potansiyeli 0 volt olur. Çünkü hem D1 diyotu ve hemde D2 Lojik Devreler II 3

4 diyotunun anot ve katodu arasında iletime girecek gerekli potansiyel oluştuğundan diyotlar iletimdedir, dolayısıyla doğruluk tablosuna lojik 0 yazılır. Diğer durumlarda V F = 4V - U D olur. Devredeki herhangi bir diyot üzerinden akım akabilmesi için girişe uygulanacak gerilim ile diyot üzerinde U D geriliminden daha büyük bir gerilim olmalıdır. Girişe lojik 1 anlamında 4V uygulanırsa V m noktası 3.35V ve D3 de iletimde olduğundan V F potansiyeli yaklaşık 4 volt olur. Bu gerilim seviyeleri için de doğruluk tablosuna lojik 1 yazılır. Şekil 1.4 te verilen devrede lojik 0 0V, lojik 1 5V kabul edilmiştir. V CC 470 D2 m D3 F B V m V F F 0 0 0,65V 0V ,65V 0V 0 B D1 5,6K 1 0 0,65V 0V ,6V 3,95V 1-1V Şekil 1.4 Geliştirilmiş ND Kapısı Şekil 1.4 deki devrenin m noktasının sol tarafı şekil 1.2 deki diyotlu ve kapı devresi ile aynı olduğu görülmektedir. Sadece ve B ikili girişlerine aynı anda lojik 1 uygulandığında V m noktası 4.6V ve D3 de iletimde olduğundan V F potansiyeli 3.95V volt olur. Çünkü hem D1 diyotu ve hemde D2 diyotunun anot ve katodu arasında iletime girecek gerekli potansiyel oluşmadığından diyotlar kesimdedir, yani devreye elektriksel olarak etkileri yoktur, dolayısıyla doğruluk tablosuna aşağıda yapılan hesaba göre lojik 1 yazılır. Diğer durumlarda V F = 0V + U D olur. Devredeki herhangi bir diyot üzerinden akım akabilmesi için girişe uygulanacak gerilim ile diyot üzerinde U D geriliminden daha büyük bir gerilim olmalıdır. Girişe lojik 0 anlamında 0V uygulanırsa V m noktası 0.65V ve D3 de iletimde olduğundan V F potansiyeli 0 volt olur. Bu gerilim seviyeleri için de doğruluk tablosuna lojik 0 yazılır. Lojik Devreler II 4

5 VCC=5V 470 m F I = [5V- (-1V)- 0,65V]/6,07KΩ = 5,35V/6,07 KΩ = 0,88m 5,6K V m = Vcc- V 470Ω = 5V- 0.88m* 470Ω =5V-0.4V =4.6V -1V Son olasılık(b=11) şekil 1.4 deki devrenin girişine uygulandığında yukarıdaki eşdeğer devre elde edilir. Tranzistorlü lojik devrelerde temel eleman tranzistördür. Devreler sadece tranzistörden oluşmaz, devrenin mantıksal çalışmasına uygun yardımcı eleman (direnç, diyot gibi) olarak kullanılır. Tranzistör üç uçlu yarı iletken bir elemandır. Baz, emiter ve kolektör ile uçlar adlandırılmıştır. Tranzistör iletimde olabilmesi için NPN-tür tranzistörde kolektör ve emiter gerekli potansiyelde olmaları gerekir, tranzistörün bu uçları ikili anahtarın iki ucu gibi düşünülmelidir, yani transistorün çıkış uçları anahtar işlevini yerine getirmektedir. Baz ucu tetikleme ucudur. Baz ucuna lojiksel seviye olarak lojik 1 uygulandığı sürece tranzistör iletimdedir. İletimde olduğu sürece kolektör ve emiter uçlarında yaklaşık 0.2V bir doyma gerilimi düşer. Bu seviyedeki bir gerilim lojik 0 olarak değerlendirilmelidir. Bu durumda kaynaktan en büyük akım çekilir. Başka bir ifadeyle kolektör emiter sanki tek nokta olmuş demektir. Dolayısıyla kolektör emiter arasındaki direnç değeri yaklaşık sıfır ohm dur. Şekil 1.5 deki tranzistörlü lojik devrede de tranzistör, iki konumlu anahtar olarak kullanılmıştır. Lojik devrelerde tranzistör kontaksız ve denetimli iki konumlu anahtar işlevinde kullanılmaktadır. Tetikleme, yani baz ucuna uygulanan lojik 1 seviyesindeki gerilim yada darbe kesilirse tranzistör kesimde olur. Bu durumda kaynaktan çıkış, akım çekmez. Başka bir ifadeyle kolektör emiter sanki açık devre(iki nokta birbirinden elektriksel kopuk) olmuş demektir. Dolayısıyla kolektör emiter arasındaki direnç yaklaşık sonsuz değerdedir. R C direnci üzerinden akım akmadığı için kolektör ucundaki potansiyel yaklaşık V CC olur. Bu seviyedeki bir gerilim lojik 1 olarak değerlendirilmelidir. I E = I C + I B akım denklemi; emiterden akan akımın baz akımı ve kolektör akımıyla toplamından elde edildiğini göstermektedir. yrıca şekil 1.5 teki devre için kolektör akım denklemi I C = βi B ile hesaplanır. Tranzistör iletimde V cc Tranzistör kesimde V cc C R C F R CE 0 Ohm R C F R CE 1..10MOhm Lojik Devreler II 5 E

6 F R B V cc R C F Şekil 1.5 Tranzistörlü lojik devre Doğruluk tablosundan bu lojik kapının tranzistörlü bir DEĞİL(Not) kapısı olduğu görülür. Giriş sayısı birden fazla olan lojik kapı devrelerine bir başka örnek şekil 1.6 daki RTL devresidir. V cc 470 F B V F F , , ,2 0 1K 1K B F = NOR Kapısı Şekil 1.6 Resistor Transistor Logic Devresi Şekil 1.6 daki devrede sadece iki girişe aynı anda lojik 0 uygulandığında her iki transistor kesimde olur ve 470 Ohm luk direnç üzerinden akım akmaz, dolayısıyla F noktasının potansiyeli yaklaşık V CC olur. Bu durum doğruluk tablosuna lojik 1 olarak yazılır. Diğer durumlarda, yani tranzistörlerin bir tanesi veya her ikisi birden iletimde olacak şekilde girişlere işaret uygulandığında kolektör ucu sanki emiter e değiyormuş gibi kabul edilir ve F noktasının potansiyeli yaklaşık 0.2V olur. Bu durum doğruluk tablosuna lojik 0 yazdırır. Lojik Devreler II 6

7 V cc 470 B 1K 1K F B V F F V V ,4V 0 Şekil 1.7 Resistor Transistor Logic Devresi (NND) Şekil 1.7 deki devrede sadece iki girişe aynı anda lojik 1 uygulandığında her iki transistor iletimde olur ve 470 Ohm luk direnç üzerinden akım akmaya başlar, dolayısıyla F noktasının potansiyeli yaklaşık 0.4V olur. Bu durum doğruluk tablosuna lojik 0 olarak yazılır. Diğer durumlarda, yani tranzistörlerin bir tanesi veya her ikisi birden kesimde olacak şekilde girişlere işaret uygulandığında kolektör ucu emiter den elektriksel kopmuş gibi kabul edilir ve F noktasının potansiyeli yaklaşık V CC olur. Bu durum doğruluk tablosuna lojik 1 yazdırır. DTL (Diode Transistor Logic) Devreleri Genelde RTL, tranzistörlü ve diyotlu devreler DTL devreler olarak adlandırılır. Bu kısaltma ingilizce ifade Diode Transistor Logic sözcüklerinin baş harflerinden meydana gelen bir kısaltmadır. Her ne kadar diyot ve tranzistörlü devre olarak adlandırılsa da bu devrelerde potansiyel ayarlamak yada kaydırmak için direnç de kullanılmaktadır. Şekil 1.8.a da verilen devrenin girişlerinin her ikisine birden yada en az birine lojik sıfır uygulanınca X noktasındaki gerilim 0.7V olur. Bu gerilim tranzistörünün baz emiter gerilimi olarak T1 tranzistörünü iletime sokar ve Y noktasının potansiyeli yaklaşık 0.2V olur. Bu gerilim de T2 tranzistörünün baz emiterine ve aynı zamanda bu yola seri bağlı dirence uygulandığından tranzistör iletime giremez ve F noktasının gerilimi yaklaşık Vcc olur. Bu durumlarda doğruluk tablosuna lojik 1 yazılır. Son seçenek B 11 uygulandığında ise D1 ve D2 diyodu sanki devreden bağlantısını elektriksel olarak koparmış gibi düşünülür, yani her iki diyot kesimdedir. Devrenin girişindeki T1 tranzistörü Vcc ve 6.8K lık direnç üzerinden ayarlanan I B akımıyla iletime geçer ve X noktasının gerilimi yaklaşık 0.7V olur ve diğer durumların aynısı Y ve F noktasına aynı gerilim değeri olacak şekilde yansır, kısacası devrenin ikili iki girişine hangi lojiksel seviye uygulanırsa çıkışın durumu değişmemektedir. Lojik Devreler II 7

8 a) B D1 D2 6,8k X 4,7k 1k Y T1 6,8k V cc 330 T2 Z B V X V Y V Z F Z 0 0 0,7V 0.2V 5V ,7V 0.2V 5V ,7V 0.2V 5V V 0.2V 5V 1 DTL-X Kapısı B b) 6,8k X 4,7k 1k Y 6,8k 330 V cc Z B V X V Y V Z F Z 0 0 0,7 5 0, ,7 5 0, ,7 5 0, ,4 0,2 5 1 DTL-ND Kapısı D3 c) Lojik 0 0V Lojik 1 5V 1K 4,7k 1K 1KX 1K V cc 330 Y F Y Şekil 1.8 DTL-Lojik devreler Şekil 1.8.a da verilen devrenin bilinen standart bir kapı olmadığı doğruluk tablosundan anlaşılmaktadır. Çünkü iki girişe lojiksel olarak ne uygulanırsa uygulansın çıkış noktasına yansıyan lojik seviye 1 dir. Bu durum bilinen ve mantıksal bir ilişki olmadığı için devrenin iki girişli standart DTL-kapı olabilmesi için şekil 1.8.b) de ok işaretinin olduğu noktaya (X) diyot eklenmeli, aksi halde her durumda çıkışı lojik 1 olan standart dışı bir devre olur. Devrenin X noktası ile T1 tranzistörü arasına bir diyot bağlandığında devrenin çıkışına yansıyan doğruluk değerleri değişecektir. Şekil 1.8.b de verilen devrenin girişlerinin her ikisine birden yada en az birine lojik sıfır uygulanınca X noktasındaki gerilim 0.7V olur. Bu gerilim hem D3 diyoduna ve hem de tranzistörünün baz emiter ucuna uygulandığında, ne T1 tranzistörü ne de D3 diyodu iletime giremez ve Y noktasının potansiyeli yaklaşık 5V olur. Çünkü T1 tranzistörünün kolektörü Y noktasına olan elektriksel bağlantısını sanki koparmış olur. Y noktasında Vcc 1K lık direnç ve 6.8Klık direnç ve T2 tranzistörünün baz emiteri seri bağlantıdan bir gerilim oluşur ve aynı zamanda T2 tranzistörü iletime girer ve F noktasının gerilimi yaklaşık 0.2V olur. Bu durumlarda doğruluk tablosuna lojik 0 yazılır. Son seçenek Lojik Devreler II 8

9 B 11 uygulandığında ise D1 ve D2 diyodu sanki devreden bağlantısını elektriksel olarak koparmış gibi düşünülür, yani her iki diyot kesimdedir. Devrenin girişindeki T1 tranzistörü Vcc, 6.8K lık direnç ve D3 diyodu üzerinden ayarlanan I B akımıyla iletime geçer ve X noktasının gerilimi yaklaşık 1.4V olur ve bu durumda T1 tranzistörü iletime girer Y noktasının potansiyeli yaklaşık 0.2V olur. Bu gerilim de T2 tranzistörünün baz emiterine ve aynı zamanda bu yola seri bağlı dirence uygulandığından tranzistör iletime giremez ve F noktasının gerilimi yaklaşık Vcc olur. Bu durumda ise doğruluk tablosuna lojik 1 yazılır. Doğruluk tablosuna yansıyan doğruluk değerlerinden bilinen lojik kapı işlevlerinden ND olduğu anlaşılır. Şekil 1.8.c de verilen devre, girişindeki lojiksel seviyeyi zaman ekseninde birkaç ns lik gecikmeyle aynı şekilde çıkışa yansıtan bir DTL-lojik kapısıdır. TTL ( Tranzistör Tranzistör Logic ) TTL-kısaltması ingilizce ifadenin ( Transistor Transistor Logic ) baş harflerinden elde edilmiştir. Bu tip devreler entegre devresi olarak sadece bipolar tranzistör sistemi ile üretilmişlerdir. Potansiyel kaydırmada ve belli gerilim elde etmede sadece diyot kullanılmaktadır. Devrede olan dirençler ise gerilim bölme ve akım sınırlamayı sağlar. Lojik kapıların tüm devreye dönüşmesinde giriş ve çıkıştaki akım ve gerilim seviyeleri için kesin aralıklarının olması, yani girişe uygulanan lojik 0 işareti için belli bir gerilim aralığının kabul edilmesi ve bunun da standart değer olarak kullanılması önemli bir neden sayılmaktadır. Bugün halen TTL-tüm devre lojik kapılarının kullanılmasında standartlaşmış değerlerin olması yatmaktadır. TTL-lojik kapılar için aşağıdaki standart değerler kullanılmaktadır. TTL ve CMOS sinyal seviyeleri TTL Girişleri CMOS Girişleri TTL Çıkışları CMOS Çıkışları 0V V 0V V Lojik 0 0V V 0V V 2V...5 V 3.5V...5 V Lojik 1 2.4V...5 V 4.9V...5 V TTL-Lojik kapılarında kım standart değerleri Lojik 0 konumunda giriş davranışı incelenen kapının bir girişi, bağlı olduğu bir önceki kapıya 1.6m lik akım verir, yani kapının girişinden bağlı olduğu kaynağa doğru veya bağlı olduğu başka bir lojik kapının çıkışına doğru ki, TTL-çıkışı göz önüne alındığında lojik 0 konumunda çıkış ile nötr arasındaki tranzistör iletimdedir, daha doğrusu çıkıştan nötre olan akım yolu açık olduğundan 1.6m lik akımın akmasında sorun ortadan kalmış durumdadır. Lojik 1 için ise incelenen herhangi kapının bir girişinin çektiği akım 40µ dir. Bu akım girişin bağlı olduğu kaynaktan ya da başka bir kapının çıkışından gelir. Girişe uygulanan lojik 1 için gerilim seviyeleri dikkate alındığında tüm devre girişindeki tranzistörün ters yönde Lojik Devreler II 9

10 iletime zorlandığı görülmektedir. Dolayısıyla akan akımın µ aralığında olmasının sebebi akan akımın sızıntı akımı olmasıdır. Bu standart değerlerden sonra herhangi bir TTL kapısında giriş ve çıkış dayanıklılığı (FanIn) (FanOut) hesaplanabilir. Giriş dayanıklılık sayısı demek bir girişe kaç adet başka TTL-kapı çıkışı bağlanabileceği hakkında veridir. Standart çıkışlı TTL- kapılar birbirine bağlanırken düşünülmesi gereken en önemli özellik bir girişe birden fazla girişin bağlanamaz olmasıdır. Çünkü bir standart çıkışın lojik 1 seviyesinde olduğu ve aynı girişe bağlı bir diğer standart TTL-kapı çıkışı da lojik 0 seviyesinde olduğunda TTL- girişine hangi seviye uygulandığı net olarak ifade edilemez. Dolayısıyla standart çıkışlı TTL-lojik kapılarda FanIn sayısı birdir. Bir girişe birden fazla çıkışın bağlanacağı durumlarda standart iki konumlu çıkış yerine ya açık kolektörlü çıkış veya üç konumlu çıkış kullanılmaktadır. Çıkış dayanıklılık sayısı ise bir çıkışın aynı aileden kaç tane TTL-lojik kapı girişini sürebileceği sayısını vermektedir. Örneğin 7400 standart iki girişli NND kapısı çıkışında, lojik 0 konumunda 16m kapıdan içeri akmaktadır. Lojik 1 konumunda ise 800µ kapıdan dışarıya doğru akar. Bu veriler TTL- katalog bilgileridir. Her kapı için farklı değerler olabilir. Fan Out : 16m 800µ Lojik 0 için = 10 Lojik 1 için = m 40µ FanOut=10 seçilir.(çıkış dayanıklılık faktörü) Giriş Sürme Faktörü (FanIn) : 1.6m 40µ Lojik 0 için = 1 Lojik 1 için = 1 1.6m 40µ FanIn = 1 seçilir. Giriş dayanıklılık faktörü birden büyük olabilmesi için bir girişin iki çıkış tarafından sürülmesi demektir. Bu durum standart çıkışlı TTL-lojik kapılarda uygulanması olanak dışıdır. Standart çıkışta lojik 0 ve lojik 1 durumları vardır. Dolayısıyla çıkışlardan birisi lojik 0 ve bir diğeri de lojik 1 olabilir. Bu durumda aynı noktaya(girişe) bağlı iki farklı çıkış ne uyguladığı açıkça belli olmaz. Bir belirsizlik oluşur. Bu sorunun ortadan kalkması için ya açık kolektör çıkışlı lojik kapı yada üç konum çıkışlı lojik kapılar kullanılmalıdır. Çok Emiter Girişli Devre Yarı iletken gösterimdeki ortak baz kısmında üç adet birbirinden tamamen ayrı emiter tabakası vardır. Bunların her biri bir pn-geçişidir. Lojik Devreler II 10

11 Baz akımı seçimi yapılırken, çok emiter tranzistör doyumda olmalıdır. V BE =0.7V V R1 =5V-0.7V=4.3V I B =1m Emiter akımı ise I E =I C +I B I C akımının değeri küçüktür, I E ise 1m ile 1.6 m arasındadır. Tüm girişler lojik 1 konumunda olunca tranzistör ters yönde çalışır. Bu durumda tranzistörün çıkış uçlarında kolektörden emitere değil emiterden kolektöre doğru bir sızıntı akımı akar. Baz akımı yaklaşık 1m I C1 =I E1 birinci giriş için akım değeri 40µ dir. I C1 = I C2 = I C3 =0.12m eder. Lojik Devreler II 11

12 I B + I CT =1m m =1.12m Burada çıkışın lojik 0 olması halinde diğer kapıların her bir girişinden TTL-lojik kapının girişine doğru 1.6m akım akar. Lojik Devreler II 12

13 EN B İki girişli üç konum ve tersleyen kat çıkışlı TTL-NND-Kapısı Devrenin denetim giriş işareti olan ENable e lojik 0 seviyesi uygulanırsa çıkış, üçüncü konum olan yüksek direnç gösterir. T3 ve T4 tranzistörlerinin her ikisi de kesimde olur. Dolayısıyla kapı çıkışı elektriksel olarak hem devrenin nötründen ve hemde besleme geriliminin +5V ucundan yalıtılmış olur. Yani her iki uca akım yolu kapanır. Üç konumlu çıkışa sahip olan lojik kapılar aynı iletkene yada girişe birden fazla çıkış bağlanması durumunda kullanılır. Üç konumlu çıkış yerine açık kolektörlü lojik kapılar da tercih edilebilir. EN-işaretine lojik 1 seviyesi uygulanırsa bu işaretin devamındaki diyot kesimde olur ve böylece bu işaretin etkisi ortadan kalkar. Devre normal lojik kapı devresine döner. Yani iki konumlu olur. ve B girişinin bir tanesine veya her ikisine lojik 0 uygulanırsa T2 kesimde olur. Dolayısıyla çıkıştaki T4 tranzistörü de kesimde olur. Çıkış bu durumda lojik 1 olur. ve B girişinin her ikisine de lojik 1 seviyesinde bir gerilim uygulandığında T2 iletime geçer. Dolayısıyla T4 de iletimde olur ve çıkış lojik 0 olur. Bu doğruluk tablosu devrenin üç konumlu TTL-NND-kapısı olduğunu gösterir. Lojik Devreler II 13

14 Lojik Kapı Karakteristiğinin Elde Edilmesi Sayısal elektronik devrelerin temel elemanları olan lojik kapılar giriş ve çıkışlarında belli bir direnç gösterirler. Girişe uygulanan sinyaller belli bir gecikmeden sonra (ns) çıkışa ulaşırlar. Bu süre gecikme süresi (delay time) olarak adlandırılmaktadır. Çalışma esnasında az da olsa güç harcarlar. Bu deneyde lojik kapıların elektriksel karakteristiği incelenecektir. Lojik kapı olarak 7400 NND kapısı seçilmiştir. a- İki girişli NND kapısının birinci girişi sabit seviye lojik 1 e, ikinci giriş ise giriş gerilim lojik "1" sınır aralığında (yani 2V...5V) çıkış geriliminin lojik "0" konumunda (U L < 0,4V) kalması şartıyla çıkış akımını ölçünüz. NND kapısının iki girişine de lojik 1 uygulanırsa çıkışı lojik 0 olur. Giriş gerilimi lojik "1" sınır aralığında iken NND kapının çıkışındaki akımın değişimini inceleyip eğrisini çiziniz. Sonucu yorumlayınız. kım yönünü tespit ederek değerini okuyunuz. V cc V Şekil 1.1 Çıkış akımının giriş gerilimine göre ölçme devresi(çıkış konumu lojik 0 ) b- ynı devre kullanılarak girişlerden birisi lojik "1" konumunda diğeri ise giriş gerilimi lojik "0" sınır aralığında (0V...0,8V) iken aynı NND kapısının çıkışı normal olarak lojik 1 olur. Çıkış geriliminin 2,4V'un altına düşmemek şartıyla çıkış akımının yönü ve değerini okuyup giriş gerilimi ile çıkış akımı arasındaki eğriyi çiziniz. Sonucu değerlendiriniz. U IH Lojik Devreler II 14

15 Vcc B UIL V Şekil 1.2 Giriş gerilimi lojik "0" seviyesinde iken çıkış akımını ölçme devresi Giriş geriliminin 0,8V altında ve üzerinde (Şekil 1.1 birinci devre düzeneği) çıkış akımının değişimini izleyip sonucu yorumlayınız. c- Çıkışın yüksüz olması halindeki giriş akım değerinin elde edilmesi: Girişin birisi lojik "0" diğeri ise minimum high seviyesi (2,4V) ile maksimum high seviyesi (5V) aralığında iken kapı giriş akımının yönünü ve değerini okuyarak standart giriş değerleriyle karşılaştırınız. Burada giriş gerilimi olarak 2V değil de 2,4V minimum seviye alınmasının nedeni bu seviye başka bir TTL-lojik kapının çıkışından beslenmesinden kaynaklanmaktadır. Giriş gerilimi 2,4V...5V arası giriş akımında sapma varmı? Vcc B UIL Şekil 1.3 Giriş akımının ölçülmesi d- c'deki devrede girişin birisi lojik "1" diğeri ise lojik "0" seviyesinde (0..0,4V) iken kapı giriş akımının yönü ve değerini okuyunuz. Giriş gerilimi 0,4V üzerinde ve altında kapı giriş akımındaki değişimi gözleyiniz. Burada da giriş gerilim seviyesi başka bir kapının çıkışından gelmektedir. e- şağıdaki devreyi kurunuz. NND kapısının her iki girişi lojik "0" olursa çıkış lojik "1" olur. Bu durumda çıkışa mpermetre bağlanırsa çıkışın kısa devre akımı ölçülür. Bu Lojik Devreler II 15

16 düzenekte avometrenin bir ucu sabit bağlı(+), diğer uç ise sabit bir değer ölçü aletine (mpermetre) yansıyana kadar tutulacak ve hemen bırakılması gerekir. ksi halde çıkış kısa devreye zorlandığı için uzun süreli bağlantıda kapı fonksiyonunu kaybeder. Besleme gerilimi toleransı TTL devrelerinde ( 5V±%5*5V) olarak verilmiştir. Besleme geriliminin tolerans aralığında (4,75V...5,25V) kısa devre akımındaki değişimin eğrisini çiziniz. Vcc=4,75..5,25V B Şekil 1.4 Çıkış kısa devre akımının ölçülmesi f- Devrenin D.C. kaynaktan çektiği akımın ölçülmesi: Vcc=4,75V..5,25V B UI Şekil 1.5 Devre akımının ölçülmesi Besleme akımını giriş gerilimine göre ölçüp eğrisini çiziniz. Öz eğri olarak TTL-kapılarının gecikme sürelerinin gözlenmesine ait devre düzeneği verilmemiştir. TTL-kapılarının gecikme süreleri 5 ila 20ns arasında değişmektedir. Malzemeler: 1 adet 1KOhm POT, NND kapısı güç kaynağı iki adet VO-metre MOS ( Metal Oxide Semiconductor ) Lojik Devreler II 16

17 MOS lojik devreleri, MOS tipi alan etkili tranzistörlerle gerçekleşir. Bu devreler yok denilecek kadar az güç harcarlar. Entegre devresi olarak çok az yer tutarlar ve basit imal edilirler. nahtarlama frekansı biraz fazladır. Üç tipi vardır. NMOS, PMOS ve CMOS PMOS Doğruluk tablosundan devrenin PMOS-NOR olduğu görülür. Lojik devrelerde geçerli olan gerilim seviyeleri: Giriş Seviyesi Çıkış Seviyesi V High V V Low V Belirgin Özellikler Besleme gerilimi 12 V ( V ) her eleman başına harcanan güç 6mW ( çıkış H ise çıkış L kayıpsız ) 20MHz anahtarlama frekansı ve 80ns anahtarlama süresi NMOS NMOS devreleri TTL devreleri ile uyumludur. Lojik Devreler II 17

18 Giriş Seviyeleri Çıkış Seviyeleri V L V V H V 2mW, H seviye güç sarfiyatı, 15ns gecikme süresi, 20MHz anahtarlama hızı. Doğruluk tablosundan devrenin NMOS-NND olduğu görülür. CMOS Lojik Devreler II 18

19 CMOS devreleri PMOS ve NMOS un birleşiminden meydana gelir. V DD P F N Yukarıdaki CMOS devresinde sürekli bir tranzistör kesimdedir. Devre bir NOT kapısıdır. Giriş Seviyesi Çıkış Seviyesi V L 0V V V H 4.95V...5 V Girişteki kritik bölge uzunluğu kısaldıkça anahtarlama süresi kısa kalacaktır. Bu süre aynı zamanda güç sarfiyatını belirler. çık kolektörlü TTL-NND devresinin CMOS devresini sürme bağlantısı Lojik Devreler II 19

20 TTL CMOS U S =5V ± 0.25 V U S =5V U QLmax =0.4 V U ILmax =1.5 V U QHmin =2V U IHmin =3.5V I QLmax =16m I IL =10p I CEXmax =100µ;sızıntı akımı I IH =10p TTL NND çıkış Low durumunda 16m akıma ihtiyacı vardır. Bu CMOS tarafından karşılanamaz. Dolayısıyla R X üzerinden gerçekleşir. NND kapısı High seviyesinde iken çıkışındaki tranzistör kesimdedir. Dolayısıyla R X direnci ile seviye 5 volta ayarlanır. CMOS devrelerinde giriş gerilimi yüksek seviye altsınırı ( H alt sınırı ) 3.5 V olduğundan TTL çıkış yüksek seviye alt sınır gerilimi gibi 2.4 volta düşemez. US max U R Xmin = I QL max QL max U S U R Xmax = I IH min CEX max Yukarıdaki devreye göre R Xmax ve R Xmin R Xmin = = 319Ω 16m R Xmax = 100µ = 15kΩ Minimum direnç değeri kritik bölgeyi uzatır. Fakat gerilim kaynağına aşırı yüklenir. Bundan dolayı direnç birkaç kilo Ohm mertebesi seçilir. Örneğin 4.7kΩ seçilir. Benzer durum C-MOS lojik kapının TTL-lojik kapıyı sürmesi durumunda ortaya çıkar. EX-OR ve EX-NOR kapıları EX-OR Iki girişli EX-OR kapısı iki ikili biti karşılaştırır ve girişlerden biri diğerinden farklıysa EX- OR kapı çıkışı seviye olarak lojik "1" verir. EX-OR kapısında girişler ikiden fazla da olabilir. Bu durumda kapı girişlerindeki lojik '1' sayısı tek sayı kalması halinde çıkış lojik '1' olur. Diğer hallerde kapı çıkışı lojik '0' dır. Lojik Devreler II 20

21 Yukarıdaki açıklamalara göre EX-OR kapısının fonksiyonunu yazarsak: Doğruluk tablosundan aşağıdaki ifade çıktığını gösteriniz. B Y B EX-OR Y a- EX-OR kapısını sadece NND kapısı kullanarak gerçekleştiriniz. Y=? Bir 7400 ile kaç adet EX-OR-Lojik kapı elde edilir. Bir iki girişli EX-OR-lojik kapısı, iki ikili giriş arasında hangi ilişkiyi verir. b- Bulduğunuz fonksiyonu board üzerinde kurunuz. c- Devreden yandaki tabloyu doldurunuz. EX-NOR İki girişli EX-NOR kapısı iki ikili biti karşılaştırır ve girişlerden biri diğerinden farklıysa EX- NOR un çıkışı lojiksel olarak lojik "0" verir. EX-NOR kapısında girişler ikiden fazla da olabilir. Bu durumda kapı girişlerindeki lojik '1' sayısı tek sayı kalması halinde çıkış lojik '0' olur. Diğer hallerde kapı çıkışı lojik '1' dır. İki girişli EX-NOR kapısı aynı zamanda iki biti karşılaştırır ve iki bitin eşitliği durumunda çıkışı lojik 1 olduğu için bu lojik kapı eşitlik lojik devresi yada kapısıdır. Yukarıdaki açıklamalara göre EX-NOR kapısının fonksiyonunu yazarsak: Doğruluk tablosundan aşağıdaki ifade çıktığını gösteriniz. B Y B EX-NOR Y 0 0 Y =.B + B = B 1 1 a- EX-NOR kapısını sadece NND kapısı kullanarak gerçekleştiriniz. Y=? b- Bulduğunuz fonksiyonu board üzerinde kurunuz. c- Devreden yandaki tabloyu doldurunuz. Ex-or ve Ex-nor uygulama olarak dört bitlik bir paralel iletimde parity (eşlik) bit denetiminde kullanılabilir. Tekli ve çiftli olmak üzere iki değişik tipi vardır. Gönderici ve alıcı arasında iletişim hatasını düzeltmek için kullanılır. Gönderici kısmında eşlik biti üretilir. Bu eşlik bit alıcıya bir beşinci bit olarak gönderilir. lıcı kısmında da gelen veriler doğrultusunda eşlik biti üretilir. Gönderilen eşlik biti ile alıcı kısmında üretilen eşlik bit farklı ise bu durum iletimde hata var şeklinde algılanır. Her iki eşlik biti aynı ise o zaman Lojik Devreler II 21

22 iletimde hata olmadığı anlaşılır. Bu hata düzeltme yönteminin açık noktası hata sayısı çift olduğu durumda iletimde hatayı algılayamamasıdır. D0 D1 PÇ D2 D3 Çiftli eşlik biti üreten devre Gönderici D0 D1 D2 D3 İşaret Kuvvetlendirici D0 D1 D2 D3 LICI P Ç P Ç Çiftli Eşlik üreten Devre Çiftli Eşlik üreten Devre Şekil 1.12 Dört bit veri iletişiminde eşlik bit denetim devresi Diğer bir uygulama alanı ise yarı ve tam toplayıcı/çıkarıcı devreleridir. YRI TOPLYICI/ÇIKRICI ve TM TOPLYICI/ÇIKRICI DEVRELER İkili düzende iki sayının toplamı seri veya paralel gerçekleştirilmektedir. Paralel toplayıcı devrelerde bütün bitler girişlere aynı anda uygulanır ve sonucun çıkışa yansıması bütün bitler aynı anda gerçekleşir. (işlemin yapıldığı devreye ait gecikme süresi kadar sonra). Seri toplayıcıda ise, ikili düzendeki sayıların önce en az ağırlıklı bitleri devrenin girişine gelir ve bunların toplamı olan bit çıkışta görülürken, bir sonraki ağırlıklı bitlere eklenecek olan elde ise bir başka çıkış olarak görülür. Bu nedenle seri toplama yapabilmek için, her bir bite ilişkin elde'nin bir yerde tutularak, bir sonraki bitlerin toplamına eklenmesi gerekir. Bu tutma işlemi bellek özelliği olan tutucu(latch) devreler ile yapılır. Bu nedenle seri toplayıcılar ardışıl devre olarak gerçekleştirilebilir. Paralel toplama işleminde, bitlerin toplanması, ayrı birer hücre olarak düşünülebilir. En az ağırlıklı bitlerin (yani ilk bit) toplanmasında, iki giriş iki çıkış vardır. Girişler; toplanacak sayıların en az ağırlıklı bitleri, çıkışlar ise, bu bitlere ilişkin toplam ve bir sonraki bitin toplamında kullanılacak eldedir. İlk bitin sonrası bitlerin toplamında ise, hücresel olarak üç girişli ve iki çıkışlı düşünülmelidir. Girişler; ilgili ağırlıklı bitler ( x ve B x ) Lojik Devreler II 22

23 ve bir önceki bitten gelen eldedir(c x-1 ). Çıkışlar ise, ilgili bitlerin sonuç toplamı(s x ) ve bir sonraki bitin toplamında işleme katılması gereken eldedir(c x ). Birinci yani en az anlamlı bit için düşünülen hücre yarı toplayıcı (half adder) ikinci ve daha sonraki bitler için düşünülen hücre ise tam toplayıcı (full adder) olarak adlandırılır. Yarı Toplayıcı devre iki farklı ikili sayıyı toplar. Yukarıda ifade edildiği gibi bir önceki basamakta oluşabilecek eldeyi işleme katmaz. Bundan dolayı toplama işlemi eksik(yarım) yapılır. Devrenin iki girişi ve iki çıkışı vardır. İki bileşenli bir bitlik sayının eldesiz toplamı yarı toplayıcı devre ile gerçekleştirilir. Tam toplayıcı devrede ise bir önceki basamakta oluşabilecek elde de işleme katılır. Bunun için devreye bir elde girişi eklenmelidir. Tam toplayıcı, üç giriş ve iki çıkışı olan bir devredir. İki bileşenli bir bitlik sayının eldeli toplamı ise tam toplayıcı ile gerçekleşir. İlk üç işlem elde biti kullanılmamaktadır. Doğruluk Tablosu çıkça görüldüğü gibi iki biti toplama için,b bir bitlik giriş ve S toplam ve C elde biti çıkışları gerekir. Doğruluk tablosundan yarı toplayıcı devrenin çıkış işlevlerinin lojik ifadesi basitçe bulunur. Soru: Yarı toplayıcı devresini sadece NND kapısı kullanarak ve beş kapıyla gerçekleştiriniz. S çıkışına ait lojik ifadedeki kapılar sayıldığında dört NND kapısı ile toplam (S) gerçekleştirebilir. C, yani elde çıkışını da B çıkış noktasından bir evirici ile yani bir beşinci girişleri birleştirilmiş NND kapısı ile C=.B, elde edilir. Böylece beş iki girişli NND lojik kapı ile bir bit yarı toplayıcı devre ortaya çıkar. Lojik Devreler II 23

24 Bir bitin üzerindeki toplama işlemlerinde elde bit ininde işleme katılması gerekir. Bunun için girişe bir sinyal daha eklenir. Genel amaçlı ikili düzende her bit için kullanılabilecek bir bit tam toplayıcı devresinin doğruluk tablosunu kullanarak çıkış işlevinin lojik ifadesi aşağıdaki gibi bulunabilir. 0 ve B 0 toplama yapılacak bit teki ve B bileşenin ikili girişi C -1 ise bir önceki bit te oluşacak eldedir. Çıkışta, S 0 toplama işlemi yapılan bit teki toplam sonucu ve C 0 ise ilgili bitte oluşabilecek eldedir. 1-Bit Doğruluk Tablosu Lojik Devreler II 24

25 Elde edilen bir bit tam toplayıcı devre incelendiğinde yarı ve tam toplayıcı arasındaki ilişki açıkça ifade edilebilir. Böylece bir bit tam toplayıcı devrenin iki yarı toplayıcı ve bir OR kapısından meydana geldiği ortaya çıkar. ynı devre (1-bit tam toplayıcı devre) ile çıkarıcı devre elde etme: İkili sayı sistemindeki sayıların tümleyeninden yararlanarak yapılan çıkarma işlemine ait devre kurulduğunda toplayıcı devreden çıkarıcı devre elde edilir. Böylece bir EX-OR devresi ile bir bitin 1. tümleyeni elde edilir. İkinci tümleyen ise birinci basamaktaki(ilk basamak) tam toplayıcının elde girişine lojik 1 uygulanmasıyla gerçekleşir. Böylece bir bit tam toplayıcı devreye iki girişli bir EX-OR kapısı yukarıdaki işlemleri yapacak şekilde bağlandığında devre hem bir bit çıkarıcı ve hem de bir bit tam toplayıcı devre gibi çalışır. Lojik Devreler II 25

26 Vcc F LED 0 nahtar konumu devrenin sıfır ucuna bağlandığında devre bir bit tam toplayıcı ve anahtar konumu devrenin besleme, yani Vcc ucuna bağlandığında ise çıkarıcı olarak çalışır. Bir bitlik tam toplayıcıdan iki bitlik tam toplayıcı elde etme: Toplam sonucu en büyük sayı Bir bitlik tam toplayıcı devreden 4-bit paralel tam toplayıcı devre elde etme: 3 B 3 C 2 2 B 2 C 1 1 B 1 C 0 0 B 0 C- 1 1-Bit Tam Toplayıcı 1-Bit Tam Toplayıcı 1-Bit Tam Toplayıcı 1-Bit Tam Toplayıcı C 3 S 3 C 2 S 2 C 1 S 1 C 0 S 0 Toplam sonucu devrenin çıkışında ikili düzende en büyük hangi sayı elde edilir. Yarı ve Tam Toplayıcılar (Half and Full dder) Lojik Devreler II 26

27 İkili sayı sisteminde toplama / çıkarma yapabilmek için yarı ve tam toplayıcılar kullanılır. Sayısal elektronik devrelerinde çıkarma işlemi genelde tümleyen aritmetiği kullanılarak tam toplayıcı devrelerle yapılır. İki bileşenin toplamını yapabilmek için her iki bileşen için toplama devresinde bir giriş gerekmektedir. Yarı toplayıcı devre ile yapılan sayısal toplama işlemi için tasarım: 0 B 0 S 0 C o Bo Half dder H. So Co Yarı toplayıcı devrenin doğruluk tablosunu doldurarak S 0 ve C 0 çıkış fonksiyonlarını yazınız. S 0 toplam çıkışı ve C 0 çıkışı ise toplama sonucu oluşan eldeyi gösterir. Eğer toplama işlemi bir basamaktan fazla sayılarla yapılacaksa elde alış verişi sağlanmalıdır. Bunu sağlamak için devreye bir elde girişi eklenir. Böylece üç giriş ve iki çıkışlı bir kapı olan tam toplayıcı (full adder) oluşur. Tam Toplayıcı (Full dder) o Bo C-1 Full dder H. So Co S 0 = 0 B 0 C -1 C 0 = 0.B 0 +C -1 ( 0 B 0 ) Doğruluk tablosunu yazarak, doğruluk tablosundan çıkış fonksiyonları So ve Co yazınız. Bir bit tam toplayıcı devrenin iki yarı toplayıcı ve bir OR kapısından oluştuğunu ispat ediniz. 4-Bitlik toplayıcı / çıkarıcı devreyi tasarlayınız. Çıkarıcı devreyi ikinci tümleyeni oluşturarak gerçekleştiriniz.(ikili sayılarda çıkarma işlemi) Deney öncesi tasarladığınız devreyi kurun. 4-Bit uzunluğundaki ikili sayı sisteminde toplam sonucu en büyük sayı ne olur? Malzemeler: 1 adet 7483 (4-Bit tam toplayıcı ), 3 det 7448 BCD Decimal Decoder, 1 det 7486 EX-OR ve 3 det 7 parçalı led gösterge. Lojik Devreler II 27

28 Yarı ve Tam çıkarıcılar Yarı Çıkarıcı devre iki farklı ikili sayıyı çıkarır. Bir önceki basamakta oluşabilen borcu işleme katmaz. Bundan dolayı çıkarma işlemi eksik yapılır. Devrenin iki girişi ve iki çıkışı vardır. Bu devreler bir bitten fazla çıkarıcı devrenin ilk biti için kullanılabilir, çünkü ilk bitin bir öncesi yoktur. Tam çıkarıcı devrede ise bir önceki basamakta oluşabilecek borç da işleme katılır. Bunun için devreye bir borç girişi eklenir. Tam çıkarıcı, üç giriş ve iki çıkışı olan bir devredir. Girişler çıkarılan bit, çıkan bit ve bir önceki ikili basamağın almış olabileceği borç bitidir. Çıkışlar ise fark ve ilgili (işlem yapılan bitteki) ikili basamaktaki borç bitidir. İki bileşenli ( x ve B x ) bir bitlik sayının borçsuz çıkarma işlemi yarı çıkarıcı ile olur. D 0 ın doğruluk tablosu tam toplayıcının aynısıdır. Dolayısıyla D 0 = 0 B 0 Ba -1 Doğruluk tablosu 0 B 0 Ba -1 D 0 Ba Ba 0 = B0 Ba B0Ba - 1+ Ba 0 0 B0 Ba B0-1 Ba 0 = Ba 0 = B0 + Ba B Elde edilen lojiksel ifadeden devre çizilirse, devrenin iki yarı çıkarıcı ve bir OR kapısından meydana geldiği görülür. B 0 0 D 0 Ba -1 Ba 0 Bir bit Tam Çıkarıcı Lojik Devresi Lojik Devreler II 28

29 0 B 0 Ba- 1 1-Bit Tam Çıkarıcı Ba 0 D 0 Bir bit Tam Çıkarıcı Blok Devresi Şekilden görüldüğü gibi ikili düzende herhangi bir biti tam çıkarabilmek için üç giriş ve iki de çıkış değişkenine gerek duyulmaktadır. Bir bit ten daha fazla bitli sayıların çıkartılması için kaç bitlik çıkarma yapılacaksa bu hücreden, yani bir bit tam çıkarıcı devreden o kadar devre birbirine paralel bağlanmalıdır. Dört bit tam çıkarıcı devresi aşağıdaki devre gibi elde edilir. Burada çıkarma paralel yapılmaktadır. 3 B 3 Ba 2 2 B 2 Ba 1 1 B 1 Ba 0 0 B 0 Ba- 1 1-Bit Tam Çıkarıcı 1-Bit Tam Çıkarıcı 1-Bit Tam Çıkarıcı 1-Bit Tam Çıkarıcı Ba 3 D 3 Ba 2 D 2 Ba 1 D 1 Ba 0 D 0 4-Bit tam çıkarıcı devre Bu devrenin çıkışlarını 7 parçalı gösterge ile gözetleyebilmek için tamamlayınız. Ba -1 nereye niçin bağlanmalıdır.! Bu devrenin çıkışlarında çıkarma işlemi sonucunda en büyük hangi sayı görülür. Niçin? Ba 3 çıkışının lojik bir olmasını yorumlayınız. İkili düzende 10 lu sayıların toplama işlemi BCD-kodlama ile yapılabilir. 4-Bit çözünürlüklü toplama işlemi için 7483 entegresi kullanılabilir. 4-Bit toplama işlemi sonucu: Toplam Sonucu: C 3 S 3 S 2 S 1 S 0 ikili sayı oluşur. Toplam sonucu sayısal değer den büyük olursa devrenin çıkışındaki ek devre bu durumu değerlendirmeli ve düzeltmelidir. C 3 S 3 S 2 S 1 S 0 onlu Lojik Devreler II 29

30 Tablodan görüldüğü gibi C 3 ün bir olması durumunda bütün S değerlerinde ve aynı zamanda S 3 ün bir olması durumunda ise S 2 veya S 1 in bir olma durumları da düzeltilmelidir. Düzeltme F= C 3 + S 3.(S 2 + S 1 ) lojik ifadesi ile gerçekleştirilebilir. Onlu sayıların toplanmasında bileşeni en fazla 9 ve B bileşeni de 9 olabilir. Böylece onlu düzende bir basamak için toplam sonucu elde edilebilecek en büyük sayı 18 olur. Tabloda normal ikili düzende olabilecek ihtimallerden 18 sonrası aşağıdaki devre için önemli değildir. İkili Toplam Çıkışları C 3 S 3 S 2 S 1 S 0 Bir sonraki BCDtoplayıcı devresine elde Girişi 4- Bit Paralel Tam Toplayıcı 7483 C 3 C B 3 B 2 B 1 B S 3 S 2 S 1 S 0 BCD toplam Sonucu BCD-Kodlama ile ikili düzende onlu bir basamak toplama işlemi devresi Lojik Devreler II 30

31 4-bit Tam toplayıcı Devre S 0 S 1 S 2 S 3 B 7448 C D a b c d e f g C 3 4 adet bir bit tam toplayıcı devreden oluşan 4 bit tam toplayıcının(7483) çıkışlarını ortak katodlu 7-parçalı göstergede gözetlemek için yukarıda verilen basit devre uygulanabilir. Bu devrede toplama işlemi sonucu en büyük sayı devrenin çıkışlarına nasıl yansır. 4-Bit toplayıcının girişlerinin(bileşenlerinin) herbiri en büyük 15 olacağına göre toplam 30 olur. Bu durumda Nokta LED i yanar bu 16 demektir. Geriye kalan 14 ise 7-parçalı göstergeye yansıyan işaret demektir. Dört bit toplayıcının elde girişi lojik bir olursa o zaman C 3 elde çıkışına lojik 1 gelir ve nokta LED yanar ve 7-parçalı gösterge sönük gözükür, bu durum da sayısal 15 olduğunu gösterir ve C 3 elde çıkışının lojik 1 olması sayısal olarak 16 demektir. Böylece toplam sonucu 31 olur. 8-bit toplayıcı elde etmek için iki dört bit toplayıcı devrenin aşağıdaki şekilde bağlanmasıyla elde edilebilir. B 7 B 6 B 5 B Bit Tam Toplayıcı 7483 B 3 B 2 B 1 B Bit Tam Toplayıcı 7483 C 7 C 3 C 3 C -1 S 7 S 6 S 5 S 4 S 3 S 2 S 1 S 0 8- Bit paralel Tam Toplayıcı Blok Devresi Şekilden de görüldüğü gibi iki 4-bit tam toplayıcı (7483) entegre devresinden bir adet 8-bit tam toplayıcı devre elde edilmiştir. Bu devrenin 8 er bileşen girişi, yani toplam 16 adet ikili Lojik Devreler II 31

32 girişi vardır. Devrenin bir önceki biti olmadığı için elde giriş işaret ucu devrenin sıfırına bağlanmıştır. 8-bit tam toplayıcı devrenin 8 adet ikili çıkışı ve bir adet de elde çıkışı vardır. Böyle bir devre ile toplam sonucu çıkışa en büyük hangi sayı yansır? Toplama devresinin 8-bit giriş bileşenlerinin her biri en büyük 255 olur. 255 ile 255 toplanınca 510 bulunur. Dolayısıyla en büyük sayı 511 değil 510 olur. 8-bit çıkarıcı elde etmek için iki dört bit tam çıkarıcı devrenin aşağıdaki şekilde bağlanmasıyla elde edilebilir. B 7 B 6 B 5 B Bit Tam Çıkarıcı B 3 B 2 B 1 B Bit Tam Çıkarıcı Ba 7 Ba 3 Ba 3 Ba -1 D 7 D 6 D 5 D 4 D 3 D 2 D 1 D 0 8-Bit Tam Çıkarıcı Blok Devresi 8-bit tam çıkarıcı devrenin 8 er bit çıkarılan ve çıkan bileşeni vardır. Bir önceki bit olmadığı için borç girişi sıfıra bağlanmıştır. Devrenin 8-bit fark çıkışları ve bir de borç çıkışı vardır. Bu devrenin çıkarma işlemi sonucunda çıkışına en büyük hangi pozitif ikili sayı yansır? Borç çıkışının lojik 1 olması ne demektir? Lojik Devreler II 32

5. LOJİK KAPILAR (LOGIC GATES)

5. LOJİK KAPILAR (LOGIC GATES) 5. LOJİK KPILR (LOGIC GTES) Dijital (Sayısal) devrelerin tasarımında kullanılan temel devre elemanlarına Lojik kapılar adı verilmektedir. Her lojik kapının bir çıkışı, bir veya birden fazla girişi vardır.

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-5 AKTİF DEVRE ELEMANLARI Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-5 AKTİF DEVRE ELEMANLARI Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-5 AKTİF DEVRE ELEMANLARI Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU DİYOTLAR Diyot tek yöne elektrik akımını ileten bir devre elemanıdır. Diyotun

Detaylı

KMU MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL DEVRELER II LABORATUVARI DENEY 1 TOPLAYICILAR - ÇIKARICILAR

KMU MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL DEVRELER II LABORATUVARI DENEY 1 TOPLAYICILAR - ÇIKARICILAR KMU MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL DEVRELER II LABORATUVARI DENEY 1 TOPLAYICILAR - ÇIKARICILAR DENEY 1: TOPLAYICILAR- ÇIKARICILAR Deneyin Amaçları Kombinasyonel lojik devrelerden

Detaylı

(VEYA-DEĞİL kapısı) (Exlusive OR kapısı) (Exlusive NOR kapısı)

(VEYA-DEĞİL kapısı) (Exlusive OR kapısı) (Exlusive NOR kapısı) 1.1 Ön Çalışma Deney çalışmasında yapılacak uygulamaların benzetimlerini yaparak, sonuçlarını ön çalışma raporu olarak hazırlayınız. 1.2 Deneyin Amacı Temel kapı işlemlerinin ve gerçekleştirilmesi. bu

Detaylı

SAYISAL UYGULAMALARI DEVRE. Prof. Dr. Hüseyin EKİZ Doç. Dr. Özdemir ÇETİN Arş. Gör. Ziya EKŞİ

SAYISAL UYGULAMALARI DEVRE. Prof. Dr. Hüseyin EKİZ Doç. Dr. Özdemir ÇETİN Arş. Gör. Ziya EKŞİ SAYISAL DEVRE UYGULAMALARI Prof. Dr. Hüseyin EKİZ Doç. Dr. Özdemir ÇETİN Arş. Gör. Ziya EKŞİ İÇİNDEKİLER ŞEKİLLER TABLOSU... vi MALZEME LİSTESİ... viii ENTEGRELER... ix 1. Direnç ve Diyotlarla Yapılan

Detaylı

25. Aşağıdaki çıkarma işlemlerini doğrudan çıkarma yöntemi ile yapınız.

25. Aşağıdaki çıkarma işlemlerini doğrudan çıkarma yöntemi ile yapınız. BÖLÜM. Büyüklüklerin genel özellikleri nelerdir? 2. Analog büyüklük, analog işaret, analog sistem ve analog gösterge terimlerini açıklayınız. 3. Analog sisteme etrafınızdaki veya günlük hayatta kullandığınız

Detaylı

DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ

DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ 1.1. DENEYİN AMACI Bu deneyde diyotların akım-gerilim karakteristiği incelenecektir. Bir ölçü aleti ile (volt-ohm metre) diyodun ölçülmesi ve kontrol edilmesi (anot ve katot

Detaylı

1. DENEY-1: DİYOT UYGULAMALARI

1. DENEY-1: DİYOT UYGULAMALARI . DENEY-: DİYOT UYGULAMALARI Deneyin Amacı: Diyotun devrede kullanımı.. DC ileri/geri Öngerilim Diyot Devreleri: Şekil. deki devreyi kurunuz. Devreye E = +5V DC gerilim uygulayınız. Devrenin çıkış gerilimini

Detaylı

AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM 108 Elektrik Devreleri I Laboratuarı Deneyin Adı: Kırchoff un Akımlar Ve Gerilimler Yasası Devre Elemanlarının Akım-Gerilim

Detaylı

LOJİK DEVRELER-I III. HAFTA DENEY FÖYÜ

LOJİK DEVRELER-I III. HAFTA DENEY FÖYÜ LOJİK DEVRELER-I III. HAFTA DENEY FÖYÜ 3 Bitlik Bir Sayının mod(5)'ini Bulan Ve Sonucu Segment Display'de Gösteren Devrenin Tasarlanması Deneyin Amacı: 3 bitlik bir sayının mod(5)'e göre sonucunu bulan

Detaylı

Bölüm 3 Toplama ve Çıkarma Devreleri

Bölüm 3 Toplama ve Çıkarma Devreleri Bölüm 3 Toplama ve Çıkarma Devreleri DENEY 3- Yarım ve Tam Toplayıcı Devreler DENEYİN AMACI. Aritmetik birimdeki yarım ve tam toplayıcıların karakteristiklerini anlamak. 2. Temel kapılar ve IC kullanarak

Detaylı

(BJT) NPN PNP

(BJT) NPN PNP Elektronik Devreler 1. Transistörler 1.1 Giriş 1.2 Bipolar Jonksiyon Transistörler (BJT) 1.2.1 Bipolar Jonksiyon Transistörün Çalışması 1.2.2 NPN Transistörün Yükselteç Olarak Çalışması 1.2.3 PNP Transistörün

Detaylı

BSE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates And Logic Circuits)

BSE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates And Logic Circuits) SE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates nd Logic Circuits) Sakarya Üniversitesi Lojik Kapılar - maçlar Lojik kapıları ve lojik devreleri tanıtmak Temel işlemler olarak VE,

Detaylı

T.C. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

T.C. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü T.C. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü MANTIK DEVRELERİ TASARIMI LABORATUVARI DENEY FÖYLERİ 2018 Deney 1: MANTIK KAPILARI VE

Detaylı

Şekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği

Şekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği ZENER DİYOT VE AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ Küçük sinyal diyotları, delinme gerilimine yakın değerlerde hasar görebileceğinden, bu değerlerde kullanılamazlar. Buna karşılık, Zener diyotlar delinme gerilimi

Detaylı

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa H.B. UÇAR 1 2. HAFTA Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hikmet Bilgehan UÇAR Entegre Yapıları Lojik Kapılar Lojik

Detaylı

DENEY-6 LOJİK KAPILAR VE İKİLİ DEVRELER

DENEY-6 LOJİK KAPILAR VE İKİLİ DEVRELER DENEY-6 LOJİK KAPILAR VE İKİLİ DEVRELER DENEYİN AMACI: Bu deneyde temel lojik kapılar incelenecek; çift kararlı ve tek kararlı ikili devrelerin çalışma prensipleri gözlemlenecektir. ÖN HAZIRLIK Temel lojik

Detaylı

LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ

LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ 4 Bitlik İki Sayının Tam Toplayıcı Entegresi ile Toplama Ve Çıkarma İşlemlerinin Yapılması Ve Sonucu Segment Display'de Gösteren Devrenin Tasarlanması Deneyin Amacı:

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI 1. Direnç Renk Kodları Direnç Renk Tablosu Renk Sayı Çarpan Tolerans SİYAH 0 1 KAHVERENGİ 1 10 ± %1 KIRMIZI 2 100 ± %2 TURUNCU 3 1000 SARI 4 10.000 YEŞİL 5 100.000 ± %0.5 MAVİ

Detaylı

BM217 SAYISAL TASARIM DERSİ LABORATUVAR DENEYLERİ

BM217 SAYISAL TASARIM DERSİ LABORATUVAR DENEYLERİ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BM217 SAYISAL TASARIM DERSİ LABORATUVAR DENEYLERİ Yrd. Doç. Dr. Emre DANDIL İÇİNDEKİLER ŞEKİLLER TABLOSU... vi MALZEME LİSTESİ... viii ENTEGRELER...

Detaylı

Elektronik cihazların yapımında en çok kullanılan üç yarıiletken şunlardır,

Elektronik cihazların yapımında en çok kullanılan üç yarıiletken şunlardır, YARIİLETKEN MALZEMELER Yarıiletkenler; iletkenlikleri iyi bir iletkenle yalıtkan arasında bulunan özel elementlerdir. Elektronik cihazların yapımında en çok kullanılan üç yarıiletken şunlardır, Ge Germanyum

Detaylı

LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ

LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ 4 Bitlik İki Sayının Tam Toplayıcı Entegresi ile Toplama Ve Çıkarma İşlemlerinin Yapılması Ve Sonucu Segment Display'de Gösteren Devrenin Tasarlanması Deneyin Amacı:

Detaylı

Yarı İletkenler ve Temel Mantıksal (Lojik) Yapılar. Bilgisayar Mühendisliğine Giriş 1

Yarı İletkenler ve Temel Mantıksal (Lojik) Yapılar. Bilgisayar Mühendisliğine Giriş 1 Yarı İletkenler ve Temel Mantıksal (Lojik) Yapılar Bilgisayar Mühendisliğine Giriş 1 Yarı İletkenler Bilgisayar Mühendisliğine Giriş 2 Elektrik iletkenliği bakımından, iletken ile yalıtkan arasında kalan

Detaylı

T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ Elektronik Mühendisliği Bölümü. ELK232 Elektronik Devre Elemanları

T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ Elektronik Mühendisliği Bölümü. ELK232 Elektronik Devre Elemanları T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ ELK232 Elektronik Devre Elemanları DENEY 2 Diyot Karekteristikleri Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serkan TOPALOĞLU Elektronik Devre Elemanları Mühendislik Fakültesi Baskı-1 ELK232

Detaylı

LOJİK DEVRELER-I II. HAFTA DENEY FÖYÜ

LOJİK DEVRELER-I II. HAFTA DENEY FÖYÜ LOJİK DEVRELER-I II. HAFTA DENEY FÖYÜ 2 Bitlik Bir Sayının Karesini Bulan Devrenin Tasarlanması Deneyin Amacı: 2 bitlik bir sayının karesini hesaplayan devrenin tasarlanması, doğruluk tablosunun çıkartılması,

Detaylı

3.3. İki Tabanlı Sayı Sisteminde Dört İşlem

3.3. İki Tabanlı Sayı Sisteminde Dört İşlem 3.3. İki Tabanlı Sayı Sisteminde Dört İşlem A + B = 2 0 2 1 (Elde) A * B = Sonuç A B = 2 0 2 1 (Borç) A / B = Sonuç 0 + 0 = 0 0 0 * 0 = 0 0 0 = 0 0 0 / 0 = 0 0 + 1 = 1 0 0 * 1 = 0 0 1 = 1 1 0 / 1 = 0 1

Detaylı

GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ

GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ Regüleli Güç Kaynakları Elektronik cihazlar harcadıkları güçlere göre farklı akımlara ihtiyaç duyarlar. Örneğin; bir radyo veya amplifikatörün hoparlöründen duyulan ses şiddetine

Detaylı

1. Diyot Çeşitleri ve Yapıları 1.1 Giriş 1.2 Zener Diyotlar 1.3 Işık Yayan Diyotlar (LED) 1.4 Fotodiyotlar. Konunun Özeti

1. Diyot Çeşitleri ve Yapıları 1.1 Giriş 1.2 Zener Diyotlar 1.3 Işık Yayan Diyotlar (LED) 1.4 Fotodiyotlar. Konunun Özeti Elektronik Devreler 1. Diyot Çeşitleri ve Yapıları 1.1 Giriş 1.2 Zener Diyotlar 1.3 Işık Yayan Diyotlar (LED) 1.4 Fotodiyotlar Konunun Özeti * Diyotlar yapım tekniğine bağlı olarak; Nokta temaslı diyotlar,

Detaylı

DENEY 4: TOPLAYICILAR, ÇIKARICILAR VE KARŞILAŞTIRICILAR

DENEY 4: TOPLAYICILAR, ÇIKARICILAR VE KARŞILAŞTIRICILAR DENEY 4: TOPLAYICILAR, ÇIKARICILAR VE KARŞILAŞTIRICILAR 1 Amaç Toplayıcı ve çıkarıcı devreleri kurmak ve denemek. Büyüklük karşılaştırıcı devreleri kurmak ve denemek. 2 Kullanılan Malzemeler 7404 Altılı

Detaylı

EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI

EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 02: ZENER DİYOT ve AKIM GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney Tarihi:

Detaylı

DENEY FÖYÜ8: Lojik Kapıların Elektriksel Gerçeklenmesi

DENEY FÖYÜ8: Lojik Kapıların Elektriksel Gerçeklenmesi DENEY FÖYÜ8: Lojik Kapıların Elektriksel Gerçeklenmesi Deneyin Amacı: Temel kapı devrelerinin incelenmesi, deneysel olarak kapıların gerçeklenmesi ve doğruluk tablolarının elde edilmesidir. Deney Malzemeleri:

Detaylı

DENEY 3a- Yarım Toplayıcı ve Tam Toplayıcı Devresi

DENEY 3a- Yarım Toplayıcı ve Tam Toplayıcı Devresi DENEY 3a- Yarım Toplayıcı ve Tam Toplayıcı Devresi DENEYİN AMACI 1. Aritmetik birimdeki yarım ve tam toplayıcıların karakteristiklerini anlamak. GENEL BİLGİLER Toplama devreleri, Yarım Toplayıcı (YT) ve

Detaylı

DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi

DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi DENEYİN AMACI 1. Schmitt kapılarının yapı ve karakteristiklerinin anlaşılması. GENEL BİLGİLER Schmitt kapısı aşağıdaki karakteristiklere sahip olan tek lojik kapıdır: 1.

Detaylı

İKİ TABANLI SİSTEM TOPLAYICILARI (BINARY ADDERS)

İKİ TABANLI SİSTEM TOPLAYICILARI (BINARY ADDERS) Adı Soyadı: No: Grup: DENEY 4 Bu deneye gelmeden önce devre çizimleri yapılacak ve ilgili konular çalışılacaktır. Deney esnasında çizimlerinize göre bağlantı yapacağınız için çimilerin kesinlikle yapılması

Detaylı

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hikmet Bilgehan UÇAR 6. HAFTA BİLEŞİK MANTIK DEVRELERİ (COMBINATIONAL LOGIC) Aritmetik İşlem Devreleri

Detaylı

DENEY 4: TOPLAYICILAR, ÇIKARICILAR VE KARŞILAŞTIRICILAR

DENEY 4: TOPLAYICILAR, ÇIKARICILAR VE KARŞILAŞTIRICILAR DENEY 4: TOPLAYICILAR, ÇIKARICILAR VE KARŞILAŞTIRICILAR 1 Amaç Toplayıcı ve çıkarıcı devreleri kurmak ve denemek. Büyüklük karşılaştırıcı devreleri kurmak ve denemek. 2 Kullanılan Malzemeler 7404 Altılı

Detaylı

T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I

T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I DENEY 7: MOSFET Lİ KUVVETLENDİRİCİLER Ortak Kaynaklı MOSFET li kuvvetlendirici

Detaylı

6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ

6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ 6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ 6.1. TEORİK BİLGİ 6.1.1. JONKSİYON TRANSİSTÖRÜN POLARMALANDIRILMASI Şekil 1. Jonksiyon Transistörün Polarmalandırılması Şekil 1 de Emiter-Beyz jonksiyonu doğru yönde polarmalandırılır.

Detaylı

1. Direnç değeri okunurken mavi renginin sayısal değeri nedir? a) 4 b) 5 c) 1 d) 6 2. Direnç değeri okunurken altın renginin tolerans değeri kaçtır?

1. Direnç değeri okunurken mavi renginin sayısal değeri nedir? a) 4 b) 5 c) 1 d) 6 2. Direnç değeri okunurken altın renginin tolerans değeri kaçtır? 1. Direnç değeri okunurken mavi renginin sayısal değeri nedir? a) 4 b) 5 c) 1 d) 6 2. Direnç değeri okunurken altın renginin tolerans değeri kaçtır? a) Yüzde 10 b) Yüzde 5 c) Yüzde 1 d) Yüzde 20 3. Direnç

Detaylı

İKİLİ SAYILAR VE ARİTMETİK İŞLEMLER

İKİLİ SAYILAR VE ARİTMETİK İŞLEMLER İKİLİ SAYILAR VE ARİTMETİK İŞLEMLER DENEY 3 GİRİŞ Bu deneyde kurulacak devreler ile işaretsiz ve işaretli ikili sayılar üzerinde aritmetik işlemler yapılacak; işaret, elde, borç, taşma kavramları incelenecektir.

Detaylı

Elektrik Devre Temelleri 3

Elektrik Devre Temelleri 3 Elektrik Devre Temelleri 3 TEMEL KANUNLAR-2 Doç. Dr. M. Kemal GÜLLÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Kocaeli Üniversitesi ÖRNEK 2.5 v 1 ve v 2 gerilimlerini bulun. (KGK) PROBLEM 2.5 v 1 ve v 2 gerilimlerini

Detaylı

1. Temel lojik kapıların sembollerini ve karakteristiklerini anlamak. 2. Temel lojik kapıların karakteristiklerini ölçmek.

1. Temel lojik kapıların sembollerini ve karakteristiklerini anlamak. 2. Temel lojik kapıların karakteristiklerini ölçmek. DENEY Temel Lojik Kapıların Karakteristikleri DENEYİN AMACI. Temel lojik kapıların sembollerini ve karakteristiklerini anlamak.. Temel lojik kapıların karakteristiklerini ölçmek. GENEL İLGİLER Temel lojik

Detaylı

Bölüm 1 Temel Lojik Kapılar

Bölüm 1 Temel Lojik Kapılar Bölüm 1 Temel Lojik Kapılar DENEY 1-1 Lojik Kapı Devreleri DENEYİN AMACI 1. Çeşitli lojik kapıların çalışma prensiplerini ve karakteristiklerini anlamak. 2. TTL ve CMOS kapıların girişi ve çıkış gerilimlerini

Detaylı

VE DEVRELER LOJİK KAPILAR

VE DEVRELER LOJİK KAPILAR ÖLÜM 3 VE DEVELEI LOJIK KPIL VE DEVELE LOJİK KPIL Sayısal devrelerin tasarımında kullanılan temel devre elemanlarına Lojik kapılar adı verilir. ir lojik kapı bir çıkış, bir veya birden fazla giriş hattına

Detaylı

Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler

Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Notlar kapalıdır, hesap makinesi kullanılabilir, öncelikle kağıtlardaki boş alanları kullanınız ve ek kağıt gerekmedikçe istemeyiniz. 6 veya 7.ci sorudan en

Detaylı

Yarıiletken devre elemanlarında en çok kullanılan maddeler;

Yarıiletken devre elemanlarında en çok kullanılan maddeler; 1.. Bölüm: Diyotlar Doç.. Dr. Ersan KABALCI 1 Yarı iletken Maddeler Yarıiletken devre elemanlarında en çok kullanılan maddeler; Silisyum (Si) Germanyum (Ge) dur. 2 Katkı Oluşturma Silisyum ve Germanyumun

Detaylı

DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ

DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ Diyot, yalnızca bir yönde akım geçiren devre elemanıdır. Bir yöndeki direnci ihmal edilebilecek kadar küçük, öbür yöndeki dirençleri ise çok büyük olan elemanlardır. Direncin

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Sayısal Elektronik

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Sayısal Elektronik Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Sayısal Elektronik Günümüz Elektroniği Analog ve Sayısal olmak üzere iki temel türde incelenebilir. Analog büyüklükler sonsuz sayıda değeri içermesine

Detaylı

Valans elektronları kimyasal reaksiyona ve malzemenin yapısına katkı sağlar.

Valans elektronları kimyasal reaksiyona ve malzemenin yapısına katkı sağlar. Valans Elektronları Atomun en dış kabuğundaki elektronlara valans elektron adı verilir. Valans elektronları kimyasal reaksiyona ve malzemenin yapısına katkı sağlar. Bir atomun en dış kabuğundaki elektronlar,

Detaylı

Elektronik-I Laboratuvarı 1. Deney Raporu. Figure 1: Diyot

Elektronik-I Laboratuvarı 1. Deney Raporu. Figure 1: Diyot ElektronikI Laboratuvarı 1. Deney Raporu AdıSoyadı: İmza: Grup No: 1 Diyot Diyot,Silisyum ve Germanyum gibi yarıiletken malzemelerden yapılmış olan aktif devre elemanıdır. İki adet bağlantı ucu vardır.

Detaylı

1. Yarı İletken Diyotlar Konunun Özeti

1. Yarı İletken Diyotlar Konunun Özeti Elektronik Devreler 1. Yarı İletken Diyotlar 1.1 Giriş 1.2. Yarı İletkenlerde Akım Taşıyıcılar 1.3. N tipi ve P tipi Yarı İletkenlerin Oluşumu 1.4. P-N Diyodunun Oluşumu 1.5. P-N Diyodunun Kutuplanması

Detaylı

TTL ve CMOS BAĞLAÇ KARAKTERİSTİKLERİ

TTL ve CMOS BAĞLAÇ KARAKTERİSTİKLERİ TTL ve CMOS BAĞLAÇ KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 5 GİRİŞ Bu deneyde TTL ve CMOS bağlaçların statik ve dinamik karakteristikleri incelenerek, aralarındaki farklılık ve benzerlikler belirlenecektir. Burada incelenecek

Detaylı

SAYISAL DEVRE TASARIMI LABORATUVARI DENEY 1: TEMEL LOJİK KAPI KARAKTERİSTİKLERİNİN ÖLÇÜMÜ

SAYISAL DEVRE TASARIMI LABORATUVARI DENEY 1: TEMEL LOJİK KAPI KARAKTERİSTİKLERİNİN ÖLÇÜMÜ SAYISAL DEVRE TASARIMI LABORATUVARI DENEY 1: TEMEL LOJİK KAPI KARAKTERİSTİKLERİNİN ÖLÇÜMÜ DENEYİN AMACI 1. Temel lojik kapı sembollerini ve karakteristiklerini anlamak. GENEL BİLGİLER TTL kapıların karakteristikleri,

Detaylı

Deney 3: Diyotlar ve Diyot Uygulamaları. Amaç: Araç ve Malzeme: Teori:

Deney 3: Diyotlar ve Diyot Uygulamaları. Amaç: Araç ve Malzeme: Teori: Deney 3: Diyotlar ve Diyot Uygulamaları Amaç: Diyot elemanını ve çeşitlerini tanımak Diyotun çalışma mantığını kavramak Diyot sağlamlık kontrolü İleri kutuplama, geri kutuplama ve gerilim düşümü. Araç

Detaylı

DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre

DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEYİN AMACI 1. IC zamanlayıcı NE555 in çalışmasını öğrenmek. 2. 555 multivibratörlerinin çalışma ve yapılarını öğrenmek. 3. IC zamanlayıcı anahtar devresi yapmak. GİRİŞ

Detaylı

Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri

Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri DENEY 4-1 Flip-Floplar DENEYİN AMACI 1. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop

Detaylı

SAYISAL ELEMANLARIN İÇ YAPILARI

SAYISAL ELEMANLARIN İÇ YAPILARI Sayısal Devreler (ojik Devreleri) SYIS EEMNIN İÇ YPII Sayısal tümdevrelerin gerçeklenmesinde çeşitli tipte tranzistorlar kullanılır. İlk olarak bipolar tipteki tranzistorlar tanıtılacaktır. ipolar Tranzistor:

Detaylı

R 1 R 2 R L R 3 R 4. Şekil 1

R 1 R 2 R L R 3 R 4. Şekil 1 DENEY #4 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ ve MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ Deneyin Amacı : Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi Kullanılan Alet ve Malzemeler: 1) DC Güç Kaynağı 2) Avometre

Detaylı

DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ

DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ Deneyin Amacı : Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi. Maksimum güç transferi teoreminin geçerliliğinin deneysel

Detaylı

SAYISAL SİSTEMLERDE ORTAK YOLUN KULLANILMASI

SAYISAL SİSTEMLERDE ORTAK YOLUN KULLANILMASI DENEY 6 SAYISAL SİSTEMLERDE ORTAK YOLUN KULLANILMASI İRİŞ Bu deneyde; açık kollektörlü elemanlar, üç durumlu geçitler ve bu elemanların kullanılmasıyla sayısal sistemlerde ortak yolun oluşturulması üzerinde

Detaylı

İletken, Yalıtkan ve Yarı İletken

İletken, Yalıtkan ve Yarı İletken Diyot, transistör, tümleşik (entegre) devreler ve isimlerini buraya sığdıramadağımız daha birçok elektronik elemanlar, yarı iletken malzemelerden yapılmışlardır. Bu kısımdaki en önemli konulardan biri,

Detaylı

İşlemsel Yükselteçler

İşlemsel Yükselteçler İşlemsel Yükselteçler Bölüm 5. 5.1. Giriş İşlemsel yükselteçler aktif devre elemanlarıdır. Devrede gerilin kontrollü gerilim kaynağı gibi çalışırlar. İşlemsel yükselteçler sinyalleri toplama, çıkarma,

Detaylı

ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR

ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR ALAN ETKİLİ TRANİTÖR Y.oç.r.A.Faruk BAKAN FET (Alan Etkili Transistör) gerilim kontrollu ve üç uçlu bir elemandır. FET in uçları G (Kapı), (rain) ve (Kaynak) olarak tanımlanır. FET in yapısı ve sembolü

Detaylı

Teorik Bilgi DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR

Teorik Bilgi DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR Deneyin Amaçları Asenkron ve senkron sayıcı devre yapılarının öğrenilmesi ve deneysel olarak yapılması Deney Malzemeleri 74LS08 Ve Kapı Entegresi (1 Adet) 74LS76

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I MOSFET YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Özhan ÖZKAN MOSFET: Metal-Oksit Yarıiletken Alan Etkili Transistor (Geçidi Yalıtılmış

Detaylı

Bölüm 4 Aritmetik Devreler

Bölüm 4 Aritmetik Devreler Bölüm 4 Aritmetik Devreler DENEY 4- Aritmetik Lojik Ünite Devresi DENEYİN AMACI. Aritmetik lojik birimin (ALU) işlevlerini ve uygulamalarını anlamak. 2. 748 ALU tümdevresi ile aritmetik ve lojik işlemler

Detaylı

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL DEVRE TASARIMI LABORATUVARI DENEY FÖYÜ

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL DEVRE TASARIMI LABORATUVARI DENEY FÖYÜ NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL DEVRE TASARIMI LABORATUVARI DENEY FÖYÜ DENEY 1 Elektronik devrelerde sık sık karşımıza çıkan

Detaylı

Değişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir.

Değişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir. DC AKIM ÖLÇMELERİ Doğru Akım Doğru akım, zamana bağlı olarak yönü değişmeyen akıma denir. Kısa gösterimi DA (Doğru Akım) ya da İngilizce haliyle DC (Direct Current) şeklindedir. Doğru akımın yönü değişmese

Detaylı

13. ÜNİTE AKIM VE GERİLİM ÖLÇÜLMESİ

13. ÜNİTE AKIM VE GERİLİM ÖLÇÜLMESİ 13. ÜNİTE AKIM VE GERİLİM ÖLÇÜLMESİ KONULAR 1. Akım Ölçülmesi-Ampermetreler 2. Gerilim Ölçülmesi-Voltmetreler Ölçü Aleti Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar: Ölçü aletlerinin seçiminde yapılacak ölçmeye

Detaylı

Sayı sistemleri-hesaplamalar. Sakarya Üniversitesi

Sayı sistemleri-hesaplamalar. Sakarya Üniversitesi Sayı sistemleri-hesaplamalar Sakarya Üniversitesi Sayı Sistemleri - Hesaplamalar Tüm sayı sistemlerinde sayılarda işaret kullanılabilir. Yani pozitif ve negatif sayılarla hesaplama yapılabilir. Bu gerçek

Detaylı

DENEY 1:JFET TRANSİSTÖR VE KARAKTERİSTİKLERİ

DENEY 1:JFET TRANSİSTÖR VE KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 1:JFET TRANSİSTÖR VE KARAKTERİSTİKLERİ Alan Etkili Transistör (FET) Alan etkili transistörler 1 bir elektrik alanı üzerinde kontrolün sağlandığı bir takım yarıiletken aygıtlardır. Bunlar iki çeşittir:

Detaylı

OP-AMP UYGULAMA ÖRNEKLERİ

OP-AMP UYGULAMA ÖRNEKLERİ OP-AMP UYGULAMA ÖRNEKLERİ TOPLAR OP-AMP ÖRNEĞİ GERİLİM İZLEYİCİ Eşdeğer devresinden görüldüğü gibi Vo = Vi 'dir. Emiter izleyici devreye çok benzer. Bu devrenin giriş empedansı yüksek, çıkış empedansı

Detaylı

Multivibratörler. Monastable (Tek Kararlı) Multivibratör

Multivibratörler. Monastable (Tek Kararlı) Multivibratör Multivibratörler Kare dalga veya dikdörtgen dalga meydana getiren devrelere MULTİVİBRATÖR adı verilir. Bu devreler temel olarak pozitif geri beslemeli iki yükselteç devresinden oluşur. Genelde çalışma

Detaylı

Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı

Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı Sabit değerli pozitif gerilim regülatörleri basit bir şekilde iki adet direnç ilavesiyle ayarlanabilir gerilim kaynaklarına dönüştürülebilir.

Detaylı

ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUVARI DENEY 2: Zener ve LED Diyot Deneyleri

ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUVARI DENEY 2: Zener ve LED Diyot Deneyleri DENEYİN AMACI ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUVARI DENEY 2: Zener ve LED Diyot Deneyleri Zener ve LED Diyotların karakteristiklerini anlamak. Zener ve LED Diyotların tiplerinin kendine özgü özelliklerini tanımak.

Detaylı

DENEY 1. 7408 in lojik iç şeması: Sekil 2

DENEY 1. 7408 in lojik iç şeması: Sekil 2 DENEY 1 AMAÇ: VE Kapılarının (AND Gates) çalısma prensibinin kavranması. Çıkıs olarak led kullanılacaktır. Kullanılacak devre elemanları: Anahtarlar (switches), 100 ohm ve 1k lık dirençler, 7408 entegre

Detaylı

6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1

6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 Günümüzde kullanılan elektronik kontrol üniteleri analog ve dijital elektronik düzenlerinin birleşimi ile gerçekleşir. Gerilim, akım, direnç, frekans,

Detaylı

1.1. Deneyin Amacı: Temel yarı iletken elemanlardan, diyot ve zener diyotun tanımlanması, test edilmesi ve bazı karakteristiklerinin incelenmesi.

1.1. Deneyin Amacı: Temel yarı iletken elemanlardan, diyot ve zener diyotun tanımlanması, test edilmesi ve bazı karakteristiklerinin incelenmesi. 1.1. Deneyin Amacı: Temel yarı iletken elemanlardan, diyot ve zener diyotun tanımlanması, test edilmesi ve bazı karakteristiklerinin incelenmesi. 1.2.Teorik bilgiler: Yarıiletken elemanlar elektronik devrelerde

Detaylı

DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ

DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ Diyot, yalnızca bir yönde akım geçiren devre elemanıdır. Bir yöndeki direnci ihmal edilebilecek kadar küçük, öbür yöndeki dirençleri ise çok büyük olan elemanlardır. Direncin

Detaylı

SAYISAL İŞARET VE GEÇİŞ SÜRELERİNİN ÖLÇÜLMESİ

SAYISAL İŞARET VE GEÇİŞ SÜRELERİNİN ÖLÇÜLMESİ DENEY 1 SAYISAL İŞARET VE GEÇİŞ SÜRELERİNİN ÖLÇÜLMESİ KAYNAKLAR Analysis and Design of Digital Integrated Circuits, Hodges and Jackson, sayfa 6-7 Experiments in Microprocessors and Digital Systems, Douglas

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I

ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUARI-I BİPOLAR JONKSİYON TRANSİSTOR (BJT) YARI İLETKEN DEVRE ELEMANININ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ YRD.DOÇ.DR. ÖZHAN ÖZKAN BJT: Bipolar Jonksiyon Transistor İki Kutuplu Eklem

Detaylı

SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ

SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Lab. SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ.Ön Bilgiler. Schmitt Tetikleme Devreleri Schmitt tetikleme devresi iki konumlu bir devredir.

Detaylı

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY RAPORU. Deney No: 3 TTL Entegre Karakteristiği

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY RAPORU. Deney No: 3 TTL Entegre Karakteristiği TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY RAPORU Deney No: 3 TTL Entegre Karakteristiği Yrd.Doç. Dr. Ünal KURT Arş. Gör. Ayşe AYDIN YURDUSEV Öğrenci: Adı Soyadı

Detaylı

18. FLİP FLOP LAR (FLIP FLOPS)

18. FLİP FLOP LAR (FLIP FLOPS) 18. FLİP FLOP LAR (FLIP FLOPS) Flip Flop lar iki kararlı elektriksel duruma sahip olan elektronik devrelerdir. Devrenin girişlerine uygulanan işarete göre çıkış bir kararlı durumdan diğer (ikinci) kararlı

Detaylı

DENEY 2: DĠYOTLU KIRPICI, KENETLEME VE DOĞRULTMA DEVRELERĠ

DENEY 2: DĠYOTLU KIRPICI, KENETLEME VE DOĞRULTMA DEVRELERĠ DENEY 2: DĠYOTLU KIRPICI, KENETLEME VE DOĞRULTMA DEVRELERĠ 1- Kırpıcı Devreler: Girişine uygulanan sinyalin bir bölümünü kırpan devrelere denir. En basit kırpıcı devre, şekil 1 'de görüldüğü gibi yarım

Detaylı

ÜNİTE 4 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK)

ÜNİTE 4 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) ÜNİTE 4 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transistörü tanımlayınız. Beyz ucundan geçen akıma göre, emiter-kollektör arasındaki direnci azaltıp çoğaltabilen elektronik devre elemanına transistör

Detaylı

Küçük sinyal analizi transistörü AC domende temsilş etmek için kullanılan modelleri içerir.

Küçük sinyal analizi transistörü AC domende temsilş etmek için kullanılan modelleri içerir. Küçük Sinyal Analizi Küçük sinyal analizi transistörü AC domende temsilş etmek için kullanılan modelleri içerir. 1. Karma (hibrid) model 2. r e model Üretici firmalar bilgi sayfalarında belirli bir çalışma

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM212 Elektronik-1 Laboratuvarı Deney Föyü Deney#8 Alan Etkili Transistör (FET) Karakteristikleri Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU Doç. Dr. Mutlu AVCI ADANA,

Detaylı

ELK2016 SAYISAL TASARIM DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 2

ELK2016 SAYISAL TASARIM DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 2 ELK2016 SAYISAL TASARIM DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 2 DENEYİN ADI: LOJİK FONKSİYONLARIN SADECE TEK TİP KAPILARLA (SADECE NAND (VEDEĞİL), SADECE NOR (VEYADEĞİL)) GERÇEKLENMESİ VE ARİTMETİK İŞLEM DEVRELERİ

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ

Detaylı

GENEL BİLGİ: GEREKLİ MALZEMELER:

GENEL BİLGİ: GEREKLİ MALZEMELER: GENEL BİLGİ: Ondalık haneler için ikili kodlar en az dört bit gerektirmektedir. Dört veya daha fazla bitin olası on ayrı birleşimle düzenlenmesiyle çok çeşitli kodlar elde edilebilir. BCD (ikili kodlu

Detaylı

BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi

BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi DENEY 5: BJT NİN KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ 5.1. Deneyin Amacı BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi 5.2. Kullanılacak Aletler ve Malzemeler 1) BC237C BJT transistör 2)

Detaylı

T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I

T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I DENEY 1: DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ Diyot Karakteristikleri Diyot, zener diyot DENEY

Detaylı

Deney 1: Lojik Kapıların Lojik Gerilim Seviyeleri

Deney 1: Lojik Kapıların Lojik Gerilim Seviyeleri eney : Lojik Kapıların Lojik Gerilim Seviyeleri eneyin macı: Lojik kapıların giriş ve çıkış lojik gerilim seviyelerinin ölçülmesi Genel ilgiler: ir giriş ve bir çıkışlı en basit lojik kapı olan EĞİL (NOT)

Detaylı

Deneyle İlgili Ön Bilgi:

Deneyle İlgili Ön Bilgi: DENEY NO : 4 DENEYİN ADI :Transistörlü Akım ve Gerilim Kuvvetlendiriciler DENEYİN AMACI :Transistörün ortak emetör kutuplamalı devresini akım ve gerilim kuvvetlendiricisi, ortak kolektörlü devresini ise

Detaylı

T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ DENEY-1:DİYOT

T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ DENEY-1:DİYOT T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ Deneyin Amacı: DENEY-1:DİYOT Elektronik devre elemanı olan diyotun teorik ve pratik olarak tanıtılması, diyot

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş Lojik Kapı Devreleri... 9

İÇİNDEKİLER. 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş Lojik Kapı Devreleri... 9 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 TEMEL LOJİK KAPI DENEYLERİ 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş 1 1-2 Lojik Kapı Devreleri... 9 a. Diyot Lojiği (DL) devresi b. Direnç-Transistor Lojiği (RTL) devresi c. Diyot-Transistor Lojiği

Detaylı

Temel Kavramlar. Elektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz?

Temel Kavramlar. Elektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz? Temel Kavramlar Elektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz? 1 Elektriksel Yük Elektrik yükü bu dış yörüngede dolanan elektron sayısının çekirdekteki proton

Detaylı

SAYISAL DEVRE TASARIMI DERSİ LABORATUVARI DENEY 4: Yarım Toplayıcı ve Tam Toplayıcı Devresi

SAYISAL DEVRE TASARIMI DERSİ LABORATUVARI DENEY 4: Yarım Toplayıcı ve Tam Toplayıcı Devresi SAYISAL DEVRE TASARIMI DERSİ LABORATUVARI DENEY 4: Yarım Toplayıcı ve Tam Toplayıcı Devresi DENEYİN AMACI 1. Aritmetik birimdeki yarım ve tam toplayıcıların karakteristiklerini anlamak. GENEL BİLGİLER

Detaylı

DENEY 2-5 Karşılaştırıcı Devre

DENEY 2-5 Karşılaştırıcı Devre DENEY 2-5 Karşılaştırıcı Devre DENEYİN AMACI 1. Dijital karşılaştırıcıların çalışma prensiplerini ve yapısını anlamak. GENEL BİLGİLER Bir karşılaştırma yapabilmek için en az iki sayı gereklidir. En basit

Detaylı