POSTTRAVMATİK BAŞ AĞRILARI
|
|
- Altan İnan
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 POSTTRAVMATİK BAŞ AĞRILARI Doç. Dr. Sabahattin SAİP İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı Kafa ve boyun travmaları çağımızın en önemli sorunlarındandır. Özellikle trafik kazaları ve iş kazaları nedeniyledir. Kafa travması insidansı Kuzey Amerika da de 200, Avrupa da ise bu oran 100,000 de 350 dir. Ülkemizde kesin rakamlar olmamakla birlikte yaşadığımız trafik kargaşasında ve iş yeri güvenliklerinin yetersizliğinden dolayı Avrupa insidansından yüksek olması beklenir. Bu da her yıl yaklaşık kişinin kafa travmasına maruz kaldığı anlamına gelir. Kafa travmalarının yaklaşık %80 i hafif, %10 u orta, %10 da ağır,ciddi olarak değerlendirilir.bir başka deyişle öldürücü olabileceği gibi, sakat bırakıcı yada çoğunlukla gözardı edilen belki hayatını tehdit etmeyen ancak yaşam kalitesini etkileyen değişik nöropsikiyatrik sorunlarla sonuçlanır.gerçekten özellikle trafik kazaları sonucu ölüm tüm dünyada sıktır ve ölüm nedenleri arasında dördüncü sıradadır. Ölüm yada ciddi özürlülüğün nedeni de genellikle baş ve boyun yaralanmalarıdır. Bu nedenle olsa gerek kaza geçirmiş kişilere acil servislerde bu gözle bakılıp değerlendirilir. Bilinç durumuna göre,hayati tehlikesi var yada yok olarak değerlendirilerek kişiye yaklaşılır. Bu yaklaşımla, yukarıda da söz edildiği gibi %80 ninde olay hafif atlatılmıştır. Hayati tehlikeleri ve hastaneye yatarak tedavi görmeleri gerekmemektedir.ancak bu hiç bir şey olmamışçasına kişilerin evlerine ve işlerine rahatça gönderilmeleri anlamına gelmemeli. Bazılarında kısa süreli bazılarında uzun süreli, belki de tüm yaşamlarını etkileyecek değişik sorunlar ortaya çıkabilir. Posttravmatik sendrom,olarak değerlendirilen bu durum baş ağrısı, bilinç değişiklileri, duygu durum değişiklikleri, başdönmesi, bulantı, kusma gibi değişik nöropsikiyatrik semtomatolojilerden oluşur. Baş ağrısı en önde gelen yakınmadır. Yapılmış değişik çalışmalarda kafa tavmaları sonucu baş ağrısı görülme sıklığı %30 ile %90 gibi değişik oranlar bildirilmiştir. Tüm bu rakamlar kafa travmalarına sadece hayati tehlike var-yok penceresi dışında da yaklaşmak gerektiğini göstermektedir. Zira gözardı edilen bu sorun gereksiz incelemeleri ve beraberinde iş günü kayıpları ile birlikte ciddi bir ekonomik yük getirmektedir. Kafa yada boyun travması sonucu ortaya çıkan baş ağrısının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Değişik mekanizmalar rol oynamaktadır. Kafatasını çevreleyen dokuların ve komşu organların ağrıya duyarlılıklarından ötürü her seferinde bir başka neden söz konusu olabilir. Bu yapıların travmaya bağlı olarak yaralanmaları, enflamasyona maruz kalmaları, itilmeleri, basıya uğramaları, kafa içi basınç değişiklikleri, meningslerin etkilenmesi, kafa içi ve dışı vasküler yapılarda meydana gelebilecek değişiklikler (kanama, tromboz) başlıca ağrı nedenleridir. Baş ağrısının tek bir nedeni, mekanizması olmadığına göre, ağrının da benzer, tek karakterde olmayacağı beklenir. Gerçekten kafa travması sonucu ortaya çıkan başağrısı değişik biçimlerde karşımıza çıkmaktadır. En sık olarak bilinen primer baş ağrılarını taklit etmektedir. En sık olarakta gerilim tipi baş ağrısı özellikleriyle karşımıza çıkmaktadır. Yapılmış değişik çalışmalarda posttravmatik baş ağrılarının % 85 i gerilim tipi, %8 i servikojenik tipte, %1-2 si de migren benzeri olarak ortaya çıktığı bildirilmiştir. Yine çok seyrek olarak küme baş ağrısı bildirilmiştir. Baş ve boyun travması sonrası baş ağrısının ortaya çıkmasında, kişiden kişiye değişmekle birlikte, değişik faktörlerin kolaylaştırıcı rol oynadıkları gözlenmiştir. Kadınlarda daha sık görülmekte, ileri yaşta daha çabuk, daha kolay ortaya çıkmakta ve tam olarak iyileşme daha az olmaktadır. Kafa travmasının oluş biçimi, Başın rotasyona uğraması ve kapalı travma, ağrının ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır. Travmanın şiddeti ve posttravmatik sendromun şiddeti ile baş ağrısının ortaya çıkması arasında bir ilişkinin varlığı gösterilememiştir.hatta bazı çalışmalar travmanın şiddetli olması ile ağrının ortaya çıkması arasında ters orantılı ilişki bildirmişlerdir.diğer taraftan çok hafif travma sonrası ortaya çıkan ağrının,travmayla ne kadar ilişkili olduğu tartışmalıdır. Travma öncesi olmayan ve hemen sonrası günler içerisinde ortaya çıkan ağrıyı posttravmatik olarak yorumlamak her zaman 1
2 kolaydır. Ancak travmadan haftalar,aylar sonra ortaya çıkan ağrıyı,travmayla ilişkilendirmek her zaman kolay olmamaktadır. Durum böyle olunca söz konusu ağrının ne kadarı travmaya bağlı, ne kadarı primer baş ağrısı tartışması yapılabilir. Uluslararası baş ağrısı derneği kafa yada bayun travması sonrası ortaya çıkan vede travmanın etkileri ortadan kalktıktan sonra ağrının geçmesi koşuluyla posttravmatik baş ağrısından sözedilebileceğini belirlemiştir. Bu derneğin baş ağrıları sınıflamasına göre posttravmatik baş ağrıları sekonder baş ağrılarının ilk sırasında yer almaktadır. Bu bölümde baş ve boyun travmaları sonucu ortaya çıkan ağrılar, aşağıda görülen, 7 alt başlık altında yer almaktadır. Öncelikle akut ve kronik posttravmatik baş ağrısı olarak tanımlanmış ve incelenmiştir. Biz de burada bu yolu izlemek durumundayız. 1- Akut posttravmatik baş ağrısı 2- Kronik posttravmatik baş ağrısı 3- Wiplash İncuriye bağlı akut baş ağrısı 4- Wiplash İncuriye bağlı cronic baş ağrısı 5- Travmatik intrakraniyal hematoma bağlı baş ağrısı (Epidural,subdural) 6- Baş ve boyun travmasına bağlı diğer nedenli baş ağrıları 7- Post-kraniyotomi baş ağrısı AKUT POSTTRAVMATİK BAŞ AĞRISI Akut posttravmatik baş ağrısı, kafa yada boyun travması sonucu ortaya çıkan ve bir süre sonra, travmanın etkilerinin ortadan kalkmasıyla tamamen geçen durumdur. Uluslararası baş ağrısı derneği,akut posttravmatik baş ağrısını tanımlamış ve tanı kriterleri oluşturmuştur. Yenilenmiş 2003 sınıflamasına göre aşağıdaki kriterlere uyan baş ağrısını akut posttravmatik olarak değerlendirmekteyiz. I- Orta veya ciddi kafa travmasına bağlı posttravmatik baş ağrısı A- Tipik özellik göstermiyen ve C ve D kriterlerini içeren baş ağrısı B- Aşağıdakilerden en azından bir özelliği içeren kafa travması 1-30 dakikadan fazla süren bilinç kaybı 2-Glasgow koma skalasının 13 ün altında olması 3-48 saat ve daha fazla süren amnezi 4-Görüntüleme yöntemleriyle travmatik beyin hasarının gösterilmesi. (serebral hematom, intraserebral kanama ve/veya subaraknoid kanama, beyin kontüzyonu ve/veya kafatası fraktürü.) C- Kafa travması sonrası 7 gün içinde veya bilincin geri dönmesi sonrası ortaya çıkan baş ağrısı. D- Kafa travmasından 3 ay sonra baş ağrısının geçmesi. II-Tipik özellik göstermeyen ve C ve D kriterlerini içeren baş ağrısı B -Aşağıdaki özellikleri içeren kafa travması 1-Hiç bilinç kaybı olmaması yada 30 dakikadan kısa süren bilinç kaybı 2-Glasgow koma skalasının 13 ve üzerinde olması 3-Kontüzyon düşündürten semptom ve/veya belirtilerin olması C- Kafa travması sonrası 7 gün içinde ortaya çıkan baş ağrısı. D- Kafa travmasından 3 ay sonra baş ağrısının geçmesi İster hafif ister ciddi travma sonrası bir hafta içinde ortaya çıkan vede 3 ay gibi bir süre içinde geçen,kaybolan baş ağrıları söz konusudur. Ortaya çıkan ağrının özellikleri bilinen primer baş ağrılarını (Gerilim baş ağrısı,migren, ve diğer) taklit edebilir. Bir başka deyişle ağrının kendine has tanı koydurucu özellikleri yoktur. Travmaya bağlı olarak ortaya çıktığının kanıtı, travma öncesi böyle ağrıların olmaması, olsada travma sonrası karakter değiştirmiş olaması vede travmadan 3 ay kadar sonra tamamen geçmiş olmasıdır. Kafa yada boyun travması sonrası hemen ortaya çıkan baş ağrısının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Değişik mekanizmalar rol oynamaktadır.kişiden kişiye farklılıklar 2
3 olabilir. Bu nedenledir ki ağrı karşımıza değişik karakterlerde çıkmaktadır. Değişik spekülasyonlar yapılabilir. Ancak ağrının nedeni aşağıdaki olasılıklardan biri sorumlu olabilir. 1-Kafatasını çevreleyen ve ağrıya duyarlı kas-iskelet ve diğer yumuşak dokuların travmaya bağlı olarak etkilenmeleri sonucu yansıyan ağrı, 2-Travmaya bağlı olarak gelişen epidural,subdural veya subaraknoid kanamanın meningeal nossiseptiv afferentleri uyarması,aktive etmesi, 3-Kafa içi basınç artmasına bağlı olarak ağrıya duyarlı intra kraniyal yapıların gerilmesi,itilmesi, 4-Kafa içi basınç azalması, 5-Travmatik venöz sinüs trombozuna bağlı olarak trigemino-vasküler sistemin aktivasyonu. KLİNİK Klinik özellikler açısından bakıldığında primer baş ağrılarını taklit etmektedir. Özelliklede 1-Gerilim tipi posttravmatik baş ağrısı 2-Migren tipi posttravmatik baş ağrısı 3-Küme tipi posttravmatik baş ağrısı Gerilim tipi posttravmatik baş ağrısı en sık olarak görülendir. Değişik çalışmalarda %80-90 olarak bildirilmiştir.ağrının özelliği künt, dolgunluk ve basınç tarzındadır. Genellikle tüm başta hissedilir, başı çepeçevre sıkıyorlarmış gibidir. Ağrı hafif yada orta şiddettedir. Epizodik olabileceği gibi süregen de olabilir. Ağrıya seyrek olarak bulantı eşlik edebilir. Seyrek olmamakla birlikte boyun travmasına bağlı olarak (%8-10) benzer ağrı ortaya çıkabilir.bu durumda ağrı enseden başlar ve frontal bölgeye yayılım gösterir.ağrı yine gerilim tipi baş ağrısı özelliklerini gösterir ve genellikle boyun hareketleriyle tetiklenir. Migren tipi posttravmatik baş ağrısı %2,5-5 oranında görülür. Tekrarlayıcı genellikle tek taraflı yarım baş ağrısı şeklindedir.zonklayıcı karakterde olup,ağrıya bulantı,kusma ve foto-fonofobi eşlik edebilir. Orta,şiddetli olan ağrı baş hareketi ve egzersizle artma eğilimi gösterir.ağrının başlayacağı genellikle kişilerce anlaşılır. Hafiften başlar. Önce boyun,yada şakaklarda huzursuzluk hissiyle başlar ve saatlar içersinde şiddetlenir saat sürebilir. Kişiler bu dönemlerini sessiz, karanlık bir ortamda geçirme eğilimindedirler.ağrı sonrası bir gün kadar süren halsizlik olabilir. Küme tipi posttravmatik baş ağrısı görülme sıklığı ile ilgili veri yoktur. Olgu bildirimleri söz konusudur. Tüm özellikleriyle primer küme baş ağrısına benzemektedir.ağrı kısa süreli (30dk-2saat) ve bazen aynı gün içerisinde tekrarlama eğilimindedir. Oyucu,zonklayıcı ve çok şiddetli olan ağrı periorbital ve frontotemporal yerleşimlidir. Ağrıya genellikle gözde sulanma,kızarma, ptozis,miyozis ve burunda tıkanıklık,akıntı gibi lokal otonom bulgulardan bir yada birkaçı eşlik eder. Klinik olarak önemli bir durum da baş ve boyun travmaları sonucu aşırı analjezik kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan baş ağrılarıdır. Genellikle yanlış olarak gerilim tipi olarak değerlendirilir. Ağrı genellikle sabah başlar ve tüm gün sürer. Tüm başta ve basınç hissi tarzındadır.gerilim tipi baş ağrsından ayırdedilmesi,analjezik kesilmesi sonrası ağrının geçmesiyledir. TANI Akut posttravmatik baş ağrılarının nedenleri arasında ciddi ve hızla tedavi gerektirir durumlar olabileceğinden kişilerin öyküleri özenle alınmalı, nörolojik bakıları özenle yapılmalı ve gerekli tetkiklerin yapılması hızla planlanmalıdır. Kafa tabanı kırıklarının, travmaya bağlı hematom, lokal kontüzyon veya hidrosefalinin görüntülenmesi için bilgisayarlı beyin tomografisi yardımcı olur. Kraniyal magnetik rezonans görüntüleme ise nonhemorajik lokal kontüzyonları daha iyi göstermektedir. Eğer boyun travması söz konusu ise servikal bölgeye yönelik görüntüleme (direkt grafi,bilgisayarlı tomagrafi) incelemelrinden yararlanılmalıdır. İlk 3
4 planda bu tetkiklerin normal olması günler içerisinde başağrısının seyir değiştirmesi yada nörolojik muayenede yeni bulgu saptanması tekrar durum değerlendirmesi yapılmalı ve eğer gerek görülürse bazı tetkikler yenilenmelidir. PROGNOZ Travmadan hemen sonra bilinç kaybının eşlik etmediği gençlerde kısa sürede tam iyileşme görülür.bir haftatdan fazla sürmez.eğer olaydan sonra 60 dakikaya kadar süren amnezi söz konusu ise iyileşmede gecikecektir. 2 ile 3 ay sürebilir. Daha ciddi durumlarda iyileşme de gecikecek ve aylar sonra olacaktır. Yaşlılarda görece olarak daha uzun sürebilir.iyileşmeyi süresini belirleyen faktörler arasında, kişinin ve sosyal çevresinin özellikleri de belirler. TEDAVİ Akut posttravmatik baş ağrısında tedavi yaklaşımı tamamen ağrının tipine,şiddetine ve süresine bağlıdır.ilk basamak olarak basit analjezikler (asetil salisilik asit mgr/gün, parasetamol mgr/gün) veya nonsteroid antienflamatuarlar (NSAİ) (naproksen mgr/gün, diklofenek mgr/gün, ibuprufen mgr/gün vd.) kullanılabilir.kombinasyonlardan kaçınılmalıdır. Ağrının uzun sürmesi durumunda sürekli analjezik kullanımı ve buna bağlı baş ağrısı tehlikesi göz ardı edilmemelidir.bu nedenle ağrının bir aydan fazla sürmesi durumunda ağrının tipinin belirlenmesi ve duruma göre uygun profilaktik tedavinin başlanması uygun olacaktır. Eğer söz konusu baş ağrısı gerilim tipindeyse o zaman profilaktik olarak vede kontrendike bir durum sözkonusu değilse tisiklik antidepresanlar, özellikle amitriptilin (50-100mgr./gün) kullanılabilir. Bunlar kullanılamıyorsa yada kişide ağrı dışında değişik çökkünlük belirtileri de varsa o zaman serotonin geri alım inhibitörleri (SSRİ) kullanılabilir. Posttravmatik migren benzeri baş ağrısı söz konusu ise ağrıya yönelik olarak bir basit analjezik veya NSAİ ile birlikte bir antiemetik (domperidon veya metoklopramid, 10-20mg/gün) kullanılabir. Eğer ağrı atakları sık ise ozaman profilaktik tedavi planlanmalıdır. Kişinin durumuna göre trisiklik antideprasanlar, beta adrenejik blokerler(propranalol veya metoprolol), Na valproat, gabapentin ve topiramat gibi antiepileptiklere de başvurulabilir. Boyun travmasına bağlı başağrısı söz konusu ise vede baş hareketleriyle ağrı artıyorsa uygulanan analjezik tedaviye ek olarak boyun hareketlerini sınırlayan kolar önerilebilir. Ancak boyun kas atrofisi tehlikesine karşın uzun süreli kullanımdan kaçınılmalıdır. Yine eğer oksipital-boyun bölgesinde ağrıyı tetikleyen hassas nokta saptanır ise, uygun koşullarda lokal anestetik uygulanabilir. Akut posttravmatik baş ağrısıyla uğraşır iken öncelikle kişiye zarar vermeme ilkesini hep akılda tutmalıdır. Bu nedenle kesinlikle hastaya opioid analjezikler kullanılmamalıdır. Yine uzun süreli benzodiyazepin, nöroleptik kullanımından israrla kaçınılmalıdır. İlaca bağlı baş ağrısı riskini akıldan çıkarmamalı ve bu nedenle herhengi bir analjeziği 4 haftadan fazla kullanmamalı, kombine preperatlardan, barbitürat ve ergo türevlerinden özellikle kaçınılmalıdır.boyun travmalarında traksiyon gibi agresiv yaklaşımlardan ve uzun süreli kolar uygulamasından kaçınılmalıdır. KRONİK POSTTRAVMATİK BAŞ AĞRISI Sıklıkla posttravmatik sendromun bir paraçası olarak karşımıza çıkar. İsminden de anlaşılacağı gibi olaydan hemen sonra başlayıp 3 aydan uzun süren ağrılar söz konusudur. Olayın yasal,adli boyutuyla mı ilişkili, yoksa gerçekten posttravmatik baş ağrısı mı sorusuna iyi yanıt aranmalı. Zira gereksiz tetkiklerle hem ekonomik, hem de zaman kaybı olabilir. Uluslararası başağrısı derneğinin 2003 sınıflamasına göre tanı kriterler aşağıda verilmiştir. Burada da travmanın hafif yada şiddetli olmasına göre iki ayrı grup oluşturulmuştur. I- Orta veya ciddi kafa travmasına bağlı posttravmatik baş ağrısı E- Tipik özellik göstermeyen ve C ve D kriterlerini içeren baş ağrısı F- Aşağıdakilerden en azından bir özelliği içeren kafa travması 1-30 dakikadan fazla süren bilinç kaybı 2-Glasgow koma skalasının 13 ün altında olması 4
5 3-48 saat ve daha fazla süren amnezi 4-Görüntüleme yöntemleriyle travmatik beyin hasarının gösterilmesi. (serebral hematom, intraserebral kanama ve/veya subaraknoid kanama, beyin kontüzyonu ve/veya kafatası fraktürü.) G- Kafa travması sonrası 7 gün içinde veya bilincin geri dönmesi sonrası ortaya çıkan baş ağrısı. H- Kafa travmasından 3 ay sonrasında da baş ağrısının geçmemesi, sürmesi..ll-hafif kafa travmasına bağlı başağrısı A- Tipik özellik göstermiyen ve B,C ve D kriterlerini içeren başağrısı B - Aşağıdaki özellikleri içeren kafa travması 1-Hiç bilinç kaybı olmaması yada 30 dakikadan kısa süren bilinç kaybı 2-Glasgow koma skalasının 13 ve üzerinde olması 3-Konküzyon düşündürten semptom ve/veya belirtilerin olması C- Kafa travması sonrası 7 gün içinde ortaya çıkan başağrısı. D- Baş ağrısının travmada 3 ay sonrasında da sürmesi. Kriterlerden de anlaşılacağı gibi akut olandan farkı sadece 3 aydan fazla sürmesidir. Ne kadar sürdüğü konusunda değişik veriler bildirilmiştir. Şöyleki 6 ay ve üzeri %25-%35, 1 yıl ve üzeri % 20, 2 yıl %25, 4 yıl kadar süren de % 20 gibi oranlar sözkonusudur.ortaya çıkmasının ve uzun sürmesinin nedenleri arasında olayın adli yanı dışında değişik risk faktörlerinin olabileceği üzerinde durulmuştur. Kadınlarda,ileri yaşlarda,düşük sosyoekonomik ve eğitim görmüşlerde daha sık görülmekte ve uzun sürmektedir. Travmanın orta şiddette olması, sonrasında ortaya çıkan amnezi ve bilinç kaybının kısa sürmüş olması da posttravmatik baş ağrısı görülmesi açısından,daha ciddi travmalara göre risk faktörü olarak bildirilmiştir. Yine tekrarlayıcı travmaların da sorumlu olabileceği üzerinde durulmaktadır. Ancak en önemli faktör altta yatan psikolojik ve psikiyatrik nedenlerdir. Özellikle posttravmatik depresyonun, stress bozukluğunun varlığı, düşük IQ, premorbit kişilik yapısı ciddi risk oluşturmaktadır. Yine, özellikle işinde başarılı olamamış, sabit bir işte tutunamamış kişiler yaşamış oldukları bu durumu kendilerine ekonomik kazanç ve işe gitmeme yönünde fırsat olarak görebilirler, buda baş ağrılarının ve diğer yakınmaların uzun sürmesine hatta kalıcı olmasına neden olabilir. PATOFİZYOLOJİ Baş ve boyun travması sonrası kronik dönemde ortaya çıkan baş ağrısının ön planda olduğu semptomların patofizyolojisi konusunda aksonal yıkım,serebral metabolik ve hemodinamik değişiklikler, yumuşak doku yaralanmaları üzerinde durulmaktadır. Travma sonrası 1 ile 3 ay içinde ileri görüntüleme yöntemleriyle özellikle subkortikal gri maddede anormallikler ve serebral metabolizmada değişiklikler saptanmıştır. Elektroensefalografi (EEG) ile beyin elektriksel aktivitesinde değişiklikler bildirilmiştir. Ancak tüm bunlar ortaya çıkan semtomları açıklamak için yetersiz kanıtlardır. Özellikle kişinin psikososyal durumunun beirleyici olduğu üzerinde duranlar çoğunluktadır. Aslında tek bir neden sözkonusu değildir. Belli ki değişik faktörlerin bir araya gelmesi posttavmatik sendromu doğurmaktadır. KLİNİK Klinik olarak ortaya çıkan baş ağrısı akut travma sonrası görülenden farklı değildir. Yine bilinen primer (Gerilim tipi baş ağrısı, migren.. gibi)baş ağrılarını taklit edebilir.tek farklılık migren benzeri baş ağrısı akut olarak ortaya çıkandan daha sıktır. Özellikle boks yapanlarda,futbol,voleybol, basketbol gibi spor yapan ve aralarla kafa darbelerine maruz kalanlarda migren benzeri ağrılar görülmektedir. Travmanın tetiklediği migren olarak tanımlanmaktadır. Ailede migren olması risk faktörü oluşturmaktadır. Kronik posttravmatik baş ağrılarının %15-20 i migren benzeri ağrılardır. TEDAVİ 5
6 İster akut, ister kronik dönemde ortaya çıkan baş ağrıları primer baş ağrılarına benzediğinden tedavi yaklaşımı, yukarıda söz edildiğinden farklı değildir. Ancak, kronik dönemde ortaya çıkan ağrı posttravmatik sendromun sadece bir parçası olduğundan bütün olarak değerlendirmek doğru olacaktır. POSTKONTÜZYO SENDROM Baş ağrısı, baş ve boyun travması sonrası görülen en önemli semptomlardan biri olmakla birlikte, tek başına görülmesi seyrektir. Travmanın oluş biçimi, travmadan sonra geçen zaman ve yaşananlara göre değişmekle birlikte dizzines, anosmi, görme bulanıklığı, fotofobi ve fonofobi görülebilir. Ayrıca uykusuzluk, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık,anksiyete,depresyon gibi değişik psikosomatik semptomlar görülebilir. Kişiden kişiye yakınmalarda farklılıklar olabilir. Yukarıdada söz edildiği gibi baş ağrısı en sık görülür. % 90 ve üzerinde baş ağrısı,%50 gibi dizines,%14 görme bulanıklığı,%5 anosmi,%7 fotofobi,%15 fonofobi görülür. %80 ve üzeri uyku bozukluğu, konsantrasyon güçlüğü, libido azalması,apati, anksiyete, unutkanlık,kişilik değişikliği,depresyon, fatig gibi psikosomatik yakınmalardan bir veya birkaçı görülebilir. Ağır travmalar sonrası başın akselarasyon-deselarasyonuna bağlı olarak özellikle kortikal mikrohemorajiler, aksonal etkilenme,ödem klinik olarak ortaya çıkan semptomlardan sorumlu olabilir. Oluşan hasarın lokalizasyonu, boyutu semtomların çeşitliliğini ve ne kadar süreceğini belirleyen faktörlerdir. Özellikle orbitofrontal ve ön temporal bölgelerin etkilenmesi bilişsel ve davranışsal sorunların görülmesine neden olmaktadır. Yakınmaların uzun sürmesinin diğer nedenleri arsında yaş önemli faktördür.yaşlılarda, gençlere göre sorun daha israrcı hatta kalıcı olma eğilimindedir. Hafif, orta şiddette yaralanmalar sonrası ortaya çıkan tablonun açıklaması daha zordur.zira bu durumda organik nedelerden çok, kişinin psikososyal yapısı, çevresi vede özellikle kazadan dolayı ortaya çıkan hukuksal sorunlar belirleyici rol oynamaktadır.tazminat davalarının uzun sürmesi oluşan tablonun da uzun sürmesini getirir. Kişinin bu durumu bir taraftan sosyal açıdan çevresine karşı kullanması, diğer taraftan kendisi lehine ekonomik çıkar edinme olarak değerlendirmesi sorunun iyice komplike hal almasını da beraberinde getirecektir. Bu nedenle değişik yakınmaların toplamı olan postkotüzyo sendromun tedavisinin ana stratejisi bu gibi hukuksal problemlerin çözümü temelinde şekillenmelidir. Medikal olarak özellikle antidepresanlardan ve fenotiyazinlerden yarar sağlanabilir. Ancak sorunun kompleks olması nedeniyle değişik psikoterapötik yaklaşımlar denenebilir. KAYNAKLAR 1. Keidel M., Ramadan N.M. Akut and Chronic Posttraumatic Headaches The Headaches second edition. Edited by J. Olesen,P. Tfelt-Hansen and K.M. A.Welch. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia Young W.B.,Packard R.C.,Ramadan N. Headaches Associted with Head Travma Wolff s Headache and Other Head Pain seventh edition.edited by Silberstein S.D.,Lipton R.B.,Dalessio D.J. Oxford University Press,Inc Victor M.,Ropper A.H. Headache and Other Craniofacial Pains. Adams and Victor s Principless of Neurology Seveth edition McGraw-Hill Companies,Inc Headache Classification Committee of the International Headache Society The International Classification of Headache Disorders Cephalalgia Vol.24,Supp.1,2004 6
PRİMER BAŞAĞRILARI Semptomdan tanıya gidiş Migren ve Gerilim Başağrıları
PRİMER BAŞAĞRILARI Semptomdan tanıya gidiş Migren ve Gerilim Başağrıları Dr. Aksel Siva Nöroloji Anabilim Dalı ve Baş Ağrısı Kliniği İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Istanbul GÜNCEL TIP AKADEMİSİ 17 19 Nisan
DetaylıBAŞAĞRILI HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ. Prof.Dr.Baki Göksan
BAŞAĞRILI HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Baki Göksan Tüm hekimlerin toplumda en sık karşılaşılan sağlık sorunlarının ilk sıralarında yer alan başağrısı ile günlük pratikleri sırasında sıklıkla karşılaşmaları
DetaylıBaş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen
Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen hemen tüm insanlar değişik nedenlerle baş ağrısından
DetaylıKAFA TRAVMALI HASTALARDA GÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI. Dr. Fatma Özlen İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD
KAFA TRAVMALI HASTALARDA GÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI Dr. Fatma Özlen İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD KAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ Hangi hastalara görüntüleme
DetaylıEpilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;
Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak
DetaylıÇOCUKLUK ÇAĞI BAŞ AĞRILARINA YAKLAŞIM. Doç. Dr. Sebahattin VURUCU GATF Çocuk Nörolojisi BD
ÇOCUKLUK ÇAĞI BAŞ AĞRILARINA YAKLAŞIM Doç. Dr. Sebahattin VURUCU GATF Çocuk Nörolojisi BD Tanım Orbitomeatal çizginin üzerinde hissedilen ağrılar baş ağrıları olarak değerlendirilir Epidemiyoloji Çocuklarda
Detaylı8 Merdiven çıkmak, yürümek gibi hareketler baş ağrınızın şiddetini etkiliyor mu? (azaltıyor, etkisiz, arttırıyor)
Baş ağrısı yakınması ile gelen hastalarda şu yol izlenmelidir: Anamnez FM NM Gerekirse tetkikler/primer-sekonder baş ağrısı ayrımı Tanı Tedavi Baş ağrısı anamnezi alırken şu sorular sorulmalıdır: 1 Başınızın
DetaylıKlinikte Analjeziklerin Kullanımı. Dr.Emine Nur TOZAN
Klinikte Analjeziklerin Kullanımı Dr.Emine Nur TOZAN Analjezikler Hastaya uygulanacak ilk ağrı kontrol yöntemi analjeziklerin verilmesidir. İdeal bir analjezik Oral yoldan kullanıldığında etkili olabilmeli
DetaylıİNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak
İNME Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND ye aittir. Kaynak
DetaylıÖlümcül Santral Sinir Sistemi Hastalıkları I epidural, subdural, intraparankimal kanamalar
Ölümcül Santral Sinir Sistemi Hastalıkları I epidural, subdural, intraparankimal kanamalar Uzm. Dr. Yusuf Ali Altuncı Ege Ünv. Acil Tıp Anabilim Dalı Olgu 1 25 yaşında inşaat işçisi Yüksekten düşme E2M3V2
DetaylıNöropatik Ağrı Tedavi Algoritması
6. ULUDAĞ NÖROLOJİ GÜNLERİ Mart 2011 - BURSA Nöropatik Ağrı Tedavi Algoritması Dr. Aslı Tuncer Kurne Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Nöropatik Ağrı -Tanım Somatosensorial sistemi
DetaylıHAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ
HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ Doç.Dr. Cemil ÇELİK Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Sunumun Hedefleri Genel Bilgiler mtbi
DetaylıVestibüler Sistem ve Vertigo Prof. Dr. Onur Çelik
Vestibüler Sistem ve Vertigo Prof. Dr. Onur Çelik www.onurcelik.com Vestibuler sistem Periferik Otolitik yapılar Utrikulus Sakkulus Semisirküler kanallar Vestibüler ganglion Vestibüler sinir Vestibuler
DetaylıÇOCUKLUK ÇAĞI BAŞ AĞRILARINA YAKLAŞIM. Doç. Dr. Sebahattin VURUCU GATF Çocuk Nörolojisi BD
ÇOCUKLUK ÇAĞI BAŞ AĞRILARINA YAKLAŞIM Doç. Dr. Sebahattin VURUCU GATF Çocuk Nörolojisi BD Tanım Orbito-meatal çizginin üzerinde hissedilen ağrılar baş ağrıları olarak değerlendirilir Epidemiyoloji Çocuklarda
DetaylıANKSİYETE BOZUKLUKLARINDA ANTİEPİLEPTİKLERİN KULLANIMI
ANKSİYETE BOZUKLUKLARINDA ANTİEPİLEPTİKLERİN KULLANIMI Prof. Dr. Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD ANTİEPİLEPTİKLER Karbamezepin Okskarbazepin Lamotrijin Riluzol Valproik
DetaylıKonvülsiyon tanımı ve sınıflandırması Epilepsi tanım ve sınıflandırması İlk afebril nöbet ile başvuran çocuğa yaklaşım Epileptik sendrom kavramı
Konvülsiyon tanımı ve sınıflandırması Epilepsi tanım ve sınıflandırması İlk afebril nöbet ile başvuran çocuğa yaklaşım Epileptik sendrom kavramı Beyinde bir grup nöronun anormal deşarjına bağlı olarak
DetaylıTamamlayıcı ve Alternatif Tıp günümüzde alışılagelmiş tıbbın içinde sayılmayan farklı sağlık sistemleri ve uygulamalardan oluşan bir grup
DÖNEM I İYİ KLİNİK UYGULAMALAR KAPSAMINDA ALTERNATİF TIP DERSİ DERSİN İÇERİĞİ: Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp günümüzde alışılagelmiş tıbbın içinde sayılmayan farklı sağlık sistemleri ve uygulamalardan
DetaylıPIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI }EDOKSABAN (LİXİANA)
1 EDOKSABAN (LİXİANA) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı oluşmasını ve oluşan pıhtının büyümesini
Detaylıİnsomni. Dr. Selda KORKMAZ
İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen
DetaylıDr. Mediha DOĞAN UZMANLIK TEZĐ. TEZ DANIŞMANI Doç. Dr. Ahmet SEBE
T. C. ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ TIP FAKÜLTESĐ ACĐL TIP ANABĐLĐM DALI MĐNÖR KAFA VE KAMÇIUCU TRAVMASI SONRASI ACĐL SERVĐSE GELEN HASTALARDA POSTTRAVMATĐK BAŞAĞRISI SIKLIĞI Dr. Mediha DOĞAN UZMANLIK TEZĐ TEZ
DetaylıOmurga-Omurilik Cerrahisi
Omurga-Omurilik Cerrahisi BR.HLİ.017 Omurga cerrahisi, omurilik ve sinir kökleri ile bu hassas sinir dokusunu saran/koruyan omurga üzerinde yapılan ameliyatları ve çeşitli girişimleri içerir. Omurga ve
DetaylıNörovasküler Cerrahi Öğretim Ve Eğitim Grubu Hasta Bilgilendirme Formu
Nörovasküler Cerrahi Öğretim Ve Eğitim Grubu Beyin-Omurilik Arteriovenöz Malformasyonları ve Merkezi Sinir Sisteminin Diğer Damarsal Bozuklukları Hasta Bilgilendirme Formu 5 AVM ler Ne Tip Sağlık Sorunlarına
DetaylıPERİFERİK ARTER HASTALIKLARINDA SEMPTOMLAR. Dr. İhsan Alur Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD, Denizli
PERİFERİK ARTER HASTALIKLARINDA SEMPTOMLAR Dr. İhsan Alur Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD, Denizli PERİFERİK ARTER HASTALARINA YAKLAŞIM NASIL OLMALIDIR? A) ANAMNEZ (ÖYKÜ,
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;
DetaylıYaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011
Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını
DetaylıICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa
ICSD3: Parasomniler Farklar & Yenilikler Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa Uyku bozuklukları sınıflaması Ortak bilimsel dil kullanmak Standart tanı ve tedavi yaklaşımları için uygun zemin Hastalık
DetaylıNöroloji alanında güncel gelişmelerin olduğu konularda seminer Nöroloji Uzmanlık Öğrencileri tarafından sunulur.
NÖR 23 NÖROLOJİ Dr. Ali Kemal ERDEMOĞLU /1 Dr. Ersel DAĞ /2 Dr. Yakup TÜRKEL /3 KOD DERS ADI ÖÜ T P KREDİ AKTS NOR 7001 MAKALE SAATİ Nöroloji alanında yabancı dergilerde güncel gelişmelere yönelik yayınlanan
DetaylıÇene Eklemi (TME) ve Yüz Ağrıları Merkezi
Çene Eklemi (TME) ve Yüz Ağrıları Merkezi Beyin Tümörleri Çene Eklemi (TME) ve Yüz Ağrıları Merkezi Sizde mi Diş Sıkıyorsunuz? Diş sıkma ve gıcırdatma, gece ve/veya gündüz oluşabilen istemsiz bir aktivitedir.
DetaylıADRENAL YETMEZLİK VE ADDİSON. Doç. Dr. Mehtap BULUT Bursa Şevket Yılmaz EAH Acil Tıp Kliniği
ADRENAL YETMEZLİK VE ADDİSON Doç. Dr. Mehtap BULUT Bursa Şevket Yılmaz EAH Acil Tıp Kliniği SUNU PLANI Tanım ve Epidemiyoloji Adrenal bez anatomi Etiyoloji Tanı Klinik Tedavi TANIM-EPİDEMİYOLOJİ Adrenal
DetaylıPIHTIÖNLER(KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI DABİGATRAN(PRADAXA)
DABİGATRAN (PRADAXA) NE İÇİN KULLANILIR? Dabigatran (PRADAXA) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı
DetaylıGerilim tipi baş ağrısı erişkin yaşta % oranında yaygın görülür.
En sık görülen baş ağrısıdır. Boyun baş ağrısı birlikteliği olarak da bilinir. Başta sıkışma, ağırlık tarzında künt bir ağrı mevcuttur. Başın tümünde hissedilen ağrılar genelde başın ön ve arkasında lokalizedir.
DetaylıLOKOMOTOR SİSTEM SEMİYOLOJİSİ
LOKOMOTOR SİSTEM SEMİYOLOJİSİ Prof.Dr.Ayşe Kılıç draysekilic@gmeil.com AMAÇ Lokomotor sistemin temel yapılarını ve çocuklarda görülen yakınmalarını, öykü, fizik muayene ve basit tanı yöntemlerini öğrenmek
DetaylıDemans ve Alzheimer Nedir?
DEMANS Halk arasında 'bunama' dedigimiz durumdur. Kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesidir. Özellikle etkilenen bölgeler; hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Durumun
DetaylıHisteri. Histeri, Konversiyonun kelime anlamı döndürmedir.
Histeri, Konversiyonun kelime anlamı döndürmedir. Konversiyon bozukluğu, altta yatan organik bir neden bulunmaksızın ortaya çıkan, bayılma, felç olma ve duyu kaybı gibi nörolojik belirtilerdir. Hastalar
DetaylıDoğum sonrası anksiyete bozukluğu için riskli dönem. Sıklığı?? Klinik seyir??
Doğum sonrası anksiyete bozukluğu için riskli dönem Sıklığı?? Klinik seyir?? Çocuğun ilk travmatik yaşam olayı emzirme bağlanma olumsuz sağlık koşulları yetersiz bakım Doğum Değişim İyi anne olabilecek
DetaylıGerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
Gerilim baş ağrısı baş ağrıları içinde en sık görülen tiptir. Çevresel faktörlerin değişmesi, aşırı sorumluluk yüklenme, düş kırıklıkları, ailesel ve ekonomik sorunlar gibi insan yaşamındaki önemli değişiklikler
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine
DetaylıYaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi
Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi Dr. Berker Duman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD, Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi BD Ankara Üniversitesi Beyin Araştırmaları
DetaylıÇOCUKLUK ÇAĞINDA KRONİK KARIN AĞRISI
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA KRONİK KARIN AĞRISI Prof. Dr. Aydan Kansu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Dalı 7 y, ~ 1 yıldır karın ağrısı Göbek çevresinde Haftada
DetaylıKANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.
KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal
DetaylıPARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak
PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND
DetaylıHEMORAJİK İNME. Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD
HEMORAJİK İNME Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD İntraserebral kanamalar inmelerin %10-15 ini oluşturmaktadır. İntraparenkimal, subaraknoid, subdural ve
DetaylıTRAFİK KAZALARI, DÜŞMELER, DARP OLGULARI ve İŞ KAZALARINDA ADLİ SÜREÇ ÖRNEK OLGU DEĞERLENDİRMESİ
TRAFİK KAZALARI, DÜŞMELER, DARP OLGULARI ve İŞ KAZALARINDA ADLİ SÜREÇ ÖRNEK OLGU DEĞERLENDİRMESİ İbrahim TEMİZ Acıbadem Atakent Üniversitesi Hastanesi Acil servis sorumlusu Hazırlanma Tarihi: 01/09/2015
DetaylıBeyin Omurlik Damarlarının Cerrahi Tedavisi
Beyin Omurlik Damarlarının Cerrahi Tedavisi (Nörovasküler Cerrahi) BR.HLİ.015 Sinir sisteminin damar hastalıkları ve bunların cerrahi tedavisi beyin ve sinir cerrahisinin spesifik ve zorlu bir alanını
DetaylıNİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ
NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ Doç. Dr. Okan Çalıyurt Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD, Edirne Temel Kavramlar Madde kötüye kullanımı Madde bağımlılığı Yoksunluk Tolerans
DetaylıMigren hastasının tedavi öncesi değerlendirimi
Migren tedavisi Migren hastasının tedavi öncesi değerlendirimi Tanıyı doğrulama Genel-fiziki değerlendirme Migren ataklarının özellikleri! Tetik faktörler Atak fazları & semptomları en çok rahatsızlık
DetaylıBeyin ve Sinir Cerrahisi. (Nöroşirürji)
Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) BR.HLİ.016 Beyin, omurilik ve sinir hastalıklarının cerrahi tedavisi ile ilgilenen Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümümüz, tecrübeli ve konusunda yetkin hekim kadrosu
DetaylıYAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy
YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek
DetaylıTRİAJ UYGULAMA TALİMATI
1. AMAÇ: Bu talimatın amacı; ciddi yaşamsal tehlikesi olan hastanın zaman geçirmeden değerlendirilmesini ve müdahalesini sağlamak için hastanın ilk değerlendirmesini yaparak hasta akışını sürdürmek, birim
DetaylıTravma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Nedir? Günlük rutin işleyişi bozan, Aniden beklenmedik bir şekilde gelişen, Dehşet, kaygı ve panik yaratan, Kişinin anlamlandırma
DetaylıHasar Kontrol Cerrahisi yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır.
Doç. Dr. Onur POLAT Hasar Kontrol Cerrahisi 1992 yılında Rotonda ve Schwab hasar kontrol kavramını 3 aşamalı bir yaklaşım olarak tanımlamışlardır. Hasar Kontrol Cerrahisi İlk aşama; Kanama ve kirlenmenin
DetaylıTravmatik Beyin Yaralanması Doç Dr Özlem GÜNEYSEL Dr Lütfi Kırdar Kartal EAH Acil Tıp Kliniği
Travmatik Beyin Yaralanması Doç Dr Özlem GÜNEYSEL Dr Lütfi Kırdar Kartal EAH Acil Tıp Kliniği 2 3 4 5 6 7 8 9 Tanım Mekanik güçler sonucu beyin fonksiyonlarında bozulma. Geçici / Kalıcı Klinik Sersemlik
DetaylıGEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI
GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI Gebelikte ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler Sodyum ve su retansiyonu Sistemik kan basıncında azalma Böbrek boyutunda artma ve toplayıcı sistemde dilatasyon Böbrek kan
Detaylı21.12.2015 Pazartesi İzmir Basın Gündemi
21.12.2015 Pazartesi İzmir Basın Gündemi MANİSA HABER Soğuklarla birlikte sinüzit vakalarında artış yaşanıyor Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ercan Pınar, havaların
DetaylıNÖROBEHÇET TEDAVİ ALGORİTMASI. Prof. Dr. SABAHATTİN SAİP İ.Ü.CERRAHPAŞA T.F. NÖROLOJİ AD TND NÖROBEHÇET ÇALIŞMA GRUBU
NÖROBEHÇET TEDAVİ ALGORİTMASI Prof. Dr. SABAHATTİN SAİP İ.Ü.CERRAHPAŞA T.F. NÖROLOJİ AD TND NÖROBEHÇET ÇALIŞMA GRUBU BenediktosAdamantiades (1875 1962) BEHÇET HASTALIĞI TANI KRİTERLERİ A.Tekrarlayıcı
Detaylı(ANEVRİZMA) Dr. Dağıstan ALTUĞ
ANEURYSM (ANEVRİZMA) Arteriyel sistemindeki lokalize bir bölgeye kan birikmesi sonucu şişmesine Anevrizma denir Gerçek Anevrizma : Anevrizma kesesinde Arteriyel duvarların üç katmanını kapsayan Anevrizma
DetaylıDAVRANIŞSAL KİLO KONTROLÜ VE PSİKOLOJİK FAKTÖRLER - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
Kilo alma karışık mekanizmaların sonucudur. Genetik, fizyolojik, çevresel ve davranışsal öğelerin bir karışımıdır. Sanıldığının aksine, psikolojik sorunların aşırı kiloya neden olmadığı, tam tersine aşırı
Detaylı28.02.2015. Sarkoidoz. MSS granülomatozları. Sarkoidoz. Sarkoidoz. Granülom / Granülomatoz reaksiyon
Granülom / Granülomatoz reaksiyon Non-enfektif granülomatozlar: Sinir sistemi tutulumu ve görüntüleme Küçük nodül Bağışıklık sisteminin, elimine edemediği yabancı patojenlere karşı geliştirdiği ve izole
DetaylıAĞRI YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 08.04.2013 Madde 4.6 daki Algoloji Konseyi tanımlaması çıkarıldı. 01 Madde 5.6.4 teki Algoloji Konseyi konsültasyonu yerine Anesteziyoloji uzman hekimi
DetaylıKlinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları. Psikolojiye Giriş. Günümüz Kriterleri. Anormallik nedir?
Psikolojiye Giriş İşler Kötüye Gittiğinde Olanlar: Zihinsel Bozukluklar 1. Kısım Ders 18 Klinik Psikoloji: Ruh Hali Rahatsızlıkları Susan Noeln-Hoeksema Psikoloj Profesörü Yale Üniversitesi 2 Anormallik
DetaylıMETASTATİK BEYİN TÜMÖRLERİ Hazırlayan: Türk Nöroşirürji Derneği Nöroonkoloji Eğitim ve Araştırma Grubu (TURNOG)
METASTATİK BEYİN TÜMÖRLERİ Hazırlayan: Türk Nöroşirürji Derneği Nöroonkoloji Eğitim ve Araştırma Grubu (TURNOG) Metastatik tümörler en sık görülen beyin tümörleridir. Her geçen yıl çok daha fazla sayıda
DetaylıMULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık
MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MS Hasta Okulu 28.05.2013 Multipl skleroz (MS) hastalığını basitçe, merkezi sinir sistemine
Detaylıİnmede Tedavisi BR.HLİ.102
BR.HLİ.102 Serebral Felç (İnme) ve Spastisitede Botoks Spastisite Nedir? Spastisite belirli kasların aşırı aktif hale gelerek, adale katılığına, sertliğine ya da spazmlarına neden olmasıyla ortaya çıkan
DetaylıKonvülsiyon tanımı ve sınıflandırması Epilepsi tanım ve sınıflandırması İlk afebril nöbet ile başvuran çocuk Epileptik sendrom kavramı ve West
Konvülsiyon tanımı ve sınıflandırması Epilepsi tanım ve sınıflandırması İlk afebril nöbet ile başvuran çocuk Epileptik sendrom kavramı ve West sendromu Beyinde bir grup nöronun anormal deşarjına bağlı
DetaylıDoç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri
Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi
DetaylıHİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI
HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI Prof. Dr. Reyhan ERSOY Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HİPOGLİSEMİ VE DİYABETES MELLİTUS Hipoglisemi Diyabetes
DetaylıUYKU ADLİ TIBBI. Psk. Çiğdem Ünlü Çeber
UYKU ADLİ TIBBI Psk. Çiğdem Ünlü Çeber Adli Psikoloji Günleri 21-22 Mart 2013 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesi 50. Yıl Amfisi ANKARA Uyku nedir? Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin,
DetaylıKafatası Fraktürleri Dikkat Edilecekler. Eve Gönderme Kriterleri
PEDİATRİK KAFA TRAVMALARI VE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ SADIK GİRİŞGİN SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI Çocuklarda mortalite ve morbidite sebepleri arasında üçüncü sırada yer
DetaylıULUSAL KAZA YARALANMA VERİTABANI (UKAY)
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı ULUSAL KAZA YARALANMA VERİTABANI (UKAY) EĞİTİM MODÜLÜ I Kodlama İlkeleri 1 21-23 Haziran 2012 ANKARA UKAY KAPSAMI Ulusal Kaza Yaralanma
DetaylıKafa Travmalarında Yönetim
Kafa Travmalarında Yönetim Dr. Uğur YAZAR Karadeniz Teknik Üniversitesi, Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Genel Bilgiler Kafa travması basit bir baş ağrısından ölüme kadar değişik sonuçlara yol açan
DetaylıSağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı
Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. Hipertansiyon Nedir? Çoğunlukla yüksek kan basıncı olarak
DetaylıEndometriozis. (Çikolata kisti)
Endometriozis (Çikolata kisti) Bugün Neler Konuşacağız? Endometriozis Nedir? Belirtileri Nelerdir? Ne Sıklıkta Görülür? Hangi Sorunlara Neden Olur? Nasıl Tanı Konur? Nasıl Tedavi Edilir? Endometriozis
DetaylıVARİS TEDAVİSİNDE KONFORUN YENİ ADI. Endovenöz Radyofrekans Ablasyon
VARİS TEDAVİSİNDE KONFORUN YENİ ADI Endovenöz Radyofrekans Ablasyon Varis ve venöz yetersizlik toplumda en sık görülen belki de bu nedenle kanıksanabilen ciddi bir hastalıktır.venöz yetersizliğin ana nedeni
DetaylıÇalışmaya katılan hasta sayısı: 7601 (7599 hastanın datası toplandı)
Sevgili Arkadaşlarım, CANTAB için en önemli çalışmamız CHARM Çalışmasıdır.. Eğitimlerde söylediğim gibi adınız-soyadınız gibi çalışmayı bilmeniz ve doğru yorumlayarak kullanmanız son derece önemlidir.
DetaylıTek başına etkili olduğu gibi, istenildiği takdirde antiemetik bir ilaçla da kombine edilebilir.
TÜRKİYE Bulantı Kontrolü İçin Acupressure Bilekliği: güvenli ve etkili Acupressure temel prensibine dayanan Sea-band bilekliği; hamilelik, yol tutması, migren, anestezi ve kemoterapinin neden olduğu bulantı
DetaylıEPİLEPSİLİ HASTAYA GEBELİK DÖNEMİNDE OBSTETRİK YAKLAŞIM
EPİLEPSİLİ HASTAYA GEBELİK DÖNEMİNDE OBSTETRİK YAKLAŞIM Prof. Dr. Hayri Ermiş İstanbul Tıp Fakültesi, Kadın Hast. Ve Doğum A.B.D. Perinatoloji B.D. Gebeliğin kriz sıklığına etkisi? Gebelerin 1/3 ünde kriz
DetaylıYazar Ad 41 Prof. Dr. Haluk ÖZEN Cinsel hayat çocuk yaştan itibaren hayatımızın önemli bir kesimini oluşturur. Yaşlılık döneminde cinsellik ayrı bir özellik taşır. Yaşlı erkek kimdir, hangi yaş yaşlanma
DetaylıBeyin Omurilik ve Sinir Tümörlerinin Cerrahisi. (Nöro-Onkolojik Cerrahi)
Beyin Omurilik ve Sinir Tümörlerinin Cerrahisi (Nöro-Onkolojik Cerrahi) BR.HLİ.018 Sinir sisteminin (Beyin, omurilik ve sinirlerin) tümörleri, sinir dokusunda bulunan çeşitli hücrelerden kaynaklanan ya
DetaylıUYGUNSUZ ADH SENDROMU
UYGUNSUZ ADH SENDROMU Dr Sevin Başer Pamukkale Üniversitesi Göğüs G Hastalıklar kları Anabilim Dalı PAMUKKALE TARİHÇE 1957 yılında y Schwartz ve arkadaşlar ları Schwartz WB. Am J Med 1957; 23: 529-42 Bartter
DetaylıNadir Görülen Baş Ağrılarında Tedavi Algoritmaları
Nadir Görülen Baş Ağrılarında Tedavi Algoritmaları Prof. Dr. Aynur Özge Mersin Üniversitesi Tıp Fak. Nöroloji AD. İçerik Birincil saplanma ba, Öksürük ba, Egzersiz ba, Seksüel aktivite ile ilişkili birincil
DetaylıHepatik Ensefalopati. Prof. Dr. Ömer Şentürk
Hepatik Ensefalopati Prof. Dr. Ömer Şentürk Hepatik Ensefalopati : Terminoloji Tip A Akut karaciğer yetmezliği ile birlikte Tip B Porto-sistemik Bypass ile birlikte (intrensek hepatosellüler yetmezlik
DetaylıII. BÖLÜM HEMOFİLİDE KANAMA TEDAVİSİ
HEMOFİLİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU Önsöz... IX-X Türk Hematoloji Derneği Yönetim Kurulu... XI Hemofili Bilimsel Alt Komitesi Üyeleri (2014-2018 dönemi)... XI Kısaltmalar... XII I. BÖLÜM HEMOFİLİ TANISI TANIM...
DetaylıTip 1 diyabete giriş. Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü
Tip 1 diyabete giriş Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü ENTERNASYONAL EKSPER KOMİTE TARAFINDAN HAZIRLANAN DİABETİN YENİ SINIFLAMASI 1 - Tip 1 Diabetes
DetaylıAcil servislerde sağlık çalışanlarına şiddet. Dr. Mustafa ilker EDEBALİ Antalya eğitim ve araştırma hastanesi psikiyatri kliniği
Acil servislerde sağlık çalışanlarına şiddet Dr. Mustafa ilker EDEBALİ Antalya eğitim ve araştırma hastanesi psikiyatri kliniği Şiddet nedir? Kendine ya da bir başkasına grup ya da topluluğa yönelik olarak
DetaylıTemelde akılda tutulması gereken nöbetlerin iki çeşit olduğudur parsiyel (yani beyinde bir bölgeye sınırlı başlayan nöbetler jeneralize (beyinde
EPİLEPSİ Basitleştirilmiş şekliyle epilepsi nöbeti kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna bağlıdır, ve beyin hücrelerinde geçici anormal deşarjlar sonucu ortaya çıkar. Epilepsi nöbetlerinin çok değişik
DetaylıAcil ve Tavmatik Hastalara Güncel Yaklaşımlar. Dr. Yüksel PABUŞÇU Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD
Acil ve Tavmatik Hastalara Güncel Yaklaşımlar Dr. Yüksel PABUŞÇU Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD Travma dışı: İnme İnrakraniyal kanama Pulmoner Emboli Akut mezenterik iskemi Plevral
DetaylıÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
Dönem V Nöroloji Staj Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Baran GENCER Yrd. Doç. Dr. Erkam KÖMÜRCÜ Yrd. Doç. Dr.
DetaylıTALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ
TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ DR. FZT. AYSEL YILDIZ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ, İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI Talasemi; Kalıtsal bir hemoglobin hastalığıdır. Hemoglobin
DetaylıUykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK
Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Birçok kişi için = Uyku ilacı Uyku hekimi için =??? Kabus 1979 Sınıflaması Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders
DetaylıAcil Serviste Kafa BT (Bilgisayarlı Tomografi) Değerlendirmesi. Uzm. Dr. Alpay TUNCAR Acil Tıp Uzmanı KIZILTEPE DEVET HASTANESİ
Acil Serviste Kafa BT (Bilgisayarlı Tomografi) Değerlendirmesi Uzm. Dr. Alpay TUNCAR Acil Tıp Uzmanı KIZILTEPE DEVET HASTANESİ Kafa Travmasında Bt Hızlı ve etkin Kolay ulaşılabilir Acil Serviste Kafa Bt
DetaylıMajör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi
Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Mesut YILDIZ, Sait ALİM, Sedat BATMAZ, Selim DEMİR, Emrah SONGUR Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı
DetaylıBöbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi
Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa
DetaylıACİLDE BAŞAĞRISI. Yrd.Doç.Dr. Seden DEMİRCİ. Nöroloji AD
ACİLDE BAŞAĞRISI Yrd.Doç.Dr. Seden DEMİRCİ Nöroloji AD BAŞAĞRILARI Her toplumda ve bölgede çok sık (%50-75) Genel acil servislere başvuruların %4.5 u başağrısı nedenli Nöroloji acil servislerine başvuruların
DetaylıSİNÜS - AĞRI, BASINÇ, AKINTI
SİNÜS - AĞRI, BASINÇ, AKINTI Yardım edin sinüslerim beni öldürüyor! Bunu daha önce hiç söylediniz mi?. Eğer cevabınız hayır ise siz çok şanslısınız demektir. Çünkü her yıl milyonlarca lira sinüs problemleri
DetaylıÜRÜN BİLGİSİ. ETACİD, erişkinler, 12 yaş ve üzerindeki adolesanlarda mevsimsel alerjik rinitin profilaksisinde endikedir.
ÜRÜN BİLGİSİ 1. ÜRÜN ADI ETACİD % 0,05 Nazal Sprey 2. BİLEŞİM Etkin madde: Mometazon furoat 50 mikrogram/püskürtme 3. TERAPÖTİK ENDİKASYONLAR ETACİD erişkinler, adolesanlar ve 6-11 yaş arasındaki çocuklarda
DetaylıSağlık Bakanlığı Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi BAŞ AĞRISI OKULU 19.09.2014. Dr. Elif KORKUT Nöroloji Uzmanı
Sağlık Bakanlığı Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi BAŞ AĞRISI OKULU 19.09.2014 Dr. Elif KORKUT Nöroloji Uzmanı Baş ağrıları toplumda ne sıklıkta görülmektedir? Baş ağrısı toplumda en
DetaylıUnutkanlıktan Bunamaya
Unutkanlıktan Bunamaya Doç.Dr.Lütfü Hanoğlu İstanbul Medipol Üniversitesi 8 Mayıs 2014 Beyin yılı Nörolojik hastalıklar Bilinçlendirme Sempozyumu Bunama Nedir? Akli melekelerde giderek ilerleyen zayıflama/kayıplarla
DetaylıMULTİPL MYELOM VE BÖBREK YETMEZLİĞİ. Dr. Mehmet Gündüz Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji B.D.
MULTİPL MYELOM VE BÖBREK YETMEZLİĞİ Dr. Mehmet Gündüz Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji B.D. Multipl Myeloma Nedir? Vücuda bakteri veya virusler girdiğinde bazı B-lenfositler plazma hücrelerine
DetaylıMENOPOZ. Dr. Serdar Balcı, Dr. Eser Çolak. Başkent Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum
MENOPOZ Dr. Serdar Balcı, Dr. Eser Çolak Başkent Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum 1 MENOPOZ NEDİR?? Son adet(mesntruasyon) periyodudur Oniki aylık bir süre ile menstruasyonun durmasıdır Östrojenin
DetaylıDoppler Ultrasonografi ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
Doppler Ultrasonografi PROF. DR. NEVZAT UZUNER ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ Ekstrakraniyal Doppler Ultrasonografi Endikasyonları GİA veya inme geçiren hastalar Boyunda üfürüm duyulan hastalar Subklaviyan
Detaylı